Interview met de sluiswachter van de Waaier(schut)sluis

INTERVIEW DE LEUKSTE …WACHTER

SLUISWACHTER VAN DE WAAIER(SCHUT)SLUIS Met weemoed denken we soms aan de tijd dat je een brug- of sluiswachter nog gewoon zag staan.

Nu spreek je met een centrale van waaruit meerdere bruggen en sluizen worden bediend. Op die centrale zien ze jou bij de brug of sluis via camera’s, maar jij ziet hen niet. Maar gelukkig gaat het soms nog in persoon. Zo’n leuke uitzondering is Jan de Vries, sluiswachter van de Waaierschutsluis te Gouda.

PIM VAN DER MAREL

De Waaier(schut)sluis in Gouda verbindt het getijdedeel van de Hollandsche IJssel met het gekanaliseerde gedeelte van die rivier. De toepassing van waaiertechniek maakt het een unieke sluis. Deze in 1808 geoctrooieerde techniek maakt openen en sluiten van de sluis mogelijk tegen hoog water in. Van dit type sluis zijn er nog maar een paar over.

In de Motorboot van november 2015 is aan deze sluis een apart artikel gewijd. Daarin wordt de waaiertechniek uit de doeken gedaan. De sluiswachter op dit fantastische kunstwerk is Jan de Vries aan wie we een paar vragen stellen.

Wat vind je leuk aan brug/sluiswachter zijn ?

'Wat het werk op deze sluis vooral prettig maakt is dat je de hele dag buiten bent en dus ook met bijna elke schipper wel een praatje maakt. En ook al zit ik sinds mijn jeugd op en aan het water, bootjes kijken blijft leuk!'

Wat maakt deze sluis bijzonder ?

'Deze sluis sluit getijdewater aan op gekanaliseerd water. Je moet dus rekening houden met het getij en het weer. Bovendien is het ontwerp van deze sluis erg bijzonder. Hij heeft niet alleen eb- en vloeddeuren, maar ook nog een stel waaierdeuren in het midden van de kolk. Die stellen mij in staat om de sluis op vrijwel elk gewenst moment helemaal te openen en weer te sluiten. Nu gebruiken we ze eigenlijk alleen nog bij zogenaamde gelijkwaterschuttingen. Dat is het doorlaten van een schip dat langer is dan de sluiskolk en waarvoor dus alle deuren tegelijkertijd open moeten staan. Dat doen we op het moment dat het getij hetzelfde peil heeft bereikt als het kanaalpeil aan de binnenkant.

Wat ik ook erg leuk vind aan deze sluis is de natuur in de directe omgeving. Behalve het 'gewone werk' als meerkoeten, eenden, futen en aalscholvers broedt vlakbij een ijsvogel. Die zie ik regelmatig vanaf de deuren jagen. En er is een vaste 'sluisreiger' die iedere dag komt vissen en die je tot op een meter kunt benaderen. Bij rustig weer kun je baarzen in groepsverband zien jagen in de kolk. Soms heb je groene spechten op de muur en er zit ook een nest wezels in de buurt die af en toe voorbijschieten. Te gek toch?'

Wat zijn je leukste passanten ?

'Vrolijke mensen en dat zijn ze gelukkig bijna allemaal. Vooral de diversiteit van het publiek is erg leuk. Ze komen uit alle lagen van de maatschappij. Omdat een groot deel van onze klanten op een gehuurd jacht zit komen ze ook uit alle delen van de wereld. Uiteraard vormen Europeanen de hoofdmoot met vooral Duitsers en Tsjechen. Maar we zien ook veel Amerikanen, AustraliĂŤrs, Canadezen en Zuid-Afrikanen. Zelfs Chilenen heb ik al gezien!

Als 'bonus' hebben we dan af en toe nog beroepsvaart: even verderop staat een mengvoerfabriek die nog wordt beleverd met spitsen. Omdat een spits met 38 meter niet tussen de deuren past moeten die op gelijk water doorgelaten worden. Ik vind het erg leuk om zo'n passage zo vloeiend en vlot mogelijk te laten verlopen'.

Wat zijn de minst leuke passanten ?

'De mensen die zonder boe of bah te zeggen in- en uitvaren zijn ergerlijk. Maar echt vervelend vind ik mensen die denken dat ze beter weten hoe het hier werkt dan ik. Gaan ze al op de remming de schutvolgorde liggen bepalen en dan worden ze boos als ik vind dat het sneller en veiliger op een andere manier kan!'

Zeg je er iets van als schippers in de sluis hun motor niet uitzetten ?

'Ik denk dat nog geen tien procent het uit eigen beweging doet. De eerste jaren heb ik de gewoonte gehad om standaard vriendelijk te vragen of ze de motor even willen uitzetten. Op een gegeven moment wordt je moe van het gezeur dat er onvermijdelijk op volgt. "Waarom?" "Maar dan moet ik helemaal naar beneden!" Of zelfs botweg "Nee". Opvallend is ook hoeveel jachten dan opeens een slechte startaccu blijken te hebben. Ik vraag het nu nog wel, maar voornamelijk als er meerdere jachten in de kolk liggen en mensen hun achterburen vergassen met een twintig jaar oude DAF'.

Hoe ben je in dit beroep terechtgekomen ?

'Puur bij toeval. Ik moest snel werk hebben en kon toen nachtdiensten draaien op een brug die zo ongeveer naast mijn huis ligt.

Later ben ik 'gepromoveerd' naar deze sluis en hier heb ik het erg naar mijn zin'.

Heb je iets met water ?

'Misschien mag ik het niet zeggen voor motorbootpubliek, maar ik ben vanaf mijn derde opgevoed in en met zeilboten. 's Zomers heb ik eigenlijk te weinig tijd om nog het bezit van een boot te rechtvaardigen, maar ik rek het seizoen steeds verder op en ga ook na mijn werk nog wel eens een uurtje de plas op. Even spelen met zeilen en wind en touwtjes, heerlijk vind ik dat'.

Je werkt niet alleen als brug/sluiswachter ?

'Nee. Ik ben eigenlijk tekstschrijver van beroep en dat doe ik er nog steeds naast. Vooral in de winter, als het voor sluis- en brugwachters de stille tijd is.

Ook dat werk is leuk vanwege de variatie die er in zit. Soms schrijf over voedingssupplementen, dan weer over whisky of architectuur. En als oudbrandweerman schrijf ik daar ook nog vaak teksten over'.

Waar houd je nog meer van ?

'Ik vind het nog altijd jammer dat ik moest stoppen met mijn werk als vrijwillig brandweerman. Het klinkt misschien gek en het gaat natuurlijk voorbij aan het leed van de betrokkenen, maar een flinke brand uitmaken is geweldig.

Verslavend, zou ik bijna zeggen. Verder hou ik erg van koken (en dus ook van eten...). En ik mag graag scheepsmodellen maken. Op zolder heb ik een miniwerkplaatsje waar ik me dan terugtrek. Biertje erbij, rustig muziekje, en dan lekker zagen en schuren'.