VLAGETIQUETTE
Vlagetiquette kan voor sommigen een kwestie van stijl en traditie zijn, terwijl anderen het als overbodig of zelfs snobistisch beschouwen. Voor velen hangt het af van hoe serieus je het varen neemt. Sommigen houden zich strikt aan de regels, anderen negeren ze volledig. En zoals altijd zit daartussen een grote groep die zich er niet erg druk om kan maken. Zolang ze maar kunnen genieten van het water.
WATERWEETJES
OORSPRONG
Vlagetiquette wordt vaak gezien als een traditie die vooral door ouderegeneratiesinerewordtgehouden.Onlinediscussieslaten zien dat het vooral deze groep is die zich ergert aan de nonchalantevlagvoeringvananderen.VolgensVanDaleisetiquette“het geheel van door overlevering geregelde vormen met betrekking totdeomganginmeerdeftigekringen,vooralaanhetHof.”Inde watersport is veel van de vlagetiquette afgeleid van oude maritieme tradities, maar er was ook een praktische reden voor het ontstaan ervan: vroeger was vlaggendoek kostbaar. Een zorgvuldige behandeling van de vlag zorgde ervoor dat deze langer meeging.DitpasbijdegewoneouderwetseHollandsezuinigheid. Hoewelderegelsvoorvlagetiquettevoorsommigenheiligzijn,is er geen wettelijke verplichting om ze te volgen. Er bestaat geen vlagwetgeving voor schepen; het voeren van de natievlag is een recht, geen plicht. Watersporters kunnen dus zelf beslissen of ze de etiquette nauwgezet willen volgen of niet. Voor wie zich wel wilhoudenaanderegels,iserechtereengedetailleerdeetiquette beschikbaar.
ALGEMENE REGELS
De vlagetiquette schrijft voor waar en hoe verschillende soorten vlaggen op een schip moeten worden geplaatst, hoe groot ze moetenzijnenhoelangzegehesenmogenblijven.Eriseenonderscheidtussenrechthoekigevlaggen,gebektevlaggenenwimpels.
Een vlag heeft volgens de etiquette alleen betekenis als hij goed gevoerdwordt.Devlagmoetaltijdschoonzijn,magnietgerafeld zijn, moet vrij van het schip hangen en mag nooit in het water hangen. De grootte van de vlag moet in verhouding staan tot de grootte van het schip. Reclamevlaggen zijn in principe verboden, tenzij er sprake isvansponsoring.Daarnaastmoetdevlag op de juiste momenten worden gehesen en gestreken. ‘Overdag’ betekent in vlagtermen van 08:00 uur (op zondag vanaf 09:00uur)totzonsondergang,maarnooit later dan 21:00 uur (of 22:00 uur tijdens zomertijd). Het is belangrijk dat de vlag na zonsondergang wordt binnengehaald, omdat het laten hangen van de vlag 's nachts in traditionele kringen als ongepastwordtbeschouwd.
YACHTCLUBS
In de definitie van etiquette noemt Van Dale “deftige kringen” en vooral het Hof. Dit weerspiegelt zich ook in de regels van de vlagetiquette die gehanteerd worden door de Koninklijke Nederlandsche Zeilen Roeivereeniging. Deze vereniging, opgericht in 1847, heeft een uitgebreide handleiding van vijftien pagina’s over vlaggen, vlagvoering en vlag-etiquette. PrinsesBeatrixisbeschermvrouwevande vereniging, en Koning Willem-Alexander en Koningin Maxima zijn ereleden. De
Koninklijke Nederlandsche Yachtclub, opgericht in 1846, en de Koninklijke Roei- en Zeilvereniging De Maas, opgericht in 1851, dateren uit dezelfde periode. Ondanks pogingen tot fusie door Prins Hendrik, is de oudste vereniging in 1882 opgeheven. De ledenvandeKoninklijkeNederlandscheZeil-enRoeivereeniging en de Koninklijke Roei- en Zeilvereniging De Maas hebben het recht om een verfraaide Nederlandse vlag te voeren. De toevoeging aan de vlag van de KNZ&RV is een kroon boven een gestileerde ‘W’, terwijl De Maas een steenrood kruis met een krooninhetmiddenvandevlagheeft.
STAATSVLAG
Voordat we de staatsvlag – al dan niet verfraaid – op de achtersteven laten wapperen, is het interessant om de oorsprong van onzenationaledriekleurteonderzoeken.Volgensdeoverlevering bestond er al een rood-wit-blauwe vlag – destijds nog onofficieel –vóórdeTachtigjarigeOorlogtegenSpanje.Tijdensdezeperiode hebben de geuzen het rood van de toenmalige volksvlag vervangendoororanje,alseentekenvanhunvertrouweninWillemvan Oranje.Dezeoranje-blanje-bleu,beterbekendalsdePrinsenvlag, heeft tot 1652 bestaan. Daarna werd de vlag terug veranderd naar rood en werd een voorloper van de huidige vlag de officiële staatsvlag.
SEINVLAGGEN
Het systeem van seinvlaggen werd in de 19e eeuw ontwikkeld en is internationaal geaccepteerd. Dit systeem omvat de letters van het alfabet, de cijfers 0 tot en met 9, drie vervangingsvlaggen en een code-/antwoordvlag. De vervangingsvlaggen werden gebruikt om een letter of cijfer te herhalen indien nodig. Hoewel het systeem door de opkomst van radiocommunicatie vooral folklore is geworden, wordt het nog steeds gebruikt voor specifieke doeleinden. Een bekend voorbeeld is de vlag voor de letter A, die aangeeftdatereenduikeronderwateris.
Daarnaastwordthetseinvlaggensysteemveelvuldigtoegepastbij hetpavoiseren,eentraditiewaarbijeenschipwordtversierdmet vlaggen ter gelegenheid van een belangrijke feestelijke gebeurtenis. Bij het pavoiseren worden de vlaggen in een specifieke volgorde van de voorsteven, over de masttop en naar de achtersteven opgehangen. De vlaggen en wimpels worden zo geplaatst datdekleurenvanvorenoverdetopnaarachterenachtereenvolgens rood, wit en blauw zijn. Traditioneel wordt het pavoiseren alleentoegepastbijstilliggendeschepen.
OVERIGE VLAGGEN
Behalve de staatsvlag worden in de etiquette-regels onder meer de clubvlag, eigenaarsvlag, beleefdheidsvlag en de geus onderscheiden.Declub-ofverenigingsvlagendeeigenaarsvlagspreken voor zich. De beleefdheidsvlag is de vlag van het land waar je te gast bent. En soms is het de vlag van de nationaliteit van je gast aan boord. De geus is het bekende kleine vlaggetje met stervormigachtsegmenteninrood,witenblauw.Datnoemjedeenkele Prinsegeus. De Marine voert hem als dubbele. Volgens de overlevering dateert de geus uit de tijd van Maarten Harpertszoon Tromp. De etiquetteregels geven aan hoe en waar al die vlaggen gevoerdmoetenworden.Endatdanweeronderscheidennaar
bijvoorbeeld ronde- en platbodemjachten, scherpe zeegaande jachten, jachten met meer dan 1 mast en motorjachten. En dan hebben we het nog niet over de verschillende tuigages gehad. En deverschillendevlaggenstokken.Endeverschillentussenvarend envoorankerliggend.Wevondenzelfsgeregelddateencatamarandestaatsvlagvoertophethekvandestuurboorddrijvereneen trimaranopdemiddelste.
LUDIEKE VLAGGEN
Bij zoveel gedetailleerde regelgeving ontstaan er natuurlijk –alleen al als ballorige reactie - ludieke vlaggen. De Prinsegeus staatvaaklosvandeeigenaarofschipper,maarsomsziejeopde voorsteven van een motorboot een kleine vlag die volgens sommige etiquetteregels wel een betekenis zou moeten hebben. Het is niet ongewoon om provinciale, stedelijke of zelfs persoonlijke herkomstvlaggen tegen te komen. En als je goed kijkt, ontdek je soms de meest verrassende vlaggetjes, zoals een vaantje van de lokale hovenier! In principe betekent een gehesen eigenaarsvlag dat de eigenaar aan boord is en openstaat voor ongevraagd bezoek. Daarom wordt deze vlag in sommige kringen ook wel de ‘bezoekersvlag’ of ‘drankvlag’ genoemd. Je kunt tegenwoordig vlaggen kopen met een wijnglas of een borrelglas erop, al zul je dergelijkedetailsnietindeofficiëleetiquetteregelsterugvinden. Daarnaastiserdegroene‘bridgevlag’,diezouuitnodigenomeen kaartjetekomenleggen.Alsdeeigenaargeenbezoekwenst,kan hijeeneffenblauwvlaggetjehijsen.Wewachtennuopnogmeer creatieveuitdrukkingen–wehebbenzelfsaleenvlaggezienmet eengrommendehond! ◼
JOLLY ROGER
Bij het praten over vlaggen kunnen we de iconische piratenvlag, ofwel de ‘Jolly Roger’, niet vergeten. Met zijn herkenbare doodskop en gekruiste botten, is de vlag van de piraten een symbool dat zijn oorsprong vindt in de vroege 18e eeuw. Deze vlag, vaak geassocieerd met figuren zoals Blackbeard en Captain Kidd, stond voor angst en avontuur op de zee.
Hoewel de oorsprong van de naam ‘Jolly Roger’ niet helemaal duidelijk is, zijn er verschillende theorieën. Sommigen beweren dat het afgeleid is van ‘Joli Rouge’, verwijzend naar de rode vlag van Franse privé-bewakers, terwijl anderen geloven dat het een algemene term was voor de zwarte piratenvlag. Wat zeker is, is dat de Jolly Roger een symbool is dat nog steeds leeft in de populaire cultuur.
De piratenvlag was bedoeld om angst in te boezemen en om te laten zien dat een aanval onvermijdelijk was. Het ontwerp varieerde, maar de meeste piratenvlaggen bevatten de doodskop en gekruiste botten op een zwarte achtergrond. Dit maakte de boodschap helder: overgave was de enige optie.
