ONGELUK WATERTAXI
De Marco Polo in aanvaring met de MSTX 21
Op 21 juli 2022 komt de Marco Polo – een uit de kluiten gewassen rondvaartboot van Spido – in aanvaring met een Rotterdamse watertaxi, de MSTX 21. Het ongeval vindt bijna pal onder de Erasmusbrug plaats, voor de ingang van de Leuvehaven.
De watertaxi komt op zijn kop terecht en daarbij vormt zich een luchtbel onder het schip. Daaraan danken de vijf passagiers en de schipper vrijwel zeker het leven. Na bijna tien minuten lukt het om de watertaxi te keren. Voordat deze zinkt laten de zes opvarenden zich met hooguit lichte verwondingen in het water glijden. De schade aan de Marco Polo valt mee maar de watertaxi gaat verloren. Door de onwaarschijnlijk goede afloop kunnen we zonder emotie naar de nautische aspecten van de aanvaring kijken. Ook de officier van justitie is dat aan het doen, want die heeft vervolging van beide schippers aangekondigd. De aanvaring en de redding van de opvarenden is op youtube (‘ongeluk watertaxi’) in geuren en kleuren te volgen.
TOPDRUKTE Op zo ongeveer het drukste stukje van de Nieuwe Maas in hartje Rotterdam zit een ongeluk in een klein hoekje. Je vindt op dit gedeelte alles bij elkaar: aan de ene kant de Rotterdamse cruiseterminal en de Rijnhaven, aan de andere kant de Veerhaven en de Leuvehaven met daartussenin onder meer de aanleg- en opstapsteigers van Spido en de waterbus. Alle soorten vaarverkeer kruist hier elkaar: binnenvaart, passagiersvaart, pleziervaart en soms zelfs zeevaart. Meestal op hoge snelheid krioelen de watertaxi’s tussen de overige vaarweggebruikers door. Af en toe gaat dat fout.
WATERTAXI De MSTX21 is een hybride watertaxi met een maximumsnelheid van ruim 20km/u, minder snel dan de dieselaangedreven exemplaren die rond de 50km/u varen. De MSTX21 komt van de Veerhaven en is op weg naar de Leuvehaven. Formeel moet de taxi de vaarweg loodrecht oversteken, stuurboordwal houden en ter hoogte van de Leuvehaven weer loodrecht oversteken. De schipper kort het stukje echter af en vaart
aan de bakboordzijde van het midden van de vaarweg. Manoeuvres die anders zijn dan de standaard afgesproken vaarpatronen behoren per marifoon te worden gemeld aan de sectorleiding, op dit gedeelte aan de sector Maasbruggen. Dat laat de schipper na. De man handelt daarmee overigens volstrekt gebruikelijk, want loodrecht overstekende taxi’s of het melden van afwijkingen daarvan kan ik me eigenlijk niet heugen. Gek genoeg is de AIS-display van de watertaxi niet van het type waarop je een dreigende aanvaring kunt zien. Je vraagt je af wat daar in vredesnaam de reden voor kan zijn. Waarom de schipper niet reageert op een waarschuwing van één van zijn passagiers voor de aanvaring is nog niet opgehelderd. Ervan uitgaande dat er geen telefoon in het spel is, zou omgevingsgeluid een mogelijkheid zijn. Slecht zicht door de regen zou ook een rol kunnen spelen. Niettemin blijft het uiterst merkwaardig dat de taxi niet uitwijkt voor de verhoudingsgewijs enorme rondvaartboot, want daar is voldoende tijd voor.
RONDVAARTBOOT De Marco Polo vertrekt stroomopwaarts en keert dan even verderop om stroomafwaarts te beginnen aan de havenrondvaart. Tussen de taxi en de rondvaartboot – die beide stroomopwaarts varen aan de bakboordkant van het midden – beneemt een afvarend binnenvaartschip korte tijd het zicht, zodat de taxi de rondvaartboot niet ziet vertrekken. De Marco Polo behoort haar vertrek te melden aan de sectorleider, maar laat dat na. De watertaxi zou met zo’n vertrekmelding een extra signaal hebben gekregen. Dat zou – als deze tenminste niet door andere oorzaken is afgeleid – de schipper van de taxi wellicht hebben gealarmeerd. AIS- en radardisplays van de rondvaartboot zijn – mede door interferentie van de Erasmusbrug – teveel vertraagd en maken op dit deel van de rivier
sowieso onderdeel uit van een waar bombardement van soortgelijke signalen. Daarbij speelt in mijn visie een belangrijke rol dat de rondvaartboot volstrekt gewend is dat de rondrazende watertaxi’s voor de eigen veiligheid zorgen. Ten opzichte van de brug van de rondvaartboot zit de watertaxi in diens dode hoek. Het kan dan ook in mijn ogen eigenlijk niet anders dan dat de schipper van de rondvaartboot door de aanvaring totaal verrast is geweest.
ZIJDELINGS BETROKKEN PARTIJEN Bij een ongeval als dit komt de Onderzoeksraad voor Veiligheid in actie. Hun rapport van begin dit jaar bevat aanbevelingen voor het veiliger maken van de passagiersvaart. Daarnaaast adviseert de Raad om de complexiteit van de vaarweg te reduceren en toekomstbestendig in te richten.
Het Havenbedrijf cq de Rotterdamse havenmeester (HBR) is het daarmee eens. Het HBR is voorstander van een maximumsnelheid van 20km/u en beperkt zich niet tot de passagiersvaart. Sinds 2019 is men in gesprek over virtuele aparte vaarstroken (‘fietspaden’) voor de plezier- en recreatievaart. Maar in de praktijk kan het HBR hierover niet zelf beslissen.
De Nieuwe Maas is namelijk een hoofdvaarweg van ons land waarvoor het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat de regelgevende instantie is. Omdat die ook andere belangen dan de Rotterdamse moet
‘WATERTAXI-ONGELUK LOOPT GELUKKIG GOED AF’
meewegen, vergt besluitvorming zorgvuldigheid en dus vooral tijd.
Tenslotte staat ook de Gemeente Rotterdam niet uitsluitend in de veiligheidsstand. De watertaxi is een toeristische attractie die er niet om zit te springen gebonden te worden aan een snelheidslimiet.
De sectorleiding tenslotte kan zo’n ongeval onmogelijk voorkomen. Ook zij gaan er – in mijn optiek terecht –vanuit dat de watertaxi’s wel zullen uitwijken als dat nodig is. Ze zullen het vermoedelijk niet hardop zeggen, maar zitten echt niet te wachten op allerlei meldingen van watertaxi’s.
ACTUELE SITUATIE
Gegeven de complexiteit van het besluitvormingsproces en de uiteenlopende belangen duurt de bestaande situatie voorlopig voort. Hierin zal ook de uitkomst van de vervolging door de Officier van Justitie geen verandering brengen. Daardoor blijft nog wel even de wonderlijke situatie bestaan dat je zonder vaarbewijs en zonder marifoon de Nieuwe Maas op mag. Als je rekening houdt met je mede-vaarweggebruikers mag je er met je snelle RIB zelfs 100km/u varen. Het is natuurlijk in niemands belang dat deze situatie voortduurt. Niet elk ongeval heeft zo’n onwaarschijnlijk goede afloop. |
Pim van der Marel is fervent watersporter. Hij is vaste medewerker van de watersportperiodieken Motorboot en Nautique en is auteur van het boek ‘Hollands water’ (vdmarel.com).