Woerden : per boot door de stad

1 42

www.motorboot.com

Dag to cht Woerden

Singels van Woerden De kleine vestingstad Woerden ligt aan de Oude Rijn op de grens van Utrecht en ZuidHolland. Vanuit de lucht zie je om de binnenstad het bekende sterpatroon van de verdedigingsgrachten. Als waterstad heeft het bepaald geen faam. Terwijl de singelgracht niet alleen nagenoeg geheel bewaard is gebleven, maar ook in zijn geheel bevaarbaar is. En het stadje heeft ook nog een leuke haven…

Pim van der Marel

Vanaf het Amsterdam-Rijnkanaal in

Je komt dan in Woerden vanuit het

minder dan 60 cm!) zijn inmiddels uit-

Utrecht kun je de Leidse Rijn nemen

Westen, net als vaarverkeer uit bij-

gebaggerd. De Lange Linschoten is

naar Woerden. Dan heb je wel met

voorbeeld de richting Leiden. Vanuit

desondanks alleen weggelegd voor

een paar beperkingen te maken. De

het Noorden (Amsterdam, Nieuwkoop)

lage boten. Er ligt namelijk nog wel

laagste vaste brug in het traject is de

kom je er via het riviertje de Grecht.

een vaste brug van 1,40 meter in het

Burg. H. Vos-brug in Woerden van

Vanuit het Zuiden zijn er – uitsluitend

traject. Maar het is wel de pittoreske

1,70 meter. En de maximum diepgang

voor sloepen en vergelijkbare boten –

aanvaarroute bij uitstek.

van de Haanwijkersluis bij Harmelen is

nog twee alternatieven voor de Dub-

1,30 meter. De wateralmanak waar-

bele

schuwt voor hinder van kroos en wa-

Montfoortse Vaart die vanuit Mont-

De Romeinen bouwden al in de eerste

terplanten vanaf juli. Om die reden

foort aan de Hollandse IJssel via Cat-

eeuw het fort Laurium op de plaats

adviseert de wateralmanak dan ook

tenbroek

voert.

waar nu Woerden ligt. De Rijn vormde

een andere route vanaf het Amster-

Reken hier op niet meer diepte dan

destijds de noordelijke grens van hun

Wiericke.

naar

De

eerste

Linschoten

is

de

historie

dam-Rijnkanaal. En wel via de Hol-

70 cm. De tweede is de (Lange en

rijk, de Limes. Woerden moet niet al-

landse IJssel naar Hekendorp en van

Korte) Linschoten vanuit Oudewater,

leen toen maar ook daarna – in de

daar via de Dubbele Wiericke naar de

ook aan de Hollandse IJssel. De on-

vroege middeleeuwen – al een dorp

Oude Rijn.

diepe plaatsen daarin (tot voor kort

van betekenis geweest zijn. De bevol-

1 Ook de Montfoortse Vaart voert van de Hollandsche IJssel naar Linschoten. 2 Voor wie er oog voor heeft, is het sterpatroon van de singels niet te missen.

2

november 2016

43

3 4 loopt ongeveer parallel met de tijd

de vaartochten van RSW in het Stads-

waarin de Heeren van Woerden de

museum met een informatiesessie.

streek bestierden. Het huidige wapen

Omdat de Gemeente het museum

van Woerden is dat van de toenmalige

budgettair kortwiekt, willen die dat

Heer Herman. Met stadsrechten sinds

niet meer. Blijkens de lokale pers is

1372 en een nog intact 15e eeuws

daarover nu gedoe. Maar er komt vast

kasteel (zie kader) mag je Woerden

wel een oplossing. Het genoemde

met recht een stad met historie noe-

stadsmuseum is gevestigd in het

men!

voormalige stadhuis, waarvan de onderste verdieping dateert uit 1501. Als

haven

je toch een rondje door de stad

Sinds 2013 is de gerenoveerde bin-

maakt, zet dit gebouw dan op je lijst!

nenstadhaven van Woerden gereed.

Woerden heeft overigens buiten de

De haven ligt in een gezellige inham

stad nog een passantenhaven. Dat is

aan het begin van het winkelgebied.

de verenigingshaven van WSV ‘De

3 De fraai aangelegde tuinen langs de singels doen je aan de Vecht denken.

De boxen voor passanten zijn 4 meter

Greft’. De haven ligt in een voormalige

4 Een theekoepel uit 1780 in Linschoten.

breed en alle basisvoorzieningen (sa-

zwaaikom in het riviertje De Grecht,

nitair, douches, walstroom en water)

dat naar de Nieuwkoopse Plassen

zijn getroffen. De ligging en het deels

voert. De vereniging heeft een uitge-

king bewoonde de resten van de Ro-

‘in’ de haven gebouwde restaurant De

breide

meinse

44

website

(www.degreft.nl)

de

Dukdalf maken het vooral een knus

waarop passanten van harte welkom

overlevering heeft Bonifatius (jawel, de

geheel. In de haven liggen ook twee

worden geheten.

man die onvrijwillig het leven liet bij

replica’s van oude Romeinse sche-

een bekende Elfstedenstad!) er ge-

pen. Daarmee probeert de Stichting

singelgrachten

versterking.

Volgens

preekt tussen 719 en 722. Het dorp

Romeins Schip Woerden (RSW) de

Als een watergang rond een binnen-

wordt in de 12e eeuw een vestingstad

roemruchte historie van Woerden te

stad een overblijfsel is van een vroe-

met een slot, wallen en grachten. Dat

doen herleven. Voorheen begonnen

gere verdedigingsgracht, heet die

www.motorboot.com

dag to cht woerden

watergang een singel. Zo’n singel

Linschoten

heeft vrijwel nooit gemetselde kade-

Bij de aanvaarroute waren de Korte

Kasteel van Woerden

muren maar nagenoeg altijd schuin

en de Lange Linschoten al in beeld.

In 1410 liet Jan zonder Genade – officieel Jan VI van Bei-

aflopende walkanten. En dat is in

Als je kruiphoogte de Lange Linscho-

eren geheten – het Kasteel van Woerden bouwen. In de

Woerden niet anders. Komend vanaf

ten niet toelaat kun je misschien nog

toenmalige Twisten was deze Jan een Kabeljauw. Dat

Leiden kun je bij binnenkomst in de

wel via de Korte Linschoten naar het

betekende dat hij aan de kant van Bourgondië stond. In

stad bakboord uit. Je moet dan wel

gelijknamige dorp. De Singel van

1490 wordt het kasteel ingenomen door Jan van Mont-

onder de vaste brug van 2 meter door.

Woerden wordt door de Jaap Bijzer-

foort en wordt daarmee ‘Hoeks’. Het kasteel maakt in

Op deze Zandwijksingel – verderop de

wetering met de Korte Linschoten

1575-1576 een belegering door de Spanjaarden mee.

Burgemeester H.G. van Kempensin-

verbonden. De wetering is het minder

Bij die belegering doet zich het beroemde ‘wonder van

gel – valt op hoe rijk aan groen het

fraaie stuk van deze route. Ze loopt

Woerden’ voor : de omsingelde stedelingen worden van

centrum van Woerden is gebleven. De

pal onder het NS-station door en ver-

de hongerdood gered door spontaan binnenzwem-

gelukkigen die hier mogen wonen

volgens in een rechte lijn door het

mende vissen. Volgens de overlevering waren het snoe-

hebben aan het water priëlen ge-

kantoorgebied Polanen. De laagste

ken die zo uit het water konden worden gepakt (!). In

bouwd die aan de Vecht doen den-

vaste brug in dit traject is 2 meter

1671 wordt het kasteel eigendom van het gewest Hol-

ken.

parkachtige

hoog. Zodra de wetering (na ruim 1

land. Als verdedigingswerk verliest het eind van de 17e

omgeving kom je nauwelijks andere

km) overgaat in de Korte Linschoten

eeuw zijn functie. In de loop der jaren daarna is het

Ondanks

de

watersporters tegen. Onze route loopt

wordt het varen de moeite meer dan

vooral praktisch gebruikt, het meest als gevangenis.

uiteindelijk dood op de Oostdam. Als

waard. Het is onmiddellijk landelijk en

Maar ook wel als hospitaal en legermagazijn. Thans

je daar onderdoor had kunnen varen,

voor je gevoel heeft de tijd stil ge-

herbergt het kasteel appartementen voor mensen met

zou je de volledige ‘singelster’ rond

staan. Sommige stukken kunnen zo

een verstandelijke beperking en een restaurant.

kunnen varen. Nu moet je terug en

voorop de reclamefolder voor het

kom je uiteindelijk aan de andere kant

Groene Hart! Dat geldt dan mis-

van diezelfde Oostdam uit. Onderweg

schien even niet voor het deel dat je

maken we nog een uitstapje naar bak-

onder de A12 doorvoert. Maar vlak

boord dat alleen met een doorvaart-

daarna – parallel aan de N204 – is

hoogte van maximaal 1,10 meter

het landelijke gevoel weer snel terug.

mogelijk is. Deze singel voert zo mo-

Je passeert hier aan stuurboord

gelijk nog meer door het centrum van

onder meer een voormalige windmo-

de stad. Je vaart hier onder meer

len. Bij de Ambachtsherenbrug kom

langs de Lutherse kerk uit 1646. Die

je het dorp Linschoten – daterend uit

wordt getypeerd als schuilkerk terwijl

de 12e eeuw - binnen. Typerende

die toch als kerkgebouw zeer herken-

woorden voor dit gedeelte: idyllisch,

baar is. Ook dit water loopt uiteindelijk

romantisch, rustiek. En niet te verge-

dood, op een lage vaste brug.

ten: smal! Maar dat versterkt vooral

Terugkerend naar ons uitgangspunt

de eerdere typeringen. Leg even aan

staande Huis te Linschoten, een kas-

gaan we bakboord uit in de haven kof-

bij het terras van Het Wapen van Lin-

teelvormig 17e eeuws landhuis. Het

fie drinken bij De Dukdalf. Vervolgens

schoten, middenin het dorp!

maakt onderdeel uit van het gelijkna-

varen we door de Singel op. Omdat

mige landgoed, dat met 450 hectare

deze Singel onderdeel is van het nor-

overblijfselen

het grootste landgoed van de Rand-

male traject van de Oude Rijn, zal het

In de Gouden Eeuw was Raadspen-

stad vormt. Het is ondergebracht in

passanten wellicht ontgaan dat je op

sionaris Johan de Witt onder meer

een stichting en te bezichtigen. En

een oude verdedigingsgracht vaart. In

Heer van Linschoten. Dat zegt iets

mocht je hier toevallig in mei of sep-

plaats van de stad te verlaten richting

over het belang van het dorp des-

tember zijn, kijk dan even of je er een

Utrecht varen we bij de Oostdam

tijds. Johan was één van de broers

concert kunt ‘meepikken’ : www.land-

terug door een nauwe doorgang. Voor

die in 1672 in een geruchtmakende

goedlinschoten.nl

ons ontvouwt zich het prachtige uit-

lynchpartij zijn vermoord. Met 68 in-

zicht op het Kasteel van Woerden (zie

schrijvingen in het register voor Rijks-

verlanglijst

kader). Achter het kasteel is in de 19e

monumenten is ook Linschoten een

Kortom, als je van historische binnen-

eeuw de Sint-Bonaventurakerk ge-

monumentenbolwerk te noemen. Dat

steden houdt waarvan je de grachten

bouwd. Met een kleine 80 meter

pleit voor een wandeling ter plaatse.

of singels kunt bevaren, hoort Woer-

hoogte domineert deze kerk de stad.

Dan kom je ongetwijfeld langs de in

den op je verlanglijst. En als je diep-

We dobberen een tijdje rond om de

de 15e eeuw herbouwde Sint Jans-

gang en kruiphoogte daarbij een

historische omgeving tot ons te laten

kerk en de overblijfselen van het in

tochtje naar Linschoten toelaten, kun

doordringen. Wat een aantrekkelijk

1438 gesloopte Kasteel Linschoten.

je ook daar je hart ‘historisch’ opha-

centrum!

Niet te verwarren met het nog be-

len! november 2016

45