DAG T OCHT R OND OM P U RME RE ND
VAREND DOOR WATERLAND Hoewel je sinds de televisieserie Nederland-Waterland zou kunnen denken dat dit verhaal het hele land gaat omvatten, beperkt het zich tot de regio Waterland. Dat is een streek in de oostelijke helft van Noord-Holland. Trek grofweg een flinke cirkel om Purmerend en je hebt Waterland – de regio, niet de gemeente – wel zo ongeveer te pakken. Wij maken er een rondje. PIM VAN DER MAREL
2 1
1 De aanliggende bewoners van Oosthuizen benutten de watersportmogelijkheden. 2 Bij het dorp Rustenburg staan drie zogenoemde strijkmolens. 3 Sluis Rustenburg waarvan de Alkmaarse schutterij in de 16e eeuw de aanleg nog wist te voorkomen.
Vanuit Heerhugowaard gaan we ver-
dateert uit 1900 en staat op de plek
is Noord-Hollands voor een molen die
kassen naar Monnickendam. Om er te
van een 17e-eeuwse voorganger die
het water nauwelijks omhoog tilt maar
komen moeten we de regio Waterland
door brand werd verwoest. Aan de
meer een soort van ‘wegstrijkt’ naar
doorkruisen. We nemen eerst de Hui-
molen is een bakkerij verbonden en
de naastgelegen boezem. Het zijn al-
genvaart en de Ursemmer Vaart, die
het geheel is een locatie voor dagbe-
lemaal binnenkruiers. Dat betekent
beide nog in de gemeente Koggen-
steding voor mensen met een ver-
dat de draaiconstructie die je normaal
land liggen. We varen de Huigenvaart
standelijke beperking. We nemen er
bovenaan de buitenkant van zo’n
op en passeren meteen de 2,65 meter
wat foto’s van en moeten bukken voor
molen ziet zitten hier aan de binnen-
hoge, driedubbele vaste brug.
de hefbrug, die in gesloten toestand
kant zit.
Het weer zou vandaag in de loop van
slechts 1,50 meter hoog is.
Het miezeren is gestopt dus kennelijk is de loop van de dag nu begonnen.
de dag beter worden. Het miezert en daarom vragen we ons af hoe laat de
RUSTENBURG
In het dorpje ligt ook een meer dan
‘loop van de dag’ eigenlijk gaat begin-
De Huigenvaart komt een klein stukje
100 jaar oude sluis die toegang geeft
nen. Het matige weer maakt dat Ko-
verder langs het dorpje Rustenburg,
tot de Ringvaart van de Heerhugo-
renmolen de Otter in het gehucht
ontstaan rond een 16e-eeuwse her-
waard. Dat is minder oud dan de stad
Oterleek er minder appetijtelijk uitziet
berg. Daar staan drie zogenoemde
Hoorn had gewild. Die heeft al in de
dan normaal. Dat is jammer. De molen
strijkmolens op een rij. De benaming
16e eeuw geprobeerd hier een sluis
3
aan te leggen, maar de Alkmaarse schutterij heeft daar toen – met geweld en met succes – een stokje voor weten te steken. Hoewel het nu heerlijk rustig is, was het niet altijd koek en ei in deze regio!
URSEMMER VAART We
varen door en passeren in de
bocht naar Ursem het voormalige stoomgemaal De Ruyter. Het dorp Ursem dateert uit de 11e eeuw. Je vaart langs de dorpsrand waar we halverwege bakboord uit de Ursem 52
www.motorboot.com
december 2021
53
D AGT OC H T R ON D OM PU R ME R E N D
4 De Huigenvaart met links tussen de bomen
vrolijkheid er deels aan toe dat de
dateert deze grenspaal uit de 18e eeuw.
BEEMSTER RINGVAART
tie hebben vertoond. Dat zie je bij-
een beetje een watersportdorp lijkt.
het voormalige stoomgemaal De Ruyter.
loop van de dag inmiddels ècht is
Meteen daarna komen we in het dorp
In Avenhorn gaat de vaarweg over in
voorbeeld bij het dorpje Beets, waar
We genieten er even van en varen ver-
begonnen: het weer knapt ziender-
Avenhorn. Sinds de 15e eeuw ligt hier
de Beemster Ringvaart. Die omringt
een deel van de Korsloot onderdeel
der over een heel landelijk deel van de
ogen op.
een overtoom. Ze is – bij gebrek aan
de Beemster, een droogmakerij uit het
van de Ringvaart uitmaakt. We varen
Ringvaart. We zijn dan ook blij als we
mer Vaart op gaan. Van de vier Rijks-
We varen door in de richting van
een sluis – gebouwd door de stad
begin van de 17e eeuw. Ze staat als
hier inmiddels in de regio Waterland
in het gehucht Hobrede weer eens
monumenten in het dorp spreekt de
Avenhorn en passeren aan bakboord
Hoorn, die er ook controle op houdt.
zodanig zelfs op de werelderfgoedlijst
en dat gaat de rest van de dag zo blij-
een brug moeten passeren. Enigszins
stolpboerderij ons het meeste aan.
een zogenoemde banpaal. Op de
Het dorp dankt de overhaal natuurlijk
van de Unesco. We varen door en
ven. We passeren de kern van het
melig stellen we vast dat we – als we
Dat is het bekende Noord-Hollandse
paal staat het stadswapen van Hoorn.
aan de eerder genoemde Alkmaarse
zien in het gehucht Oudendijk de –
dorp waar aan bakboord een fraaie
de naam hadden moeten raden –
boerderijtype: vierkant, hoog en met
Er staat ook een opvallend lelijk dier
schutters. Tot in de jaren rond 1950
niet bevaarbare – Beemster Uitwate-
beweegbare brug over de Korsloot
zouden hebben gescoord: het is de
een piramidevormig dak. Kort na de
bovenop. We gokken op een mislukte
heeft de overtoom er gelegen, op
ring aftakken naar het Markermeer.
ligt. Vlak daarna komen we onder de
Hobrederbrug. Al een tijdlang hebben
Jan Vetsbrug, een vaste brug van
ezel maar het moet een eenhoorn
het laatst werkte deze zelfs elek-
Het doet je weer eens realiseren hoe
brug onder de A7 door en varen aan
we dan de niet te missen watertoren
2,35 meter, hebben we de stolpboer-
voorstellen. We concluderen dat onze
trisch.
ontzettend veel energie er zit in ons
op het volgende dorp: Oosthuizen.
bij het dorpje Kwadijk in het zicht. Die
derij aan stuurboord. Op het dak is
voorouders over een betere fantasie
In de kom bij het dorp ligt een ei-
leven beneden de zeespiegel.
We passeren eerst de – hoe kan het
is eind van de vorige eeuw particulier
een rietdekker bezig met reparatie-
moeten hebben beschikt dan wij.
landje, waar je ook achterom kunt
Bij het graven van de Beemster Ring-
anders – Oosthuizerbrug. We varen er
verkocht en zo fraai verbouwd dat de
werk. Ondanks zijn oordoppen waar-
Zo’n banpaal diende vroeger als
varen. Dat ziet er aantrekkelijk uit en
vaart moet hier en daar gebruik zijn
langs de rand van het dorp dat een
eigenaren daar een prijs mee wisten
deert hij onze belangstelling met een
grensafbakening. Hoewel de afbake-
maakt het een leuke stek om even
gemaakt van bestaande waterwegen,
aantrekkelijke indruk maakt. Er liggen
te winnen. We zakken lekker onderuit
brede armzwaai. We schrijven zijn
ning voor de situatie van 1408 geldt,
halt te houden.
anders zou de vaarweg minder varia-
zoveel pleziervaartuigen dat het wel
om te genieten van het oogstrelend
4
54
www.motorboot.com
december 2021
55
D AGT OC H T R ON D OM PU R ME R E N D
Where op. In de bocht liggen de aanlegsteigers vol met jachten, wat voor
Scan de QR-code of voer in de adresbalk
een aangename ambiance zorgt. De
van je browser vaarroute.online/code/3997
Where is een enigszins schamel res-
in. Daar vind je de gevaren route aangevuld
tant van de brede rivier die – voor de
met data als de lengte van de route, bedie-
droogmaking – het Purmermeer en
ningstijden van kunstwerken, doorvaart-
het Beemstermeer met elkaar ver-
hoogtes van bruggen etc.
bond. Het is met alle woonboten aan bakboord wel een gezellig vaarwater. Het voert dwars door de stad en de beweegbare bruggen draaien vlot.
PURMER RINGVAART De Where komt uit in de Purmer Ring5
vaart. Voor ons doel van vandaag maakt het geen verschil of we linksom of rechtsom om de polder heen varen. We kiezen er zonder duidelijke reden voor om bakboord uit te gaan. De Ringvaart voert ons eerst door de van
Purmerend.
Heerhugo-
spreken ook hier niet erg aan. We
HEERHUGOWAARD
rij soms misschien alleen deze kant
mer. Als we een tijdje later langs de achterkant van Edam varen zien we
Ursum
“De Otter”
Ringvaart niet van die van de Scher-
een fabriek van garnalenverwerker
Deze trots van de regio gaat daardoor
Beemster Ringvaart
Schermer
Noo
Krommenie
Grafelijkheidssluis. Als je je daardoor 5 Vanaf Beemster Ringvaart heb je af en toe een oogstrelend uitzicht op de omgevind. 6 Op het dak van de voor Noord-Hollend typerende
laat schutten vaar je meteen het jacht-
stolpboerderij is een rietdekker bezig met reparatiewerk. 7 De Kerkbrug van Oosthuizen sluit vanzelfsprekend aan op de lokale Grote Kerk.
havengedeelte van Monnickendam in.
8 De banpaal geeft aan waar de grens van het stedelijk gebied van Hoorn in 1408 lag.
We gaan even kijken in het uiterst
Purmer Schermer Purmerend
ar t
Purmer
he Va Noord
Volendam
Ilpendam Ringvaart Purmer Ee -
Zaan
ZAANDAM Oostzaan
zeekan
Marken
Marina
w Gouwzee ou ch am t S - Ed e t H am r a MONNICKENDAM kva nd Tre nni cke Mo
aal
Waterland Het Schouw
fraaie stadscentrum, waar je de vol-
AMSTERDAM
gende antieke sluis vindt. We beslui-
56
Edam
Wormer
r nasc
ons via de Purmer Ee bij de antieke
“Klaas Puul”
Wormer Ringvaart
Naue
8
Kwadijk
rd Kahnolland aal sch Where
we de Trekvaart Het Schouw-Monnickendam op. Deze rechte vaart brengt
Markermeer
Beemster Ringvaart Hobrede
Alkmaarder Meer
liebedrijf Sykes. weegbare – Jan Koningbrug en varen
Oosthuizen
Beemster
over in handen van het Engelse famiEven verderop passeren we de – be-
Oudendijk Beemster Uitwatering Beets
Klaas Puul. Erg florissant was het in deze business de laatste jaren niet.
Hoornse Hop
Avenhoorn
Ursumm vaart er-
Schermer Ringvaart
Noordhollandsch Kanaal
A7
Gemaal “De Ruyter”
Huigenvaart
delijk gebied en verschilt de Purmer
7
HOORN
Oterleek Rustenburg
Alkmaar
Daarna voert het vaarwater door lan6
N
Wognum
Obdam
grappen er nog even over of die Komvan het stadje gezien zou hebben.
10
0 km
Kanaal waard Route OmvalRingvaart Kolhorn Heerhugowaard
Broek op Langedijk
Die
© HdB VIII.XI.'21
buitenwijken
uitzicht dat de Beemster Ringvaart
zet hij het stadje wel te negatief neer.
Amsterdam. Het haalt af en toe het
ten Monnickendam te bewaren voor
hier afwisselend biedt.
Het heeft bijvoorbeeld heerlijke histo-
nieuws met de beoogde aardgasloze
één van de volgende dagen en kiezen
rische details. Zo werd de plaats in
wijk Overwhere-Zuid. Dat loopt niet
domicilie bij de Marina. Daar krijgen
PURMEREND
1423 geconfisqueerd door Jan van
van een leien dakje, maar dat terzijde.
we een vorstelijk ruime ligplaats toe-
Als je op het eind van dit traject in plaats van de Trekvaart op de Purmer
We varen dan langzamerhand de bui-
Beieren. Die benoemde zijn zoon Jan
Leuk wordt het stadje als we het
gewezen. Als we de dag nog eens op
Ringvaart blijft varen, heb je geen last van de lage bruggen op de Trekvaart. De
tenwijken van Purmerend in. Aan bak-
de Bastaard tot Heer van Purmerend.
stadscentrum naderen. De Ringvaart
het gemak de revue laten passeren,
laagste vaste brug is dan de Ursemmerbrug over de Huigenvaart, die 1,98 meter
boord hebben we lelijke flats. Dat past
Er heeft een kasteel gestaan dat he-
ligt bezaaid met woonboten en dat
vinden we Waterland wel de moeite
hoog is. Als je niet dieper steekt dan 1,20 meter, heb je nergens een probleem.
in het beeld dat Gerrit Komrij schetst
laas in de tweede helft van de 18e
geeft het een knusse atmosfeer. We
waard. Vooral Purmerend vinden we
Alleen op de Beemster Ringvaart bij het dorpje Beets geeft de waterkaart aan dat
als hij schrijft over de verpurmeren-
eeuw is gesloopt. Tegenwoordig is
gaan in het centrum bakboord uit het
een meevaller en dat zit ‘m voor een
je er wel het midden van het vaarwater moet aanhouden.
ding van Nederland. Maar daarmee
het een moderne forensenstad van
enig overgebleven stukje van de
belangrijk deel in de beeldvorming.
GOED OM TE WETEN
LET OP!
Kader zoals dit:
C 100 M 100 Y 0 K 10
0,8 mm
Kader*) toevoegen,
Om het hele kaartje Blauw dus niet aan drie kanten. *) In blauw vlak plaatsen mag ook.
www.motorboot.com
december 2021
© Henk de Bruin - 8 november 2021 Nieuw Amsterdam - Haren (Drente II)
57