YONNE EN NIVERNAIS
We hebben de beschikking gekregen over een jacht om te gaan kijken op de Yonne, een riviertje in het noorden van de Bourgogne. Daar mogen we niet over klagen, want ook de Fransen hebben in de pandemie het varen in eigen land herontdekt. We weten op voorhand dat het geen vlak land zal zijn en dat er dus de nodige zelfwerkzaamheid nodig is. We zijn reuzebenieuwd naar dit gedeelte van de streek. In deel 1 varen we van Tannay naar Châtel-Censoir.
2
Openingsfoto: In een bocht van het Canal du
we het haventje van
2 De
op
traject
later ook de enige te zijn. 3 Bij vaste bruggen versmalt de doorvaart omdat het jaagpad onder de brug door loopt.
DeYonneiseenriviervaneenkleine
300 km lengte. Ze ontspringt in de Morvan in de Bourgogne en mondt vlakonderMelunuitindeSeine.De aansluitingophetCanalduNivernais verbindt de Yonne met de Loire en deaansluitingophetCanaldeBourgogne zorgt voor de verbinding met deSaône.
Traditioneelwasderivierhetdomein van houtvlotters. De stammen werdenindekleinezijrivierengelegden stroomafwaarts tot vlotten gebonden.ViadeSeinegingenzedanvervolgens naar Parijs. De functie van dekleinezijrivierenisinde19eeeuw overgenomen door het toen aangelegde Canal du Nivernais. De Yonne isbevaarbaarvanafAuxerrestroomafwaarts naar de Seine. Het lager gelegen Canal du Nivernais loopt meestal parallel aan de Yonne en maakt af en toe ‘gebruik’ van een stukjevandezerivier.
VERTREK
We halen onze boot op in de haven van de verhuurmaatschappij in Tannay.DatligtaanhetCanalduNivernaisopzo’n250kmonderParijs.De vaartocht van deze week voert naar MigennesaandekopvanhetCanal deBourgogne.Striktgenomenvaren we alleen het laatste gedeelte – van Auxerre naar Migennes – ‘echt’ op de Yonne en de rest feitelijk op het CanalduNivernais.Deverhuurmaatschappij doet zijn uiterste best het ons naar de zin te maken. Er is een fraai gekleurde ‘itinéraire’ voor ons samengesteld met niet alleen de voorgestelde overnachtingsplaatsen maar zelfs de daar aanbevolen restaurants. Dat hebben we nog niet eerder meegemaakt. Wel eerder meegemaaktmaardaaromnietminder handig is dat ze ervoor zorgen dat onze auto wordt neergezet op onze plaats van bestemming. De briefing voor vertrek is gelukkig niet overdrevenmaaromvatweldevraag of we alle veiligheidsinstructies hebben doorgenomen. Dat hebben we natuurlijk gedaan. We starten de motor, groeten de mécanicien en varenmonterhetkanaalop.
SLUIZEN
Alnaeenruimekilometerhebbenwe deeerstesluis.Vaardageninditgebiedwordenaltijdvooreenbelangrijk deelinbeslaggenomendoorsluizen. ÉcluseshetendieinhetFransendat vergeet je al na je eerste trip nooit meer.Desluiswachterheeteenéclusier en over het algemeen kletst die graag met je. Om te voorkomen dat dit één lang sluisverhaal wordt, volstaan we met te vermelden dat het trajectnaarMigenneszo’nvijftigsluizen omvat. Onderweg hebben we dan ook heel wat met de heren- en dames-éclusiersafgebabbeld.
VERRASSINGEN
We zijn amper de eerste sluis uit of weontwarenaanbakboordhet16eeeuwseChâteaudeChevannes,ooit de zetel van de Heren van Amazy. Omhetexploiteerbaartehoudenkun je daar een kamer huren en krijg je zelfs een ontbijt. Of een feestje vieren,evenementorganiserenofwatje maarwilt.Hetchateauligtonsvanaf deheuveltoetestralen.
Wevarendoorenkomenaanbijde eerste – en naar later blijkt enige –zelfbedieningsbruginhettraject.Het instructiepaneel geeft aan hoe de brug vroeger geopend moest worden. Naar goed Frans gebruik hebben de technische aanpassingen nadienhunwegnaarhetpaneelhelaas niet gevonden. Het feit dat we ’mtochopenwetentekrijgen,toont aan dat die aanpassingen gelukkig wel min of meer ‘idiotenzeker’ zijn aangebracht. Normale bruggen zijn hiervastebruggenmeteenversmalling van de doorvaart omdat het jaagpad onder de brug door loopt. Datdwingtjedanomevenheelpreciestesturen.Ondertussengenieten wevandezonnestralendiedoorde bomenheenschijnenenopeenbij-
TOERVAARTOVERDEYONNE DEEL1
zonderemanierstrepentrekkenover hetwater.
CLAMECY
Deheledagblijvenwegenietenvan het prachtige landschap, de soms fantastische doorkijkjes en vaak
schilderachtige dorpen. Al varend proberenweeenglimpoptevangen van het particulier bewoonde Château de Cuncy. Voldaan leggen weeindvandedagaaninhethaventjevanClamecy.
Omdat er velletjes hangen met het
WAT HEBBEN DIE FRANSEN TOCH ONTZETTEND VEEL
Nivernais vinden
Clamecy.
eerste zelfbedieningsbrug
dit
blijkt
4 Zonnestralen trekken op een bijzondere manier aantrekkelijke strepen over het water. 5 Het Château de Cuncy in Villiers-sur-Yonne wordt particulier bewoond. 6 De rotswand van de Roches de Basseville maakt een imposante indruk.. 7 Vaak liggen de sluizen in dit gebied op idyllische plekjes.
verzoek niet aan te leggen, vragen we aan de sluis- annex havenmeester waar we precies een ligplaats kunnen innemen. De velletjes blijken te maken te hebben met het dorpsfeest waarvoor enige boten worden verwacht.Wijkrijgendaarommeteen een plaats waar we kunnen blijven
liggen, zo verzekert de man ons. Maarhelaasgeeftonzeligplaatseen tijdjelaterzoveeldiscussiemetarriverende schepen, dat we aanbieden alsnogteverkassen.Datblijktdeonoverkomelijke problemen op te lossen.Weschuivenzo’n50meteropen derustkeertweer.
We fietsen het stadje rond voor de must-sees. De 15e-eeuwse kerk die de plaats domineert is gewijd aan Sint-Maarten. We zoeken een terras opinhetstadjeenlatereenrestaurant.Verderopindeavondzijnweblij dat het zondag is. De Fransen houdenhetdaaromvroegvoorgezien.
BARRAGE
Meteen na de onvermijdelijke sluis in het plaatsje vloeien de Yonne en het CanalduNivernaistijdelijksamen.Dat zien we overigens pas de volgende morgenenwestellenvastdatwemet lichtestromingmeeverdervaren.Het isdeeerstekeerdatwehetfenomeen
TOERISME BOURGOGNE
Het regionale toerisme van de Bourgogne valt onder het Comité Régional du Tourisme de BourgogneFranche-Comté. Volgens hun website zijn er in het gebied meer dan 400 boten te huur. Op de kanalen in dit gebied kun je wekenlang met een boot uit de voeten. De kanalen waren vroeger geschikt om te jagen en hebben dus een jaagpad. Daar zijn op grote schaal fraaie etspaden van gemaakt. En het gebied leent zich uitstekend om te wandelen en om paard te rijden. Als je dan ook nog liefhebber bent van wijn en van cultuur, mag de streek helemaal bovenaan op de wensenlijst. www.bourgondie-toerisme.com.
LE BOAT
We hebben de trip gemaakt met een Horizon2 van bootverhuurmaatschappij Le Boat. De Horizons maken deel uit van hun premiumboten en zijn van alle gemakken voorzien, waaronder een modern aangestuurde boeg- en hekschroef. De maatschappij heeft vertrekbases in heel Europa en in Canada en is de grootste aanbieder op dit gebied. Je kunt dus ook heel Frankrijk ‘doen’ want in alle Franse regio’s heeft het bedrijf bases. Het botenaanbod is gevarieerd, zodat er – ongeacht de grootte van het gezelschap en het beschikbare budget – altijd wel een aantrekkelijke vaarvakantie te vinden is. De boten vereisen geen vaarbewijs. Voordat je vertrekt word je opvallend uitgebreid geïnformeerd. Daarbij inbegrepen voldoende instructie zodat je op je gemak aan de reis begint. De vakanties kun je desgewenst geheel zelf uitstippelen. Het ‘kapiteinsboek’ dat je meekrijgt maakt het voor iedereen goed te doen. leboat.nl
‘half-gekanaliseerd’ waarnemen. Voor de boten wordt het hoogteverschiloverbrugdmeteensluisenhet riviertjevervolgtzijnwegpalnaastde sluismeteenwatervalovereenstuw.
De Yonne wordt bij zo’n stuw weer zelfstandig maar kruist even later bij de Barrage de Basseville het Canal. Op de waterkaart wordt gewaarschuwdvoorhevigestroming,duswe zijn voorbereid op een lastige passage.Maar–vermoedelijkalsgevolg
vandedroogte–merkenwenauwelijksietsvandegevreesdezijwaartse druk.
ROTSFORMATIE
Na de barrage varen we aan op het gehucht Surgy waar zich aan bakboord de 65 miljoen jaar oude RochersdeBassevillebevinden.Hetis deeersterotsformatievandezevaartochtenderotswandmaaktmeteen al een imposante indruk. Nog onder de indruk ontwaren we aan stuurboordzijde een Kartuizer klooster, oorspronkelijkdaterenduit1323.Het geheelisbeziggerestaureerdtewordenendatisgoedtezien.WathebbendieFransentochontzettendveel van dit soort oude en aantrekkelijke objectenwetentebewaren!
We slingeren ons langs de dorpen Coulanges- en Lucy-sur-Yonne en kunnen op enige afstand het Château de Faulin zien. Het in goti-
8 Ook in Clamency vinden we de – onvermijdelijke – sluis. 9 De avondstemming in de haven is een buitengewoon aangename.
scheenrenaissancestijlopgetrokken kasteel dateert uit het eind van de 15e eeuw. Het bevat een niet-alledaags museum voor middeleeuwse technische innovaties. Weliswaar in privébezit, kan het op afspraak bezichtigdworden.
CHÂTEL-CENSOIR
Ineenbochtnaarbakboordhebben weaandestuurboordzijdeweereen kale rotswand. Noch op de kaart nochopinternetvindenweerenige nadere aanduiding van. We concluderen dat niet elke rotswand in Frankrijk zijn eigen naam krijgt. Er voorbij volgt een ruime bocht naar stuurboordwaarnaweindeverteop een heuvel het plaatsje Châtel-Censoirzienliggen.Daarkiezenweeen ligplaats in de goed geoutilleerde haven. Vanuit die haven hebben we zichtophetkerkjeopdeheuvel.Met delen die stammen uit de 11e eeuw ishetdeblikvangervanhetdorp.We fietsenerheenendoeneengedeelte
van de fietstocht te voet omdat het domwegtesteilomhooggaat.Vande oude stadspoort naast de kerk zijn weminstensnetzogecharmeerdals van het kerkje zelf. Maar natuurlijk gaan we wel even in de kerk kijken. Daarnazoekenweeenpaaruitzichtpuntenop,wezijntenslottenietvoor niets omhoog gefietst. Ondanks dat we heel hard in de remmen moeten knijpen,zijnwenatuurlijkineenvloek
GOED OM TE WETEN
en een zucht weer beneden. Nadat we genoten hebben in het geadviseerde restaurant zoeken we de haven op. De avondstemming aan boordisheelaangenaam,nietinhet minst omdat de temperatuur een eindjeonderde30°Cisgezakt. M
Volgende keer: Van Châtel-Censoir naarMigennes
Bij elkaar ligt er in dit gebied ruim 1000 km aan bevaarbare kanalen. Ze zijn gegraven in de 17e tot en met de 19e eeuw. De kanalen hebben afmetingen die in de 1879 zijn vastgelegd door Charles de Freycinet, destijds minister van openbare werken. Zo moeten de kanalen 2,20 meter diep zijn en een doorvaarthoogte toelaten van 3,50 meter. De sluizen zijn 40 meter lang en 5,20 meter breed. Daardoor zijn ze bevaarbaar met de Péniche (de Franse spits) die net binnen deze maten blijft. Waar wij gewend zijn dat de waterinfrastructuur ons in staat stelt beneden het zeeniveau te leven, ligt dat hier anders. Hier is ze domweg vereist om het heuvelachtige landschap bevaarbaar te maken.