Papeneiland

ECOLOGISCH PAAPS

Mocht je in de buurt van Alphen aan den Rijn komen, dan is er sinds kort een aantrekkelijk nieuw vaaruitstapje in die buurt mogelijk. Voorwaarde is dat je doorvaarthoogte niet meer is dan 1m40. AIs dat zo is, neem dan het Aarkanaal – een 11km lang kanaal tussen de Oude Rijn en de Amstel –tot aan Papenveer. Daar ligt een zelfbedieningssluis naar de Langeraarse Plassen. En op die plassen is een nieuw eiland aangelegd, het Papeneiland.

ZELFBEDIENINGSSLUIS In tientallen jaren varen raak je eraan gewend dat ‘zelfbediening’ een hoog automatisch gehalte heeft. Meestal doe je zelf eigenlijk helemaal niets en druk je alleen maar op een knop. Maar in de Papenveerse schutsluis gaat het anders: niets gaat hier automatisch. Je moet zelf de sluisdeuren open en dicht zien te duwen of trekken. Je moet zelf de rinketten bedienen en dat zonder vertraging, direct met een schuifarm. De enige instructie op een bord is, dat je de sluisdeuren goed moet sluiten voordat je water in- of uitlaat. Het gaat allemaal stroef en de deuren wegen een massa. Kortom, het is zwaar werk. Goeie kans dat het wel de leukste sluis is die je ooit bent tegengekomen. Met een flink verval trouwens, zo’n anderhalve meter.

De uitkijktoren van het Papeneiland is ook vanaf de Noordplas niet te missen.

De Papenveerse schutsluis is een volledig handbediende zelfbedieningssluis.

PLASSEN Uit de sluis vaar je door de dorpskern van Papenveer via de Keersloot naar de Noordplas. De vaste bruggen in dit gedeelte beperken je doorvaarthoogte tot ongeveer 1m40. Als je de plas opkomt valt aan de overkant een uit de kluiten gewassen kerk op. Deze neogotische Heilige Adrianuskerk van Langeraar wordt door zijn imposante omvang ook wel ‘De Rijnlandse Kathedraal’ genoemd. Wat ook meteen in het oog springt is een uitkijktoren die uitsteekt boven het Kerkpad. Dit pad –dat de Langeraarse Plassen verdeelt in de Noordplas en de Zuidplas – is een wandel- en fietspad van Papenveer naar Langeraar. Midden tussen de plassen heeft het een uiterst aantrekkelijke ligging. We varen erheen en zien dat de uitkijktoren aan de andere kant van het pad staat. Om er te komen moeten we onder de ophaalbrug in het pad door, waarop een waarschuwing prijkt dat de diepte zich beperkt tot 0,9m.

PAPENEILAND Zodra je onder de brug door bent zien we parallel aan het Kerkpad een eiland liggen met een breedte van 20m en een lengte van een kleine 100m.

Het heet zo naar de Papen (katholieke monniken) die het Kerkpad hebben aangelegd. Het eiland is omringd door kunstmatige golfbrekers, gemaakt van natuurlijke materialen en afgevuld met forse keien. Dat levert beschutting op voor het eiland en creëert een natuurlijk buitenzwembad. Een klein deel van het eiland is gereserveerd voor scouting, die hun vletten keurig hebben afgemeerd in de daarvoor bestemde ligplaatsen. Het uitkijkplatform torent hoog boven het geheel uit. We varen terug naar de kopse kant van het eiland en vinden een smalle opening in de golfbrekers. Erachter is een aanlegplaats voor een vijftal kleinere vaartuigen. We leggen aan en gaan te voet op weg naar de uitkijktoren. Op het korte stukje lopen valt ons op hoezeer men zijn best gedaan heeft er iets leuks van te maken. Behalve het eerdergenoemde afgeschutte buitenbad vinden we een ligweide, picknicktafels, speeltoestellen voor kinderen, trimtoestellen en een beachvolleybalveld. We beklimmen het bijna 10m hoge uitkijkplatform en constateren dat alleen deze uitkijktoren het uitstapje naar deze plassen al rechtvaardigt. Niet alleen het Kerkpad ziet er van boven aantrekkelijk uit maar naar

alle kanten is het uitzicht meer dan fraai te noemen. Aan het platform vastgemaakt vinden we een levensechte enorme uil. Die moet aalscholvers en reigers uit de buurt houden, zodat de vissen zich ongestoord kunnen voortplanten.

lijke oevers van voorbeplante kokosmatten, luwteschermen en de eerdergenoemde golfbrekers van natuurlijk materiaal, dragen bij aan volledige duurzaamheid. Zowel de werkwijze als het eiland zelf zorgt voor een versterking van de biodiversiteit van het plassengebied.

ECOLOGIE Het eiland is natuurlijk opgebouwd uit

‘zinkstukken’ die zijn gevlochten van minimaal 1 jaar bestorven wilgentenen. Op een ponton zijn die vlechtstukken gestapeld tot een hoogte van 3m. Als de stapel hoog genoeg was, kon de ponton er onderuit zodat het vlechtwerk naar de bodem kon zakken. Deze afgezonken vakken zijn tot aan de bovenkant afgevuld met uit de Langeraarse plassen gebaggerd veenslib. Dat heeft eerst een tijdje liggen inklinken en is daarna afgedekt met een zand- of grondlaag. Daarop zijn de faciliteiten en de uitrusting van het eiland gebouwd. Door het wegbaggeren van het veenslib is de waterkwaliteit van de plassen verbeterd. Natuurvriende-

ECOLOGISCH PAAPS

AANRADER De waterkwaliteit van de Langeraarse Plassen behoeft verbetering. Daar wordt op verschillende manieren aan gewerkt. In de Zuidplas zijn luwten gecreëerd om doorzicht in het water te krijgen en zijn rieteilanden aangelegd. In de Noordplas wordt met zowel provinciale als Europese subsidie een slibvang gegraven met een diameter van 200m. De vrijgekomen grond wordt gebruikt voor een nieuw te realiseren natuurzone van 4 hectare. Vanaf het uitkijkplatform heb je een mooi overzicht over de maatregelen en de werkzaamheden. Gevoegd bij het feit dat het Papeneiland voorzieningen heeft voor een sanitaire stop, vinden wij het uitstapje daarheen beslist een aanrader. |

Vanuit elke hoek domineert de Adrianuskerk het gezichtsveld.

Een opening in de golfbrekers leidt naar de afmeerplekken.

Via de Keersloot vaar je naar de Noordplas.

De ophaalbrug in het Kerkpad waarschuwt voor een diepte van 0,9m.

De uil moet aalscholvers en reigers op afstand houden.

Pim van der Marel is fervent watersporter. Hij is vaste medewerker van de watersportperiodieken Motorboot en Nautique en is auteur van het boek ‘Hollands water’ (vdmarel.com).