De lof van het Veerse Meer is al in vele toonaarden bezongen. Maar voor ons wordt het de eerste kennismaking met dit water. Afgaand op de aanstekelijke verhalen staat ons een prachtige dag te wachten. We gaan het met veel enthousiasme beleven!
We komen van de Oosterschelde door de Zandkreeksluis. Dat geldt voor iedereen die niet via Vlissingen komt. Want dat is namelijk – via het Kanaal door Walcheren – de enige andere manier om op het Veerse Meer te komen. De sluis ligt vol met andere enthousiastelingen waarmee we vrolijk en op een kluitje het meer opvaren. We wijken even uit voor de Serenade 1, een onder Zwitserse vlag varende riviercruiser van 110 meter waarop 136 passagiers ‘gestapeld’ kunnen worden. Als het gebied interessant genoeg is voor dit soort boten moet het wel wat zijn!
HISTORIE
Ten noorden van het Veerse Meer ligt Noord-Beveland. Vóór de uitvoering van de Deltawerken was dit een tamelijk geïsoleerd eiland met veerpontverbindingen naar Goes, Veere en Zierikzee. Het water tussen NoordBeveland enerzijds en Walcheren en Zuid-Beveland anderzijds stond in open verbinding met de zee. De afsluiting van dit water vormde tevens de geboorte van het Veerse Meer. Aan de oostkant door de aanleg van de Zandkreekdam (1960) en aan de westkant door de aanleg van de Veerse Gatdam (1961). De voormalige zeearm is 22 kilometer lang en de breedte loopt uiteen van 150 tot 1.300 meter. Het is nu een brakwatermeer met sinds 2004 een zogeheten ‘doorlaatmiddel’ naast de Zandkreeksluis.
Door deze verbinding staat het meer in open verbinding met zout Oosterscheldewater.
WOLPHAARTSDIJK
Zodra we goed en wel uit de sluis zijn
zien we aan stuurboord een langgerekte camping waar een indrukwekkende hoeveelheid caravans aan het water staat. Aan de overzijde zien we het jachthavencomplex van Wolphaartsdijk ook al. Mocht je portemonnee een aanslag daarop toelaten dan is er daar een bekend restaurant met een uitstekende naam (en een Michelinster).
Schuin voor ons vaart een zeiljacht onder vol zeil tegen de achtergrond van alle masten in de jachthaven. Op dat moment realiseren we ons nog niet dat dit een typerend beeld van het Veerse Meer is. We besluiten even in de jachthaven van de WV Wolphaartsdijk te gaan kijken en worden er vriendelijk ontvangen.
KORTGENE
Tegenover Wolphaartsdijk ligt Kortgene met de Delta Marina, een jachthaven met 700 ligplaatsen. En ook hier vinden we weer een camping, dit-
maal met een villapark. Kortgene is bij een overstroming in de 16e eeuw van de kaart gevaagd, waarbij alleen de toren van de kerk bewaard bleef. Door die overstroming is deze 15e-eeuwse toren nu het oudste monument van Noord-Beveland. Naast de Delta Marina ligt de voormalige Landbouwhaven van Kortgene. Die is omgevormd tot een jachthaven waaraan woningen liggen met eigen aanlegsteigers. We varen het havenkanaal van deze jachthaven helemaal tot aan het eind uit. Al die tijd kun je de oude kerktoren goed zien. Het havenkanaal eindigt nabij de dorpskom van Kortgene. Je bent daar vlakbij de eerdergenoemde kerktoren. Het is dat je weet dat het een hele oude toren is, want erg bijzonder om te zien is deze eigenlijk niet.
EILANDEN
We keren terug en varen stuurboord uit het Veerse Meer verder op. We
passeren aan bakboord de Schelphoek, een dagrecreatiestrand dat afgeladen is met bezoekers. Dat past in het beeld dat ons vooraf is geschetst van dit gebied: een druk bezocht vakantiemeer. Maar niet eens heel zoveel verderop als we langs de Middelplaten varen, is het volkomen rustig. Dit is een natuurgebied in beheer bij Natuurmonumenten. Het bestaat uit verschillende eilanden waar broedvogels een ideale broedplaats vinden. Van de in totaal 17 eilanden in het meer zijn er 12 toegankelijk voor bezoekers. De andere 5 zijn gereserveerd voor vogels die er hun jongen grootbrengen, waaronder dus deze. Sinds 30 jaar begraast een kudde Haflingers de ruige graslanden van de Middelplaten. Doordat ze volledig met rust zijn gelaten, hebben ze zich ontwikkeld tot wilde paarden. Na de campings en de villaparken vinden wij deze eilanden wel een aangename afwisseling. Overigens mogen de oevers dan even heel natuurlijk zijn, het blijft wel een echt watersportmeer.
Openingsfoto: De Zandkreeksluis ligt vol met enthousiastelingen voor het Veerse Meer.
2 Zelfs als je niet van zeilen houdt is dit nog aantrekkelijk. 3 Riviercruiseschip Serenade 1 biedt plaats aan maar liefst 136 passagiers.
4 Overal watersport en dagrecreatie aan het Veerse Meer. 5 Al van ver zien we het stadhuis van Veere en de Campveerse Toren.
Aan alle kanten om je heen varen zeilzowel als motorboten. Opvallend is het grote aantal gevoerde Belgische vlaggen. Vreemd is dat niet, voor onze zuiderburen ligt het meer natuurlijk op een overzichtelijke afstand.
BREED VAARWATER
We varen verder en kiezen er bij de scheidingston voor de eilandencombinatie Zandkreekplaat, Spieringplaat en Bastiaan de Langeplaat aan de stuurboordkant te passeren. Het vaarwater wordt hier doorlopend breder en we worden aan alle kanten omringd door pleziervaart, vooral zeilboten die meestal gewoon onder zeil varen. We zijn erg gecharmeerd van een houten schouw met bruine zeilen. Op zo’n fraai schip moet zelfs de meest doorgewinterde motorbootvaarder het zeilen nog leuk vinden, denken wij. Het Veerse Meer maakt hier een meer dan haakse bocht naar het noorden. Voordat we deze vaarrichting stuurboord uit volgen kijken we in zuidelijke richting. Het valt op dat je daar opeens een ‘Botlek-achtig’ uitzicht hebt. Doordat het hoge gevaartes zijn, kun je vanaf hier de booreilanden zien die in Vlissingen liggen afgemeerd.
In de hoek waar we dan naar kijken liggen ook de jachthavens en het recreatiegebied Oranjeplaat. Kort daarna hebben we aan bakboord harbour village ‘Het Zilveren Schor’. Op de website vinden we dat de optrekjes daar vanaf € 1,5 miljoen verkrijg-
baar zijn, exclusief btw trouwens. Geen wonder dat het een druk meer is, want dan zal er allicht ook wel een bootje over schieten. We zijn dan langzamerhand het eilandje Arneplaat voorbij en houden het Aardbeieneiland aan stuurboord.
ECOLOGIE
Het doorlaatmiddel naar de Oosterschelde had aanvankelijk een goede invloed op de waterkwaliteit en de ecologie van het Veerse Meer. Rijkswaterstaat meldt echter dat de waterkwaliteit de laatste jaren weer achteruitgaat. In de diepere delen van het meer zit een witte schimmel op de bodem die een bedreiging vormt. Het meer zit de laatste twee jaar vol met oorkwallen. Ook vissterfte, overlast door wieren en door Japanse kruiskwallen maken actie noodzakelijk. Het probleem is dat nog niet duidelijk is welke actie. Daarover zal dit jaar een beslissing worden genomen.
Beide eilanden hebben aanlegsteigers en zijn toegankelijk voor recreatie. Dat geldt ook voor het volgende, grote eiland aan stuurboord: Haringvreter. Leuk is dat de naam van dit eiland komt van de zeerobben die het eiland bevolkten toen het Veerse Meer nog een zeearm was. De vissers hier noemden de zeerobben destijds haringvreters en dat werd later de aanduiding van het eiland.
VEERE
Aan de toegenomen drukte merken we dat we in de buurt komen van het onvolprezen Veere. De plaats dateert van vóór het jaar 1282 en heette toen nog Kampvere. Ergens in de 15e eeuw krijgt het stadsrechten. Het stadje komt tot grote bloei doordat het een stapelrecht krijgt op Schotse wol. De band met de Schotten vloeit voort uit het huwelijk in 1444 van Wolfert IV van Borselen met Mary Stuart, de vijfde dochter van Jacobus I van Schotland. Daardoor komt er ook een flinke Schotse kolonie in het stadje te wonen. De Schotten genieten er allerlei privileges, waaronder – tot bijna het jaar 1800 – het recht bier en wijn accijnsvrij te nuttigen in een eigen kroeg.
Dat Veere in de Tachtigjarige Oorlog aanvankelijk de Spaanse kant kiest,
wordt in mei 1572 hardhandig door een groepje geuzen rechtgezet. Dat kost twee van de geuzen om een bijzondere reden het leven: ze worden door hun aanvoerder De Rollé in de Grote Kerk doodgestoken omdat ze op eigen houtje aan de Beeldenstorm zijn begonnen. Kort daarop koopt Willem van Oranje het markizaat van het stadje, waardoor de koning nu nog altijd ‘Markies van Veere’ in zijn rij met titels heeft staan.
Het stadhuis dateert uit 1477, heeft een bijzonder carillon en huisvest tegenwoordig onder meer het Museum Veere. Het gebouw staat in de top 100 van Monumentenzorg. De Campveerse Toren is ook al 15e-eeuws en is in 2005 in eigendom verworven door de Vereniging Hendrick de Keyser, waardoor deze nu voor het nageslacht is veiliggesteld. Gebouwd als verdedigingstoren moet hier ook altijd één van de oudste herbergen van ons land gevestigd zijn geweest. Anno nu zit die er nog steeds. Vlak in de buurt is ook de sociëteit van de Jachtclub Veere te vinden. De havenmeester heeft eveneens in dit etablissement zijn domicilie.
SKYLINE
Al van ver zien we ze liggen: het stadhuis van Veere en deze Campveerse Toren. De schilderachtige skyline van het oude stadje is goed zichtbaar omdat Veere wat hoger ligt. Als we dichterbij komen passeren we aan bakboord de ingang van het Kanaal door Walcheren. Daarbij hebben we even goed zicht op de enorme 15e eeuwse Onze-Lieve-Vrouwekerk. Die heeft zoveel geleden dat het gebouw een gevangenisachtige indruk maakt. Dichtgemetselde ramen en een onafgebouwde toren nodigen niet uit tot een bezoek, terwijl dat nou juist wel aan te raden is. De historie van de kerk is meer dan boeiend. Zo was de kerk onder meer hospitaal voor 3.000 Franse soldaten, mogelijk gemaakt door er vier houten verdiepingsvloeren in te leggen. In de qua oppervlakte heel bescheiden vesting is het kolossale gebouw niet te missen.
HAVEN
We varen door en draaien even later om de Campveerse Toren heen bakboord uit de haven van de Jachtclub Veere in. Dat is natuurlijk niet de enige jachthaven hier, maar wel de fraaiste. De ligging in de voormalige stadshaven te midden van de monumenten maakt het een genoegen om er een plekje te bemachtigen. Voor passanten zijn er meestal zo’n vijftig plaatsen beschikbaar. Voor de vaste plaatsen (150) is er een wachtlijst. Bij de ingang valt het bord ‘afmeren met het voorschip naar buiten’ op. In de wateralmanak vinden we dat men dat wil met het oog op de veiligheid. In de almanak vinden we ook de diepte van de haven: voorin 3,30 meter, tot de brug 2,80 meter en daarachter 1,80 meter. We krijgen een plaats achterin. Voorin liggen de boten vierdubbel, maar aan het eind heb je ruimte te over. We leggen aan en gaan eerst op de Markt kijken. Daar vinden we niet alleen het stadhuis maar zowel ernaast als ertegenover fantastisch mooie 16e-eeuwse huizen. Onder de indruk van zo’n beetje alles dat we tegenkomen zoeken we een terras op. Of je het in dit stadje lekker knus of veel te druk vindt, hangt af van je instelling en je verwachtingspatroon. We zijn afgemeerd in de Middeleeuwen, zo voelt het voor ons. Dat we daarvoor goed om de toeristen heen moeten kijken, nemen we maar voor lief!
GOED OM TE WETEN
Het Veerse Meer is betond. De aanvullende markering geeft de lijn aan met een diepte van 1,70 meter. Het meer heeft twee gemarkeerde snelvaargebieden: vlakbij de Zandkreeksluis en aan de andere kant van het meer bij Vrouwenpolder. Daarbuiten is de maximumsnelheid 15 km/u. Er zijn op allerlei plaatsen en op de eilanden aanlegsteigers waar je 24 uuur mag liggen. Minder dan 150 meter verplaatst, geldt daarbij als blijven liggen.
Scan de QR-code voor het vaarroutekaartje op Motorboot.com met het gpx-bestand voor de navigatie.
