OUDE WATEREN
De dagtocht van vandaag is alleen weggelegd voor lage boten. Dwars door het Groene Hart varen we van Oudewater naar Woerden. Dat kan langs verschillende vaarwegen en we hebben deze keer niet de meest voor de hand liggende uitgezocht. Daar worden we voor beloond met een opvallend fraai landelijk traject. En met het stadje Oudewater als vertrekpunt en de stad Woerden als eindstation is onze vaartocht al bij voorbaat geslaagd! PIM VAN DER MAREL
1 Openstaande sluisdeuren voor de Romeijnsbrug. 2 Aan de Donkere Gaard is afmeren toegestaan. 3 Een mini-signaal springt op rood-groen.
Als we Oudewater binnenvaren is er een nieuw welkomstbord geplaatst dat ons uitnodigt de ‘magie van Oudewater te ervaren’. Dat willen we natuurlijk met alle liefde proberen. Bij het aanvaren van het stadje kun je de toren van de Sint-Michaëlskerk onmogelijk missen. Deze 14e-eeuwse imposante stadstoren is ontworpen als verdedigingswerk en boezemt nog altijd ontzag in. Dat past goed in het beeld van een plaats die al in 1265 stadsrechten krijgt. Een paar
eeuwen later is Oudewater één van de deelnemers aan de Eerste Vrije Statenvergadering van 1572 in Dordrecht. De vergadering markeert de ommekeer in de Tachtigjarige Oorlog en constitueert feitelijk de latere Staat der Nederlanden.
STADSDOORVAART
Meteen na de toren gaan we bakboord uit Oudewater in. De wateralmanak geeft bij de Lange Linschoten – onze vaarweg van vandaag – geen
positief advies: ‘slecht bevaarbaar met kleine boten vanwege ondiepten in Oudewater’. Bij eerdere gelegenheden hebben wij daarvan echter nooit iets gemerkt. Daaraan ontlenen we dus maar het vertrouwen dat het ook nu wel goed zal gaan. De openstaande sluisdeuren bij de Romeijnsbrug herinneren aan tijden waarin het water moest kunnen worden afgesloten van de IJssel. Met de sluis in de Lange Linschoten aan de andere kant van de stadshaven kon de waterstand in het stadje worden gereguleerd. Op één van de huizen verderop aan de Havenstraat vermeldt de gevelsteen het jaartal 1614. Op de Visbrug staat aan stuurboord even later het voormalige stadhuis, dat dateert uit 1588. Als we eronderdoor varen zien we Hallebrug uit 1600 al, tegenwoordig de Marktbrug. Die wordt in zijn geheel overkluisd door de markt die vandaag is afgeladen met kramen omdat het marktdag is. Deze markt met haar Oost- en Westzijde vormt het hart van het stadje. Je vindt er ook de beroemde Heksenwaag (1482). We realiseren ons dat Oudewater niet voor niets prat gaat op de hoogste monu-
4 Je vaart een polderlandschap in met af en toe een boerderij. 5 Ook de Korte Linschoten begint meer dan idyllisch.
mentendichtheid van Nederland! Afmeren kan even verderop aan de Donkere Gaard voor maximaal twee uur, zonder kosten. We maken er dankbaar gebruik van en lopen een rondje lokale ‘must see’s.’ Als we na de wandeling weer doorvaren bieden de Donkere Gaard en de Kromme Haven een idyllische aanblik. Meteen na de kromming treffen we een kleine schutsluis.
SLUISJE
De zelfbedieningssluis heeft een vaste boogbrug met in het midden een hoogte van 1,30 meter. Je stelt de sluis in werking door op een knop te drukken. Een mini-signaal springt op rood-groen ten teken dat het signaal ontvangen is. De periode daarna is een fantastische stress-test: er gebeurt namelijk meer dan 5 minuten helemaal niets. Net als we bedacht
4
hebben dat de sluis wel panne zal hebben, gaan de sluisdeuren heel voorzichtig open. Het zal geen betoog behoeven dat ook het schutproces daarna zich niet kenmerkt door snelheid. We grinniken bij de gedachte dat je hier een tegenligger ontmoet. Zouden ze soms daarom in Oudewater hun trekschuit ‘Den Onthaesting’ hebben genoemd? Overigens wordt een sluis aan deze kant van de vaarweg al eeuwen eerder ge-
noemd dan het op deze vermelde jaartal (1767), maar dat zal op een andere plek zijn geweest. Meteen na de sluis ligt het Amsterdamse Veer. Zoals de naam al doet vermoeden vertrok vanaf hier in vroeger eeuwen het beurtveer naar Amsterdam. We passeren verderop nog even wat bebouwing in het naastgelegen dorp Snelrewaard. Maar dan nestelen we ons goed om te gaan genieten van lekker landelijke kilometers.
LANGE LINSCHOTEN
Zodra je uit de bebouwing bent vaar je op de Lange Linschoten een groen weidelandschap in met af en toe een boerderij. Aan stuurboord heet de weg de Zuid-Linschoterzandweg. We grinniken erom dat wij dan ook wel een naam hadden geweten voor de weg aan de andere zijde van het water. En we hebben nog veel meer pret als die inderdaad de Noord-Linschoterzandweg blijkt te heten. De tijd heeft de namen ingehaald, want beide wegen zijn geasfalteerd. In het vaartraject liggen een paar kwakels, waarvan we de eerste al snel passeren. Zo’n kwakel is een smalle vaste voetgangersbrug met een vlak gedeelte en twee opgaande zijden. De vorm ervan is een gevolg van het al in de 14e eeuw uitgevaardigde voorschrift dat je er gemakkelijk onderdoor moet kunnen varen. Het riviertje slingert dat het een lieve lust is en wij
genieten van de wisselende, onveranderlijk landelijke uitzichten. Zo ongeveer in het midden van het traject ligt de beweegbare Vrouwenbrug, de enige plaats waar auto’s het vaarwater kunnen oversteken. De brug is in gesloten toestand 1,30 meter hoog. Dat is ook de hoogte van het vaste exemplaar bij de sluis in Oudewater terwijl er aan de andere kant in de Lange Linschoten een vaste brug ligt van 1,40 meter. De Vrouwenbrug zal dus vrijwel nooit draaien, zodat het ons niet zou verrassen als deze een stramme beweegbaarheid vertoont. Ook na de brug verbazen we ons dat je midden in de Randstad in een volkomen natuurlijk, ongerept polderlandschap kunt varen. Wat een ontzettend leuk vaarwater! Na weer een paar kilometer uitgebreid genieten van fraaie uitzichten ontwaren we de volgende kwakel.
LINSCHOTEN
Vanaf dat moment varen we langs de bosrand van het Linschoterbos. In dit bos ligt het 17e-eeuwse Huis te Linschoten, waarvoor in de Lange Linschoten een kleine aanlegsteiger is gemaakt. Het Huis ligt in het hart van het grootste landgoed van de Randstad en is incidenteel te bezoeken. Erg populair zijn de twee concert-
WONDER VAN WOERDEN
De stad wordt in 1575-1576 belegerd door de Spanjaarden. Bij deze belegering doet zich het beroemde ‘wonder van Woerden’ voor: de omsingelde stedelingen worden van de hongerdood gered door spontaan vanaf de Oude Rijn binnenzwemmende vissen. Volgens de overlevering waren het snoeken die zo uit het water konden worden gepakt. Een gebrandschilderd raam in de lokale Petruskerk herinnert aan dit wonder.
weekenden die er jaarlijks worden gehouden.
We varen door naar het dorp Linschoten. In de Gouden Eeuw was Raadspensionaris Johan de Witt onder meer Heer van Linschoten. Dat zegt iets over het belang van het dorp destijds. Johan was één van de broers die in 1672 in een geruchtmakende lynchpartij is vermoord. Ook in dit dorp vind je monumenten te over. Als je gaat wandelen kom je vanzelf langs de in de 15e eeuw herbouwde Sint Janskerk en de overblijfselen van het in 1438 gesloopte Kasteel Linschoten. De doorvaart door het dorp kun je zelfs ronduit idyllisch noemen!
KORTE LINSCHOTEN
Midden in het dorp gaat de Lange Linschoten over in de Korte Linschoten, meteen op het punt waar je aan
stuurboord de Montfoortsevaart hebt. Ook via die vaart hadden we van de Hollandse IJssel kunnen komen. We varen door en krijgen bij de Ambachtsherenbrug de drukke N204 als buurman. We genieten nog even van een prachtig prieel en een fraaie variant op de kwakel. We varen daarna onder de A12 door en moeten dan de 1 kilometer lange Jaap Bijzerwetering af naar Woerden. Die loopt door het kantoorgebied Polanen en komt uit bij het treinstation van Woerden, waar we de stadssingels opvaren.
WOERDEN
Op een luchtfoto van de oude vestingstad Woerden zie je het stervormige patroon van de verdedigingsgrachten nog glashelder liggen. En het leuke nieuws is dat je die singels tegenwoordig rond kunt varen. Vroeger liep
6 Op de Korte Linschoten treffen we een variant van de kwakel. 7 Meteen na de Ambachtsbrug vinden we een prachtig prieel.
8 Kasteel van Woerden.
je vast bij de Oostdam, maar daarin moest de duikerconstructie vervangen worden. Die gelegenheid is aangegrepen om in 2022 een doorvaarbare duikerbrug aan te leggen. Een naam hebben we er niet voor kunnen vinden, maar dat heeft ons niet belet de doorvaart te proberen. De doorvaartdiepte van de brug is 1,20 meter en de doorvaarthoogte schatten we op hooguit 1,50 meter, maar dat zijn afmetingen die we kunnen hebben. We varen er rechtstreeks vanaf de Jaap Bijzerwetering naar toe en het blijkt gemakkelijk te passen! Meteen daarna hebben we op de Oostsingel aan stuurboord een aantrekkelijk tuinhuis of prieel, behorend bij een fraaie stadsvilla. Wat een leuke variatie op al die natuurlijke vergezichten van vandaag!
SINGELS
We varen een rondje over de singels en constateren dat Woerden met de duikerbrug voor lage boten aan aantrekkelijkheid heeft gewonnen. En de
GOED OM TE WETEN
De wateralmanak (2024) waarschuwt voor ondiepten in Oudewater, maar geeft tegelijkertijd aan dat de Lange Linschoten 1,50 meter diep is. Onze waterkaart van 2022 is nog vrij recent en geeft echter voor hetzelfde stuk diepten tussen 0,60 meter en 1 meter. Met een diepgang van meer dan 1 meter moet je dus niet al te bang zijn uitgevallen. Maar de kans is groot dat de hoogtebeperking van 1,30 meter al een eerdere bottleneck vormt.
De singels van Woerden zijn ook te bereiken via de Oude Rijn en met een doorvaarthoogte van 2 meter is ook het schilderachtige Linschoten vanaf die kant aan te varen. Scan de QR-code voor het vaarroutekaartje op Motorboot.com met het gpx-bestand voor de navigatie.
stad was al zo aantrekkelijk door de prachtige historie! Wij weten bijna allemaal dat Bonifatius in 754 bij Dokkum werd vermoord, maar vrijwel niemand weet dat de man in Woerden preekte tussen 719 en 722. Bekender is dan weer wel dat de stad is gebouwd op de overblijfselen van het Romeinse fort Laurium. Daar vind je niet zoveel meer van terug maar wel van het feit dat de plaats in de 12e eeuw een vestingstad wordt met een slot, wallen en grachten. Dat loopt ongeveer parallel met de tijd waarin de Heeren van Woerden in deze
regio aan de macht zijn. Het huidige stadswapen is dat van de toenmalige Heer Herman. Met stadsrechten sinds 1372 en een nog intact 15e-eeuws kasteel mag je Woerden met recht een stad met historie noemen!
We zoeken een aanlegplaats in de haven en mijmeren op het terras van het restaurant daar even na over de vaartocht van vandaag: als je in een trip graag natuurlijk gebied met historische steden combineert (en over een lage boot beschikt), mag de tocht heel hoog op je verlanglijst. M
