D A GTOCHT OV E R V OLKE R AK E N H OLLAN D S D IE P
VAREN NAAST DE ‘SHIPPING LANE’ We gaan vandaag de Zeeuwse wateren verruilen voor de Biesbosch. Dat gaan we doen via twee doorgaande vaarwegen: het Volkerak en het Hollands Diep. We zijn nieuwsgierig of er naast de binnenvaart voldoende ruimte is om te genieten van onze vaartocht. PIM VAN DER MAREL
22
www.motorboot.com
mei 2020
23
D A GTOCHT OV E R V OLKE R AK E N H OLLAN D S D IE P
We komen van het Krammer (de Oos-
de boot beter in toom kunt houden
Openingsfoto: De blauwalg op het Volkerak is
terschelde) en hebben daar een stukje
dan normaal. Je wilt tenslotte niet
niet te missen..
zout water te gaan met een open ver-
door het uitwisselingseffect door de
2 De drukke binnenvaart maakt van de vaar-
binding met zee. Normaal gesproken
sluis worden geslingerd. Er gaat in
geul een heuse shipping lane.
ligt de camera in de boot altijd start-
deze sluis een sirene af als het proces
3 De Krammersluizen hebben een zout-
klaar onder handbereik. En dat is
gaat beginnen. Van het innovatieve
zoetscheidingssysteem.
deze morgen - volstrekt tegen de ge-
luchtbellenscherm hebben we niets
4 Sommige windturbines aan het Volkerak
woonte in - nog niet het geval. En dat
gemerkt, noch hebben we er hinder
hebben een fraaie vormgeving.
uitgerekend op dit moment, waarop
van gehad. Na een halfuurtje mogen
we een bijzondere ontmoeting heb-
we verder en varen het Volkerak op. vooralsnog is het water doortrokken
ben. Een bruinvis kruist ons pad! Voordat de camera met telelens ge-
HISTORIE
van het soort groenblauw waardoor
reed is, is de bruinvis natuurlijk alweer
Bij de tweede Sint Elisabethsvloed in
de lust tot zwemmen je al op voor-
verdwenen. Mijn vaargezel heeft in het
1421 ontstond door weggeslagen dij-
hand vergaat.
wilde weg iets met zijn telefoon gepro-
ken een binnenzee. Die veroorzaakte
beerd te filmen. De still uit diens film-
verderop in de tijd niet alleen de Bies-
VOLKERAK
pje zou evengoed iets anders dan een
bosch maar ook het Volkerak en het
Op het Volkerak houden we bakboord
bruinvis kunnen zijn, maar goed: het is
Hollands Diep. Ondanks gedeeltelijke
aan. We passeren aan die kant het
in ieder geval iets.
inpoldering bleef het wel getijdenge-
aanvoerkanaal naar Oude Tonge. Het
De bruinvis is ‘onze’ walvis en is dan
bied. De watersnoodsramp van 1953
eiland Noordplaat houden we op deze
ook in de Noordzee de meest voorko-
bracht de Deltawerken op gang. Tot
manier aan stuurboord. Het eiland ziet
mende walvissoort. De benaming is in
1987 was op het Volkerak nog van
er fraai uit maar staat aanleggen niet
die zin bijzonder dat het dier noch
enig getij sprake. Na de aanleg van de
toe. Het is in beheer bij Staatsbosbe-
bruin noch vis is. Het is namelijk een
Grevelingendam kwam er nog steeds
heer en vormt een aantrekkelijke vo-
zoogdier met een donkergrauwgrijze
zout water binnen via de Ooster-
gelhabitat. We blijven op deze manier
kleur. Het dier valt onder de tandwal-
schelde. Na de aanleg van de Vol-
ook een eind uit de buurt van de kop
vissen en wordt maximaal 1,80 meter
kerakdam en de Philipsdam is het
van het Schelde-Rijnkanaal. Dat vin-
lang. Ze houden van ondiep water en
voorheen brakke water verzoet.
den we prettig want dat is een uiterst
zwemmen vlak onder het wateropper-
drukke route voor de binnenvaart. De
vlak. Omdat ze hobbelen om adem te
BLAUWALG
kop van het kanaal ligt precies achter
halen, zie je elke keer de rugvin. De
Door een gebrek aan stroming en een
het eiland Noordplaat. Het valt bijna
kleine populatie in de Oosterschelde
teveel aan voedingsstoffen heeft het
samen met de ingang van de Steen-
wordt waargenomen sinds 2006 en
Volkerak iedere zomer te lijden onder
bergsche Vliet/Roosendaalse Vliet, de
lijkt daar te ‘wonen’, want ze zijn er
een weelderige algenbloei. Dit maakt
vaarweg naar de plaatsen Steenber-
doorlopend.
het water ongeschikt voor alle doel-
gen en Roosendaal.
einden: je kunt er niet in zwemmen, je
We varen in dit gedeelte langs de
KRAMMERSLUIS
kunt er geen drinkwater van maken
Krammerse Slikken. Dat is een tame-
Nog opgewonden van de ontmoeting
en het is zelfs niet meer geschikt om
lijk groot buitendijks gebied met be-
varen we de Krammersluis in. De
gewassen mee te beregenen. Over de
boste eilandjes omringd door ondiep
schutting naar het Volkerak betekent
oplossing van het probleem wordt
water. In oktober 2019 is een ploegje
schutten van zout naar zoet water. De
nog nagedacht. Een van de fraaiere
Konikpaarden hiernaartoe verkast van
Krammersluis is voorzien van een
plannen voorziet in het weer terug-
de Oostvaardersplassen. De paar-
zout-zoetscheidingssysteem
door-
brengen van het Volkerak tot een
denbegrazing moet verdere verruiging
middel van een inventief luchtbellen-
zoutwatermeer. Samenloop met de
van de slikken tegengaan.
scherm. Daardoor neemt het schutten
Grevelingen (ook een zoutwatermeer)
Verderop zorgen we ervoor uit de
meer tijd in beslag dan normaal. So-
en terugbrengen van getij zou zelfs
hoofdvaargeul te blijven. We varen
wieso zorg je er in een sluis tussen
getijdenenergie mogelijk maken. Hoe
aan de bakboordkant van het water
zout en zoet water altijd al voor dat je
fraai de plannen ook mogen zijn,
tussen de rode betonning van de
2 3
4
vaargeul en de gele betonning die de
DE BRUINVIS IS ‘ONZE’ WALVIS EN IS DAN OOK IN DE NOORDZEE DE MEEST VOOKOMENDE WALVIS
1,50
meter
diepte
aangeeft.
De
drukke binnenvaart maakt van de vaargeul namelijk een heuse ‘shipping lane’. Als we willen oversteken om even te kijken in de jachthaven Dintelmond, moeten we die oversteek serieus plannen. Al voordat het gat
24
www.motorboot.com
mei 2020
25
D A GTOCHT OV E R V OLKE R AK E N H OLLAN D S D IE P
eerder zo’n verzoek hebben gehad.
dit verkeersplein want het is berucht
ciedepot markeert ook het begin van
Maar goed, voor alles is er een eerste
om zijn files. Vermoedelijk is er geen
het industriegebied Moerdijk. We ste-
keer!
weggebruiker die het plein associeert
ken het vaarwater over om aan de
met schepen die zijn vergaan. En mis-
bakboordzijde verder te varen. Het
schien is dat maar beter ook.
baggerspeciedepot is een grote ova-
HELLEGAT
len put met een natuurvriendelijke dijk
Als we uit de sluis komen gaan we stuurboord uit het Hollands Diep op.
HOLLANDS DIEP
eromheen. In de 45 meter diepe put
Aan bakboord hebben we dan de Ha-
Vrijwel meteen op het Hollands Diep
wordt vervuild slib opgeslagen. De
ringvlietbrug die het begin van het Ha-
heb je aan stuurboord de plaats Wil-
verwachting is dat de put over een
ringvliet markeert. De plaats waar
lemstad. Het is een prachtige oude
jaar of acht vol is en dan wordt afge-
Volkerak, Hollands Diep en Haringvliet
vestingstad, waar we een afzonderlijk
dekt met een laag grond. Omdat de
samenkomen heette vroeger het Hel-
verhaal aan zullen wijden. We varen er
put tegen het industriegebied aanligt,
legat. Aangenomen wordt dat deze
even binnen en genieten van de oude
valt deze minder in negatieve zin op
naam niet op gezellig vaarwater sloeg,
vestingwerken. Terug op het Hollands
dan elders het geval zou zijn. Pal
maar op de kolkende getijstromen die
Diep valt ons de gelijkenis met het
tegen de put aan ligt het eiland Sas-
hier vroeger voorkwamen. Daarin
Volkerak op: ook hier een heuse ship-
senplaat, dat ingericht is als natuurge-
heeft menig schipper het loodje moe-
ping lane. We varen buiten de vaar-
bied.
ten leggen. Op de hier aangelegde
geul aan de stuurboordzijde van het
Staatsbosbeheer. De locatie oogt in
dammen is betrekkelijk recent het
water, totdat we bij het Zuid-Hollands
deze industriële omgeving enigszins
Hellegatsplein aangelegd. Iedereen
Diep komen.
wonderlijk. Een baggercombinatie ligt
die weleens fileberichten luistert, kent
Het invaarverbod bij het baggerspe-
in onze vaarweg met spudpalen voor
Het
wordt
beheerd
door
7 5 5 Vanuit de havenkom van Ooltgensplaat zie je het oude stadhuis.
niet verwacht hier te maken.
Meestal zijn die opvallend lelijk maar
6 Links van de keersluis ligt het Fort Prins Frederik.
Overigens gaat precies op het mo-
hier staan er ook een paar tussen
7 In de Volkeraksluis passen al deze boten met gemak.
ment dat wij erdoor willen de open-
waarvan de vormgeving eigenlijk wel
staande Mandersluis naar de Dintel
fraai is.
- zonder aankondiging - dicht. Dus tussen de paar boten waar we door-
keren we om en maken opnieuw
OOLTGENSPLAAT
heen willen zich aandoet, varen we af
voorzichtig de oversteek. We vinden
We hebben gehoord dat de haven-
op de verwachte plaats om te kruisen.
het Volkerak sowieso een breed en
kom van Ooltgensplaat een idyllisch
Deze manoeuvre zijn we gewend van
daardoor groot vaarwater. De oevers
centrum van het dorp zou vormen.
de Nieuwe Maas, maar hadden we
zijn volop benut voor windturbines.
Dus als we aan bakboord de ingang van het havenkanaaltje Spui zien besluiten we er even te gaan kijken. Links van de ingang ligt Fort Prins Frederik, aan het begin van de 19e eeuw gebouwd door de Franse bezetter als Fort Duquesne. Het fort ziet er onooglijk uit maar wordt thans gerestaureerd onder auspiciën van de gemeente Goeree-Overflakkee. Aan het eind van het Spui wacht de havenkom. Die is wel leuk, maar idyllisch vinden we toch teveel van het goede. We keren om en bereiken dan vrijwel meteen de Volkeraksluizen. De jachtensluis is met 140 meter bij 16 meter van immense omvang. Als we menen in een beschaafd tempo de sluis in te varen, maant de sluiswachter ons door de speaker tot meer snelheid. We voldoen daar vanzelfsprekend
6 26
www.motorboot.com
aan, terwijl we vaststellen dat we nooit mei 2020
27
8 8 De havenmond van Strijen-Sas steekt prettig af tegen de industrie.
anker. We passeren de combinatie
overzijde van het vaarwater.
Hollands Diep, een goed moment om
aan de voorgeschreven kant en zien
We varen door en naderen de Moer-
even na te mijmeren over de vaartocht
verder weinig bedrijvigheid. Op het
dijkbrug steeds dichter. We geven de
van vandaag. Als je oplettend vaart is
Hollands Diep geldt een verbod op la-
binnenvaart voorrang die hier massaal
er ruimte te over voor de pleziervaart
veren. Maar de vaarweg is vandaag
afbuigt naar bakboord om de Dordtse
op het Volkerak en het Hollands Diep.
bezeild, zodat we toch zeilboten
Kil op te gaan. Wij willen onder de
Maar door de blauwalg op het Vol-
onder zeil tegenkomen. We passeren
Moerdijkbrug door en schieten een
kerak en de industrie aan het Hol-
aan bakboord de havenmonding van
paar platen van de brug terwijl er een
lands Diep komen ze toch geen van
Strijen-Sas. Die vormt een prettig te-
trein overheen rijdt.
beide op onze favorietenlijst.
genwicht voor de industrie aan de
De brug markeert het eind van het
bruikt wordt door de binnenvaart. Het is dus zaak om die zo min mogelijk te
Nieuwe Tonge
vaarweg vergt om dezelfde reden de nodige behoedzaamheid. Het is wel zinnig je even te verdiepen in – en leuk om te weten - wat een sluis van zoet naar zout water anders doet dan een zoetwatersluis.
28
www.motorboot.com
Grevelingendam
Sirjansland
Kram
Bruinisse Zi
jp
e
Ha
Oude Tonge
Toevoerkanaal
mer
No
Jacobapolder
St.Annaland
RijnScheldekanaal
N59
Spui
Ooltgensplaat
Krammerslikken
Krammerord sluizen p Philips- laat Anna dam
St.Philipsland
Strijen
Tien gem eten rin Haringvlietgvl brug iet VolkerakDen Bommel dam
Stad aan't Haringvliet
Herkingen
hinderen. Het oversteken van de
Klaaswaal
ZuidBeijerland
MIDDELHARNIS
Dirksland
Binnenbedijkte Maas Maasdam
A29
10
0 km
Beperkingen zijn er op deze vaartocht niet. Je zit op vaarwater dat druk ge-
Spui
erak Volk telsas Din DintelSteenbergse oord Vliet A4
Numansdorp Strijen-Sas Hollands Diep Baggerdepot WILLEMSTAD
lleHegat
Fort
DORDRECHT
Dordtse Kil
Volkerak-- A29 sluizen Mandersluis
sch
Route
Moerdijkbruggen Sassenplaat
Industrieterrein
Klundert
A16
Zevenbergen Fijnaart
Mark
Roosendaalse Vliet Steenbergen
A16
Moerdijk
Dintel
Hellegat
A17
ETTEN-LEUR
Oudenbosch
©HdB 06 IV 20
N
Bie sbo
GOED OM TE WETEN
Krammer