Zegerplas by Pim van der Marel

DAG TO C H T ZE G ER PLA S

OVERZICHTELIJKE STADSPLAS Als je niet uit het hart van de Randstad komt heb je waarschijnlijk nog nooit gehoord van de Zegerplas. Het is een ‘stads’-plas in het midden van Zuid-Holland aan de rand van Alphen aan den Rijn. Zo’n beetje tussen de Nieuwkoopse Plassen en de Braassemermeer, plassen die vermoedelijk meer bellen zullen doen rinkelen. Lokaal is de plas wel heel bekend. PIM VAN DER MAREL 64

www.motorboot.com

Onze boot van vandaag ligt in Bode-

geen belemmering. Varend door dat

het is wel het punt waar het Aarkanaal

graven dus we moeten eerst de 10

fraai boomrijk landschap komen we

en de Gouwe aftakken naar respec-

km afstand naar de Zegerplas over-

door Zwammerdam. Van dit dorpje

tievelijk

bruggen. Dat betekent varen over de

gaat de anekdote dat onze hoofdstad

Gouda/Rotterdam.

Oude Rijn. In de wateralmanak betite-

er haar bestaan aan dankt. De hier

door ‘Varen doe je samen’ opgeno-

len ze dit gedeelte als ‘fraai boomrijk

opgegraven

schepen

men in de knooppuntenlijst. Dat bete-

landschap, echter lintbebouwing bij

waren zo uniek dat ze als naam het

kent altijd dat je er voorzichtig moet

Alphen’. Kennelijk is men bij de water-

‘type Zwammerdam’ hebben gekre-

zijn. We letten extra goed op en gaan

almanak niet zo gecharmeerd van lint-

gen. Als we het daar over hebben zijn

stuurboord uit naar het Aarkanaal. Dit

bebouwing. In de Oude Rijn zit

we ons ervan bewust dat deze Oude

kanaal verbindt de Gouwe en de

midden in het dorp Bodegraven een

Rijn 2.000 jaar geleden de Noord-

Oude Rijn met de Amstel.

schutsluis. De eerste voorloper van

grens van het Romeinse rijk vormde,

deze sluis dateert van 1363 en lag

de Limes. Dat noem je nou met recht

AANLEGGEN

aan de basis van het ontstaan en de

historie!

Op het Aarkanaal zien we meteen aan

1 Op de kabelski-

ontwikkeling van het dorp. Dat is ove-

Doorvarend richting Alphen aan den

bakboordzijde aanlegplaatsen naast

baan is een jonge-

rigens nergens meer aan te zien. De

Rijn bereiken we na verloop van tijd

een graslandje waarvan op grote

man vanmorgen

sluis heeft een miniem verval, schut

de kruising bij Gouwsluis. Deze ‘Gou-

schaal gebruik wordt gemaakt. Je

al vroeg aan het

de gehele dag door en vormt dus

wesluis’ ligt er allang niet meer, maar

mag er 3x24 uur gratis liggen. Gelet

oefenen.

Romeinse

Uithoorn/Amsterdam De

kruising

en is

august us 2020

DA GT O C H T Z EG ERP LAS

FACILITEITEN

natuurpark. De diepte heeft gezorgd

kinderen al op hun surfboard staan.

Het valt op dat de plas meerdere

voor een steile wand onder water die

En ook op de kabelskibaan is al een

strandjes heeft en volop faciliteiten

onder de duikers de ‘Chinese Muur’

jongeman aan het trainen. Wat hij

voor mensen die van deze stranden

wordt genoemd, naar het nabij gele-

doet lijkt wel een beetje op snowboar-

gebruik maken. De voorzieningen zijn

gen Chinese restaurant. Een sterke

ders tijdens de wintersport. Die zoe-

onderdeel van het rondom het water

duiklamp is in het donkere water na-

ken ook altijd allerlei obstakels op in

ontwikkelde Park Zegersloot. Het

tuurlijk een must.

plaats van gewoon lekker naar beneden te glijden.

voorheen open polderlandschap is ingevuld door fraai aangelegde bos-

VAREN

Omdat het een warme dag belooft te

schages

We hebben de 10 km vanmorgen al

worden, veroveren vroege bezoekers

picknicken en aantrekkelijke ligwei-

snel overbrugd en het is nog steeds

van de stranden alvast de beste plaat-

den. Onderdeel van het park is de

tamelijk vroeg als we de plas op

sen. We vragen ons af hoe druk het er

golfbaan op de voormalige vuilstort-

varen. Dat betekent dat het niet alleen

vandaag zal worden en slaan de en-

plaats. Bij elkaar hebben deze ontwik-

op het water, maar ook eromheen

thousiaste kinderen met genoegen

kelingen gezorgd voor een parkachtig

nog tamelijk rustig is. Als we – met de

gade. Als we verderop langs de ver-

2 De Oude Rijn bij Zwammerdam ter hoogte van de aftakking naar het riviertje de Ziende. 3 Om op de Zegerplas te komen moet je onder de vaste

karakter rondom de gehele plas. De

klok mee – een rondje maken, zien we

harde oever komen, zien we hoe het

brug van 2,50 meter hoogte door. 4 De Zegerplas is een ‘stadsplas’ en dat biedt niet vanuit elke hoek de fraaiste aanblik.

inrichting ervan maakt de omgeving

bij de windsurfvereniging de eerste

aanlegverbod omzeild wordt. Lokale

met

plaatsen

bij uitstek geschikt voor dagrecreatie. Waar algen vroeger een belemmering

ZONDER ZWAMMERDAM GEEN AMSTERDAM

op de gezellige onderonsjes liggen er

grootte als de Kralingse Plas in Rot-

danks voor de geringe diepte langs de

vormden voor de zwemmers, zijn

veel onderlinge bekenden. De water-

terdam. De vergelijking daarmee ligt

walkant van 0,80 meter. Aanleggen is

maatregelen getroffen. Met een lucht-

almanak noemt het Aarkanaal een

voor de hand omdat het allebei stads-

alleen toegestaan aan de onverharde

menginstallatie wordt diep water ver-

overstroomde deze en zorgde voor wateroverlast. Graaf Floris III bedacht een op-

‘oud, tot kanaal vergraven riviertje met

plassen zijn. Ook het parkachtige ka-

oevers waarbij je moet oppassen voor

mengd met oppervlaktewater zodat

lossing en liet de Rijn afdammen bij Zwammerdam. De overstromingen verplaats-

flauwe bochten, goed zeilwater’. Waar

rakter van het gebied rondom de

stenen onder water. Dat is minder the-

blauwalg wordt voorkomen.

ten zich daardoor naar het gebied waar de Utrechtse bisschoppen de scepter

we ons meestal goed in de typering

plassen maakt ze enigszins vergelijk-

oretisch dan het lijkt, want een jacht-

Het rondje om de plas is een prettige

zwaaiden. Ondanks hun smeekbeden bleef de dam tientallen jaren liggen. De si-

van de almanak kunnen vinden, be-

baar. De Zegerplas is een betrekkelijk

haven

eerder

wandeling van nog geen 5 km, lokaal

tuatie duurde voort totdat de bisschoppen Floris aanboden afvoeren te graven

grijpen we van dat ‘zeilwater’ hier wer-

recente zandwinplas en dat kun je al-

genoemde aanlegplaatsen op het

aangeduid als een ‘rondje meer’. De

naar het Spaarne en de Amstel. Die waren in getijdenrivieren veranderd omdat

kelijk niets.

tijd goed zien op je dieptemeter. Die

Aarkanaal zullen hieraan ook een deel

plas heeft een windsurfvereniging die

het IJ door weggeslagen veenmassa’s een zeearm van de Zuiderzee was gewor-

loopt op tot zo’n 20 meter diepte. Met

van hun aantrekkingskracht ontlenen,

zijn 40-jarig bestaan al heeft gevierd

den. Door middel van spuisluizen bij de uitwatering van Spaarne en Amstel in het

TOEGANG

het zand zijn twee wijken van de ge-

vermoeden we. Vooral met kinderen is

en er is een goed geoutilleerde kabel-

IJ kon bij eb overtollig water worden geloosd. Floris ging akkoord en was bereid

Varend over het Aarkanaal hebben we

meente Alphen aan den Rijn aange-

het immers prettig een overzichtelijke

skibaan. Er is zelfs een speciale duik-

de dam weg te halen. De agglomeratie die ontstond rond de spuisluis in de Am-

na een kleine kilometer aan bakboord

legd.

plas – letterlijk en figuurlijk - om de

steiger, bedoeld voor kantduiken in

stel is nu onze hoofdstad.

de Zegerplas. Op de vorige water-

De wateralmanak waarschuwt deson-

hoek te hebben.

het daarvoor aangelegde onderwater-

ontbreekt.

In het midden van de 12e eeuw verzandde de Rijn bij de monding. Daardoor

kaart stond bij de ingang daarvan ‘geen doorvaart’ vermeld. De relatieve

onbekendheid van de plas zou daardoor wel eens kunnen zijn veroorzaakt. Om op de plas te komen moeten we onder een vaste brug door. Drie jaar terug is de brug vernieuwd. Bij die gelegenheid heeft de brug een doorvaarthoogte gekregen van 2,50 meter en is de invaart 4,50 meter breed geworden. De ruime maten betekenen dat de plas dus voor veel boten toegankelijk is. Je kunt de plas niet gemakkelijk in een route opnemen omdat je onder dezelfde brug door ook de plas weer verlaat.

PLAS De Zegerplas is een relatief kleine plas. De oppervlakte is 70 hectare en dat maakt de plas van bijna dezelfde 66

www.motorboot.com

augustus 2020

DA GT O C H T Z EG ERP LAS

5 5 Bij de windsurfvereniging staan de eerste kinderen al vroeg op hun board. 6 Het verbod op aanleggen wordt omzeild door een paar meter uit de kant te ankeren. 7 De Zegerplas is ontstaan in het stroomgebied van het veenriviertje de Kromme Aar.

sloepbezitters ankeren hun boot een

heid gekregen door een milieuschan-

Integendeel zelfs, uitgerekend daar

paar meter uit de kant. Dan zal het

daal.

liggen

vinden we het uitzicht op z’n mooist.

niet meevallen zonder nat pak aan

tienduizenden vaten zwaar chemisch

We verbazen ons daar natuurlijk wel

boord te komen. Voor vandaag is dat

afval te roesten en lekt er gif het

over en genieten er nog maar even

geen probleem, maar we proberen

grondwater in. Om het probleem ge-

van, nu het nog kan…

ons voor te stellen hoe ze dat doen als

concentreerd te houden is er een

Als we onder dezelfde brug weer van

Met uitzondering van de toegang tot de Zegerplas

en dat verrast ons niet. Omdat het ge-

het minder goed weer is.

damwand omheen geslagen. Maar

de plas af varen hopen we dat defini-

zijn alle bruggen van deze vaartocht beweegbare

bied zich primair richt op dagrecrea-

Doorvarend passeren we de duikstei-

aan de buitengewoon fraaie noord-

tieve milieumaatregelen bijtijds zullen

bruggen. De vaste brug naar de Zegerplas be-

tie, is dat precies het type boot dat je

ger en zien we de eerste dame met

kant van de oever kun je de milieus-

worden getroffen. We kijken nog een

perkt de doorvaarthoogte tot 2,50 meter. Hoewel

hier verwacht. We concluderen dat de

handdoek verschijnen op de ligweide

chade

keer om naar de plas waarop inmid-

de Zegerplas een zandwinplas is en dus erg diep

Zegerplas vooral een leuke plas is

is, kan de diepte vlak onder de kant teruglopen tot

voor een kort, zo mogelijk sportief be-

0,80 meter. En er kunnen daar ook stenen op de

zoek.

voor het daar gevestigde Chinese restaurant. En we kijken even bij de trailerhelling waarop een paar vissers

Onder

bepaald

golfbaan

niet

afzien.

GOED OM TE WETEN

dels wat meer bootjes zijn verschenen. Het zijn overwegend open boten

bodem liggen.

AARKANAAL

bezig zijn hun bootje in het water te laten zakken.

OP DE KABELSKIBAAN IS EEN JONGEMAN AL AAN HET TRAINEN

We hebben afgesproken onze boot af

Langeraar

Braassemermeer

Leidse vaart

Wijde Aa Woubrugge Heimanswetering

Korteraar

Ter Aar

Ringvaart Polder Nieuwkoop

Aarkanaal

Kromme Aar

Verderop begint het gedeelte waar

Nieuwkoop

Oude Rijn Aarlanderveen

vroeger de vuilstortplaats lag. Die is ALPHEN/RIJN

en daarop heeft de natuur haar gang kunnen gaan. We passeren de brug waaronder het eeuwenoude riviertje de Kromme Aar uitstroomt in de Ze-

Gouwe

Zwammerdam

gerplas. We stellen vast dat de natuur hier een buitengewoon fraaie aanblik biedt. En dat is best verrassend, want

saaie vaarweg is. En al helemaal geen zeilwater, trouwens. De walkanten zijn hoog en er is dus niet veel te zien. We passeren een paar beweegbare brug-

boord de Leidse Vaart. Die verbindt het Aarkanaal, net als verderop de Meije

Drecht, met de Braassemermeer. We zijn hier in het gehucht Papenveer dat zijn naam dankt aan het pontveer waarmee hier vroeger katholieken per

Route 0 km

vast dat het Aarkanaal op dit stuk een

Aar. Even later hebben we aan bak-

Bodegraven Boskoop

richting Amsterdam en stellen al snel

gen en komen door het plaatsje Ter

Zegerplas Oude Rijn

afgedekt met een laag schone grond

te meren bij een botenbouwer aan het Aarkanaal. We gaan bakboord uit

Papenveer

schutsluis

boot werden overgezet. Vlakbij leggen

de onderliggende Coupépolder heeft

we er de boot op een geschikte plek

in de vorige eeuw landelijke bekend-

aan en worden we opgehaald.

www.motorboot.com

augustus 2020