1 42
www.motorboot.com
Dag to cht Woerden
Singels van Woerden De kleine vestingstad Woerden ligt aan de Oude Rijn op de grens van Utrecht en ZuidHolland. Vanuit de lucht zie je om de binnenstad het bekende sterpatroon van de verdedigingsgrachten. Als waterstad heeft het bepaald geen faam. Terwijl de singelgracht niet alleen nagenoeg geheel bewaard is gebleven, maar ook in zijn geheel bevaarbaar is. En het stadje heeft ook nog een leuke haven… Pim van der Marel
Vanaf het Amsterdam-Rijnkanaal in
Je komt dan in Woerden vanuit het
minder dan 60 cm!) zijn inmiddels uit-
Utrecht kun je de Leidse Rijn nemen
Westen, net als vaarverkeer uit bij-
gebaggerd. De Lange Linschoten is
naar Woerden. Dan heb je wel met
voorbeeld de richting Leiden. Vanuit
desondanks alleen weggelegd voor
een paar beperkingen te maken. De
het Noorden (Amsterdam, Nieuwkoop)
lage boten. Er ligt namelijk nog wel
laagste vaste brug in het traject is de
kom je er via het riviertje de Grecht.
een vaste brug van 1,40 meter in het
Burg. H. Vos-brug in Woerden van
Vanuit het Zuiden zijn er – uitsluitend
traject. Maar het is wel de pittoreske
1,70 meter. En de maximum diepgang
voor sloepen en vergelijkbare boten –
aanvaarroute bij uitstek.
van de Haanwijkersluis bij Harmelen is
nog twee alternatieven voor de Dub-
1,30 meter. De wateralmanak waar-
bele
schuwt voor hinder van kroos en wa-
Montfoortse Vaart die vanuit Mont-
De Romeinen bouwden al in de eerste
terplanten vanaf juli. Om die reden
foort aan de Hollandse IJssel via Cat-
eeuw het fort Laurium op de plaats
adviseert de wateralmanak dan ook
tenbroek
voert.
waar nu Woerden ligt. De Rijn vormde
een andere route vanaf het Amster-
Reken hier op niet meer diepte dan
destijds de noordelijke grens van hun
Wiericke.
naar
De
eerste
Linschoten
is
de
historie
dam-Rijnkanaal. En wel via de Hol-
70 cm. De tweede is de (Lange en
rijk, de Limes. Woerden moet niet al-
landse IJssel naar Hekendorp en van
Korte) Linschoten vanuit Oudewater,
leen toen maar ook daarna – in de
daar via de Dubbele Wiericke naar de
ook aan de Hollandse IJssel. De on-
vroege middeleeuwen – al een dorp
Oude Rijn.
diepe plaatsen daarin (tot voor kort
van betekenis geweest zijn. De bevol-
1 Ook de Montfoortse Vaart voert van de Hollandsche IJssel naar Linschoten. 2 Voor wie er oog voor heeft, is het sterpatroon van de singels niet te missen.
2
november 2016
43
3 4 loopt ongeveer parallel met de tijd
de vaartochten van RSW in het Stads-
waarin de Heeren van Woerden de
museum met een informatiesessie.
streek bestierden. Het huidige wapen
Omdat de Gemeente het museum
van Woerden is dat van de toenmalige
budgettair kortwiekt, willen die dat
Heer Herman. Met stadsrechten sinds
niet meer. Blijkens de lokale pers is
1372 en een nog intact 15e eeuws
daarover nu gedoe. Maar er komt vast
kasteel (zie kader) mag je Woerden
wel een oplossing. Het genoemde
met recht een stad met historie noe-
stadsmuseum is gevestigd in het
men!
voormalige stadhuis, waarvan de onderste verdieping dateert uit 1501. Als
haven
je toch een rondje door de stad
Sinds 2013 is de gerenoveerde bin-
maakt, zet dit gebouw dan op je lijst!
nenstadhaven van Woerden gereed.
Woerden heeft overigens buiten de
De haven ligt in een gezellige inham
stad nog een passantenhaven. Dat is
aan het begin van het winkelgebied.
de verenigingshaven van WSV ‘De
3 De fraai aangelegde tuinen langs de singels doen je aan de Vecht denken.
De boxen voor passanten zijn 4 meter
Greft’. De haven ligt in een voormalige
4 Een theekoepel uit 1780 in Linschoten.
breed en alle basisvoorzieningen (sa-
zwaaikom in het riviertje De Grecht,
nitair, douches, walstroom en water)
dat naar de Nieuwkoopse Plassen
zijn getroffen. De ligging en het deels
voert. De vereniging heeft een uitge-
king bewoonde de resten van de Ro-
‘in’ de haven gebouwde restaurant De
breide
meinse
44
website
(www.degreft.nl)
de
Dukdalf maken het vooral een knus
waarop passanten van harte welkom
overlevering heeft Bonifatius (jawel, de
geheel. In de haven liggen ook twee
worden geheten.
man die onvrijwillig het leven liet bij
replica’s van oude Romeinse sche-
een bekende Elfstedenstad!) er ge-
pen. Daarmee probeert de Stichting
singelgrachten
versterking.
Volgens
preekt tussen 719 en 722. Het dorp
Romeins Schip Woerden (RSW) de
Als een watergang rond een binnen-
wordt in de 12e eeuw een vestingstad
roemruchte historie van Woerden te
stad een overblijfsel is van een vroe-
met een slot, wallen en grachten. Dat
doen herleven. Voorheen begonnen
gere verdedigingsgracht, heet die
www.motorboot.com
dag to cht woerden
watergang een singel. Zo’n singel
Linschoten
heeft vrijwel nooit gemetselde kade-
Bij de aanvaarroute waren de Korte
Kasteel van Woerden
muren maar nagenoeg altijd schuin
en de Lange Linschoten al in beeld.
In 1410 liet Jan zonder Genade – officieel Jan VI van Bei-
aflopende walkanten. En dat is in
Als je kruiphoogte de Lange Linscho-
eren geheten – het Kasteel van Woerden bouwen. In de
Woerden niet anders. Komend vanaf
ten niet toelaat kun je misschien nog
toenmalige Twisten was deze Jan een Kabeljauw. Dat
Leiden kun je bij binnenkomst in de
wel via de Korte Linschoten naar het
betekende dat hij aan de kant van Bourgondië stond. In
stad bakboord uit. Je moet dan wel
gelijknamige dorp. De Singel van
1490 wordt het kasteel ingenomen door Jan van Mont-
onder de vaste brug van 2 meter door.
Woerden wordt door de Jaap Bijzer-
foort en wordt daarmee ‘Hoeks’. Het kasteel maakt in
Op deze Zandwijksingel – verderop de
wetering met de Korte Linschoten
1575-1576 een belegering door de Spanjaarden mee.
Burgemeester H.G. van Kempensin-
verbonden. De wetering is het minder
Bij die belegering doet zich het beroemde ‘wonder van
gel – valt op hoe rijk aan groen het
fraaie stuk van deze route. Ze loopt
Woerden’ voor : de omsingelde stedelingen worden van
centrum van Woerden is gebleven. De
pal onder het NS-station door en ver-
de hongerdood gered door spontaan binnenzwem-
gelukkigen die hier mogen wonen
volgens in een rechte lijn door het
mende vissen. Volgens de overlevering waren het snoe-
hebben aan het water priëlen ge-
kantoorgebied Polanen. De laagste
ken die zo uit het water konden worden gepakt (!). In
bouwd die aan de Vecht doen den-
vaste brug in dit traject is 2 meter
1671 wordt het kasteel eigendom van het gewest Hol-
ken.
parkachtige
hoog. Zodra de wetering (na ruim 1
land. Als verdedigingswerk verliest het eind van de 17e
omgeving kom je nauwelijks andere
km) overgaat in de Korte Linschoten
eeuw zijn functie. In de loop der jaren daarna is het
Ondanks
de
watersporters tegen. Onze route loopt
wordt het varen de moeite meer dan
vooral praktisch gebruikt, het meest als gevangenis.
uiteindelijk dood op de Oostdam. Als
waard. Het is onmiddellijk landelijk en
Maar ook wel als hospitaal en legermagazijn. Thans
je daar onderdoor had kunnen varen,
voor je gevoel heeft de tijd stil ge-
herbergt het kasteel appartementen voor mensen met
zou je de volledige ‘singelster’ rond
staan. Sommige stukken kunnen zo
een verstandelijke beperking en een restaurant.
kunnen varen. Nu moet je terug en
voorop de reclamefolder voor het
kom je uiteindelijk aan de andere kant
Groene Hart! Dat geldt dan mis-
van diezelfde Oostdam uit. Onderweg
schien even niet voor het deel dat je
maken we nog een uitstapje naar bak-
onder de A12 doorvoert. Maar vlak
boord dat alleen met een doorvaart-
daarna – parallel aan de N204 – is
hoogte van maximaal 1,10 meter
het landelijke gevoel weer snel terug.
mogelijk is. Deze singel voert zo mo-
Je passeert hier aan stuurboord
gelijk nog meer door het centrum van
onder meer een voormalige windmo-
de stad. Je vaart hier onder meer
len. Bij de Ambachtsherenbrug kom
langs de Lutherse kerk uit 1646. Die
je het dorp Linschoten – daterend uit
wordt getypeerd als schuilkerk terwijl
de 12e eeuw - binnen. Typerende
die toch als kerkgebouw zeer herken-
woorden voor dit gedeelte: idyllisch,
baar is. Ook dit water loopt uiteindelijk
romantisch, rustiek. En niet te verge-
dood, op een lage vaste brug.
ten: smal! Maar dat versterkt vooral
Terugkerend naar ons uitgangspunt
de eerdere typeringen. Leg even aan
staande Huis te Linschoten, een kas-
gaan we bakboord uit in de haven kof-
bij het terras van Het Wapen van Lin-
teelvormig 17e eeuws landhuis. Het
fie drinken bij De Dukdalf. Vervolgens
schoten, middenin het dorp!
maakt onderdeel uit van het gelijkna-
varen we door de Singel op. Omdat
mige landgoed, dat met 450 hectare
deze Singel onderdeel is van het nor-
overblijfselen
het grootste landgoed van de Rand-
male traject van de Oude Rijn, zal het
In de Gouden Eeuw was Raadspen-
stad vormt. Het is ondergebracht in
passanten wellicht ontgaan dat je op
sionaris Johan de Witt onder meer
een stichting en te bezichtigen. En
een oude verdedigingsgracht vaart. In
Heer van Linschoten. Dat zegt iets
mocht je hier toevallig in mei of sep-
plaats van de stad te verlaten richting
over het belang van het dorp des-
tember zijn, kijk dan even of je er een
Utrecht varen we bij de Oostdam
tijds. Johan was één van de broers
concert kunt ‘meepikken’ : www.land-
terug door een nauwe doorgang. Voor
die in 1672 in een geruchtmakende
goedlinschoten.nl
ons ontvouwt zich het prachtige uit-
lynchpartij zijn vermoord. Met 68 in-
zicht op het Kasteel van Woerden (zie
schrijvingen in het register voor Rijks-
verlanglijst
kader). Achter het kasteel is in de 19e
monumenten is ook Linschoten een
Kortom, als je van historische binnen-
eeuw de Sint-Bonaventurakerk ge-
monumentenbolwerk te noemen. Dat
steden houdt waarvan je de grachten
bouwd. Met een kleine 80 meter
pleit voor een wandeling ter plaatse.
of singels kunt bevaren, hoort Woer-
hoogte domineert deze kerk de stad.
Dan kom je ongetwijfeld langs de in
den op je verlanglijst. En als je diep-
We dobberen een tijdje rond om de
de 15e eeuw herbouwde Sint Jans-
gang en kruiphoogte daarbij een
historische omgeving tot ons te laten
kerk en de overblijfselen van het in
tochtje naar Linschoten toelaten, kun
doordringen. Wat een aantrekkelijk
1438 gesloopte Kasteel Linschoten.
je ook daar je hart ‘historisch’ opha-
centrum!
Niet te verwarren met het nog be-
len! november 2016
45