DE V ER K E N N I NG
DE V ER K E N N I NG
MAARSSEN
We varen voorbij Utrecht door de Vechtsluis. Het is op zichzelf al een bijzonder geval, want de sluis is een 130 jaar oud Rijksmonument in Maarssen. Ze staat altijd open en in de sluis geldt een ‘ontmoetingsverbod’. In de praktijk betekent dat wisselend eenrichtingsverkeer. Naar de Vecht toe heeft voorrang. Mijn vaargast van vandaag stapt in bij Belle in OudZuilen. Ze heet Marie-Anne en heeft als uitstekend geïnformeerde gids gefungeerd tijdens het rondje Haagse stadsgrachten (Nautique #2-2018). Ze heeft zichzelf toen al uitgenodigd: “Als je een keer de Vecht gaat doen, wil ik graag mee!” Ze heeft een boekje bij zich met de bezienswaardigheden van de Vecht. Dat kan wat worden!
EINDPUNT MUIDEN BEGINPUNT UTRECHT
VECHT De Vecht wordt door de meeste motorbootvaarders de mooiste rivier van ons land gevonden. De wateralmanak karakteriseert 'm als volgt: “fraaie, bijna stroomloze rivier van Utrecht naar Muiden (40 km), door veelal parkachtige omgeving.” Dat willen we wel eens zien. TEKST EN BEELD PIM VAN DER MAREL
118
De kwaliteit van de woonboten op de Vecht is verrassend hoog.
AANVAARROUTE
Hoewel we hier vlak bij het historische Slot Zuylen zitten, gaan we op weg in noordelijke richting. Meteen na de Nedereindsevaart hebben we aan bakboord een brasserie met uitgebreide aanlegmogelijkheden, een restaurant en een prachtig terras. Jammer dat het nog geen lunchtijd is. We gaan er goed voor zitten om op ons gemak van de vaarroute te genieten. Als we door Maarssen komen, zijn alle bruggen in gesloten toestand voor ons hoog genoeg om ongehinderd door te varen. Druk bladerend heeft Marie-Anne de naast de Vechtbrug gelegen Heilig Hart-kerk opgezocht. “Neogotisch, 19de-eeuws.” We nemen het voor kennisgeving aan en proberen een glimp op te vangen van Bolenstein, een zogenoemde ridderhofstad met roots in de 14de eeuw. Het is buitengewoon fraai gerestaureerd en diende onder meer als kantoorruimte voor Neelie Kroes. Ze trok er onmiddellijk uit toen huisbaas Jan-Dirk Paalberg werd gearresteerd voor een mogelijke rol in het conflict rond Endstra. De hofstad ligt enigszins verscholen achter de bomen. Even later hebben we aan bakboord veel meer zicht op een wat pompeus aandoend nagebouwd theehuis. Marie-Anne vindt het gemakkelijk op haar smartphone: “Het is te huur via Airbnb en ziet er van binnen heel leuk uit!”
Onderweg passeren we meerdere buitenplaatsen met soms prachtige priëlen.
119
DE V ER K E N N I NG
DE V ER K E N N I NG
De voormalige militaire gevangenis was oorspronkelijk een pupillenschool.
Als je vroeger Nieuwersluis ‘kreeg’, dan was je niet best af!
Aan stuurboord vormen de deels verborgen buitenplaatsen Doornburgh, Goudestein en Vechtoever een prachtige aanloop naar Kasteel Nijenrode. Dat ligt net voor Breukelen aan bakboord en je kunt het vanaf het water goed zien; we nemen er volop foto's van. Marie-Anne heeft het boekje weer open. “De eerste versie van het kasteel werd rond het jaar 1275 gebouwd,” leest ze. “Het kent een enorme historie van verwoesting, herbouw, restauratie en aanpassingen. Zo is het zowel in 1481 als in 1511 verwoest. En in 1673 is het opnieuw platgebrand door de Fransen. De ruïne is in 1675 weer opgebouwd, dus wat je ziet is eigenlijk 17de-eeuws!” De toegang tot het kasteel loopt door een betrekkelijk recent gebouwd poortgebouw. Sinds 1950 is het landgoed eigendom van wat nu de Nyenrode Business Universiteit heet. We varen door naar Breukelen en passeren daarbij nog een paar fraaie buitenplaatsen. Door de fantastische tuinen daaromheen vinden we de omschrijving van de wateralmanak heel adequaat: de omgeving is met recht parkachtig te noemen. Onder de Vechtbrug in Breukelen – een fraaie dubbele ophaalbrug – past onze doorvaarthoogte even later weer gemakkelijk. Voorbij de brug blijft het een aaneenschakeling van fraaie woningen, landgoederen en buitenplaatsen. Aan stuurboord passeren we bijvoorbeeld het complex Groenevecht, van 's lands bekendste vastgoedtycoon. Na verloop van tijd hebben we aan stuurboord de Weersluis, een zelfbedieningssluisje naar de Loosdrechtse Plassen. “Volgens de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed dateert hij van 1609,” vertelt Marie-Anne.
Kasteel Nijenrode heeft haar roots in de 13e eeuw.
120
NIEUWERSLUIS Ook op weg naar Nieuwersluis passeren we weer verschillende buitenplaatsen. We vergapen ons aan de tuinen, vooral als daar een koepel, prieel of tuinhuis in staat. Ook de gerestaureerde exemplaren en zelfs de replica's kunnen ons wel bekoren. Eigenlijk vinden wij behalve de buitens zelf vooral de luxe tuinhuizen en priëlen karakteristiek voor de typische charme van de Vecht. We nemen foto's van de theekoepel en het koetshuis van de buitenplaats Sterreschans. “Die naam komt van een schans die hier in de 17de eeuw lag om de Fransen tegen te houden,” zegt Marie-Anne. De theekoepel is ruim 20 jaar geleden herbouwd en herbergt onder meer een fraai botenhuis. Vrijwel meteen daarna passeren we aan bakboord de buitenplaats Rupelmonde, die haar naam dankt aan de gelijknamige plaats in België.
Niet alleen het hoofdgebouw, maar ook alles eromheen is een lust voor het oog - dat geldt zeker voor het park met beelden. De openstaande sluis aan bakboord, naar de Nieuwe Wetering, is de naamgever van het dorp Nieuwersluis. Deze sluis ligt recht tegenover de voormalige militaire gevangenis. Als je vroeger in het leger zat en Nieuwersluis ‘kreeg’, dan was je niet best af. Er werd streng gestraft en dat betekende flink afzien. De militaire gevangenis is er al een tijdje weg, maar in het complex is nog wel een vrouwengevangenis gevestigd. MarieAnne rilt bij het idee. Het gebouw aan de Vecht was oorspronkelijk een pupillenschool. Pupillen waren meestal kinderen waarvan de ouders de opvoeding niet zelf konden betalen. Ze kregen er onderricht en gingen op 16-jarige leeftijd in de krijgsdienst. De ophaalbrug over de Vecht gaat net omhoog als we er zijn, dus behoeven we niet te testen of we onder het verhoogde vaste deel hadden kunnen passeren.
BREUKELEN
121
DE V ER K E N N I NG
DE V ER K E N N I NG
Voor de Mijndense Sluis naar de Loosdrechtse Plassen liggen altijd veel boten te wachten.
Theekoepel annex botenhuis van de Buitenplaats Vegtlust in Loenen.
LOENEN
De Vecht is natuurlijk een druk bevaren rivier, maar op grote delen ook wel een breed vaarwater. Op die stukken heb je eigenlijk nauwelijks last van de drukte. Op het traject tussen Nieuwersluis en Mijnden springt daarnaast ook de kwaliteit van de woonboten in het oog. Die is zo hoog dat wij er zelf(s) wel zouden willen wonen. De Mijndense sluis is de meest gebruikte toegang tot de Loosdrechtse Plassen, dus is het er altijd druk. Als we erlangs komen liggen overal schots en scheef boten klaar om de sluis in te varen zodra dat is toegestaan.
‘Geroutineerde sluiswachters voorkomen filevormin’ 122
VREELAND De beide bruggen in Vreeland hoeven evenmin voor ons te worden geopend. De Van Leerbrug is alweer zo'n prachtige dubbele ophaalbrug. Even verderop hebben we aan stuurboord de theekoepel van de Buitenplaats Vrederust, die ooit is gerestaureerd door jhr. G.E. Loudon. Bij de rand van het dorp staat aan bakboord windmolen De Ruiter. Die is in 1910 opgericht op de plek van een verbrande voorganger, waarvoor een overbodig geworden poldermolen uit 1776 is gebruikt. Deze deed – met de ombouw – dienst als woning voor Rijkman Groenink, die toch ook niet in de eerste plaats als molenaar bekend is.
Windmolen De Ruiter markeert de rand van het dorp Vreeland.
MIJNDEN
We zetten onze vaartocht voort in de richting van Loenen. Nadat we onder de brug in de N403 zijn doorgevaren, hebben we aan stuurboord de eeuwenoude Buitenplaats Vegtlust. We maken foto’s van het fraai gerestaureerde prieel met botenhuis. De dorpsbrug is weer een prachtige dubbele ophaalbrug, die ook in gesloten toestand hoog genoeg voor ons is. Als we het dorp doorvaren, passeren we aan stuurboord de Buitenplaats Oud Over, daterend van voor 1726. Op weg naar Vreeland meandert de Vecht door het landschap en genieten we van de steeds wisselende uitzichten. “Het blijft maar al die tijd prachtig, fantastisch!” zegt Marie-Anne.
Theekoepel van de Buitenplaats Oud Over met in de verte de dorpsbrug van Loenen.
123
DE V ER K E N N I NG
DE V ER K E N N I NG
‘Molenliefhebbers genieten langs de vecht’
NIGTEVECHT Aan stuurboord hebben we dan na enige tijd sluis Het Hemeltje, waar je naar Hilversum kunt. Daar tegenover ligt De Nes, een klein meer dat eigendom is van de Vereniging Natuurmonumenten. De Vecht blijft zich door de landelijke omgeving slingeren en we genieten daar volop van. Aan bakboord passeren we de prachtig gerestaureerde Garstenmolen, een poldermolen uit 1876. De Vecht ligt hier zo dicht bij het Amsterdam-Rijnkanaal dat je de daar varende binnenvaartschepen goed kunt zien. Aan de rand van het dorp Nigtevecht ligt een aansluiting van de Vecht op dat Amsterdam-Rijnkanaal. We varen langs het aantrekkelijke dorp en hebben even later aan bakboord de buitenplaats Zwaanwijck. Pal voor ons ligt dan midden in de Vecht het eiland waarop de ruïne van het Fort bij Hinderdam ligt. Al in de 15e eeuw werd hier een dam met sluizen aangelegd. “Dit is echt leuk,” zegt Marie-Anne. “De dam was vroeger hinderlijk voor de scheepvaart en daarom hebben ze hem de Hinderdam genoemd.” De dam en de sluizen zijn inmiddels verdwenen, en de overblijfselen van het fort zijn geheel overwoekerd en niet meer opengesteld voor publiek. We passeren de Zanderijsluis die je naar de Spiegelplas schut. Die plas is een aanrader trouwens, maar dat terzijde. Vandaag varen we erlangs en passeren we vrijwel direct Fort Uitermeer.
De prachtig gerestaureerde Garstenmolen is een poldermolen uit 1876.
124
Als je Weesp binnenvaart, kom je twee faaie molens tegen.
WEESP We vervolgen onze vaartocht in de richting van het stadje Weesp. De vaarweg slingert zich verder door landelijk gebied en geeft een bijna romantische indruk van Nederland. Als we Weesp binnenvaren vallen aan bakboord twee vlak bij elkaar staande molens op. De voorste is molen d’Eendragt en de achterste molen De Vriendschap. D’Eendragt is een houtzaagmolen, oorspronkelijk uit 1691, en De Vriendschap is een korenmolen, in 1900 gebouwd op de plaats van een verbrande voorganger. Ze hebben dus niets met elkaar te maken, maar ze zorgen wel voor een hele fraaie entree van het stadje. Bij de passage valt op dat Weesp een serieuze watersportplaats is.
MUIDEN Als je voor de Vechtbrug in Weesp ligt te wachten heb je naast je het Torenfort.
We varen op ons gemak door naar Muiden, onderweg nog steeds doorlopend genietend van wat de Vecht te bieden heeft. Daarbij voert de vaarweg over de A1 over het breedste aquaduct van Europa. Het aquaduct heet ‘Veldzicht’, naar een boerderij die ervoor heeft moeten wijken. Als we Muiden binnenvaren stellen we vast dat het er gezellig druk is. We varen verder naar de zeesluis en laten ons schutten. Uit de sluis varend ligt het Muiderslot vervolgens kamerbreed voor je. Het is bijna een sprookjeskasteel, zo mooi is het. “Het is waarschijnlijk gebouwd aan het eind van de 13de eeuw,” zegt Marie-Anne. Door meerdere restauraties is het uitermate fraai dus en toch nog origineel. De inhoud is voornamelijk 17de-eeuws en het slot staat garant voor een intensieve beleving van onze geschiedenis. Mochten je kinderen het een keer willen zien, ga dan mee! ◼
Zodra je uit de zeesluis komt vult het Muiderslot kamerbreed je beeld.
125