Willemstad by Pim van der Marel

D A GT OC HT W IL L E MS TA D

STAD GEDRENKT IN HISTORIE Aan het Hollands Diep ligt pal naast de Volkeraksluizen een prachtige vestingstad. Vanuit de lucht is goed te zien hoe mooi de vesting intact is gebleven. We zijn er binnen gevaren en een nachtje blijven liggen om de sfeer te proeven. PIM VAN DER MAREL

www.motorboot.com

juli 2020

D A GT OC HT W IL L E MS TA D

1 De luchtfoto is met het oog op het gebruik van de Binnenhaven op een mooi moment

VAREN

genomen: de boten liggen er vier rijen dik (foto Lieske Meima).

Het prachtige sterpatroon van de ver-

2 ‘s Middags loopt de Binnenhaven snel vol met grotere motorboten.

dedigingsgrachten heeft de tand des

3 Het Mauritshuis is in 1623 gebouwd door Prins Maurits als Princehof.

tijds ongeschonden doorstaan. De grachten zijn niet bevaarbaar, zodat je helaas geen rondje om de vesting kunt

varen. We varen eerst de beide grote jachthavens in en kijken er wat rond. Overal heb je zicht op de aarden wal-

In de 16e eeuw ontstond op een inge-

voortzette. Deze liet de ‘Sterckte-

havens en de kolk kun je varend gaan

len en de fortificaties. Dat betekent dat

polderd stuk land aan het Hollands

bouwmeester der Vereenighde Ne-

kijken. De eerste jachthaven vanaf de

je de historie bijna kunt voelen vanuit je

Diep het dorpje Ruigenhil. In 1568

derlanden’ los op de vesting. Deze

Volkeraksluizen is jachthaven De Bat-

boot.

was de Tachtigjarige Oorlog begon-

Adriaen Anthonisz geniet bekendheid

terij. Dit is een commerciële jachtha-

Om de (voormalige) gemeentelijke

nen waardoor de Noordelijke Neder-

als de ingenieur die het oud-Neder-

ven met 215 ligplaatsen. De tweede

jachthaven en de Binnenhaven in te

landen in oorlog waren met Spanje. In

landse vestingstelsel heeft geperfecti-

jachthaven en de Binnenhaven vor-

varen moet je een soort aanvoerkanaal

deze roerige tijden namen de Span-

oneerd. Van veel Nederlandse steden

men de gemeentelijke jachthaven, die

op, de Voorhaven. Dat doen we en we

jaarden in 1583 het nabije Steenber-

heeft hij de vestingwerken ontworpen.

aan 240 boten plaats biedt. Met in-

zien aan bakboord een bord dat we

gen in. Dat was voor Willem van

De vorm die Willemstad nog altijd

gang van dit jaar is het een gecombi-

ons moeten melden bij het havenkan-

Oranje aanleiding het plaatsje Ruigen-

heeft - een zevenpuntige ster – is

neerde

toor. Omdat we eigenlijk eerst alleen

hil te laten versterken tot een vesting.

eveneens van zijn hand.

Stadshaven Willemstad. De eigenaren

een rondje willen maken, willen we

van De Batterij nemen de exploitatie

doorvaren. Er komt echter onmiddel-

Willem werd een jaar later in Delft ver-

haven

geworden:

moord. Ter ere van zijn nagedachtenis

JACHTHAVENS

van de gemeentelijke jachthaven erbij.

lijk een havenmeester naar buiten die

werd ‘Willem zijn stad’ Ruigenhil offici-

Willemstad kent twee grote jachtha-

We kozen ervoor ons nachtje in De

ons naar het kantoor roept. Maar als

eel Willemstad.

vens en in het midden de Oude Bin-

Batterij te liggen en vonden in zowel

we melden dat we even komen kijken

De plaats kreeg stadsrechten van zijn

nenhaven. Deze kolk is onderdeel van

de havenmeester als zijn vrouwelijke

en misschien wat foto’s willen nemen,

zoon, Prins Maurits, die de oorlog

de gemeentelijke jachthaven. In alle

tegenhanger aangename gastgevers.

krijgen we daarvoor toch alle ruimte.

www.motorboot.com

juli 2020

DAGTOCHT WILL EMS TA D

We varen langzaam verder en zijn aan-

hier de kolk binnen, die wordt gedomi-

OVERNACHTEN

genaam verrast door de sfeer die de

neerd door het 16e eeuwse voorma-

Om te overnachten is er in de Oude

omgeving oproept. Overal staan oude

lige stadhuis en door de 18e eeuwse

Binnenhaven niet veel plaats. In het

kanonnen of replica’s daarvan. Ge-

D’Orangemolen. Een rondje Binnen-

seizoen stroomt het dan ook al snel

combineerd met de aarden wallen ver-

haven is ons vanmorgen toevallig ge-

vol met grote motorboten. Er zijn vol-

Bij de aanleg van de Volkerakslui-

sterkt dat het besef van de historische

gund: er liggen nauwelijks boten.

doende stroomvoorzieningen en er is

zen wordt in 1968 een oud houten

omgeving.

Opvallend is dat de dukdalven alle-

water op de kade. Er zijn geen toilet-

beeldje gevonden. Met koolstofda-

maal naar de wal toe hellen. Voor de

of andere voorzieningen. Die waren er

tering is vastgesteld dat het beeldje

OUDE BINNENHAVEN

getijdewerking heeft dat geen functie

vroeger wel maar het gebruik daarvan

dateert van circa 4.500 v.Chr. Ver-

Uit de Voorhaven vaar je de Oude Bin-

meer, want het getijverschil is gering.

strookte vaak niet met de bedoeling

moed wordt dat het met opzet tus-

nenhaven in. Dat klinkt groter dan het

Het getij hier is het gevolg van de wa-

ervan. Maar met een grote motorboot

sen de wortels van een eik is

feitelijk is, want het is allemaal nogal

terafvoer van de grote rivieren, die

heb je waarschijnlijk geen voorzienin-

geplaatst. Door de stijging van de

klein. De historische sfeer van het ge-

zorgt voor een oplopende waterstand.

gen nodig. In het hart van Willemstad

grondwaterspiegel kwam het in

heel wordt gecompleteerd door de

Bij eb wordt die geloosd door de spui-

lig je dan wel op een fantastische plek

een veenlaag, een milieu waarin het

monumentale bebouwing aan stuur-

sluizen van het Haringvliet. Met grote

en neem je de nachtelijke onrust ver-

goed geconserveerd is gebleven.

boord. We passeren aan die kant

afvoer en opwaaiing erbij kan het getij-

moedelijk voor lief. En als je daar geen

Het is nu onderdeel van de collectie

eerst het Peilhuis. Dat dateert uit 1871

verschil een halve meter zijn, maar

liefhebber van bent of wel voorzienin-

van het Rijksmuseum van Oudhe-

en is half in het water gebouwd. Daar-

meestal is het veel minder. We varen

gen nodig hebt, dan liggen de beide

den in Leiden. Het mannetje is mo-

door kon er een zelfregistrerende

naar het eind van de haven waar in het

jachthavens op minder dan loopaf-

gelijk een sjamanistisch beeldje

schaal in om de waterhoogten vast te

midden een oud sluisje ligt. Het

stand.

maar het zou – minder spannend –

leggen. Meteen daarna varen we langs

speelde vroeger een rol als inundatie-

het Arsenaal met een wachthuis, van

sluis, waarmee de omliggende polders

RONDJE STAD

oorsprong bedoeld voor de opslag

onder water konden worden gezet.

Gewapend met onze camera maken

van wapens en militair materieel. De

Het ziet er goed onderhouden uit.

we een wandeling vanaf de Binnenha-

fraai gerestaureerde versie is de ver-

Als we ‘s middags terugkomen is de

ven. Eerst bekijken we een paar van

Spanjaarden hadden gekeerd. De mili-

slappe was en verstrekte een subsidie

seekazerne en als stadhuis van de ge-

vanger van oudere arsenalen en da-

Binnenhaven al bezig vol te lopen. Ook

de bastions. De namen ervan zijn ont-

taire versterkingen en onderkomens

van 7.000 gulden op voorwaarde dat

meente Willemstad. Het is nu een

teert uit 1792. Het gebouw heeft nu

wij leggen aan om een rondje door het

leend aan de zeven provincies die zich

prikkelen onze fantasie: we kunnen

de kerk achtkantig zou worden.

bezoekerscentrum voor toeristen en

een sociaal-culturele functie. We varen

stadje te lopen.

in de 16e eeuw gezamenlijk tegen de

ons het wapengekletter gemakkelijk

We lopen verder naar het Mauritshuis

het is populair als trouwlocatie.

voorstellen. De fortificaties zijn in de

dat Prins Maurits in 1623 heeft laten

We besluiten de boot weer op te zoe-

loop der eeuwen door verschillende

bouwen als het Princehof. Het is net

ken en wandelen terug naar de Bin-

gebruikers benut, het laatst door de

als het Oude Raadhuis gebouwd in re-

nenhaven. We mijmeren nog wat na

Duitsers.

naissancestijl en was bestemd voor de

over hoe Willemstad zo prachtig door

Als we er voldoende van gezien heb-

prins zelf als buitenverblijf en jachtslot.

de eeuwen heen bewaard is gebleven.

ben, zakken we af naar het stadje om

Het is in de loop der eeuwen in ge-

Wil je daar ten volle van genieten, dan

ons onder te dompelen in de monu-

bruik geweest als woning, gouverne-

moet je wel even de boot uit om een

menten. Om te voorkomen dat dit een

mentsgebouw,

rondje te lopen. Maar dan mag het

opsomming daarvan wordt, beperken

Rijkspostduivenstation,

MANNETJE VAN WILLEMSTAD

ook gewoon een speelgoedpopje

4 De monumenten rond de Binnenhaven omvatten het Arsenaal, Wachthuis en het Peilhuis.

kunnen zijn geweest.

5 Met een wandeling over de bastions ben je wel even bezig.

militair

hospitaal, Marechaus-

stadje ook hoog op de verlanglijst!

we ons tot drie van de ‘mustsees’: het Oude Raadhuis, de Koepelkerk en het Mauritshuis. Omdat Prins Maurits de financiering voor een kerk en een

GOED OM TE WETEN

stadhuis niet kon rondkrijgen werd het

Wie naar Willemstad wil over het water, komt via het Hollands Diep. Dit

Raadhuis een combinatie van beide,

water is druk bevaren door de beroepsvaart. Iets om rekening mee te hou-

vandaar de kerktoren. Het is gebouwd

den als je besluit om Willemstad met je boot aan te doen. Een rondje door

in 1587 in renaissancestijl en is in par-

de gracht romdom de vestingplaats is helaas niet mogelijk. Je zult moeten

ticulier bezit. Op de gevel van de toren

afmeren en je boot moeten achterlaten om het stadje te bekijken.

prijkt het stadswapen van Willemstad

De keuze van de locatie van de ligplaats in de havens is vooral afhankelijk

in uitstekende staat van onderhoud.

van je persoonlijke voorkeur. Als je in de Oude Binnenhaven wilt liggen is

We lopen verder het zogenoemde

de beschikbare capaciteit een punt. Deze haven pleegt in het seizoen al in

trouwlaantje uit en komen dan bij de

de loop van de middag vol te lopen. Om de fortiﬁcaties goed te zien is een

lommerrijke ingang van de Koepel-

ruim rondje lopen om de Oude Binnenhaven aan te bevelen. Waar je ook

kerk. Deze kerk dateert uit 1607 en is

gaat liggen, dat moet je echt wel even doen! En de drie ‘mustsees’ uit dit

de eerste die speciaal voor protes-

artikel zijn zonde om niet gezien te hebben, ook daar moet een stukje voor

tantse erediensten is gebouwd. Prins

gelopen worden.

Maurits zat inmiddels wat beter in de 54

www.motorboot.com

juli 2020