Reeuwijkse Plassen

86

86

www.motorboot.com

18-4-2017 13:35:18

mei 2017

87

87

18-4-2017 13:35:18

To er va a r t R e e u wi j k s e P l a s se n

Exclusief Reeuwijks Midden in het Zuid-Hollandse Groene Hart liggen de Reeuwijkse Plassen. Het is een heel aantrekkelijk vaargebied. Toch zie je er opvallend weinig watersporters van ‘buitenaf’. Dat komt in de eerste plaats omdat de plassen niet makkelijk bereikbaar zijn.

En in de tweede plaats omdat het gebied een ontmoedigingsbeleid voert. Daardoor bestaat het drukke vaarverkeer vrijwel geheel uit lokale gebruikers. Er varen om die reden veel meer open boten dan kajuitboten. En wat grappig is, varen in Reeuwijk is een beetje exclusief...

Pim van der Marel

1

88

88

www.motorboot.com

18-4-2017 13:35:18

2 Openingsfoto: De doorsteek van ‘s-Gravenbroek naar Groot Vogelenzang ligt verscholen. 1 De Reeuwijkse plassen bieden fraaie uitzichten en mooie woonstekjes. 2 Een doorvaarhoogte van 0,7 meter betekent zelf brugwachteren. 3 De verbindingen tussen de plassen zijn soms prachtig.

De Reeuwijkse plassen liggen een

terpeil. Met een baggerbeugel en een

rechthoekige vorm. Dit als gevolg van

paar kilometer ten noorden van de

afwateringsnet kun je dan nog steeds

de verkaveling van de weilanden in de

stad Gouda. De plassen zijn een ge-

doorgaan. Dat is in deze omgeving

tijd voor de turfwinning.

volg van turfwinning in de 18e en 19e

volop gebeurd en daaraan danken we

eeuw. De turf werd ‘gewonnen’ door

sindsdien deze plassen. Er zijn meer-

plassengebied

het afgraven van de bovenste laag van

dere malen plannen geweest om de

Het gebied beslaat twaalf verbonden

het veen en het drogen daarvan. Het

plassen droog te leggen. Die plannen

plassen en een ‘losse’ plas. Deze der-

werd als brandstof verhandeld. In

hebben het echter niet gehaald. In

tiende plas dateert uit de jaren zeven-

Gouda vormen de Turfsingel en de

1930 besloten Provinciale Staten van

tig van de vorige eeuw. Ze ontstond

Turfmarkt daar herkenbare herinnerin-

Zuid-Holland definitief niet tot inpolde-

door zandwinning voor de uitbreiding

gen aan. Als je veen blijft afgraven

ring te zullen overgaan. De plassen

van de A12 en de Goudse wijk Bloe-

kom je vanzelf beneden het grondwa-

hebben allemaal een min of meer

mendaal. In de wandeling wordt deze

3

mei 2017

89

89

18-4-2017 13:35:18

4 Bij de Kleiwegbrug vertrekt driemaal daags het konvooi naar Reeuwijk. 5 De brug- en sluiswachter opent zeven bruggen in de stad.

6 Konvooivaart heeft zo zijn eigen charme.

plas de ‘Surfplas’ genoemd, omdat er veel wordt gesurfd. In de duikersgids wordt de plas betiteld als een aardige duikstek met redelijk zicht. Motorvaart is er verboden.

De twaalf verbonden plassen vormen een wateroppervlakte van ruim 700 hectare. Ze worden van elkaar gescheiden door smalle weggetjes en kades. Voor het vaarverkeer zijn verschillende soorten verbindingen tussen de plassen gecreëerd. Niet zelden betekent dit dat je uit de boot moet om zelf een brug open te draaien. Om die reden adviseren we om er niet alleen te gaan varen, want dat kan soms

4

onhandig zijn. Toch zijn het in onze ogen ook de vele verbindingen die het gebied tot een leuk vaarwater maken.

de Kleiwegbrug om 10.45 uur, 14.00

bruggen zijn beweegbare bruggen.

Op de motor mag je niet varen op de

uur en 16.00 uur. In de maanden juli

Het konvooi wordt begeleid door een

plassen Ravensberg en De Sloene als

tot en met augustus is er in het week-

brug/sluiswachter die op een scooter

ook op het Oostelijk deel van de plas

end nog een extra konvooi om 18.00

of fiets voor je uit rijdt. Je vaart de Ble-

Gravekoop. En op de plas Klein Elf-

uur. De Goudse Havendienst verzoekt

kerssingel af en daarna de Karne-

hoeven moet je binnen de betonning

je om 10 minuten van tevoren bij de

melksloot. De brug/sluiswachter opent

blijven. Maar desondanks blijft er ge-

brug aanwezig te zijn.

niet minder dan zeven bruggen. Ten-

noeg te verkennen over.

De Kleiwegbrug ligt aan het eind van

slotte schut hij je door de sluis Reeuw-

de Kattensingel. Daar kom je vanaf de

ijksche Verlaat in de Breevaart naar

aanvaarroute

Gouwe via de Ir. de Kock van Leeu-

het waterniveau van de Reeuwijkse

Je kunt de Reeuwijkse Plassen maar

wensluis. Je gaat dan na de sluis en

Plassen.

op één manier bereiken en dat is van-

de Rabatbrug bakboord uit door de

Voor alle duidelijkheid: voor de terug-

uit Gouda. Drie keer per dag is er kon-

Pottersbrug de Kattensingel op. Vanaf

weg ga je opnieuw in konvooi de stad

vooivaart naar (en van) de Reeuwijkse

de Hollandsche IJssel kom je hier via

door in omgekeerde richting. Met zo’n

Plassen. Het konvooi vertrekt vanaf

de Mallegatsluis en de Turfsingel. Alle

stadsdoorvaart ben je een klein uurtje bezig. Varen rondom een binnenstad

5

over de singels heeft sowieso al een grote charme. Maar met het konvooikarakter en het feit dat je niet hoeft te wachten wordt het nog leuker.

vaarvergunning Doordat de plassen van oorsprong uitgeveende landerijen zijn, is ongeveer 80 procent van het water particulier bezit. De eigenaren betwistten de positie van de gemeente, die zich als eigenaar van hun water gedroeg.

Aan de orde was de vraag of de plassen wel openbaar vaarwater zijn. Na enig geharrewar is er nu een heldere regeling. Er is een convenant gesloten waar alle betrokken partijen zich in kunnen vinden. Het behelst afspraken over onder meer natuur en cultuurhistorie. Maar ook over het reguleren van 90

90

www.motorboot.com

18-4-2017 13:35:19

To e r vaar t Re e uwi jk se Pla s s en

de recreatiedruk ter plaatse en de

gunningenstelsel is onderdeel van het

water minder rijk aan voedingsstoffen

controle op het vaargedrag.

ontmoedigingsbeleid. En met de na-

te maken. Aangezien deze voedings-

De Algemene Plaatselijke Verordening

tuurontwikkeling wordt een bijdrage

stoffen hoofdzakelijk uit de omlig-

van de gemeente verbiedt het varen

geleverd aan de ecologie van het ge-

gende polders worden aangevoerd,

op de plassen, tenzij je een ontheffing

bied.

zijn deze afgekoppeld. Slib en ijzerchloride moeten de voedingsstoffen

hebt. De leges daarvoor komen ten goede aan natuurherstel. Dit onder

waterkwaliteit

‘binden’.

auspiciën van de Stichting VEEN. Dat

Aan de waterkwaliteit en de ecologie

En er is een kleine 20 kilometer oever

is de afkorting van Verenigde Eigena-

van de plassen wordt gewerkt. Beide

natuurvriendelijk gemaakt. Het resul-

ren En Natuurontwikkeling. Je vraagt

kunnen namelijk beter. Zo willen de

taat van de maatregelen moet zijn dat

daar ook de ontheffing aan: https://

plassen in de zomer nogal eens last

de natuur zichzelf herstelt. Dat is ook

vaarontheffingen.stichtingveen.nl.

hebben van blauwalg en heeft de vis-

van belang voor de vogelstand. De

Zo’n vergunning kost voor een motor-

stand te veel brasem. Het hoogheem-

drassige graslanden vormen een pa-

boot € 10,- voor een week. Het ver-

raadschap probeert van alles om het

radijselijk leefgebied voor vogels als de kleine zwaan, smient, krakeend en

6

in de zomer de grutto en de tureluur.

Niet voor niets is een groot stuk van dit gebied aangewezen als Natura 2000 gebied. Het waterschap monitort doorlopend de vooruitgang.

verdere regelgeving Met een vergunning mag je varen op uitsluitend de toegestane plaatsen met een snelheid van ten hoogste 6 km/u. Je wordt verondersteld 50 meter uit de kant te blijven, onder meer om de rietkragen te sparen.

Varen is alleen toegestaan van 1 uur voor zonsopgang tot 1 uur na zonsondergang. Langer dan 4 uur ligplaats nemen langs een oever of een eiland van de plassen is verboden. Maar dit verbod geldt niet voor open boten en kajuitboten

met

een

kruiphoogte

onder de 1,5 meter als die zodanig afmeren op de plas Elfhoeven, de ’s-Gravenbroekse plas of in een jachthaven. Kortom, er zijn nogal wat regeltjes hier…

beperkingen Via de Breevaart vaar je naar de plas Elfhoeven. Dat vereist wel dat je niet te diep steekt. De waterkaart geeft voor de Breevaart een diepte van 1,15 meter op voor het ondiepste gedeelte.

De Wateralmanak is nog wat voorzichtiger. Daar wordt aangegeven dat alleen jachten met een diepgang tot 1 meter de plas (Elfhoeven) op kunnen.

Het is ook van belang dat je minder breed bent dan 3 meter. Voor verschillende bruggen in het gebied is dat de mei 2017

91

91

18-4-2017 13:35:19

To er va a r t R e e u wi j k s e P l a s se n

opgegeven doorvaartbreedte. Geluk-

Ook op deze plas zien we een aantal

kig zijn vrijwel alle bruggen in het ge-

eilandjes die er een knus geheel van

gang niet toe! We hadden al in de Wa-

bied

de

maakt. Opvallend is de drukte aan de

teralmanak gelezen dat de diepte van

doorvaarthoogte het minst grote pro-

zijde van de Notaris D’aumerielaan

de plassen varieert van 0,8 meter tot

bleem.

aan de kant van het dorp Reeuwijk.

3 meter. Eigenlijk waren we nieuws-

Daar heeft onder meer de ‘Roei- en

gierig waar de ondiepten zouden zit-

Elfhoeven

Zeilvereniging Gouda’ merkbaar haar

ten. Enfin, dat weten we nu.

Als we door de beweegbare brug de

domicilie. Op het terras van het

plas Elfhoeven op varen is dat het begin

Wapen van Reeuwijk – gelegen in de

zelf brugwachteren

van ons rondje over de plassen. De

hoek van de plas – blijken we ook

Dan maar op zoek naar de doorgang

plas kenmerkt zich door fraaie eilandjes

eenvoudig te kunnen lunchen. Bij het

naar de plas Gravekoop. Die vinden

waar je rond en langs kunt varen. De

restaurant annex jachthaven zijn een

we. Voor ons ligt een beweegbare

beide voorste plassen – ’s-Gravenbroek

paar

de

brug met een doorvaarthoogte in ge-

en Elfhoeven – zijn het drukst. Hier wor-

nacht hebben we er daarvan één ge-

sloten toestand van 0,7 meter. Dat is

den ook de zeilwedstrijden gehouden.

reserveerd.

zelfs voor onze lage boot te weinig.

beweegbaar,

dus

is

passantenplaatsen.

Voor

In het weekend van 3 juni zijn ze zelfs

af. De verbindingsvaart laat onze diep-

Een jong stel met een scoutingvlet

het decor van de 76e (!) Goudse Zeil-

Vogelenzang

manoeuvreert zich erdoor. Ze zijn zo

week. Nadat we de plas uitgebreid zijn

Na de lunch gaan we in precies de te-

vriendelijk de brug ook even voor ons

rondgevaren willen we naar de ’s-Gra-

genovergestelde hoek van de plas op

open te houden. Opnieuw valt ons

venbroekse plas. Daarvoor steken we

zoek naar de doorgang naar de plas

daarbij de gemoedelijkheid in dit ge-

de scheidingsweg Groene Ree over

Groot Vogelenzang. Die blijkt tamelijk

bied op.

door een draaibrug. Dat doen we

verscholen te liggen. Er ligt een be-

De plas Gravekoop is een wat grotere

samen met een zeilschool. Voor, naast

weegbare brug met een doorvaart-

plas. We varen hem rond en zien al

en achter ons proberen de Optimisten

hoogte van 1,20 meter. Daar kunnen

van verre de brug die ons naar de vol-

– onder zeil - door de 3 meter brede

we gewoon onder door. Na een flink

gende plas moet brengen. Opnieuw

draaibrug te komen. Opvallend is de

stuk over de fraaie verbindingssloot

een doorvaarthoogte van 0,7 meter

gemoedelijke sfeer waarin het geweld

komen we op deze kleine plas. We

en geen jongelui om hem open te

om je heen zich voltrekt. Nergens een

willen door naar de naastgelegen plas

doen. Dus stapt één van ons uit om

wanklank!

Klein Vogelenzang, maar zien daarvan

daarvoor te zorgen. Het is een elek-

dagtocht op de Reeuwijkse plassen De Reeuwijkse Plassen liggen ten noorden van Gouda. Het plassengebied bestaat uit dertien plassen waarvan er een niet verbonden is met de rest. Door de beperkte diepgang en breedte van de verbindingskanaaltjes en -vaartjes, zijn de plassen alleen geschikt voor kleinere boten. Er komen kan alleen in konvooivaart. Het konvooi vertrekt 3x daags. Varen is alleen toegestaan in bezit van een ontheffing/vergunning (€ 10,-).

Bemoediging Het is niet nodig je door het woordgebruik ‘chique’ of ‘exclusief’ te laten afschrikken.

Reeuwijk is bijvoorbeeld ook het decor voor het jaarlijkse ‘Kapellenfestival Kakofonie’.

Het festival biedt veertien carnavalskapellen de gelegenheid zich met elkaar te meten zonder jury. Interesse? Zie: www.kapellenfestival.nl of www.dweilorkesten.info.

92

92

www.motorboot.com

18-4-2017 13:35:19

7 De doorgang van Klein Elfhoeven naar Elfhoeven is slechts 3 meter breed.

sfeer Kenmerkend voor het gebied is dat er een grote groep lokale gebruikers van het vaarwater is.

De beperkingen en de structuur van het vaargebied maken dat die vooral in open boten varen. Van die open boten maken sloepen, vletten en tenders het grootste deel uit. Nu zijn er in dit type boten veel soorten, maten en kwaliteiten. Wat opvalt als je hier rondvaart is het grote aantal, niet al te grote, maar vooral mooie boten. Het heeft wat mogen kosten, zeg maar!

Dat heeft er ongetwijfeld ook mee te maken dat Reeuwijk een beetje een chique plaats is. Zelfs het groeten op het water gaat net wat minzamer dan 7

je elders ziet. Dat komt misschien ook omdat de gemiddelde leeftijd van de mensen in de boten toch enigszins

trisch werkende brug en gelukkig

een ongehinderde doorsteek. Een

hoger ligt dan je gewend bent. Op al

doet-ie het! De slagbomen gaan dicht

beetje smal en volop tegenliggers,

die mooie boten zijn de schippers na-

en het wegverkeer over de Nieuwen-

dus is voorzichtigheid geboden. Klein

tuurlijk ook zuiniger. Dus bij passeer-

broeksedijk wordt even stilgezet. We

Elfhoeven is misschien wel de mooi-

manoeuvres in nauwe situaties is de

passeren en nemen onze brugwach-

ste plas met prachtige, grote eilan-

beleefdheid en gemoedelijkheid groter

ter weer aan boord. Via een weer

den. Je mag hier echter alleen binnen

dan gewoonlijk. De sfeer in dit gebied

fraaie aansluiting komen we op de

de betonning de plas oversteken. We

is eigenlijk het best te typeren als een

plas Nieuwenbroek. Feitelijk vormen

genieten dus vanuit de ‘vaargeul’ van

beetje ‘exclusief’. Grappig, zo kan het

de drie plassen Nieuwenbroek, Rog-

de plas. Aan het eind daarvan komen

dus ook!

gebroek en Kalverbroek één geheel,

we bij de doorsteek naar de plas Elf-

in de lengte doorsneden door een

hoeven waar ons rondje van vandaag

nadeel

lange eilandenrij. Ook dit zijn weer

is begonnen. Over de doorsteek ligt

Ons diepzinnig topvoetballend orakel

fraaie plassen. Opvallend is dat je hier

een beweegbare brug, maar voor

placht altijd naar voren te brengen dat

verschillende veenbonken boven ziet

ons hoeft die niet open.

medailles twee kanten hebben. En dat

komen drijven. Opletten dus!

geldt ook hier. Hoe leuk het op de

passantenplaatsen

Reeuwijkse Plassen ook mag zijn, als

Vrijhoef en Klein ­Elfhoeven

Via dezelfde doorgang als waar we

je iets anders wilt moet je eerst in kon-

vanmorgen met de Optimisten door

vooi naar Gouda. En je moet op tijd

Aan het eind van de eilandenrij zit de

gingen gaan we naar de ’s-Graven-

zijn, want het gaat maar drie keer op

doorsteek naar de plas Vrijhoef. We

broekse Plas en zoeken het Wapen

een dag. En als je terugkomt, heb je

zijn min of meer verrast dat we hier

van Reeuwijk weer op. Volgens de

hetzelfde.

gewoon doorheen kunnen varen.

wateralmanak zijn er in Reeuwijk

Geen brug, ondiepte of wat dan ook!

twee jachthavens met passanten-

balans

Vrijhoef is een langgerekte plas, inge-

plaatsen. En wel het Wapen van

Er zijn legio punten om je van een be-

klemd tussen twee eilandenrijen, de

Reeuwijk met 5 passantenplaatsen

zoek te weerhouden: lastig te berei-

wijk Twaalfmorgen aan de Goudse

en Jachtwerf Rik Homan met 10

ken, niet erg ingericht op passanten,

kant en het verlengde van de Groene

passantenplaatsen. Bij het Wapen

beperkte diepgang, vergunning nodig,

Ree aan de andere kant. Naarmate je

zijn we de enige passant. Desge-

niet harder dan 6 km/u en veel andere

meer in de richting van de voorste 2

vraagd deelde men ons mee dat

regeltjes. Maar daar staat een ontzet-

plassen komt wordt het drukker. Dat

men niet zoveel passanten ziet in

tend leuk vaargebied tegenover dat

zie je hier ook. We varen midden tus-

Reeuwijk. Dat blijkt ook als we de

veel actie van je vraagt. Het ontmoedi-

sen de vakantiewoningen. Van Vrij-

volgende dag het liggeld willen afre-

gingsbeleid zou minder succes mogen

hoef naar Klein Elfhoeven is ook al

kenen. Dat hoeft niet.

hebben: ga er eens kijken! mei 2017

93

93

18-4-2017 13:35:20