Ntova gtp60 1

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΧΟΛΗ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΓΡΑΦΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ – ΠΟΛΥΜΕΣΑ

Θ.Ε. ΓΤΠ60 – ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΓΡΑΦΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ

Σύγχρονη προεκτύπωση Ποιοτικός έλεγχος και διαχείριση ψηφιακών αρχείων

ΝΤΟΒΑ ΒΕΑΤΡΙΚΗ

ΕΡΓΑΣΙΑ 1 ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ

ΔΡ. ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Ε. ΠΟΛΙΤΗΣ

std087620@ac.eap.gr ΡΟΔΟΣ, 11/11/2015

Βεατρίκη Ντόβα, Εργασία Νο 1

Περίληψη Οι «γραφικές τέχνες» ως όρος αλλά και ως κλάδος απασχόλησης, έχουν υποστεί σημαντικές μεταβολές στο πέρασμα του χρόνου, κυρίως λόγω των τεχνολογικών εξελίξεων. Οι αλλαγές αυτές εντοπίζονται στο ίδιο το αντικείμενό τους, στα μέσα που χρησιμοποιούν και στους επαγγελματικούς ρόλους που καλύπτουν. Το μεγαλύτερο κομμάτι του κλάδου σήμερα, ασχολείται με τον χώρο των εκτυπώσεων, την παραγωγή δηλαδή ενός έντυπου προϊόντος. Από τα στάδια της παραγωγής, εκείνο της προεκτύπωσης (prepress), ασχολείται με τη διαχείριση του προϊόντος από την παραγγελία του, μέχρι την παράδοσή του προς εκτύπωση. Οι σύνθετες απαιτήσεις των σύγχρονων εκτυπωτικών μονάδων, δημιούργησε την ανάγκη ψηφιακών συστημάτων ελέγχου ροής εργασιών (workflow systems) για τον έλεγχο, την εποπτεία και τη διαχείριση των εργασιών. Η διαδικασία της προεκτύπωσης, στις μέρες μας έχει ψηφιοποιηθεί σχεδόν πλήρως, γεγονός που προκάλεσε ασάφεια στα όρια μεταξύ δημιουργικής και τεχνικής αρμοδιότητας. Η τεχνολογία φαίνεται να λύνει το πρόβλημα που δημιούργησε, μέσω του αυτοματισμού των συστημάτων ελέγχου ψηφιακών αρχείων (preflight). Το μέλλον της προεκτύπωσης μοιάζει ευοίωνο, παρά τις φαινομενικές αναταράξεις από την κυριαρχία του διαδικτύου και την αυτοματοποίηση σχεδόν όλων των διαδικασιών παραγωγής.

Λέξεις κλειδιά: Γραφικές τέχνες, προεκτύπωση, preflighting, workflow.

2 ΓΤΠ60 ΑΘ1 11/11/15

Βεατρίκη Ντόβα, Εργασία Νο 1

Περιεχόμενα Περίληψη .....................................................................................................................................2 Εισαγωγή......................................................................................................................................4 Τι είναι οι Γραφικές Τέχνες ..........................................................................................................5 Ο όρος ..................................................................................................................................5 New media και μεταμορφώσεις...........................................................................................6 Προεκτύπωση ..............................................................................................................................8 Παραδοσιακή & ψηφιακή προεκτύπωση ............................................................................9 Τα νέα όρια της προεκτύπωσης .........................................................................................11 Συστήματα Ελέγχου και Ροής Εργασιών ( Workflow Systems) ..................................................12 Τεχνολογίες ελέγχου ψηφιακών αρχείων – preflight ................................................................17 Το μέλλον της Προεκτύπωσης – Σκέψεις & Συμπεράσματα ......................................................19 Βιβλιογραφικές αναφορές .........................................................................................................22

3 ΓΤΠ60 ΑΘ1 11/11/15

Βεατρίκη Ντόβα, Εργασία Νο 1

Εισαγωγή Η παρούσα εργασία εκπονείται στα πλαίσια της θεματικής ενότητας «Τεχνολογία Γραφικών Τεχνών» και έχει ως σκοπό την προσέγγιση και μελέτη εννοιών και διαδικασιών που αφορούν στη σύγχρονη προεκτύπωση. Αρχικά αναλύεται ο κλάδος των γραφικών τεχνών, ως όρος, παρουσιάζεται η ιστορική εξέλιξή του συνοπτικά, ο σύγχρονος ρόλος του και οι παράμετροι που τον επηρεάζουν. Στη συνέχεια παρουσιάζεται η προεκτύπωση, παραδοσιακή και ψηφιακή και οι νέες τάσεις που διαμορφώνουν τη σύγχρονη μορφή της. Προσεγγίζονται επίσης, τα συστήματα ελέγχου ροής εργασιών στις εκτυπωτικές μονάδες, με παραδείγματα και οι τεχνολογίες ελέγχου αρχείων. Εξετάζεται, τέλος, το μέλλον της προεκτύπωσης, σε μορφή σκέψεων και συμπερασμάτων. Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε ήταν η μελέτη των συγγραμμάτων του ΕΑΠ, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα και της, δοθείσας με την εκφώνηση, βιβλιογραφίας. Εξετάστηκε το υλικό του wiki της ενότητας και αναζητήθηκαν πηγές στο διαδίκτυο για τις σύγχρονες τεχνολογίες στον χώρο της προεκτύπωσης, από εταιρίες του τομέα και white papers τους. Παράλληλα υπήρξε συνεργασία εξ αποστάσεως και ανταλλαγή απόψεων και σκέψεων μεταξύ συναδέλφων του μεταπτυχιακού προγράμματος.

4 ΓΤΠ60 ΑΘ1 11/11/15

Βεατρίκη Ντόβα, Εργασία Νο 1

Τι είναι οι Γραφικές Τέχνες Ο όρος Οι γραφικές τέχνες, σύμφωνα με τον Μπαμπινιώτη (2005), ορίζονται ως «(α) (γενικά) η ζωγραφική, η χαρακτική και οι εφαρμογές τους (σε συνδυασμό συχνά με τη χρήση υπολογιστών) (β) (ειδικότ.) το σύνολο των μεθόδων που χρησιμοποιούνται για τη σχεδίαση, την καλλιτεχνική επιμέλεια, την εκτύπωση και την αναπαραγωγή κειμένων και εικόνων (τυπογραφία, φωτογραφία, εκτύπωση κτλ.)»

Ο όρος «γραφικές τέχνες», λόγω της τυπογραφίας αρχικά, αλλά και των μετέπειτα τεχνολογικών εφευρέσεων που συνδέονται με την αναπαραγωγιμότητα και την σχεδιαστική υποβοήθηση, έχει απομακρυνθεί αρκετά από την αρχική του συσχέτιση με την «γραφή» και τις γραφιστικές διαδικασίες που απαιτούσαν την προσωπική, χειρωνακτική συμμετοχή του καλλιτέχνη-δημιουργού. Από τις αρχές του 19ου αιώνα, ο όρος επεκτάθηκε και στη διαδικασία της παραγωγής – εκτύπωσης καταλήγοντας σήμερα να περιέχει τόσο τη σχεδιαστική, δημιουργική παραγωγή προτύπων εντύπων (μακετών ή υποδειγμάτων), όσο και τις μηχανικές ή βιομηχανικές διαδικασίες με σκοπό την παραγωγή όμοιων αντιτύπων. Καταλήγει σήμερα να συνενώνει δύο τομείς, την Γραφιστική και την Τεχνολογία Εκτυπώσεων και διευρύνεται ακόμα και προς τις διαδικασίες επεξεργασίας και περάτωσης έντυπων προϊόντων όπως πχ. βιβλιοδεσία, κυτοποιία, συσκευασία κ.ά. (Βιθυνός, Λυμπεράκης 2002). Ο Βιθυνός (2002) διαχωρίζει από τις γραφικές τέχνες, άλλες τέχνες όπως της γραφής και της φωτογραφίας, όταν τα έργα τους παραμένουν στα συρτάρια των δημιουργών τους και δεν εφαρμόζονται στη σύνθεση κάποιου έντυπου ή ψηφιακού προϊόντος των γραφικών τεχνών.

Οι Γραφικές Τέχνες ως βασικός κλάδος της παραγωγικής διαδικασίας προϊόντων παγκοσμίου εμπορίου, καθορίζουν ένα μέρος της εμπορικής τους επιτυχίας, αναλαμβάνοντας την ευθύνη για τη σωστή επικοινωνία του προϊόντος με τον καταναλωτή, από την εταιρική ταυτότητα μέχρι τη συσκευασία και το προωθητικό του υλικό (Αποστολάκης, 2015, σελ.17). Η παρούσα εργασία εστιάζει στον τεχνολογικό τομέα των γραφικών τεχνών και ειδικότερα σε εφαρμογές που περιλαμβάνουν εκτυπωτική διαδικασία. Ο Αποστολάκης (2015, σελ.30) συνοψίζει τα χαρακτηριστικά των σύγχρονων γραφικών τεχνών, από τεχνολογική σκοπιά, σε ταχύτητα, ποιότητα, ευελιξία επιλογής υλικών και μεθόδων εκτύπωσης, ελαχιστοποίηση σφαλμάτων 5 ΓΤΠ60 ΑΘ1 11/11/15

Βεατρίκη Ντόβα, Εργασία Νο 1

(τήρηση χρονοδιαγράμματος), χαμηλό κόστος παραγωγής και φιλικότητα προς το περιβάλλον (παραγωγής & συσκευασίας).

New media και μεταμορφώσεις Ένας διαχωρισμός που ξεκαθαρίζει τους τομείς δραστηριοποίησης του κλάδου των Γραφικών Τεχνών είναι το εικαστικό πεδίο και το τεχνολογικό πεδίο (Πολίτης, 2013). Ένας δεύτερος άξονας διαχωρισμού είναι η αναλογική έκδοση των παραγόμενων προϊόντων (έντυπο & τυπογραφία) ή η ψηφιακή εκδοχή τους (γραφικά, animation, webdesign). Οι αυξανόμενες ανάγκες σε προϊόντα γραφικών τεχνών και η ποικιλία των παρεχόμενων τεχνολογικών μέσων οδηγεί τον κλάδο σε συνεχείς εξελίξεις και μεταμορφώσεις που του προσφέρουν ζωντάνια και δυναμική. Όλες αυτές οι παράμετροι αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, πατώντας στα αντίστοιχα επιστημονικά τους πεδία (οπτική επικοινωνία, τεχνολογία εκτυπώσεων κτλ.). Ο δε συσχετισμός τους, στη σύγχρονη εποχή, με τις επιστήμες της Πληροφορικής και της Επικοινωνίας προσδιορίζει έναν κλάδο με ισχυρό πεδίο δράσης και με πυκνά παρακλάδια.

Διαρθρωτικές αλλαγές προκαλούνται στον τομέα των γραφικών τεχνών, από την ταχεία τεχνολογική εξέλιξη, οι οποίες επηρεάζουν τόσο την παραγωγή όσο και τη δομή των επιχειρήσεων, τα ίδια τα προϊόντα και τη θέση τους στην αγορά. Υπάρχει μία όλο και πιο έντονη τάση προσανατολισμού του κλάδου από την κατασκευή-παραγωγή προς την παροχή υπηρεσιών. Τα περιβάλλοντα ηλεκτρονικής επεξεργασίας αλλά και τα νέα ηλεκτρονικά προϊόντα (ιστοσελίδες, εφαρμογές πολυμέσων) είναι οι κύριοι παράγοντες αυτών των αλλαγών. Σε αυτούς προστίθεται και η ψηφιακή εκτύπωση, επιταχύνοντας τις συνέπειες στον τομέα και κατ’ επέκταση στις επιχειρήσεις και το προσωπικό τους (Politis & Danielson, 2004).

Στην εικόνα 1 αναπαριστάται η γραμμή παραγωγής έντυπων και ψηφιακών προϊόντων, από τη σύλληψη της ιδέας μέχρι τον τελικό αποδέκτη, με τα επιμέρους στάδια και καλύπτει το μεγαλύτερο φάσμα δραστηριότητας του επαγγελματία γραφικών τεχνών, εκτός ίσως από τις παραδοσιακές μορφές τους.

6 ΓΤΠ60 ΑΘ1 11/11/15

Βεατρίκη Ντόβα, Εργασία Νο 1

Εικόνα 1 Γραμμή παραγωγής έντυπων και ηλεκτρονικών μέσων (Kipphan 2001, σελ. 37)

Σύμφωνα με τον Πολίτη (2013) οι γραφικές τέχνες ορίζονται ως «ο δόκιμος – κατοχυρωμένος όρος που περιγράφει την βιομηχανία - κλάδο οικονομικής δραστηριότητας των εκτυπώσεων, εκδόσεων, του τύπου και της τυπογραφίας» , ορισμός που εξαιρεί τόσο τις ψηφιακές γραφιστικές παραγωγές, όσο και το δημιουργικό στάδιο της παραγωγής. Μία πιο εκτεταμένη προσέγγιση (ΕΔΥ ΓΤΠ60) για τον κλάδο, σήμερα, περιλαμβάνει και τα νέα μέσα και διακρίνεται σε δύο επίπεδα. Το πρώτο αφορά έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα (cross media publishing, premedia) και το δεύτερο μόνο στα έντυπα μέσα και ασχολείται με σύνθετες επεξεργασίες από την αισθητική επιμέλεια και το σχεδιασμό μέχρι την περάτωσή του σε αντίτυπα.

Από τη σύντομη έρευνα προκύπτει ότι η οριοθέτηση των γραφικών τεχνών δεν είναι ξεκάθαρη καθώς επηρεάζεται από διάφορες παραμέτρους, όπως η τεχνολογία, τα μέσα και οι ανάγκες, οι οποίες συνεχώς μεταβάλλονται. Σίγουρα ο κλάδος δεν έχει διατηρήσει τον παραδοσιακό του χαρακτήρα, όμως δεν έχει αποσαφηνιστεί πλήρως ο βαθμός συνάφειάς του με την τεχνολογία εκτυπώσεων ή τη γραφιστική, τα ηλεκτρονικά μέσα ή τα έντυπα, το δημιουργικό ή το τεχνικό κομμάτι, την τέχνη ή την τεχνολογία. Στην έννοια των γραφικών τεχνών, ο όρος τέχνη δεν μπορεί να αγνοηθεί αλλά ούτε και η εφαρμογή ως προορισμός της.

7 ΓΤΠ60 ΑΘ1 11/11/15

Βεατρίκη Ντόβα, Εργασία Νο 1

Εικόνα 2 Γελοιογραφία του Eli Stein, (www.elisteincartoons.com)

Προεκτύπωση Από τους τομείς των γραφικών τεχνών που αναλύθηκαν στην προηγούμενη ενότητα, ένα σημαντικό κομμάτι αφορά τις έντυπες εφαρμογές. Μέρος της διαδικασίας παραγωγής τους είναι το αντικείμενο της παρούσας εργασίας. Η έννοια του εντύπου μπορεί να αναφέρεται σε βιβλία, φυλλάδια, εφημερίδες, περιοδικά, αφίσες, ετικέτες, αυτοκόλλητα, ετικέτες ασφαλείας, πιστωτικές κάρτες, φακέλους, τσάντες και πολλά ακόμη προϊόντα (Kipphan, 2001)

Η διαδικασία παραγωγής ενός εντύπου χωρίζεται σε τρία στάδια: την προεκτύπωση (prepress), την εκτύπωση (press) και την περάτωση (postpress). Η προεκτύπωση περιλαμβάνει όλα τα βήματα που απαιτούνται για την προετοιμασία του κειμένου, των εικόνων και γραφικών, καθώς και τη διαδικασία από τη σύλληψη της σχεδιαστικής ιδέας μέχρι την παραγωγή του πρωτοτύπου, έτοιμου για αναπαραγωγή. Το περιεχόμενο της πληροφορίας και ο επαγγελματικός γραφιστικός σχεδιασμός αποτελεί ένα πολύ σημαντικό μέρος της παραγωγής ηλεκτρονικών μέσων, όπως ιστοσελίδες ή CD-ROMs. Με αυτή την έννοια ή έννοια 8 ΓΤΠ60 ΑΘ1 11/11/15

Βεατρίκη Ντόβα, Εργασία Νο 1

της προεκτύπωσης αναφέρεται και στην προετοιμασία των μέσων (κείμενα, εικόνες) για οποιαδήποτε μορφή δημοσίευσης (premedia), ακόμα και ψηφιακής (Kipphan 2001). Όπως φαίνεται και στην Εικόνα 3, το στάδιο του premedia, μπορεί να ενσωματώνεται στη φάση της προεκτύπωσης. Εφόσον στις μέρες μας συνηθίζεται να διανέμεται ένα έντυπο και σε ψηφιακή μορφή, το κοινό στάδιο προετοιμασίας των δύο μορφών αναφέρεται ως premedia.

Εικόνα 3 Στάδια παραγωγής έντυπου προϊόντος (Kipphan 2001, σελ. 452)

Ο Αποστολάκης (2015, σελ.31) περιγράφει την προεκτύπωση ως το παραγωγικό εκείνο στάδιο που φροντίζει την αισθητική και επικοινωνιακή λειτουργία του εντύπου, συνδυάζει λεκτικά, γραφικά και φωτογραφικά στοιχεία, κατασκευάζει τη μακέτα σε ψηφιακή μορφή, ελέγχει τα ψηφιακά αρχεία ως προς την τεχνική τους αρτιότητα και εξάγει το σύνολο της εργασίας μορφή κατάλληλη για κατασκευή φιλμ ή εκτυπωτικών πλακών, ανάλογα με την εκτυπωτική μέθοδο.

Παραδοσιακή & ψηφιακή προεκτύπωση Η προεκτύπωση διακρίνεται σε παραδοσιακή (συμβατική) και ψηφιακή. Η παραδοσιακή προεκτύπωση χωρίζεται σε τρεις τομείς. Η σύνθεση περιλαμβάνει την καταγραφή και μορφοποίηση του κειμένου καθώς και τη σελιδοποίηση. Ο δεύτερος τομέας αφορά την αναπαραγωγή εικόνων και γραφικών και ιδίως τον διαχωρισμό χρωμάτων για την έγχρωμη εκτύπωση. Τέλος γίνεται η συναρμολόγηση όλων των κειμένων, εικόνων και γραφικών στοιχείων πρώτα σε ολόκληρες σελίδες (page layout) και μετά σε φύλλα εκτύπωσης και η παραγωγή πλακών εκτύπωσης (Kipphan 2001).

9 ΓΤΠ60 ΑΘ1 11/11/15

Βεατρίκη Ντόβα, Εργασία Νο 1

Εικόνα 4 Διαχωρισμός χρωμάτων για τετραχρωμία (Kipphan 2001, σελ. 37)

Οι παραδοσιακές μέθοδοι υποχώρησαν μπροστά στις τεράστιες καινοτομίες της ψηφιακής προεκτύπωσης η οποία απογείωσε τη δημιουργικότητα αλλά και την ταχύτητα και ποιότητα της διαδικασίας. Η εύκολη διόρθωση (editing), η ακρίβεια στο σχεδιασμό, ο χειρισμός των εικόνων, η αποθήκευση και ανάκτηση αρχείων, είναι μερικές από τις αλλαγές που επέφεραν τα σύγχρονα υπολογιστικά συστήματα (Αποστολάκης, 2015, σελ. 37).

Τα περισσότερα στάδια της παραδοσιακής φωτοαναπαραγωγής είτε έχουν καταργηθεί (ρεπροκάμερα), είτε χρησιμοποιούνται ελάχιστα (φιλμ). Η είσοδος των χρωμογράφων, των σταθμών ηλεκτρονικής επεξεργασίας, της συνεχούς εξέλιξης των συστημάτων ηλεκτρονικής τυπογραφίας και της ψηφιακής επεξεργασίας εικόνας και χρώματος, το φιλμ άρχισε να παραλείπεται και να αντικαθίσταται από ψηφιακά δεδομένα. Πλέον το προς εκτύπωση θέμα στις εκτυπωτικές πλάκες ή κυλίνδρους δημιουργείται άμεσα από τα ψηφιακά δεδομένα μέσα από τις τεχνολογίες Computer to Plate/to Cylinder/to Screen, και Computer to Press/Direct Imaging. Ιδιαίτερα στην περίπτωση της ψηφιακής εκτύπωσης που δεν απαιτείται εκτυπωτική πλάκα το θέμα αποτυπώνεται άμεσα στο εκτυπωτικό υπόστρωμα, Computer to Print (ΕΔΥ ΓΤΠ60).

Σε πολλές περιπτώσεις, οι διακομιστές παραγωγής επιτρέπουν την προετοιμασία των δεδομένων εξόδου για διαφορετικά συστήματα παραγωγής (εικόνα 5), όπως computer to film, computer to plate, computer to press/direct imaging, computer to print. Δεν διαφέρουν τα δεδομένα, απλά οι ρυθμίσεις ανάλυσης, η συχνότητα της οθόνης κ.ά. ορίζονται στον RIP. 10 ΓΤΠ60 ΑΘ1 11/11/15

Βεατρίκη Ντόβα, Εργασία Νο 1

Για τις ψηφιακές μεθόδους οι ορίζονται οι ρυθμίσεις με βάση το αρχείο postscript (οι νεότερες σε PDF). (Kipphan, 2001)

Εικόνα 5 Το αρχείο δεδομένων προσαρμόζεται στις ειδικές απαιτήσεις ανάλογα με τη συσκευή εξόδου (Kipphan, 2001, σελ. 508)

Σύμφωνα με τις σχεδιαστικές προδιαγραφές που τέθηκαν στο στάδιο του δημιουργικού τα πρωτότυπα φωτογραφίζονται ή ψηφιοποιούνται έτσι ώστε να αποκτήσουν ενιαία ψηφιακή μορφή (EIΣOΔOΣ). Κατόπιν υφίστανται όλες τις απαιτούμενες επεξεργασίες στους σταθμούς ηλεκτρονικής προεκτύπωσης, βάσει των προδιαγραφών που έχουν δοθεί κατά τον σχεδιασμό των σελίδων του εντύπου στο στάδιο του δημιουργικού (EΠEΞEPΓAΣIA). Μετά την επεξεργασία των δεδομένων των εντύπων στους σταθμούς εργασίας, ακολουθεί η τελική παραγωγή των σελίδων ή δεδομένων των εντύπων σε τελικά ψηφιακά δεδομένα (EΞOΔOΣ). (ΕΔΥ ΓΤΠ60)

Τα νέα όρια της προεκτύπωσης Όπως αναφέρει η Αθανασοπούλου (2006), παλαιότερα, τα όρια μεταξύ του γραφίστα και των τεχνιτών της προεκτύπωσης ήταν ξεκάθαρα. Η θριαμβευτική είσοδος του DesktopPublishing (DTP) στον τομέα των γραφικών τεχνών κατάργησε κλάδους, συρρίκνωσε διεργασίες και επέτρεψε σε ανθρώπους χωρίς ειδίκευση να εργάζονται στο χώρο των γραφικών τεχνών με αμφιβόλου αισθητικής αποτελέσματα, δίνοντας αρνητική χροιά στο DTP ενώ πρόκειται για 11 ΓΤΠ60 ΑΘ1 11/11/15

Βεατρίκη Ντόβα, Εργασία Νο 1

ένα σύγχρονο μέσο, το οποίο στα χέρια ειδικών οδηγεί σε υψηλής αισθητικής και επικοινωνιακής αξίας έντυπα.

Η Sappi σε οδηγό της για την εκτύπωση (“A Sappi Guide to Designing for Print”, 2005) αναφέρει χαρακτηριστικά: «Μην αφήνεις αυτό που βλέπεις στην οθόνη ή στον laser εκτυπωτή σου να σε ξεγελάσει ότι τα αρχεία σου είναι έτοιμα για εκτύπωση. Μπορεί να μην είναι. Οπτικά σωστά και μηχανικά σωστά αρχεία δεν ταυτίζονται». Συνεχίζει λέγοντας πως υπάρχουν φορές που ο επανασχεδιασμός είναι η μόνη λύση. Οι σχεδιαστές έχουν μεγαλύτερο έλεγχο – και ευθύνη – της προεκτύπωσης από όσο πιστεύουν, όμως απαιτείται προσοχή στις ανάγκες και δυνατότητες της εκτυπωτικής διαδικασίας σε κάθε βήμα.

Οι μεταβολές στη μέθοδο προεκτύπωσης καλλιέργησε δύο αντιμαχόμενες τάσεις, για το ποιος έχει την ευθύνη της, με τα νέα δεδομένα. Η Αθανασοπούλου (2006) τοποθετείται στο θέμα τονίζοντας πως «δεν αμφισβητείται η κατάρτιση που πρέπει να έχει ο γραφίστας όταν σχεδιάζει ένα έντυπο, ώστε να λαμβάνει υπόψη του όλες τις παραμέτρους των προεκτυπωτικών διεργασιών. Αντίστοιχη κατάρτιση σε θέματα αισθητικής, χρωματολογίας, επεξεργασίας εικόνας και σελιδοποίησης οφείλουν να έχουν και οι τεχνίτες της προεκτύπωσης ώστε να επεμβαίνουν διορθωτικά με εύστοχο τρόπο σε όλα τα στάδια των επιμέρους εργασιών επεξεργασίας του εντύπου που πρόκειται να τυπωθεί».

Συστήματα Ελέγχου και Ροής Εργασιών ( Workflow Systems) Οι σύνθετες και απαιτητικές εργασίες των σύγχρονων εκτυπωτικών μονάδων δημιουργεί νέες προϋποθέσεις για την απρόσκοπτη παραγωγικότητά τους. Ο έλεγχος, η εποπτεία και η διαχείριση σε όλα τα στάδια παραγωγής εξασφαλίζει την ομαλή λειτουργία των αντίστοιχων επιχειρήσεων. Μια οργανωμένη πλατφόρμα αμφίδρομης επικοινωνίας των παραγωγικών δομών, γνωστή ως Συστήματα Ελέγχου και Ροής Εργασιών (Workflow Systems), καλείται να παίξει αυτό τον ρόλο. Μερικές από τις δυνατότητες που προσφέρουν βελτιώνουν την επικοινωνία με τον πελάτη, τη συνεργασία του προσωπικού, την ταχύτητα διεκπεραίωσης εργασιών, την οργάνωση του πελατολογίου, τον έλεγχο και την εποπτεία (online), τον έλεγχο ψηφιακών αρχείων, την αρχειοθέτηση, τον χρόνο και το κόστος παραγωγής. Εξίσου σημαντικός είναι και ο προγραμματισμός αναγκών της μονάδας σε υλικά (MRP), με τον οποίο ελέγχουμε τις ανάγκες και το απόθεμα πρώτων υλών και σε πιο εξελιγμένες εκδοχές

12 ΓΤΠ60 ΑΘ1 11/11/15

Βεατρίκη Ντόβα, Εργασία Νο 1

παρέχεται δυνατότητα εντοπισμού παραγγελιών και λειτουργίες διαχείρισης αποβλήτων (Αποστολάκης, 2015, σελ. 40).

Εικόνα 6 H βασική αρχή των Συστημάτων Ροής Εργασιών: Αμφίδρομη και συνεχής ροή των δεδομένων της εκάστοτε εργασίας από τον πελάτη μέχρι την τελική παράδοση του προϊόντος (Αποστολάκης, 2015, σελ. 42)

Στην εικόνα 1, προηγούμενης ενότητας, μπορούμε να παρατηρήσουμε, εκτός των άλλων, πώς μία πλήρως ψηφιακή ροή εργασιών εξαρτάται από το βαθμό ψηφιοποίησης των συστημάτων στη γραμμή παραγωγής. Ο συνδυασμός των διαφορετικών φορέων δεδομένων (ΜΜΡ) χρησιμοποιείται για την βελτιστοποίηση των εκδόσεων, η αξία των οποίων δεν αυξάνεται με τον έξυπνο συνδυασμό του είδους της πληροφορίας π.χ. κείμενο, ήχος, animation, αλλά από έναν συνδυασμό διαφορετικών φορέων δεδομένων π.χ. CD-ROM, διαδίκτυο, εκτύπωση (Kipphan, 2001).

Ο σχεδιασμός ενός διαγράμματος ροής απαιτεί τον καθορισμό των μέσων και των πόρων που διαθέτει μια παραγωγική μονάδα, δηλαδή τον εξοπλισμό, τις διαθέσιμες εργασίες, τις πρώτες ύλες και υλικά, το προσωπικό. Όταν καθοριστούν τα παραπάνω είναι πιο εύκολο να σχεδιαστεί ένα πλήρες και ακριβές workflow, ξεκινώντας από μια βασική ροή και αναλύοντας επιμέρους τις πιο σύνθετες εργασίες αλλά και εκείνες που μπορούν να εκτελούνται παράλληλα (Δημοπούλου, Καραγιάννης, Καρακασίδης & Πολίτης, 2003)

13 ΓΤΠ60 ΑΘ1 11/11/15

Βεατρίκη Ντόβα, Εργασία Νο 1

Στον κλάδο των γραφικών τεχνών, σε ελληνικό αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο, οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, με κάποια εξειδίκευση, είναι ο κανόνας, ενώ οι καθετοποιημένες είναι σπάνιες. Συνέπεια αυτού είναι, να μην εφαρμόζονται διαγράμματα ροής εργασιών με όλα τα πιθανά στάδια παραγωγής του κλάδου. Στις εικόνες 7-9 παρουσιάζονται παραδείγματα διαγραμμάτων ροής εξειδικευμένων εργασιών όπως τις συναντάμε συνήθως στον τομέα.

Εικόνα 7 Διαχείριση ανάθεσης εργασίας παραγωγής εντύπου και έκδοσης προσφοράς (wiki, ΓΤΠ60)

14 ΓΤΠ60 ΑΘ1 11/11/15

Βεατρίκη Ντόβα, Εργασία Νο 1

Εικόνα 8 Ροή εργασιών παραγωγής εφημερίδας, η προεκτύπωση αναλυτικά (Kipphan, 2001, σελ. 193)

Εικόνα 9 Ροή παραγωγής στην εκτύπωση με εκτυπωτική πλάκα (wiki, ΓΤΠ60)

15 ΓΤΠ60 ΑΘ1 11/11/15

Βεατρίκη Ντόβα, Εργασία Νο 1

Ανεξάρτητα από το σύστημα που ακολουθείται για κάθε λειτουργία, η διαχείριση ροής εργασιών είναι απαραίτητη για την ομαλή και οικονομικά βιώσιμη παραγωγή. Αυτό πρέπει να λαμβάνεται υπόψη στο στάδιο προγραμματισμού μιας επένδυσης. Μεταξύ των αναγκαίων ειδών, σημαντικές είναι οι λειτουργίες επίβλεψης προϊόντων που διαχειρίζονται ψηφιακά δεδομένα, όπως OPI, εποπτεία εργασίας, έλεγχος εκτύπωσης, παγίδευση, κοστολόγηση, διαχείριση δεδομένων και παραγωγής (Kipphan 2001). Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται συνοπτικά οι τομείς στους οποίους βρίσκει εφαρμογή ένα ολοκληρωμένο σύστημα workflow.

Πίνακας 1 Απαιτήσεις για έλεγχο, εποπτεία & διαχείριση εργασιών (Αποστολάκης, 2015, σελ. 44)

16 ΓΤΠ60 ΑΘ1 11/11/15

Βεατρίκη Ντόβα, Εργασία Νο 1

Τεχνολογίες ελέγχου ψηφιακών αρχείων – preflight Πολλές εκτυπωτικές μονάδες, κυρίως στην Ελλάδα, βασίζουν την ποιότητα των ψηφιακών αρχείων τους στην εμπειρία των Γραφιστών. Η λύση στα προβλήματα που προκύπτουν από την πιθανή μη τήρηση των τεχνικών προδιαγραφών οδήγησε στη δημιουργία ενός ψηφιακού εργαλείου ελέγχου αρχείων PDF, για σφάλματα ή επιπλοκές, που προκύπτουν κατά τον σχεδιασμό τους. Παραπέμποντας στον αυστηρό έλεγχο πριν την πτήση του αεροσκάφους, η τεχνολογία ελέγχου αρχείων προς εκτύπωση ονομάστηκε preflighting. Τα κύρια χαρακτηριστικά του είναι η αξιοπιστία-εγκυρότητα, η ταχύτητα, η συμβατότητα και η ευκολία χειρισμού. Εκτός του ελέγχου, προσφέρουν και μηχανισμό διόρθωσης των σφαλμάτων, επεμβαίνοντας στα αρχεία και αλλάζοντας για παράδειγμα τα layers, τα περιγράμματα, τη χρωματική κλίμακα (Αποστολάκης, 2015, σελ. 86-89).

Η Sappi στον οδηγό της (“A Sappi Guide to Designing for Print, 2005”), αναφέρει μια σειρά λαθών που εμφανίζονται σε αρχεία που φτάνουν για εκτύπωση: απουσία γραμματοσειρών, ανεπαρκές ξάκρισμα, άχρηστα στοιχεία ή εκτός σελίδας, ρυθμίσεις και μέγεθος σελίδας, ασύνδετα αρχεία γραφικών, δεν πέρασαν από Preflight λογισμικό, απουσία εκτυπωμένου δείγματος, καμία σήμανση για την ορθή απόδοση χρωμάτων, σωστές αναθεωρήσεις. Υπάρχουν σφάλματα στα οποία δεν μπορεί να επέμβει αυτόματα ένα λογισμικό preflighting, όπως η χαμηλή ποιότητα φωτογραφιών, το ξάκρισμα στα σημεία κοπής κ.ά. Για την ελαχιστοποίηση προβλημάτων στα αρχείων, τα οποία καθυστερούν την παραγωγή, πρέπει να ακολουθούνται οι εξής διαδικασίες ελέγχου (Μαθιούδη, 2015, σελ. 34):  Τα ενσωματωμένα αρχεία εικόνων και γραφικών να υπάρχουν διαθέσιμα  Οι χρησιμοποιούμενες γραμματοσειρές να διατίθενται σε συμβατή μορφή  Ο χρωματικός τύπος και η ανάλυση εικόνων να είναι συμβατά με το λογισμικό ελέγχου  Τα χρώματα και τα μελάνια να δίνουν το επιθυμητό αποτέλεσμα  Το μέγεθος της σελίδας, τα περιθώρια και οι πληροφορίες να ακολουθούν τους περιορισμούς της συσκευής εξόδου και τις προδιαγραφές του πελάτη.  Τα κρυμμένα και εκτός περιοχής στοιχεία να αφαιρούνται  Τα διάφανα αντικείμενα να συγχωνεύονται σε ένα αδιαφανές  Τα ενσωματωμένα αρχεία να συγκεντρώνονται σε μία θέση προσβάσιμη από το σύστημα  Να γίνεται η κατάλληλη συμπίεση αρχείων 17 ΓΤΠ60 ΑΘ1 11/11/15

Βεατρίκη Ντόβα, Εργασία Νο 1

Τα διαθέσιμα λογισμικά Preflight περιλαμβάνουν τα εξής στάδια: την ενεργοποίηση του λογισμικού, την επιλογή των προδιαγραφών, τον έλεγχο με την αναφορά σφαλμάτων, τη διόρθωση σφαλμάτων και τον επανέλεγχο, την εξαγωγή και αποθήκευση του αρχείου. Διατίθενται σε μορφή ενσωματωμένη στο πρόγραμμα σελιδοποίησης, ενσωματωμένη ως επέκταση στο πρόγραμμα προβολής, σε stand-alone εκδοχή που λειτουργεί αυτόνομα ή σε συνεργασία με την μονάδα δικτυακά. Τέλος διατίθεται ενσωματωμένα σε ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης προεκτύπωσης (Αποστολάκης, 2015, σελ. 89-94). Τα πιο γνωστά λογισμικά διαχείρισης προεκτύπωσης με ενσωματωμένο σύστημα ελέγχου αρχείων είναι το Nexus (Esko), το Apogee Prepress (Agfa) (εικόνα 10) και το Prinergy (Kodak). Τα βασικά τους πλεονεκτήματα είναι ότι πρόκειται για ολοκληρωμένες λύσης ροής εργασίας, επιτρέπουν τον πλήρη έλεγχο ποιότητας αρχείων εισόδου, είναι επεκτάσιμα, διαχειρίζονται πολλαπλές συσκευές εισόδου, υποστηρίζουν τα ανοιχτά βιομηχανικά πρότυπα (JDF, PDF). (Μαθιούδη, 2015, σελ. 37)

Εικόνα 10 Λογισμικό Apogee – Διαδικασία Preflight (agfagraphics.com)

Η χρήση του Preflight οδηγεί σε εξοικονόμηση χρόνου από την επίλυση λαθών, ενώ ταυτόχρονα μειώνει το κόστος σε πρώτες ύλες, ενέργεια και ανθρώπινο δυναμικό. Επιπλέον φροντίζει για την τήρηση του προγράμματος παραγωγής, προσφέροντας συγχρόνως καλύτερη εξυπηρέτηση πελατών. Εξασφαλίζει την ποιότητα του τελικού προϊόντος, χωρίς αλλοιώσεις και δίνει τη δυνατότητα στους γραφίστες να αφοσιωθούν κυρίως στο δημιουργικό κομμάτι (Αποστολάκης, 2015, σελ. 105).

18 ΓΤΠ60 ΑΘ1 11/11/15

Βεατρίκη Ντόβα, Εργασία Νο 1

Το μέλλον της Προεκτύπωσης – Σκέψεις & Συμπεράσματα Η βιομηχανία εκτυπώσεων οφείλει μονίμως να προσαρμόζεται σε νέες τεχνολογίες, γεγονός που οδηγεί σε συνεχείς εξελίξεις στην προεκτύπωση. Στους τεχνολογικά αιχμηρούς τομείς, πρόκειται για συχνό φαινόμενο, με συνέπειες στο προσωπικό, στον εξοπλισμό αλλά και στο ίδιο το αντικείμενο του τομέα.

Μερικές από τις σύγχρονες εξελίξεις στην προεκτύπωση, ειδικά για το preflighting, περιγράφει ο Laurens Leurs, στον Αποστολάκη (2015, σελ. 146-148), σε συνέντευξή του για το μέλλον και τα σχέδια της Agfa. Μιλάει για τον σχεδιασμό ενός νέου λογισμικού (πέραν του PitStop που χρησιμοποιείται τώρα), με το οποίο θα αντλούνται πληροφορίες από όλες τις μονάδες παραγωγής, οδηγώντας σε δυναμικό και πιο ακριβή έλεγχο. Μια επιπλέον τεχνολογία που υιοθετείται στη διαδικτυακή εφαρμογή web-to-print, ο «άμεσος έλεγχος», επιτρέπει στον πελάτη να κάνει ο ίδιος τον έλεγχο online και να το διορθώνεται με άμεση ανατροφοδότηση, πριν καν την παραγγελία. Μέλημα της εταιρίας είναι η διεύρυνση των δυνατοτήτων του preflight που θα καλύπτει περισσότερες εφαρμογές, όπως η διαχείριση μεταβλητών δεδομένων.

Ο Ron Ellis (2015), σε άρθρο του για το επαγγελματικό μέλλον του κλάδου, αναφέρει ότι οι μονάδες προεκτύπωσης, τα τελευταία 10 χρόνια, έχουν μειωθεί δραματικά. Οι εργοδότες ζητούν από τους εργαζόμενους του κλάδου, όλο και περισσότερα για όλο και μικρότερες αμοιβές, αλλά και οι διοικήσεις αναζητούν συνεχώς λογισμικά και συστήματα που θα αυξήσουν την απόδοση των επιχειρήσεών τους και μοιραία θα αντικαταστήσουν τους ρόλους των υπαλλήλων. Εξηγεί πως το 75% του χρόνου της προεκτύπωσης, αναλώνεται σε διόρθωση PDF αρχείων, από λάθη και ασυμβατότητες, οπότε στον τομέα αυτό υπάρχει δυνατότητα βελτίωσης. Παρόλα αυτά η παράδοση τεχνικά άρτιων και ορθών αρχείων από την πλευρά του δημιουργικού, σημειώνει εξαιρετικά αργή πρόοδο. Προβλέπει, όμως, πως δεν θα αργήσει η μέρα που τα λογισμικά θα εξασφαλίζουν απόλυτα και αυτόματα την λειτουργικότητα των αρχείων προς εκτύπωση. Μια τέτοια εξέλιξη δεν είναι απαραίτητο να αναγνωστεί ως εξαφάνιση του ρόλου του τεχνολόγου εκτυπώσεων, αλλά μπορεί να ερμηνευτεί και ως εξέλιξή του προς πιο διοικητικό και διαχειριστικό ρόλο σε μια επιχείρηση.

19 ΓΤΠ60 ΑΘ1 11/11/15

Βεατρίκη Ντόβα, Εργασία Νο 1

Από μια άλλη οπτική, εκείνη της ποιότητας του παραγόμενου προϊόντος, μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι στην αγορά εργασίας, για την κάλυψη µιας θέσης γραφίστα, ιδιαίτερη έµφαση δίνεται στον τύπο του λογισµικού που οφείλει να γνωρίζει και όχι στην καλλιτεχνική του ικανότητα. Στο χώρο του DTP, πλέον, δεν υπάρχουν διακριτά όρια μεταξύ του δημιουργικού τμήματος και της προεκτύπωσης. Κατά συνέπεια, όλα τα στάδια μπορούν να πραγματοποιηθούν στον ίδιο χώρο, με έναν υπολογιστή και από ένα άτομο, με επιπτώσεις στη μορφή του τελικού προϊόντος (Αθανασοπούλου, 2006).

Τα τελευταία χρόνια ο τομέας φαίνεται να απειλείται από την αύξηση των ηλεκτρονικών εκδόσεων παράλληλα με τις έντυπες ή εκείνες που δεν καταλήγουν καν σε εκτύπωση. Μια πιο προσεκτική ανάλυση, δείχνει πως δεν πρόκειται για απειλή. Από τη μία παρατηρείται συνολική αύξηση της αγοράς και των εκτυπωτικών αναγκών διατηρώντας τον χώρο ευρύ, ελκυστικό και ισχυρό. Από την άλλη, με την συνεχή επιδρομή του διαδικτύου σε όλους τους τομείς, δημιουργούνται νέες ανάγκες σε new media, οπότε και ανάγκες τόσο σε premedia όσο και τεχνολογική και διοικητική υποστήριξη τους. Στην εικόνα 11, φαίνεται η τάση της αγοράς έντυπων και ηλεκτρονικών μέσων από το 1995 ως το 2010.

Εικόνα 11 Εξέλιξη των τάσεων της αγοράς έντυπων και ηλεκτρονικών μέσων (Kipphan, 2005, σελ. 11)

20 ΓΤΠ60 ΑΘ1 11/11/15

Βεατρίκη Ντόβα, Εργασία Νο 1

Ένας πολύ φρέσκος τομέας, εκείνος της τρισδιάστατης εκτύπωσης, θα μπορούσε να αποτελέσει πεδίο δραστηριοποίησης των επαγγελματιών των γραφικών τεχνών. Τόσο στο δημιουργικό, όσο και στο τεχνολογικό κομμάτι, πρόκειται για έναν τομέα με εξαιρετικό ενδιαφέρον και πολύ μέλλον. Η εμπειρία των επαγγελματιών στον σχεδιασμό και στην τεχνολογία δισδιάστατων εκτυπώσεων, τους καθιστά προκαταβολικά, από τους πλέον αρμόδιους για την παραγωγή και τη διασφάλιση της ποιότητας των προϊόντων 3D εκτύπωσης. Από την πλευρά των σχεδιαστών (αρχιτεκτονική, γραφιστική, βιομηχανικός σχεδιασμός), φαίνεται πως τα πανεπιστήμια προσαρμόζονται γοργά προς την κατεύθυνση αυτή. Αντίστοιχες ανάγκες «προεκτύπωσης» και τεχνικής υποστήριξης σε νέες μονάδες 3D printing, ή σε διεύρυνση μονάδων εκτύπωσης προς τη νέα αυτή προοπτική θα δημιουργηθούν πολύ σύντομα, οπότε οι τεχνολόγοι εκτυπώσεων θα πρέπει να είναι προετοιμασμένοι.

Ένας σύγχρονος επαγγελματίας γραφικών τεχνών, σε όποιον τομέα και αν ειδικεύεται, οφείλει να έχει σφαιρική γνώση των αντικειμένων του κλάδου και να συμβουλεύεται και να συνεργάζεται με όλες τις ειδικότητες που εμπλέκονται στη διαδικασία παραγωγής. Όπως σε κάθε τομέα, οι επερχόμενες αλλαγές, πρέπει να βρίσκουν υποψιασμένους και προετοιμασμένους τους εν ενεργεία επαγγελματίες. Με κριτήριο την εργατικότητα και το μεράκι και σεβασμό προς το αντικείμενο της ειδικότητας, μπορούν όλοι να προσαρμόζονται στα νέα δεδομένα, συνεχίζοντας να προσφέρουν και να εκφράζονται στον χώρο.

21 ΓΤΠ60 ΑΘ1 11/11/15

Βεατρίκη Ντόβα, Εργασία Νο 1

Βιβλιογραφικές αναφορές Αθανασοπούλου, Ζ. (2006). Εικαστική δημιουργία, Γραφιστική και Προεκτύπωση. Ανακτήθηκε 9/11/2015, από www.academia.edu Αποστολάκης, Ι. (2015). Σύγχρονη Διαχείριση και Ποιοτικός Έλεγχος Ψηφιακών Αρχείων στην Προεκτύπωση (Μεταπτυχιακή Εργασία). Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Πάτρα. Βιθυνός, Μ. & Λυμπεράκης, Α. (2002). Η Τέχνη και η Επικοινωνία στις Γραφικές Τέχνες. Πάτρα: Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Δημοπούλου, Ι., Καραγιάννης, Ν., Καρακασίδης, Ν. & Πολίτης, Α. (2003). Τεχνολογία Γραφικών Τεχνών: Διοίκηση Επιχειρήσεων Γραφικών Τεχνών. Πάτρα: Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. ΕΔΥ ΓΤΠ60 (χ.η.). Ανακτήθηκε 10/11/2015 από το wiki http://eeyempilot.eap.gr/wiki_gtp60 Ellis, R. (2015). Prepress outlook: Where the jobs are going. Ανακτήθηκε 15/11/2015, από www.ronellisconsulting.com Kipphan, H. (2001). Handbook of Print Media. Berlin: Springer Verlag Μαθιούδη, Ι. (2015). Σύγχρονη Προεκτύπωση: Η πορεία του αρχείου μετά το δημιουργικό στάδιο ως την εκτύπωση (Μεταπτυχιακή Εργασία). Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Πάτρα. Μπαμπινιώτης, Γ. (2005). Γραφικές Τέχνες. Λεξικό της νέας ελληνικής γλώσσας. Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας Ε.Π.Ε.

Politis, A. & Danielson, H. (2004). ICT practitioner skills and training: graphic arts and media sector. Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities. Ανακτήθηκε 12/11/2005, από www.cedefop.europa.eu Πολίτης, Α. (2013). Η εργασία στις Γραφικές Τέχνες: Δυνατότητες και ευκαιρίες. Ανακτήθηκε 12/11/2015, από http://dasta.eap.gr The Standard. A Sappi Guide to Designing for Print. (2005). Ανακτήθηκε από www.sappi.com

22 ΓΤΠ60 ΑΘ1 11/11/15