ΓΤΠ51 / ΓΕ1 / ΝΤΟΒΑ ΒΕΑΤΡΙΚΗ
Εισαγωγή Η γραμματογραφία με τη χρήση των ψηφιακών μέσων, είναι πλέον μια πολύ ενδιαφέρουσα διαδικασία, προσβάσιμη σε όλους, με αμέτρητες δυνατότητες. την παρούσα εργασία, ο περιορισμός των πίξελ σε 10Φ10 οδηγεί σε αισθητικά μέτρια αποτελέσματα. Σα προγράμματα που χρησιμοποιήθηκαν είναι, το Fontstruct, το CorelDraw και το Gimp. τις συνθέσεις του σκέλους Β’ οι φωτογραφίες έχουν ληφθεί από κάμερα κινητού 8MP και δεν έχουν υποστεί καμία επεξεργασία, εκτός από resize και crop. Οι υπόλοιπες εικόνες μπορεί είναι αποτέλεσμα επεξεργασίας φωτογραφιών, προϊόν σχεδιασμού, ή screenshot.
1
ΓΤΠ51 / ΓΕ1 / ΝΤΟΒΑ ΒΕΑΤΡΙΚΗ
Σκέλος Α’ Γραμματοσειρά & LED
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ & ΠΕΙΡΑΜ ΑΣΙΜΟΙ Πριν την επιλογή θέματος και καλλιτέχνη, εφαρμόστηκε μια σειρά πειραματισμών πάνω στο σχεδιασμό γραμματοσειρών βάσει των περιορισμών που τέθηκαν. Ο σχεδιασμός στο χαρτί (μιλιμετρέ) εγκαταλείφθηκε σχετικά νωρίς καθώς ο χρόνος που απαιτεί είναι δυσανάλογος του αποτελέσματος. χέδιο αυτής της διαδικασία παρατίθεται στην εικόνα1.
ΕΙΚΟΝΑ 1 Απόπειρα σχεδιασμού στο χαρτί: χρονοβόρο σε σχέση με ψηφιακά εργαλεία. Λιγότερες δυνατότητες, επίπονο / θεωρητικό πλεονέκτημα σε στόχευση και έμπνευση. Η χρήση του Fontstruct προκρίθηκε με ευκολία.
2
ΓΤΠ51 / ΓΕ1 / ΝΤΟΒΑ ΒΕΑΤΡΙΚΗ
Αντ’ αυτού χρησιμοποιήθηκε το online εργαλείο Fontstruct στο οποίο σχεδιάστηκαν οι ακόλουθοι πειραματισμοί.
ΠΕΙΡΑΜΑΣΙΜΟ 1
ΠΕΙΡΑΜΑΣΙΜΟ 2
& ΠΑΡΑΛΛΑΓΗ
ΠΕΙΡΑΜΑΣΙΜΟ 3
3
ΓΤΠ51 / ΓΕ1 / ΝΤΟΒΑ ΒΕΑΤΡΙΚΗ
Σα οφέλη των παραπάνω πειραματισμών ήταν η παρατήρηση των σχεδιαστικών κανόνων, η ομαδοποίηση των γραμμάτων, η απόδοση κλίσεων και καμπυλών. Σα συμπεράσματα αφορούσαν κυρίως το στυλ μιας γραμματοσειράς και τη δυσκολία στην απόδοση λεπτομέρειας με πίξελ. Όσο όμως μικρότερα ήταν τα γράμματα τόσο τα “σπασίματα” των γραμμάτων υποχωρούσαν. ε μεγαλύτερη κλίμακα η απόσταση θέασης θα διόρθωνε το πρόβλημα.
ΣΟ ΓΕΓΟΝΟ Σο πολιτιστικό γεγονός για το οποίο σχεδιάζεται η γραμματοσειρά εξελίσσεται στη νέα πτέρυγα του Νεστοριδείου Μελάθρου στη Ρόδο. Πρόκειται για την αναδρομική έκθεση “Ναυσικά Πάστρα 1921-2011. Σα χέδια, τα Γλυπτά και τα Θεωρητικά Κείμενα” η οποία φιλοξενείται στο Μουσείο Νεοελληνικής Σέχνης από 14/10 έως 17/12. Η επιλογή προέκυψε τυχαία έπειτα από επίσκεψη στον εκθεσιακό χώρο. υγκεκριμένες μορφές γλυπτών αποτέλεσαν έμπνευση και αφορμή για σχεδιασμό, καθώς παρέπεμπαν, οι ίδιες, σε τυπογραφικά στοιχεία (εικόνες 2-4 επεξεργασμένες φωτογραφίες από την έκθεση)
ΕΙΚΟΝΑ 2
ΕΙΚΟΝΑ 3
ΕΙΚΟΝΑ 4
Οι γραμμές που χρησιμοποιούνται, ευθείες και καμπύλες, αναλύονται, συντίθενται, συναρτώνται σε μια απόπειρα να μετατραπούν σε συγκεκριμένα αντικείμενα ενός πιο
4
ΓΤΠ51 / ΓΕ1 / ΝΤΟΒΑ ΒΕΑΤΡΙΚΗ
πραγματικού χώρου1. την ίδια λογική κινείται και ο κεντρικός σχεδιαστικός κανόνας της γραμματοσειράς “Pastra”. Οριζόντιες και κατακόρυφες γραμμές συναντούν παραβολές και ελλείψεις σχηματίζοντας χαρακτήρες. Όπου είναι δυνατόν εφαρμόζεται και ο κανόνας της ομοιότητας με τα γλυπτά “Αναλογικά3”. Σα “Αναλογικά” της καλλιτέχνιδος επέβαλαν την επιλογή αρμονικών γραμμών, χωρίς πολλές εκπλήξεις και εντυπωσιασμούς στις αναλογίες. Μια λεπτή και λευκή γραμματοσειρά, ομοιόμορφη, που θα αξιοποιούσε τα ιδιαίτερα μοτίβα των γλυπτών όφειλε ταυτόχρονα να είναι ιδιαίτερη και διακριτική.
ΛΤ ΕΙ ΚΑΙ ΒΕΛΣΙΨΕΙ Η επιλογή μιας πλάγιας γραμματοσειράς θα μας έδινε περισσότερο χώρο, όμως ο περιορισμός 10Φ10 pixel θα ήταν μοιραίος για τις πλάγιες γραμμές, οπότε απορρίφθηκε. Ψς βάρος επιλέχθηκε το λευκό (light) και πλάτος όρθιο-κανονικό (regular) ώστε να δοθεί μια φίνα και απλή αίσθηση. Αντίθεση δεν επιχειρήθηκε, καθώς πρόκειται για γράμματα χωρίς πατούρα με ήπια διακοσμητικά στοιχεία. Παρακάτω φαίνονται η αρχική προσέγγιση της γραμματοσειράς Pastra, καθώς και η βελτιωμένη τελική εκδοχή της και εξηγούνται οι παρεμβάσεις-διορθώσεις.
ΑΡΦΙΚΗ ΛΤΗ
ΣΕΛΙΚΗ ΛΤΗ
1
όπως προκύπτει από θεωρητικά κείμενα που συνοδεύουν τα έργα στην έκθεση
5
ΓΤΠ51 / ΓΕ1 / ΝΤΟΒΑ ΒΕΑΤΡΙΚΗ
Ο διαχωρισμός των γραμμάτων ως προς την κυριαρχία ευθειών ή καμπυλών, και η εφαρμογή διαφορετικών κανόνων είναι μια ασφαλής τακτική. Η προσέγγιση όμως εδώ ήταν διαφορετική και επέβαλε τη σύνθεση ευθείας και καμπύλης (παραβολής) σε όσο το δυνατόν περισσότερους χαρακτήρες, αν όχι σε όλους. Η λύση αυτή φαίνεται στις τελικές επιλογές του Ι και Ο. την πρώτη λύση διαφαίνονται κάποιες ομάδες χαρακτήρων όπως: Α, Δ, Λ | Ζ, | Γ, Σ | Τ, Χ. την τελική λύση κάποιες ομάδες διευρύνονται ή δημιουργούνται άλλες: Γ, Σ, Π | Ξ, Ψ, Η 2. Η αρχική πρωτοτυπία του Ξ υποχώρησε λόγω χαμηλής ευκρίνειας. Σο ίδιο και το Ζ, το οποίο παρέσυρε και την ομάδα του (). Σο Ζ, βέβαια, όπως και το Ι στην τελική λύση σχεδιάζονται περισσότερο ως πεζά, γεγονός που προσδίδει ένα παιγνιώδες αλλά διακριτικό ενδιαφέρον. Η ομοιότητα με τα γλυπτά στην τελική λύση υποχωρεί εμφανώς, σε σχέση με την αρχική λύση με σκοπό κυρίως τη βελτίωση της αναγνωσιμότητας. Επίσης οι καταφανείς αναφορές στο έργο, στα Δ,Ι, Σ και Κ αν και εύστοχες, κρίθηκαν υπερβολικές. τα πλαίσια της αρμονίας και της συμμετρίας όλοι οι χαρακτήρες περιορίστηκαν σε ύψος οκτώ (8) pixel, και μέγιστο πλάτος επτά (7) και κεντραρίστηκαν στη μέση (κατά το δυνατόν).
ΧΗΥΙΑ & ΤΜΒΟΛΑ Για την κατασκευή των ψηφίων ισχύουν οι ίδιοι κανόνες, με πιο χαλαρή τη συγγένεια με τα γλυπτά. Σα ψηφία κουβαλάνε ειδική πληροφορία για τα γεγονότα, οπότε μπορούν να διαφοροποιηθούν ελαφρώς. Οι όποιες αποκλίσεις από τους σχεδιαστικούς κανόνες των γραμμάτων οφείλονται σε αυτό. Χηφία καθαρά, όρθια, απλά και ευανάγνωστα, με λεπτομέρειες που δένουν αρμονικά με τους υπόλοιπους χαρακτήρες. πχ. το Γ με το 1, το 4 με το Χ, το 3 εξέχει λίγο στη μέση. Δοκιμάστηκαν και άλλες μικρές παρεμβάσεις αλλά πρόσθεταν πολυπλοκότητα σε βάρος της ευκρίνειας και δεν υιοθετήθηκαν. 2
χρήση καμπύλης σε θέση μικρής παύλας
6
ΓΤΠ51 / ΓΕ1 / ΝΤΟΒΑ ΒΕΑΤΡΙΚΗ
ΧΗΥΙΑ
ΤΜΒΟΛΑ
χεδιάστηκαν επίσης μερικοί ειδικοί χαρακτήρες για τον εμπλουτισμό της πινακίδας με σύμβολα. Σο + υποδηλώνει στην πινακίδα το plus, δηλαδή “ΑΝΑΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑ”. χεδιάστηκε ασύμμετρα ώστε να παραπέμπει στους άξονες συντεταγμένων, στοιχείο που κυριαρχεί στα έργα της έκθεσης. Η παύλα (-) έχει το ρόλο του “έως”, δηλώνει τη διάρκεια της έκθεσης και παραπέμπει σε φόρμα γλυπτού (εικόνα 5). Σα δύο βέλη, σε ρόλο εισαγωγικών και διακοσμητικών, επίσης εμφανίζονται στο χώρο της έκθεσης ως στοιχεία γλυπτών (εικόνα 6). Η κάθετος σχεδιάστηκε με απλό τρόπο και χρησιμεύει στην απόδοση της ημερομηνίας.
ΕΙΚΟΝΑ 5
ΕΙΚΟΝΑ 6
7
ΓΤΠ51 / ΓΕ1 / ΝΤΟΒΑ ΒΕΑΤΡΙΚΗ
ΕΤ ΚΡΙΝΕΙΑ Σα όποια θέματα ευκρίνειας επιλύθηκαν με τις βελτιώσεις της αρχικής λύσης στους χαρακτήρες Δ, Ζ, Ξ, Π και Φ. Η συνήθης σύγχυση του χαρακτήρα Ο (όμικρον) και του ψηφίου 0 (μηδέν) λύθηκε με την πλάγια διαγράμμιση του ψηφίου. Η ευκρίνεια του Ν είναι αμφίβολη, όμως όλες οι απόπειρες βελτίωσης δεν έδωσαν ικανοποιητική λύση καθώς ανέτρεπαν τους σχεδιαστικούς κανόνες (εικόνα 7). Η ικανότητα αναγνώρισης λέξεων εξουδετερώνει την πιθανή αδυναμία ανάγνωσης του Ν. Η εμφάνιση όμως του Ν σε ονόματα δυσκολεύει τα πράγματα. ε ένα όνομα οικείο όπως το “Ναυσικά” η ανάγνωση είναι σχεδόν δεδομένη. Δεν ισχύει όμως το ίδιο και για τα επίθετα, όπως θα φανεί στις οπτικές συνθέσεις του σκέλους Β. Παρόλα αυτά ο σχεδιασμός του Ν διατηρήθηκε στην ίδια μορφή.
ΕΙΚΟΝΑ 7
Ακολούθησε εξαγωγή της γραμματοσειράς από το Fontstruct και εγκατάσταση στον υπολογιστή. την εικόνα 8 φαίνονται κάποιες δοκιμές για την ευκρίνεια και την αναγνωσιμότητα σε κειμενογράφο. Αριστερά η αρχική και τελική γραμματοσειρά σε κείμενο συνεχές, αποδεικνύονται ακατάλληλες για τέτοια χρήση. Δεξιά δοκιμάζονται τα μεγέθη, στυλ, αποστάσεις χαρακτήρων κτλ.
8
ΓΤΠ51 / ΓΕ1 / ΝΤΟΒΑ ΒΕΑΤΡΙΚΗ
ΕΙΚΟΝΑ 8
9
ΓΤΠ51 / ΓΕ1 / ΝΤΟΒΑ ΒΕΑΤΡΙΚΗ
10
ΓΤΠ51 / ΓΕ1 / ΝΤΟΒΑ ΒΕΑΤΡΙΚΗ
ΣΕΛΙΔΕΣ 10 & 11 Η ΓΡΑΜΜΑΣΟΕΙΡΑ, ΣΑ ΧΗΥΙΑ ΚΑΙ ΣΑ ΤΜΒΟΛΑ ΦΕΔΙΑΜΕΝΑ Ε CORELDRAW Ε ΥΤΙΚΟ ΜΕΓΕΘΟ 11
ΓΤΠ51 / ΓΕ1 / ΝΤΟΒΑ ΒΕΑΤΡΙΚΗ
ΠΙΝΑΚΙΔΑ LED Ο συνδυασμός απλότητας και ιδιομορφίας ελκύει την προσοχή του αναγνώστη χωρίς να τον αποθαρρύνει. Η απουσία ακρεμόνων ενδείκνυται για πινακίδες και τα κεφαλαία αν και περιορίζουν την αναγνωσιμότητα, εδώ αποτελούν προϋπόθεση. Σο διάστιχο αυξήθηκε κατά ένα pixel με τη σμίκρυνση των χαρακτήρων (τελική λύση), γεγονός που βελτιώνει ελαφρώς την αναγνωσιμότητα. Αν υποθέσουμε ότι υπάρχει δυνατότητα προσαρμογής της πινακίδας LED ανάλογα με το κείμενο, μπορούμε να προτείνουμε κάποια μορφή διατοιχείωσης. Έτσι εξοικονομούμε χώρο, προσέχοντας όμως μην αποβεί εις βάρος της αφομοίωσης του μηνύματος. Παρατηρώντας επίσης ότι το μέγιστο ύψος και πλάτος (μαζί με τα κενά κάτω και δεξιά) είναι 9Φ8 pixel και δεδομένου ότι μπορούμε να ορίσουμε αυτές τις διαστάσεις χαρακτήρα στην πινακίδα, εξοικονομούμε 24 (2Φ12) pixel κατά πλάτος, δηλαδή 3 ακόμα χαρακτήρες σε κάθε γραμμή. το ύψος, το όφελος των τριών pixel (1X3) δεν επαρκεί για νέα γραμμή. Μια τέτοια δυνατότητα θα μπορούσε να αλλάξει το κείμενο της πινακίδας πχ. να προστεθεί κενό μεταξύ του “ΝΑΤΙΚΑ” και της ημερομηνίας, το ίδιο και στη δεύτερη γραμμή. Η 3η γραμμή με 15 πια χαρακτήρες θα μπορούσε να διαμορφωθεί σε “ΦΕΔΙΑ & ΓΛΤΠΣΑ” αντί του “ΑΝΑΛΟΓΙΚΑ”. Οι υποθέσεις αυτές δεν οπτικοποιήθηκαν. Σο μήνυμα που συντάχθηκε για προβολή περιέχει το όνομα του καλλιτέχνη, τη χρονική διάρκεια, και κάποια περιγραφή του θέματος της έκθεσης. Ο τόπος δεν χρειάζεται να αναφερθεί εφόσον η πινακίδα είναι τοποθετημένη στον εκθεσιακό χώρο. Ακολουθούν η επικρατούσα πρόταση και μια παραλλαγή της σε κλίμακα 1:5.
ΠΡΟΣΑΗ
ΠΑΡΑΛΛΑΓΗ
12
ΓΤΠ51 / ΓΕ1 / ΝΤΟΒΑ ΒΕΑΤΡΙΚΗ
EIKONA 9 Προσομοίωση πινακίδας LED σχέδιο σε CorelDraw
13
ΓΤΠ51 / ΓΕ1 / ΝΤΟΒΑ ΒΕΑΤΡΙΚΗ
Σκέλος Β’ Εικόνες & συνθέσεις
Τ ΛΛΟΓΗ Η χρήση των τυπογραφικών στοιχείων και οι συνθέσεις τους, εξαρτώνται κατά πολύ από το περιβάλλον για το οποίο σχεδιάζονται. ε ένα μεγάλο αστικό κέντρο με τεχνολογία αιχμής (γραφιστική και τυπογραφική) και με εταιρίες που επενδύουν στο σχεδιασμό μηνυμάτων συναντάμε πιο εντυπωσιακά αποτελέσματα. Σα ιδιαίτερα στοιχεία του πολιτισμού, επίσης, διαμορφώνουν το χαρακτήρα των εκτυπώσεων στις πόλεις. Η διατήρηση των μαρμάρινων και πέτρινων επιγραφών, της γραφής με βότσαλα και ψηφιδωτά είναι μερικά τέτοια παραδείγματα. Η πολυπολιτισμικότητα και ο τουρισμός είναι επίσης παράγοντες που επηρεάζουν την αισθητική των μηνυμάτων μιας πόλης. Η παρακάτω συλλογή (σελίδα 15) αποτελείται κυρίως από «καλά» παραδείγματα χρήσης τυπογραφικών στοιχείων και από αντιθέσεις σύγχρονων τεχνικών με παραδοσιακές. Η φωτογράφιση έγινε σταδιακά και ενίσχυσε την ικανότητα παρατήρησης των οπτικών συνθέσεων με κείμενο. Κατά την επιλογή δεν έχει ληφθεί υπόψη η συνάφεια των παραδειγμάτων, αλλά η ποικιλία των περιπτώσεων και η εντύπωση που προκάλεσαν πριν φωτογραφηθούν. υγκεκριμένα το κρουαζιερόπλοιο, (στοιχείο πλέγματος 1.3) αν και δεν αποδίδεται επαρκώς στη φωτογραφία, προκάλεσε μεγάλη εντύπωση στους περαστικούς (πολλοί σταμάτησαν να φωτογραφήσουν) όχι τόσο λόγω του μεγέθους του αλλά κυρίως λόγω των εντυπωσιακών λεκτικών που κουβαλούσε. χετικά με την ποικιλία έχουμε μεικτές συνθέσεις, γραμματοσειρές κλασικές, χειρόγραφες, ίσιες, με ή χωρίς πατούρα κ.ά., μηνύματα κινητά και σταθερά, παραδοσιακές και σύγχρονες τεχνικές, χρωματικές εναλλαγές και αντιθέσεις. την εικόνα 10 παρατίθεται κολλάζ φωτογραφιών οι οποίες δεν συμπεριελήφθηκαν στην τελική συλλογή. Δημιουργήθηκε στο online εργαλείο COLLAGE.COM
14
ΓΤΠ51 / ΓΕ1 / ΝΤΟΒΑ ΒΕΑΤΡΙΚΗ
1.1 Βοτσαλωτό χαλάκι εισόδου σε ξενοδοχείο της Παλιάς Πόλης. 1.2 Φαρακτηριστική επιγραφή του Καζίνο της Ρόδου. 1.3 Κρουαζιερόπλοιο στο λιμάνι καλυμμένο με υπερμεγέθη λεκτικά μηνύματα 2.1 Υθαρμένο αυτοκόλλητο σε παλιό επαγγελματικό αυτοκίνητο. 2.2 Κρεμαστό banner σε κτίριο + Αναρχικό σύνθημα 2.3 Σαμπέλα τράπεζας στην οδό Ιπποτών με διακριτικό στυλ και χρώμα. 3.1 Δικηγορικές επιγραφές, δύο γενιές – δύο στυλ + Διάτρητο αυτοκόλλητο (one way) σε τζαμαρία καταστήματος. 3.2 Κερματοδέκτης με στένσιλ, αυτοκόλλητα και γκράφιτι στη νέα πόλη + Σαμπέλα γνωστού οίκου. 3.3 Από εικονογράφηση βιβλίου του Φ. Μπουκάι, «Ο αλυσοδεμένος ελέφαντας» 15
ΓΤΠ51 / ΓΕ1 / ΝΤΟΒΑ ΒΕΑΤΡΙΚΗ
ΕΙΚΟΝΑ 10
16
ΓΤΠ51 / ΓΕ1 / ΝΤΟΒΑ ΒΕΑΤΡΙΚΗ
ΟΙ Τ ΝΘΕΕΙ
ΣΥΝΘΕΣΗ 1
{ Υιγούρα σχηματισμένη από γράμματα της σειράς “Pastra. Υωτογραφία που χρησιμοποιήθηκε: πλέγμα 2.2 }
17
ΓΤΠ51 / ΓΕ1 / ΝΤΟΒΑ ΒΕΑΤΡΙΚΗ
ΣΥΝΘΕΣΗ 2
{ Γράμματα της σειράς “Pastra” σε ρόλο αντικειμένων. Άγκυρα, ναύτες & σύννεφα. Υωτογραφία που χρησιμοποιήθηκε: πλέγμα 1.3 }
18
ΓΤΠ51 / ΓΕ1 / ΝΤΟΒΑ ΒΕΑΤΡΙΚΗ
ΣΥΝΘΕΣΗ 3
{ ύνθεση σε ύφος ρετρό. Προτεινόμενα θέματα: Ραδιόφωνο, μουσική, αθλητισμός. Υωτογραφία που χρησιμοποιήθηκε: πλέγμα 2.1 }
19
ΓΤΠ51 / ΓΕ1 / ΝΤΟΒΑ ΒΕΑΤΡΙΚΗ
ΠΕΡΙΕΦΟΜΕΝΑ κέλος Α’ Μεθοδολογία & πειραματισμοί .................................................................................. 2 Σο γεγονός .................................................................................................................. 4 Λύσεις και βελτιώσεις ................................................................................................. 5 Χηφία & ύμβολα ....................................................................................................... 6 Ευκρίνεια...................................................................................................................... 8 Πινακίδα LED ............................................................................................................. 12 κέλος Β’ υλλογή ..................................................................................................................... 14 Οι συνθέσεις ............................................................................................................. 17
20