NYSA POWÓDŹ 2024 - INTERPELACJA/WNIOSKI do Premiera RP - radnego Adama Zelenta by ZELENT / VEKTOR Studio

Nysa / 9.10.2024 r.

Rada Miejska w Nysie Wiceprzewodniczący

PREMIER RP SZ.P. DONALD TUSK Kancelaria Prezesa Rady Ministrów Al. Ujazdowskie 1/3 00-583 Warszawa

Interpelacja / Wnioski dot. powodzi we wrześni 2024r. w gminie Nysa i południowej Polsce.

Szanowny Panie Premierze, W związku z dramatyczną sytuacją powodziową, która dotknęła nasze miasto Nysa oraz szerszy region, zwracam się z uprzejmą prośbą o przedstawienie informacji na temat działań podjętych przez Kancelarię Prezesa Rady Ministrów w obliczu nadchodzącego kataklizmu i jego skutków. Wielu mieszkańców oraz przedstawicieli lokalnych władz zwraca uwagę na brak odpowiedniej koordynacji działań prewencyjnych przed wystąpieniem skutków powodzi, co dodatkowo pogorszyło sytuację. Dane meteorologiczne zapowiadały niebezpieczeństwo związane z nadciągającym niżem, który przyniósł intensywne opady oraz zwiększone ryzyko powodzi, a także jej wystąpienie tragiczne w skutkach. W związku z tym proszę o odpowiedzi na następujące pytania: 1.

Jakie działania były podejmowane przez Kancelarię Prezesa Rady Ministrów przed prognozowaną powodzią w Nysie (od 10 września – pierwsze ostrzeżenia) w związku z prognozowanym niżem meteorologicznym i zbliżającą się katastrofą?

Czy Kancelaria i Premier RP byli powiadamiani przez krajowe służby (np. IMGW) i zagraniczne (np. z Czech) o zagrożeniu powodziowym? Czy odbywały się konsultacje z premierem Czech (lub innymi radami lub służbami w Polsce lub zagranicą)?

Czy Kancelaria i Premier RP mieli dostęp do Systemu monitoringu satelitarnego – powódź 2024 – uruchomionego 13 września w Centrum Informacji Kryzysowej Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk (CIK CBK PAN)? Jakie prognozy, komunikaty, raporty i informację otrzymywał Premier RP? Proszę o przekazanaie danych satelitarnych.

Jakie decyzje zostały podjęte przez Kancelarię i Premiera RP w kontekście dostępnych informacji z Systemu monitoringu

satelitarnego – powódź 2024 – oraz jakie działania zostały zainicjowane w odpowiedzi na zbliżające się zagrożenie? 5.

Dlaczego, w obliczu zbliżającej się katastrofy, posiadając analizy i modele prognozujące ekstremalną katastrofę powodziową, Premier RP nie zdecydował się na wprowadzenie STANU KLĘSKI ŻYWIOŁOWEJ zdecydowanie wcześniej (nawet kilka dni), aby podjąć działania prewencyjne, takie jak: a) Ewakuacja ludności i mienia zagrożonego powodzią, przygotowanie do ewakuacji przedsiębiorców i ich zasobów? b) Przygotowanie i umocnienie wałów przeciwpowodziowych? c) Organizacja działań służb ratunkowych, w tym straży pożarnej, wojska i medyków, oraz systemu spójnej komunikacji w celu zapewnienia odpowiednich zapasów wody, żywności, sanitariatów, noclegów oraz środków i ciężkiego sprzętu niezbędnego do działania w sytuacjach kryzysowych? d) Przygotowanie zbiorników retencyjnych, uregulowanie żeglugi? e) Przygotowanie i organizacja sztabów kryzysowych oraz służb i mieszkańców?

Wprowadzenie stanu klęski żywiołowej oraz dostęp do danych satelitarnych odpowiednio wcześniej mogłyby skutkować zdecydowanymi działaniami w zakresie ochrony ludności, a także dać samorządowcom, takim jak starosta powiatu nyskiego oraz burmistrz Nysy, niezbędny czas na odpowiednią reakcję i możliwość działania. Dzięki temu mogliby: a) Zaktualizować, przygotować i skutecznie wdrożyć plany kryzysowe. b) Zorganizować sprawną ewakuację mieszkańców z obszarów zagrożonych powodzią oraz poinformować jednostki samorządowe (np. Szpital), przedsiębiorców o konieczności ewakuacji. c) Systematycznie przekazywać komunikaty informacyjne dotyczące sytuacji kryzysowej, co jest kluczowe dla bezpieczeństwa mieszkańców. d) zaangażować mieszkańców, własne służby, zasoby, środki i siły do możliwości reagowania na zagrożenia. e) wdrożyć skutecznie tzw. „siatkę bezpieczeństwa”.

Zwracam uwagę na fakt, że aktualne mapy zagrożenia powodziowego są zdecydowanie nieadekwatne do zaistniałych wydarzeń. Z ostatnich danych wynika, że nie uwzględniały one zagrożeń, które wystąpiły podczas ostatnich powodzi oraz nowych zagrożeń. Mając na uwadze powyższe, chciałbym zapytać: a) Jakie kroki planuje podjąć Kancelaria i Premier RP w celu aktualizacji map zagrożenia powodziowego, aby lepiej odzwierciedlały rzeczywistość i mogły być skutecznie wykorzystywane w zarządzaniu kryzysowym? b) Jakie działania przewidziane są w Kancelarii i Premiera RP w zakresie współpracy z instytucjami odpowiedzialnymi za monitorowanie zagrożeń hydrologicznych, aby zapewnić, że prognozy i mapy są dostosowane i aktualizowane do aktualnych warunków meteorologicznych?

Chciałbym zwrócić uwagę na sytuację informacyjną z dnia 14 września 2024 r., kiedy to w głównym wydaniu w telewizji publicznej TVP1 wiadomości o 19:30 nie poinformowano o poważnej sytuacji powodziowej w Czechach, która trwała już od kilku dni. Premier Czech ostrzegał przed nadchodzącym zagrożeniem na granicy polsko-czeskiej. W głównych wiadomościach i serwisie POGODA

skupiano się na nieistotnych kwestiach, zamiast na realnym niebezpieczeństwie związanym z nadciągającą katastrofą wodną. W związku z tym chciałbym zapytać: a) Dlaczego w tak ważnym momencie nie przekazano informacji dotyczących sytuacji w Czechach i potencjalnego zagrożenia dla naszego kraju? b) Jakie działania planuje Kancelaria i Premier RP, aby zapewnić, że w przyszłości media publiczne będą w stanie odpowiednio informować społeczeństwo o istotnych zagrożeniach, także pochodzących z sąsiedzkiej zagranicy, które mogą wpływać na bezpieczeństwo mieszkańców Polski? 9.

Na ogólnodostępnej stronie internetowej „Służba powodziowa do zgłaszania i prognozowania” czeska służba na bieżąco przedstawiała dane w swoich punktach pomiarowych na rzekach, które współdzielimy (przygranicznych) oraz model zagrożeń z odpowiednim wyprzedzeniem. W dniu 14.09.2024 o godz. 14:50 stacja w Mikulovicach zapowiadała, że do Głuchołaz zbliża się ekstremalna fala wezbraniowa o wielkości 387.000 m³/s wody. Chciałbym zapytać: a) Czy Kancelaria i Premier RP mieli wiedzę o tych lub innych danych potwierdzających zbliżającą się katastrofę z strony czeskiej? b) Gdy Premier RP osobiście odwiedzał Głuchołazy w godzinach wieczornych 14.09.2024, fala wezbraniowa była już na poziomie krytycznym, tj. 226.000 m³/s. Dlaczego nie ostrzeżono mieszkańców i nie ogłoszono natychmiastowej ewakuacji, czekając aż burmistrz Głuchołaz podejmie tę decyzję, gdy zapowiadana fala miała dotrzeć do Głuchołaz w godzinach przedpołudniowych 15.09.2024? c) Jakie kroki zostaną podjęte, aby zapewnić lepszą komunikację ze stroną Czeską i innymi sąsiadami granic Polski, aby zapewnić szybsze działania w przyszłych sytuacjach kryzysowych?

10.

Konsekwencje potężnej fali, jaka dotarła do nas z Czech i Białej Głuchołaskiej oraz sytuacja opisana w punkcie nr 9, powodowały kolejne podtopienia i ekstremalne warunki ewakuacji w miejscowościach takich jak Bodzanów, Nowy Świętów, a także bezpośrednio w Gminie Nysa: w Przełęku, Białej Nyskiej, Siestrzechowic oraz części Nysy od strony Zamłynia. Fala płynąca i niszcząca wszystko po drodze nie mogła znaleźć ujścia w zbyt wąskim gardle do zbiornika retencyjnego, jakim jest Jezioro Nyskie. W związku z powyższym chciałbym zapytać, jakie służby i działania podejmowały akcję przeciwdziałających skutkom powodzi? Proszę o szczegółowe informacje dotyczące podjętych działań oraz efektów tych interwencji.

11.

W związku z sytuacją kryzysową wywołaną powodzią, chciałbym uzyskać szczegółowe informacje dotyczące działań podejmowanych przez odpowiednie służby w celu przekazywania danych do Powiatowego Centrum Kryzysowego w Nysie. Proszę o przedstawienie: a) Jakie konkretne dane były przekazywane do Powiatowego Centrum Kryzysowego w kontekście monitorowania sytuacji powodziowej? b) Proszę o szczegółowy scenariusz oraz stenogram godzinowy, który dokumentuje przekazywanie i obieg informacji od momentu wystąpienia pierwszych prognoz zagrożenia (tj. 10 września) do momentu wystąpienia katastrofy (tj. 16 września)?

12.

W kontekście powodzi, jaka miała miejsce oraz zaistniałej sytuacji kryzysowej, chciałbym zapytać, w jakim stopniu Rządowe Centrum Bezpieczeństwa (RCB) wykorzystywało dostępne dane do monitorowania i oceny sytuacji oraz z jaką częstotliwością i w jaki sposób komunikowały zagrożone i już podtopione tereny i mieszkańców? Jednocześnie chciałbym uzyskać informacje na temat przyczyn braku komunikacji ze strony RCB w kontekście ewakuacji. Dlaczego nie przekazano informacji o konieczności ewakuacji z wybranych zagrożonych terenów oraz o bieżących danych dotyczących zagrożeń, które mogłyby pomóc mieszkańcom w podjęciu odpowiednich decyzji?

13.

W kontekście Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego (KPZK) i jego aktualizacji z dnia 3 marca 2022 r., chciałbym uzyskać szczegółowe informacje na temat działań podjętych w związku z zagrożeniem powodziowym. Proszę o wskazanie, które z opracowanych 190 modułów były wprowadzone w związku z zachowaniem bezpieczeństwa przed powodzią i przeciwdziałaniem jej skutkom. W szczególności interesują mnie: a) Daty i godziny, w których poszczególne moduły zostały aktywowane. b) Lokacje, w których te moduły były wdrażane. c) Konkretne działania podejmowane na podstawie tych modułów w celu minimalizacji ryzyka powodzi, przeciwdziałania jej skutkom, ewakuacji i usuwania szkód.

14.

Na podstawie danych zawartych w publikacji "Modelowanie gospodarki wodnej na zbiornikach retencyjnych na przykładzie kaskady Nysy Kłodzkiej" autorstwa dr. inż. Ryszarda Kosierba, chciałbym zwrócić uwagę na sytuację związaną z zarządzaniem zrzutem wody ze zbiornika w Nysie podczas wystąpienia ekstremalnych zagrożeń powodziowych. W swoim komunikacie z dnia 12 września br. Wody Polskie informowały, że stan zbiornika w Nysie jest bezpieczny i nie ma decyzji o zwiększeniu piętrzenia wody, pomimo istniejących prognoz meteorologicznych zapowiadających intensywne opady deszczu, które mogły przekroczyć wartości 100-150 mm w krótkim czasie. W opracowaniu dr. inż. Ryszarda Kosierba wskazano, że gospodarka wodna na zbiorniku Nysa powinna być realizowana w następujący sposób: „− po otrzymaniu prognozy meteorologicznej, zapowiadającej wystąpienie opadów o czasie trwania 2-3 dni z możliwością przekroczenia wartości 100-150 mm w ciągu doby, należy zwiększyć zrzut wody ze zbiornika Nysa do wartości 100 m³/s; − po wstrzymaniu żeglugi na Odrze i położeniu jazu Ujście Nysy należy rozpocząć stopniowe zwiększanie zrzutów ze zbiornika Nysa do wartości 250 m³/s; − po wystąpieniu intensywnych opadów deszczu oraz możliwości pojawienia się dalszych opadów mogących w sumie przekroczyć 200 mm, należy zwiększyć odpływ ze zbiornika Nysa do wartości 400 m³/s. Nałożenie się wezbrania z Nysy Kłodzkiej i Białej Głuchołaskiej, dające sumaryczny przepływ w przekroju zapory tego zbiornika wyższy od 2000 m³/s, stwarza zagrożenie wystąpienia wezbrania o prawdopodobieństwie niższym niż 1%; − dalsze zwiększanie odpływu ze zbiornika Nysa należy realizować przy zachowaniu zasady odpływ = dopływ;

− po otrzymaniu prognozy dotyczącej objętości wezbrania dopływającego do zbiornika Otmuchów oraz prognozy przepływu maksymalnego w przekroju wodowskazowym Miedonia na Odrze, należy skonfrontować prognozowane objętości wody dopływającej do zbiornika Otmuchów z jego wolną pojemnością i określić wielkość zrzutu ze zbiornika Otmuchów. Następnie należy porównać objętość wezbrania dopływającego do zbiornika Nysa ze zlewni różnicowej, tj. z rzek Białej Głuchołaskiej, Świdnej, Widnej i Raczyny oraz zrzutu ze zbiornika Otmuchów z wolną pojemnością zbiornika Nysa, aby ustalić odpowiedni zrzut (dla fali z 1997 roku zrzut maksymalny wynosił 600 m³/s); − ustalony zrzut należy utrzymywać do momentu zrównania się go z dopływem; − zmniejszenie zrzutów ze zbiornika Nysa powinno się odbywać zgodnie z krzywą dopływu do zbiornika Nysa w fazie opadania; − po przejściu kulminacji na Odrze w przekroju ujścia Nysy Kłodzkiej odpływ ze zbiornika Nysa powinien być utrzymany w wysokości 400 m³/s celem odtworzenia rezerw powodziowych na obu zbiornikach.” W z związku z powyższym, chciałbym zapytać, dlaczego Wody Polskie, mając dostęp do ekstremalnych prognoz, danych z Czech i satelitów oraz uwzględniając odpowiednią instrukcję autorstwa Ryszarda Kosierby, nie zwiększyły zrzutu na tamie Jeziora Nyskiego do rzeki Nysy Kłodzkiej, czekając aż do godzin południowych w dniu 14 września? Większość mieszkańców Nysy, uważa, że takie działania powinny zostać podjęte w momencie prognozowania zagrożenia meteorologicznego i zagrożenia 3 stopnia i być podjęte już 12 września. Jakie warunki i dane miały wpływ na nagłe zwiększenie zrzutu ze zbiornika nyskiego do ok. 1000 m3/s oraz kto i w którym momencie podjął i wydał decyzję? 15.

Wniosek do premiera RP: o przeprowadzenie audytu zewnętrznego inwestycji "Modernizacja zbiornika wodnego Nysa w zakresie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego – etap I" (lata 2009-2015). W związku z powodzią, która dotknęła Nysę we wrześniu 2024 roku, a w szczególności w świetle informacji o osiągniętym odpływie ze zbiornika Nysa wynoszącym 1000 m³/s (przy dodatkowo deklarowanej możliwości przepływu 1400 m³/s po modernizacji), wnioskuję o przeprowadzenie niezależnego audytu zewnętrznego inwestycji zrealizowanej w latach 2009-2015. Audyt powinien uwzględnić następujące aspekty: ·Symulacja przepływów: Czy po zakończeniu modernizacji zbiornika (2016 r.) przeprowadzono symulacje przepływu wody na poziomie 1000 m³/s i 1400 m³/s, uwzględniając rzeczywiste warunki hydrologiczne i meteorologiczne? Jeżeli tak, to proszę o udostępnienie raportów i informacji z tych symulacji. ·Ochrona przeciwpowodziowa: Czy modernizacja uwzględniła i zabezpieczyła wszystkie odnogi i dopływy rzeczne, w tym system retencji na terenie miasta Nysa w zakładanym pasie 10 km dotyczącą modernizacji wałów przeciwpowodziowych? Proszę o zestawienie dokumentacji projektowej i wykonawczej potwierdzającej zakres prac oraz ich zgodność z założeniami projektu? ·Zarządzanie kryzysowe: Czy wdrożone rozwiązania w ramach modernizacji miały zapewnić skuteczne zarządzanie przepływem wody w gminie Nysa w sytuacjach kryzysowych, takich jak ta, która

miała miejsce we wrześniu 2024 r.? W szczególności proszę o ocenę adekwatności procedur zarządzania zrzucaniem wody w odniesieniu do rzeczywistych warunków oraz prognoz meteorologicznych i faktycznych jej skutków. ·Komunikacja i współpraca: Jakie mechanizmy komunikacji i współpracy między różnymi instytucjami (Wody Polskie, Rządowe Centrum Bezpieczeństwa, służby meteorologiczne, samorząd) zadziałały w czasie powodzi? Czy zostały wykorzystane wszystkie dostępne dane do podejmowania decyzji? ·Kanał ulgi: wniosek do Premiera RP o wdrożenie kolejnego etapu rozbudowy przeciwpowodziowej w postaci budowy kanału ulgi dla obiektu zbirnika Jeziora Nyskiego i regulacji oraz zabezpieczenia wałów zabezpieczających wszystkie odnogi i dopływy rzeczne, w tym system retencji na terenie miasta Nysa w zakładanym pasie 10 km. Uzasadnienie wniosku: Wobec powyższego, istotne jest, aby zrozumieć, jakie konkretne działania zostały podjęte, jakie decyzje zapadły w kluczowych momentach oraz jakie były przyczyny ewentualnych opóźnień w reakcji na zbliżające się zagrożenie. Analiza ta pozwoli na wyciągnięcie wniosków, które mogą pomóc w poprawie systemów ochrony przeciwpowodziowej oraz w lepszym zarządzaniu kryzysowym w przyszłości. Kończąc interpelację serdecznie dziękuję premierowi RP, że wspólnie z nami był naocznym świadkiem tragicznych wydarzeń. Dziękuję już za okazaną nam pomoc i wsparcie, a także chęć pomocy w odbudowie i rozwoju naszego Powiatu i gminy Nysa. Doceniam zaangażowanie premiera RP oraz lokalnych władz w trudnym czasie powodzi. To był dla nas wszystkich trudny czas. W imieniu wszystkich, którzy doświadczyli skutków powodzi, pragnę wyrazić ogromne podziękowania za Waszą niezwykłą odwagę, poświęcenie i zaangażowanie w trudnym czasie zagrożenia. Wasza szybka reakcja, wspólna praca oraz podjęte działania były kluczowe w minimalizowaniu skutków żywiołu. Mieszkańcom, wolontariuszom z różnych stron Polski, którzy z wielkim zrozumieniem i współpracą podejmowali wysiłki przeciwdziałaniu powodzi oraz pomagali swoim sąsiadom, i nam wszystkim - dziękuję za ducha solidarności. Dziękuję też wszystkim darczyńcom za dary dla mieszkańców Nysy oraz dla regionu – które docierały do Nas z całej Polski i Europy - były niezwykle cenne i traﬁły do potrzebujących. Wasze wsparcie dało nam ogromną siłę do działania! Służbom ratunkowym, straży pożarnej – w tym OSP, policji, wojsku – w tym WOT, Straży miejskiej, pracownikom Urzędu Miejskiego, Spółek Gminnych, Centrum Integracji Społecznej jednostek podległych, radnym oraz wszystkim innym jednostkom zaangażowanym w działania, składam serdeczne podziękowania za profesjonalizm, odwagę i determinację w obliczu niebezpieczeństwa. Wasza praca, często w ekstremalnych warunkach była i jest heroiczna. Dziękuję także władzom lokalnym – Staroście Nyskiemu Danielowi Palimące – jego wszystkim służbom i współpracownikom ze sztabu kryzysowego oraz Burmistrzowi Nysy Kordianowi Kolbiarzowi i jego oraz naszemu zespołowi za wysiłek i próbę działania, które pozwoliły na minimalizowanie skutków katastrofy która dotknęła nasz region, pomimo działań w stanie wyższej konieczności i czasami stawiania władz Gminy i Powiatu przed faktami dokonanymi - decyzjami na wyższych szczeblach.

Chciałbym również wyrazić głębokie współczucie dla wszystkich oﬁar powodzi oraz ich rodzin. Ta katastrofa dotknęła wiele osób, które straciły dorobek życia i zostały zmuszone do stawienia czoła niewyobrażalnym trudnościom. Nasze myśli i modlitwy są z Wami, a wspólna determinacja w odbudowie pokazuje, że jesteśmy silni jako społeczność. Dziękuję wszystkim osobom, które w tym trudnym czasie okazały wielkie serce i wsparcie. To dzięki Wam możemy wierzyć w jaśniejszą przyszłość i odbudować nasz powiat oraz gminę Nysa na nowo. Wasza solidarność i empatia są najcenniejszymi darami, które pomogą nam przejść przez ten kryzys i wyjść z niego silniejszymi. Nysa To Ludzie. Działamy. Z poważaniem, Adam Zelent

Załącznik nr 1 Prezentacja mul medialna wiceprzewodniczącego Rady Miejskiej w Nysie Adama Zelenta prezentowana podczas sesji Rady Miejskiej w Nysie w dn. 9.10.2024 r.

Źródło: YouTube – Kanał DRONSON

Interpelacje po powodzi w gminie Nysa i południu Polski w 2024 r. mgr inż. Adam Zelent Wiceprzewodniczący Rady Miejskiej w Nysie

9.10.2024 NYSA / Sesja nadzwyczajna Rady Miejskiej W Nysie

1. Działania służb w obliczu prognozowanej powodzi w Nysie – analiza sytuacji – od 10 września?

Źródło: YouTube – Kanał WOLNE RZEKI 2

2. Powiadomienia o zagrożeniu powodziowym – efektywność komunikacji między służbami krajowymi a zagranicznymi.

Źródło: next.gazeta.pl / REUTERS / David W Cerny 3

3. Rola Systemu monitoringu satelitarnego w przewidywaniu skutków powodzi – jak służby wykorzystały dostępne dane? Źródło: ICEYE

4. Inicjatywy służb oparte na danych satelitarnych – co zrobiono przed katastrofą?

Źródło: NASETEMA.CZ / HZS JHM / 12.09.2024 / CZECHY 5

5. Jakie są przyczyny braku wprowadzenia stanu klęski żywiołowej przed nadciągającą katastrofą w Nysie i regionach zagrożonych powodzią.

Źródło: SEJM.GOV.PL 6

6. Szybka i zdecydowana reakcja służb = czas dla samorządowców i sygnał dla obywateli

Źródło: INTERNET 7

7. Znaczenie aktualizacji map zagrożenia powodziowego dla efektywności zarządzania kryzysowego.

Źródło: Informatyczny System Osłony Kraju 8

7. Znaczenie aktualizacji map zagrożenia powodziowego dla efektywności zarządzania kryzysowego.

Źródło: Informatyczny System Osłony Kraju 9

Źródło:

Żródło: TVP1 / WIADOMOŚCI „19:30” POGODA / 14.09.2024

8. Informacje w mediach publicznych – np. POGODA w głównym wydaniu ‚wiadomości” 19:30 w TVP1 (14.09.2024) - brak ostrzeżeń o zagrożeniu powodziowym i ekstremalnych opadach w Czechach. 10

9. Wykorzystanie danych hydrologicznych z Czech – istotne informacje dla polskich służb podczas kryzysu.

Źródło: Hlásná a předpovědní povodňová služba / 14.09.2024 11

10. Konsekwencje potężnej fali, jaka dotarła do nas z Czech poprzez rzekę Białą Głuchołaską

Żródło: MACIEJ ZYCH / 15.09.2024 12

11. Przekazywanie danych do Powiatowego Centrum Kryzysowego – czy były wystarczające w kontekście monitoringu sytuacji?

Źródło: Powiatowy Plan Zarządzania Kryzysowego 13

12. Rola Rządowego Centrum Bezpieczeństwa – wykorzystanie danych w kontekście ewakuacji i bezpieczeństwa mieszkańców.

Źródło: własne

13. Moduły Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego – które działania zostały wdrożone przed powodzią i w jej trakcie?

Źródło: internet 15

Źródło: YouTube – Kanał WOLNE RZEKI / https://hydro.imgw.pl/

14. Problemy z zrzutem wody ze zbiornika w Nysie

Źródło: własne

Źródło: Raport RZGW we Wrocławiu

Źródło: WŁASNE

15. Audyt i kontynuacja inwestycji “Modernizacja zbiornika wodnego Nysa” – dlaczego jest niezbędny po katastrofie powodziowej? 17

Bibliografia:

Źródła: Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie, Hlásná a předpovědní povodňová služba, Maciej Zych Foto, YouTube – Wolne rzeki, Informatyczny System Osłony Kraju Mapy Ryzyka Powodziowego, Telewizja Polska S.A., RZGW we Wrocławiu, ICEYE, YouTube – Kanał DRONSON, next.gazeta.pl, nasetema.cz, hydro.imgw.pl, własne

1. Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej 2. Krajowy Plan Zarządzania Kryzysowego 3. Powiatowy Plan Zarządzania Kryzysowego w Nysie 4. RAPORT: Modernizacja zbiornika wodnego Nysa w zakresie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego – etap I 5. Modelowanie gospodarki wodnej na zbiornikach retencyjnych na przykładzie kaskady Nysy Kłodzkiej

Bibliografia:

Zawsze kiedy masz związek z wodą, przede wszystkim oprzyj się na doświadczeniu i potem decyduj. Leonardo da Vinci

Dziękuję za uwagę. mgr inż. Adam Zelent

Wiceprzewodniczący Rady Miejskiej w Nysie

Załącznik nr 2 Prezentacja RZGW we Wrocławiu „RAPORT: Modernizacja zbiornika wodnego Nysa w zakresie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego –etap I „

RAPORT: Modernizacja zbiornika wodnego Nysa w zakresie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego – etap I

RZGW we Wrocławiu: Modernizacja zbiornika wodnego Nysa

RZGW we Wrocławiu: Modernizacja zbiornika wodnego Nysa zakładane rezultaty

Urządzenia • 1 przelew powierzchniowy, boczny, kontrolowany z niecką wypadową • 1 budowla zrzutowa z mostem • 3 jazy • Koryto rzeki Nysy Kłodzkiej na odcinku 10 km wraz z infrastrukturą przeciwpowodziową

Ochrona powodziowa • Liczba osób objętych ochroną przeciwpowodziową – około 237 107 osób

Wały przeciwpowodziowe • Długość obwałowań budowanych lub modernizowanych – 14,3 km

Modernizacja zbiornika wodnego Nysa - cel przedsięwzięcia

poprawa warunków ochrony dla niżej usytuowanych miast i terenów w dolinie Nysy Kłodzkiej i Odry

SCENA

eliminacja zagrożenia katastrofą zbiornika Nysa CEL PROJEKTU

zapewnienie ochrony przeciwpowodziowej dla miasta Nysa

Modernizacja zbiornika wodnego Nysa - cel przedsięwzięcia Realizacja celu: CEL

 Przebudowa budowli zrzutowej zbiornika Nyskiego, w tym wykonanie spustów dennych i wymiana zamknięć przelewu powierzchniowego, generalny remont zasadniczych elementów budowli zrzutowej  Budowa przelewu powierzchniowego i kanału obiegowego dla przepuszczania wód katastrofalnych poza terenami zabudowanymi Nysy.  Modernizacja ekranu żelbetowego zapory czołowej zbiornika Nysa, uszczelnienie zapory, remont i odbudowę systemu monitorującego szczelność zapory.

Modernizacja zbiornika wodnego Nysa - cel przedsięwzięcia Realizacja celu: CEL

 Zabezpieczenie przeciwpowodziowe terenów miejskich Nysy i wiejskich sąsiednich miejscowości poprzez budowę nowych i modernizację istniejących wałów ochronnych.  Zwiększenie przepustowości koryta Nysy Kłodzkiej poniżej zbiornika (na odcinku miejskim) – udrożnienie i poszerzenie koryta rzeki wraz z ubezpieczeniami oraz rozbudową i udrożnieniem międzywala.  Przebudowa obiektów komunikacyjnych (mosty, kładki) – zwiększenie możliwości przepustowych świateł obiektów – redukcja podpiętrzeń lokalnych w przekrojach filarów obiektów. Wzmocnienie i zabezpieczenie obiektów.

Modernizacja zbiornika wodnego Nysa - cel przedsięwzięcia Realizacja celu CEL

 Przebudowa i modernizacja obiektów piętrzących zabudowanych w korycie Nysy Kłodzkiej na odcinku miejskim. Obniżenie koron jazów i wyposażenie w zamknięcia ruchome.  Indywidualne zabezpieczenie gospodarstw i budynków położonych na obszarach zagrożonych zalaniem.

Modernizacja zbiornika wodnego Nysa - lokalizacja przedsięwzięcia

Modernizacja zbiornika wodnego NYSA

SCENA

Prejekt obejmuje dwa przedsięwzięcia realizowane niezależnie od siebie: Przedsięwzięcie I

Przedsięwzięcie II

 Przebudowa zabudowy regulacyjnej:  progi korekcyjne  wały powodziowe oraz obiekty towarzyszące ( przyczółki mostów, klapy zwrotne itp.)  Udrożnienie koryta rzeki Nysy Kłodzkiej na odcinku 10 km poniżej zbiornika Nysa

 Modernizacja budowli zbiornikowych :  wykonanie upustów dennych  remont konstrukcji bloku zrzutowego  wykonanie budowli przelewu bocznego  uszczelnienie korpusu zapory bocznej  przebudowa przepompowni

Przedsięwzięcie I Przebudowa regulacyjna rzeki Nysy Kłodzkiej na odcinku 10 km poniżej zbiornika Nysa

Przedsięwzięcie II Projekt budowli zrzutowej (widok z góry)

POWIĘKSZ

Przedsięwzięcie II Budowla zrzutowa – widok 3D

Podsumowanie:

Aktualne prace projektowe oraz ich postęp wskazują na: - planowe wyłonienie wykonawcy robót - zrealizowanie zadania w obecnym okresie programowania - zapewnienie bezpieczeństwa powodziowego do 2015 roku

Załącznik nr 3 Mapy zagrozenia i ryzyka powodziowego / www.isok.gov.plInformatyczny System Osłony Kraju / h ps://wody.isok.gov.pl/imap_ kzgw/?gpmap=gpPDF

j ^ m^ =w^ d o l ◄b k f^ =ml t l a wfl t b d l =w=d ≡ő _ l h l ╙` fĄ=t l a v

NTœ NRD M? RMœ OTD PM?

TSMMM

SSM

_ f^ ≡^ =k v p h ^ ==j JPPJRVJa J~JP TV

UMMMM

NTœ NUD QR? RMœ OTD PM?

l _ g^ ╙k fbk f^ =wk ^ h Ût TOIRS ã ~âëóã ~äå~=êòŔÇå~=òï áÉêÅá~Ç⌂~=ï çÇó

# V

l _ p w^ o vI=k ^ =h qÛo v ` e =mo ^ t a l ml a l _ fb ⌐ p qt l =t v p qĄmfb k f^ =ml t l a wf=gb p q=k fp h fb =f=t v k l p f=MIOB =Eo ^ w=k ^ =RMM=i ^ qF

H !

Zamłynie

TRINR êòŔÇå~=âçêçåó=ï ~⌂ì =éêòÉÅáï éçï çÇòáçï ÉÖç äì Ä=ò~éçêó=ÄçÅòåÉà âáäçã Éíê=êòÉâá

UVMMM

! RM

UVMMM

çÄëò~ê=ò~Öêç○Éåá~=éçï çÇòáçï ÉÖç

Ö⌂ŔÄçâç╚ď=ï çÇó=xã z Ü=≤=MIR

MIR=Y=Ü=≤=OIM

OIM=Y=Ü=≤=QIM

Ü=[ =QIM !

ÅáÉâá=å~íì ê~äåÉ=á=â~å~⌂ó !

ï çÇó=éçï áÉêòÅÜåáçï É

ï ~⌂=éêòÉÅáï éçï çÇòáçï ó

ò~éçê~=ÄçÅòå~

! !

Zb. Nysa

Öê~åáÅ~=Öã áåó !

Öê~åáÅ~=éçï á~íì

Öê~åáÅ~=ï çàÉï ¼Çòíï ~

ã áÉàëÅÉ=éêòÉä~åá~=ëáŔ=ï çÇó=éêòÉò= ï ~⌂=éêòÉÅáï éçï çÇòáçï ó=äì Ä=ò~éçêŔ=ÄçÅòåą

Öê~åáÅ~=é~⌠ëíï ~

! ! !

! !

RRVM

NW NM=MMM

OMNITV

N=Åã =J=NMM=ã !

OMM

NMM

OMM

QMM

SMM

UMMã

_ á~⌂~ k óëâ~ !

NIR

OMOIMQ

p áÉëíêòÉÅÜçï áÅÉ

Głuc hoł a ska

ml a wf^ ≡=^ a j fk fpqo ^ ` vgk v ï çàK=çéçäëâáÉ ! !

! !

Biała

! !

! ! ! !

! !

j JPPJRVJ` JÄJO

! !

j JPPJRVJa J~JN

! !

j JPPJRVJa J~JO

! !

ka tków Kwia

j çê¼ï

l _ pw^ o =a wf^ ≡^ k f^=gba k l pqbh =l o d ^ k fw^ ` v gk v ` e m^ ⌐ pqt l t bd l =d l pml a ^ o pqt ^ =t l a k bd l =t l a v =ml i ph fbW o ÉÖáçå~äåó=w~êòąÇ=d çëéçÇ~êâá=t çÇåÉà=ï É=t êçÅ⌂~ï áì ===w~êòąÇ=wäÉï åá=ï =k óëáÉ=Et o KQF

# V

! !

OMPIOS

OMPIOR

! !

! ! !

t o KQ

h ï á~íâ¼ï

k óë~

! !

! ! !

j JPPJRVJ` JÄJQ

j JPPJRVJa J~JP

! !

l íã ì ÅÜ¼ï

j JPPJRVJa J~JQ

éçï K åóëâá

! !

OMQINO

# V

! ! !

OMSIPT

! ! !

! !

# V

! !!

! ! !

! !

RRUUMMMã k

# V OMUIMN

ONNIMU OMUIMN

URMMM

OMUIUT

PIR

# V

h çéÉêåáâá

ONMINR

tkó wk

URMMM

ła s

j çê¼ï

SQ a or

r â⌂~Ç=ï ëé¼⌂êòŔÇåóÅÜ=é⌂~ëâáÅÜ=éêçëíçâąíåóÅÜ=mi JNVVO t ëé¼⌂êòŔÇåÉ=ÖÉçÖê~ÑáÅòåÉ=ï =ÖÉçÇÉòóàåóã =ì â⌂~ÇòáÉ=çÇåáÉëáÉåá~=mi Jb qo c UV bäáéëçáÇ~=d o pJUMI=ì â⌂~Ç=ï óëçâç╚Åáçï ó=mi Jh o l k USJk e

łucho

^ âíì ~äåç╚ď=éçÇâ⌂~Çì =íçéçÖê~ÑáÅòåÉÖçW =OMNU=êK

ła

^ âíì ~äåç╚ď=ÜóÇêçÖê~ÑáÅòå~=çéê~Åçï ~åá~W =OMNU=êK

ONNIRM

t óÇ~åáÉ=fs =OMNV=êK

ia Kw

l éê~Åçï ~åáÉW fåëíóíì í=j ÉíÉçêçäçÖáá=á=d çëéçÇ~êâá=t çÇåÉà=‒=m~⌠ëíï çï ó=fåëíóíì í=_ ~Ç~ï Åòó ^ o ` ^ a fp =péK=ò=çKçK j d d m=p K^ K

# V

Gł uc

# V

# V TSMMM

a ła

a sk

SSMMMMã b

ONMIPS

Biała G

RMœ ORD M? NTœ NRD M?

péçêòąÇò~àąÅóW =m~⌠ëíï çï É=d çëéçÇ~êëíï ç=t çÇåÉ=t çÇó=mçäëâáÉ w~íï áÉêÇò~àąÅóW =j áåáëíÉê=d çëéçÇ~êâá=j çêëâáÉà=á=◄ÉÖäì Öá=╙ê¼ÇäąÇçï Éà

UMMMM

RMœ ORD M? NTœ NUD QR?

! !

# V# V

OMUIVQ

OMSIRV

! !

! ! !

OMTISO

! !

! ! !

! !

OMSITM

! !

! ! !

` wb` e v

!! !

! !

j JPPJRVJa JÅJO d ⌂ì ÅÜç⌂~òó !

! ! !

OMRIVN

j JPPJRVJa JÅJN

OMRIPP

! !

j JPPJRVJ` JÇJO

! ! !

! !

OMRIOQ

j çê¼ï

! ! !

OMRISN

OIR

M o ra

! ! !

OMQIRR

! !

j ^ m^ =w^ d o l ◄b k f^ =ml t l a wfl t b d l =w=d ≡ő _ l h l ╙` fĄ=t l a v l _ p w^ o vI=k ^ =h qÛo v ` e =mo ^ t a l ml a l _ fb ⌐ p qt l =t v p qĄmfb k f^ =ml t l a wf=gb p q=k fp h fb =f=t v k l p f=MIOB =Eo ^ w=k ^ =RMM=i ^ qF UNMMM

NTœ NUD QR? RMœ PMD M?

k v p ^ ==j JPPJRVJa J~JO

UQMMM

NTœ OOD PM? RMœ PMD M?

l _ g^ ╙k fbk f^ =wk ^ h Ût TOIRS ã ~âëóã ~äå~=êòŔÇå~=òï áÉêÅá~Ç⌂~=ï çÇó

# V

! RM

TRINR êòŔÇå~=âçêçåó=ï ~⌂ì =éêòÉÅáï éçï çÇòáçï ÉÖç H ! äì Ä=ò~éçêó=ÄçÅòåÉà âáäçã Éíê=êòÉâá

! !

çÄëò~ê=ò~Öêç○Éåá~=éçï çÇòáçï ÉÖç !

Ö⌂ŔÄçâç╚ď=ï çÇó=xã z !

Ü=≤=MIR !

MIR=Y=Ü=≤=OIM

OIM=Y=Ü=≤=QIM

Ü=[ =QIM

! !

ÅáÉâá=å~íì ê~äåÉ=á=â~å~⌂ó

VPMMM

ï çÇó=éçï áÉêòÅÜåáçï É ï ~⌂=éêòÉÅáï éçï çÇòáçï ó

ã áÉàëÅÉ=éêòÉä~åá~=ëáŔ=ï çÇó=éêòÉò= ï ~⌂=éêòÉÅáï éçï çÇòáçï ó=äì Ä=ò~éçêŔ=ÄçÅòåą !

VPMMM

ò~éçê~=ÄçÅòå~

Öê~åáÅ~=Öã áåó

Öê~åáÅ~=éçï á~íì

! ! !

Öê~åáÅ~=ï çàÉï ¼Çòíï ~

Rochów

Öê~åáÅ~=é~⌠ëíï ~ !

NUPISN

Nysa Kłodzka NUPIMM Ny sa

# V

NUQINS

Kł

zk a

NUPIQT

# V

RVIR

# V

SMIR

# V

NUQIVR

! ! ! !

SNIR

NUTINO

! !

NUVIOM

ów

NUSISP

Mł

NUSIQP

# # V V

NUTIMR

NUSINT

# V

NUTIRT

# V

NUUIOO

NW NM=MMM

# V

NUUIPO

N=Åã =J=NMM=ã

# V

SOIR !

NUVISS NUUIRQ

NMM

OMM

QMM

SMM

UMMã

NUVISR

OMM

k v p^ !

NUUIVU

NUVIQM

! ! !

NUVIPT

# V

! !

l _ pw^ o =a wf^ ≡^ k f^=gba k l pqbh =l o d ^ k fw^ ` v gk v ` e m^ ⌐ pqt l t bd l =d l pml a ^ o pqt ^=t l a k bd l =t l a v=ml i ph fbW o ÉÖáçå~äåó=w~êòąÇ=d çëéçÇ~êâá=t çÇåÉà=ï É=t êçÅ⌂~ï áì ===w~êòąÇ=wäÉï åá=ï =k óëáÉ=Et o KQF

! ! !

ml a wf^ ≡=^ a j fk fpqo ^ ` v gk v ï çàK=çéçäëâáÉ

! ! !

Ka mi enica

! !

P ł ut

h çåê~Ççï ~

VQ !

! !

! ! !

! !

≡~ã Äáåçï áÅÉ

! !

j JPPJRVJ_ JÇJP !

! !

j JPPJRVJ_ JÅJQ !

# V

! !

! ! !

!! !

! !

! ! !

j JPPJRVJ_ JÅJP ! ! !

! ! !

! !

m~âçë⌂~ï áÅÉ !

! !

! ! !

! !

! ! !

NUVIRT

! ! !

! !

! ! !

! !

! ! ! ! !

SPIR

NVNIMU

# V

NUUIVS

! ! ! ! !

! !

Ka mi

! ! !

j JPPJRVJa JÄJN

ły nó

k óë~

! !

j JPPJRVJa J~JO

en i ca

# V

! !

! ! ! !

j JPPJRVJa J~JN

! !

éçï K åóëâá

! !

! ! ! !

! ! !

! !

z od Kł

t o KQ !

j JPPJRVJa J~JP

! !

! ! !

j JPPJRVJa J~JQ

j JPPJRVJa JÄJP

! ! !

# V

l íã ì ÅÜ¼ï

! !

NVMITP

NVMINT

sa Ny

! ! !

NVMIOT

! !

Dolna Wieś

NVMINT

Radoszyn

! !

NVMIMR

! !

! ! !

! ! ! ! !

! ! ! !

!! ! ! ! !

! !

! ! !

! ! ! !

UQMMM

RMœ OTD PM? NTœ OOD PM?

! ! ! !

SSRMMMã b

! !

VMMMM

! !

!! !

! !

^ âíì ~äåç╚ď=ÜóÇêçÖê~ÑáÅòå~=çéê~Åçï ~åá~W =OMNU=êK

UNMMM

! !

r â⌂~Ç=ï ëé¼⌂êòŔÇåóÅÜ=é⌂~ëâáÅÜ=éêçëíçâąíåóÅÜ=mi JNVVO t ëé¼⌂êòŔÇåÉ=ÖÉçÖê~ÑáÅòåÉ=ï =ÖÉçÇÉòóàåóã =ì â⌂~ÇòáÉ=çÇåáÉëáÉåá~=mi Jb qo c UV bäáéëçáÇ~=d o p JUMI=ì â⌂~Ç=ï óëçâç╚Åáçï ó=mi Jh o l k USJk e

! !

^ âíì ~äåç╚ď=éçÇâ⌂~Çì =íçéçÖê~ÑáÅòåÉÖçW =OMNU=êK

RMœ OTD PM? NTœ NUD QR?

! ! !

t óÇ~åáÉ=fs =OMNV=êK

Zamłynie

! !

ni ca mie Ka

Zamłynie

! !

Kam ien i ca

! ! !

u Pł

! ! !

Górna Wieś

VMMMM

! !

sa a Ny dzk o Kł

RRVPMMMã k

NVMITR

SQIR

j ^ m^ =w^ d o l ◄b k f^ =ml t l a wfl t b d l =w=d ≡ő _ l h l ╙` fĄ=t l a v l _ p w^ o vI=k ^ =h qÛo v ` e =mo ^ t a l ml a l _ fb ⌐ p qt l =t v p qĄmfb k f^ =ml t l a wf=gb p q=k fp h fb =f=t v k l p f=MIOB =Eo ^ w=k ^ =RMM=i ^ qF

k v p ^ Jd Ûo k ^ =t fb ╙==j JPPJRVJa J~JQ !

UQMMM

NTœ OOD PM? RMœ OTD PM?

l _ g^ ╙k fbk f^ =wk ^ h Ût

UNMMM

NTœ NUD QR? RMœ OTD PM?

TOIRS ã ~âëóã ~äå~=êòŔÇå~=òï áÉêÅá~Ç⌂~=ï çÇó

nie

! !

TRINR êòŔÇå~=âçêçåó=ï ~⌂ì =éêòÉÅáï éçï çÇòáçï ÉÖç äì Ä=ò~éçêó=ÄçÅòåÉà

! H

UVMMM

# V

âáäçã Éíê=êòÉâá

UVMMM

! RM

çÄëò~ê=ò~Öêç○Éåá~=éçï çÇòáçï ÉÖç

Pł

k áï åáÅ~

Ü=≤=MIR

! ! !

MIR=Y=Ü=≤=OIM

Górna Wieś

OIM=Y=Ü=≤=QIM !

Zamłynie

Ö⌂ŔÄçâç╚ď=ï çÇó=xã z

Ü=[ =QIM !

ÅáÉâá=å~íì ê~äåÉ=á=â~å~⌂ó

ieni Kam

ï ~⌂=éêòÉÅáï éçï çÇòáçï ó

ò~éçê~=ÄçÅòå~

k v p^

ï çÇó=éçï áÉêòÅÜåáçï É

ã áÉàëÅÉ=éêòÉä~åá~=ëáŔ=ï çÇó=éêòÉò= ï ~⌂=éêòÉÅáï éçï çÇòáçï ó=äì Ä=ò~éçêŔ=ÄçÅòåą !

Öê~åáÅ~=Öã áåó !

Öê~åáÅ~=éçï á~íì

Öê~åáÅ~=ï çàÉï ¼Çòíï ~

Öê~åáÅ~=é~⌠ëíï ~

! !

_ á~⌂~ k óëâ~

! !

! ! !

! !

RRVM

NW NM=MMM

RRVM

N=Åã =J=NMM=ã

_ á~⌂~ k óëâ~

OMM

NMM

OMM

QMM

SMM

UMMã

mçÇâ~ã áÉ⌠

! !

l _ pw^ o =a wf^ ≡^ k f^=gba k l pqbh =l o d ^ k fw^ ` v gk v ` e m^ ⌐ pqt l t bd l =d l pml a ^ o pqt ^ =t l a k bd l =t l a v=ml i ph fbW o ÉÖáçå~äåó=w~êòąÇ=d çëéçÇ~êâá=t çÇåÉà=ï É=t êçÅ⌂~ï áì ===w~êòąÇ=wäÉï åá=ï =k óëáÉ=Et o KQF !

ml a wf^ ≡=^ a j fk fpqo ^ ` v gk v ï çàK=çéçäëâáÉ

! !

! ! !

! !

j JPPJRVJa J~JO

j JPPJRVJa JÄJN

j JPPJRVJa J~JN

! !

UV !

! !

! ! !

! !

k óë~

! !

! ! !

t o KQ

! !

j JPPJRVJa J~JP

! !

e ~àÇì âá k óëâáÉ

! !

! ! !

j JPPJRVJa J~JQ

j JPPJRVJa JÄJP

! ! !

! !

!! !

! !

! ! !

! ! ! !

! !

! ! !

! !

! ! !

! ! ! !

Płu ta

! !

!! ! !

URMMM O

UQMMM

RMœ ORD M? NTœ OOD PM?

UNMMM

SSRMMMã b

# V

QIR

t óÇ~åáÉ=fs =OMNV=êK

! ! !

RMœ ORD M? NTœ NUD QR? !

^ âíì ~äåç╚ď=ÜóÇêçÖê~ÑáÅòå~=çéê~Åçï ~åá~W =OMNU=êK

ONPITQ

^ âíì ~äåç╚ď=éçÇâ⌂~Çì =íçéçÖê~ÑáÅòåÉÖçW =OMNU=êK

ONPIOV

! !

m Ka

ONNIRM

r â⌂~Ç=ï ëé¼⌂êòŔÇåóÅÜ=é⌂~ëâáÅÜ=éêçëíçâąíåóÅÜ=mi JNVVO t ëé¼⌂êòŔÇåÉ=ÖÉçÖê~ÑáÅòåÉ=ï =ÖÉçÇÉòóàåóã =ì â⌂~ÇòáÉ=çÇåáÉëáÉåá~=mi Jb qo c UV bäáéëçáÇ~=d o p JUMI=ì â⌂~Ç=ï óëçâç╚Åáçï ó=mi Jh o l k USJk e

n ic

ONMINR

łucho ła

Biała G

ONOIPM

URMMM

RRUUMMMã k

ONNIMU

l éê~Åçï ~åáÉW fåëíóíì í=j ÉíÉçêç äçÖáá=á=d çëéçÇ~êâá=t çÇåÉà=‒=m~⌠ëíï çï ó=fåëíóíì í=_~Ç~ï Åòó ^ o ` ^ a fp =p éK=ò=çKçK j d d m=p K^ K

! !

! ! !

! !

! ! !

d ⌂ì ÅÜç⌂~òó

! !

!! !

! !

j JPPJRVJa JÇJN

j JPPJRVJa JÅJO

! ! !

l íã ì ÅÜ¼ï

! !

!! !

! ! !

j JPPJRVJa JÅJN

! !

! ! !

! !

! ! !

! !

! ! !

! !

éçï K åóëâá

j ^ m^ =o v wv h ^ =ml t l a wfl t b d l =–=ml qb k ` g^ i k b =k b d ^ qv t k b =p h r qh f=a i ^ =◄v ` f^ =f=wa o l t f^ =i r a wf=l o ^ w=t ^ o ql ╙` f=ml qb k ` g^ i k v ` e =p qo ^ q=ml t l a wfl t v ` e l _ p w^ o vI=k ^ =h qÛo v ` e =mo ^ t a l ml a l _ fb ⌐ p qt l =t v p qĄmfb k f^ =ml t l a wf=gb p q=k fp h fb =f=t v k l p f=MIOB =Eo ^ w=k ^ =RMM=i ^ qF UNMMM

NTœ NUD QR? RMœ PMD M?

k v p ^ ==j JPPJRVJa J~JO

UQMMM

NTœ OOD PM? RMœ PMD M?

l _ g^ ╙k fbk f^ =wk ^ h Ût Äì ÇóåÉâ=ã áÉëòâ~äåó= ï =çÄëò~êòÉ=ò~Öêç○Éåá~=éçï çÇòáçï ÉÖç=xÖ⌂ŔÄçâç╚ď=ï çÇó=ï =ã zW ≤=OIM

[ OIM

! !

≤=OIM

Äì ÇóåÉâ=ç=òå~ÅòÉåáì =ëéç⌂ÉÅòåóã ï =çÄëò~êòÉ=ò~Öêç○Éåá~=éçï çÇòáçï ÉÖç=xÖ⌂ŔÄçâç╚ď=ï çÇó=ï =ã zW

[ OIM

çòå~ÅòÉåáÉ=Äì Çóåâì =ç=òå~ÅòÉåáì =ëéç⌂ÉÅòåóã W = żłb. przedszk. = =====J=○⌂çÄÉâI== ===============J=éêòÉÇëòâçäÉI=szk. ======J=ëòâç⌂~I = =======J=àÉÇåçëíâá=çÅÜêçåó=éêòÉÅáï éç○~êçï ÉàI=SG ======J=àÉÇåçëíâá=p íê~○ó=d ê~åáÅòåÉàI P===J=àÉÇåçëíâá=mçäáÅàáI=rem. szpit. = ========J=ëòéáí~äI=san. =======J=ë~å~íçêáì ã I=d. ====op. =====J=Ççã =éçã çÅó=ëéç⌂ÉÅòåÉàI=Ççã =çéáÉâáI=ÜçëéáÅàì ã I d. wyp. c. = ===han. =======J=ÅÉåíêì ã =Ü~åÇäçï çJì ë⌂ì Öçï ÉI=H ===J=ÜçíÉäI============J=Ççã =ï óéçÅòóåâçï óI d. wych. z. = ==== =========J=Ççã =ï óÅÜçï ~ï ÅòóI== ===kar. ======J=ò~â⌂~Ç=â~êåóI=ò~â⌂~Ç=éçéê~ï ÅòóI=~êÉëòí=╚äÉÇÅòó

! !

ï ~êíç╚ď=éçíÉåÅà~äåóÅÜ=ëíê~í=éçï çÇòáçï óÅÜ=xò⌂Lã O=z

çÄëò~êóI=Çä~=âí¼êóÅÜ=åáÉ=çÄäáÅò~=ëáŔ=ëíê~í

! !

≤=N

! ! !

VPMMM

RN=J=NRM NRN=J=PMM

PMN=J=SMM

! !

VPMMM

O=J=RM VS

[ =SMM

! RM

âáäçã Éíê=êòÉâá

çÄëò~ê=ò~Öêç○Éåá~=éçï çÇòáçï ÉÖç

! ! !

ÅáÉâá=å~íì ê~äåÉ=á=â~å~⌂ó

Rochów

ï çÇó=éçï áÉêòÅÜåáçï É

Rochów

ï ~⌂=éêòÉÅáï éçï çÇòáçï ó !

Öê~åáÅ~=ÅòŔ╚Åá=ã áÉàëÅçï ç╚Åá=òå~àÇì àąÅÉà=ëáŔ=ï =çÄëò~êòÉ=ò~Öêç○Éåá~=éçï çÇòáçï ÉÖç !

RVIR

Nysa Kłodzka

ò~éçê~=ÄçÅòå~

Öê~åáÅ~=ã áÉàëÅçï ç╚Åá=òå~àÇì àąÅÉà=ëáŔ=ï =çÄëò~êòÉ=ò~Öêç○Éåá~=éçï çÇòáçï ÉÖç !

Öê~åáÅ~=éçï á~íì

zk a

Kł

Öê~åáÅ~=Öã áåó

Ny sa

Öê~åáÅ~=ï çàÉï ¼Çòíï ~

Öê~åáÅ~=é~⌠ëíï ~

! !

SMIR

h ^ i fpw å~òï ~=ã á~ëí~=á=ëò~Åì åâçï ~=äáÅòÄ~=ã áÉëòâ~⌠Å¼ï =ò~Öêç○çåóÅÜ=éçï çÇòáą NPUM

` Üçí¼ï

å~òï ~=ï ëá=á=ëò~Åì åâçï ~=äáÅòÄ~=ã áÉëòâ~⌠Å¼ï =ò~Öêç○çåóÅÜ=éçï çÇòáą

Rypinek NR

å~òï ~=ÅòŔ╚Åá=ã á~ëí~=äì Ä=ï ëá=á=ëò~Åì åâçï ~=äáÅòÄ~=ã áÉëòâ~⌠Å¼ï ò~Öêç○çåóÅÜ=éçï çÇòáą

ów

Mł

szk.

SN !

SNIR

! !

z. kar.

SOIR !

OMM

NMM

OMM

QMM

SMM

UMMã

k v p^

NOTN

z. kar.

N=Åã =J=NMM=ã

z. kar. z. kar.

NW NM=MMM

z. kar.

z. kar. szk.

z. kar.

szk.

z. kar. z. kar.

szk.

SP VQ

! ! !

! !

l _ pw^ o =a wf^ ≡^ k f^=gba k l pqbh =l o d ^ k fw^ ` v gk v ` e m^ ⌐ pqt l t bd l =d l pml a ^ o pqt ^=t l a k bd l =t l a v=ml i ph fbW o ÉÖáçå~äåó=w~êòąÇ=d çëéçÇ~êâá=t çÇåÉà=ï É=t êçÅ⌂~ï áì ===w~êòąÇ=wäÉï åá=ï =k óëáÉ=Et o KQF

! ! !

! !

ml a wf^ ≡=^ a j fk fpqo ^ ` v gk v ï çàK=çéçäëâáÉ

! ! !

Ka mi enica

P ł ut

NRS

h çåê~Ççï ~

! !

! ! !

! !

≡~ã Äáåçï áÅÉ

! !

j JPPJRVJ_ JÇJP !

! !

j JPPJRVJ_ JÅJQ !

! !

! ! !

!! !

! !

! ! !

j JPPJRVJ_ JÅJP ! ! !

! ! !

! !

m~âçë⌂~ï áÅÉ !

! !

! ! !

! !

! ! !

! !

! ! !

! !

! ! ! ! !

SPIR

! ! !

! ! ! ! !

! !

Ka mi

j JPPJRVJa JÄJN

ły nó

k óë~

! !

j JPPJRVJa J~JO

! !

j JPPJRVJa J~JN

! !

t o KQ

! !

! ! !

en i ca

! !

Dolna Wieś NU SQ

! !

éçï K åóëâá

! !

! ! ! !

! ! !

! !

z od Kł

! !

Radoszyn 3

j JPPJRVJa J~JP

! !

sa Ny

! ! !

j JPPJRVJa J~JQ

j JPPJRVJa JÄJP

! ! !

! !

l íã ì ÅÜ¼ï

! !

RRVPMMMã k

! !

SQIR

! !

! ! !

! ! ! ! !

! ! ! !

!! ! ! ! !

! !

! ! !

! ! ! !

UQMMM

RMœ OTD PM? NTœ OOD PM?

! ! ! !

SSRMMMã b

! !

VMMMM

! !

!! !

! !

^ âíì ~äåç╚ď=ÜóÇêçÖê~ÑáÅòå~=çéê~Åçï ~åá~W =OMNU=êK

UNMMM

! !

r â⌂~Ç=ï ëé¼⌂êòŔÇåóÅÜ=é⌂~ëâáÅÜ=éêçëíçâąíåóÅÜ=mi JNVVO t ëé¼⌂êòŔÇåÉ=ÖÉçÖê~ÑáÅòåÉ=ï =ÖÉçÇÉòóàåóã =ì â⌂~ÇòáÉ=çÇåáÉëáÉåá~=mi Jb qo c UV bäáéëçáÇ~=d o p JUMI=ì â⌂~Ç=ï óëçâç╚Åáçï ó=mi Jh o l k USJk e

! !

^ âíì ~äåç╚ď=éçÇâ⌂~Çì =íçéçÖê~ÑáÅòåÉÖçW =OMNU=êK

RMœ OTD PM? NTœ NUD QR?

! ! !

t óÇ~åáÉ=fs =OMNV=êK

Zamłynie

! !

ni ca mie Ka

Zamłynie

! !

Kam ien i ca

! ! !

u Pł

! ! !

Górna Wieś

VMMMM

! !

sa a Ny dzk o Kł

j ^ m^ =o v wv h ^ =ml t l a wfl t b d l =–=ml qb k ` g^ i k b =k b d ^ qv t k b =p h r qh f=a i ^ =╙o l a l t fp h ^ I=a wfb a wf` qt ^ =h r i qr o l t b d l =f=a wf^ ≡^ i k l ╙` f=d l p ml a ^ o ` wb g

NTœ OOD PM? RMœ PMD M?

l _ g^ ╙k fbk f^ =wk ^ h Ût

âä~ëó=ì ○óíâçï ~åá~=íÉêÉåì W

ò~â⌂~Çó=éêòÉã óë⌂çï ÉW áåëí~ä~ÅàÉ=ã çÖąÅÉ=éçï çÇçï ~ď=òå~ÅòåÉ= ò~åáÉÅòóëòÅòÉåáÉ=éçëòÅòÉÖ¼äåóÅÜ=ÉäÉã Éåí¼ï = éêòóêçÇåáÅòóÅÜ=~äÄç=╚êçÇçï áëâ~=à~âç=Å~⌂ç╚Åá

íÉêÉåó=ò~Äì Ççï ó=ã áÉëòâ~åáçï Éà

íÉêÉåó=éêòÉã óë⌂çï É

ð (

ò~â⌂~Çó=ëíï ~êò~àąÅÉ=ò~Öêç○ÉåáÉ=ï óëíąéáÉåá~= éçï ~○åÉà=~ï ~êáá=éêòÉã óë⌂çï Éà

) ð

ä~ëó

ç=â~íÉÖçêáá=Çòá~⌂~äåç╚ÅáW

ð ð ð ð ð ð

Öêì åíó=çêåÉ=á=ì éê~ï ó=íêï ~⌂É ì ○óíâá=òáÉäçåÉ íÉêÉåó=éçòçëí~⌂É

éêçÇì âÅà~=á=çÄê¼Äâ~=ã Éí~äá éêòÉã óë⌂=ã áåÉê~äåó éêòÉã óë⌂=ÅÜÉã áÅòåó ÖçëéçÇ~êâ~=çÇé~Ç~ã á

áååÉ=êçÇò~àÉ=Çòá~⌂~äåç╚Åá !

ï çÇó=éçï áÉêòÅÜåáçï É

éêòÉã óë⌂=ÉåÉêÖÉíóÅòåó

íÉêÉåó=êÉâêÉ~ÅóàåçJï óéçÅòóåâçï É

íÉêÉåó=âçã ì åáâ~ÅóàåÉ

UQMMM

UNMMM

NTœ NUD QR? RMœ PMD M?

k v p ^ ==j JPPJRVJa J~JO

l _ p w^ o vI=k ^ =h qÛo v ` e =mo ^ t a l ml a l _ fb ⌐ p qt l =t v p qĄmfb k f^ =ml t l a wf=gb p q=k fp h fb =f=t v k l p f=MIOB =Eo ^ w=k ^ =RMM=i ^ qF

! ! !

éçíÉåÅà~äåÉ=çÖåáëâ~=ò~åáÉÅòóëòÅòÉ⌠W !

m ! , t , !

ì àŔÅáÉ=ï çÇó=éçÇòáÉã åÉà

âąéáÉäáëâç

ëâ⌂~Ççï áëâç=çÇé~Ç¼ï =âçã ì å~äåóÅÜ ëâ⌂~Ççï áëâç=çÇé~Ç¼ï =éêòÉã óë⌂çï óÅÜ

ëíêÉÑ~=çÅÜêçåå~=ì àŔÅá~=ï çÇó

ëâ⌂~Ççï áëâç=çÇé~Ç¼ï =ã áÉëò~åóÅÜ

çÖê¼Ç=òççäçÖáÅòåó

Åã Éåí~êò

ì àŔÅáÉ=ï çÇó=éçï áÉêòÅÜåáçï Éà

VPMMM

! (

çÅòóëòÅò~äåá~=╚ÅáÉâ¼ï

I=çÄáÉâí=ò~Äóíâçï ó ; çÄëò~ê = r==J=çÄáÉâí=ï éáë~åó=å~=äáëíŔ

Úð !

éêòÉéçã éçï åá~=╚ÅáÉâ¼ï !

=====r k b p` l

! R

! !

éçã åáâ=ò~Ö⌂~Çó

çÄëò~ê=ò~Öêç○Éåá~=éçï çÇòáçï ÉÖç

õ ëâ~åëÉåI=ã ì òÉì ã

Rochów

! RM

âáäçã Éíê=êòÉâá !

—;

Rochów

ÄáÄäáçíÉâ~I=~êÅÜáï ì ã

ÅáÉâá=å~íì ê~äåÉ=á=â~å~⌂ó !

é~êâ=å~êçÇçï ó êÉòÉêï ~í=éêòóêçÇó

Nysa Kłodzka

ð Ú

Kł

Öê~åáÅ~=Öã áåó !

çÄëò~ê=k ~íì ê~=OMMM=J=ëéÉÅà~äåó çÄëò~ê=çÅÜêçåó=ëáÉÇäáëâ od zk a

Öê~åáÅ~=éçï á~íì

Öê~åáÅ~=ï çàÉï ¼Çòíï ~ !

Ny sa

çÄëò~ê=k ~íì ê~=OMMM=J=çÄëò~ê= ëéÉÅà~äåÉà=çÅÜêçåó=éí~â¼ï !

ò~éçê~=ÄçÅòå~

RVIR

ï ~⌂=éêòÉÅáï éçï çÇòáçï ó

Öê~åáÅ~=é~⌠ëíï ~ !

t SMIR ! , !

! !

, !

;

! !

ów

Mł

SNIR

m , !

, ! m

! !

NW NM=MMM

N=Åã =J=NMM=ã

SOIR !

NMM

OMM

QMM

SMM

UMMã

OMM

k v p^

Pł ut

SP VQ

m , !

! ! !

! !

l _ pw^ o =a wf^ ≡^ k f^=gba k l pqbh =l o d ^ k fw^ ` v gk v ` e m^ ⌐ pqt l t bd l =d l pml a ^ o pqt ^ =t l a k bd l =t l a v=ml i ph fbW o ÉÖáçå~äåó=w~êòąÇ=d çëéçÇ~êâá=t çÇåÉà=ï É=t êçÅ⌂~ï áì ===w~êòąÇ=wäÉï åá=ï =k óëáÉ=Et o KQF

! ! !

Ka mi enica

ml a wf^ ≡=^ a j fk fpqo ^ ` v gk v ï çàK=çéçäëâáÉ

! ! !

, ! m

! !

P ł ut

h çåê~Ççï ~

VQ !

! !

! ! !

! !

≡~ã Äáåçï áÅÉ

! !

j JPPJRVJ_ JÇJP !

! !

j JPPJRVJ_ JÅJQ !

! !

! ! !

!! !

! !

! ! !

j JPPJRVJ_ JÅJP ! ! !

! ! !

! !

m~âçë⌂~ï áÅÉ !

! !

! ! !

! !

! ! ! !

! ! !

! !

! ! !

! !

! ! ! ! !

SPIR

! ! ! ! !

! !

Ka mi

j JPPJRVJa JÄJN

k óë~

j JPPJRVJa J~JO

! !

j JPPJRVJa J~JN

! !

ły nó

t o KQ !

t , !

! ! !

en i ca

! !

éçï K åóëâá

! !

! ! !

! !

z od Kł

! !

Dolna Wieś

Radoszyn

j JPPJRVJa J~JP

! !

sa Ny

! !

! ! !

j JPPJRVJa J~JQ

j JPPJRVJa JÄJP

! ! !

! !

l íã ì ÅÜ¼ï

! !

RRVPMMMã k

! !

SQIR

! !

! ! !

! ! ! ! !

! ! ! !

!! ! ! ! !

! !

! ! !

! ! ! !

UQMMM

RMœ OTD PM? NTœ OOD PM?

! ! ! !

SSRMMMã b

! !

VMMMM

! !

!! !

! !

^ âíì ~äåç╚ď=ÜóÇêçÖê~ÑáÅòå~=çéê~Åçï ~åá~W =OMNU=êK

UNMMM

! !

r â⌂~Ç=ï ëé¼⌂êòŔÇåóÅÜ=é⌂~ëâáÅÜ=éêçëíçâąíåóÅÜ=mi JNVVO t ëé¼⌂êòŔÇåÉ=ÖÉçÖê~ÑáÅòåÉ=ï =ÖÉçÇÉòóàåóã =ì â⌂~ÇòáÉ=çÇåáÉëáÉåá~=mi Jb qo c UV bäáéëçáÇ~=d o p JUMI=ì â⌂~Ç=ï óëçâç╚Åáçï ó=mi Jh o l k USJk e

! !

^ âíì ~äåç╚ď=éçÇâ⌂~Çì =íçéçÖê~ÑáÅòåÉÖçW =OMNU=êK

RMœ OTD PM? NTœ NUD QR?

! ! !

t óÇ~åáÉ=fs =OMNV=êK

l éê~Åçï ~åáÉW fåëíóíì í=j ÉíÉçêç äçÖáá=á=d çëéçÇ~êâá=t çÇåÉà=‒=m~⌠ëíï çï ó=fåëíóíì í=_~Ç~ï Åòó ^ o ` ^ a fp =p éK=ò=çKçK j d d m=p K^ K

Zamłynie

! !

ni ca mie Ka

Zamłynie

! !

ica

! ! !

u Pł

! !

Kam ien

! ! !

Górna Wieś

VMMMM

! !

sa a Ny dzk o Kł

m , !

Załącznik nr 4 ICEEYE / Flooding from Storm BorisCentral and Eastern Europe

FLOOD BRIEFING

SEPTEMBER 2024

Flooding from Storm Boris Central and Eastern Europe

Flooding in Poland Flood briefing series powered by multisource data analysis leveraging ICEYE satellite imagery

Nysa, Poland

RELEASE 8 | SEPT 26

TOTAL FLOOD EXTENT MONITORED IN POLAND

1,771 km2 FLOOD DEPTH IN AFFECTED BUILDINGS LOW ≤ 0.6m MEDIUM 0.61-1.5m HIGH > 1.5m

Kłodzko, Poland

ANALYSIS RELEASE 8 | SEPTEMBER 26

ANALYSIS TIMELINE

Start of monitoring SEPTEMBER 12

Analysis activated SEPTEMBER 14

Storm Boris has been “stuck” over Central and Eastern Europe since September 12, cut off from the primary jet stream flow. Boris tapped into the warm and humid air over the Mediterranean Sea, and generated prolific rainfall across parts of Poland, the Czech Republic, Slovakia, and Austria. “Many locations received several months’ worth of rainfall in a matter of days, with more than 300 mm of rain reported. This caused catastrophic flooding in southern Poland and eastern Czech Republic, which continued for several days as the runoff from the heavy rainfall worked downriver into the region’s primary rivers.” explained Brandon Wright, our Meteorologist & Solutions Operations Team Lead at ICEYE. As of September 27, we have delivered eight flood analysis reports for Poland. Based on our final data release in Esri ArcGIS, we estimate that at least 20,000 buildings could be impacted by the flooding in the south of Poland. Flood / Solutions

First analysis/release SEPTEMBER 15

Final analysis release R8 SEPTEMBER 26 Disclaimer The current data is based on ICEYE’s analysis, which uses information collected until September 27, 2024. The analysis is focused on data specific to the regions most affected by the floods. Some areas that have been impacted by the flooding may not be represented in the data.

→

Get the full analysis via iceye.com/contact

Flooding in Poland

Greater Wrocław Area, Poland

Southern Poland

RELEASE 6 | SEPT 19

Lewin Brzeski, Poland

RELEASE 6 | SEPT 19

Disclaimer The current data is based on ICEYE’s analysis, which uses information collected until September 27, 2024. The analysis is focused on data specific to the regions most affected by the floods. Some areas that have been impacted by the flooding may not be represented in the data.

Flood / Solutions

Flooding in Austria Flood briefing series powered by multisource data analysis leveraging ICEYE satellite imagery

Lower Austria

RELEASE 3 | SEPT 19

TOTAL FLOOD EXTENT MONITORED IN AUSTRIA

821 km2 ANALYSIS TIMELINE

Start of monitoring SEPTEMBER 11

Analysis activated SEPTEMBER 16

First analysis/release FLOOD DEPTH IN AFFECTED BUILDINGS

SEPTEMBER 17

LOW ≤ 0.6m MEDIUM 0.61-1.5m HIGH > 1.5m

Marchegg, Austria

End of event peak SEPTEMBER 19 ANALYSIS RELEASE 3 | SEPTEMBER 19

Final analysis release R6 SEPTEMBER 23

The catchment area of the Danube has also seen flooding issues in Lower Austria, including areas around Vienna. Based on our final data release for Austria in Esri ArcGIS, we estimate that at least 5,000 buildings could be impacted by the flooding in Austria. In addition, Boris brought early-season snow to the higher elevations of the Alps, with nearly 1m of snowfall observed. The melted snow prolonged the flooding of rivers through late September. After Boris finally shifted out of the region, it brought heavy rainfall into parts of Italy. Flood / Solutions

Disclaimer The current data is based on ICEYE’s analysis, which uses information collected until September 23, 2024. The analysis is focused on data specific to the regions most affected by the floods. Some areas that have been impacted by the flooding may not be represented in the data.

→

Get the full analysis via iceye.com/contact

The power of ICEYE Flood Solutions in action

FLOOD EARLY WARNING

FLOOD RAPID IMPACT

FLOOD INSIGHTS

Our Flood Early Warning prediction, issued 24 hours before the flood on Friday, September 13, accurately pinpointed the areas at risk.

Our proof-of-concept product, Flood Rapid Impact, provided early flood observations within the first 6 hours and updates every 6-12 hours to support ongoing response efforts.

Our flagship Flood Insights product, delivered within 24 hours, revealed the peak flood extent and depth estimations.

About ICEYE ICEYE delivers unparalleled persistent monitoring capabilities to detect and respond to changes in any location on Earth, faster and more accurately than ever before. Owning the world’s largest synthetic aperture radar (SAR) satellite constellation, ICEYE provides objective, near real-time insights, ensuring that customers have unmatched access to actionable data, day or night, even in challenging environmental conditions. As a trusted partner to governments and commercial industries, ICEYE delivers intelligence in sectors such as insurance, natural catastrophe response and recovery, security, maritime monitoring, and finance, enabling decision-making that contributes to community resilience and sustainable development. ICEYE operates internationally with offices in Finland, Poland, Spain, the UK, and the US. We have more than 700 employees, inspired by the shared vision of improving life on Earth by becoming the global source of truth in Earth Observation.

Flood / Solutions

→ Contact us at iceye.com/contact Follow us on → LinkedIn @ICEYE Global → LinkedIn @ICEYE Polska → X @ICEYEfi

Załącznik nr 5 Modelowanie gospodarki wodnej na zbiornikach retencyjnych na przykładzie kaskady Nysy Klodzkiej / dr inż. Ryszard Kosierb / Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowy Instytut Badawczy / Warszawa 2017

MODELOWANIE GOSPODARKI WODNEJ NA ZBIORNIKACH RETENCYJNYCH NA PRZYKŁADZIE KASKADY NYSY KŁODZKIEJ Ryszard KOSIERB

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowy Instytut Badawczy Warszawa 2017

Autor: dr inż. Ryszard Kosierb IMGW-PIB ul. Podleśna 61 01-673 Warszawa e-mail: ryszard.kosierb@imgw.pl

Recenzent: prof. dr hab. inż. Jerzy Sobota Opracowanie redakcyjne: Rafał Stepnowski Opracowanie graficzne i techniczne: Rafał Stepnowski

Komitet Redakcyjny Wydawnictw IMGW-PIB prof. dr hab. Zbigniew Ustrnul − przewodniczący; dr hab. inż. Piotr Kowalczak; dr inż. Przemysław Łagodzki; prof. dr hab. inż. Maciej Maciejewski; dr Leszek Ośródka; dr hab. inż. Bogdan Ozga-Zieliński; prof. dr hab. inż. Kazimierz Różdżyński; mgr inż. Edmund Sieinski; mgr Rafał Stepnowski; dr hab. inż. Tamara Tokarczyk, prof. nadzw.; dr hab. inż. Tomasz Walczykiewicz, prof. nadzw.; dr hab. inż. Tamara Zalewska, prof. nadzw.; dr Michał Ziemiański

ISBN: 978-83-64979-21-7 Adres redakcji: Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej − Państwowy Instytut Badawczy 01-673 Warszawa, ul. Podleśna 61, tel. 22 56 94 510

Opracowanie graficzne okładki Rafał Stepnowski (zdjęcie Blok zrzutowy zbiornika Nysa – widok od strony dolnej, fot. R. Kosierb)

MONOGRAFIE INSTYTUTU METEOROLOGII I GOSPODARKI WODNEJ PAŃSTWOWEGO INSTYTUTU BADAWCZEGO

Zawsze kiedy masz związek z wodą, przede wszystkim oprzyj się na doświadczeniu i potem decyduj Leonardo da Vinci

Spis treści 1. WPROWADZENIE ...................................................................................................... 1.1. Cel i zakres opracowania .....................................................................................

7 9

2. DANE I METODY BADAŃ ........................................................................................ 11 2.1. Charakterystyka fizycznogeograficzna zlewni Nysy Kłodzkiej .......................... 11 2.2. Dane klimatyczne ................................................................................................ 16 2.2.1. Wskaźnikowa charakterystyka opadów ..................................................... 19 2.2.2. Maksymalne sumy opadów ....................................................................... 20 2.3. Dane hydrologiczne ............................................................................................. 27 2.3.1. Zagrożenie powodziowe – potencjał powodziowy .................................... 31 2.4. Wezbrania historyczne ......................................................................................... 33 2.4.1. Zmienność czasowa i przestrzenna opadów w czasie wezbrań ................. 37 2.4.2. Wydzielenie odpływu podziemnego z odpływu całkowitego .................... 44 2.4.3. Cechy morfologiczne fal ............................................................................ 44 2.4.4. Odpływ powierzchniowy – zmienność czasowa i przestrzenna ................ 45 2.4.5. Fale hipotetyczne ....................................................................................... 53 3. MODELE PROCESÓW HYDROLOGICZNYCH I HYDRODYNAMICZNYCH DLA ZLEWNI NYSY KŁODZKIEJ ............................................................................ 57 3.1. Modele Saint Venanta .......................................................................................... 58 3.2. Modele MIKE 11 opracowane przez Danish Hydraulic Institute (DHI) ............. 64 3.2.1. Opis modelu MIKE 11 NAM .................................................................... 64 3.3. Transformacja opadu w odpływ z wykorzystaniem środowiska obliczeniowego modelem HYDROPATH ...................................................................................... 69 3.4. Modele hydrologiczno-gospodarcze .................................................................... 71 3.5. Model kaskady zbiorników na Nysie Kłodzkiej .................................................. 72 4. GOSPODARKA WODNA KASKADY ZBIORNIKÓW NYSY KŁODZKIEJ PODCZAS WEZBRAŃ POWODZIOWYCH ............................................................. 77 4.1. Czynniki wpływające bezpośrednio na gospodarkę wodną ................................ 79 4.1.1. Rezerwa powodziowa stała i forsowana .................................................... 80 4.1.2. Prognozowanie dopływu do kaskady zbiorników ..................................... 83 4.1.3. Hydraulika urządzeń zrzutowych zapór zbiorników ................................. 86 4.1.4. Przepływ dozwolony .................................................................................. 87 4.2. Czynniki wpływające pośrednio na gospodarkę wodną ..................................... 90 4.2.1. Transport rumowiska wleczonego i unoszonego ....................................... 90 4.2.2. Zasilanie Odrzańskiej Drogi Wodnej ......................................................... 99 4.2.3. Zachowanie niezbędnej równowagi środowiska dla życia ryb i ptactwa .... 103

5. STEROWANIE PRACĄ ZBIORNIKÓW NA NYSIE KŁODZKIEJ PODCZAS WEZBRAŃ HISTORYCZNYCH Z LAT 1977, 1985 I 1997 ...................................... 109 6. ZASADY STEROWANIA SYSTEMEM ZBIORNIKÓW OTMUCHÓW I NYSA PODCZAS WEZBRAŃ POWODZIOWYCH ............................................................ 117 6.1. Zasady sterowania systemem zbiorników Otmuchów i Nysa podczas przepływów maksymalnych o prawdopodobieństwie przewyższenia p = 1-10% ................... 118 6.2. Zasady sterowania systemem zbiorników Otmuchów i Nysa podczas przepływów maksymalnych o prawdopodobieństwie przewyższenia p < 1% ........................ 119 6.3. Zasady sterowania na zbiornikach Topola i Kozielno podczas wezbrań powodziowych ..................................................................................................... 122 6.4. Weryfikacja opracowanych zasad sterowania kaskadą zbiorników Nysy Kłodzkiej na podstawie wezbrań z 2001, 2009 i 2010 roku ................................................ 124 7. KONCEPCJA INTEGRALNEGO SYMULACYJNEGO MODELU HYDROLOGICZNO-GOSPODARCZEGO NYSY KŁODZKIEJ .................................................................. 133 7.1. Wyniki obliczeń symulacyjnych modelem MIKE 11 NAM ............................... 137 7.2. Wyniki obliczeń symulacyjnych modelem MIKE 21 HD ................................... 139 7.3. Wyniki obliczeń symulacyjnych modelem HYDROPATH ................................. 143 7.4. Wyniki obliczeń symulacyjnych transformacji wezbrań historycznych przez kaskadę zbiorników Otmuchów-Nysa modelem ModAdmin .............................. 146 8. PODSUMOWANIE I WNIOSKI ................................................................................. 157 Bibliografia ......................................................................................................................... 161 Załącznik I. Podstawowe charakterystyki fal i opadów ..................................................... 167 Załącznik II. Charakterystyka obiektów hydrotechnicznych kaskady Nysy Kłodzkiej ..... 177

WPROWADZENIE

Szczególnie interesujące z punktu widzenia gospodarki wodnej są osiągnięcia hydrologii z ostatnich lat w zakresie hydrologicznych i hydrologiczno-gospodarczych modeli zlewni. Modele hydrologiczno-gospodarcze opisują nie tylko procesy związane z naturalnym obiegiem wody od opadu do odpływu w zlewni, lecz również różnorodne formy działalności gospodarczej i środowiskowej powodujące zmianę tych procesów [Kindler i in. 1979]. Modele te są niezwykle użytecznym narzędziem projektowym dla obiektów gospodarki wodnej, jak również do badań jednorodności materiałów obserwacyjnych i modelowania rzeczywistych warunków odpływu wód będących wynikiem działalności gospodarczej człowieka i zmian klimatycznych. Wybór odpowiedniej struktury modelu zależy przede wszystkim od następujących czynników: − przeznaczenia modelu, − stopnia poznania wewnętrznej struktury i własności modelowanego obiektu (zlewni zbiornikowej), − możliwości identyfikowania parametrów modelu. Należy jednak pamiętać, że zarówno struktura modelu, jak i postać funkcji operatorów muszą w ostatecznym efekcie wynikać z możliwości identyfikacji problemu. Większość dotychczas opracowanych globalnych modeli zlewni jest identyfikowana na podstawie zgodności rzeczywistego hydrogramu przepływu z obliczonym. Podejście metodyczne prezentowane w niniejszej monografii polega na podziale zlewni Nysy Kłodzkiej na obszary mające istotne znaczenie dla formowania się wezbrań powodziowych. W odniesieniu do każdego wydzielonego obszaru można stosować dostępne modele. Są to z reguły następujące modele: − typu opad-odpływ; − hydrodynamiczne (mogą to być dowolne modele, które zapewnią uzyskanie wymaganych rezultatów, to znaczy prognozę hydrogramu dopływu do istniejących zbiorników); − autorski model transformacji fali przez zbiornik. W wyniku połączenia tych modeli powstaje model hydrologiczno-gospodarczy Nysy Kłodzkiej. 7

Ocena ryzyka powodziowego i zarządzania nim w zlewniach, na terenie których znajdują się zbiorniki retencyjne, stanowią istotny element modeli hydrologiczno-gospodarczych z punktu widzenia potrzeb konkretnych użytkowników. Rzeczywista wewnętrzna struktura każdej zlewni jest bardzo złożona i chociaż zaproponowane modele są zawsze uproszczeniem systemu rzeczywistego to, aby to uproszczenie było poprawne i zapewniało zgodne z oryginałem działanie modelu, oryginał musi być dobrze poznany. Tylko wówczas wszystkie uproszczenia, polegające na pomijaniu niektórych elementów systemu, będą mogły być dokonane właściwie pod kątem uzyskania poprawnego działania symulowanego oryginału. Współczesne podejście do problematyki gospodarki wodnej wymaga działań zgodnych z Ramową Dyrektywą Wodną (RDW), w ramach której uwzględnia się zasoby wodne zarówno jako część systemu wodno-gospodarczego, jak i jako czynnik tworzący siedliska przyrodnicze, oraz z Dyrektywą Powodziową, która zobowiązuje do kompleksowego podejścia do oceny społeczno-gospodarczych skutków powodzi. Wymienione działania prezentowane są w niniejszej pracy. Zbiorniki Topola, Kozielno, Otmuchów i Nysa spełniają w różnym zakresie następujące podstawowe funkcje: − redukcję przepływu maksymalnego w czasie wezbrań powodziowych; − podwyższenie przepływu niskiego w okresach bezopadowych; − zachowanie niezbędnej równowagi dla życia ryb i ptactwa (Dyrektywa Ptasia); − pokrycie zapotrzebowania na wodę dla celów gospodarczych. Niekorzystne zmiany w zasięgu oddziaływania zbiorników to: − zanik niektórych elementów flory i fauny, spowodowany częściowym zalaniem doliny; − podtopienie terenów przyległych do zbiornika, utrudniające ich rolnicze użytkowanie; − osadzanie się grubego rumowiska w części cofkowej zbiorników, powodujące zalewanie niższych części doliny w cofce i podniesienie się poziomów przepływów wezbraniowych; − zmiany morfologiczne w obrębie czaszy zbiorników, wywołane przez procesy abrazyjne i uaktywnienie się osuwisk; − osadzanie się drobnoziarnistego rumowiska rzecznego, powodującego zamulenie zbiornika i zmniejszenie jego pojemności użytkowej; − przemieszczanie się rumowiska w obrębie dna zbiornika (mielizny, odsypiska); − intensyfikacja procesów erozji koryta rzeki poniżej zapory. Ogólnie można stwierdzić, że gospodarka wodna na zbiornikach, prowadzona zgodnie z uznanymi obecnie zasadami optymalnego wykorzystania zasobów wodnych, stanowi jeden z podstawowych i najbardziej efektywnych środków utrzymania, ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego w rejonie zbiorników. 8

1.1. Cel i zakres opracowania Celem prezentowanej monografii jest przedstawienie możliwości zbudowania modelu hydrologiczno-gospodarczego poprzez wdrożenie stosowanych w IMGW-PIB modeli hydrologicznych i opracowanego modelu transformacji fali przez kaskadę zbiorników na Nysie Kłodzkiej. Doświadczenie autora w wykorzystywaniu istniejących modeli oraz w bezpośrednim wieloletnim udziale w zarządzaniu gospodarką wodną wodną na zbiornikach Nysa, Otmuchów, Kozielno i Topola w czasie wezbrań powodziowych, pozwoliło na skonstruowanie diagramu integralnego symulacyjnego modelu hydrologiczno-gospodarczego Nysy Kłodzkiej. Podstawą tego diagramu jest opracowanie optymalnych zasad sterowania systemem zbiorników, zapewniających bezpieczeństwo i niezawodność. Tak postawiony problem jest realizowany według następującego algorytmu: − charakterystyka fizycznogeograficzna zlewni Nysy Kłodzkiej; − maksymalne historyczne zdarzenia meteorologiczne i hydrologiczne; − charakterystyka obiektów hydrotechnicznych kaskady Nysy Kłodzkiej; − gospodarka wodna na badanych zbiornikach retencyjnych podczas wezbrań historycznych; − opracowanie ogólnych zasad sterowania kaskadą badanych zbiorników retencyjnych; − matematyczne modelowanie procesów hydrologicznych i procesów typu opad-odpływ; − testowanie modelu transformacji fal powodziowych na zbiornikach Nysa, Otmuchów, Topola i Kozielno; − opracowanie ogólnej struktury modelu hydrologiczno-gospodarczego kaskady zbiorników Nysy Kłodzkiej; − testowanie wybranych składowych modelu hydrologiczno-gospodarczego Nysy Kłodzkiej. Badany system zbiorników, ich sterowalność, a także budowany model matematyczny są bez wątpienia układami niezwykle złożonymi, funkcjonującymi w czasie rzeczywistym w krytycznych warunkach brzegowych. Cechują się one losowym charakterem zagrożeń i znaczną dynamiką procesów i dlatego celowym jest łączenie we wspólny system różnych modeli opisujących transformacje fali przez zbiornik, transformację fali w sieci koryt rzecznych oraz proces opad-odpływ. Identyfikację i weryfikację tak zbudowanego systemu przeprowadza się na podstawie obliczeń symulacyjnych [Bobiński i in. 1978]. Symulacyjna metoda badań systemów niesie też pewne wady i mankamenty [Ficoń 2013]. Po pierwsze, nawet najbardziej dokładny model matematyczny procesu odpowiada rzeczywistości tylko z pewnym przybliżeniem, co rzutuje na wynik analizy. Po drugie, otrzymane 9

wyniki badań symulacyjnych wymagają ich precyzyjnej interpretacji i weryfikacji pod kątem przyjętych założeń modelowych. Jednak zalety tej metody zdecydowanie dominują nad trudnościami związanymi z rozpoznaniem systemu rzeczywistego i jego odwzorowaniem na modelu – dlatego symulacja komputerowa jest dziś najbardziej efektywną metodą badań złożonych systemów dynamicznych. Charakterystyki obiektów hydrotechnicznych (zbiorników Nysa, Otmuchów, Kozielno i Topola) przedstawiono w Załączniku II.

DANE I METODY BADAŃ

Podstawowymi danymi wykorzystywanymi w monografii są: − ekstremalne zdarzenia opadowe z 30-lecia 1971-2000; − hydrogramy maksymalnych letnich wezbrań i odpowiadające im hietogramy dla trzynastu wezbrań z lat 1964-2010; − gospodarka wodna na zbiornikach retencyjnych kotliny Nysy Kłodzkiej w okresie wezbrań w latach 1977-2010; − model ModAdmin transformacji fali przez zbiorniki Otmuchów i Nysa; − hydrodynamiczne modele MIKE 11 HD, MIKE 21 HD, MIKE 11 NAM; − model HYDROPATH. Dane klimatyczne i hydrologiczne pochodzą z bazy CBDH (Centralna Baza Danych Historycznych) i SH (System Hydrologii), natomiast modele zawarte w pakiecie MIKE 11 2008 eksploatowane są w Biurze Prognoz Hydrologicznych Oddziału IMGW-PIB we Wrocławiu. Model HYDROPOTH został opracowany przez Centrum Modelowania Powodzi i Suszy IMGW-PIB we Wrocławiu. Dane odnośnie gospodarki wodnej na zbiornikach retencyjnych kotliny Nysy Kłodzkiej oraz podstawowe charakterystyki zbiorników Nysa, Otmuchów, Kozielno i Topola otrzymano z RZGW we Wrocławiu.

2.1. Charakterystyka fizycznogeograficzna zlewni Nysy Kłodzkiej Zlewnia Nysy Kłodzkiej obejmuje następujące jednostki fizycznogeograficzne [Kondracki 2011]: Sudety, Przedgórze Sudeckie i Nizinę Śląską. Według regionalizacji klimatycznej Romera w tych jednostkach wydziela się 3 regiony klimatyczne: − klimat górski i podgórski (Sudety), który charakteryzują duże kontrasty klimatów lokalnych, znaczne ilości opadów i niskie temperatury powietrza; − klimat zaciszy górskich (kotliny śródgórskie, np. Kotlina Kłodzka), charakteryzujący się wielkimi kontrastami temperatury dnia i nocy, dużym zróżnicowaniem przychodu energii słonecznej i prędkości wiatru; − klimat podgórskich nizin i kotlin (Przedgórze Sudeckie), o mniejszych opadach, lecz na ogół korzystnych dla rolnictwa. 11

Zlewnia Nysy Kłodzkiej (rysunek 1) należy w całości do zlewiska Morza Bałtyckiego. Nysa Kłodzka jest lewostronnym dopływem Odry, do której uchodzi w km 181,3. Bierze swój początek na stokach Puchacza na wysokości 975 m n.p.m. Średni spadek zlewni waha się od 7,8% w górnym biegu do 1,2% w dolnym biegu rzeki. Głównymi dopływami są: Bystrzyca, Bystrzyca Dusznicka, Ścinawka, Budzówka, Cielnica, Stara Struga, Wilczka, Biała Lądecka, Biała Głuchołaska i Ścinawa Niemodlińska. Ich źródła położone są na wysokości od 720 m n.p.m. (Ścinawka) do 1220 m n.p.m. (Wilczka). Poniżej Barda znajduje się kaskada zbiorników retencyjnych: Topola, Kozielno, Otmuchów i Nysa. Zachodnia część zlewni w górnym biegu Nysy Kłodzkiej położona jest na obszarze obejmującym Góry Bystrzyckie, Góry Stołowe, Góry Bardzkie, Wzgórza Ścinawskie oraz Włodzickie. Dolina Ścinawki, Obniżenie Noworudzkie oraz Kotlina Kłodzka wchodzą w skład Sudetów Środkowych. Wschodnia część zlewni w górnym biegu rzeki obejmuje Masyw Śnieżnika i Góry Złote o strukturze gór średnich, które należą do Sudetów Wschodnich. Przeważają tu plejstoceńskie gliny na wychodniach metamorficznych. W środkowym biegu rzeki zlewnia obejmuje Obniżenie Otmuchowskie, Przedgórze Paczkowskie i Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie wchodzące w skład Przedgórza Sudeckiego, gdzie przeważają pokrywy lessowate oraz wysoczyzny morenowe. Na Wzgórzach Niemczańsko-Strzelińskich i na Przedgórzu Paczkowskim dominują plejstoceńskie piaski i żwiry. Dolna część zlewni położona jest na obszarze Doliny Nysy Kłodzkiej oraz Równiny Niemodlińskiej. Ta część zlewni wchodzi w skład Niziny Śląskiej. Przeważają tam holoceńskie piaski, żwiry i mady rzeczne oraz plejstoceńskie gliny zwałowe.

Rys. 1. Zlewnia Nysy Kłodzkiej 12

Poziom pierwszego zwierciadła wód gruntowych występuje na głębokości od 0 do 2 m od powierzchni terenu w Dolinie Nysy Kłodzkiej, na głębokości od 2 do 5 m w Kotlinie Kłodzkiej i na Przedgórzu Sudeckim, od 2 do 10 m na Wzgórzach Strzelińskich, natomiast w części górskiej na głębokości większej od 20 m w strefie wód szczelinowych. Procentowy udział powierzchni zalegania pierwszego poziomu zwierciadła wód podziemnych w zlewniach badanych cieków przedstawiono w tabeli 1 [Tokarczyk 2001]. Obszarem powodziogennym w zlewni Nysy Kłodzkiej jest głównie Kotlina Kłodzka, która zajmuje centralną jej część i tworzy największą śródgórską kotlinę w Sudetach [Olearczyk, Tokarczyk 2002]. Dzięki zamknięciu przez góry jest najbardziej zwartą krainą geograficzną Dolnego Śląska, o wyraźnych granicach naturalnych i swoistym krajobrazie. Tworzy ona charakterystyczny wielobok, którego granicami są od południowego zachodu Góry Orlickie (800-1000 m n.p.m.) i Bystrzyckie (800-1000 m n.p.m.), od zachodu Góry Stołowe (890-920 m n.p.m.), od południowego wschodu Masyw Śnieżnika (1100-1200 m n.p.m.) i Góry Bialskie (9001000 m n.p.m.), od wschodu Góry Złote (800-1000 m n.p.m.), a od północy Góry Sowie (900-950 m n.p.m.) i Góry Bardzkie (750 m n.p.m.). Powierzchnia tego obszaru do Przełęczy Srebrnej, na styku gór Sowich i Bardzkich, wynosi ponad 1 700 km2. Tabela 1. Procentowy udział powierzchni zalegania pierwszego poziomu zwierciadła wód podziemnych w zlewniach cząstkowych Nysy Kłodzkiej Rzeka

Nysa Kłodzka

Wodowskaz

0-5 m

5-20 m

>20 m

Międzylesie

30%

20%

50%

Bystrzyca Kłodzka

20%

60%

Kłodzko

15%

70%

Bardo

20%

15%

65%

Nysa

30%

20%

50%

Kopice

35%

25%

40%

Skorogoszcz

40%

30%

Wilczy Potok

Wilkanów

15%

70%

Bystrzyca

95%

Żelazno

95%

Lądek Zdrój

10-15%

90-85%

Szalejów Dolny

35%

25%

40%

Tłumaczów

Gorzuchów

30%

40%

30%

Głuchołazy

40%

60%

Biała Lądecka Bystrzyca Dusznicka Ścinawka Biała Głuchołaska

Dzisiejsza Nysa Kłodzka na obszarze kotliny ma liczne dopływy tworzące wachlarzowaty układ rzeczny. Górny bieg Nysy Kłodzkiej stanowi rów tektoniczny wypełniony piaskowcami i mało odpornymi marglami kredowymi. Biała Lądecka poniżej Stronia Śląskiego płynie obniżeniem z terasami plejstoceńskimi wypełnionymi osadami czwartorzędowymi. W okolicy Trzebieszowic występują moreny denne będące śladem po lodowcu. Dolina Białej Lądeckiej ma w dolnym biegu bardzo złożoną budowę geologiczną. Występują tu wapienie krystaliczne, zlepieńce, łupki oraz piaskowce. Bystrzyca Dusznicka płynie w obniżeniu tektonicznym wysłanym miękkimi skałami osadowymi. Źródła tych rzek i potoków, z wyjątkiem Ścinawki, znajdują się w górach Ziemi Kłodzkiej. Najzasobniejszy w wodę jest Masyw Śnieżnika, natomiast Góry Stołowe dają początek niewielkiej ilości potoków zasilających Nysę Kłodzką. Tak zróżnicowana budowa geologiczna tego regionu jest wynikiem dużej aktywności zdarzeń w kolejnych epokach dziejów Ziemi. Występowały tu na przemian zalewy morskie i okresy lądowe, zastoje i ruchy skorupy ziemskiej, podczas których wypiętrzały się łańcuchy górskie, podlegające następnie degradacji, stając się aktualną Kotliną Kłodzką. Współczesny układ sieci rzecznej powoduje, że poziom wód w Nysie Kłodzkiej z reguły reaguje bardzo szybko na odpływ z terenów górskich. W wyniku połączonego oddziaływania klimatu i warunków geologicznych na topografię obszaru, ukształtowały się zlewnie charakteryzujące się wielką liczbą czynników, które w różnym stopniu wpływają na przebieg procesów hydrologicznych. Są to głównie czynniki opisujące geometrię, morfometrię i rzeźbę powierzchni oraz hydrografię zlewni: − geometria zlewni opisana powierzchnią A (km2), długością Lmax (km), średnią szerokością Bz (km), obwodem zlewni O (km), wskaźnikiem formy CF = A/Lmax (km) i wskaźnikiem kolistości CK = A/O (km); − morfometria i rzeźba powierzchni zlewni opisana wysokością nad poziom morza – maksymalną Hmax i minimalną Hmin, deniwelacją ΔH = Hmax – Hmin oraz spadkiem zlewni Izl; − sieć hydrograficzna opisana wskaźnikiem gęstości sieci rzecznej G, wskaźnikiem jeziorności Wj oraz wskaźnikiem zalesienia Al (przy czym wskaźniki te odniesione są do powierzchni zlewni). Wartości poszczególnych parametrów przedstawiono w tabeli 2. Świadczą one o dużej różnorodności wydzielonych zlewni cząstkowych.

1426,0 345,0

0,15 0,43 1 175,0 427,0 748,0 10,565 0,82 0,02 29,0

Hmax (m n.p.m.) Hmin (m n.p.m.)

ΔH (m)

Izl (%)

G (km/km2)

Wj (%)

Al (%)

Wskaźnik formy

Wskaźnik kolistości

Deniwelacja

Średni spadek zlewni

Gęstość sieci rzecznej

Wskaźnik jeziorności

Wskaźnik zalesienia

Wysokość minimalna

Wysokość maksymalna

2,76

B (km)

Szerokość zlewni

32,9

0,03

0,78

6,695

1081,0

0,56

0,17

6,67

38,14

17,19

L (km)

Długość zlewni

260,68

50,13

A (km2)

Bardo

41,0

0,02

0,77

3,479

1144,0

282,0

1426,0

0,34

0,30

17,89

59,48

38,0

0,05

0,71

2,793

1166,0

260,0

1426,0

0,27

0,29

22,60

76,15

1 081,05 1 742,46

Międzylesie Bystrzyca Kłodzko

Nysa Kłodzka

Powierzchnia zlewni

Parametr

Symbol (jednostka)

58,8

0,00

0,91

17,888

1061,0

365,0

1426,0

0,44

0,23

2,83

12,40

35,18

Wilkanów

Wilczka

67,8

0,00

0,58

6,470

519,7

350,0

869,7

0,39

0,13

2,95

21,38

64,52

Bystrzyca Kłodzka

Bystrzyca

63,4

0,01

0,84

7,842

1001,0

425,0

1426,0

0,38

0,17

5,29

29,63

162,93

Lądek Zdrój

53,9

0,02

0,72

6,352

1106,0

320,0

1426,0

0,38

0,13

6,28

47,09

303,20

Żelazno

Biała Lądecka

Tabela 2. Parametry fizyczno-geograficzne wybranych zlewni Nysy Kłodzkiej [Tokarczyk 2011]

48,5

0,03

0,82

5,460

719,7

307,0

1026,7

0,40

1,17

5,44

31,35

173,73

Szalejów Dolny

Bystrzyca Dusznicka

28,3

0,13

0,45

3,321

351,0

350,0

1014,8

0,36

0,16

6,34

39,76

255,64

32,6

0,09

0,55

3,161

717,3

297,5

1014,8

0,32

0,16

9,17

55,60

514,98

Tłumaczów Gorzuchów

Ścinawka

66,5

0,035

0,22

19,04

749,0

281,0

1030,0

0,52

0,22

7,84

36,36

285,18

Głuchołazy

Biała Głuchołaska

2.2. Dane klimatyczne Opady atmosferyczne w zlewni Nysy Kłodzkiej charakteryzują się dużym zróżnicowaniem, co związane jest głównie z takimi czynnikami, jak wysokość bezwzględna, rzeźba terenu oraz ekspozycja zboczy. Średnia roczna suma opadów w 30-leciu 1971-2000 wynosiła od 560 mm w części nizinnej zlewni do ponad 1200 mm w Górach Orlickich (Zieleniec) oraz w Masywie Śnieżnika. Średnie roczne sumy opadów (rysunek 2) rosną wraz z wysokością bezwzględną. Miarą tego przyrostu jest pionowy gradient opadowy, który w przypadku sum rocznych wynosi ok. 90 mm na 100 m wysokości. Największa intensywność opadów związana jest z układami niskiego ciśnienia, które przemieszczają się nad Europę Środkową z południa (z rejonu Morza Śródziemnego lub Niziny Padańskiej) tak zwanym szlakiem Vb (van Bebbera) lub gdy nad Polskę znad Oceanu Atlantyckiego przemieszcza się zatoka niżowa związana z chłodnym frontem atmosferycznym. Najwięcej opadów otrzymują pasma gór Orlickich, Bystrzyckich, Stołowych, Masywu Śnieżnika, Bielskich, Złotych, Sowich, Bardzkich, a szczególnie ich zbocza o korzystnej ekspozycji względem przeważających kierunków napływu mas powietrza przynoszących opady. Zbocza Masywu Śnieżnika eksponowane na wiatry zachodnie i północno-zachodnie otrzymują najwięcej opadów w całym badanym obszarze Nysy Kłodzkiej. Nieco mniejsze opady występują w zlewni Białej Lądeckiej. Natomiast północno-wschodnie zbocza Gór Bystrzyckich, znajdujące się

Rys. 2. Rozkład przestrzenny średniej z wielolecia 1971-2000 sumy rocznej opadów w zlewni Nysy Kłodzkiej 16

w cieniu opadowym, otrzymują wyraźnie mniej opadów. Najniższe opady notowane są w okolicach Kłodzka. Obserwuje się przy tym duże różnice między rocznymi i miesięcznymi sumami opadów w poszczególnych latach. Sumy roczne mogą być nawet o 40-50% większe lub mniejsze od średniej. Jeszcze większym zróżnicowaniem charakteryzują się sumy miesięczne opadów, które mogą kilkakrotnie przekraczać średnią wieloletnią sumę opadów dla danego miesiąca. W lipcu 1997 roku opady miesięczne na stacjach Międzygórze (677 mm) i Lądek Zdrój (570 mm) stanowiły odpowiednio 441% i 430% normy miesięcznej dla lipca wyznaczonej na podstawie 40-letnich obserwacji opadów. Udział opadów letnich (od czerwca do sierpnia) stanowi około 40% sumy rocznej. Najwyższe sumy dobowe opadów występują najczęściej w miesiącach letnich (czerwiec-sierpień). Absolutne maksimum dobowe opadów w zlewni Nysy Kłodzkiej, wynoszące 200,1 mm, odnotowano na stacji opadowej w Międzygórzu dnia 6 lipca 1997 roku. Identyfikacja ekstremalnych zdarzeń opadowych, szczególnie sum opadu średniego w zlewniach (tabela 3), stanowi istotny element w ocenie zagrożenia powodziowego i jego potencjalnych skutków. IMGW-PIB prowadzi w zlewni Nysy Kłodzkiej standardowe pomiary meteorologiczne na czterdziestu stacjach, w tym jednej synoptycznej (I rzędu), dziewięciu stacjach klimatologicznych oraz trzydziestu stacjach opadowych. Największe sumy miesięczne opadów występują w lipcu. W obszarze wyżej położonych zboczy Gór Orlickich (Zieleniec, w mniejszym stopniu Słoszów) występuje wyraźne wtórne maksimum w grudniu. Minimum opadowe przypada zwykle w lutym lub styczniu (rysunek 3). Udział opadów letnich (od czerwca do sierpnia) stanowi około 40% sumy rocznej. Dla oceny zagrożenia powodziowego wybrano stacje opadowe, dla których dysponuje się nieprzerwanymi, długimi ciągiami obserwacyjnymi (tabela 4). Charakterystyka ekstremalnych zdarzeń opadowych stanowi ważny element w ocenie zagrożenia powodziowego i jego potencjalnych skutków. Stopień zagro-

Rys. 3. Średnie miesięczne sumy opadów i średnia temperatura powietrza w roku kalendarzowym (wielolecie 1971-2000) 17

Tabela 3. Sumy opadu średniego w zlewniach cząstkowych Nysy Kłodzkiej (mm), dla wybranych 9 zdarzeń opadowych w wieloleciu 1966-2010 Rok i okres wystąpienia opadu 2010 30.05-3.06

2009 21-26.06

2006 3-7.08

2001 16-20.07

1997 3-7.07

1985 6-10.08

1977 30.07-3.08

1965 25-29.05

1964 9-13.08

Rzeka

171

190

158

394

218

111

127

110

157

158

287

186

168

162

112

209

166

366

114

191

209

145

135

129

242

174

137

107

115

139

189

170

132

145

126

132

232

175

140

112

127

140

149

132

Bystrzyca Dusznicka Szalejów

145

112

125

109

130

100

Budzówka Kamieniec Ząbkowicki

146

111

110

135

164

162

107

144

102

128

140

141

178

128

109

162

213

105

149

102

115

143

102

165

114

Biała Głuchołaska Głuchołazy

114

253

169

377

120

124

175

Biała Głuchołaska Biała Nyska

117

168

161

250

117

103

104

Wodowskaz

Wilczka

Wilkanów

Biała Lądecka Biała Lądecka Nysa Kłodzka Nysa Kłodzka

Żelazno Lądek Zdrój Międzylesie Kłodzko

Nysa Kłodzka Bystrzyca Kłodzka Nysa Kłodzka

Bystrzyca Ścinawka Ścinawka

Bardo

Bystrzyca Kłodzka Tłumaczów Gorzuchów

żenia powodziowego zależy od wielu czynników, m.in. od wysokości i natężenia opadów, czasu ich trwania, zasięgu przestrzennego opadów oraz od położenia geograficznego zlewni i sposobu jej zagospodarowania. Ocenę zdarzeń ekstremalnych w zlewni Nysy Kłodzkiej przedstawiono w postaci wskaźnikowej charakterystyki opadów, obejmującej maksymalne sumy opadów 1-, 3- i 5-dniowe, częstość opadów silnych i bardzo silnych oraz procentowy udział opadów silnych i bardzo silnych dla wezbrania z 1997 i 2006 roku.

Tabela 4. Wybrane stacje meteorologiczne w zlewni Nysy Kłodzkiej Typ stacji*

H (m n.p.m.)

Nazwa stacji

Typ stacji*

H (m n.p.m.)

Kłodzko

360

Polanica Zdrój

390

Lądek Zdrój

461

Chocieszów

415

Słoszów

555

Unisław Śląski

580

Otmuchów

212

Mieroszów

495

Głuchołazy

350

Gajów

400

Grodków

170

Bardo Śląskie

320

Międzylesie

450

Dziewiętlice

240

Międzygórze

675

Nysa

190

Bystrzyca Kłodzka

365

Jawornik

293

Bielice

695

Jesenik

465

Nowy Gierałtów

635

Serak

1328

Stronie Śląskie

490

Nazwa stacji

* S – synoptyczna, C – klimatologiczna, P – opadowa; stacje Serak i Jesenik znajdują się po stronie czeskiej

2.2.1. Wskaźnikowa charakterystyka opadów W klimatologii wartości średnie elementów klimatu wyznacza się zgodnie z wytycznymi World Meteorology Organization (WMO) z okresu co najmniej 30-letniego określanego jako normalny (standardowy). Przyjęty w niniejszym opracowaniu 30-letni okres 1971-2000 jest obecnie często stosowany jako standardowy. Zdarzenia i zjawiska meteorologiczne określane jako ekstremalne są różnie definiowane w literaturze klimatologicznej. Najczęściej stosowane podejścia do określania ekstremalnych zjawisk meteorologicznych [Ustrnul, Czekierda 2009] to: − ekstrema absolutne, czyli wartości najwyższe lub najniższe zanotowane w przypadku danego zjawiska (np. najwyższa maksymalna suma dobowa opadów); − ekstremalne wartości określone na podstawie charakterystyk probabilistycznych (np. suma dobowa opadów występująca z prawdopodobieństwem przewyższenia 10%); − wartości graniczne określone w sposób arbitralny lub empiryczny (np. suma dobowa opadów >70 mm). Zjawiska (zdarzenia) meteorologiczne, w tym opadowe o charakterze ekstremalnym, można analizować za pomocą wskaźników meteorologicznych stosowanych przez European Climate Assessment (ECA) i zalecanych przez ekspertów ze Światowej Organizacji Meteorologicznej. Analizę struktury czasowo-przestrzennej dla intensywnych opadów przeprowadza się na podstawie podanych niżej czterech wskaźników, wyznaczanych za pomocą metod statystycznych ze zbioru wyników obserwacji. 19

2.2.2. Maksymalne sumy opadów Podstawowym wskaźnikiem statystycznym charakteryzującym ekstremalne zdarzenia opadowe jest maksymalny opad dobowy związany najczęściej z krótkotrwałymi opadami nawalnymi. Opady długotrwałe rozlewne, o dużym zasięgu obszarowym, identyfikowane są z reguły na podstawie maksymalnych sum opadów 3- i 5-dniowych: − Rx1d – maksymalna suma 1-dobowa (mm); − Rx3d – maksymalna suma 3-dobowa (mm); − Rx5d – maksymalna suma 5-dobowa (mm); Częstość opadów powodujących zagrożenie: − R30mm – liczba dni z opadem ≥30 mm (opad zagrażający wezbraniem); − R50mm – liczba dni z opadem ≥50 mm (opad groźny); − R70mm – liczba dni z opadem ≥70 mm (opad powodujący potencjalne zagrożenie powodziowe). CZĘSTOŚĆ OPADÓW POWYŻEJ OKREŚLONEJ WARTOŚCI PERCENTYLA Percentyl jest parametrem statystycznym odpowiadającym kwantylowi setnego rzędu. Stosowany on jest do wyznaczenia rozkładu normalnego wartości opadów dobowych. Jest to miara w znaczeniu procentowym. Wartości percentyli wyznaczono na podstawie opadów dobowych dla >1 mm/dobę z wielolecia 1971-2010: − R90p – liczba dni z opadem >90 percentyla (opady silne); − R95p – liczba dni z opadem >95 percentyla (opady bardzo silne). PROCENTOWY UDZIAŁ OPADÓW SILNYCH I BARDZO SILNYCH − R90pT – suma opadów >90 percentyla względem całkowitej sumy opadów w danym przedziale czasu (%); − R95pT – suma opadów >95 percentyla względem całkowitej sumy opadów w danym przedziale czasu (%). Wyniki z przeprowadzonych obliczeń przedstawiowo w postaci graficznej rozkładu przestrzennego sum opadów (rysunek 4 – powódź katastrofalna z 1997 roku, rysunek 5 – wezbranie umiarkowane z 2006 roku), natomiast odpowiadające im wartości średnich opadów na zlewniach cząstkowych zestawiono w tabelach 5 i 6. W lipcu 1997 roku na większości stacji w zlewni Nysy Kłodzkiej najwyższe opady wystąpiły w okresie od 4 do 8 lipca w Masywie Śnieżnika, w Górach Bialskich i w Jesienikach. Średni opad na zlewnię w dniach 4-8 lipca 1997 roku wyniósł 427 mm w zlewni Białej Głuchołaskiej do przekroju wodowskazowego Głuchołazy, 409 mm w zlewni Wilczki do przekroju wodowskazowego Wilkanów oraz 377 mm w zlewni Białej Lądeckiej do przekroju wodowskazowego Lądek Zdrój. 20

Rys. 4. Przestrzenny rozkład sum opadów w zlewni Nysy Kłodzkiej w okresie 4-8 lipca 1997 roku

Rys. 5. Przestrzenny rozkład sum opadów w zlewni Nysy Kłodzkiej w okresie 3-7 sierpnia 2006

W sierpniu 2006 roku na przeważającym obszarze zlewni Nysy Kłodzkiej zaobserwowano najwyższe sumy opadów w okresie od 3 do 7 sierpnia. Najintensywniejsze opady wystąpiły w Górach Sowich, Bialskich, w Masywie Śnieżnika, 21

Tabela 5. Średni opad na zlewnię Nysy Kłodzkiej Tabela 6. Średni opad na zlewnię Nysy Kłodzkiej w okresie 4-8 lipca 1997 roku Lp. Rzeka

Wodowskaz

w okresie 3-7 sierpnia 2006 roku Średni opad na zlewnię (mm)

Lp. Rzeka

Wodowskaz

Średni opad na zlewnię (mm)

Nysa Kłodzka

Międzylesie

242

Nysa Kłodzka

Międzylesie

174

Wilczka

Wilkanów

409

Wilczka

Wilkanów

218

Nysa Kłodzka

234

Nysa Kłodzka

175

Bystrzyca

138

Bystrzyca

Bystrzyca Kłodzka Bystrzyca Kłodzka

Biała Lądecka

377

Biała Lądecka

Bystrzyca Kłodzka Bystrzyca Kłodzka Lądek Zdrój

Lądek Zdrój

141 191

Biała Lądecka

Żelazno

300

Biała Lądecka

Żelazno

187

Nysa Kłodzka

Kłodzko

182

Nysa Kłodzka

Kłodzko

170

Bystrzyca Dusznicka

Szalejów

Bystrzyca Dusznicka

Szalejów

130

Nysa Kłodzka

Bardo

122

Nysa Kłodzka

Bardo

149

10 Ścinawka

Gorzuchów

119

10 Ścinawka

Gorzuchów

165

11 Ścinawka

Tłumaczów

144

11 Ścinawka

Tłumaczów

213

12 Budzówka

Kamieniec Ząbkowicki

150

12 Budzówka

Kamieniec Ząbkowicki

162

13 Biała Głuchołaska Głuchołazy

427

13 Biała Głuchołaska Głuchołazy

131

14 Biała Głuchołaska Biała Nyska

274

14 Biała Głuchołaska Biała Nyska

105

Wzgórzach Ścinawskich i Włodzickich. W tabeli 6 podano wartości średniego opadu w zlewni dla 14 wodowskazów w zlewni Nysy Kłodzkiej. Wynika z niej, że najwyższe wartości opadów wystąpiły w zlewni Wilczki do przekroju Wilkanów (218 mm) i w zlewni Ścinawki do przekroju Tłumaczów (213 mm). Tło analizowanych wezbrań, w postaci wyznaczonych statystycznie wskaźników zgodnie z ECA, przedstawiono w tabelach 7-10. Podczas wezbrania powodziowego w lipcu 1997 roku wartości wskaźników opadowych kształtowały się następująco: − największe sumy opadów 1-, 3- i 5-dniowych wystąpiły na stacji Międzygórze (zlewnia Wilczki), odpowiednio 200,1 mm, 431,2 mm i 453,5 mm. Na stacji Jesenik (zlewnia Białej Głuchołaskiej) wynosiły one 189 mm, 444,0 mm i 512,0 mm, na stacji Serak (zlewnia Białej Głuchołaskiej) – 139,4 mm, 355,8 mm i 455,0 mm oraz na stacji Stronie Śląskie – 159,7 mm, 350,5 mm i 366,9 mm (tabela 7); − najwięcej dni z opadem powyżej 70 mm, tj. 4 dni, zanotowano w zlewni Białej Lądeckiej (stacje Bielice i Nowy Gierałtów), Białej Głuchołaskiej (stacje Jesenik i Serak) i Ścinawki (stacja Unisław Śląski) (tabela 8); 22

Tabela 7. Suma miesięczna opadów oraz maksymalne opady 1-, 3- i 5-dobowe na stacjach opadowych w zlewni Nysy Kłodzkiej w okresie 1-31 lipca 1997 roku Rzeka Nysa Kłodzka Wilczka

H (m n.p.m.)

Opad suma (mm)

RX1d (mm)

RX3d (mm)

RX5d (mm)

Międzylesie

450

305,2

78,6

162,9

184,9

Międzygórze

585

677,2

200,1

431,2

453,5

365

311,9

95,1

173,0

184,7

Nazwa stacji Wodowskaz opadowej Międzylesie Wiklanów

Bystrzyca Bystrzyca Bystrzyca Kłodzka Kłodzka Biała Lądecka

Bielice

695

629,8

134,7

346,2

365,7

Nowy Gierałtów

635

528,5

110,6

279,0

295,3

Lądek Zdrój Stronie Śląskie

530

544,3

159,7

350,5

366,9

Lądek Zdrój

461

570,5

159,4

319,3

331,5

Zieleniec

845

207,5

45,4

113,2

124,6

Słoszów Bystrzyca Dusznicka Szalejów Dolny Chocieszów Nysa Kłodzka

Kłodzko

555

237,5

53,3

80,3

97,0

405

237,7

50,5

85,1

104,7

Polanica Zdrój

390

211,0

51,1

77,2

94,7

Kłodzko

360

246,8

37,8

70,8

117,9

565

465,8

92,5

181,9

216,7

495

344,4

70,9

148,9

166,7

400

292,3

54,3

92,8

163,6

Nysa Kłodzka Bardo Śląskie Bardo Śląskie

320

363,9

53,5

116,0

170,6

Budzówka Kamieniec Kamieniec Ząbkowicki Ząbkowicki

285

178,9

54,5

116,5

134,2

Ścinawka Ścinawka

Nysa Kłodzka

Unisław Śląski Tłumaczów Mieroszów Gorzuchów

Gajów

Dziewiętlice

240

280,8

63,7

137,6

146,2

Otmuchów

212

263,9

54,4

113,8

133,9

Nysa Javornik

293

333,8

73,2

150,7

162,3

Nysa

190

255,7

53,0

116,3

125,9

Jesenik Biała Głuchołaska Serak Głuchołazy Głuchołazy Nysa Kłodzka

Kopice

Grodków

465

696,5

189,0

444,0

512,0

1328

661,0

139,4

355,8

455,0

350

475,6

149,8

272,2

306,5

170

301,7

59,7

119,6

149,6

− najwięcej dni z opadem powyżej 95 percentyla, tj. 5 dni, wystąpiło w zlewni Białej Lądeckiej (stacje Bielice i Nowy Gieratów) oraz w zlewni Nysy Kłodzkiej (stacja Grodków) (tabela 8). 23

Tabela 8. Wybrane wskaźniki opadowe na stacjach w zlewni Nysy Kłodzkiej w okresie 1-31 lipca

Bystrzyca Bystrzyca Bystrzyca Kłodzka Kłodzka Bielice Nowy Gierałtów Biała Lądecka Lądek Zdrój Stronie Śląskie

Ścinawka Ścinawka

Kłodzko

450

212,7

191,2

69,7

62,6

585

539,1

511,1

79,6

75,5

365

249,2

174,4

79,9

55,9

695

532,9

501,8

84,6

79,7

R90p

(%)

635

414,8

78,5

530

432,6

402,4

79,5

73,9

471,4

405,8

82,6

71,1

109,0

84,5

45,9

35,6

405

111,2

88,1

46,8

37,1

390

103,1

51,1

48,9

24,2

360

114,1

93,8

46,2

38,0

Kłodzko

Gajów

Dziewiętlice Otmuchów Nysa Javornik

565

316,9

68,0

495

224,9

65,3

400

163,3

139,9

55,9

47,9

320

248,1

148,0

68,2

40,7

240

200,9

71,5

212

176,6

66,9

293

Nysa

190

173,8

68,0

Jesenik

465

350

373,0

334,8

78,4

70,4

170

236,0

78,2

Biała Głuchołaska Głuchołazy Głuchołazy Kopice

(%)

461

Nysa Kłodzka Bardo Śląskie Bardo Śląskie

Nysa Kłodzka

(mm)

555

Unisław Śląski

Nysa Kłodzka

(mm)

Lądek Zdrój

Tłumaczów Mieroszów Gorzuchów

(dni) (dni) (dni) (dni) (dni)

Słoszów

Bystrzyca Dusznicka Chocieszów Szalejów Dolny Polanica Zdrój Nysa Kłodzka

R95pT

Międzygórze

R90pT

Wiklanów

suma R95p

Wilczka

suma R90p

Nysa Kłodzka Międzylesie Międzylesie

H (m n.p.m.)

R70mm

Nazwa stacji

R50mm

Wodowskaz

R30mm

Rzeka

R95p

1997 roku

Grodków

Największy udział opadów bardzo silnych (powyżej 95 percentyla) obserwowano w zlewni Białej Lądeckiej (stacja Bielice – 79,7%, Nowy Gierałtów – 78,5%) oraz w zlewni Nysy Kłodzkiej (stacja Grodków – 78,2%) (tabela 8). Podczas wezbrania w sierpniu 2006 roku wartości wskaźników opadowych kształtowały się następująco: 24

Tabela 9. Suma miesięczna opadów oraz maksymalne opady 1-, 3- i 5-dobowe na stacjach w zlewni Nysy Kłodzkiej w okresie 1-31 sierpnia 2006 roku Rzeka Nysa Kłodzka Wilczka

Wodowskaz Międzylesie Wiklanów

Nazwa stacji

H (m n.p.m.)

Opad suma (mm)

RX1d (mm)

RX3d (mm)

RX5d (mm)

Międzylesie

450

264,2

55,6

119,0

170,5

Międzygórze

585

358,0

105,5

157,1

241,1

365

265,9

74,1

127,4

181,7

Bystrzyca Bystrzyca Bystrzyca Kłodzka Kłodzka Biała Lądecka

Bielice

695

336,1

70,0

118,5

204,8

Nowy Gierałtów

635

266,8

67,9

124,3

175,5

Lądek Zdrój Stronie Śląskie

530

318,6

64,9

123,4

187,7

Lądek Zdrój

461

263,4

55,6

91,9

141,9

Słoszów

555

188,3

39,0

72,1

110,5

Bystrzyca Dusznicka Chocieszów Szalejów Dolny Polanica Zdrój Nysa Kłodzka Ścinawka Ścinawka

Kłodzko

405

183,4

38,0

63,2

107,0

390

219,1

47,8

75,4

127,2

Kłodzko

360

412,1

117,5

213,2

301,8

Unisław Śląski

565

295,3

76,4

136,5

197,5

495

222,4

42,0

80,4

126,2

400

281,3

79,2

117,9

182,2

320

169,3

40,4

62,8

90,8

Tłumaczów Mieroszów Gorzuchów

Gajów

Nysa Kłodzka Bardo Śląskie Bardo Śląskie Nysa Kłodzka

Dziewiętlice

240

176,5

42,8

68,9

96,8

Otmuchów

212

180,5

42,9

67,2

99,7

Nysa Javornik Nysa

Jesenik Biała Głuchołaska Głuchołazy Głuchołazy Nysa Kłodzka

Kopice

Grodków

293

152,3

42,5

63,6

85,8

190

219,5

36,3

68,7

116,9

465

281,6

73,7

110,6

167,5

350

202,2

41,0

78,2

108,3

170

162,3

44,4

65,2

84,6

− największe sumy opadów 1-, 3- i 5-dniowych wystąpiły na stacji Unisław Śląski (zlewnia Ścinawki), równe odpowiednio 117,5, 213,2 i 301,8 mm, na stacji Międzygórze (zlewnia Wilczki) 105,5, 157,1 i 241,1 mm oraz na stacji Bielice (zlewnia Białej Lądeckiej) 69,5, 126,4 i 205,3 mm (tabela 9); − najwięcej dni z opadem powyżej 70 mm zaobserwowano w zlewni Ścinawki (stacja Unisław Śląski) – 2 dni (tabela 10); − najwięcej dni z opadem powyżej 95 percentyla wystąpiło w zlewni Białej Lądeckiej (stacja Lądek Zdrój) – 5 dni (tabela 10); 25

− największy udział opadów bardzo silnych (powyżej 95 percentyla) zaobserwowano w zlewni Ścinawki (stacja Unisław Śląski – 69,6%) (tabela 10). Duże wartości wskaźnika percentyla 90 i 95 wskazują, że większość opadów, które wystąpiły w zlewni Nysy Kłodzkiej w lipcu 1997 roku, miało charakter opaTabela 10. Wybrane wskaźniki opadowe na stacjach w zlewni Nysy Kłodzkiej w okresie 1-31 sierpnia

Bystrzyca Bystrzyca Bystrzyca Kłodzka Kłodzka

Ścinawka Ścinawka

158,3

131,6

59,9

49,8

585

206,0

174,0

57,5

48,6

365

191,8

152,8

72,1

57,5

R90p

450

251,6

170,5

77,3

52,4

132,0

39,3

530

169,5

147,6

63,5

55,3

Lądek Zdrój

461

231,2

207,2

72,6

65,0

555

157,6

59,8

405

123,3

39,0

65,5

20,7

390

103,6

67,8

56,5

37,0

Kłodzko

360

156,9

81,7

71,6

37,3

Unisław Śląski

565

286,7

69,6

495

172,3

58,3

400

123,2

103,2

55,4

46,4

320

201,6

184,2

71,7

65,5

Gajów

Dziewiętlice

240

67,2

39,7

Otmuchów

212

123,1

64,7

69,7

36,7

Nysa Javornik

293

Nysa

190

62,5

42,5

41,0

27,9

Jesenik Biała Głuchołaska Serak Głuchołazy Głuchołazy Nysa Kłodzka

(%)

695

Nysa Kłodzka Bardo Śląskie Bardo Śląskie Nysa Kłodzka

(%)

635

Tłumaczów Mieroszów Gorzuchów

(mm)

Bielice

Słoszów Bystrzyca Dusznicka Chocieszów Szalejów Dolny Polanica Zdrój Kłodzko

(mm)

Nowy Gierałtów

Biała Lądecka Lądek Zdrój Stronie Śląskie

Nysa Kłodzka

R95pT

Międzygórze

R90pT

Wiklanów

suma R95p

Wilczka

suma R90p

Nysa Kłodzka Międzylesie Międzylesie

(dni) (dni) (dni) (dni) (dni)

H (m n.p.m.)

R70mm

Nazwa stacji

R50mm

Wodowskaz

R30mm

Rzeka

R95p

2006 roku

Kopice

Grodków

465

1 328

350

96,7

73,2

47,8

36,2

170

87,2

44,4

53,7

27,4

dów bardzo silnych stanowiących potencjalne zagrożenie powodziowe. Natomiast w sierpniu 2006 roku wartości tych wskaźników były znacznie niższe.

2.3. Dane hydrologiczne W zlewni Nysy Kłodzkiej standardowe pomiary hydrologiczne prowadzone są przez IMGW-PIB na dwunastu stacjach wodowskazowych (tabela 11, rysunek 1). Wartości przepływów głównych (charakterystycznych) NNQ, SSQ, SWQ i WWQ, wyznaczone na podstawie danych z lat 1966-2010, zamieszczono w tabeli 12. Są to następujące przepływy charakterystyczne: − SSQ średnia woda z wielolecia; − NNQ minimalny zaobserwowany przepływ w wieloleciu; − SWQ średnia wielka woda z wielolecia; − WWQ maksymalny zaobserwowany przepływ w wieloleciu. W badaniach hydrologicznych i meteorologicznych duże zbiory danych badane są metodami probabilistycznymi [Kaczmarek 1970]. Wynika to z ugruntowanego już przeświadczenia o losowej strukturze zjawisk i procesów przyrodniczych. Tabela 11. Stacje wodowskazowe w zlewni Nysy Kłodzkiej Rzeka

Stacja wodowskazowa

Nysa Kłodzka

Międzylesie

Położenie posterunku

Powierzchnia zlewni (km2)

Długość geograf.

Szerokość geograf.

50,13

16°39’58’’

50°09’22’’

Wilczka

Wilkanów

53,18

16°39’44”

50°15’55”

Nysa Kłodzka

Bystrzyca Kłodzka

260,68

16°39’00’’

50°17’38’’

Bystrzyca

64,52

16°39’09’’

50°17’48’’

Biała Lądecka

Lądek Zdrój

162,93

16°52’14”

50°20’48”

Biała Lądecka

Żelazno

303,20

16°40’31’’

50°22’21’’

Bystrzyca Dusznicka

Szalejów Dolny

173,73

16°36’25’’

50°25’12’’

Nysa Kłodzka

Kłodzko

1 081,05

16°39’37’’

50°26’32’’

Ścinawka

Tłumaczów

255,64

16°26’10”

50°33’07”

Ścinawka

Gorzuchów

514,98

16°36’23’’

50°29’07’’

Nysa Kłodzka

Bardo

1 742,46

16°44’30’’

50°30’15’’

Biała Głuchołaska

Głuchołazy

285,18

17°22’50’’

50°19’00’’

Nysa Kłodzka

Nysa

3 282,46

17°20’37’’

50°28’55’’

Nysa Kłodzka

Kopice

3 774,21

17°28’57’’

50°38’50’’

Ścinawa Niemodlińska Niemodlin

269,40

17°37’28”

50°38’44”

Nysa Kłodzka

4 505,27

17°40’40’’

50°45’45’’

Skorogoszcz

Tabela 12. Przepływy charakterystyczne w zlewni Nysy Kłodzkiej z wielolecia 1966-2010 Przepływy charakterystyczne Rzeka

Wodowskaz

NNQ 3 (m /s)

SSQ (m3/s)

SWQ (m3/s)

WWQ (m3/s)

Międzylesie

0,044

0,70

13,1

86,7

Bystrzyca Kłodzka

0,02

4,17

89,0

424

Kłodzko

1,60

13,5

200

1 340

Bardo

0,54

19,4

297

1 790

Nysa

2,00

30,4

164

1 150

Kopice

4,61

32,2

204

1 410

Skorogoszcz

2,98

37,6

213

1 200

Wilczka

Wilkanów

0,016

0,85

10,6

150

Bystrzyca

Bystrzyca Kłodzka

0,14

1,03

9,68

46,1

Nysa Kłodzka

Biała Lądecka Bystrzyca Dusznicka Ścinawka Biała Głuchołaska

Lądek Zdrój

0,21

3,47

51,1

425

Żelazno

0,28

5,09

74,7

700

Szalejów Dolny

0,34

2,25

40,6

214

Tłumaczów

0,11

2,46

47,6

237

Gorzuchów

0,26

4,54

67,8

230

Głuchołazy

0,37

5,18

78,1

490

Tabela 13. Przepływy maksymalne roczne o zadanym prawdopodobieństwie przewyższenia w zlewni Nysy Kłodzkiej (1966-2010) Rzeka

A (km2)

Q50% (m3/s)

Q25% (m3/s)

Q10% (m3/s)

Q2% (m3/s)

Q1% (m3/s)

Q0,2% (m3/s)

Q0,1% (m3/s)

Q0,02% (m3/s)

Międzylesie

49,7

8,25

15,6

27,4

59,0

77,6

136

168

266

Bystrzyca Kłodzka

260,0

70,4

107

157

264

319

470

546

752

Wodowskaz

Kłodzko

1 084,0

142

250

390

649

761

1 024

1 138

1 403

Bardo

1 744,0

226

391

591

944

1 095

1 442

1 591

1 935

Nysa

3 276,0

126

208

337

663

850

1 414

1 724

2 632

Kopice

3 759,0

120

212

363

782

944

1 585

1 969

2 944

Skorogoszcz

4 514,0

157

272

446

882

1 128

1 863

2 262

3 422

Wilczka

Wilkanów

35,1

5,96

12,3

24,6

65,2

92,9

191

253

458

Bystrzyca

Bystrzyca Kłodzka

64,0

7,41

11,3

16,5

27,4

32,9

47,8

55,2

75,2

Nysa Kłodzka

Biała Lądecka

Lądek Zdrój

166,0

32,9

53,8

86,0

178

238

460

607

1 146

Żelazno

305,0

33,2

69,5

136

346

483

955

1 242

2 175

175,0

27,1

46,6

75,2

144

181

290

348

511

256,0

34,3

56,8

87,8

156

192

291

341

479

Gorzuchów

511,0

50,5

85,2

126

196

225

292

321

387

Głuchołazy

283,0

49,5

100

167

289

342

466

520

646

Bystrzyca Dusznicka Szalejów Dolny Ścinawka Biała Głuchołaska

Tłumaczów

Rachunek prawdopodobieństwa i statystyka matematyczna są skutecznym narzędziem tam, gdzie trudności w sformułowaniu modelu teoretycznego skłaniają do korzystania z obserwacji. Stosowanie metod statystycznych to nie tylko opis klimatu i stosunków hydrologicznych, ale przede wszystkim wnioskowanie o własnościach rozpatrywanych zjawisk i prognozowanie ich przyszłego przebiegu. Przepływy maksymalne roczne o zadanym prawdopodobieństwie przewyższenia przedstawiono w tabeli 13. Przepływy te są m.in. podstawą projektowania obiektów hydrotechnicznych. Z hydraulicznego punktu widzenia jednym z najważniejszych wskaźników charakteryzujących wezbranie jest spływ jednostkowy wyrażony w m3/s/km2. Wskazuje on na objętość wody odpływającej w jednostce czasu z powierzchni jednostkowej zlewni. Spływ jednostkowy pozwala na porównanie ze sobą maksymalnych odpływów dla różnych zlewni o różnych cechach fizjograficznych i klimatycznych oraz na przybliżoną ocenę możliwego odpływu ze zlewni niekontrolowanych. W tabeli 15 zamieszczono wartości maksymalnych przepływów i spływów jednostkowych dla wybranych fal historycznych. Stacje wodowskazowe są przedstawione w kolejności zgodnej z przyrostem zlewni, od wodowskazu Międzylesie do wodowskazu Skorogoszcz. Tabela 14. Średni roczny współczynnik odpływu w przekrojach wodowskazowych zlewni Nysy Kłodzkiej dla wielolecia 1966-2010 [za: Tokarczyk 2011] Rzeka

Posterunek wodowskazowy

Średni roczny współczynnik odpływu

Międzylesie

0,50

Bystrzyca Kłodzka

0,58

Kłodzko

0,51

Bardo

0,53

Nysa

0,39

Kopice

0,34

Skorogoszcz

0,40

Wilczka

Wilkanów

0,76

Bystrzyca

0,57

Lądek Zdrój

0,72

Żelazno

0,60

Nysa Kłodzka

Biała Lądecka Bystrzyca Dusznicka Ścinawka Biała Głuchołaska

Szalejów Dolny

0,50

Tłumaczów

0,37

Gorzuchów

0,33

Głuchołazy

0,62

35,1

260,0

64,0

Międzylesie

Wilkanów

Bystrzyca Kłodzka

Lądek-Zdrój

Żelazno

Szalejów Dolny

Kłodzko

Tłumaczów

Gorzuchów

Bardo

Głuchołazy

Nysa

Kopice

Niemodlin

Skorogoszcz

Rzeka

Nysa Kłodzka

Wilczka

Nysa Kłodzka

Bystrzyca

Biała Lądecka

Bystrzyca Dusznicka

Nysa Kłodzka

Ścinawka

Nysa Kłodzka

Biała Głuchołaska

Nysa Kłodzka

Ścinawa Niemodlińska

Nysa Kłodzka

1964

4 514,5

118

3 759,2

269,4

124

34,3

550

78,2

36,3

340

70,6

17,6

9,20

12,5

11,3

3 276,0

283,0

1744,0

511,2

256,2

1 084,0

175,0

304,8

166,5

49,7

Stacja wodowskazowa

Powierzchnia zlewni (km2)

1965

1977

1985

1997

2001

2006

2009

Tabela 15. Maksymalne przepływy Qmax i spływy jednostkowe qmax w badanych przekrojach wodowskazowych dla wybranych fal historycznych 2010

0,026

0,038

0,121

0,315

0,153

0,142

0,314

0,403

0,058

0,144

0,358

0,356

0,227

592

650

124

850

146

65,7

382

109

74,0

25,8

67,8

8,60

2,79

0,131

0,198

0,438

0,487

0,286

0,256

0,352

0,623

0,243

0,403

0,261

0,245

0,056

505

18,3

287

239

490

134

64,4

298

44,9

311

138

9,55

99,3

38,0

8,44

0,112

0,068

0,088

0,845

0,281

0,261

0,251

0,275

0,256

1,020

0,829

0,149

0,382

1,083

0,170

0,198

0,273

0,127

0,354

0,473

0,184

341

17,0

209

106

257

49,3

18,0

167

77,0

700

425

46,1

424

150

86,7

0,440

2,297

2,553

0,721

1,631

4,274

1,744

490

1,731

40,0

0,148

1 410 0,375

0,076 1 200 0,266

0,063

0,064 1 150 0,351

0,375

224

8,58

146

128

45,6

241

87,0

0,147 1 790 1,026

0,923

120

230

237

139

33,0

42,6

34,0

6,80

41,0

4,87

5,16

0,450

0,096

0,070

0,154 1 340 1,236

39,3 0,224

60,4

45,5

8,1

92,1

16,6

9,13

0,050

0,032

0,039

0,161

0,138

0,235

0,340

0,128

0,189

0,140

0,204

0,106

0,158

0,139

0,104

254

28,2

179

36,2

520

157

97,7

549

27,4

215

102

11,5

218

42,0

23,6

0,056

0,105

0,055

0,128

0,298

0,307

0,381

0,507

0,156

0,705

0,615

0,180

0,840

1,197

0,475

426

5,90

300

352

212

505

88,5

45,1

512

137

387

224

7,75

98,6

10,3

84,3

0,094

0,022

0,080

0,107

0,750

0,289

0,173

0,176

0,473

0,780

1,270

1,344

0,121

0,379

0,293

1,697

275

17,4

228

177

66,6

163

29,0

19,2

145

11,3

33,5

23,0

6,44

52,0

10,9

6,16

0,061

0,065

0,061

0,054

0,235

0,094

0,057

0,075

0,134

0,065

0,110

0,138

0,101

0,200

0,309

0,124

Qmax (m3/s) qmax (m3/s km2) Qmax (m3/s) qmax (m3/s km2) Qmax (m3/s) qmax (m3/s km2) Qmax (m3/s) qmax (m3/s km2) Qmax (m3/s) qmax (m3/s km2) Qmax (m3/s) qmax (m3/s km2) Qmax (m3/s) qmax (m3/s km2) Qmax (m3/s) qmax (m3/s km2) Qmax (m3/s) qmax (m3/s km2)

Odpływ ze zlewni charakteryzowany jest również przez współczynnik odpływu α. Jest to stosunek ilości wody odpływającej z danej zlewni do całkowitej ilości wody spadającej na nią (tabela 14). Współczynnik odpływu odnosi się do całkowitej ilości wody, jaka przepłynęła przez określony profil wodowskazowy w danym czasie. W zlewni Nysy Kłodzkiej średni roczny współczynnik odpływu zmienia się od 0,76 w przekroju wodowskazowym Wilkanów do 0,33 w przekroju wodowskazowym Gorzuchów.

2.3.1. Zagrożenie powodziowe – potencjał powodziowy Złożoność zjawisk i warunków towarzyszących wezbraniom powodziowym nie sprzyja prostemu określeniu zagrożenia powodziowego i jego ilościowej oceny. Podejmowane w tym względzie wysiłki były ukierunkowane z reguły na określenie charakterystyk, takich jak: częstotliwość wezbrań, ich długotrwałość, prędkość przemieszczania się fali powodziowej, czas koncentracji, czas wzrastania i opadania fali itp. Zaproponowane przez Ozgę-Zielińską i współpracowników [2003] miary powodziogenności rzek zostały odniesione do wartości Maksymalnego Wiarygodnego Wezbrania (MWW), a każda z tych miar stanowi część wartości MWW. Przedstawiona w tej pracy metodyka określania MWW dotyczy wyłącznie takich przypadków, w których cała powierzchnia zlewni jest objęta opadem o wartości Maksymalnego Wiarygodnego Opadu (MWO). Wyznaczenie tych wartości, przy zastosowaniu genetycznych metod występowania zjawisk hydrologicznych, jest zagadnieniem złożonym. Na międzynarodowym sympozjum Zapory i ekstremalne wezbrania, zorganizowanym przez Międzynarodową Komisję Wielkich Zapór w 1992 roku (Grenada, Hiszpania), zalecono stosowanie przepływu MWW jako podstawy projektowania dużych obiektów hydrotechnicznych [Ozga-Zielińska i in. 2003]. Przepływ ten [Berga 1992, za Ozgą-Zielińską 2003] jest przyjmowany w niektórych publikacjach jako przepływ o prawdopodobieństwie p = 0,01% (woda występująca z częstością raz na dziesięć tysięcy lat). Ocenę stopnia bezpieczeństwa lub zagrożenia każdego obiektu hydrotechnicznego, w tym zbiornika retencyjnego, przeprowadza się z reguły na podstawie Wskaźnika Gwarancji Bezpieczeństwa WGB obiektu: WGB =

Qm MWW

gdzie: Qm jest przepływem miarodajnym, dla którego został zaprojektowany dany obiekt hydrotechniczny; MWW jest przepływem maksymalnym o prawdopodobieństwie p = 0,02%, który odpowiada przepływowi kontrolnemu dla I klasy zapór zbiorników wodnych. Takimi budowlami są np. zapory zbiorników Nysa i Otmuchów. Przyjmując, na przykład, jako przepływ miarodajny Qm, odpowiadający prawdopodobieństwu p =1%, na który najczęściej projektuje się ochronę przeciwpowodziową, wyznaczamy stopień gwarancji bezpieczeństwa przed powodzią dolin rzecznych chronionych obwałowaniem poniżej zbiornika retencyjnego I klasy: WGB =

Qm 1% Qmax 0,02%

Ocenę stopnia zagrożenia powodziowego doliny rzeki poniżej zbiornika retencyjnego określa się na podstawie Wskaźnika Zagrożenia Powodziowego WZP. WZP =

MWW – Qdoz MWW

gdzie Qdoz jest przepływem dozwolonym poniżej zbiornika. Wskaźnik zagrożenia powodziowego dla doliny Nysy Kłodzkiej poniżej zbiornika Nysa wynosi: 3618 – 250 WZP = = 0,93 3618 Po poprawieniu warunków przepływu w dolinie Nysy Kłodzkiej poniżej zbiornika Nysa i zwiększeniu odpływu dozwolonego do 800 m3/s wskaźnik ten będzie wynosił: 3618 – 800 WZP′ = = 0,78 3618 Wskaźnik ten określa stopień zagrożenia powodzią doliny poniżej zbiornika, gdyż dopiero w sytuacjach wystąpienia przepływów większych od Qdoz pojawiają się straty powodziowe. Ma on niewątpliwie związek ze stanami ostrzegawczymi i alarmowymi. Ocenę powodziogenności doliny poniżej zbiornika retencyjnego pod kątem największego dotychczas zaobserwowanego przepływu określa wskaźnik komplementarnej powodziogenności WKP.

WKP =

MWW – WWQ MWW

gdzie WWQ jest największym zaobserwowanym przepływem w wieloleciu poniżej danego zbiornika retencyjnego (absolutne maksimum). Wskaźnik komplementarnej powodziogenności dla doliny Nysy Kłodzkiej poniżej zbiornika Nysa wynosi: WKP =

3618 – 1550 = 0,59 3618

Przedstawione metody dają możliwość zróżnicowania oceny powodziowości w przekrojach wodowskazowych poniżej zbiorników retencyjnych. Natomiast nie są one wystarczające do oceny konkretnych odcinków dolin rzecznych, gdzie przebieg powodzi może być bardzo zróżnicowany, tak od strony fizycznej, jak i społeczno-ekonomicznej.

2.4. Wezbrania historyczne Z zapisów kronikarskich wynika, że w latach 1813-1855 występowały powodzie, które były następstwem wezbrań na Odrze, Nysie Kłodzkiej, Bobrze i Nysie Łużyckiej. Wartościowe informacje pochodzą jednak z początku XIX wieku, kiedy rozpoczęto systematyczne obserwacje meteorologiczne i hydrologiczne. Według dostępnych materiałów historycznych wielkie powodzie w dorzeczu Odry występowały stosunkowo często, między innymi w latach 1813, 1829, 1854, 1880, 1902, 1903, 1958, 1964, 1965, 1970, 1972, 1977, 1985, 1997, 2001, 2006, 2009 i 2010. Jednak powódź w 1997 roku na Odrze i Nysie Kłodzkiej swoimi rozmiarami przekroczyła wszystkie dotychczasowe. Na podstawie zbiorów danych typu opad-odpływ z lat 1964-2010, będących w zbiorze danych HYDRO w IMGW-PIB, oraz danych typu dopływ i odpływ ze zbiorników Topola, Kozielno, Otmuchów i Nysa, rejestrowanych przez RZGW we Wrocławiu, wytypowano dziwięć wezbrań, które zostały zarejestrowane na zdecydowanej większości stacjach opadowych i we wszystkich siedemnastu przekrojach wodowskazowych w zlewni Nysy Kłodzkiej. Wydzielony zbiór to wezbrania letnie z lat: 1964, 1965, 1977, 1985, 1997, 2001, 2006, 2009 i 2010 (dane źródłowe w egzemplarzu archiwalnym). Hydrogramy wyżej wymienionych wezbrań i odpowiadające im hietogramy opadów dobowych (1964, 1965, 1977) oraz godzinowych (1985, 1997, 2001, 2006, 2009, 2010) poddano analizie, w wyniku której: 33

− wydzielono w zlewni Nysy Kłodzkiej zlewnie cząstkowe (rysunek 6), dla których na podstawie sum opadów dobowych z dwudziestu trzech stacji IMGW-PIB oraz trzech stacji czeskich CHMU (tabela 4) wyznaczono średni opad; rozkład przestrzenny opadów wykonano metodą odwrotnych odległości ważonych Inverse Distance Weighting (IDW) (rysunki 7-16); − oceniono zmienność czasową i przestrzenną opadów w zlewniach przyrastających; − wydzielono odpływ podziemny z odpływu całkowitego; − wyznaczono cechy morfologiczne badanych fal; − określono charakterystyczne czasy dobiegu fal do przekrojów wodowskazowych; − obliczono fale hipotetyczne o prawdopodobieństwie przewyższenia p = 10%, 1%, 0,2%, 0,1% i 0,02%.

Rys. 6. Zlewnia Nysy Kłodzkiej z wydzielonymi zlewniami cząstkowymi

Estymacja pola opadów na podstawie danych punktowych wymaga zastosowania jednej z metod interpolacji. W opracowaniu zastosowano metodę odwrotnych odległości ważonych IDW (ang. Inverse Distance Weighting). Metoda IDW za pomocą średniej ważonej z n pomiarów w punktach z(xi, yi) określa wartość Z w miejscu (xj, yj), w którym nie ma pomiarów, d – odległość danego punktu pomiarowego od miejsca interpolacji [Urbański 2008]. Wartość Z wyznacza się z wyrażenia: n

Z(xj, yj) =

∑ [z(xi yi)dij–p] i =1

∑d i =1

–p ij

(1)

Na pole opadów interpolowane metodą IDW mają wpływ przede wszystkim: − wartość wykładnika potęgi p – im większy wykładnik, tym mniejsze znaczenie mają dalej położone punkty pomiarowe. Wartość p dobierano z zakresu od 1 do 3, osobno dla każdego przypadku tak, aby średni błąd interpolacji był jak najmniejszy (tabela 16); − ilość stacji uwzględniona do interpolacji. Metodę IDW wykorzystano w prezentacji rozkładów przestrzennych opadów, które są podstawą do opracowania prognoz hydrologicznych. Przestrzenne rozkłady badanych epizodów wyznaczone metodą IDW przedstawiono na rysunkach 7-16. Tabela 16. Średni błąd interpolacji opadów dla wybranych fal wezbraniowych w zlewni Nysy Kłodzkiej Rok wystąpienia wezbrania

Ilość stacji opadowych

Średni błąd

1964

0,099

1965

0,110

1977

0,090

19971

0,133

19972

0,076

2001

0,950

2006

0,100

2010

0,001

W zbiorze badanych wezbrań dysponowano jedynie dobowymi wartościami opadów. Dobowe wartości nie dają właściwego rozkładu czasowego opadów i ich natężenia, szczególnie w zlewniach górskich, gdzie przeważającym typem opadów wywołujących wezbrania są opady konwekcyjne oraz stref konwergencji [Kupczyk, Suligowski 2011] (np. opady w 1997 roku). Wartości godzinowe opadów były dostępne jedynie dla roku 1997 dla wybranych stacji opadowych. Dopiero po roku 2000 dostępne są wartości godzinowe. Na podstawie posiadanego zbioru danych, wiedzy o zjawisku formowania się wezbrań w dorzeczu Odry [Kosierb 2004] oraz przeprowadzonej analizy statystycznej opadów i maksymalnych przepływów można stwierdzić, że największy wpływ na formowanie się wezbrań w zlewni Nysy Kłodzkiej ma sytuacja opadowa w Kotlinie Kłodzkiej. Odbiciem tej zależności pod względem hydrologicznym są przepływy w przekroju wodowskazowym Bardo na Nysie Kłodzkiej oraz w przekroju wodowskazowym Głuchołazy na rzece Biała Głuchołaska. 35

Rys. 7. Rozkład przestrzenny sumy opadów w dniach 9-13.08.1964 roku w zlewni Nysy Kłodzkiej

Rys. 8. Rozkład przestrzenny sumy opadów w dniach 25-29.05.1965 roku w zlewni Nysy Kłodzkiej

Rys. 9. Rozkład przestrzenny sumy opadów w dniach 30.07-3.08.1977 roku w zlewni Nysy Kłodzkiej

Rys. 10. Rozkład przestrzenny sumy opadów w dniach 6-10.08.1985 roku w zlewni Nysy Kłodzkiej

Rys. 11. Rozkład przestrzenny sumy opadów w dniach 3-7.07.1997 roku w zlewni Nysy Kłodzkiej

Rys. 12. Rozkład przestrzenny sumy opadów w dniach 16-21.07.1997 roku w zlewni Nysy Kłodzkiej

Rys. 13. Rozkład przestrzenny sumy opadów w dniach 16-20.07.2001 roku w zlewni Nysy Kłodzkiej

Rys. 14. Rozkład przestrzenny sumy opadów w dniach 3-8.08.2006 roku w zlewni Nysy Kłodzkiej

Rys. 15. Rozkład przestrzenny sumy opadów w dniach 22-26.06.2009 roku w zlewni Nysy Kłodzkiej

Rys. 16. Rozkład przestrzenny sumy opadów w dniach 30.05-3.06.2010 roku w zlewni Nysy Kłodzkiej

2.4.1. Zmienność czasowa i przestrzenna opadów w czasie wezbrań Opad efektywny [Ignar 1988] stanowi tę część opadu atmosferycznego, która drogą spływu po powierzchni terenu zlewni, współdziałając jednocześnie z infiltracją, dostaje się do koryt sieci rzecznej formując wezbranie w zlewni. W skali makro o współdziałaniu procesów spływu powierzchniowego, infiltracji i retencji powierzchniowej zlewni decyduje głównie fizjografia i budowa geologiczna zlewni oraz wzajemne relacje między natężeniem deszczu a natężeniem infiltracji [Soczyńska 1997]. Wstępną ocenę zmienności czasowej i przestrzennej opadów można było wykonać dla zbioru danych (tabela 3) wyznaczając: 37

− sumy dobowe średniego opadu w zlewniach przyrastających (tabele 17-25); − rozkłady przestrzenne opadów (rysunki 7-16); − wskaźnikową charakterystykę opadów dla badanych wezbrań (tabele 8-10). Udział zlewni przyrastających w formowaniu badanych wezbrań przedstawiono również w postaci graficznej (rysunki 17 i 18), nanosząc na układ współrzędnych maksymalną sumę średniego opadu dobowego w zlewniach przyrastających i dzień wystąpienia tego opadu. Na dziewięć analizowanych historycznych wezbrań pięciokrotnie występowała Biała Lądecka w połączeniu z Wilczką (1997 rok) i Białą Głuchołaską (1977, 1997, 2009 i 2010 rok), czterokrotnie wiodącą była Biała Głuchołaska z Białą Lądecką (1997, 2009 i 2010 rok) i Ścinawką (2001 rok), trzykrotnie o wezbraniu decydowała Wilczka w połączeniu z Bystrzycą Dusznicką (1985 rok), Białą Lądecką (1997 rok) i Ścinawką (2006 rok). Z przedstawionej zmienności przestrzennej i czasowej (rysynki 17 i 18) maksymalnego średniego opadu dobowego w zlewniach przyrastających Nysy Kłodzkiej wynika, że decydujące znaczenie w formowaniu się wezbrań opadowych mają obszary górskie tworzące Kotlinę Kłodzką zamkniętą przekrojem wodowskazowym w Bardzie. Drugim obszarem powodziogennym jest górska część zlewni Białej Głuchołaskiej, z której odpływ rejestruje przekrój wodowskazowy w Głuchołazach. Tabela 17. Sumy dobowe średniego opadu w zlewniach przyrastających Nysy Kłodzkiej w dn. 9-13.08.1964 roku Rok 1964 Rzeka

Wodowskaz

9.08

10.08

Nysa Kłodzka

Międzylesie

61,1

74,3

11.08

12.08

13.08

Średni opad w zlewni (mm) 1,4

0,0

8,2

Wilczka

Wilkanów

64,6

91,6

2,8

0,0

12,3

Nysa Kłodzka

Bystrzyca Kłodzka

61,3

80,3

1,9

0,0

10,4

Bystrzyca

Bystrzyca Kłodzka

51,6

76,2

0,8

0,0

15,7

Biała Lądecka

Lądek Zdrój

73,1

70,9

1,0

0,0

17,3

Biała Lądecka

Żelazno

61,9

65,0

1,5

0,1

16,2

Bystrzyca Dusznicka Szalejów

56,0

72,9

0,7

0,0

15,6

Nysa Kłodzka

Kłodzko

57,8

74,1

1,4

0,0

13,8

Ścinawka

Tłumaczów

59,6

88,5

12,5

0,7

16,6

Ścinawka

Gorzuchów

56,4

82,9

7,4

0,3

16,6

Nysa Kłodzka

Bardo

56,8

75,6

2,5

0,1

14,6

Budzówka

Kamieniec Ząbkowicki

50,4

70,4

0,9

0,0

24,5

Biała Głuchołaska

Głuchołazy

69,0

31,3

0,1

0,9

12,7

Biała Głuchołaska

Biała Nyska

69,5

29,5

0,1

1,2

15,1

Tabela 18. Sumy dobowe średniego opadu w zlewniach przyrastających Nysy Kłodzkiej w dn. 25-29.05.1965 roku Rok 1965 Rzeka

Wodowskaz

25.05

26.05

27.05

28.05

29.05

Średni opad w zlewni (mm) Nysa Kłodzka

Międzylesie

4,5

1,6

0,2

12,9

21,4

Wilczka

Wilkanów

9,6

5,2

0,7

23,4

30,4

Nysa Kłodzka

Bystrzyca Kłodzka

6,6

2,9

0,4

19,0

27,6

Bystrzyca

Bystrzyca Kłodzka

9,2

4,4

4,0

34,2

50,6

Biała Lądecka

Lądek Zdrój

14,7

2,5

1,1

39,1

55,6

Biała Lądecka

Żelazno

14,0

2,3

1,0

37,5

56,8

Bystrzyca Dusznicka Szalejów

10,6

7,4

4,9

40,1

49,3

Nysa Kłodzka

Kłodzko

9,8

3,6

1,7

30,2

44,0

Ścinawka

Tłumaczów

6,3

6,6

1,2

31,1

51,5

Ścinawka

Gorzuchów

7,3

6,3

2,0

35,2

48,6

Nysa Kłodzka

Bardo

9,6

4,2

1,7

31,9

45,8

Budzówka

Kamieniec Ząbkowicki

12,5

6,2

0,4

43,0

49,3

Biała Głuchołaska

Głuchołazy

15,4

5,0

1,4

32,7

31,9

Biała Głuchołaska

Biała Nyska

15,8

6,7

2,1

32,7

29,4

Tabela 19. Sumy dobowe średniego opadu w zlewniach przyrastających Nysy Kłodzkiej w dn. 30.073.08.1977 roku Rok 1977 Rzeka

Wodowskaz

30.07

31.07

1.08

2.08

3.08

Średni opad w zlewni (mm) Nysa Kłodzka

Międzylesie

0,3

47,1

36,6

48,7

1,9

Wilczka

Wilkanów

0,3

36,0

71,8

79,8

2,7

Nysa Kłodzka

Bystrzyca Kłodzka

0,3

40,2

49,4

58,5

2,1

Bystrzyca

Bystrzyca Kłodzka

3,8

31,6

20,6

22,5

0,9

Biała Lądecka

Lądek Zdrój

1,8

57,2

79,2

69,3

1,6

Biała Lądecka

Żelazno

1,6

43,9

68,1

68,0

1,3

Bystrzyca Dusznicka Szalejów

8,5

33,2

11,9

15,1

0,6

Nysa Kłodzka

Kłodzko

2,2

37,9

44,2

49,3

1,4

Ścinawka

Tłumaczów

11,0

33,5

51,0

32,2

0,8

Ścinawka

Gorzuchów

9,4

33,7

37,5

27,1

0,8

Nysa Kłodzka

Bardo

3,5

36,4

41,0

43,3

1,3

Budzówka

Kamieniec Ząbkowicki

3,9

31,7

37,9

35,3

1,3

Biała Głuchołaska

Głuchołazy

6,5

54,0

99,4

87,5

5,2

Biała Głuchołaska

Biała Nyska

6,2

48,6

78,2

71,9

5,2

Tabela 20. Sumy dobowe średniego opadu w zlewniach przyrastających Nysy Kłodzkiej w dn. 6-10.08.1985 roku Rok 1985 Rzeka

Wodowskaz

6.08

7.08

8.08

9.08

10.08

Średni opad w zlewni (mm) Nysa Kłodzka

Międzylesie

49,2

37,3

23,1

11,6

8,3

Wilczka

Wilkanów

53,1

51,7

33,3

17,8

4,0

Nysa Kłodzka

Bystrzyca Kłodzka

52,0

41,7

26,7

13,7

6,4

Bystrzyca

Bystrzyca Kłodzka

66,0

29,0

16,6

8,9

7,3

Biała Lądecka

Lądek Zdrój

63,6

46,0

36,1

21,1

6,6

Biała Lądecka

Żelazno

64,5

43,2

32,8

19,4

6,0

Bystrzyca Dusznicka Szalejów

76,6

25,5

9,8

5,8

7,0

Nysa Kłodzka

Kłodzko

61,9

37,5

24,1

13,4

6,2

Ścinawka

Tłumaczów

70,5

23,2

7,7

3,8

3,5

Ścinawka

Gorzuchów

72,1

23,2

8,1

4,1

Nysa Kłodzka

Bardo

64,7

34,0

20,3

11,5

5,6

Budzówka

Kamieniec Ząbkowicki

70,4

27,6

21,3

13,4

2,6

Biała Głuchołaska

Głuchołazy

59,2

43,6

39,1

21,3

6,7

Biała Głuchołaska

Biała Nyska

56,2

42,2

38,8

21,5

7,0

Tabela 21. Sumy dobowe średniego opadu w zlewniach przyrastających Nysy Kłodzkiej w dn. 3-7.07.1997 roku Rok 1997 Rzeka

Wodowskaz

3.07

4.07

5.07

6.07

7.07

Średni opad w zlewni (mm) Nysa Kłodzka

Międzylesie

7,9

10,6

49,4

75,2

98,9

Wilczka

Wilkanów

1,9

8,9

66,1

167,1

150,2

Nysa Kłodzka

Bystrzyca Kłodzka

4,4

12,3

42,4

87,3

105,8

Bystrzyca

Bystrzyca Kłodzka

3,4

17,7

13,6

33,1

72,5

Biała Lądecka

Lądek Zdrój

1,1

8,1

83,8

135,9

137,4

Biała Lądecka

Żelazno

1,7

9,4

67,7

113,9

133,8

Bystrzyca Dusznicka Szalejów

11,2

12,3

10,2

22,0

53,6

Nysa Kłodzka

Kłodzko

4,9

12,0

43,2

81,2

103,7

Ścinawka

Tłumaczów

17,0

17,7

13,5

47,8

66,4

Ścinawka

Gorzuchów

20,8

15,8

13,0

41,2

61,7

Nysa Kłodzka

Bardo

8,9

13,7

35,7

68,9

91,4

Budzówka

Kamieniec Ząbkowicki

14,5

25,1

29,7

36,8

58,0

Biała Głuchołaska

Głuchołazy

1,6

18,1

72,9

145,3

132,4

Biała Głuchołaska

Biała Nyska

1,8

15,2

55,1

131,5

108,5

Tabela 22. Sumy dobowe średniego opadu w zlewniach przyrastających Nysy Kłodzkiej w dn. 17-21.07.1997 roku Rok 1997 Rzeka

Wodowskaz

17.07

18.07

19.07

20.07

21.07

Średni opad w zlewni (mm) Nysa Kłodzka

Międzylesie

1,8

25,7

35,0

7,4

18,0

Wilczka

Wilkanów

3,8

23,2

68,7

15,4

26,2

Nysa Kłodzka

Bystrzyca Kłodzka

2,0

23,8

46,3

9,5

19,2

Bystrzyca

Bystrzyca Kłodzka

0,7

23,0

42,6

6,9

13,3

Biała Lądecka

Lądek Zdrój

1,6

38,3

75,0

14,4

26,9

Biała Lądecka

Żelazno

1,3

34,5

65,6

15,1

25,4

Bystrzyca Dusznicka Szalejów

1,4

31,1

26,8

12,9

8,9

Nysa Kłodzka

Kłodzko

1,7

27,9

47,9

11,8

19,5

Ścinawka

Tłumaczów

9,9

53,3

63,3

11,6

11,3

Ścinawka

Gorzuchów

6,6

50,2

50,7

11,5

11,1

Nysa Kłodzka

Bardo

2,6

32,7

46,7

11,9

17,6

Budzówka

Kamieniec Ząbkowicki

2,7

48,4

42,1

17,0

17,9

Biała Głuchołaska

Głuchołazy

3,9

36,5

65,8

14,2

22,8

Biała Głuchołaska

Biała Nyska

4,4

39,0

57,5

13,5

18,7

Tabela 23. Sumy dobowe średniego opadu w zlewniach przyrastających Nysy Kłodzkiej w dn. 16-20.07.2001 roku Rok 2001 Rzeka

Wodowskaz

16.07

17.07

18.07

19.07

20.07

Średni opad w zlewni (mm) Nysa Kłodzka

Międzylesie

9,3

17,7

0,7

9,2

34,7

Wilczka

Wilkanów

15,7

19,2

1,7

15,7

42,7

Nysa Kłodzka

Bystrzyca Kłodzka

10,9

18,4

1,1

11,3

39,5

Bystrzyca

Bystrzyca Kłodzka

4,5

16,1

0,8

7,4

53,4

Biała Lądecka

Lądek Zdrój

23,2

22,7

0,4

18,1

49,6

Biała Lądecka

Żelazno

19,7

21,0

0,5

14,9

48,2

Bystrzyca Dusznicka Szalejów

5,2

13,4

2,3

4,8

60,4

Nysa Kłodzka

Kłodzko

11,1

18,1

1,1

10,5

48,0

Ścinawka

Tłumaczów

1,7

14,5

3,8

5,1

61,2

Ścinawka

Gorzuchów

2,8

14,3

2,9

6,0

68,3

Nysa Kłodzka

Bardo

9,1

17,3

1,4

9,2

53,3

Budzówka

Kamieniec Ząbkowicki

8,8

15,8

0,6

5,1

56,9

Biała Głuchołaska

Głuchołazy

44,6

28,1

0,6

17,5

29,6

Biała Głuchołaska

Biała Nyska

41,7

29,3

1,0

17,9

28,9

Tabela 24. Sumy dobowe średniego opadu w zlewniach przyrastających Nysy Kłodzkiej w dn. 4-8.08.2006 roku Rok 2006 Rzeka

Wodowskaz

4.08

5.08

6.08

7.08

8.08

Średni opad w zlewni (mm) Nysa Kłodzka

Międzylesie

44,5

12,7

32,9

67,5

24,6

Wilczka

Wilkanów

61,5

13,7

30,1

97,0

22,6

Nysa Kłodzka

Bystrzyca Kłodzka

50,6

12,9

31,2

78,3

23,0

Bystrzyca

Bystrzyca Kłodzka

45,5

7,0

23,3

50,0

16,2

Biała Lądecka

Lądek Zdrój

57,7

10,5

26,1

77,5

29,0

Biała Lądecka

Żelazno

55,6

11,3

26,6

77,7

28,1

Bystrzyca Dusznicka Szalejów

42,8

8,1

25,0

41,4

8,7

Nysa Kłodzka

Kłodzko

50,3

10,8

27,9

68,5

21,3

Ścinawka

Tłumaczów

57,9

16,3

46,4

78,8

7,9

Ścinawka

Gorzuchów

54,3

14,3

39,1

67,5

10,6

Nysa Kłodzka

Bardo

49,2

10,2

27,2

61,2

18,0

Budzówka

Kamieniec Ząbkowicki

52,3

7,6

25,4

59,6

17,8

Biała Głuchołaska

Głuchołazy

37,1

6,4

17,8

42,2

15,1

Biała Głuchołaska

Biała Nyska

38,5

5,8

15,0

31,7

13,8

Tabela 25. Sumy dobowe średniego opadu w zlewniach przyrastających Nysy Kłodzkiej w dn. 22-26.06.2009 roku Rok 2009 Rzeka

Wodowskaz

22.06

23.06

24.06

25.06

26.06

Średni opad w zlewni (mm) Nysa Kłodzka

Międzylesie

12,4

20,9

11,9

1,3

12,0

Wilczka

Wilkanów

25,3

27,9

20,5

4,1

33,6

Nysa Kłodzka

Bystrzyca Kłodzka

17,3

23,2

15,2

2,7

23,0

Bystrzyca

Bystrzyca Kłodzka

15,7

19,0

13,3

6,9

44,5

Biała Lądecka

Lądek Zdrój

45,3

33,7

29,8

18,3

82,1

Biała Lądecka

Żelazno

37,4

29,2

21,8

14,4

85,7

Bystrzyca Dusznicka Szalejów

11,8

15,8

7,4

4,2

60,3

Nysa Kłodzka

Kłodzko

21,7

23,0

15,2

7,0

52,1

Ścinawka

Tłumaczów

21,7

32,3

16,9

6,9

27,0

Ścinawka

Gorzuchów

19,1

27,5

14,1

6,2

42,6

Nysa Kłodzka

Bardo

20,8

23,4

14,3

7,1

52,8

Budzówka

Kamieniec Ząbkowicki

20,5

19,9

9,8

12,0

45,3

Biała Głuchołaska

Głuchołazy

45,0

31,8

33,1

17,6

53,9

Biała Głuchołaska

Biała Nyska

39,7

28,1

30,6

13,8

41,6

Rys. 17. Udział zlewni przyrastających w formowaniu się wezbrań powodziowych w zlewni rzeki Nysa Kłodzka w latach 1964, 1965, 1977 i 1985

Rys. 18. Udział zlewni przyrastających w formowaniu się wezbrań powodziowych w zlewni rzeki Nysa Kłodzka w latach 1997, 2001, 2006, 2009 i 2010 43

Poszukując związku między opadem efektywnym a spływem powierzchniowym, wydzielono z całkowitego hydrogramu wezbrań część, która jest odpływem podziemnym.

2.4.2. Wydzielenie odpływu podziemnego z odpływu całkowitego Wydzielenie odpływu podziemnego z odpływu całkowitego pozwala na oszacowanie spływu powierzchniowego, którym zasilane są cieki podczas wezbrań. Aktualnie do wydzielenia tego odpływu stosowane są w hydrologii różne metody. Punkt początkowy fali daje się względnie łatwo wyznaczyć na podstawie oceny przyrostów godzinowych przepływu. Ustalenie końcowego punktu podziału jest znacznie trudniejsze, ponieważ kończy się spływ powierzchniowy i podpowierzchniowy, a zaczyna wzrastać odpływ podziemny. Wszystkie metody rozdziału są oparte na założeniach arbitralnych, gdyż brak jest ścisłej, genetycznie uzasadnionej definicji wydzielenia z hydrogramu fal spływu powierzchniowego i podziemnego. Dla wyznaczania punktu podziału stosowane są następujące metody: − według prostej poziomej; metoda ta daje stały odpływ podziemny, co nie znajduje fizycznego uzasadnienia, ponieważ w czasie trwania opadu zasilanie wód podziemnych również wzrasta, lecz jest opóźnione w stosunku do odpływu całkowitego; − według prostej rosnącej; metoda ta jest fizycznie uzasadniona, a końcowy punkt wyznacza wyraźne spłaszczenie krzywej opadającej fali; − za pomocą dwóch prostych; w metodzie tej zakłada się zmniejszenie odpływu podziemnego do momentu kulminacji fali, a następnie wzrost do punktu końcowego; − rozdział przepływu, jak w metodzie poprzedniej, za pomocą krzywej trzeciego stopnia. Ponieważ przy dużych wezbraniach powodziowych udział odpływu podziemnego jest mały, to wybrana metoda rozdziału ma niewielki wpływ na efekt końcowy.

2.4.3. Cechy morfologiczne fal Hydrogram fali wg Chow’a [1964] to »integralne wyznaczenie charakterystyk fizjograficznych i klimatycznych, które determinują relacje między opadem a odpływem na obszarze zlewni«. 44

Morfologicznymi charakterystykami fal są następujące parametry: − przepływ maksymalny (kulminacyjny) (m3/s); − objętość fali (mln m3); − czas wznoszenia (godz.) – czas od początku wezbrania do momentu osiągnięcia przepływu maksymalnego; − czas opadania (godz.), który wynika z krzywej opadania hydrogramu. Czas wznoszenia i czas opadania stanowią łącznie czas trwania fali. Efekty przeprowadzonych analiz przyczyna-skutek (opad-odpływ) przedstawiono dla dziesięciu posterunków wodowskazowych określając: − okres wystąpienia wezbrania; − przepływ maksymalny i datę jego wystąpienia; − charakterystyki morfologiczne fal, tj. objętość, czas trwania, czas wznoszenia i czas opadania; − sumę opadów na zlewnię oraz maksymalny opad dobowy na stacji. Wyznaczone wartości przedstawiono w postaci tabelarycznej. Cechy morfologiczne fal dla przekrojów wodowskazowych Bardo na Nysie Kłodzkiej i Głuchołazy na Białej Głuchołaskiej zebrano w tabelach 26 i 27. Bardo i Głuchołazy są podstawowymi wodowskazami osłonowymi dla kaskady zbiorników retencyjnych na Nysie Kłodzkiej. Pozostałe charakterystyki dla stacji wodowskazowych Nysy Kłodzkiej i jej głównych dopływów zamieszczono w Załączniku I.

2.4.4. Odpływ powierzchniowy – zmienność czasowa i przestrzenna Jednym z podstawowych problemów hydrologii jest określenie mechanizmu transformacji opadu w odpływ [Ozga-Zielińska, Brzeziński 1997; Soczyńska 1997; Szymkiewicz, Gąsiorowski 2010]. Dla inżynierów eksploatujących zbiorniki retencyjne istotne znaczenie ma hydrogram będący reakcją zlewni na opady o charakterze nawalnym. Zestaw takich hydrogramów dla zlewni Nysy Kłodzkiej zamieszczono w opracowaniu Hydrogramy fal Nysy Kłodzkiej [2012]. Złożone kształty tych hydrogramów są generowane głównie przez przestrzenną zmienność opadów (rysunki 7-16) oraz powierzchnię i kształt zlewni (tabela 2). W wyniku łącznego oddziaływania na zlewnię klimatu i procesów geologicznych powstała dendryczna sieć rzek i strumieni. W hydrologii przyjmuje się, że czas trwania spływu powierzchniowego (ts) spowodowanego „opadem efektywnym” jest sumą czasu trwania opadu (tp) i czasu koncentracji (tk). Czas koncentracji definiowany jest w hydrologii jako czas, po którym krople wody z najdalszych miejsc zlewni dotrą do przekroju zamykającego. Termin ten stosujemy przy jednoczesnym dobiegu spływów powierzchniowych różnymi dro45

1964-08-16 17:00 1965-06-04 17:00 1977-08-10 18:00 1977-08-29 06:00 1985-08-15 17:00 1997-07-11 16:00 1997-07-25 00:00 2001-07-24 09:00 2001-07-28 18:00 2006-08-12 15:00 2009-06-30 07:00

2010-06-08 08:00

1964-08-09 11:00 1965-05-28 06:00 1977-07-31 18:00 1977-08-21 18:00 1985-08-06 17:00 1997-07-05 18:00 1997-07-18 11:00 2001-07-20 13:00 2001-07-25 14:00 2006-08-07 06:00 2009-06-26 17:00

2010-06-02 11:00

Okres wystąpienia wezbrania

163,0

505,0

520

167

241,0

455

1 790

257,0

423

490

850,0

550,0

Qmax (m3/s) 1964-08-11 17:00 1965-05-30 02:00 1977-08-03 08:00-09:00 1977-08-23 12:00-16:00 1985-08-07 16:00 1997-07-08 01:00 1997-07-20 08:00 2001-07-21 08:00-09:00 2001-07-26 01:00 2006-08-08 21:00 2009-06-27 06:40 2010-06-02 19:40-19:50 20:10-20:40

Data wystąpienia Qmax

49,86

55,07

86,71

23,03

30,36

122,05

203,15

92,37

80,49

80,53

111,37

89,81

Objętość 3 (mln m )

147

129

157

132

216

180

156

144

174

Czas trwania (godz.)

Czas wznoszenia (godz.)

138

112

193

136

111

120

Czas opadania (godz.)

Parametry morfometryczne fali

58,3

136,6

183,7

46,9

99,0

111,5

218,6

139,1

98,2

125,4

133,7

169,5

(mm)

30.05-3.06. 2010

8-14.08. 1964 23.05-1.06. 1965 30.07-3.08. 1977 18-23.08. 1977 5-10.08. 1985 3-7.07. 1997 17-21.07. 1997 15-22.07 2001 24-29.07. 2001 3-8.08. 2006 22-28.08. 2009

okres wystąpienia

Suma opadów na zlewnię

Tabela 26. Podstawowe charakterystyki fal wezbraniowych i opadów w przekroju Bardo na Nysie Kłodzkiej

55,0

117,8

117,5

52,3

84,1

90,8

200,1

80,6

56,5

141,1

90,0

111,4

(mm/d)

2.06. 2010

10.08. 1964 29.05. 1965 31.07. 1977 22.08. 1977 6.08. 1985 6.07. 1997 19.07. 1997 20.07. 2001 25.07. 2001 7.08. 2006 26.06. 2009

data

Maksymalny opad dobowy

1964-08-12 11:00 1965-06-16 11:00 1977-08-08 02:00 1977-08-28 06:00 1985-08-14 16:00 1997-07-09 21:00 1997-07-22 03:00 2001-07-24 18:00 2001-07-29 18:00 2006-08-12 16:00 2006-06-29 05:00 2010-05-26 04:00 2010-06-06 09:00

1964-08-09 17:00 1965-06-11 11:00 1977-07-31 12:00 1977-08-21 15:00 1985-08-07 07:00 1997-07-06 03:00 1997-07-19 08:00 2001-07-19 18:00 2001-07-25 06:00 2006-08-07 08:00 2009-06-26 14:00 2010-05-21 18:00 2010-06-02 05:00

Okres wystąpienia wezbrania

66,6

212

36,2

45,6

45,1

75,4

490

106

123

239

124

34,3

Qmax (m3/s) 1964-08-10 04:00 1965-06-12 01:00 1977-08-02 13:00 1977-08-23 13:00 1985-08-09 07:00 1997-07-07 06:00 1997-07-20 00:00 2001-07-21 12:00 2001-07-25 11:00 2006-08-08 17:20; 17:40 2009-06-26 22:00 2010-05-22 17:00-17:30 2010-06-02 13:40

Data wystąpienia Qmax

13,41

14,60

13,56

9,38

9,58

9,88

100

106

124

108

120

65,59 11,04

177

159

30,83

27,64

149

12,73 36,21

4,44

Objętość 3 (mln m )

Czas trwania (godz.)

Czas wznoszenia (godz.)

103

129

113

100

Czas opadania (godz.)

Parametry morfometryczne fali

70,3

90,0

156,8

132,9

44,2

140,5

127,3

352,0

163,6

119,0

196,7

98,6

128,6

(mm) 9-14.08. 1964 8-14.06. 1965 30.07-3.08. 1977 18-23.08. 1977 6-10.08. 1985 3-8.07. 1997 17-21.07. 1997 16-21.07 2001 23-26.07. 2001 3-8.08. 2006 22-27.06. 2009 16-22.05. 2010 30.05-3.06. 2010

okres wystąpienia

Suma opadów na zlewnię

42,0

79,3

68,2

73,7

53,7

53,2

75,0

189,0

56,0

44,6

139

68,1

92,9

(mm/d) 9.08. 1964 11.06. 1965 1.08. 1977 21.08. 1977 7.08. 1985 6.07. 1997 19.07. 1997 16.07. 2001 25.07. 2001 7.08. 2006 23.06. 2009 21.05. 2010 2.06. 2010

data

Maksymalny opad dobowy

Tabela 27. Podstawowe charakterystyki fal wezbraniowych i opadów w przekroju Głuchołazy na rzece Biała Głuchołaska

gami do rozpatrywanego profilu. Określa się go jako odległość środka ciężkości hietogramu opadu od środka ciężkości hydrogramu fali wywołanej tym opadem. Graficzną prezentację opisanych wyżej zależności typu opad-odpływ przedstawiono dla wiodących posterunków wodowskazowych, tj. dla Barda (rysunki 19, 20, 21, 22) i dla Głuchołaz (rysunki 23, 24). Z wykorzystaniem godzinowych hietogramów i odpowiadających im hydrogramów przepływu, oceniono również czas dobiegania na podstawie różnicy między czasami wystąpienia maksymalnego opadu na terenie zlewni i maksymalnego przepływu w przekroju wodowskazowym. Wartości wyznaczone tymi metodami przedstawiono w tabeli 28. Tabela 28. Charakterystyczne czasy spływu powierzchniowego wyznaczone na podstawie wezbrań historycznych Oznaczenia Jednostki

lipiec 1997 fala 1

lipiec 1997 fala 2

sierpień 1985

czerwiec 2010

czerwiec 2009

czerwiec 2006

lipiec 2001

Nysa Kłodzka, wodowskaz Bardo

Qmax

m3/s

1 790

455

257

163

504

520

241

TQmax

dzień-godz.

08-01

20-08

07-16

02-20

27-06

08-21

21-09

Pmax

mm/h

12,6

3,0

6,4

3,8

18,3

6,5

9,8

TPmax

dzień-godz.

07-15

19-06

06-18

02-09

26-17

08-08

20-21

TQmax – TPmax godz.

godz.

120

godz.

111

110

134

159

Biała Głuchołaska, wodowskaz Głuchołazy

Qmax

m3/s

490

75,4

66,6

212

TQmax

dzień-godz.

06-00

20-00

02-14

26-22

08-17

21-12

Pmax

mm/h

6,6

12,7

4,8

7,3

TPmax

dzień-godz.

07-11

19-13

02-09

26-15

07-10

20-23

TQmax – TPmax godz.

godz.

120

godz.

128

Oznaczenia: Qmax – przepływ maksymalny, TQmax – data wystąpienia Qmax, Pmax – opad maksymalny, TPmax – data wystąpienia Pmax, TQmax – TPmax – czas dobiegania, tk – czas koncentracji, tp – czas trwania opadu, ts – czas trwania spływu powierzchniowego

Z zamieszczonych w tabeli 28 wartości wynika, że czas dobiegania ze zlewni Nysy Kłodzkiej do przekroju Bardo (TQmax – TPmax) zmienia się w przedziale od 10 do 26 godz., z przewagą krótszych czasów. Natomiast czas trwania spływu powierzch48

Rys. 19. Hietogram opadu i hydrogram odpływu ze zlewni Nysy Kłodzkiej w przekroju Bardo, 1985 rok

Rys. 20. Hietogram opadu i hydrogram odpływu ze zlewni Nysy Kłodzkiej w przekroju Bardo, 1997 rok – fala 1

Rys. 21. Hietogram opadu i hydrogram odpływu ze zlewni Nysy Kłodzkiej w przekroju Bardo, 1987 rok – fala 2 49

Rys. 22. Hietogram opadu i hydrogram odpływu ze zlewni Nysy Kłodzkiej w przekroju Bardo, 2006 rok

Rys. 23. Hietogram opadu i hydrogram odpływu ze zlewni Białej Głuchołaskiej w przekroju Głuchołazy, 1997 rok

Rys. 24. Hietogram opadu i hydrogram odpływu ze zlewni Białej Głuchołaskiej w przekroju Głuchołazy, 2009 rok 50

niowego zamyka się w przedziale od 62 do 134 godz., przy czym czas koncentracji zmienia się od 14 do 45 godz. Analogiczne czasy w przekroju Głuchołazy na rzece Biała Głuchołaska wynoszą: czas dobiegu od 6 do 31 godz., natomiast czas spływu powierzchniowego od 55 do 128 godz., przy czasie koncentracji od 8 do 42 godz. W krótkoterminowych prognozach wezbrań spowodowanych opadami istotne znaczenie mają relacje między czasem koncentracji i czasem przemieszczania się fal. Czas przemieszczania się fal określa się najczęściej w odniesieniu do przejścia kulminacji fali powodziowej wzdłuż koryta rzeki. Najlepsze rezultaty w ocenie czasu przemieszczania daje analiza empiryczna oparta na materiale historycznym, która nie jest pozbawiona różnych komplikacji, gdy między rozważanymi profilami znajdują się dopływy boczne, które zmieniają kształt fali i mogą opóźnić lub przyspieszyć kulminacje. Z dokonanej analizy przemieszczania się fal między przekrojami wodowskazowymi z uwzględnieniem dopływów bocznych na rzekach Nysa Kłodzka i Biała Głuchołaska wynika, że średni czas i prędkość na badanych odcinkach wynoszą: Tabela 29. Pomierzone prędkości maksymalne i odpowiadające im prędkości średnie w przekrojach wodowskazowych Nysy Kłodzkiej i jej dopływach (dane z lat 1951-2011) Rzeka

Wodowskaz

Vmax (m/s)

Vśredn. (m/s)

Data pomiaru

Suma wykonanych pomiarów

Nysa Kłodzka

Międzylesie

2,65

1,84

30.06.2009

221

Wilczka

Wilkanów

3,14

1,48

22.07.2011

256

Nysa Kłodzka

Bystrzyca Kłodzka

2,207

1,52

12.03.1998

295

Bystrzyca

2,63

1,99

03.12.2007

296

Biała Lądecka

Lądek Zdrój

3,04

1,37

14.11.2012

292

Biała Lądecka

Żelazno

3,52

2,28

09.07.1985

302

Bystrzyca Dusznicka Szalejów Dolny

2,63

1,44

11.06.2013

297

Nysa Kłodzka

Kłodzko

3,90

2,55

28.02.2006

265

Ścinawka

Tłumaczów

4,05

0,50

11.04.2007

317

Ścinawka

Gorzuchów

2,65

1,54

24.02.2012

301

Nysa Kłodzka

Bardo

2,58

1,81

07.07.1985

224

Budzówka

Kamieniec Ząbkowicki

3,47

0,14

17.06.2011

Nysa Kłodzka

Nysa

2,70

1,67

03.06.1965

342

Nysa Kłodzka

Kopice

3,21

1,56

23.01.2008

161

Nysa Kłodzka

Skorogoszcz

2,95

1,64

29.07.1997

246

Biała Głuchołaska

Głuchołazy

4,01

1,58

05.07.1977

277

Biała Głuchołaska

Biała Nyska

2,53

0,48

13.09.2011

Tabela 30. Prędkości i czasy przemieszczania się fali kinematycznej na Nysie Kłodzkiej (na podstawie

Kłodzko Bardo

Nysa Kłodzka

Nysa Kopice

21,54 21,51 16,97 50,90 28,50 24,50

Skorogoszcz Lądek Zdrój Żelazno Tłumaczów Gorzuchów Głuchołazy Biała Nyska

Biała Lądecka

17,50

Ścinawka

15,40

Biała Głuchołaska

15,00

2,65

1,84

221

2,21

1,52

295

3,90

2,55

265

2,58

1,81

224

2,70

1,67

342

3,21

1,56

161

2,95

1,64

246

3,04

0,37

292

3,52

2,28

302

4,05

0,50

317

2,65

1,54

301

4,01

1,58

377

2,53

0,48

Czas przemieszczenia (godz.)

Bystrzyca Kłodzka

średnia (m/s)

Prędkość fali kinemat. (m/s)

Międzylesie

maks. (m/s)

Prędkość średnia na odcinku (m/s)

Rzeka

Prędkość z pomiarów hydrometrycznych

Ilość pomiarów (sztuk)

Nazwa wodowskaz

Odległość między wodowskazami (km)

danych z lat 1951-2011)

1,68 2,03 2,18 1,74 1,61 1,60

2,80 3,38 3,63 2,90 2,68 2,67

2,14 1,63 1,30 4,88 2,95 2,55

2,28

3,80

1,30

1,54

2,57

1,66

1,58

2,63

1,58

Międzylesie – Bystrzyca: t = 4 godz., v = 1,6 m/s; Bystrzyca – Kłodzko: t = 3,6 godz., v = 1,82 m/s; Kłodzko – Bardo: t = 2,3 godz., v = 3,6 m/s; Głuchołazy – zbiornik Nysa: t = 4,5 godz. v = 1,5 m/s. Inną metodą określenia czasu przemieszczania się fal jest jego ocena na podstawie pomiarów hydrometrycznych. Największe i najmniejsze pomierzone wartości prędkości stanowią ważny rozdział w klasyfikacji ekstremów w hydrologii. Mają one bezpośrednią interpretację fizyczną, jako wynik dynamicznego procesu przepływu opisywanego równaniami Saint Venanta. Jeżeli w równaniu zachowania pędu uwzględnimy jedynie dwie siły, tj. siłę ciężkości i siłę tarcia, to otrzymamy równanie fali kinematycznej, dla której prędkość wynosi Vf = Vśr. Oznacza to, że fala kinematyczna przemieszcza się w cieku z prędkością większą od średniej prędkości przepływu. Zbiorem danych dla oceny prędkości były pomiary hydrometryczne z lat 1951-2011 (tabela 29). Podstawą oceny prędkości i czasu przemieszczania się fal wezbraniowych na odcinkach między posterunkami wodowskazowymi rzek Nysy Kłodzkiej, Białej Lądeckiej, Ścinawki i Białej Głuchołaskiej było wybranie ze zbioru danych hydrometrycznych prędkości maksymalnych i odpowiadających im prędkości średnich. − − − −

Wyznaczone prędkości fali kinematycznej i czasy przemieszczania się między przekrojami wodowskazowymi są zbliżone do wartości maksymalnych (tabela 30) uzyskanych z pomiarów hydrometrycznych.

2.4.5. Fale hipotetyczne Powtarzalność zdarzeń ekstremalnych wyznacza się metodami statystyki matematycznej. Przepływy roczne o zadanym prawdopodobieństwie przewyższenia (tabela 13) stanowią dane wyjściowe dla wymiarowania obiektów gospodarki wodnej. Dane te wraz z falami hipotetycznymi (teoretycznymi) [Gądek 2012, 2014] mają szerokie zastosowanie w gospodarowaniu zasobami wodnymi na zbiornikach retencyjnych. Obliczanie fal hipotetycznych nie doczekało się jeszcze właściwej metodyki. Wyznacza się je różnymi metodami, m.in. Reitzem-Krepsem [za Lamborem 1962b], Strupczewskiego [1964], Politechniki Warszawskiej (1971), Politechniki Krakowskiej [Gądek 2012]. Obliczenie fal hipotetycznych w pracy wykonano metodą Politechniki Warszawskiej, a źródłem danych były hydrogramy wezbrań z lat 1964-2010. Z tego zbioru wybrano sześć największych wezbrań o charakterze jednorodnym, dla których wyznaczono następujące parametry morfologiczne: − Q0 – przepływ początkowy, od którego rozpoczyna się ciągły i intensywny wzrost natężenia przepływu (m3/s); − Qmax – przepływ maksymalny wezbrania (m3/s); − tw – czas wznoszenia fali od przepływu początkowego Q0 do przepływu maksymalnego Qmax (godz.); − top – czas opadania (godz.). SUMA CZASÓW WZNOSZENIA I OPADANIA WYZNACZA CZAS TRWANIA WEZBRANIA Ustalenie końcowego punktu na krzywej opadania hydrografu fali jest znacznie trudniejsze niż punktu początkowego (rozdz. 2.4.2), ponieważ wraz z końcem spływu powierzchniowego zaczyna wzrastać odpływ gruntowy. Najczęściej punkt ten wyznaczany jest rosnącą prostą łączącą początek wezbrania z punktem przecięcia na krzywej opadania. W metodzie warszawskiej ten punkt przyjmuje się 4×tw. Obliczenia metodą Politechniki Warszawskiej polegają na normalizacji zbioru fal po czasie i natężeniu przepływu (są one o różnych skalach czasowych i natężenia przepływu), celem ustalenia wzorcowego hydrogramu jednostkowego. Fala wzorcowa stanowi podstawę do wyznaczania hydrogramu fali hipotetycznej o zadanym prawdopodobieństwie przewyższenia. Rzędne tej fali otrzymuje się [Gądek 2012] przez pomnożenie poszczególnych znormalizowanych współrzęd53

nych czasowych i przepływów przez średni czas wznoszenia i wartość przepływu maksymalnego o zadanym prawdopodobieństwie przewyższenia Qpp (tabela 13). W ten sposób otrzymujemy fale hipotetyczne o następujących charakterystykach: − natężenie przepływu Qpp (m3/s); − czas wznoszenia (godz.), czas opadania (godz.); − objętość wezbrania V (mln m3). Hydrogramy fal hipotetycznych dla przekroju Bardo na Nysie Kłodzkiej przedstawiono w tabeli 31 i na rysunku 25, natomiast dla Głuchołaz na Białej Głuchołaskiej w tabeli 32 i rysunku 26. Dla wyznaczania fal hipotetycznych opracowano program komputerowy „Fala” (mat. źródłowe). Obliczanie fal wykonano metodą opracowaną przez Katedrę Hydrologii i Gospodarki Wodnej Politechniki Warszawskiej [Popielarz-Deja 1971]. Średnie wartości czasów wznoszenia i opadania fal rzeczywistych są zbliżone do analogicznych czasów fal hipotetycznych (tabele 26 i 27), które wynoszą odpowiednio dla Barda i Głuchołaz 46 i 26 godz.

Rys. 25. Fale hipotetyczne, rzeka Nysa Kłodzka, wodowskaz Bardo

Rys. 26. Fale hipotetyczne, rzeka Biała Głuchołaska, wodowskaz Głuchołazy 54

Tabela 31. Fale hipotetyczne, rzeka Nysa Kłodzka, wodowskaz Bardo Oznaczenia Przepływ Qpp (m3/s)

Prawdopodobieństwo przewyższenia (%) 0,02

0,1

0,2

1935

1591

1442

1095

591

Tabela 32. Fale hipotetyczne, rzeka Biała Głuchołaska, wodowskaz Głuchołazy Oznaczenia Przepływ Qpp (m3/s)

Rzędne hydrogramów fal hipotetycznych Czas t (godz.)

Prawdopodobieństwo przewyższenia (%) 0,02

0,1

0,2

646

520

466

342

167

Rzędne hydrogramów fal hipotetycznych Czas t (godz.)

Natężenie przepływu (m3/s)

105

85,9

77,9

59,1

31,9

26,3

21,2

19,0

13,9

6,80

3,9

211

173

157

119

64,3

2,9

56,8

45,7

41,0

30,1

14,7

7,9

339

278

252

192

103

5,8

80,5

64,8

58,1

42,6

20,8

11,8

486

399

362

275

148

8,7

113

90,7

81,3

59,7

29,1

15,7

552

454

411

312

169

11,6

132

106

94,9

69,6

34,0

19,7

644

530

480

365

197

14,5

174

140

125

91,9

44,9

23,6

769

632

573

435

235

17,4

210

169

152

111

54,3

27,5

977

803

728

553

298

20,3

306

247

221

162

79,2

31,5

1201

988

895

680

367

23,2

394

317

284

208

102

35,4

1469

1208

1095

832

449

26,1

501

403

362

265

130

37,4

1696

1395

1264

960

518

27,6

582

469

420

308

151

tw = 39,3

1935

1591

1442

1095

591

tw = 29

646

520

466

342

167

41,3

1750

1439

1304

990

534

30,5

557

448

402

295

144

43,3

1567

1289

1168

887

479

31,9

465

374

336

246

120

47,2

1347

1108

1004

762

411

34,8

394

317

284

209

102

51,1

1129

928

841

639

345

37,7

360

290

260

191

93,1

55,1

962

791

717

545

294

40,6

335

270

242

177

86,6

62,9

747

614

556

423

228

46,4

288

232

208

153

74,5

70,8

605

497

451

342

185

52,2

242

195

175

128

62,6

78,7

514

423

383

291

157

220

177

159

116

56,8

86,5

439

361

327

248

134

63,8

185

149

133

97,8

47,7

94,4

349

287

260

198

107

69,6

161

129

116

85,0

41,5

102,3

280

230

208

158

85,4

75,4

146

118

106

77,5

37,8

110,1

224

185

167

127

68,5

81,2

141

114

102

74,8

36,5

118

210

173

157

119

64,3

136

109

98,0

71,9

35,1

89,3

Objętość fali V (mln m3)

75,7

54,6

40,1

19,6

Objętość fali V 292,3 (mln m3)

240,3

217,8

165,4

MODELE PROCESÓW HYDROLOGICZNYCH I HYDRODYNAMICZNYCH DLA ZLEWNI NYSY KŁODZKIEJ

Naukowe podejście do rozwiązywania wszelkich problemów teoretycznych, filozoficznych czy rzeczywistych, charakteryzuje się z jednej strony budowaniem uproszczonych symbolicznych obrazów (procesów, zjawisk), z drugiej wykorzystaniem naukowej metodologii badawczej jako procedury opisu procesów przyrodniczych (przepływu wody) modelami matematycznymi [Radczuk i in. 1981, 1994; Kundzewicz 1985; Mierkiewicz 1993; Szymkiewicz 2000; Ficoń 2013]. Modele takie mogą być konstruowane na różnych poziomach zapewniających: − opis zjawiska (formowanie się wezbrania na terenie zlewni); − wyjaśnienie mechanizmów rządzących tym procesem; − możliwość funkcjonowania systemu (np. kaskady zbiorników). Prawidłowo zbudowany model matematyczny powinien być spójny, niesprzeczny, dobrze określony. W języku potocznym słowo model ma dwa podstawowe, zbliżone do siebie znaczenia. W pierwszym znaczeniu model jest kopią rzeczywistego oryginału, charakteryzującą się znacznym podobieństwem, zachowującą jedynie cechy istotne z pewnego określonego punktu widzenia. Drugie znaczenie pojęcia model podkreśla jego uniwersalność i w tym sensie pełni rolę wzorca, którego można użyć do analizy każdego podobnego do niego obiektu rzeczywistego. Traktując zlewnię Nysy Kłodzkiej jako system przyrodniczy, wydzielono w nim obiekty rzeczywiste – sieć rzeczną i zbiorniki wodne oraz procesy dynamiczne opisujące zdarzenia opad-odpływ. Model transformacji opadu w odpływ to procedura matematyczna służąca do obliczania natężenia przepływu, prędkości przepływu, prędkości propagacji i kształtu fali wezbraniowej jako funkcji czasu w jednym lub w wielu punktach rozmieszczonych wzdłuż osi Nysy Kłodzkiej. Wartości te, np. w przekroju Bardo, stanowią wejście do modelu hydrologiczno-gospodarczego kaskady zbiorników. Przyrodnicze systemy naturalne z działającymi wewnątrz obiektami hydrotechnicznymi charakteryzują się znacznym stopniem złożoności, a punktem wyjścia w tworzeniu modelu dla takich systemów jest cel, dla którego wyznacza się zbiór atrybutów niezbędnych dla jego realizacji. Wzajemne relacje pomiędzy systemem rzeczywistym, wzorcem i modelem systemu ilustruje rysunek 27. 57

Rys. 27. Wzajemne relacje pomiędzy systemem rzeczywistym, wzorcem i modelem

Model systemu nie jest izomorficzny względem oryginału, lecz jest izomorficzny względem wzorca systemu. Modele te bazują na podstawowych zasadach zachowania masy oraz pędu i mają postać równań różniczkowych o pochodnych cząstkowych lub zwyczajnych. W kolejnych podrozdziałach przedstawione są modele, które mogą stanowić trzon koncepcyjnej struktury modelu hydrologiczno-gospodarczego Nysy Kłodzkiej. Są to: − modele bazujące na zasadach zachowania masy i pędu (rozdz. 3.1); − programy opracowane przez DHI, zawierające moduł hydrodynamiczny oraz konceptualny moduł hydrologiczny (rozdz. 3.2); − środowisko obliczeniowe dla modeli hydrologicznych (rozdz. 3.3); − modele hydrologiczno-gospodarcze (rozdz. 3.4); − model kaskady zbiorników na Nysie Kłodzkiej (rozdz. 3.5).

3.1. Modele Saint Venanta Do symulacji procesów zmiennych w czasie, jak odpływ ze zlewni czy propagacja fal w korytach rzek, stosuje się modele bazujące na zasadach zachowania masy i pędu. Mają one postać równań różniczkowych cząstkowych lub zwyczajnych. Modele matematyczne są obecnie szczególnie użytecznym narzędziem rozwiązywania zagadnień propagacji fal wezbraniowych. Najogólniejszym modelem stosowanym w hydraulice cieków jest model Saint Venanta, nazywany często modelem fali dynamicznej, opisany równaniem ciągłości (2) – rysunek 28; oraz równaniem dynamicznym (3) – rysunek 29: 58

∂A ∂Q + =0 dt ∂x ∂Q ∂ + ∂t ∂x

( ) βQ2 A

+ɡ

∂h ɡn2 |Q|Q + 4/3 =0 ∂x R A

(2)

(3)

gdzie: A – powierzchnia przekroju czynnego; Q – natężenie przepływu; h – rzędna zwierciadła wody (nieujemna zróżnicowana przemiennie); β – współczynnik Boussinesqa (rozkład prędkości przekroju); R – promień hydrauliczny, R = A/p; p – obwód zwilżony; n – współczynnik szorstkości wg Manninga. Podstawowym narzędziem opisu i analizy przepływu jest zasada zachowania masy. W przypadku koryta rzecznego objętość cieczy pozostająca w danej chwili w odcinku kontrolnym stanowi sumę iloczynów przekrojów poprzecznych A(x, t) i długości odpowiadających im odcinków koryta (rysunek 28). Przy zaniedbaniu wymiany masy przez dno, powierzchnię cieczy i brzegi, składniki dopływu i odpływu ujmują wymianę masy przez przekroje koryta. Równanie dynamiczne wynika z zasady zachowania pędu. Zasada ta, zwana drugą zasadą dynamiki Newtona, stwierdza ogólnie, że ilość pędu chwili t2 jest sumą ilości pędu chwili t1, plus ilość pędu, która dopłynęła wraz z cieczą, minus ilość pędu, która odpłynęła wraz z cieczą, plus ilość pędu będąca efektem działania sił zewnętrznych [Radczuk i in. 2001].

Rys. 28. Bilans ilości masy w odcinku kontrolnym koryta [Radczuk i in. 2001]

Ilość pędu kontrolnej objętości koryta stanowi sumę iloczynów mas poszczególnych cząstek cieczy przez ich prędkość, co można wyrazić jako całkę: x2

Pęd(t) = ∫x dx ∫A v(x, t)dA = ∫x A(x, t) V(x, t)dx = Qśr (t)∆x

(4)

gdzie: V – prędkość średnia; v – prędkość lokalna. 59

Siły zewnętrzne działające na ciecz w objętości kontrolnej (rysunek 29) dzielimy na: − siły powierzchniowe P wyrażone jako pochodne strumieni wielkości fizycznych na powierzchni objętości kontrolnej; należą do nich przede wszystkim siły oporu P; − siły masowe M dające się wyrazić jako całka objętościowa.

Rys. 29. Opory przepływu na powierzchni zwilżonej i w objętości cieczy [wg. Jełowicki, w: Radczuk i in. 2001]

Do sił masowych M należą: − składowa siły ciężkości G działająca w kierunku równoległym do dna: x2

G = –ρɡ + ∫x A(x, h(x)sdx 1

− oraz siła tarcia T, wyznaczona w ruchu uśrednionym za pomocą formuły Chézy-Manninga w postaci: T = ɡA 2 3

Q|Q| A2k2

(5)

gdzie: k – moduł prędkości k = 1n R ; n – współczynnik szorstkości Manninga; s – spadek linii energii, s = dxd (h + βv 2ɡ ); Q – natężenie przepływu Q(x, t) = ∫A v(y, z)dydz; v – prędkość prostopadła do płaszczyzny przekroju czynnego A. 2

Ze względu na złożoną geometrię koryt rzecznych, postać warunków brzegowych oraz nieliniowość równań opisujących proces propagacji fal, zależności (2) i (3) nie mają rozwiązań analitycznych. Jedynym skutecznym narzędziem stosowanym do ich rozwiązania są metody numeryczne. Rozwiązanie układu równań (2) i (3) polega praktycznie na sformułowaniu warunków początkowo-brzegowych. Dla przepływu ustalonego przyjmuje się zestaw warunków brzegowych ze stałą wartością przepływu na wlocie i zależną od typu związku Q(H) w przekrojach na wyjściu. Otrzymane w ten sposób rozwiązanie nie zależy od przyjętego warunku początkowego. Dla przepływu nieustalonego wymagane jest przyjęcie warunku początkowego i brzegowych w postaci hydrogramów fali wejściowej. Jak wykazują doświadczenia, model fali dynamicznej zapewnia dobrej jakości wyniki w przypadkach, gdy spełnione są założenia, przy których wyprowadzono równania [Kundzewicz 1985; Mierkiewicz 2002; Radczuk i in. 2001; Szymkiewicz 2002, 2010]: − przepływ wody w korycie rzecznym jest zjawiskiem jednowymiarowym, tzn. że zdecydowanie dominuje składowa wektora prędkości, skierowana wzdłuż osi podłużnej cieku, a rozkład prędkości w przekroju poprzecznym jest jednostajny; − spadek podłużny dna jest mały (tanφ ≈ sinφ), co pozwala na zastąpienie głębokości odległością liczoną w pionie od dna do zwierciadła wody; − obowiązuje hydrostatyczne prawo zmiany ciśnienia w pionie; − straty energii spowodowane tarciem oblicza się jak w ruchu ustalonym. Sposoby prezentacji wyników rozwiązań przedstawia rysunek (30).

Rys. 30. Sposoby prezentacji rozwiązań równań przepływu nieustalonego 61

Model fali dynamicznej wymaga stosowania złożonych metod rozwiązywania oraz odpowiednich danych charakteryzujących zarówno stan koryta, jak i warunki przepływu. Układ równań Saint-Venanta jest modelem o parametrach rozłożonych, który rozwiązuje się metodą różnic skończonych. Z tego powodu w węzłach obliczeniowych (przekrojach), rozmieszczonych wzdłuż osi cieku, należy znać podstawowe parametry przekroju występujące w równaniach (2) i (3), takie jak współczynnik szorstkości, np. wg Manninga. W przypadku, kiedy materiał budujący koryto jest zróżnicowany, stosuje się tzw. zastępczy współczynnik szorstkości wyrażony w postaci: 1 ∑i pi ∙ nik k (6) n= p

(

)

gdzie: pi – część obwodu zwilżonego o szorstkości ni; k – parametr przyjmowany jest różnie, najczęściej jako wielkość 1 (zwykła średnia ważona), 2/3 lub 2. Tak rozumiana szorstkość zastępcza jest funkcją długości obwodu zwilżonego. W przypadku wystąpienia przepływów szybkozmiennych, gdzie w rozwiązaniu są spodziewane nieciągłości, równania (2) i (3) powinny być zapisane w tzw. postaci zachowawczej [Radczuk i in. 2001]:

(

)

∂(βV 2 A + P) Q|Q| ∂Q + + P0 + ɡA s + 2 2 = qb (vb + V) ∂t ∂x Ak

(7)

gdzie: oznaczenia jak w równaniu 2 i 3; lub półzachowawczej:

(

)

∂βV 2 A Q|Q| ∂Q ∂h + + 2 2 + qb (vb + V) + ɡA ∂x ∂t ∂x Ak

(8)

gdzie: qb – dopływ lub odpływ boczny. Układ równań (2) i (7) należy stosować, gdy występuje: − przepływ w górę rzeki – wezbranie sztormowe; − piętrzenia wywołane budowlą piętrzącą lub dopływem skupionym; − bardzo mały spadek podłużny (s ≤ 0,005); − gwałtowny zrzut wody ze zbiornika lub katastrofa zapory. W przypadku analizy zagrożenia powodziowego, gdy interesują nas maksymalne stany wody i natężenia przepływów, można stosować uproszczone modele w postaci fali kinematycznej. Uproszczenie polega na pominięciu w równaniu dynamicznym (3) dwóch sił ciężkości i tarcia. Model fali kinematycznej opisuje wówczas równanie ciągłości w postaci: 62

∂Q ∂A =0 +C ∂x ∂t gdzie: C=

1 amQm – 1

(9)

(10)

Wielkość C jest tzw. prędkością kinematyczną fali. Współczynniki a i m, określone wg równania Manninga, wynoszą m = 3/5, natomiast a wyznacza się z zależności: 1 a= 3 5 1 (11) s2

( ) 2

np 3

Wstawiając a i m do wzoru na prędkość fali otrzymamy:

( ) 1

2 s2 5 5 5 Q = v C= 2 3 np 3 3

(12)

oznacza to, że fala kinematyczna przemieszcza się w cieku z prędkością większą od prędkości średniej. Zastosowanie modelu fali kinematycznej nie zapewnia efektu spłaszczenia fali wezbraniowej i jest ograniczone do przypadku, gdy krzywa natężenia przepływu Q(H) jest jednoznaczna, tzn. nie występuje z histerezą, jak również nie występuje efekt cofki. Ogranicza to zastosowanie modelu do pojedynczych odcinków rzeki i spływu powierzchniowego w zlewni, gdy wezbranie narasta wolno, spadki są znaczne, a tłumienie fali jest bardzo małe. Drugim uproszczonym modelem Saint-Venanta jest model fali dyfuzyjnej. W modelu tym uwzględnia się w równaniu dynamicznym siłę tarcia, ciężkości oraz siłę naporu hydrostatycznego. Pozwala on na uzyskanie efektu cofki, lecz w sposób niezgodny z procesem fizycznym. Model daje mało dokładne wyniki dla szybko narastających wezbrań [Szymkiewicz, Gąsiorowski 2010]. Użytkowe modele opracowywane w wersji prognostycznej i symulacyjnej to zwykle pakiety programów komputerowych, możliwych do zastosowania dla dowolnego odcinka rzeki w celu rozwiązania problemów przepływu wody.

3.2. Modele MIKE 11 opracowane przez Danish Hydraulic Institute (DHI) Pakiet opracowany przez DHI [MIKE 11 2008] służy do modelowania dynamiki wód powierzchniowych i obejmuje moduły: − Hydrodynamiczny (MIKE 11 HD), który zawiera kompletny (1D i 2D) nieliniowy model przepływu w kanale w postaci równań Saint-Venanta. Rozwiązywany jest numerycznie dla zadanych warunków brzegowych (rozdz. 3.1). Zawiera również modele uproszczone, jak model fali dyfuzyjnej, kinematycznej i model przepływu ustalonego. W wymienionych modelach uwzględnia się istniejące na ciekach przelewy, przepusty, a także elementy zdefiniowane przez użytkownika. − Hydrologiczny (MIKE 11 NAM), który zawiera deterministyczny, konceptualny model o parametrach skupionych lądowej fazy cyklu hydrologicznego. Odpływ ze zlewni obliczany jest metodą hydrogramu jednostkowego.

3.2.1. Opis modelu MIKE 11 NAM Model MIKE 11 NAM jest modelem konceptualnym o parametrach skupionych. Twórcami modelu są naukowcy z Politechniki Duńskiej, a jego modyfikacje przeprowadzili pracownicy DHI – Water & Environment. Matematyczne zależności opisują w uproszczonej formie fazę lądową cyklu hydrologicznego. Model ma strukturę zbiornikową i działa na zasadzie ciągłego obliczania zawartości wilgoci w czterech różnych, wzajemnie powiązanych zbiornikach, reprezentujących cztery formy retencji: śniegową, powierzchniową, gruntową i podziemną (rysunek 31). Zależności pomiędzy poszczególnymi formami retencji opisane są zarówno równaniami fizycznymi, jak i empirycznymi. Parametry i zmienne równań wyznaczane są jako wartości średnie. Poniżej przedstawiono krótki opis poszczególnych zbiorników: A. Zbiornik śniegowy to opcjonalny, dodatkowy zbiornik, dzięki któremu obliczane są parametry akumulacji i topnienia pokrywy śnieżnej. W przypadku zastosowania tej procedury należy dostarczyć dodatkowych danych dotyczących temperatury powietrza. B. Zbiornik powierzchniowy reprezentuje opad akumulowany przez roślinność, w obniżeniach terenu i w wierzchniej warstwie gruntu. Maksymalna pojemność tego zbiornika określana jest za pomocą parametru Umax. Zawartość wody w zbiorniku powierzchniowym U zmniejsza się w wyniku parowania i odpływu podpowierzchniowego. C. Zbiornik gruntowy reprezentuje zawartość wody w strefie korzeniowej L, czyli wilgotność warstwy gleby, z której roślinność pobiera wodę na transpirację. Jego maksymalną pojemność charakteryzuje parametr Lmax. 64

D. Zbiornik podziemny reprezentuje wody występujące poniżej zbiornika gruntowego. Opisany może być na dwa sposoby: jako standardowy zbiornik liniowy, z którego odpływ jest zależny od przyjętej stałej czasowej, bądź też jako płytki zbiornik podziemny, gdzie wprowadzona jest dodatkowo głębokość zwierciadła wody podziemnej. Stosowanie drugiego sposobu zalecane jest przez autorów w przypadku zlewni nizinnych o małej zmienności rzeźby terenu (rysunek 31). Uwzględnione w modelu zbiorniki opisywane są równaniami empirycznymi.

Rys. 31. Struktura modelu MIKE 11 NAM [A modeling system for rivers and channels, Reference Manual, DHI 2008]

A. Zbiornik śniegowy Akumulację i topnienie pokrywy śnieżnej opisuje równanie (13). Zawartość zbiornika śniegowego opróżnia się według wskaźnika Qmelt i trafia do zbiornika powierzchniowego. C (T – T0) dla T > T0 (13) Qmelt = SNOW 0 dla T ≤ T0

{

gdzie: CSNOW – współczynnik stopień-dzień (mm/°C/dzień), (2-4 mm/°C/dzień); T – temperatura powietrza (°C); T0 – temperatura graniczna (°C). B. Zbiornik powierzchniowy Odpływ powierzchniowy (PN) występuje po wypełnieniu retencji powierzchniowej (U > Umax). 65

QOF oznacza tę część nadmiaru wody (PN), która zasila odpływ powierzchniowy. Zakłada się, że QOF jest proporcjonalny do PN i zmienia się liniowo zależnie od napełnienia zbiornika gruntowego (L/Lmax). Proces ten opisuje równanie: QOF =

{

CQOF 0

L/Lmax – TOF PN 1 – TOF

dla L/Lmax > TOF dla L/Lmax ≤ TOF

(14)

gdzie: CQOF – współczynnik odpływu powierzchniowego (-); TOF – wartość progowa dla odpływu powierzchniowego (-). Zakłada się, że część wody pochodząca z nadmiaru wody (PN), która nie zasila odpływu powierzchniowego (QOF), infiltruje do zbiornika gruntowego, czyli strefy aeracji. Ta część wody (∆L) zwiększa napełnienie zbiornika gruntowego L. Pozostała część, pochodząca z nadmiaru wody PN, infiltruje głębiej (G) i zasila zbiornik wód podziemnych, czyli strefę saturacji, wg równania: ∆L = PN – QOF – G

(15)

Wielkość odpływu podpowierzchniowego (QIF) jest proporcjonalna do zawartości wilgoci w zbiorniku powierzchniowym (U) i zmienia się liniowo w zależności od napełnienia zbiornika gruntowego (L/Lmax) według zależności: QIF =

{

(CKIF)

–1

L/Lmax – TIF U 1 – TIF

dla L/Lmax > TIF dla L/Lmax ≤ TIF

(16)

gdzie: CKIF – stała czasowa dla odpływu podpowierzchniowego (godz.); TIF – wartość progowa zbiornika gruntowego dla odpływu podpowierzchniowego (-). Zarówno odpływy powierzchniowy, jak i podpowierzchniowy podlegają transformacji. Odpływ podpowierzchniowy jest transformowany poprzez dwa szeregowe zbiorniki liniowe z tą samą stałą czasową CK12. Transformacja odpływu powierzchniowego również bazuje na koncepcji liniowych zbiorników, lecz ze zmienną stałą czasową wg zależności: CK =

{ ( ) CK12 CK12

OF OFmin

–β

gdy OF < OFmin gdy OF ≥ OFmin

(17)

gdzie: OF – odpływ powierzchniowy (mm/godz.); OFmin – górna granica dla transformacji liniowej (OFmin = 0,4 mm/godz.); CK12 – stałe czasowe (godz.); β – stały współczynnik (β = 0,4). W praktyce transformacja odpływu powierzchniowego odpowiada opisowi fali kinematycznej, podczas gdy odpływ podpowierzchniowy transformowany jest za pomocą zbiornika liniowego. Ilość wody potrzebna na ewapotranspirację jest w pierwszej kolejności pobierana ze zbiornika powierzchniowego. Jeżeli zawartość wody w tym zbiorniku (U) jest niewystarczająca (U < Ep), wówczas brakująca część jest pobierana za pośrednictwem korzeni roślin ze zbiornika gruntowego (Ea). Ewapotranspiracja aktualna (Ea) jest proporcjonalna do ewapotranspiracji potencjalnej (Ep), zmienia się liniowo w zależności od napełniania zbiornika gruntowego (L/Lmax) wg równania: EA = (EP – U) L/Lmax

(18)

gdzie: Ea – ewapotranspiracja aktualna (mm); Ep – ewapotranspiracja potencjalna (mm); U – zawartość wody w zbiorniku powierzchniowym (mm); L/Lmax – napełnienie zbiornika gruntowego (-). C. Zbiornik gruntowy Proces infiltracji i zasilania wód podziemnych opisany jest zależnością (19). Wielkość wód infiltracyjnych (G) zasilających zbiornik wód podziemnych zależy od napełnienia zbiornika gruntowego (L/Lmax). G=

{

(PN – QOF) 0

L/Lmax – TG 1 – TG

dla L/Lmax > TG dla L/Lmax ≤ TG

(19)

gdzie: PN – nadmiar wody ze zbiornika powierzchniowego (-); L/Lmax – napełnienie zbiornika gruntowego (-); TG – wartość progowa zbiornika gruntowego dla zasilania podziemnego (-). D. Zbiornik podziemny Poziom wód podziemnych wyznaczany jest na zasadzie ciągłego wyznaczania zależności wielkości zasilania (G), podsiąku kapilarnego (CAFLUX), poboru wód podziemnych (GWPUMP) oraz odpływu podstawowego (BF). Obliczenia podsiąku kapilarnego oraz poboru wód podziemnych są opcjonalne. Obliczenia zasobów zbiornika podziemnego mogą być wykonywane na dwa sposoby. 67

Pierwszy opiera się na koncepcji prostego zbiornika liniowego, którego parametrem jest stała czasowa CKBF wg zależności: BF =

{

H (CKBF)–1 0

dla H ≥ 0 dla H < 0

(20)

gdzie: CKBF – stała czasowa odpływu podstawowego (godz.); H – stan wody w zbiorniku podziemnym. Drugi sposób bazuje na obliczeniach płytkiego zbiornika wód podziemnych. Odpływ podstawowy jest wtedy wyznaczany zgodnie z zależnością: BF =

{

(GWLBFO – GWL) Sy (CKBF)–1 0

dla GWL ≤ GWLBFO dla GWL > GWLBFO

(21)

gdzie: CKBF – stała czasowa odpływu podstawowego (godz.); GWL – głębokość zwierciadła wody podziemnej (m); GWLBFO – maksymalna głębokość zwierciadła wody podziemnej, przyczyniająca się do odpływu podziemnego (m); Sy – współczynnik odsączalności. Metoda ta jest polecana przez autorów dla obszarów nizinnych z małą zmiennością topograficzną. Występujący tu podsiąk kapilarny zależy głównie od rodzaju gruntu i od głębokości zwierciadła wody podziemnej (GWL) oraz od napełnienia zbiornika gruntowego (L/Lmax); wyrażany jest w mm/dzień: CAFLUX = √1 – L/Lmax

(

GWL GWLFL1

)

–α

(22)

gdzie: GWLFL1 – głębokość zwierciadła wody podziemnej, dla której podsiąk kapilarny wynosi 1 mm/dzień, zbiornik wód gruntowych jest pusty (m); L/Lmax – napełnienie zbiornika gruntowego (-); α – współczynnik, wyrażany wzorem α = 1,5 + 0,45 GWLFL1. Poniżej podano podstawowe parametry modelu MIKE 11 NAM oraz zakres ich wartości. Parametr

Jednostka

Przedział wartości

Umax

maksymalna pojemność zbiornika powierzchniowego

(mm)

5-35

Lmax

maksymalna pojemność zbiornika gruntowego

(mm)

50-400

CQOF

współczynnik odpływu powierzchniowego

(-)

0-1

CKIF

stała czasowa dla odpływu podpowierzchniowego

(godz.)

200-2 000

Parametr

Jednostka

Przedział wartości

CK12

stałe czasowe

(godz.)

3-72

TOF

wartość progowa dla odpływu powierzchniowego

(-)

0-0,9

TIF

wartość progowa zbiornika gruntowego dla odpływu podpowierzchniowego

(-)

0-0,9

wartość progowa zbiornika gruntowego dla zasilania podziemnego

(-)

0-0,9

CKBF

stała czasowa odpływu podstawowego

(godz.)

500-5 000

3.3. Transformacja opadu w odpływ z wykorzystaniem środowiska obliczeniowego modelem HYDROPATH W Centrum Modelowania Powodzi i Suszy IMGW-PIB (Oddziału Wrocławskiego i Krakowskiego) opracowano wspólnie ze specjalistami z Politechniki Wrocławskiej i Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu nowoczesne środowisko obliczeniowe dla modeli hydrologicznych. Zawiera ono: − moduł procedury transformacji opadu w odpływ o różnej złożoności przestrzennej i funkcjonalnej; − moduł optymalizacji, kalibracji i walidacji parametrów modeli oraz oceny jakości wyników. Język opisu w budowanym narzędziu prognostycznym przyjęto na poziomie na tyle ogólnym, by udało się za jego pomocą wyrażać znane modele, analizować ich strukturę i dobierać optymalne wartości ich parametrów. Do kalibracji i walidacji modelu wykorzystano dane hydrologiczno-meteorologiczne z lat 1961-2010. Model HYDROPATH uwzględnia warunki klimatyczne, geomorfologiczne i hydrologiczne zlewni. Przyjęta struktura modelu jest zgodna z promowaną obecnie w literaturze koncepcją integracji różnych struktur modelowych za pomocą ram strukturalnych z wykorzystaniem zalet i ograniczeń poszczególnych rozwiązań. Podejście to wynika ze złożoności procesów przyrodniczych, niepozwalających na budowę modeli uniwersalnych. Szczegółowy opis metody opracowania takiego narzędzia został przedstawiony na II Krajowym Kongresie Hydrologicznym [Szalińska i in. 2014]. Relacje poszczególnych elementów struktury przedstawiono na rysunku 32. Cele użytkowe opracowanego środowiska obliczeniowego modelu HYDROPATH obejmują: − prowadzenie analiz porównawczych wyników obliczeń transformacji opadu w odpływ, uzyskanych różnymi metodami oraz przy różnym stopniu rozłożenia parametrów modelu; − ocenę niepewności prognoz wielkości odpływu; 69

Rys. 32. Środowisko obliczeniowe modelu HYDROPATH

− definiowanie nowych zadań operacyjnych (prognoza dopływu do zbiornika, prognoza warunków brzegowych dla modeli hydrodynamicznych, wariantowa prognoza odpływu dla zadanych scenariuszy meteorologicznych, prognoza dla zlewni niekontrolowanych). HYDROPATH pozwala na wdrożenie wyników wieloletnich prac badawczych prowadzonych w ramach działalności statutowej IMGW-PIB. Na obecnym etapie prac środowisko obliczeniowe tego modelu zawiera narzędzia do budowy i eksploatacji modeli typu opad-odpływ o parametrach skupionych i częściowo rozłożonych, rekomendowanych do celów operacyjnych przez ośrodki naukowe krajowe i zagraniczne. Pozwala również na przygotowanie i użytkowanie modelu o konfiguracji dobranej do danego obiektu modelowania i na elastyczne reagowanie na zmiany w warunkach pracy modelu. Umożliwia on także poszerzanie zakresu danych operacyjnych w ramach rozwoju sieci techniczno-pomiarowej PSHM, przy zachowaniu jednego systemu obsługi. W monografii proponuje się wykorzystanie tego środowiska obliczeniowego do wyznaczania hydrogramów odpływu w zlewniach niekontrolowanych pod względem hydrologicznym. Jest to szczególnie istotne w ocenie formowania się wezbrań na ciekach Świdna, Widna i Raczyna, które bezpośrednio zasilają kaskadę zbiorników Otmuchów-Nysa. Potwierdzeniem tego są wezbrania z lat 1977, 1997, 2006 i 2009, w czasie których odpływy ze zlewni Jesiennika były znaczące. 70

3.4. Modele hydrologiczno-gospodarcze Przedstawione w rozdz. 3.1-3.3 modele opisują lądową fazę cyklu hydrologicznego. Modele charakteryzujące nie tylko procesy związane z naturalnym obiegiem wody w zlewni, lecz również różnorodne formy działalności gospodarczej powodujące zmianę przebiegu bądź natężenie procesów przyrodniczych, określa się jako modele hydrologiczno-gospodarcze. Modele te, zarówno z punktu widzenia ich struktury, jak i celu, są modelami innego typu niż powszechnie stosowane w Polsce modele wodno-gospodarcze. W tych ostatnich opis zasobów wodnych ogranicza się zwykle do wykorzystania informacji zawartej w historycznych ciągach przepływów, bez zagłębiania się w fizyczną stronę procesów decydujących o wielkości przepływów, ich współzależności i rozkładzie w czasie i w przestrzeni. Różnice między modelami wodno-gospodarczymi a hydrologiczno-gospodarczymi sięgają jednak głębiej, co jest szczególnie widoczne w gospodarce wodnej na zbiornikach retencyjnych, np. podczas przepływów wezbraniowych, gdzie zasadnicze znaczenie ma wyznaczenie optymalnego algorytmu sterowania przejściem fali powodziowej przez zbiornik [Kosierb, Bartosiewicz 1993; Karbowski, Malinowski 1995; Kosierb 2007a, 2008a, 2014]. Transformacja fali przechodzącej przez zbiornik może być opisana równaniem retencji. Pojemność zbiornika zależy od kształtu czaszy zbiornika oraz od rzędnej piętrzenia. W przypadku przejścia fali wezbraniowej uzasadnione jest pominięcie struktury przepływu wewnątrz zbiornika [Szymkiewicz, Gąsiorowski 2010]. Takie założenie pozwala pominąć analizę pola prędkości w zbiorniku i sprowadzić zagadnienie dynamiki do problemu zmian jego napełnienia. Zmiana masy wody w zbiorniku, zgodnie z zasadą zachowania masy, może się odbywać przez powierzchnie ograniczające zbiornik (czasza i powierzchnia zbiornika) oraz przekroje na wlocie i wylocie ze zbiornika. Zasadę tę wyraża równanie: d ρdW + ∫∫A ρvndA0 = 0 0 dt ∫∫∫W

(23)

gdzie: t – czas, – gęstość wody, W – objętość zbiornika, A0 – powierzchnia ograniczająca (A1, A2, A3, A4), v – wektor prędkości, n – jednostkowy wektor normalny do powierzchni A skierowany na zewnątrz. Przy przyjęciu stałej gęstości cieczy wzór (23) stanie się równaniem zachowania objętości wody w zbiorniku. Pierwszy człon równania przedstawia zmianę objętości wody w czasie, drugi uwzględnia: − A1 – powierzchnię przekroju czynnego, przez który woda odpływa ze zbiornika; 71

− A2 – powierzchnię przekroju czynnego, przez który woda wpływa do zbiornika; − A3 – powierzchnię zwierciadła wody, na której może wystąpić opad i parowanie; − A4 – powierzchnię czaszy, przez którą woda infiltruje do wód gruntowych. Przepływ przez te powierzchnie ograniczające jest sumą w postaci:

∫∫A0 vndA = ∫∫A1 ρvndA + ∫∫A2 ρvndA + ∫∫A3 ρvndA + ∫∫A4 ρvndA

(24)

Po podstawieniu powyższych wyrażeń do równania (23) otrzymujemy bilans wodny zbiornika: dW = D(t) – q(t) – E(t) + P(t) – G(t) dt

(25)

gdzie: D(t) – dopływ do zbiornika; q(t) – odpływ ze zbiornika; E(t) – parowanie z powierzchni lustra wody zbiornika; P(t) – opad na powierzchnię lustra wody; G(t) – infiltracja do wód gruntowych. Najczęściej w bilansie krótkoterminowym (np. w czasie wezbrań powodziowych) pomija się parowanie, opad i infiltrację, co pozwala zapisać równanie bilansu w postaci: dW = D(t) – q(t) dt

(26)

Między dopływem i odpływem ze zbiornika zachodzą następujące relacje: − jeśli D(t) = q(t), to dW/dt = 0, stała objętość wody w zbiorniku; − jeśli D(t) < q(t), to dW/dt < 0, opróżnianie zbiornika; − jeśli D(t) > q(t), to dW/dt > 0, napełnianie zbiornika. Transformację fali przez urządzenia zrzutowe na zbiorniku opisano uproszczonym równaniem Saint-Venanta, modelem o parametrach skupionych, wykorzystując prawo zachowania masy.

3.5. Model kaskady zbiorników na Nysie Kłodzkiej Podstawowy scenariusz transformacji fali przez kaskadę został opracowany przez autora [Kosierb 2004] po katastrofalnym wezbraniu w 1997 roku, które zweryfikowało dotychczasowe zasady eksploatacji tych zbiorników. Zgodnie z przyjętymi kryteriami i założeniami, model transformacji fali przez kaskadę Topola, Kozielno, Otmuchów i Nysa uwzględnia następujące relacje między nimi: 72

− maksymalne wykorzystanie rezerw powodziowych (stałej, forsowanej i ewentualnie przygotowanej) na zbiorniku Otmuchów; − indywidualne sterowanie zbiornikami w kaskadzie Otmuchów i Nysa na podstawie deterministycznej prognozy dopływu do tych zbiorników; − uwzględnienie czasu przejścia fali między zbiornikiem Otmuchów a zbiornikiem Nysa; − dla zbiornika Nysa prognozą dopływu jest odpływ ze zbiornika Otmuchów, powiększony o dopływ ze zlewni różnicowej między zbiornikami, tj. dopływem bocznym z Białej Głuchołaskiej bezpośrednio do zbiornika oraz niekontrolowanych pod względem hydrologicznym przepływów rzek Świdnej, Widnej i Raczyny, uchodzących do Nysy Kłodzkiej między zbiornikiem Otmuchów i Nysa; − unikanie nałożenia się maksymalnych zrzutów ze zbiornika Nysa na szczyt fali odrzańskiej. Równanie różniczkowe zwyczajne względem czasu ze zdefiniowanymi warunkami brzegowymi i początkowymi (równanie retencji) dla zbiornika ma postać: dW = Q(t) – q(t) dt

(27)

gdzie: W – chwilowa objętość wody w zbiorniku (m3); Q – chwilowy dopływ do zbiornika (m3/s); q – chwilowy odpływ ze zbiornika (m3/s); t – czas (t). W równaniu retencji (27) występują trzy funkcje Q(t), q(t) i W(t). Funkcja Q(t) reprezentuje dopływ do zbiornika i jest znana z obserwacji historycznych lub z prognozy hydrologicznej jako hydrogram fali wezbraniowej (wejście). Fala ta jest przekształcana przez zbiornik w funkcję odpływu q(t) (hydrogram odpływu-wyjście). Odpływ ze zbiornika zależy od pojemności zbiornika oraz wydatku jego urządzeń zrzutowych w funkcji stopnia ich otwarcia i napełnienia zbiornika. Zmianę objętości wody w zbiorniku dW można wyrazić poprzez zmianę napełnienia dh w następujący sposób: d dt

∫∫∫W dW = F dt

(28)

gdzie: F – pole powierzchni zbiornika na poziomie zwierciadła wody (m2). Po podstawieniu równania (28) do równania (27) otrzymujemy: F(h)dh = Q(t) – q(t) dt 73

stąd:

1 dh = (Q(t) – q(t)) F(h) dt

(29)

Z równania (29) wynika, że poziom wody w zbiorniku będzie stały tak długo, jak długo będzie spełniony warunek Q(t) = q(t). Rosnący dopływ Q(t) przy stałym odpływie q(t) spowoduje wzrost napełnienia zbiornika proporcjonalny do dopływu Q(t) i odwrotnie proporcjonalny do powierzchni zbiornika. Fala rozpływa się po powierzchni zbiornika przy znacznie mniejszym odpływie, gdyż rzędna zwierciadła wody h zmienia się w małym przedziale. Dla zbiornika Otmuchów równanie retencji (27) przy uwzględnieniu zrzutu upustami dennymi i przelewem przyjmuje postać: dWOT = Q(t) – (qu(t) + qp(t)) dt

(30)

Najprostszą metodą rozwiązania równania (30) jest stosowany powszechnie niejednorodny schemat trapezów, wówczas:

(

qui + qui+1 qpi + qpi+1 Wi+1 – Wi Qi + Qi+1 – = + 2 2 2 ∆t

)

(31)

gdzie: Wi, Wi+1 – zmiana objętości na zbiorniku w przedziale czasu ∆t; Q(t) – dopływ Q +Q q +q do zbiornika 2 ; qu(t) – zrzut upustami ze zbiornika 2 ; qp(t) – zrzut przeleq +q wem stałym 2 ; Δt – przedział czasowy = 1 godz.; T – czas trwania wezbrania, i = 1, …, T. Ponieważ zarówno Wi+1, jak i qui+1 oraz qpi+1 zależą od hi+1, to nieliniowe równanie (31) rozwiązuje się przybliżoną metodą iteracyjną Newtona. W sterowaniu założono, na podstawie dotychczasowych wieloletnich badań i doświadczeń, że zbiornik Otmuchów będzie transformował falę w maksymalnie możliwym stopniu. Maksymalne wykorzystanie rezerwy forsowanej (ponad rzędną korony przelewu stałego) wystąpi wtedy, kiedy będą zamknięte segmenty przy przelewie stałym i upusty denne w zaporze zbiornika. Analogicznie dla zbiornika Nysa równanie retencji przyjęto w postaci: i

i+1

pi+1

ui+1

dWNS = Qu(t) + Qp(t) + Qb(t) – qs(t) dt

(32)

gdzie: Qu(t) – dopływ do zbiornika Nysa z upustów dennych zbiornika Otmuchów Q +Q Q +Q ; Qp(t) – dopływ do zbiornika Nysa z przelewu zbiornika Otmuchów 2 ; 2 ui

ui+1

pi+1

Qd(t) – dopływ do zbiornika Nysa z Białej Głuchołaskiej, Świdnej, Widnej i RaQ +Q q +q czyny 2 ; qs(t) – zrzut ze zbiornika Nysa 2 . Wersja komputerowa modelu kaskady zbiorników Nysy Kłodzkiej ModAdmin [Szczegielniak, Szczegielniak 2013] składa się z dwóch modułów: − modułu transformacji służącego do wprowadzenia oraz podglądu danych wejściowych hydrogramów fal; − modułu do sterowania zrzutami ze zbiorników Topola, Kozielno, Otmuchów i Nysa. Moduł transformacja udostępnia podgląd, edycję oraz wprowadzenie hydrogramów wejściowych dla Nysy Kłodzkiej w przekroju wodowskazowym Bardo, dla Budzówki w przekroju wodowskazowym Kamieniec Ząbkowicki i dla Białej Głuchołaskiej w przekroju wodowskazowym Głuchołazy. Konfigurację urządzeń zrzutowych zbiornika uruchamia się jego nazwą, która zawiera wydatki poszczególnych urządzeń. Sterowanie polega na wybraniu urządzenia, którym chcemy sterować oraz dostosowaniu dostępnych wartości parametrów: czasu, wariantu i trybu sterowania. Drugim sposobem sterowania jest określenie maksymalnego łącznego zrzutu z danego zbiornika z wykorzystaniem automatycznego doboru sterowania wybranego urządzenia. W tym przypadku model stara się sterować odpływem pojedynczego urządzenia tak, aby nie przekroczyć zadanego łącznego wydatku ze zbiornika Q (m3/s). Można określić różne wydatki odpływu dla kolejnych godzin symulacji. Odpływem ze zbiornika można sterować, korzystając równocześnie ze scenariusza sterowania dla wszystkich dostępnych urządzeń oraz z funkcjonalności umożliwiającej określenie limitu łącznego zrzutu ze zbiornika dla jednego urządzenia zrzutowego. W Modelu ModAdmin zawarte są dane w postaci krzywych pojemności i krzywych wydatków urządzeń zrzutowych. Rozmaitość sytuacji powodziowych oraz dokładność prognozy meteorologicznej, która jest ściśle związana z danymi wyjściowymi i metodami obliczeniowymi, sprawia, że nie jest możliwe wybranie à priori najlepszego sterowania. Dlatego w programie ModAdmin założono sterowanie przez doświadczonego operatora, a najkorzystniejszego sterowania poszukuje się na podstawie analizy wyników symulacji, a nie na podstawie technik optymalizacyjnych. Zobrazowanie przebiegu procesu napełniania zbiorników oraz odpływów, w zależności od charakterystyk hydraulicznych urządzeń zrzutowych, jest możliwe przy różnych dopływach i różnych wariantach sterowania w procesie symulacji. Prezentowane w monografii modele matematyczne uwzględniają najważniejsze elementy wpływające na proces formowania się fali wezbraniowej, jej transformację w sieci koryt rzecznych Nysy Kłodzkiej i przez zbiorniki. Opis matematyczny modeli podany jest w postaci układu równań różniczkowych lub cząstkowych oraz zależności empirycznych. Należy jednak pamiętać, że rzeczywiste zjawiska bi

bi+1

si+1

procesów przyrodniczych są zawsze uproszczeniem i przedstawiane są w postaci schematycznej. Szczególnie złożony system środowiska przyrodniczego poddaje się badaniom tylko dzięki modelowaniu występujących w nim relacji i procesów.

GOSPODARKA WODNA KASKADY ZBIORNIKÓW NYSY KŁODZKIEJ PODCZAS WEZBRAŃ POWODZIOWYCH

Charakterystykę zbiorników Otmuchów, Nysa, Topola i Kozielno zamieszczono w Załączniku II. Obejmuje ona pełną dokumentację odnośnie budowy, urządzeń zrzutowych, podziału pojemności wraz z charakterystycznymi poziomami piętrzenia, schematycznych przekrojów poprzecznych zapór, aktualnego stanu technicznego oraz ilustracji fotograficznych. Zrównoważona Gospodarka Wodna na Zbiornikach (rysunek 33), optymalnie wykorzystująca zasoby wodne, stanowi jeden z podstawowych i najbardziej efektywnych środków utrzymania, ochrony oraz kształtowania środowiska przyrodniczego w zlewniach i w rejonie zbiorników [Szczegielniak i in. 2003; Kosierb 2008c]. Trwały i zrównoważony rozwój w gospodarowaniu zasobami wodnymi wymaga interdyscyplinarnego (Ramowa Dyrektywa Wodna) podejścia do rozwiązywania zagadnień gospodarki wodnej, wykorzystującego modele matematyczne, w tym modele sterowania zbiornikami retencyjnymi podczas wezbrań powodziowych [Lambor 1965; Findeisen 1979; Słota 1997; Szczegielniak i in. 2003; Kosierb 2004]. Sterowanie urządzeniami zrzutowymi na zbiornikach w czasie wezbrania jest nierozerwalnie związane z ryzykiem. Ponieważ „absolutna pewność w myśleniu i działaniu” nie istnieje, dlatego nie ma możliwości ustalenia bezpiecznego poziomu niepewności i bezpiecznego ryzyka na podstawie opracowanej dla każdego zbiornika instrukcji gospodarki wodnej w czasie wezbrań. W procesie decyzyjnym można dążyć jedynie do minimalizacji poziomu niepewności, czyli skutków negatywnych ryzyka, głównie poprzez systematyczne zwiększanie kompletności i wiarygodności danych wejściowych do stosowanych

Rys. 33. Zrównoważona gospodarka na zbiornikach (ZGZ) w ujęciu społecznym, środowiskowym i gospodarki wodnej 77

modeli, maksymalizując w ten sposób wagę zbioru przesłanek do podjęcia decyzji (rysunek 34). Badania nad znajomością ograniczeń człowieka w sytuacji decyzyjnej pozwoliły na sformułowanie wniosków, które umożliwiają wspomaganie decydenta przez komputer (model ModAdmin). Od wielu lat panuje wśród specjalistów zgoda [Karbowski, Malinowski 1995; Kosierb 2004, 2011, 2012a, 2014], że decydującym znaczeniem dla sterowania systemem rzecznym składającym się z wielu dopływów i zbiorników retencyjnych jest spełnienie następujących postulatów: − system sterowania powinien się dobrze „wpisywać” w istniejącą strukturę organizacyjną czynnej ochrony przeciwpowodziowej, w której uprawnienia decyzyjne mają kierownicy zbiorników wodnych i ośrodki regionalnej administracji wodnej; − właściwie skonfigurowana sieć pomiarowo-obserwacyjna; − wiedza i doświadczenie operatora systemu; − sprawne przekazywanie danych pomiarowych uzyskiwanych na bieżąco w trakcie działania systemu; − system powinien być uodporniony na ewentualne zakłócenia, a nawet na przerwy w łączności; − konieczność szybkiego podejmowania decyzji operacyjnych na podstawie wygenerowanych możliwych wariantów sterowań. Przedstawione w niniejszej monografii propozycje wspomagania decydenta w akcji przeciwpowodziowej bazują na dostępnych modelach matematycznych (rozdz. 3) i opracowanym modelu transformacji fali ModAdmin. Bez wątpienia każdy model systemu ze zbiornikami retencyjnymi jest układem niezwykle złożonym,

Rys. 34. Niepewność i ryzyko jako podstawowe determinanty procesu skutków sterowania pracą zbiorników w czasie wezbrań [wg Ficoń 2013 z modyfikacją autora] 78

działającym w krytycznych warunkach, z reguły pod presją czasu i pod ciężarem ogromnej odpowiedzialności w zakresie bezpieczeństwa zapór zbiorników i skutków wysokich odpływów w dolinie rzeki poniżej tych zbiorników. Istniejąca na terenie zlewni Nysy Kłodzkiej kaskada zbiorników (Topola, Kozielno, Otmuchów i Nysa) ma niewątpliwie wpływ na przebieg procesów hydrologicznych, a więc i na środowisko. Do zmian środowiska korzystnych pod względem biologicznym [Kosierb i in. 2005, 2008] należy z pewnością poprawa mikroklimatu na skutek zwiększenia parowania i wzrostu intensywności krążenia wody, co sprzyja rozwojowi ekosystemów. Wzbogacenie obszaru zlewni Nysy Kłodzkiej poprzez zbiorniki wodne wprowadziło korzystny element do krajobrazu, a zagospodarowanie akwenów i przyległych do zbiorników terenów rozszerzyło ich użytkowanie w celach sportowych i turystycznych. Wzrost temperatury w zimie nie sprzyja tworzeniu się lodu dennego. Przy regularnym przepływie występują w zbiornikach wodnych korzystne warunki dla rozwoju fitozooplanktonu stanowiącego pokarm dla ryb. Do korzystnego oddziaływania zbiorników należy również zaliczyć łagodzenie skutków powodzi w dolinach rzek poniżej zbiorników wodnych – zwłaszcza w okresie wegetacji. Kompleksowe przedstawienie gospodarki wodnej w aspekcie środowiskowym, społecznym i gospodarki wodnej na zbiornikach w czasie wezbrań pozwoliło na opracowanie zasad sterowania systemem zbiorników Nysa, Otmuchów, Kozielno i Topola. Zasady te zostały zweryfikowane na podstawie wezbrań z 2001, 2009 i 2010 roku.

4.1. Czynniki wpływające bezpośrednio na gospodarkę wodną Zrównoważona gospodarka na zbiornikach retencyjnych jest wynikiem współdziałania trzech aspektów: środowiskowego, społecznego i gospodarki wodnej. Szczególna rolę i znaczenie mają czynniki wpływających bezpośrednio i pośrednio na gospodarkę wodną w zlewni Nysy Kłodzkiej. W zakresie czynników bezpośrednich przedstawiono parametry techniczne zbiorników i zwrócono uwagę na hydraulikę urządzeń przy pięciu scenariuszach pracy zbiorników w czasie wezbrań powodziowych. Do czynników bezpośrednich zaliczono również prognozę meteorologicznohydrologiczną dopływu do kaskady zbiorników. Jako aspekt społeczny uwypuklono zmianę przepływu dozwolonego i odpowiednie prace hydrotechniczne wykonane na odcinku zbiornik Nysa – Lewin Brzeski, uwzględniające wymogi środowiskowe (rozdz. 4.1.4).

4.1.1. Rezerwa powodziowa stała i forsowana Na pojemność zbiornika retencyjnego składają się z reguły: pojemność zastrzeżona, pojemność użytkowa i rezerwa powodziowa [Lambor 1962a, 1965, 1971; Dziewoński 1973]. Racjonalne wykorzystanie rezerwy powodziowej polega na zmagazynowaniu szczytu fali i przepuszczeniu podstawy fali bez retencjonowania. Zbiorniki dają więc możliwość sterowania falą powodziową pod warunkiem dobrej prognozy meteorologicznej i hydrologicznej. Sterowanie odbywa się przy pomocy urządzeń zrzutowych na zbiorniku, które umożliwiają radykalną zmianę kształtu fali wezbraniowej. Kulminacja fali jest zdecydowanie redukowana, jej podstawa ulega wydłużeniu, a objętość fali po wyjściu ze zbiornika jest pomniejszona o objętość zatrzymaną w zbiorniku. Istotne dla gospodarki wodnej na zbiorniku w czasie przejścia wielkich wód są charakterystyczne progowe wartości odpływów ze zbiornika [Kosierb 2007a]. Są to: przepływ nieszkodliwy, dozwolony, dopuszczalny i powodziowy [wg Instrukcji gospodarowania wodą na zbiornikach Otmuchów i Nysa]. Wartości te wyznacza się na podstawie przepustowości koryta i doliny rzeki poniżej zbiornika. Losowy charakter opadów pozostawia bardzo często mało czasu na zebranie danych z aktualnego stanu na terenie zlewni i na postawienie prognozy meteorologicznej, która jest podstawą opracowania prognozy hydrologicznej. W związku z tymi trudnościami, osoby odpowiedzialne za gospodarkę wodną na zbiornikach w okresie wezbrania są często zmuszone do podejmowania decyzji w warunkach niepewności. Na tym tle Lambor [1962a] wyróżnił pięć scenariuszy pracy zbiornika w czasie wezbrań powodziowych: − gospodarka sztywna; − gospodarka półsztywna; − gospodarka przewidywana; − gospodarka sterowana; − gospodarka zautomatyzowana, która powinna nazywać się samoczynną, ponieważ parametry urządzeń zrzutowych i ich rzędne są tak dobrane do reżimu hydrologicznego rzeki, że po osiągnięciu poziomu urządzeń zrzutowych odpływ wód wezbraniowych ze zbiornika odbywa się bez jakichkolwiek manewrów tymi urządzeniami. Weryfikację scenariuszy przeprowadzono na kaskadzie zbiorników Otmuchów-Nysa, przyjmując jako dopływ wezbranie z 1977 roku [Kosierb 2004]. gospodarka sztywna wg Lambora [1962a] jest najmniej ekonomicznie uza-

sadniona. Polega ona na wypełnieniu rezerwy przypadkowej (o ile ona istnieje), a po jej osiągnięciu nie magazynuje się dopływu w rezerwie powodziowej aż do 80

czasu wystąpienia dopływu większego od odpływu dozwolonego ze zbiornika. Od tego momentu odpływ ze zbiornika utrzymywany jest w wysokości odpływu dozwolonego, a nadmiar wody jest magazynowany w rezerwie powodziowej. Zmagazynowanie szczytu fali w zbiorniku następuje tylko wówczas, gdy objętość szczytu mieści się w rezerwie powodziowej. W przeciwnym razie, gdy objętość fali znacznie przewyższa objętość rezerwy powodziowej w zbiorniku, łatwo może się zdarzyć, że zbiornik zostanie napełniony zanim szczyt fali dotrze do zbiornika. Wówczas maksymalne przepływy muszą być odprowadzone bez retencjonowania. Transformacja fali z 1977 roku tym sposobem (zastosowano odpływ dozwolony ze zbiornika Otmuchów i ze zbiornika Nysa w wysokości 250 m3/s) spowodowałaby całkowite wypełnienie rezerwy powodziowej stałej na zbiorniku Nysa i konieczność odprowadzania większych odpływów z tego zbiornika niż odpływu dozwolonego. Z przeprowadzonych obliczeń symulacyjnych wynika, że: − zastosowanie gospodarki sztywnej na obu zbiornikach powoduje konieczność dokonania zrzutów ze zbiornika Nysa większych od odpływu dozwolonego, a tym samym powoduje zwiększone straty w dolinie Nysy Kłodzkiej; − zadawalająca redukcja wezbrania na Nysie Kłodzkiej jest możliwa tylko wtedy, gdy na zbiorniku Otmuchów prowadzi się gospodarkę wodną maksymalnie wykorzystującą rezerwę powodziową stałą i forsowaną, a na zbiorniku Nysa gospodarkę sztywną z zastosowaniem maksymalnego odpływu ze zbiornika Nysa w wysokości 190 m3/s; − zdaniem autora nie powinno się stosować gospodarki sztywnej dla zbiorników Otmuchów-Nysa, szczególnie gdy istnieje dodatkowe zasilanie w wodę ze zlewni różnicowej między zbiornikami. gospodarka półsztywna polega na magazynowaniu tylko połowy nadwyżki

ponad odpływ dozwolony ze zbiornika, co daje większą pewność zretencjonowania szczytu fali w zbiorniku. Zgodnie z tą zasadą odpływ ze zbiornika jest obliczany z zależności: 1 (33) Qo(t) = (Qd(t) – Qdozw) + Qdozw 2 gdzie: Qo(t) – odpływ ze zbiornika w chwili t (m3/s); Qd(t) – dopływ do zbiornika w chwili t (m3/s); Qdozw – odpływ dozwolony ze zbiornika (m3/s). Przeprowadzone obliczenia symulacyjne wg zasad gospodarki półsztywnej pozwoliły na ograniczenie odpływu ze zbiornika Nysa do wartości 328 m3/s, przy nieznacznym wykorzystaniu rezerwy forsowanej na zbiorniku Otmuchów i prawie całkowitym wykorzystaniu rezerwy stałej na zbiorniku Nysa. Znacznie lepsze efekty uzyskuje się poprzez ograniczenie odpływu ze zbiornika Otmuchów w pierwszej 81

fazie wezbrania do wartości minimalnej, a następnie przez wykorzystanie rezerwy powodziowej forsowanej oraz stosowanie w całym czasie trwania wezbrania zasady gospodarki półsztywnej na zbiorniku Nysa. Z porównania wyników uzyskanych z zastosowania zasad gospodarki sztywnej i półsztywnej wynika, że dla fali z 1977 roku lepsze efekty redukcyjne na kaskadzie uzyskuje się prowadząc na zbiorniku Nysa gospodarkę sztywną, natomiast na zbiorniku Otmuchów gospodarkę wodną maksymalnie wykorzystującą rezerwy powodziowe. gospodarka przewidywana może być stosowana tylko wówczas, gdy dysponu-

jemy prognozą objętości dopływu i czasu trwania wezbrania. W miarę napływania meldunków i rozwoju sytuacji wezbraniowej, postawiona prognoza objętości jest korygowana. W pierwszej kolejności sporządza się bilans objętości dla stanu aktualnego zbiorników i dla stanu prognozowanego. W wyniku przeprowadzonej symulacji dla kaskady zbiorników Nysy Kłodzkiej, wg scenariusza gospodarki przewidywanej dla wezbrania z 1977 roku, zrzut wody ze zbiornika Nysa zostałby zredukowany do 200 m3/s. Gospodarka przewidywana daje dobre efekty w przypadku redukcji fal małych i średnich, których objętości mieszczą się w rezerwach powodziowych stałych. Porównując trzy przedstawione metody sterowania, należy stwierdzić, że dla wezbrania, podobnego do tego z 1977 roku, największą redukcję otrzymuje się prowadząc na zbiorniku Otmuchów sterowanie wykorzystujące maksymalnie rezerwę forsowaną, a na zbiorniku Nysa gospodarkę sztywną lub przewidywaną, jeśli znana jest dokładna prognoza objętości fali i czasu jej wystąpienia [Kosierb 2004]. gospodarka sterowana (modyfikująca falę) wymaga dobrej prognozy hydrogramów fal dopływających do zbiorników i czasów przemieszczania się fali powodziowej. W przypadku stosowania tej metody na kaskadzie zbiorników Nysy Kłodzkiej, należy tak modyfikować falę zrzucaną ze zbiornika Nysa, aby nie nastąpiło nałożenie się jej na falę przemieszczającą się wzdłuż Odry. Według danych historycznych udział Nysy Kłodzkiej w przepływach maksymalnych Odry może stanowić nawet 50%. Spełniając wszystkie warunki wynikające ze stosowania gospodarki sterowanej, udział ten można ograniczyć do 20-30%. Warunkiem nieodzownym jest właściwe określenie czasów dobiegania fal Nysy Kłodzkiej i Odry. Przy ograniczaniu odpływu ze zbiornika Nysa w okresie przemieszczania się fali na Odrze, zasadniczą rolę odgrywa czas jej przejścia na odcinku od zbiornika Nysa do ujścia Nysy Kłodzkiej do Odry (wynosi on od 10,5 do 17,8 godz.). Z przeprowadzonych obliczeń wynika, że czas przejścia fali od wodowskazu Miedonia do ujścia Nysy Kłodzkiej jest o około 0,5 doby dłuższy od czasu przejścia fali od zbiornika Nysa do ujścia Nysy Kłodzkiej do Odry.

Podstawowe dwa manewry, jakie można wykonać na zbiorniku retencyjnym w stosunku do dopływającej fali powodziowej, to zmniejszenie przepływu maksymalnego (Qmax) na dopływie do zbiornika oraz przesunięcie kulminacji w czasie [Grela, Wawro 1995]. Zmniejszenie Qmax ma decydujące znaczenie dla zlewni lokalnej, natomiast przesunięcie w czasie ma zasadniczy wpływ na przepływ fali wezbraniowej na Odrze [Kosierb 1999]. gospodarka samoczynna ma zastosowanie głównie na suchych zbiornikach przeciwpowodziowych ze względu na ich małą zlewnię oraz na lokalny charakter ochrony przeciwpowodziowej. Poszczególne urządzenia zrzutowe zbiornika suchego włączają się do pracy samoczynnie. W pierwszej kolejności odpływ odbywa się przez upusty denne, następnie upusty środkowe, a przy dużych wezbraniach dodatkowo przez przelewy. Zdaniem autora parametry zbiornika oraz urządzeń zrzutowych powinny być tak dobrane, aby przy pracy upustów dennych i upustu środkowego nie występowały istotne straty w dolinie poniżej zbiornika. Dopiero po włączeniu się do pracy przelewu mogą powstać straty w dolinie. Zbiorniki te mają jednak lokalne znaczenie, ponieważ chronią jedynie miejscowości położone bezpośrednio poniżej zapór tych zbiorników.

4.1.2. Prognozowanie dopływu do kaskady zbiorników W analizie spływu powierzchniowego, który towarzyszy każdemu wezbraniu, istotne znaczenie mają historyczne zdarzenia w postaci hietogramów opadów (wejście) i hydrogramów przepływów (wyjście). Dane te stanowią podstawę dla bezpiecznego przeprowadzania wezbrania przez urządzenia zrzutowe zbiorników retencyjnych. Natomiast prognoza dopływu do zbiornika w postaci hydrogramu fali to warunek sine qua non spełnienia tego zadania. Dokładność tych prognoz jest ściśle związana ze stosowanymi metodami obliczeniowymi oraz danymi wyjściowymi, których jakość jest pochodną informacji z przeszłości. Prognozy meteorologiczne, stanowiące podstawę ilościową dla prognozy hydrologicznej, wyprzedzają zjawiska hydrologiczne, które bezpośrednio mogą skutkować powodziami. Losowość zjawisk atmosferycznych, o ogromnym stopniu złożoności w porównaniu z relatywnie istotnym determinizmem procesów hydrologicznych, powoduje, że przy właściwych metodach obliczeniowych dokładność prognoz hydrologicznych jest stosunkowo wysoka ze względu na relatywnie dużą dokładność metod hydrauliki i hydrologii (Lambor 1962a; Bobiński i in. 1978; Sawicki 2001; Banasik 2009; Kosierb, Tiukało 2012). 83

Dokładne określenie prognozy objętości fali i czasu jej trwania jest bardzo trudne, szczególnie w pierwszym etapie wezbrania, i wymaga stosowania metody prognostycznej transformacji opadu w odpływ. Do roku 1997 prognoza dla dopływu powodziowego dla zbiorników wodnych na Nysie Kłodzkiej opracowywana była na podstawie operatu przygotowanego przez IMGW Oddział we Wrocławiu [Dubicki 1970; Dubicki, Malinowska 1986] Stosowana wówczas metoda analityczno-wykreślna obejmowała prognozę przepływu maksymalnego, objętości fali i kształtu fali. Dla wyznaczenia prognozowanych wartości stosowano odpowiednio: − związki stanów wody i przepływów między poszczególnymi wodowskazami; − metodę Lambora dla określenia objętości fali; − nomogram Dubickiego [Dubicki, Malinowska 1986] dla wyznaczenia kształtu fali, opracowany na podstawie obserwacji z lat 1952-1983 (materiały archiwalne). Na podstawie przestrzennego rozkładu opadu, jego intensywności oraz warunków kształtowania się odpływu, wydzielono w zlewni Nysy Kłodzkiej następujące zlewnie cząstkowe, które obejmowały: 1. zlewnia I – obszar górski o powierzchni 1 084 km2 zamknięty przekrojem wodowskazowym Kłodzko; 2. zlewnia II – zlewnię rzeki Ścinawki o powierzchni 515 km2 do przekroju wodowskazowego Gorzuchów; 3. zlewnia III – obszar zlewni różnicowej o powierzchni 135 km2 od przekrojów wodowskazowych Kłodzko i Gorzuchów do przekroju wodowskazowego Bardo; 4. zlewnia IV – zlewnię rzeki Białej Głuchołaskiej do przekroju wodowskazowego Głuchołazy. Średni czas trwania opadów, powodujących powódź w zlewni Nysy Kłodzkiej w latach 1952-1983, zmieniał się w przedziale od 14,5 do 58,5 godzin. Największe natężenie opadów, wynoszące od 4 do 41 mm/godz., występowało przeważnie w godzinach popołudniowych i wieczornych. Średnie spadki doliny Nysy Kłodzkiej w jej górnym biegu wynoszą 9,1‰, w środkowym – 1,4‰ i w dolnym – 0,8‰. Natomiast przeciętne spadki dopływów Nysy Kłodzkiej wynoszą od 2,5 do 25,3‰. W tych warunkach spływ powierzchniowy następuje już po upływie od 2 do 3 godzin od początku opadu. Średnioterminowa prognoza objętości fali powodziowej w przekroju wodowskazowym Bardo na Nysie Kłodzkiej polegała na wyznaczeniu współczynnika odpływu, będącego stosunkiem odpływu H (mm) do opadu P (mm) dla wyznaczonych zlewni cząstkowych. Całkowitą objętość wody, jaka przepłynęła przez określony przekrój w danym czasie, bez względu na to czy to jest odpływ powierzchniowy czy gruntowy, opisano równaniem: 84

Vc = α ∙ P ∙ F

(34)

gdzie: Vc – objętość spływu powierzchniowego (mln m3); P – opad całkowity (m); α – współczynnik odpływu; F – powierzchnia zlewni (km2). Całkowitą objętość fali Vc w profilu obliczano z zależności: Vc = Vp + 1,5Q0 ∙ T

(35)

gdzie: T – czas przejścia fali w danym przekroju. Dla wyznaczenia przepływu maksymalnego opracowano związek maksymalnego przyrostu przepływu w momencie kulminacji fali (Qmax) od objętości spływu powierzchniowego Vp: (36) Qmax = f(Vp) Związek ten, opracowany graficznie, wyznaczał prognozę przepływu maksymalnego, jeśli trafna była prognoza objętości spływu powierzchniowego. W latach siedemdziesiątych XX w., zgodnie z tendencjami światowymi, nastąpiła w Polsce zmiana sposobu opisu zjawisk przyrodniczych – od metod empiryczno-opisowych w kierunku metod matematycznego modelowania. W IMGW, w oddziale we Wrocławiu, wdrażanie modeli typu opad-odpływ i modeli hydrodynamicznych rozpoczęto pod koniec lat 80-tych. Były to modele autorów krajowych, które w kolejnych latach udoskonalano. Prawdziwa weryfikacja posiadanych modeli, jak również systemu pomiarowo-obserwacyjnego, miała miejsce w czasie powodzi w lipcu 1997 roku [Kosierb 1998c; Dubicki i in. 1999; Przedwojski, Wicher 1999]. Obecnie przygotowanie prognoz dla wybranych profili wodowskazowych reguluje Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 listopada 2008 roku w sprawie standartowych procedur zbierania i przetwarzania informacji przez państwową służbę hydrologiczno-meteorologiczną i państwową służbę hydrogeologiczną [Dz.U. Nr 225, poz.1501]. Należy zauważyć, że ustawodawca nie wymienia w dokumencie profili wodowskazowych Bardo i Głuchołazy, jako tych, na które należałoby wykonywać prognozy hydrologiczne nawet w okresie zagrożenia powodziowego. Biuro Prognoz Hydrologicznych we Wrocławiu, nawiązując do potrzeb organów odpowiedzialnych za bezpieczeństwo w powiecie kłodzkim i województwie dolnośląskim oraz organu odpowiadającego za gospodarkę wodną na zbiornikach retencyjnych (RZGW we Wrocławiu), opracowuje prognozy przepływu dla wymienionych wyżej profili wodowskazowych na podstawie wdrożonego modelu MIKE 11 NAM opisanego w rozdziale 3.2.1; przykład obliczeniowy dla fali z 1997 roku przedstawiono w rozdziale 5.1. Hydrogram odpływu ze zlewni dla przekrojów wodowskazowych Bardo 85

i Głuchołazy obliczany jest dwa razy na dobę po otrzymaniu aktualnych prognoz opadu atmosferycznego z godziny 6 UTC i 18 UTC. Prognozy te dostępne są poprzez monitor.imgw.pl od chwili zapisania jej wyników do bazy danych IMGW-PIB (System Hydrologii), z którą monitor.imgw.pl ma bezpośrednie połączenie.

4.1.3. Hydraulika urządzeń zrzutowych zapór zbiorników Charakterystykę badanych obiektów hydrotechnicznych wraz z wyszczególnionymi urządzeniami zrzutowymi przedstawiono w Załączniku II. Odpowiednie krzywe wydatku – na podstawie których określa się wielkość otwarcia poszczególnych urządzeń zrzutowych w oparciu na zadysponowanych odpływach ze zbiorników w czasie normalnej eksploatacji i w okresie wezbrań powodziowych – znajdują się w Instrukcji obsługi modelu kaskady zbiorników Nysy Kłodzkiej [Szczegielniak, Szczegielniak 2013]. W instrukcji zawarte są następujące charakterystyki: − zbiornik Topola: krzywa pojemności zbiornika, krzywa wydatku przelewów, krzywa wydatku przelewu powodziowego i krzywa wydatku upustów dennych; − zbiornik Kozielno: krzywa pojemności zbiornika i krzywa wydatku przelewu; − zbiornik Otmuchów: krzywa pojemności zbiornika, krzywe wydatków sześciu upustów dennych o łącznym wydatku 510 m3/s, krzywa wydatku przelewu, krzywe wydatków segmentów przy przelewie oraz dwie turbiny o łącznym wydatku 43 m3/s. Kamienno-betonowy przelew powodziowy Ścibórz składa się z części stałej o wydatku 565 m3/s (przy rzędnej 215 m NN) oraz części ruchomej zamykanej dwoma segmentami. Wydatek segmentów przy maksymalnej rzędnej piętrzenia 215 m NN wynosi 245 m3/s. Łączny wydatek urządzeń zrzutowych wynosi 1 363 m3/s przy poziomie piętrzenia 215 m NN i około 2 000 m3/s przy poziomie piętrzenia 216 m NN (patrz zał. II); − zbiornik Nysa: krzywa pojemności, krzywa wydatku upustów dennych, krzywa wydatku segmentów na przelewie, krzywa wydatku przelewu awaryjnego. Do roku 2014 urządzeniem zrzutowym zbiornika był czteroprzęsłowy jaz zamykany segmentami o łącznym wydatku 1 880 m3/s oraz dwie turbiny o łącznym wydatku 40 m3/s. Największa dotychczasowa powódź na Nysie Kłodzkiej w 1997 roku zmusiła do zwiększenia wydatku urządzeń zrzutowych do 3 640 m3/s. Zostało to osiągnięte poprzez przebudowę bloku zrzutowego i wykonanie przelewu awaryjnego. Aktualne wydatki urządzeń zrzutowych wynoszą odpowiednio: • jaz trzyprzęsłowy o wydatku 2 255 m3/s, • dwa upusty denne o łącznym wydatku 545 m3/s, • przelewu awaryjny o wydatku maksymalnym 800 m3/s. Wody z tego prze86

lewu będą kierowane do kanału ulgi omijającego miasto Nysa. Kanał ten zostanie zrealizowany w II etapie modernizacji systemu ochrony powodziowej miasta Nysa.

4.1.4. Przepływ dozwolony Przepływ dozwolony poniżej zbiorników retencyjnych jest jednym z podstawowych czynników wpływających na prawidłową gospodarkę wodną, a zwłaszcza na ochronę doliny przed powodzią. Analizując możliwości przepustowe odcinków rzek poniżej zbiorników, należy stwierdzić, że z upływem lat ulegają one często znacznym ograniczeniom. Powodem takiego stanu rzeczy jest z reguły nieprawidłowe zagospodarowanie terenów zalewowych. Zabudowa zbliża się coraz bardziej do koryta rzeki, co w konsekwencji powoduje jej podtapianie już przy niskich przepływach powodziowych. Powtarzające się zalewy, a w związku z tym coraz większe straty materialne, zmuszają lokalne władze do zapewnienia przez administratorów zbiorników utrzymania niskich odpływów w pierwszej fazie wezbrania, co prowadzi do szybkiego wypełnienia rezerw. Kulminacja fali powodziowej trafia wtedy na wypełnione już zbiorniki i wówczas zachodzi niestety konieczność zastosowania wysokich zrzutów, powodujących zalewanie terenów i zabudowań poniżej zbiorników retencyjnych. Sytuację taką można poprawić przez dostosowanie terenów zalewowych do przepuszczenia jak największych przepływów dozwolonych, przyjętych za podstawę gospodarki wodnej dla danego zbiornika i doliny poniżej zapory. Można to osiągnąć poprzez odpowiednie prace hydrotechniczne uwzględniające wymogi środowiskowe oraz właściwe zagospodarowanie przestrzenne terenów poniżej zbiorników retencyjnych. Tego rodzaju inwestycje są wykonywane w dolinie Nysy Kłodzkiej poniżej zapory zbiornika Nysa (termin zakończenia inwestycji 2016 rok). Jednym z podstawowych elementów wpływających na skuteczność i efektywność pracy zbiorników Otmuchów i Nysa jest możliwość stosowania wysokich zrzutów, które nie powodowałyby strat w infrastrukturze komunalnej miejscowości położonych poniżej zapory zbiornika Nysa [Kosierb 2007a]. Dla określenia wielkości tych zrzutów dokonano podczas wezbrania w 2001 roku zrzutu ze zbiornika Nysa w wysokości Q = 150 m3/s. Przeprowadzona wizja terenowa pozwoliła na ocenę stanu koryta i przyległych terenów podczas tego wezbrania. Stwierdzono wystąpienie wody z koryta i zalanie gruntów ornych w rejonie Lewina Brzeskiego. Zastosowanie większego zrzutu niż 150 m3/s zagrażałoby jednak zabudowie komunalnej w rejonie Lewina Brzeskiego i to zarówno na lewobrzeżnym, jak i na prawobrzeżnym terenie zalewowym Nysy Kłodzkiej. Rejon Lewina Brzeskiego ma podstawowe znaczenie dla wielkości dysponowanych zrzutów ze zbiornika Nysa. 87

W instrukcjach gospodarowania wodą i pozwoleniach wodnoprawnych zrzut dopuszczalny ze zbiornika Nysa został określony na 400 m3/s. Powodował on jednak podczas przepływu wód wezbraniowych straty w infrastrukturze komunalnej Lewina Brzeskiego i Skorogoszczy. Nawet stosunkowo duża rezerwa powodziowa w zbiornikach nie daje tak znaczących efektów przy redukcji fali, jak możliwość stosowania wysokich zrzutów niepowodujących strat. Tylko połączenie tych dwóch elementów, tj. odpowiednio powiększonej rezerwy powodziowej na zbiornikach Otmuchów i Nysa w terminie od 15 czerwca do 15 września (zalecane przez autora i zrealizowane po 1997 roku) oraz możliwości dokonywania bezkolizyjnych zrzutów powyżej 400 m3/s ze zbiornika Nysa, dadzą zapewne bardzo dobre efekty przy redukcji fal powodziowych. Możliwość dokonywania zrzutu dozwolonego ze zbiornika Nysa w tej wysokości, bez wystąpienia strat w zabudowie, wymaga przystosowania odcinka doliny poniżej zbiornika Nysa do tej przepustowości. Takie działania, z inicjatywy autora, zostały podjęte po roku 1997 [Kosierb 1998c, 2012b]. Brak kompleksowej i spójnej ochrony przeciwpowodziowej miasta Lewin Brzeski dla bezpiecznego przeprowadzenia przepływów powyżej 150 m3/s spowodowany był następującymi czynnikami: − stały jaz kaszycowy, w km 13,8 rzeki Nysy Kłodzkiej, usytuowany skośnie do nurtu utrudnieniał przepływ wód wezbraniowych, powodując wypłycenia dna rzeki poprzez odkłady rumowiska powyżej jazu; − most drogowy na trasie Lewin Brzeski – Niemodlin, w km 13,38 Nysy Kłodzkiej, miał zmniejszoną przepustowość wskutek częściowego zamulenia wszystkich przęseł mostowych; − zablokowany był w znacznej mierze przepływ wód wezbraniowych prawostronną „ulgą” powodziową (obejście Lewina Brzeskiego) wskutek zdeformowania terenu poprzez składowanie mas ziemnych z nadkładów kopalni kruszywa; − koryto Nysy Kłodzkiej na tym odcinku było zbyt wąskie i zbyt płytkie dla prawidłowego przeprowadzenia wód powodziowych; − brak odpowiednich wałów przeciwpowodziowych. Przy zwiększonych rezerwach powodziowych na zbiornikach Otmuchów i Nysa można by zredukować falę z 1997 roku do wartości 600 m3/s, bez ograniczania zrzutu w okresie przemieszczania się kulminacji na rzece Odrze, i do wartości 800 m3/s przy ograniczeniu zrzutu ze zbiornika Nysa w czasie przemieszczania się kulminacji na rzece Odrze. Takie przepływy zostały określone w wyniku przeprowadzonych przez autora symulacji transformacji fal powodziowych przez zbiorniki Otmuchów i Nysa, a szczególnie fali z 1997 roku. Z tej analizy wynikła celowość podjęcia przebudowy i dostosowania koryta rzeki Nysy Kłodzkiej, doliny rzecznej i prawostronnego kanału ulgi do przepuszczenia zrzutów powodziowych ze zbiornika Nysa. 88

Dla poprawienia stanu ochrony przeciwpowodziowej Lewina Brzeskiego zostały w latach 2012-2014 zrealizowane następujące zasadnicze działania inwestycyjne [Kosierb i in. 2010, Kosierb 2012b]: − zastąpienie wymienionego jazu stałego kaszycowego przez trójprzęsłowy jaz klapowy w 13,845 km Nysy Kłodzkiej, o maksymalnym wydatku 550 m3/s (fot. 1); − udrożnienie koryta Nysy Kłodzkiej powyżej tego jazu na odcinku od km 13,845 do km 16,000 wraz z ukształtowaniem terenów zalewowych; − zwiększenie przepustowości koryta i doliny Nysy Kłodzkiej poniżej tego jazu na odcinku od km 11,000 do km 13,845 poprzez odpowiednie ukształtowanie terenów zalewowych; − udrożnienie mostu drogowego w km 13,380; − wykonanie w km 15,250 gabionowej budowli przelewowej na wlocie do kanału ulgi powodziowej Nysy Kłodzkiej o maksymalnej przepustowości 250 m3/s; − udrożnienie kanału tej ulgi powodziowej (fot. 2); − budowa nowych wałów przeciwpowodziowych i modernizacja istniejących.

Fot. 1. Jaz klapowy na Nysie Kłodzkiej – widok od dolnej wody

Fot. 2. Udrożnienie kanału ulgi powodziowej w rejonie mostu drogowego na trasie Lewin Brzeski – Niemodlin (widok od górnej wody) 89

Po zrealizowaniu tych inwestycji hydrowęzeł Lewin Brzeski został przystosowany do gospodarki wodnej kaskady zbiorników Nysy Kłodzkiej poprzez zwymiarowanie go na przepływ miarodajny Qm = 600 m3/s i na przepływ kontrolny Qk = 800 m3/s. Zabezpieczenie Lewina Brzeskiego na te zwiększone przepływy umożliwi dokonywanie wcześniejszych wysokich odpływów ze zbiornika Nysa jeszcze przed nadejściem szczytu fali, dając tym samym większe możliwości redukcji przepływów na samej Odrze.

4.2. Czynniki wpływające pośrednio na gospodarkę wodną Jako czynniki wpływające pośrednio przedstawiono wpływ transportu rumowiska na zmianę pojemności zbiorników na przestrzeni lat (rozdz. 4.2.1). Nysa Kłodzka wraz z Odrą tworzą ważny system rzeczny ochrony przeciwpowodziowej i zasilania Odrzańskiej Drogi Wodnej (rozdz. 4.2.2). Zwrócono szczególną uwagę na konieczność zakończenia budowy stopnia wodnego Malczyce na Odrze oraz modernizację zabudowy regulacyjnej poniżej tego stopnia. Istotnym aspektem środowiskowym jest zachowanie niezbędnej równowagi środowiska dla życia ryb i ptactwa, która realizowana jest poprzez dostosowanie poziomów piętrzenia na zbiornikach Otmuchów i Nysa do okresu lęgowego ptaków chronionych (rozdz. 4.2.3).

4.2.1. Transport rumowiska wleczonego i unoszonego Czynnikami mającymi istotny wpływ na gospodarkę wodną na zbiornikach są transport i osadzanie się rumowiska oraz eksploatacja górnicza żwiru, powodujące zmianę ich pojemności. Badania tych skomplikowanych procesów sedymentacji, zagęszczenia i erozji namułów spoistych w zbiornikach retencyjnych mają bogatą literaturę [Parzonka 1986; ICOLD 2006; Parzonka, Kosierb 2009]. W płaskich i szerokich zbiornikach wodnych (zbiorniki Topola, Kozielno, Otmuchów, Nysa) istnieje wyraźna strefa, w której odbywa się proces odkładania rumowiska drobnoziarnistego wprowadzonego przez rzekę. Strefa ta ma z reguły znacznie mniejszą szerokość od szerokości zbiornika i charakter wstęgi o malejącej w kierunku przepływu szerokości i zasięgu [Wiśniewski 1972, 1980; Bednarczyk i in. 1982]. W pierwszej fazie eksploatacji zbiornika Otmuchów, jeszcze przez państwo niemieckie, przyjęto poziom strefy użytkowej na rzędnej 213,00 m n.p.m., a pojemność tej strefy wynosiła Vuż = 100 mln m3. Między tą rzędną a poziomem korony 90

przelewu mieściła się stała rezerwa powodziowa o pojemności Vp = 17,2 mln m3. Między maksymalnym poziomem piętrzenia 215,00 a rzędną korony przelewu 213,60 m. n.p.m. – rezerwa powodziowa forsowana o pojemności 25,8 mln m3. Ten podział pojemności zbiornika zmieniał się w czasie wskutek zamulenia akwenu i prowadzenia zróżnicowanej gospodarki wodnej. Zbiornik Otmuchów uległ stopniowo częściowemu zamuleniu rumowiskiem pochodzącym z procesów erozyjnych z wyżej położonych części zlewni lub abrazji brzegów zbiornika. Akumulacja osadów w czaszy zbiornika spowodowała zmianę całej pojemności akwenu i jego poszczególnych warstw, tj. pojemności martwej, użytkowej i powodziowej. Do oceny tych zmian niezbędna jest znajomość krzywych pojemności zbiornika. Pierwszą krzywą pojemności (dla stanu zerowego) opracowano w 1932 roku na podstawie warstwic ze zdjęć kartograficznych czaszy zbiornika wykonanych przed pierwszym spiętrzeniem wody. W wyniku badań przeprowadzonych przez Instytut Gospodarki Wodnej PAN w 1961 roku stwierdzono, że początkowa pojemność zbiornika wynosząca 142,9 mln m3 zmniejszyła się do 134,5 mln m3 [Kosierb 2010]. W czasie eksploatacji obiektu do 1961 roku całkowita pojemność uległa więc redukcji o ca 8,4 mln m3, co stanowi około 5% pierwotnej pojemności. W okresie 1933-1961 średnie roczne zamulenie zbiornika wynosiło 0,30 mln m3 [Wiśniewski 1980]. Przeprowadzone w roku 1975 pomiary wykazały dalszy spadek pojemności do 124,5 mln m3 przy rzędnej maksymalnego piętrzenia. Odpowiednio zmieniły się również pojemności poszczególnych warstw zbiornika (tabela 33, rysunek 35). Zamulanie akwenu, szczególnie intensywne w strefie warstwy powodziowej, powoduje odkładanie się rumowiska głównie w zachodniej części zbiornika i jej zarastanie. Również abrazja brzegów w tej części zbiornika dostarcza materiałów zamulających.

Rys. 35. Krzywe pojemności zbiornika Otmuchów w latach 1933, 1961, 1975 i 2001 91

Tabela 33. Pojemność zbiornika Otmuchów w latach 1933, 1961, 1975 i 2001 Rzędna (m n.p.m.)

Pojemność zbiornika (mln m3) 1933

1961

197,50

0,02

198,00

0,11

199,00

0,26

200,00

0,44

201,00

0,65

1975

2001

202,00

0,07

0,88

203,00

0,71

1,27

204,00

2,43

2,45

205,00

5,42

5,00

2,63

206,00

9,89

9,14

5,54

207,00

16,44

15,27

10,31

12,17

208,00

25,19

23,50

17,22

19,93

209,00

36,02

34,01

26,22

29,91

210,00

49,06

46,71

37,61

42,41

211,00

64,27

61,06

51,42

56,83

212,00

81,50

77,61

67,65

73,09

213,00

100,88

95,60

85,82

91,19

214,00

121,63

114,69

104,90

110,35

215,00

142,93

134,52

124,46

130,45

Ostatni pomiar zamulenia wykonano w 2001 roku. Wynika z niego, że pojemność zbiornika Otmuchów zwiększyła się znacznie w stosunku do stanu z 1975 roku i przy maksymalnej rzędnej piętrzenia wyniosła 130,45 mln m3. Zaobserwowane zmiany nie są niestety jednokierunkowe. W latach 1933-1975 nastąpiło zmniejszenie pojemności zbiornika o 18,4 mln m3 głównie wskutek sedymentacji rumowiska. Natomiast w okresie 1975-2001 nastąpił wzrost, prawdopodobnie wskutek erozji namułów spowodowanej przez przepływy powodziowe (1977, 1997 rok). Przyrost pojemności nastąpił głównie w strefie użytkowej zbiornika. W celu wyjaśnienia stwierdzonych anomalii konieczne jest wykonanie powtórnej dokładnej batymetrii czaszy zbiornika we wszystkich trzech strefach gospodarki wodnej oraz pobór próbek osadów z tych stref. Uzyskane dane pozwolą na ocenę jakości i ilości rumowiska zatrzymanego, względnie wyerodowanego, w poszczególnych strefach zbiornika. W 1961 roku przeprowadzono również badania składu ziarnowego i gęstości osadów dennych [Wiśniewski 1980], wyniki pomiarów przedstawiono w tabeli 34. 92

Tabela 34. Charakterystyka materiału dennego zbiornika wodnego Otmuchów [Wiśniewski, Ihnatowicz 1980] Nr przekroju próbki

Odległość od osi zapory (m)

Rzędna dna w miejscu pobrania próbki

Gęstość szkieletu (kg/m3)

Nazwa gruntu wg PN-54/B-02480

Procentowa ilość frakcji

100

203,30

2 610

glina pylasta

400

202,80

2 580

glina pylasta

1 000

202,82

2 600

glina pylasta

1 300

203,06

2 540

glina pylasta

1 600

205,00

2 500

glina pylasta

2 200

205,90

2 550

glina pylasta

Piaszczystych 0,05-2,0 mm

Pyłowych 0,002-0,05 mm

Iłowych poniżej 0,002 mm

2 500

206,70

2 610

pył piaszczysty

2 800

207,50

2 590

glina pylasta

3 100

207,90

2 600

pył piaszczysty

Stwierdzono, że w miarę zwiększania się odległości od zapory wzrastała w osadach ilość materiału piaszczystego, a malała zawartość części ilastych. Zbiornik Otmuchów wg Wiśniewskiego [1980] zatrzymuje około 90% rumowiska, tj. ca. 234 000 ton rocznie, natomiast 26 000 ton rocznie (tj. ok 11% rocznej ilości rumowiska zatrzymanego) zrzucane jest do dolnego stanowiska. Zrzut osadów może nastąpić tylko przez upusty denne. Narzuca to oczywiście główny kierunek strug transportujących części stałe, tj. od wlotu Nysy do zbiornika Otmuchów do upustów, a więc generalnie do strefy martwej. Budowla zrzutowa dla wód wielkich znajduje się wyraźnie z boku tej głównej trasy przepływu, a jej najniższy próg jest na rzędnej 210,50 m n.p.m. Zrzut wód powodziowych przez jaz może więc tylko nieznacznie wpłynąć na przebieg sedymentacji i erozji osadów w całym zbiorniku Otmuchów. Zbiornik Nysa zlokalizowany jest poniżej zbiornika Otmuchów, co ma zasadnicze znaczenie dla ruchu i odkładania się w nim rumowiska. Został on oddany do eksploatacji w 1972 roku. Batymetrię czaszy zbiornika wykonano w latach 1972, 1978 i 2001. Stwierdzono, że w obu okresach pomiarowych 1972-1978 i 1978-2001 wystąpił wzrost pojemności, w całym zakresie czasowych 1972-2001, dla poziomu 199,00 m n.p.m., wyniósł on 15,85 mln m3. Powierzchnia zlewni Nysy Kłodzkiej do przekroju zapory wynosi 3 253 km2, w tym zlewnia różnicowa między zbiornikami Otmuchów i Nysa (901 km2), na którą składają się głównie zlewnie rzek Białej Głuchołaskiej, Widnej i Raczyny. Całkowita pojemność zbiornika przy rzędnej 198,84 m n.p.m. wynosi 123,44 mln m3, z powierzchnią zalewu 2 077 ha. 93

Zmiany pojemności na tym akwenie kształtują się wręcz odwrotnie niż na zbiorniku Otmuchów. Pojemność zbiornika Nysa powiększa się bowiem z biegiem lat i jest głównie skutkiem eksploatacji górniczej żwiru w czaszy zbiornika, szczególnie intensywnej w strefie pojemności użytkowej (tabela 35). Inną przyczyną może być erozja dna zbiornika podczas fal powodziowych. Nie bez znaczenia dla rozkładu rumowiska w czaszy zbiornika jest zwiększenie pojemności rezerwy powodziowej stałej. Zbiornik Nysa został oddany do eksploatacji w 1972 roku. Krzywe pojemności dla lat 1972, 1978 i 2001 przedstawiono na rysunku 36. Pierwszą krzywą pojemności zbiornika opracowano na podstawie pomiarów geodezyjnych przed pierwszym spiętrzeniem – całkowita pojemność wynosiła Vc = 111,0 mln m3 dla rzędnej makaymalnej piętrzenia 199,00 m n.p.m. W wyniku pomiarów przeprowadzonych w 1978 roku stwierdzono, że uległa ona zwiększeniu do 113,60 mln m3. Ostatni pomiar zamulenia wykonano w 2001 roku. Wynika z niego, że pojemność zbiornika uległa dalszemu zwiększeniu i przy maksymalnej rzędnej piętrzenia wyniosła 123,44 mln m3. Największe przyrosty pojemności zbiornika Nysa obserwuje się w strefie pojemności użytkowej i rezerwy powodziowej. Dokładna ocena ilości rumowiska doprowadzonego do zbiornika Nysa i wymywanego z niego nie jest możliwa, ponieważ została ona zaburzona przez działalność górniczą. Kopalnia Wójcice prowadziła eksploatację żwiru zarówno przed budową zbiornika, jak i podczas całego okresu jego eksploatacji. Ilość wydobytego żwiru wynosiła od ca 400 tys. m3 do ca 800 tys. m3 rocznie. W okresie 1972-2008 wydobyto ze zbiornika około 20 mln m3, a w okresie 1972-2001 około 15 mln m3 materiału. Nadkład znad złoża żwiru przemieszczany jest na docelowe zwałowiska usytuowane w wyeksploatowanej części wyrobiska, wzdłuż zachodniej granicy plano-

Rys. 36. Krzywe pojemności zbiornika Nysa w latach 1972, 1978 i 2001 94

Tabela 35. Pojemność zbiornika Nysa w latach 1972, 1978, 2001 Rzędna (m n.p.m.)

Pojemność zbiornika (mln m ) 1972

1978

2001

191,00

6,00

7,04

8,85

192,00

10,50

12,50

15,10

7,88

190,80

193,00

19,00

20,29

24,15

194,00

28,50

30,68

36,25

195,00

41,00

43,77

50,89

196,00

58,00

59,54

67,49

197,00

74,00

77,47

85,92

198,00

92,00

96,71

105,86

199,00

111,00

113,60

199,60

126,85 139,82

wanej eksploatacji. Ze zwałowisk tych formowane są na bieżąco wyspy o znaczeniu proekologicznym, z przeznaczeniem dla ptactwa wodnego i tarliska dla ryb. W okresie 2004-2008 zaplanowano zwiększenie pojemności akwenu o 2,16 mln m3 poprzez wydobycie kruszywa. Piasek odpadowy składowany jest w czaszy zbiornika Nysa. Wedługg dyrekcji Kopalni Wójcice nie zagraża to środowisku naturalnemu ani nie ogranicza parametrów eksploatacyjnych zbiornika. Z dwóch form odprowadzenia piasku odpadowego – bezpośrednio na dno wyrobisk i na skarpy wysp – zakład ten preferuje rozwiązanie drugie, które jest zarówno prostsze w obsłudze i zmniejsza zasięg zmącenia wody, jak również poprawia walory przyrodnicze tego fragmentu zbiornika. Według władz Kopalni Wójcice dotychczas wykonane oceny oddziaływania na środowisko nie wykazały, aby system wydobywania kruszywa z dna obiektu stanowił zagrożenie dla czystości wód zbiornika Nysa i dla żyjących w nim organizmów, ani dla środowiska awifauny. Stwierdzenie to dotyczy zarówno procesów samego wydobycia, jak i uszlachetnienia kruszywa. Należy podkreślić, że stanowisko firmy eksploatującej żwir jako kruszywo jest dyskusyjne. Zdejmowanie nakładu oraz eksploatacja kruszywa mogą bowiem w istotny sposób wpływać na warunki sedymentacji i erozji rumowiska. Z analizy gospodarki wodnej na zbiorniku Nysa w latach 1972-1999 i eksploatacji górniczej wynika, że ta ostatnia może znacznie deformować proces sedymentacji i erozji namułów. Trudno oddzielić (zarówno ilościowo, jak i jakościowo) 95

wpływ transportu, sedymentacji i erozji namułów od wpływu działalności Kopalni Surowców Mineralnych Wójcice. Trudności te są związane z: − wydobyciem znacznej ilości żwiru (rzędu 20 mln m3 w latach 1972-2008); − brakiem dokładnych pomiarów intensywności transportu rumowiska unoszonego i zawieszonego w przekroju wlotowym do zbiornika Nysa na rzece Nysa Kłodzka oraz na dopływach tej rzeki z tzw. zlewni różnicowej (cieków Świdna, Widna i Biała Głuchołaska); − trudnościami określenia miąższości osadzonych namułów w strefach użytkowej i martwej, w których prowadzona jest działalność górnicza. Kopalnia eksploatuje bowiem żwir w sposób lokalny, np. w latach 2004-2008 na obszarze rzędu 42 ha (w porównaniu z powierzchnią rzędu 2000 ha dla całej czaszy zbiornika Nysa). Wstępnie można stwierdzić, że sumaryczny wpływ ruchu rumowiska i działalności górniczej wpłynął na znaczne zwiększenie pojemności zbiornika. Na podstawie pomiarów hydrologicznych dotyczących zmącenia wody, wykonanych przez IMGW w latach 1971-1983 (Roczniki Hydrologiczne Wód Powierzchniowych) w przekrojach powyżej zbiornika Otmuchów (km 97,6) i poniżej zbiornika Nysa (km 60,5), oceniono, że oba zbiorniki zatrzymują średnio w roku około 63 tys. ton rumowiska unoszonego i zawieszonego. Dopływ rumowiska do obu zbiorników Nysa i Otmuchów został jednak zaburzony przez wybudowanie dwóch nowych zbiorników retencyjnych – Topola i Kozielno. Pojemności zbiornika Topola obliczono na podstawie numerycznego modelu jego czaszy, przy uwzględnieniu dostępnych wyników sondowań w basenach poeksploatacyjnych (ostatnie z 2000 roku) i zdjęć fotogrametrycznych. Założono przy tym, że przewidziane zasoby żwiru zostaną wydobyte z pozostawieniem warstwy materiału o grubości około 1,0 m. Charakterystyczne rzędne piętrzenia i pojemności zbiornika Topola określone w pozwoleniu wodnoprawnym wynoszą: − minimalny poziom piętrzenia 223,00 m n.p.m., pojemność 4,0 mln m3; − normalny poziom piętrzenia 229,00 m n.p.m., pojemność 21,9 mln m3; − rzędna przy przepływie powodziowym miarodajnym Qm = 230,35 m n.p.m.; pojemność 26,5 mln m3; − rzędna przy przepływie powodziowym kontrolnym Qk = 232,15 m n.p.m.; pojemność 32,8 mln m3. Przepływy maksymalne w przekroju wlotu do zbiornika Topola są zmienione przez transformację fal na terenie wyrobisk poeksploatacyjnych Pilce i Byczeń oraz przez dopływ potoku Budzówka, co niewątpliwie będzie miało wpływ na aktualną krzywą pojemności tego zbiornika (rysunek 37, tabela 36). Odpływ z wylotu urządzeń zrzutowych zbiornika Topola wprowadzany jest bezpośrednio do czaszy zbiornika Kozielno. 96

Rys. 37. Krzywa pojemności zbiornika Topola w 2000 roku Tabela 36. Początkowa pojemność zbiornika Topola w 2000 roku Rzędna (m n.p.m.)

Pojemność zbiornika (mln m3) od 2000 roku

Rzędna (m n.p.m.)

Pojemność zbiornika (mln m3) od 2000 roku

218,20

0,000

226,00

12,268

219,00

0,014

227,00

15,386

220,00

0,208

228,00

18,596

221,00

0,812

229,00

21,891

222,00

2,075

230,00

25,270

223,00

4,065

231,00

28,733

224,00

6,501

232,00

33,310

225,00

9,260

Pojemności zbiornika Kozielno, podobnie jak dla zbiornika Topola, określono na podstawie numerycznego modelu terenu czaszy zbiornika, przy uwzględnieniu wyników sondowań w wyrobiskach poeksploatacyjnych i zdjęć fotogrametrycznych. Przy czym pobór kruszywa ze zbiornika Kozielno zakończono w 2003 roku. W tabeli 37 i na rysunku 38 przedstawiono pojemność zbiornika Kozielno w funkcji rzędnych zwierciadła wody. W podsumowaniu oceny procesu zamulenia zbiorników kaskady Nysy Kłodzkiej należy stwierdzić, że dla pełniejszej oceny wpływu transportu rumowiska na pojemność czterech zbiorników kaskady, tj. zbiorników Topola, Kozielno, Otmuchowa i Nysy, konieczne jest wykonanie badań specjalistycznych, a mianowicie: 97

Rys. 38. Krzywa pojemności zbiornika Kozielno w 2000 roku Tabela 37. Pojemność zbiornika Kozielno w 2000 roku Rzędna (m n.p.m.)

Pojemność zbiornika (mln m3) od 2000 roku

Rzędna (m n.p.m.)

Pojemność zbiornika (mln m3) od 2000 roku

215,00

0,000

221,00

8,185

216,00

0,135

222,00

11,392

217,00

0,477

223,00

14,726

218,00

1,202

224,00

18,189

219,00

2,819

224,70

20,685

220,00

5,125

− pomiaru batymetrycznego czaszy wszystkich czterech zbiorników, umożliwiającego ocenę ich pojemności aktualnej, i to we wszystkich trzech strefach gospodarki wodnej, tj. pojemności zastrzeżonej, pojemności użytkowej i rezerwy powodziowej; − poboru wielu nieodkształconych próbek rumowiska osadzonego za wszystkich stref gospodarki wodnej; − oceny procesu segregacji ziarnowej w zbiorniku podczas sedymentacji oraz procesów zagęszczania i erozji osadzonej warstwy namułu spoistego i częściowo spoistego; − opracowania metody odmulania zbiorników (hydraulicznej lub mechanicznej).

4.2.2. Zasilanie Odrzańskiej Drogi Wodnej Przed powodzią w 1997 roku głównym zadaniem zbiorników Otmuchów i Nysa było zasilanie wód Odry dla celów żeglugowych, które odbywało się poprzez wykorzystanie objętości wody w obu akwenach, znajdującej się między poziomem piętrzenia zastrzeżonego a poziomem normalnego piętrzenia. Gromadzenie wody w zbiornikach odbywało się z reguły w okresie od 1 stycznia do 31 maja, a zasilanie wód Odry między 1 czerwca a 31 grudnia. Do 1952 roku zasilanie Odry dokonywane było w sposób falowy, w zależności od nagromadzonego zapasu wody w zbiorniku i naturalnych przepływów w Odrze. Zrzuty ze zbiorników miały zagwarantować minimalną głębokość w Odrze swobodnie płynącej równą 1,30 m. Od roku 1953 została przyjęta zasada ciągłego zasilania rzeki Odry. Po oddaniu do eksploatacji zbiornika Nysa w 1972 roku skorygowano ten sposób zasilania. Wprowadzono zasadę ekonomicznego zasilania rzeki Odry dla celów żeglugowych, w zależności od sytuacji hydrologicznej na rzece Odrze i jej głównych dopływach. Ilość odprowadzanej wody ze zbiorników do Odry dla utrzymania w niej ekonomicznie uzasadnionych głębokości tranzytowych uzależniona jest przede wszystkim od stanu technicznego zabudowy regulacyjnej Odry swobodnie płynącej. W celu poprawienia stanu zabudowy regulacyjnej opracowano program modernizacji systemu żeglugowego Odry [Hydroprojekt 1997], który zakładał działania zmierzające do dostosowania Odrzańskiej Drogi Wodnej do parametrów III klasy, z uwzględnieniem regionalnych potrzeb i możliwości osiągnięcia na wybranych odcinkach rzeki wyższych parametrów odpowiadających wymogom międzynarodowym [Parzonka i in. 1978]. Głównym elementem technicznej modernizacji Odry skanalizowanej (km 94,2-281,7), gdzie głębokości tranzytowe równe 1,80 m są gwarantowane w okresie sezonu żeglugowego, są unowocześnienia techniczne i usprawnienia eksploatacyjne jazów i śluz. Odmienne problemy występują na Odrze swobodnie płynącej od stopnia Brzeg Dolny (km 281,7) do ujścia Nysy Łużyckiej (km 542,4) [Kosierb 2008b; Kosierb, Parzonka 2008]. Można tu wyróżnić dwa odcinki o różnej charakterystyce: − Odcinek Brzeg Dolny – Chobienia (km 349,9), gdzie dominują procesy erozyjne. Koryto rzeki jest silnie zdegradowane przez postępującą erozję liniową, która sięga już znacznie poniżej Ścinawy (km 332,0). Średni poziom dna obniża się o 4-8 cm rocznie, powodując spadek poziomu zwierciadła wody w rzece oraz poziomu wód gruntowych w przyległej dolinie. Średni poziom zwierciadła wody obniżył się w okresie 1958-2005 w przekroju wodowskazowym Brzeg Dolny Nadzór o 1,95 m, a w przekroju Malczyce o 1,91 m. Objętość wymytego materiału dennego w latach 1958-1993 wyniosła 3,5 mln m3, tj. średnio 99

0,1 mln m3 rocznie. Stopniowe wymywanie drobnych frakcji spowodowało następnie obrukowanie dna koryta rzeki, co spowolniło nieco proces jego obniżania. Ta degradacja koryta spowodowała znaczne utrudnienia w żegludze i niekorzystnie wpłynęła na środowisko przyrodnicze w dolinie. Dziś już nie wystarczają zrzuty ze zbiorników wodnych dla poprawy warunków żeglugi. Konieczne jest jak najszybsze ukończenie budowy stopnia Malczyce i jednorazowe podniesienie dna rzeki na zdegradowanym odcinku oraz coroczne „dokarmianie” rzeki. − Odcinek Chobienia – ujście Nysy Łużyckiej. Występują tu istotne uszkodzenia budowli regulacyjnych (ostróg). Konieczna jest modernizacja systemu regulacji poprzez zastosowanie budowli podłużnych – zaproponowano realizację tzw. mieszanego systemu regulacji środkowej Odry opracowanego przez doc. J. Wierzbickiego z Politechniki Warszawskiej. System ten polega na budowie tam podłużnych i poprzecznych na brzegu wklęsłym oraz ostróg na brzegu wypukłym. Szczególnie niekorzystna sytuacja występuje na odcinku rzeki Odry od Brzegu Dolnego do Ścinawy, a nawet poniżej tego przekroju. Stopień w Brzegu Dolnym (fot. 3) został oddany do eksploatacji w 1958 roku i od tego czasu rozpoczął się proces erozji dna poniżej tego obiektu [Parzonka, Kosierb 2009]. Szczególnie niebezpieczny dla samego stopnia (a zwłaszcza dla jazu) jest wybój lokalny powstały poniżej jazu. W latach 1991-1993 przeprowadzono prace zabezpieczające wybój, a tym samym podnoszące bezpieczeństwo budowli, lecz było to rozwiązanie prowizoryczne. Zahamowanie erozji lokalnej oraz erozji brzegowej i liniowej na odcinku od Brzegu Dolnego do Malczyc będzie możliwe dopiero po zakończeniu budowy stopnia Malczyce (fot. 4) zlokalizowanego w km 300 rzeki Odry, około 5 km powyżej miejscowości Malczyce. Erozja dolnego stanowiska w Brzegu Dolnym spowodowała zagrożenie utraty stateczności stopnia przy dalszym postępie zjawisk erozyjnych. Obniżenie dna w korycie spowodowało zwężenie szlaku żeglownego i istotne zmniejszenie głębokości tranzytowych dla żeglugi.

Fot. 3. Jaz w Brzegu Dolnym 100

Fot. 4. Projektowany stopień wodny Malczyce – wizualizacja

Dzięki wybudowaniu stopnia w Malczycach osiągnięte będą następujące efekty: − zostanie zabezpieczony stopień w Brzegu Dolnym przed dalszą erozją i utratą stateczności; − podniosą się poziomy wód gruntowych do stanu niezbędnego dla ekosystemu dolinowego, co zabezpieczy przed przesuszaniem przyległe tereny, a w szczególności lasy łęgowe; − powstrzyma się procesy erozyjne w korycie na odcinku Brzeg Dolny – Malczyce; − przywróci się parametry szlaku żeglownego − poprzez budowę elektrowni wodnej przy stopniu uzyska się energię odnawialną. Budowa stopnia Malczyce na rzece Odrze poprawi warunki żeglugowe na odcinku najniekorzystniejszym, tj. między stopniem Brzeg Dolny a stopniem Malczyce, nie rozwiązuje jednak problemu erozji na odcinku Malczyce-Ujście Nysy Łużyckiej. W latach 1994-1998 wykonano naprawę uszkodzonych ostróg na odcinku od km 423 do km 429 Odry (fot. 5), co znacznie poprawiło warunki żeglugowe na tym odcinku. Dynamikę zmian rzędnych dna na tym odcinku w latach 1990-2003 ilustruje rysunek 39.

Fot. 5. Odra swobodnie płynąca, km 427,5 101

Rys. 39. Rzędne dna w nurcie rzeki Odry na odcinku od km 423 do km 429 w wybranych latach

Jednym z rozwiązań mogącym polepszyć warunki żeglugowe na Odrze swobodnie płynącej na odcinku niezdegradowanym przez erozję liniową, tj. poniżej Chobieni, jest modernizacja regulacji wg opracowania Hydroprojektu [1997], która ma za zadanie zwiększyć głębokości tranzytowe dla żeglugi oraz poprawić warunki przepływu wód powodziowych i pochodu lodów [Kosierb, Parzonka 2008]. Modyfikacja istniejącego systemu regulacji rzeki Odry swobodnie płynącej powinna przynieść poprawę głębokości tranzytowych o około 20-30 cm w górnej strefie stanów. Problemem pozostaje przyjęcie odpowiedniego rozwiązania na odcinku Malczyce – Chobienia, który znajduje się w strefie przyspieszonej erozji dna. Odcinek ten jest tak zdegradowany, że wymaga zastosowania całkowicie odmiennego podejścia do modernizacji systemu regulacji. Zasięg erozji liniowej w 2007 roku wynosił już ca 60 km poniżej stopnia Brzeg Dolny. Budowle regulacyjne na tym odcinku (ostrogi) nie spełniają już od wielu lat swych zadań, gdyż „wystają” nad zwierciadło wody. Problemem modernizacji tego odcinka zajął się w latach 90-tych Instytut Inżynierii Środowiska Akademii Rolniczej we Wrocławiu. W 1994 roku Parzonka zgłosił koncepcję „karmienia” rzeki Odry poniżej ostatniego stopnia w rumowisko rzeczne dla skompensowania erozji podczas przejścia kolejnych fal powodziowych. Takie zabiegi zastosowano na Renie na stopniu Iffezheim i na Łabie. Koncepcja ta zakłada „karmienie” rzeki poniżej stopnia Malczyce i ewentualnie poniżej kolejnego stopnia (np. Lubiąża). Parametry techniczne „karmienia” zostały określone w ramach badań modelowych zrealizowanych w Laboratorium Wodnym AR Wrocław. Określono między innymi potrzebne ilości materiału oraz granulację dozowanego rumowiska. 102

Modernizacja zabudowy regulacyjnej rzeki Odry poniżej stopnia Malczyce jest podstawowym zabiegiem mającym na celu poprawienie warunków przepływu w okresie wezbrań powodziowych, jak również podwyższenia głębokości tranzytowych dla żeglugi przemysłowej i turystycznej. Po powodzi w 1997 roku zmieniono podstawowe funkcje zbiorników retencyjnych Otmuchów i Nysa. Obecnie ich głównym zadaniem jest ochrona przeciwpowodziowa terenów położonych poniżej zbiornika Nysa. Zwiększone zostały także rezerwy powodziowe (od 1999 roku) obu akwenów kosztem wody dyspozycyjnej dla żeglugi. Wprowadzenie zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 w czaszy zbiorników Nysa i Otmuchów ograniczyło również w zasadniczy sposób możliwości zasilania drogi wodnej. Z drugiej jednak strony, realizacja zadań inwestycyjnych w dolinie Nysy Kłodzkiej poniżej zbiornika Nysa, mających na celu znaczne podniesienie przepływów dozwolonych, niepowodujących szkód, może w znacznym stopniu zwiększyć zasoby wód dyspozycyjnych dla uprawiania żeglugi. Po zrealizowaniu zadań ochrony przeciwpowodziowej w rejonie Nysy, Lewina Brzeskiego i Skorogoszczy pojawi się możliwość dokonywania zwiększonych zrzutów z kaskady zbiorników Nysy Kłodzkiej, wyprzedzających nadejście fali powodziowej, a tym samym wcześniejszego przygotowania rezerw wymuszonych na tych zbiornikach. Pozwoli to na utrzymanie wyższych poziomów piętrzenia dla potrzeb innych użytkowników. Możliwości zasilania Odry z Nysy ulegną znacznej poprawie również po wybudowaniu zbiornika Kamieniec Ząbkowicki, co pozwoli na odtworzenie poprzednich poziomów piętrzenia na zbiornikach Nysa i Otmuchów oraz zwiększenie wody dyspozycyjnej dla żeglugi. Decyzje te powinny być jednak poprzedzone szeroką analizą ekonomiczną uzasadniającą zmiany poziomów piętrzenia na zbiornikach Nysa i Otmuchów.

4.2.3. Zachowanie niezbędnej równowagi środowiska dla życia ryb i ptactwa Prowadzona obecnie gospodarka wodna, zgodna z uznanymi zasadami optymalnego wykorzystania zasobów wodnych, stanowi o utrzymaniu, ochronie i kształtowaniu środowiska przyrodniczego w rejonie zbiorników Otmuchów i Nysa. W decyzji Marszałka Województwa Opolskiego z dnia 13.01.2012 roku, udzielającej Regionalnemu Zarządowi Gospodarki Wodnej we Wrocławiu pozwolenia wodnoprawnego na realizację przedsięwzięcia pt. Modernizacja budowli i urządzeń zbiornikowych wraz z budową innych obiektów niezbędnych dla zbiornika Nysa oraz pozwoleniu wodnoprawnym na piętrzenie i retencjonowanie wód rzeki Nysy Kłodzkiej w zbiorniku Otmuchów i Nysa, określono poziomy piętrzenia na tych zbiornikach niezbędne dla okresu lęgowego ptaków chronionych. 103

Według tej decyzji w zbiorniku Otmuchów obowiązują następujące poziomy piętrzenia: − minimalny poziom piętrzenia (Min PP) 206,86 m NN; − poziomom piętrzenia dla zapasu zastrzeżonego 208,24 m NN; − normalny poziom piętrzenia (NPP) w okresie od 1.08 do 15.04 – 210,00 m NN; − normalny poziom piętrzenia (NPP) w okresie od 1.05 do 15.07 – 211,00 m NN; − maksymalny poziom piętrzenia (Max PP) 215,00 m NN; − nadzwyczajny poziom piętrzenia (Nad PP) 215,84 m NN. Należy podkreślić, że corocznie w drugiej połowie kwietnia administrator zbiornika Otmuchów powinien dążyć do uzyskania podwyższonego poziomu NPP = 211 m NN w okresie lęgowym ptaków chronionych, a także poprzez zwiększenie zrzutów wody ze zbiorników wodnych Topola i Kozielno. Ze względu na określony poziom piętrzenia zastrzeżonego, istotny z punktu widzenia zaspokojenia potrzeb gospodarki komunalnej (woda pitna dla Wrocławia), a w sytuacjach wyjątkowych zasilania rzeki Odry dla celów żeglugowych, nie jest możliwe obniżenie piętrzenia w zbiorniku poniżej poziomu piętrzenia zapasu zastrzeżonego bez zgody Marszałka Województwa Opolskiego. Obniżenie poniżej w/w poziomu może powodować szybszą erozję powierzchni betonowych budowli w okresie zimowym oraz zwiększone zagrożenie śnięciem ryb w zbiorniku przy występowaniu pokrywy lodowej. Przepływ dozwolony w Nysie Kłodzkiej poniżej zapory zbiornika Otmuchów został ustalony na Qdoz = 250 m3/s, przepływ powodziowy – na Qpow = 450 m3/s. Dla zbiornika Nysa udzielono pozwolenia na piętrzenie i retencjonowanie wód rzek Nysy Kłodzkiej, Białej Głuchołaskiej, Świdnej, Widnej i Raczyny do rzędnych: − minimalny poziom piętrzenia (Min PP) 190,84 m n.p.m.; − poziom piętrzenia dla zapasu zastrzeżonego 193,00 m n.p.m.; − normalny poziom piętrzenia (NPP) w okresie od 15.09 do 15.04 – 194,00 m n.p.m.; − normalny poziom piętrzenia (NPP) w okresie od 1.05 do 1.09 – 195,00 m n.p.m.; − maksymalny poziom piętrzenia (Max PP) 198,84 m n.p.m.; − nadzwyczajny poziom piętrzenia (Nad PP) 199,45 m n.p.m. Od połowy kwietnia do końca miesiąca należy dążyć do uzyskania podwyższonego poziomu NPP = 195,00 m n.p.m. w okresie lęgowym ptaków chronionych, także poprzez zwiększone zrzuty wody ze zbiorników wodnych Topola i Kozielno. Analogicznie jak dla zbiornika Otmuchów, na zbiorniku Nysa nie jest możliwe, bez zgody Marszałka Województwa Opolskiego, obniżenie piętrzenia w zbiorniku Nysa poniżej poziomu piętrzenia zapasu zastrzeżonego. Obniżenie to może spowodować podobne niekorzystne zjawiska do wymienionych dla zbiornika Otmuchów. Przepływ dozwolony poniżej zbiornika Nysa został ustalony na Qdoz = 250 m3/s, przepływ powodziowy – na Qpow = 600 m3/s. 104

OCHRONA PTAKÓW NA ZBIORNIKU OTMUCHÓW Dnia 20 grudnia 2013 roku regionalni dyrektorzy ochrony środowiska w Opolu i we Wrocławiu wydali zarządzenie w sprawie planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Zbiornik Otmuchowski. W planie tym zidentyfikowano istniejące i potencjalne zagrożenia dla zachowania właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt i ich siedlisk będących przedmiotem ochrony oraz przedstawiono działania ochronne ze wskazaniem podmiotów odpowiedzialnych za ich wykonanie i obszarów ich wdrażania. Przedmiotem ochrony na zbiorniku Otmuchowskim są następujące gatunki ptaków: gęś zbożowa, krzyżówka, ślepowron, czapla siwa, kulik wielki, czajka i rybitwa białowąsa. Dla każdego z tych gatunków, oprócz czapli siwej, określono następujące zagrożenia wynikające z gospodarki wodnej na tym zbiorniku: − gęś zbożowa – nadmierne opróżnianie zbiornika w okresie jesień-wiosna, skutkujące brakiem bezpiecznych miejsc odpoczynku i noclegu; − krzyżówka – analogicznie jak gęś zbożowa; nieobniżanie poziomu wody w zbiorniku w okresie letnim i jesiennym skutkuje niepojawieniem się obszarów błot (na fragmentach dna zbiornika) stanowiących teren żerowania ptaków; − ślepowron – obniżanie lub podnoszenie poziomu wody w okresie odbywania lęgów tych ptaków (kwiecień-lipiec), stanowiące bezpośrednie zagrożenie dla lęgów; − kulik wielki i czajka – nieobniżanie poziomu wody w zbiorniku w okresie letnim i jesiennym powoduje brak błot na fragmentach dna zbiornika pełniących funkcję żerowiska ptaków; − rybitwa białowąsa – obniżanie lub podnoszenie poziomu wody w okresie odbywania lęgów ptaków (maj-lipiec) skutkuje obniżeniem sukcesu lęgowego ptaków. Gospodarkę wodną na zbiorniku Otmuchów dla ochrony populacji ptaków należałoby prowadzić w następujący sposób: − w okresie jesień-wiosna nie należy nadmiernie opróżniać zbiornika ze względu na potrzeby gęsi zbożowej i krzyżówki; − należy obniżać poziom wody w okresie letnim i jesiennym ze względu na potrzeby krzyżówki, kulika wielkiego i czajki); − nie należy podnosić lub obniżać poziom wody w zbiorniku w okresie kwiecień-lipiec dla ślepowrona i w okresie maj-lipiec dla rybitwy. Zaleca się, aby w projekcie kolejnej instrukcji gospodarowania wodą dla zbiornika wodnego Otmuchów uwzględnić następujące zapisy: − w okresie od drugiej dekady lipca do trzeciej dekady października, w normalnych warunkach użytkowania zbiornika określonych w instrukcji, należy dążyć do stopniowego obniżania lustra wody w zbiorniku; 105

− w okresie od drugiej dekady maja do drugiej dekady lipca, w normalnych warunkach użytkowania zbiornika określonych w instrukcji, należy dążyć do utrzymania normalnego poziomu piętrzenia. Analizując gospodarkę wodną na zbiorniku Otmuchów w okresie wezbrania, według zasad postępowania opracowanych przez autora, należy stwierdzić, że wymogi ochrony ptaków w żadnym stopniu nie wpłyną na gospodarkę wodną w okresie powodzi ze względu na obniżenie poziomów piętrzenia na zbiorniku w okresie letnim, co jest zgodne z sugestiami autora odnośnie zwiększenia rezerwy powodziowej w zbiorniku w tym okresie. OCHRONA PTAKÓW NA ZBIORNIKU NYSA Dnia 3 grudnia 2013 roku Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Opolu wydał, analogiczne jak dla zbiornika Otmuchów, zarządzenie w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Zbiornik Nyski. W planie zidentyfikowano istniejące i potencjalne zagrożenia dla zachowania właściwej ochrony siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt i ich siedlisk będących przedmiotami ochrony oraz przedstawiono działania ochronne ze wskazaniem podmiotów odpowiedzialnych za ich wykonanie i obszarów ich wdrażania. Przedmiotem ochrony na zbiorniku Nyskim są następujące gatunki ptaków: gęś zbożowa, krzyżówka, czajka, biegus malutki, biegus zmienny, kulik wielki, mewa czarnogłowa, mewa śmieszka, rybitwa rzeczna, rybitwa białoczelna. Dla każdego z tych gatunków określono następujące zagrożenia wynikające z gospodarki wodnej na zbiorniku Nysa: − gęś zbożowa i krzyżówka – nadmierne opróżnianie zbiornika z wody w okresie jesień-wiosna skutkujące brakiem bezpiecznych miejsc odpoczynku i noclegu; − czajka, biegus malutki, biegus zmienny i kulik wielki – nieobniżanie poziomu wody w zbiorniku w okresie letnim i jesiennym spowoduje nieodsłanianie błotnistego dna zbiornika potrzebnego do skarmiania tych ptaków; − mewa czarnogłowa, mewa śmieszka, rybitwa rzeczna i rybitwa białoczelna – nie zalecane jest podnoszenie poziomu wody w okresie lęgów ptaków (kwiecień-czerwiec). W związku z ochroną ptaków, gospodarkę wodną na zbiorniku Nysa należy prowadzić w następujący sposób: − w okresie jesień-wiosna nie należy nadmiernie opróżniać zbiornika (wymogi gęsi zbożowej i krzyżówki); − należy obniżać poziom wody w okresie letnim i jesiennym z uwagi na potrzeby czajki, biegusa malutkiego, biegusa zmiennego i kulika wielkiego; − nie należy podnosić poziomu wody w okresie kwiecień-czerwiec ze względu na potrzeby mewy czarnogłowej i śmieszki oraz rybitwy rzecznej i białoczelnej). 106

W zarządzeniu zalecono, w zakresie działań ochronnych, aby w projekcie kolejnej instrukcji gospodarowania woda dla zbiornika wodnego Nysa uwzględnić następujące zapisy: − w okresie od trzeciej dekady marca do trzeciej dekady czerwca, w normalnych warunkach użytkowania zbiornika określonych w instrukcji, należy utrzymywać poziom piętrzenia nie wyższy niż osiągnięty na początku tego okresu; − w okresie od trzeciej dekady czerwca do trzeciej dekady października, w normalnych warunkach użytkowania zbiornika określonych w instrukcji, należy dążyć do stopniowego obniżania lustra wody w zbiorniku. Podobnie jak na zbiorniku Otmuchów, ochrona ptaków na zbiorniku Nysa nie wpłynie negatywnie na gospodarkę wodną na tym akwenie podczas wezbrań powodziowych, które z reguły występują w lipcu i sierpniu. Nie spowoduje również ograniczenia pojemności dyspozycyjnych w zbiornikach dla ochrony przeciwpowodziowej – zarówno na zbiorniku Nysa, jak i na zbiorniku Otmuchów. Ograniczy ona jednak znacznie możliwości zasilania Odrzańskiej Drogi Wodnej dla uprawiania żeglugi.

107

STEROWANIE PRACĄ ZBIORNIKÓW NA NYSIE KŁODZKIEJ PODCZAS WEZBRAŃ HISTORYCZNYCH Z LAT 1977, 1985 I 1997

Opracowanie metody sterowania wezbraniami powodziowymi na kaskadzie zbiorników Nysy Kłodzkiej, w aspekcie zminimalizowania strat w dolinie poniżej zbiornika Nysa oraz niedopuszczenia do nałożenia się kulminacji wezbrania Nysy Kłodzkiej na kulminację wezbrania Odry, było przedmiotem rozprawy doktorskiej autora [Kosierb 2004]. Analizując poszczególne historyczne wezbrania oraz gospodarkę wodną na tych zbiornikach podczas wezbrań, autor sukcesywnie wprowadzał ich wyniki do opracowywanych instrukcji gospodarowania wodą dla zbiorników Otmuchów i Nysa, wykorzystując doświadczenia w prowadzeniu gospodarki wodnej na tych obietkach, które pozwoliły mu na opracowanie zasad sterowania zbiornikami podczas wezbrań. WEZBRANIE Z 1977 ROKU Wezbranie spowodowały opady deszczu typu frontalnego, które rozpoczęły się 31 lipca w godzinach popołudniowych i trwały bez przerwy do 2 sierpnia. Wynikiem przestrzennego rozłożenia opadów (rysunek 9) było utworzenie się podwójnej fali na Odrze i na Nysie Kłodzkiej. Znaczny wzrost dopływu do zbiorników Otmuchów i Nysa wystąpił w dniu 1 sierpnia, natomiast maksymalny dopływ do zbiornika Otmuchów, Q = 490 m3/s, 4 sierpnia o godz. 17:00 i został zredukowany do odpływu 335 m3/s. Ograniczenie zrzutu ze zbiornika Otmuchów w pierwszej fazie wezbrania do wartości 20-30 m3/s pozwoliło na wykorzystanie rezerwy forsowanej w maksymalnym stopniu, nie powodując przekroczenia maksymalnego poziomu piętrzenia. Drugie wezbranie było mniejsze od pierwszego. Maksymalny dopływ do zbiornika Otmuchów 419 m3/s został zredukowany do odpływu równego 242 m3/s. Stosunkowo duży odstęp czasu między pierwszą a drugą falą pozwolił na odtworzenie rezerwy powodziowej na zbiorniku Otmuchów (rysunek 40). Maksymalny dopływ do zbiornika Nysa w okresie pierwszej fali wynosił 585 m3/s, na który składał się zrzut ze zbiornika Otmuchów i stosunkowo wysoki dopływ do zbiornika ze zlewni Białej Głuchołaskiej, Świdnej, Widnej i Raczyny. Zrzut maksymalny ze zbiornika Nysa został ograniczony podczas pierwszej fali do 350 m3/s. 109

Rys. 40. Gospodarka wodna na zbiorniku Otmuchów podczas wezbrania w 1977 roku

Rys. 41. Gospodarka wodna na zbiorniku Nysa podczas wezbrania w 1977 roku

W dniu 4 sierpnia, w godz. 12:00-16:00, odpływ ze zbiornika Nysa zmniejszono z 350 do 150 m3/s ze względu na przemieszczające się wezbranie na Odrze. Po przejściu pierwszej kulminacji na Odrze w przekroju ujścia Nysy Kłodzkiej odpływ z Nysy zwiększono do 250 m3/s, co pozwoliło na odtworzenie rezerw powodziowych na obu zbiornikach. W okresie transformacji pierwszej fali z Nysy Kłodzkiej i Białej Głuchołaskiej została częściowo wykorzystana rezerwa forsowana na zbiorniku Nysa. 110

W czasie przejścia drugiej fali maksymalny dopływ do zbiornika Nysa zredukowano z wartości 393 m3/s do odpływu 300 m3/s, a w okresie przemieszczania się kulminacji na Odrze odpływ ze zbiornika był stopniowo redukowany, osiągając minimalną wartość 50 m3/s (rysunek 41). WEZBRANIE Z 1985 ROKU Wezbranie Nysie Kłodzkiej i Odrze spowodowane było przez opady deszczu typu frontalnego. Rozkład przestrzenny opadów (rysunek 10) spowodował pojedyncze wezbranie na Nysie Kłodzkiej i Odrze. Znaczny wzrost dopływu do zbiornika Otmuchów nastąpił 7 sierpnia. Od samego początku wezbrania zrzut ze zbiornika był utrzymywany w wysokości 10-40 m3/s. Maksymalny dopływ do zbiornika wystąpił 8 sierpnia o godz. 1:00 i wynosił 267,4 m3/s. Ze względu na remont ubezpieczenia zapory czołowej w 1985 roku, zbiornik Otmuchów był opróżniony do minimalnego poziomu piętrzenia, któremu odpowiadała pojemność 10 mln m3. Ograniczenie odpływu ze zbiornika Otmuchów w całym okresie wezbrania oraz dodatkowa rezerwa pojemności na tym akwenie pozwoliły na przyjęcie fali powodziowej z Nysy Kłodzkiej i zgromadzenie jej w zbiorniku przy odpływie równym tylko 40 m3/s. W celu odtworzenia rezerw powodziowych oraz przygotowania zbiornika do kontynuacji robót remontowych zwiększono zrzut do 100 m3/s (rysunek 42). Znaczny wzrost dopływu do zbiornika Nysa wystąpił 7 sierpnia i wynosił 295 m3/s. Odpływ maksymalny wynosił 200 m3/s, przy częściowym tylko wykorzystaniu rezerwy stałej na zbiorniku.

Rys. 42. Gospodarka wodna na zbiorniku Otmuchów podczas wezbrania w 1985 roku 111

Rys. 43. Gospodarka wodna na zbiorniku Nysa podczas wezbrania w 1985 roku

Ze względu na wystąpienie 10 sierpnia, w godzinach 4:00-8:00, w przekroju wodowskazowym Miedonia na Odrze, przepływu maksymalnego o prawdopodobieństwie p = 5%, równego 1 268 m3/s, zmniejszono zrzut ze zbiornika Nysa do 50 m3/s. Po przejściu kulminacji na Odrze w przekroju ujście Nysy Kłodzkiej zwiększono zrzut z tego zbiornika do 100 m3/s. W okresie transformacji fali pojemność zbiornika wynosił maksymalnie 89 mln m3, a więc wykorzystano tylko częściowo rezerwę powodziową stałą (rysunek 43). Istnienie przypadkowej rezerwy na zbiorniku Otmuchów równej około 75 mln m3 pozwoliło na znaczne zredukowanie przepływów poniżej zbiornika Nysa i obniżenie przepływów powodziowych w Odrze poniżej ujścia Nysy Kłodzkiej. WEZBRANIE Z 1997 ROKU Katastrofalne wezbranie w lipcu 1997 roku zostało spowodowane opadami deszczu typu frontalnego w dorzeczu górnej Odry, w tym szczególnie we wschodniej części zlewni Nysy Kłodzkiej. Największe opady, o intensywności od 415,3 do 616,9 mm, wystąpiły w lewostronnym dorzeczu Odry, natomiast w zlewni Nysy Kłodzkiej wynosiły one od 316,2 do 513,0 mm. Udział zlewni przyrastających w formowaniu się tego wezbrania na Nysie Kłodzkiej przedstawiono na rysunku 18 i w tabeli 21. Opady w zlewni Nysy Kłodzkiej skutkowały utworzeniem się fali podwójnej w tej rzece. Pierwsza fala spowodowała przekroczenie absolutnych maksimów obserwowanych dotychczas na wszystkich wodowskazach Nysy Kłodzkiej oraz na jej prawostronnych dopływach i zalanie większości wodowskazów IMGW. Dopływ do 112

zbiornika Otmuchów i Nysa był określany na podstawie notowań na zbiornikach, ponieważ posterunki osłonowe Bardo i Głuchołazy zostały całkowicie zatopione. Podejmowanie decyzji w warunkach niepewności, gdy brakuje wielu istotnych informacji, klasyfikuje się jako współdziałanie z naturą [Ficoń 2013]. W 1997 roku wystąpił klasyczny problem podejmowania decyzji w warunkach określonego ryzyka. Mając jednak doświadczenie na podstawie wezbrań historycznych i znaczny zasób wiedzy o przebiegu procesów hydrologicznych w czasie wezbrań, można było podjąć decyzję o niskim poziomie ryzyka. Znaczny wzrost dopływu do zbiornika Otmuchów wystąpił w godzinach wieczornych dnia 6 lipca, a już 8 lipca o godz. 11:00 maksymalny dopływ wynosił 2 156 m3/s. Od początku wezbrania zrzut ze zbiornika był utrzymywany na poziomie 40 m3/s, w wyniku czego nastąpiło maksymalne wypełnienie rezerwy forsowanej i wejście w strefę piętrzeń awaryjnych. Nie spowodowało to jednak zagrożenia stateczności zapory zbiornika. Takie postępowanie na zbiorniku Otmuchów pozwoliło na zredukowanie przepływu w przekroju jego zapory z 2 156 m3/s do 1 103 m3/s (rysunek 44). Szczególnie wysoki dopływ, rzędu 1 029 m3/s, do zbiornika Nysa podczas pierwszej fali pochodził ze zlewni rzek Biała Głuchołaska, Świdna, Widna i Raczyna (7 lipca, godz. 13:00). Wysoki zrzut ze zbiornika Otmuchów równy 1 103 m3/s oraz utrzymujący się w dniu 8 lipca wysoki dopływ do zbiornika Nysa ze zlewni różnicowej między tymi dwoma zbiornikami spowodowały konieczność dokonania zrzutu ze zbiornika Nysa w wysokości 1 500 m3/s w godzinach 19:00-24:00, co doprowadziło do uszkodzenia dolnego stanowiska zapory zbiornika zaprojektowanego na maksymalny zrzut w wysokości 600 m3/s.

Rys. 44. Gospodarka wodna na zbiorniku Otmuchów podzcas wezbrania w 1997 roku 113

W dniu 9 lipca obniżono zrzut ze zbiornika Nysa do 1 300 m3/s, a następnie do 1 150 m3/s, ze względu na kulminację fali na rzece Odrze prognozowaną na 12 lipca w przekroju Ujście Nysy Kłodzkiej. 10 lipca kontynuowano zmniejszanie zrzutu ze zbiornika Nysa, osiągając w dniu następnym o godz. 12:00 odpływ równy 100 m3/s. Po przejściu kulminacji na rzece Odrze zwiększono zrzut ze zbiornika Nysa do 350 m3/s, przygotowując tym samym ten zbiornik do przejęcia następnej fali. Napełnienie zbiornika w okresie transformacji pierwszej fali powodziowej przekroczyło ustalony poziom maksymalnego piętrzenia wchodząc w strefę piętrzenia awaryjnego. Mimo zniszczenia niecki wypadowej poniżej zapory, bezpieczeństwo tej budowli zostało zachowane (rysunek 45), ponieważ zapora zbiornika Nysa nie została uszkodzona. Druga fala opadów rozpoczęła się 17 lipca 1997 roku i spowodowała wezbranie znacznie mniejsze od pierwszego. Maksymalny dopływ do zbiornika Otmuchów, równy 692 m3/s, został zredukowany do odpływu 420 m3/s. Długi okres między pierwszą i drugą falą (13 dni) pozwolił na odtworzenie rezerw powodziowych na zbiorniku Otmuchów dla przyjęcia drugiego wezbrania. Natomiast maksymalny zrzut ze zbiornika Nysa w okresie drugiej fali wynosił 600 m3/s, przy maksymalnym dopływie do zbiornika 753 m3/s. Ze względu na przemieszczającą się drugą falę odrzańską odpływ ze zbiornika Nysa został zredukowany 22 sierpnia do 500 m3/s, a nazajutrz stopniowo do 300 m3/s. Prowadzona w czasie tego wezbrania gospodarka wodna na obu zbiornikach miała duże znaczenie dla opracowania zasad sterowania tymi obiektami. Stanowiła podstawę dla wybrania najlepszego wariantu sterowania dla innych wezbrań.

Rys. 45. Gospodarka wodna na zbiorniku Nysa podzczas wezbrania w 1997 roku 114

Przyjęto następujące założenia: − maksymalne wykorzystanie rezerwy forsowanej na zbiorniku Otmuchów; − dokonanie maksymalnego możliwego zrzutu ze zbiornika Nysa w pierwszym etapie wezbrania, niepowodującego jednak istotnych strat w dolinie poniżej tego zbiornika; − stopniowe zmniejszanie zrzutu ze zbiornika Nysa w momencie wystąpienia kulminacji fali na Odrze w przekroju wodowskazowym Miedonia, a po przejściu kulminacji na Odrze przystąpienie natychmiast do odtwarzania rezerw powodziowych na zbiornikach Nysa i Otmuchów, co pozwoli na przyjęcie ewentualnego (bardzo prawdopodobnego) drugiego wezbrania na Nysie Kłodzkiej.

115

ZASADY STEROWANIA SYSTEMEM ZBIORNIKÓW OTMUCHÓW I NYSA PODCZAS WEZBRAŃ POWODZIOWYCH

Analiza transformacji fal w aspekcie środowiskowym, społecznym i gospodarczym, podczas zaistniałych zdarzeń powodziowych, pozwoliła autorowi pracy na ustalenie zasad sterowania na kaskadzie zbiorników Otmuchów-Nysa w zakresie przepływów maksymalnych o prawdopodobieństwie przewyższenia p = 1-10% i p <1%. Zdaniem autora zasady te są optymalne ze względu na przyjęte kryteria, tj. na maksymalną redukcję fali na Nysie Kłodzkiej oraz na ograniczenie odpływu ze zbiornika Nysa celem zmniejszenia ryzyka koincydencji fal Nysy Kłodzkiej z falą odrzańską. Ograniczenie zrzutów ze zbiorników wodnych kaskady Nysy Kłodzkiej wpływa nie tylko na redukcję wezbrań na samej Nysie Kłodzkiej, odgrywa również decydującą rolę w przejściu wezbrania na Odrze, a tym samym w ochronie przed powodzią miast położonych nad Odrą poniżej ujścia Nysy Kłodzkiej, tj. Brzegu, Oławy i Wrocławia. Błędne przyjęcie wysokości zrzutu ze zbiornika Nysa oraz jego rozkładu w czasie może w istotny sposób rzutować na przebieg wezbrania w Odrze. Dlatego też opracowanie eksperckiej metody gospodarowania wodą na zbiornikach retencyjnych Otmuchów i Nysa ma zasadnicze znaczenie z punktu widzenia społecznego i gospodarczego dla znacznej części doliny Nysy Kłodzkiej i Odry, z równoczesnym ograniczeniem naruszenia równowagi przyrodniczej. Po powodzi w 1997 roku zostały znacznie zwiększone rezerwy powodziowe (w miesiącach letnich) na zbiornikach retencyjnych Otmuchów i Nysa, łącznie o około 70 mln m3. Ta rezerwa jest w dyspozycji Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we Wrocławiu od 15 czerwca do 15 września (w okresie największego zagrożenia powodziowego). W pozostałym okresie roku rezerwy powodziowe na zbiornikach zwiększono o 15 mln m3 od 1998 roku. Ponadto w roku 2002 oddano do eksploatacji zbiorniki Topola i Kozielno, których łączna pojemność powodziowa wynosi 10 mln m3. Dodatkowo przekazywana jest wcześniej informacja o wielkości dopływów do zbiorników suchych Międzygórze i Stronie Śląskie, co pozwala na wyprzedzające podejmowanie decyzji o wielkości odpływu z kaskady zbiorników Otmuchów-Nysa i w konsekwencji przyczynia się do znacznej redukcji przepływów wezbraniowych na Nysie Kłodzkiej. 117

6.1. Zasady sterowania systemem zbiorników Otmuchów i Nysa podczas przepływów maksymalnych o prawdopodobieństwie przewyższenia p = 1-10% Dla wezbrań o prawdopodobieństwie przewyższenia p = 1-10% i to zarówno na Odrze, jak i na Nysie Kłodzkiej, gospodarka wodna na zbiorniku Otmuchów powinna być prowadzona w następujący sposób: − od początku wezbrania należy ograniczyć odpływ z tego zbiornika do wielkości odpowiadającej przełykowi turbin, tj. Q = 40 m3/s; − po wypełnieniu rezerwy powodziowej stałej należy rozpocząć transformację fali w strefie rezerwy powodziowej forsowanej, co przy utrzymaniu odpływu tylko przez przelew boczny pozwala na jej maksymalne wykorzystanie. Taki sposób postępowania w przypadku górnego zbiornika Otmuchów, zaopatrzonego w przelew powierzchniowy z kanałem ulgi wpadającym bezpośrednio do zbiornika Nysa oraz dużego dopływu do tego zbiornika ze zlewni różnicowej, gwarantuje lepszą redukcję fali powodziowej na Nysie Kłodzkiej poniżej zbiornika Nysa i na samej Orze. Gospodarka wodna na zbiorniku Nysa powinna być prowadzona w następujący sposób: − po otrzymaniu prognozy zapowiadającej wystąpienie opadów w zlewni Nysy Kłodzkiej mogących spowodować utworzenie się fali o prawdopodobieństwie przewyższenia p = 1-10, należy rozpocząć zrzut ze zbiornika Nysa zwiększając go stopniowo do wartości 100 m3/s. Zrzut ten nie utrudni operacyjnego kładzenia jazu kozłowo-iglicowego Ujście Nysy; − po wstrzymaniu żeglugi na Odrze i położeniu jazu Ujście Nysy należy zwiększyć zrzut do 150 m3/s (tj. do przepływu nieszkodliwego w dolinie poniżej zbiornika Nysa); − zrzut 150 m3/s należy utrzymywać do czasu wzrostu dopływu do zbiornika Nysa do 150 m3/s; − następnie w miarę wzrostu dopływu do zbiornika Nysa należy zwiększać odpływ ze zbiornika Nysa wg funkcji dopływu do wartości 250 m3/s; − w celu redukcji fali powodziowej na rzece Odrze należy zmniejszyć odpływ ze zbiornika Nysa w momencie osiągnięcia przepływu maksymalnego w przekroju wodowskazowym Miedonia. Zmniejszenie odpływu może w tym przypadku być ograniczone do wartości 50-100 m3/s w zależności od aktualnej rezerwy powodziowej. Stosując większy zrzut w pierwszej fazie wezbrania, uzyskuje się większe możliwości redukcji przepływu maksymalnego na Odrze; − po przejściu kulminacji w ujściu Nysy Kłodzkiej do Odry należy stopniowo zwiększać odpływ ze zbiornika Nysa do wartości 250 m3/s celem odtworzenia rezerw powodziowych na zbiornikach Otmuchów i Nysa. 118

Rys. 46. Gospodarka wodna dla kaskady zbiorników Otmuchów-Nysa przy wezbraniach o prawdopodobieństwie przewyższenia p = 1-10%

Biorąc pod uwagę fakt, że czas przemieszczania się fali Nysy Kłodzkiej od zbiornika Nysa do ujścia do rzeki Odry jest krótszy niż czas przemieszczania się fali na Odrze na odcinku od wodowskazu Miedonia do ujścia Nysy Kłodzkiej oraz, że kulminacja na rzece Nysie Kłodzkiej z reguły występuje wcześniej niż na rzece Odrze, zasadnym jest stosowanie wysokich zrzutów ze zbiornika Nysa w pierwszej fazie wezbrania, niepowodujących jednak istotnych strat w dolinie poniżej tego zbiornika. Na rysunku 46 przedstawiono schemat sterowania zbiornikami retencyjnymi Otmuchów i Nysa podczas wezbrania powodziowego na Nysie Kłodzkiej o prawdopodobieństwie przewyższenia p = 1-10%.

6.2. Zasady sterowania systemem zbiorników Otmuchów i Nysa podczas przepływów maksymalnych o prawdopodobieństwie przewyższenia p < 1% Opad trzydniowy lub dłużej trwający, przy dobowym opadzie przekraczającym 150 mm i średnim opadzie w zlewni przekraczającym 250 mm, może spowodować wezbranie podobne do katastrofalnej powodzi w lipcu 1997 roku, tj. o prawdopodobieństwie przewyższenia p < 1%. Dla tego rodzaju wezbrań, zarówno na Nysie Kłodzkiej i Odrze, gospodarka wodna na zbiorniku Otmuchów powinna być prowadzona w następujący sposób: − należy ograniczyć odpływ od początku wezbrania do wartości 40 m3/s odpowiadającej maksymalnemu wydatkowi turbin; 119

− przy dalszym wzroście poziomu zwierciadła wody w tym zbiorniku i po wypełnieniu rezerwy powodziowej stałej nastąpi samoczynny zrzut wody przez przelew stały w Ściborzu i transformacja fali w strefie rezerwy powodziowej forsowanej. Ograniczenie odpływu ze zbiornika Otmuchów w pierwszej fazie powodzi pozwala na maksymalne wykorzystanie rezerwy powodziowej forsowanej, odciążając tym samym w zasadniczy sposób położony poniżej zbiornik Nysa. Postępowanie na zbiorniku Otmuchów jest analogiczne, jak przy redukcji fal o prawdopodobieństwie 1-10%, jednak w tym przypadku następuje maksymalne wykorzystanie rezerwy powodziowej forsowanej. Natomiast gospodarka wodna na zbiorniku Nysa powinna być realizowana w następujący sposób: − po otrzymaniu prognozy meteorologicznej, zapowiadającej wystąpienie opadów o czasie trwania 2-3 dni z możliwością przekroczenia wartości 100150 mm w ciągu doby, należy zwiększyć zrzut wody ze zbiornika Nysa do wartości 100 m3/s; − po wstrzymaniu żeglugi na Odrze i położeniu jazu Ujście Nysy należy rozpocząć stopniowe zwiększanie zrzutów ze zbiornika Nysa do wartości 250 m3/s; − po wystąpieniu intensywnych opadów deszczu oraz możliwości pojawienia się dalszych opadów mogących w sumie przekroczyć 200 mm należy zwiększyć odpływ ze zbiornika Nysa do wartości 400 m3/s. Nałożenie się wezbrania z Nysy Kłodzkiej i Białej Głuchołaskiej, dające sumaryczny przepływ w przekroju zapory tego zbiornika wyższy od 2 000 m3/s, stwarza zagrożenie wystąpienia wezbrania o prawdopodobieństwie niższym niż 1%; − dalsze zwiększanie odpływu ze zbiornika Nysa realizować należy przy zachowaniu zasady odpływ = dopływ; − po otrzymaniu prognozy dotyczącej objętości wezbrania dopływającego do zbiornika Otmuchów i objętości wezbrania z Białej Głuchołaskiej oraz prognozy przepływu maksymalnego w przekroju wodowskazowym Miedonia na Odrze należy skonfrontować prognozowane objętości wody dopływającej do zbiornika Otmuchów z wolną pojemnością tego akwenu i określić wielkość zrzutu ze zbiornika Otmuchów. Następnie należy porównać objętość wezbrania dopływającego do zbiornika Nysa ze zlewni różnicowej, tj. z rzek Białej Głuchołaskiej, Świdnej, Widnej i Raczyny oraz zrzutu ze zbiornika Otmuchów z wolną pojemnością zbiornika Nysa i ustalić zrzut z tego zbiornika (dla fali z 1997 roku zrzut maksymalny wynosiłby 600 m3/s); − tak ustalony zrzut należy utrzymywać do czasu zrównania się go z dopływem; − zmniejszenie zrzutów ze zbiornika Nysa powinno się odbywać według krzywej dopływu do zbiornika Nysa w fazie opadania; 120

− po przejściu kulminacji na Odrze w przekroju ujścia Nysy Kłodzkiej odpływ ze zbiornika Nysa powinien być utrzymany w wysokości 400 m3/s celem odtworzenia rezerw powodziowych na obu zbiornikach. Na rysunku 47 przedstawiono schemat sterowania zbiornikami retencyjnymi Otmuchów i Nysa podczas wezbrania powodziowego na Nysie Kłodzkiej o prawdopodobieństwie przewyższenia p <1%, według opracowanych przez autora zasad sterowania (sytuacja wyjątkowego zagrożenia przy braku rezerw powodziowych dla redukcji fali na rzece Odrze).

Rys. 47. Gospodarka wodna dla kaskady zbiorników Otmuchów-Nysa przy wezbraniach o prawdopodobieństwie przewyższenia p < 1%

W sterowaniu gospodarką wodną na kaskadzie zbiorników w czasie wezbrań powodziowych w zlewni Nysy Kłodzkiej należy również uwzględnić możliwość koincydencji fal Nysy Kłodzkiej i Odry. Kulminacja wezbrania na Nysie Kłodzkiej występuje z reguły około jednej doby wcześniej niż na Odrze. Zrzut ze zbiornika Nysa powinien zostać ograniczony w momencie wystąpienia przepływu maksymalnego w przekroju wodowskazowym Miedonia. Takie postępowanie można zastosować, gdy dysponuje się rezerwą powodziową na kaskadzie zbiorników Nysa-Otmuchów. Jednak przy tak katastrofalnych wezbraniach powodziowych, jak w 1997 roku, rezerwy są wykorzystywane przede wszystkim w celu zminimalizowania strat w dolinie Nysy Kłodzkiej poniżej zbiornika Nysa. Udział Nysy Kłodzkiej w przepływach maksymalnych rzeki Odry może stanowić nawet 50%. Proponowana gospodarka wodna na kaskadzie zbiorników może ten udział ograniczyć do 20-30%. Gdybyśmy chcieli prowadzić gospodarkę wodną na kaskadzie zbiorników ukierunkowaną na redukcję fali na Odrze i znacznie zmniejszyć odpływ ze zbior121

Rys. 48. Gospodarka wodna dla kaskady zbiorników Otmuchów-Nysa przy wezbraniach o prawdopodobieństwie przewyższenia p < 1% z ograniczeniem odpływu ze zbiornika Nysa w czasie przemieszczania się kulminacji na Odrze

nika Nysa podczas przemieszczania się kulminacji fali na rzece Odrze, takiej jak w 1997 roku, to maksymalny odpływ ze zbiornika Nysa musiałby wynosić 800 m3/s (rysunek 48). Spowodowałoby to jednak większe szkody w dolinie Nysy Kłodzkiej poniżej zbiornika niż przy transformacji fali powodziowej nastawionej na minimalizację strat w tym rejonie.

6.3. Zasady sterowania na zbiornikach Topola i Kozielno podczas wezbrań powodziowych ZBIORNIK TOPOLA W roku 2002 oddano do eksploatacji zbiorniki Topola i Kozielno położone powyżej zbiorników Otmuchów i Nysa, które współpracują w kaskadzie Nysy Kłodzkiej z tymi akwenami. Oddanie do eksploatacji zbiorników Topola i Kozielno nie wpłynęło w istotny sposób na redukcję większych wezbrań. Transformacja wezbrania o wartości Qmax ≥ 600 m3/s (co odpowiada prawdopodobieństwu przewyższenia p = 10%) na zbiornikach Topola i Kozielno jest praktycznie nieistotna (odpływ jest bliski dopływowi). W tej sytuacji opracowane przez autora zasady transformacji fal przez zbiorniki Otmuchów i Nysa dla prawdopodobieństw przewyższenia wezbrań powodziowych p <10% są aktualne i powinny być nadal stosowane dla całej kaskady Topola-Kozielno-Otmuchów i Nysa. 122

Gospodarka wodna na zbiorniku Topola prowadzona jest według aktualnych dwóch scenariuszy, po osiągnięciu stanu ostrzegawczego z tendencja wzrostową na wodowskazie osłonowym Bardo: − scenariusza pasywnego określonego jako Utrzymanie NPP (normalnego poziomu piętrzenia równego 229,00 m n.p.m.), w którym klapy są kładzione bez ingerencji operatora w miarę wzrostu dopływu. Odbywa się to przez system automatyki (w warunkach awaryjnych ręcznie). Zamknięcia klapowe budowli zrzutowej zbiornika nie są przystosowane do przepuszczania wezbrań powodziowych ponad klapami ustawionymi w pozycji skrajnej górnej. Taka konstrukcja klap, jak również wyposażenie zbiornika w przelew powodziowy stały powodują, że zarządzający zbiornikiem mają ograniczone możliwości manewrowania rezerwą powodziową. Rezerwa powodziowa wypełniana jest samoczynnie przy podniesieniu się zwierciadła wody w zbiorniku ponad NPP, po położeniu klap w położenie skrajne dolne. Kładzenie zamknięć i sukcesywne zwiększanie odpływu następuje z zachowaniem poziomu NPP aż do całkowitego położenia klap na progu. Dalszy wzrost dopływu powoduje wypełnienie rezerwy powodziowej stałej, a następnie rezerwy forsowanej. Po całkowitym położeniu klap na progu odpływ ze zbiornika przestaje być sterowany, a udział obsługi ogranicza się do obserwacji zapory. Wydatek przelewu przy całkowicie położonych klapach i rzędnej piętrzenia NPP wynosi 639 m3/s. W przypadku wystąpienia wezbrania o przepływie 639 m3/s lub niższym, poziom wody w zbiorniku w czasie przejścia fali należy utrzymywać na poziomie NPP. Transformacja wezbrania tej wielkości będzie praktycznie zerowa, gdyż w tym przypadku odpływ ze zbiornika jest równy dopływowi do niego. − scenariusza aktywnego określanego jako Zrzut Wyprzedzający, w którym po analizie wielkości i charakteru prognozowanego wezbrania wypracowuje się dodatkową rezerwę powodziową pozwalającą uzyskać maksymalny stopień redukcji kulminacji lub czasu trwania fali w danych warunkach hydrologicznych. Przy niższych wezbraniach można wykorzystać niewielką pojemność powodziową zbiornika bardziej efektywnie stosując zrzut wyprzedzający. Symulacje transformacji wezbrań na zbiorniku wykonane przez Hydroprojekt Wrocław pozwoliły na określenie granicznej wielkości wezbrania, po przekroczeniu której odpływ ze zbiornika przestaje być sterowalny. Wezbrania redukowalne w sposób efektywny, poprzez sterowanie odpływem w formie zrzutu wyprzedzającego, nie powinny przekroczyć granicznej wielkości Q = 600 m3 /s, co odpowiada prawdopodobieństwu przewyższenia p = 10%. W przypadku wezbrań o przepływach wyższych od 600 m3/s wielkość przygotowanej rezerwy nie daje zauważalnych efektów redukcji maksymalnego natężenia przepływu. 123

ZBIORNIK KOZIELNO Prowadzenie gospodarki wodnej w okresie wezbrań powodziowych odbywa się po przekroczeniu przepływu Q = 263 m3 /s w przekroju wodowskazowym Bardo, któremu w przekroju zapory odpowiada przepływ Q ≈ 300 m3 /s (zbiornik Topola nie redukuje przepływów powodziowych w istotny sposób). Po wprowadzeniu stanu alarmu powodziowego gospodarkę wodną powinna się opierać na dwóch scenariuszach: − scenariusza pasywnego określonego jako Utrzymanie NPP, w którym klapy są sukcesywnie kładzione przez system automatyki w miarę wzrostu dopływu lub ręcznie w warunkach awaryjnych. Według takiego scenariusza w systemie zbiorników Topola i Kozielno odpływ będzie równy dopływowi bez redukcji fali. Maksymalna przepustowość budowli zrzutowej przy NPP wynosi Q = 1 220 m3 /s. Tej wartości w przekroju wodowskazowym Bardo odpowiada przepływ Q = 1 070 m3/s i stan H = 590 cm. Przy wzroście dopływu do zbiornika Kozielno ponad ten przepływ, wypełnieniu ulega rezerwa powodziowa stała, a następnie rezerwa forsowana. − scenariusza aktywnego określonego jako Zrzut Wyprzedzający. Jeżeli spodziewane wezbranie na odpływie ze zbiornika Kozielno znacznie przekroczy Qdoz = 300 m3/s, to obligatoryjnie należy rozpocząć działania w celu redukcji wezbrania. Jednak możliwości redukcji tych wezbrań są mocno ograniczone. Przy dopływie do zbiornika Kozielno większym od 500 m3/s, odpływ ze zbiornika przekroczy wartość Qdoz = 300 m3/s. Wdrożenie scenariusza Zrzut Wyprzedzający pozwala uzyskać redukcję wezbrania z Q = 500 m3/s do Q = 425 m3/s na zbiorniku Kozielno. Dopływ do zbiornika 500 m3/s odpowiada przepływowi w przekroju wodowskazowym Bardo Q = 440 m3/s przy stanie H = 385 cm. Wraz z dalszym wzrostem wezbrania możliwości redukcyjne zbiornika Kozielno i Topola maleją w sposób istotny. Efekty redukcyjne uzyskiwane dzięki zrzutom przygotowanym możliwe są przy wezbraniach o przepływach około 600 m3/s, co odpowiada prawdopodobieństwu przewyższenia około p = 10%. Przy wezbraniach wyższych odpływ ze zbiornika Kozielno będzie równy dopływowi bez możliwości redukcji fali.

6.4. Weryfikacja opracowanych zasad sterowania kaskadą zbiorników Nysy Kłodzkiej na podstawie wezbrań z 2001, 2009 i 2010 roku Opracowane przez autora zasady sterowania kaskadą zbiorników Otmuchów-Nysa zostały zastosowane w Regionalnym Zarządzie Gospodarki Wodnej we Wrocławiu i sprawdziły się podczas wezbrań w 2001 i w 2010 roku. Zasady te zostały przedstawione w artykule [Kosierb 2003]. 124

WEZBRANIE W 2001 ROKU Weryfikację opracowanych zasad sterowania systemem zbiorników (rozdz. 6.1) przeprowadzono na danych niezależnych, tj. na wezbraniu z 2001 roku na Odrze i na Nysie Kłodzkiej. Temu wezbraniu przypisano, na podstawie prawie 107-letniej serii obserwowanych danych, prawdopodobieństwo przewyższenia p >10%. Na Odrze w dniach 18-30 lipca 2001 roku stany wody utrzymywały się w strefie stanów alarmowych, osiągając na wodowskazie w Miedonii stan 662 cm w dniu 28 lipca o godz. 2:00. Długotrwające, 12-dniowe wezbranie spowodowało znaczne przekroczenie stanów alarmowych, największe na stacjach wodowskazowych Brzeg Most (o 190 cm) i Oława (o 184 cm), najmniejesze na stacji Trestno (o 51 cm). W porównywalnym czasie wystąpiło również wezbranie na Nysie Kłodzkiej. Wzrost dopływów do zbiornika Otmuchów wystąpił dnia 21 lipca, osiągając maksymalną wartość 214 m3/s. Drugi szczyt wystąpił 26 lipca i wyniósł 173 m3/s. Przed nadejściem pierwszej fali zbiornik był napełniony do pojemności 33,39 mln m3, a więc poniżej obniżonego normalnego poziomu piętrzenia. Od początku wezbrania odpływ ze zbiornika został ograniczony do 40 m3/s. Pozwoliło to na zredukowanie przepływu maksymalnego z wartości 214 m3/s do 80 m3/s, a jednocześnie na przygotowanie odpowiedniej rezerwy na zbiorniku Nysa, niezbędnej do redukcji odpływu w okresie przemieszczania się kulminacji na rzece Odrze. W okresie redukcji fali na Nysie Kłodzkiej zbiornik Otmuchów został wypełniony do pojemności 77,82 mln m3, a więc częściowo została wykorzystana rezerwa powodziowa stała (rysunek 49). Istotny wzrost dopływów do zbiornika Nysa wystąpił 18 lipca i od tego okresu rozpoczęto systematyczne zwiększanie odpływu z akwenu do wartości odpływu nieszkodliwego w wysokości 150 m3/s. Zbiornik Nysa przed nadejściem wezbrania był napełniony do pojemności 33,84 mln m3, a więc posiadał dodatkową rezerwę przypadkową. Maksymalny dopływ do zbiornika wystąpił 28 lipca i wynosił 168 m3/s. Napełnienie zbiornika związane z redukcją fali na rzece Białej Głuchołaskiej i Nysie Kłodzkiej wynosiło 48,38 mln m3, a więc w granicach normalnego piętrzenia w okresie letnim. Ze względu na potrzebę redukcji fali na rzece Odrze odpływ 150 m3/s utrzymywano do 27 lipca. Wówczas odpływ ze zbiornika Nysa ograniczono do 100 m3/s, a nazajutrz do 50 m3/s – wszystko to w odpowiedzi na prognozowaną na 28 lipca kulminację na wodowskazie Miedonia. W okresie zmniejszonych zrzutów, ze względu na przemieszczanie się kulminacji na rzece Odrze, zbiornik Nysa został wypełniony do pojemności 60,92 mln m3 (rysunek 50). Prowadzona w 2001 roku gospodarka wodna na zespole zbiorników Otmuchów-Nysa pozwoliła na zredukowanie maksymalnego sumarycznego dopływu do zbiornika Nysa z 342 m3/s do 150 m3/s. W okresie przemieszczania się kulminacji na rzece Odrze został znacznie ograniczony odpływ ze zbiornika Nysa do wartości 50 m3/s. 125

Rys. 49. Gospodarka wodna na zbiorniku Otmuchów podczas wezbrania w 2001 roku

Rys. 50. Gospodarka wodna na zbiorniku Nysa podczas wezbrania w 2001 roku

Ze względu na duże rezerwy przypadkowe oraz fakt, że zrzut ze zbiornika Nysa w wysokości 150 m3/s jest przepływem, powyżej którego występują już straty powodziowe, nie dokonano wyprzedzających zrzutów wody z tego zbiornika, a odpływ zwiększano systematycznie w miarę wzrostu dopływu. Należy podkreślić, że zastosowanie Zasad sterowania zbiornikami Otmuchów-Nysa pozwoliło na uniknięcie strat w dolinie Nysy Kłodzkiej. Również w okresie przemieszczania się kulminacji na rzece Odrze odpływ ze zbiornika Nysa został ograniczony do 50 m3/s, co miało zasadniczy wpływ na redukcję fali na tej rzece.

126

WEZBRANIE W CZERWCU 2009 ROKU Podczas wezbrania nie zastosowano cytowanych Zasad gospodarowania wodą na zbiornikach Otmuchów i Nysa (autor nie prowadził gospodarki wodnej na zbiornikach w tym okresie), co było przyczyną wystąpienia wysokich zrzutów ze zbiornika Nysa. Opady, które rozpoczęły się 22 czerwca spowodowały wzrost dopływów do zbiornika Otmuchów na Nysie Kłodzkiej już w godzinach popołudniowych następnego dnia. Również w tym dniu zaznaczył się wzrost dopływów do zbiornika Nysa ze zlewni Białej Głuchołaskiej, Świdnej, Widnej i Raczyny. Maksymalne dopływy do zbiorników Otmuchów i Nysa spowodowane były drugim okresem gwałtownych opadów, które wystąpiły 25 i 26 czerwca. Maksymalny dopływ do zbiornika Nysa 27 czerwca o godz. 10:00 wyniósł 360 m3/s, tego samego dnia o godz. 19:00 zanotowano maksymalny dopływ do zbiornika Otmuchów w wysokości 358 m3/s Zrzuty ze zbiornika Otmuchów, w wysokości 30-40 m3/s, były utrzymywane od początku wezbrania aż do 27 czerwca do godz. 24:00. Następnie zwiększano je sukcesywnie do wartości 150 m3/s w dniu 28 czerwca o godz. 13:00. W kolejnym dniu, od godz. 13:00, zmniejszono odpływ ze zbiornika do wartości 100 m3/s i tym odpływem opróżniono zbiornik do normalnego poziomu piętrzenia. Taka gospodarka wodna na zbiorniku Otmuchów pozwoliła na zredukowanie przepływu kulminacyjnego na Nysie Kłodzkiej z 358 m3/s do 150 m3/s, przy częściowym wypełnieniu rezerwy powodziowej stałej do wielkości 88,76 mln m3 (rysunek 51). Zrzuty ze zbiornika Nysa zwiększono 24 czerwca od godz. 10:00 do 70 m3/s, a w dniu 25 czerwca od godz. 10:00 do 100 m3/s. Ten odpływ, równy 100 m3/s, utrzymywano do 26 czerwca do godz. 16:00. Następnie zwiększano go sukcesywnie do wartości 350 m3/s (27 czerwca o godz. 16:00). Po kulminacji fali na zbiorniku Nysa odpływ z tego zbiornika zmniejszano sukcesywnie do wartości 150 m3/s i tym odpływem (nieszkodliwym dla miejscowości Lewin Brzeski położonej poniżej zbiornika Nysa) opróżniono zbiornik do poziomu normalnego piętrzenia. Tak prowadzona gospodarka wodna na zbiorniku Nysa pozwoliła na zredukowanie maksymalnego odpływu z 360,7 m3/s do 350 m3/s, przy częściowym tylko wypełnieniu rezerwy powodziowej stałej do wartości 65,24 mln m3 (rysunek 52). W wyniku prowadzonej gospodarki wodnej w czasie tego wezbrania uzyskano jedynie redukcję wezbrania na zbiorniku Nysa z 360,7 m3/s do 350 m3/s. Redukcja ta mogłaby być większa, gdyby zastosowano opracowane zasady dla przepływów o p = 1-10%. Zgodnie z tymi zasadami należałoby: − ograniczyć odpływ ze zbiornika Otmuchów od początku wezbrania do wielkości odpowiadającej przepływowi turbin Q = 40 m3/s; 127

Rys. 51. Hydrogram dopływu i odpływu oraz pojemność zbiornika Otmuchów, wezbranie 2009 roku

Rys. 52. Hydrogram dopływu i odpływu oraz pojemność zbiornika Nysa, wezbranie 2009 roku

− po wypełnieniu rezerwy powodziowej stałej rozpocząć transformację fali w strefie rezerwy powodziowej forsowanej, co pozwoliłoby na jej maksymalne wykorzystanie. Natomiast na zbiorniku Nysa: − po otrzymaniu prognozy z IMGW, zapowiadającej wystąpienie opadów mogących spowodować utworzenie się fali o prawdopodobieństwie przewyższenia 1-10%, należy rozpocząć zrzut od wartości 100 m3/s. Jednocześnie należałoby przerwać żeglugę na Odrze i przystąpić do położenia jazu iglicowego Ujście Nysy; − po wstrzymaniu żeglugi i położeniu jazu iglicowego Ujście Nysy zwiększyć zrzut ze zbiornika do 150 m3/s (przepływu niepowodującego szkód poniżej zbiornika Nysa); 128

− utrzymywać zrzut do czasu wzrostu dopływu do tego zbiornika do 150 m3/s; − po przekroczeniu dopływu 150 m3/s należałoby zadysponować zrzut równy dopływowi do 250 m3/s; − w czasie przechodzenia kulminacji fali przez zbiornik Nysa utrzymać zrzut 250 m3/s. Prowadzona zgodnie z omówionymi zasadami gospodarka wodna na zbiornikach Otmuchów-Nysa pozwoliłaby na ograniczenie odpływu ze zbiornika Nysa do wartości 250 m3/s przy częściowym tylko wypełnieniu rezerwy powodziowej stałej. WEZBRANIE W MAJU 2010 ROKU Opady deszczu, które wystąpiły w dniach 14-18 maja 2010 roku nie spowodowały znaczącego wzrostu stanów wody na wodowskazach w zlewni Nysy Kłodzkiej, co znajduje potwierdzenie w ich przestrzennym rozkładzie (rysunek 53). Natomiast intensywne opady w drugiej dekadzie maja, które wystąpiły na górnej Odrze i w zlewniach jej prawostronnych dopływów, tj. Ostravicy i Olzy, miały decydujący wpływ na wielkość wezbrania na górnej i środkowej Odrze. Poniżej Opola fala odrzańska została zasilona dopływem z rzeki Mała Panew w wysokości około 100 m3/s, znacznie jednak zredukowanym przez zbiornik Turawa. W przekroju ujścia Nysy Kłodzkiej rzeka Odra otrzymała tylko nieznaczne ilości wody z rzeki Nysy Kłodzkiej. Niewielki dopływ z Nysy Kłodzkiej, w wysokości 40 m3/s, był wynikiem dobrej gospodarki wodnej na kaskadzie zbiorników Otmuchów-Nysa, zbliżonej do opracowanych przez autora zasad. W związku z przemiesz-

Rys. 53. Rozkład przestrzenny opadów w dorzeczu górnej i środkowej Odry w dniach 14-18 maja 2010 roku 129

czającą się kulminacją fali powodziowej na Odrze, 18 maja o godz. 9:00 zmniejszono odpływ ze zbiornika Nysa z 150 do 90 m3/s, a ze zbiornika Otmuchów z 80 do 50 m3/s. Następnie 19 maja, od godz. 10:00, zmniejszono zrzut wody ze zbiornika Nysa z 90 do 40 m3/s, a ze zbiornika Otmuchów z 50 do 20 m3/s (gospodarkę wodną na zbiornikach w okresie wezbrania w 2010 roku przedstawiono na rysunkach 54-57). Zastosowanie gospodarki wodnej na kaskadzie zbiorników Nysy Kłodzkiej zbliżonej do opracowanych zasad pozwoliło w 2010 roku na redukcję fali wezbraniowej na Nysie Kłodzkiej, ale przede wszystkim na ograniczenie odpływu ze zbiornika Nysa w okresie przemieszczania się kulminacji na Odrze. Miało to wpływ

Rys. 54. Gospodarka wodna na zbiorniku Topola podczas wezbrania w 2010 roku

Rys. 55. Gospodarka wodna na zbiorniku Kozielno podczas wezbrania w 2010 roku 130

Rys. 56. Gospodarka wodna na zbiorniku Otmuchów podczas wezbrania w 2010 roku

Rys. 57. Gospodarka wodna na zbiorniku Nysa podczas wezbrania w 2010 roku

na zmniejszenie przepływu powodziowego w rejonie Wrocławia, tym bardziej, że przepływ maksymalny we Wrocławskim Węźle Wodnym wyniósł w maju 2010 roku około 2 200 m3/s i był przepływem granicznym dla tego hydrowęzła. Bez ograniczenia zrzutów ze zbiorników kaskady Nysy Kłodzkiej straty na terenie województwa dolnośląskiego byłyby nieznacznie wyższe. REASUMUJĄC Sposób prowadzenia gospodarki wodnej na zbiornikach kaskady Nysy Kłodzkiej w czasie wezbrań historycznych rozpatrywano w następujących okresach: 131

− wezbrania powodziowe w latach 1977-1997, tj. przed opracowaniem nowych zasad sterowania kaskadą zbiorników Otmuchów i Nysa (wezbrania z roku 1977, 1985, 1997); − wezbrania od 1997 do 2002 roku, tj. przed oddaniem do eksploatacji nowych zbiorników Topola i Kozielno (wezbranie w 2001 roku); − wezbrania po roku 2002, z uwzględnieniem zaktualizowanej gospodarki wodnej na wszystkich czterech zbiornikach retencyjnych kaskady, tj. zbiorników Nysa, Otmuchów, Kozielno i Topola (wezbrania z roku 2006, 2009, 2010). W analizowanym okresie maksymalne dopływy do zbiornika Otmuchów wynosiły od 440 do 2 156 m3/s. Prezentację gospodarki wodnej na zbiornikach Otmuchów i Nysa z poszczególnych lat przedstawiono na wykresach (rysunki 40-45) zawierających następujące dane: − napełnienie, dopływ i odpływ ze zbiorników Otmuchów i Nysa (na podstawie danych z książek gospodarki wodą na zbiornikach); − przepływy na wodowskazach osłonowych tych zbiorników, tj. Głuchołazy na Białej Głuchołaskiej i Bardo na Nysie Kłodzkiej; − stany na wodowskazach rzeki Odry w przekroju Miedonia.

132

KONCEPCJA INTEGRALNEGO SYMULACYJNEGO MODELU HYDROLOGICZNO-GOSPODARCZEGO NYSY KŁODZKIEJ

Kompleksowa analiza, synteza i ocena zlewni Nysy Kłodzkiej pod kątem: fizycznogeograficznym; znajdujących się w niej obiektów hydrotechnicznych; występowania maksymalnych zdarzeń meteorologicznych i hydrologicznych; istniejących i opracowanych modeli typu opad-odpływ; opracowanych i zweryfikowanych zasad sterowania kaskadą zbiorników retencyjnych; − zbioru danych hydrologiczno-meteorologicznych; dały podstawy do opracowania modelu matematycznego systemu hydrologiczno-gospodarczego Nysy Kłodzkiej przedstawionego w postaci diagramu (rysunek 61). Literatura poświęcona metodom tworzenia modeli hydrologicznych jest stosunkowo bogata [Beven 2012]. Dla tak dużego i skomplikowanego systemu, jakim jest zlewnia Nysy Kłodzkiej wraz ze zbiornikami wodnymi, nie można jednak budować modeli uniwersalnych. Powody istotne są przynajmniej dwa: − złożoność procesów przyrodniczych (opad, odpływ, parowanie, infiltracja, itp.); − brak dostatecznej wiedzy o dynamicznych właściwościach procesów hydrologiczno-meteorologicznych. Dokonując wyboru odpowiedniej struktury symulacyjnego modelu hydrologiczno-gospodarczego, uwzględniono następujące czynniki: − przeznaczenie modelu (prognoza dopływu fali do zbiorników); − stopień poznania wewnętrznej struktury systemu i jego właściwości dynamicznych (rozdz. 3); − możliwości identyfikowania parametrów modelu systemu, takich jak np. współczynnik szorstkości, współczynnik odpływu powierzchniowego itp. (rozdz. 3.1-3.5). Celem modelowania jest uzyskanie wiarygodnego modelu hydrologiczno-gospodarczego, który umożliwia prześledzenie metodą symulacyjną sposobów zachowania się systemu w różnych warunkach prognozowanego opadu (rysunek 58). W monografii wykorzystano gotowe modele (rozdz. 3), których przydatność została sprawdzona przez innych badaczy [Szymkiewicz 2000, 2002, 2010] oraz − − − − −

133

Rys. 58. Proces wielozadaniowego zarządzania gospodarką wodną z uwzględnieniem ryzyka

własne weryfikowane modele w IMGW-PIB Oddział Wrocław. Własności procesów uwzględnionych w konstruowanym modelu mają opis matematyczny. Podejście metodyczne w konstruowaniu modelu składało się z następujących etapów: − uzyskanie formalnego opisu modeli badanych procesów (rozdz. 2, 3 i 4); − opracowanie ogólnego schematu koncepcji integralnego symulacyjnego modelu hydrologiczno-gospodarczego (rys. 59); − ustalenie algorytmu wyznaczania wartości liczbowych badanych procesów; − wstępna weryfikacja polegająca na sprawdzeniu zgodności modeli budujących diagram integralnego symulacyjnego modelu hydrologiczno-gospodarczego z pomiarami. Budowę koncepcji modelu hydrologiczno-gospodarczego dla zlewni Nysy Kłodzkiej rozpoczęto od podziału zlewni Nysy Kłodzkiej na obszary mające istotne znaczenie dla formowania się wezbrań (rozdz. 2.4). Są to: − zlewnia Nysy Kłodzkiej do przekroju wodowskazowego Bardo; − zlewnia Białej Głuchołaskiej do przekroju wodowskazowego Głuchołazy; − sieć rzeczna Kotliny Kłodzkiej – Nysa Kłodzka, Biała Głuchołaska, Świdna, Widna i Raczyna; − zbiorniki Topola, Kozielno, Otmuchów i Nysa. Kolejnym etapem było opracowanie modelu sterowania pracą urządzeń zrzutowych na zbiornikach oraz wykorzystania istniejących i opracowanych modeli. Zaproponowano następujące modele: − MIKE 11 NAM – transformacji opadu w odpływ; − MIKE 11 HD – transformacji fali w sieci koryt rzecznych; − ModAdmin – przejścia fali przez system zbiorników na Nysie Kłodzkiej; − HYDROPATH – transformacji opadu w odpływ dla zlewni niekontrolowanych pod względem hydrologicznym. Integracja nowych modeli z istniejącymi jest znacznie prostsza, lepiej skalowana i znacznie tańsza [Szczepanek 2014]. Jest to przyszłościowe zadanie dla 134

informatyków. Oprócz schematu koncepcji integralnego symulacyjnego modelu hydrologiczno-gospodarczego (rysunek 59), przedstawia się zastosowanie konkretnych modeli symulacyjnych na zlewni Nysy Kłodzkiej (rysunek 60) oraz diagram integralnego symulacyjnego modelu hydrologiczno-gospodarczego Nysy Kłodzkiej (rysunek 61). Diagram proponowanej koncepcji integralnego modelu może być opracowany w wersji synoptycznej, jak i symulacyjnej, jedynie przez doświadczonych informatorów. Integralny model ma z założenia również charakter poznawczy. Służy prezentacji logiki funkcjonowania modelowanych procesów i obiektów, pełniąc funkcję wyjaśniającą. Dostarcza ogólnych wskazówek dotyczących racjonalizacji pracy biur prognoz hydrologicznych, wyznacza postać zasad sterowania zbiornikami retencyjnymi w czasie wezbrań powodziowych. Zweryfikowany i połączony w jeden system może służyć celom heurystycznym i teoretycznym. Jako model rozwojowy rozumiane jest nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności z dziedziny nauki do prognozowania oraz tworzenia i projektowania nowych ulepszonych produktów, procesów i usług. Przedstawia się go w postaci ogólnego schematu koncepcji oraz diagramu ze ścieżką przejścia wzdłuż profilu podłużnego Nysy Kłodzkiej. Istniejąca konfiguracja zbiorników i modeli matematycznych (rysunek 60) powoduje, że prognozowana fala wychodząca z Kotliny Kłodzkiej i ze zlewni lewostronnego dopływu Budzówki przechodzi kolejno przez zbiornik Topola i Kozielno, a następnie wpływa do zbiornika Otmuchów. W zależności od wielkości prognozowanego dopływu, następuje redukcja odpływu przez przelew boczny tego zbiornika do kanału ulgi i przez upusty denne. Stransformowane w ten sposób wez-

Rys. 59. Ogólny schemat koncepcji integralnego symulacyjnego modelu hydrologiczno-gospodarczego Nysy Kłodzkiej 135

Rys. 60. Zastosowanie składowych modeli integralnego symulacyjnego modelu hydrologiczno-gospodarczego na zlewni Nysy Kłodzkiej

Rys. 61. Diagram integralnego symulacyjnego modelu hydrologiczno-gospodarczego „ZDTO” Nysy Kłodzkiej 136

branie dopływa do zbiornika Nysa, gdzie zostaje powiększone o dopływy boczne ze zlewni Świdna, Widna i Raczyna oraz o wezbranie z Białej Głuchołaskiej. Minimalizacja przepływu maksymalnego, prognozowanego wezbrania dla przekroju wodowskazowego Nysa (poniżej zbiornika Nysa), będącego sumą zrzutów ze zbiornika Otmuchów i dopływów bocznych z rzek Bała Głuchołaska, Świdna, Widna i Raczyna, jest przeprowadzana w trakcie wykonywanych obliczeń symulacyjnych na modelu ModAdmin. Tak skonfigurowany model dopływu do kaskady zbiorników dla zachowania rzeczywistego układu hydrologicznego jest w konsekwencji modelem rzeki Nysy Kłodzkiej ze zbiornikami. Zawiera on zarówno moduł obliczający odpływ ze zlewni i w postaci przepływu nieustalonego w korytach rzek, jak również moduł transformacji fali przez zbiorniki. Wykonana schematyzacja ma charakter fizyczny ze względu na umieszczenie struktury geometrycznej modelu w fizycznej przestrzeni geograficznej oraz lokalizacji poszczególnych modeli między wydzielonymi elementami systemu. Współczesne modelowanie hydrologiczne jest nierozerwalnie związane z technologiami informatycznymi. Postęp w budowie modeli integralnych jest znaczący dzięki zrealizowanym projektom w ramach Piątego Ramowego Programu Unii Europejskiej w latach 2001-2005 i 2005-2010 [Szczepanek 2014]. Wstępną weryfikację składowych modeli tworzących model integralny wg diagramu (rysunek 61) przeprowadzono wykorzystując modele MIKE 11 NAM, MIKE 21 HD, HYDROPATH i ModAdmin.

7.1. Wyniki obliczeń symulacyjnych modelem MIKE 11 NAM Model MIKE 11 NAM (por. rysunek 31) dla Nysy Kłodzkiej do stacji wodowskazowej w Bardzie składa się z jedenastu odrębnych modeli zlewni kontrolowanych przez aktualnie działającą siecią pomiarową (tabela 38). Model do stacji Głuchołazy to jeden model opad-odpływ. Dane wejściowe do modelu stanowiły: − sumy godzinowe opadów z czerwca i lipca 1997 roku; − sumy dekadowe ewapotranspiracji wyznaczonej formułą Penmana na podstawie danych ze stacji synoptycznej Kłodzko dla czerwca i lipca 1997 roku. Do kalibracji i weryfikacji modelu wykorzystano obserwowane hydrogramy wezbrań dla stacji zamykających zlewnie, ze szczególnym uwzględnieniem stacji wodowskazowej Bardo i Głuchołazy. Dane opadowe w czasie obliczeń zostają zagregowane i uśrednione dla obszaru każdej modelowanej zlewni. Uśrednienie opadu dla zlewni odbywa się automatycznie metodą średniej ważonej dla stacji 137

Tabela 38. Modelowane zlewnie Nysy Kłodzkiej i Białej Głuchołaskiej Lp. 1 2

Rzeka Nysa Kłodzka

Stacja wodowskazowa Międzylesie Bystrzyca Kłodzka

Bystrzyca

Bystrzyca Kłodzka

Wilczka

Wilkanów

Nysa Kłodzka

Kłodzko

6 7 8 9 10

Biała Lądecka Bystrzyca Dusznicka Ścinawka

Lądek Zdrój Żelazno Szalejów Dolny Tłumaczów Gorzuchów

Nysa Kłodzka

Bardo

Biała Głuchołaska

Głuchołazy

wskazanych w pliku konfigurującym modelu i wag przyjętych do obliczeń. Wagi zostały wyznaczone metodą Thiessona z wykorzystanie dostępnych funkcji pakietu oprogramowania MIKE. Dobór parametrów modelu (rysunek 31), a w szczególności współczynnika spływu odbywa się metodą symulacyjną. W wyniku kolejnych obliczeń uzyskiwane są hydrogramy odpływów ze wszystkich zlewni zdefiniowanych jako odrębne zlewnie modelu opad-odpływ połączonych ze sobą za pomocą odcinków rzek modelowanych przy użyciu modelu hydrodynamicznego zdefiniowanego w module hydrodynamicznym MIKE 11 HD. Tak określony model obejmuje odcinek Nysy Kłodzkiej od wodowskazu Międzylesie do ujścia Wilczki, odcinek Wilczki do jej ujścia do Nysy Kłodzkiej i dalej Nysą Kłodzką do Barda, przechodząc kolejno wodowskazy Bystrzyca Kłodzka i Kłodzko. Po drodze włączana jest Biała Lądecka, Bystrzyca Dusznicka i Ścinawka. Obliczony modelem typu opad-odpływ hydrogram fali dla przekroju wodowskazowego Głuchołazy na Białej Głuchołaskiej jest transformowany dalej modelem hydrodynamicznym do zbiornika Nysa. Ostateczny wynik obliczeń modelowych umożliwia uzyskanie hydrogramów odpływu w przekroju stacji wodowskazowej Bardo (rysunek 62) i w przekroju ujścia Białej Głuchołaskiej (rysunek 63). Ze względu na ograniczoną ilość danych ze stacji opadowych w czasie powodzi w 1997 roku, nie można było lepiej dopasować hydrogramu obliczonego do obserwowanego. 138

Rys. 62. Hydrogram odpływu obserwowany i symulowany dla rzeki Nysy Kłodzkiej w przekroju wodowskazowym Bardo w okresie od 30 czerwca do 30 lipca 1997 roku

Rys. 63. Hydrogram odpływu obserwowany i symulowany dla rzeki Białej Głuchołaskiej w przekroju wodowskazowym Głuchołazy w okresie od 30 czerwca do 30 lipca 1997 roku

7.2. Wyniki obliczeń symulacyjnych modelem MIKE 21 HD Doświadczenia autora w prowadzeniu gospodarki wodnej na kaskadzie zbiorników Nysy Kłodzkiej oraz przeprowadzone w tym zakresie badania były pod139

stawą do podjęcia prac projektowych, a następnie realizacji inwestycji w zakresie poprawy warunków przepływu wód wezbraniowych w rejonie Lewina Brzeskiego. Był to obszar decydujący o wielkości odpływów odprowadzanych ze zbiornika Nysa. Zwiększenie przepustowości węzła hydrotechnicznego w rejonie Lewina Brzeskiego przyczyniło się w znacznej mierze do redukcji fal powodziowych nie tylko na samej Nysie Kłodzkiej, lecz również na Odrze. Obliczenia przeprowadzone w niniejszej monografii miały na celu wykazanie skuteczności zrealizowanych inwestycji, poprzez porównanie zasięgów zalewów przed i po modernizacji odcinka Nysy Kłodzkiej od zbiornika Nysa do ujścia do Odry. Wybór modelu wymuszony został przez rodzaj posiadanych danych. Dla modelowanego odcinka pozyskano Numeryczny Model Terenu (NMT) oraz przekroje korytowe. Dla określenia lokalizacji i identyfikacji przepustów drogowych, wałów i dróg wykorzystano Bazę Danych Obiektów Topograficznych (BDOT) oraz ortofotomapy. Z Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we Wrocławiu oraz z Zarządów Melioracji i Urządzeń Wodnych we Wrocławiu i Opolu otrzymano komplet dokumentacji projektowej i powykonawczej pt. Poprawa ochrony przeciwpowodziowej Lewina Brzeskiego na rzece Nysie Kłodzkiej oraz informacje dotyczące stanu realizacji projektu Modernizacja zbiornika wodnego Nysa w zakresie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego – etap I. Wykonanie prac regulacyjnych w rejonie Lewina Brzeskigo wprowadziło istotne zmiany w przepływie wód powodziowych: zmodyfikowano trasę rzeki przed miastem i w środkowej części miasta, rozebrano stary jaz i zasypano młynówkę, wybudowano trzyprzęsłowy jaz klapowy (fot. 1), przebudowano i udrożniono kanał ulgi (fot. 2). Poniżej zbiornika Nysa i w samym mieście Nysa została wykonana regulacja rzeki Nysy Kłodzkiej, polegająca na poszerzeniu koryta, modernizacji jazów oraz wałów w tym rejonie. Dane z tych projektów zostały zdigitalizowane, nadano rzędne obiektom i wprowadzono je do pierwotnego NMT. Uwzględniając posiadane dane i możliwości obliczeniowe wybrano model 2D przy wykorzystaniu aplikacji MIKE 21 Single Grid firmy DHI. Z uwagi na rozstawę wałów oraz szerokość koryta cieku, przyjęto rozdzielczość modelu 4×4 m. Tak duża dokładność, w stosunku do wielkości analizowanego obszaru (~ 1 200 km2), była niemożliwa do zdefiniowana w jednym modelu. Przy wykorzystaniu platformy MIKE 21 podzielono obszar między zbiornikiem Nysa a Lewinem Brzeskim na trzy mniejsze jednostki. Przy określaniu wstępnych wartości współczynnika szorstkości wykorzystano warstwy BDOT oraz ortofotomapy. Obliczenia symulacyjne wykonano dla dwóch wariantów [Kosierb 2016]: − wariant zerowy uwzględniający zabudowę regulacyjną na odcinku od zapory zbiornika Nysa do ujścia rzeki Nysy Kłodzkiej do Odry, przed zrealizowaniem inwestycji hydrotechnicznych w rejonie miasta Nysa i Lewina Brzeskiego; 140

− wariant inwestycyjny dotyczący zasięgu zalewu dla przepływów, jak w wariancie zerowym, z uwzględnieniem inwestycji zrealizowanych w 2013 i 2014 roku. Dla analizowanego odcinka uwzględniono w modelu dwie inwestycje: pierwsza dotyczyła przebudowy węzła wodnego Nysy Kłodzkiej w Lewinie Brzeskim, a druga zwiększenia przepustowości koryta i międzywala Nysy Kłodzkiej poniżej zbiornika Nysa. Dla obu wariantów (zerowego i inwestycyjnego) przeprowadzono symulacje zrzutów ze zbiornika retencyjnego Nysa w wysokości 400, 600 i 800 m3/s i określono odpowiadające im powierzchnie zalewu (rysunki 64-69). Założono, że zrzut ze zbiornika Nysa odbywa się w sposób „ quasi” ustalony i że brak jest znaczącego dopływu ze zlewni różnicowej poniżej zbiornika Nysa.

Rys. 64. Zasięg zalewu w rejonie Lewina Brzeskiego dla wariantu zerowego przy zrzucie 400 m3/s

Rys. 65. Zasięg zalewu w rejonie Lewina Brzeskiego dla wariantu inwestycyjnego przy zrzucie 400 m3/s 141

Rys. 66. Zasięg zalewu w rejonie Lewina Brzeskiego dla wariantu zerowego przy zrzucie 600 m3/s

Rys. 67. Zasięg zalewu w rejonie Lewina Brzeskiego dla wariantu inwestycyjnego przy zrzucie 600 m3/s

Rys. 68. Zasięg zalewu w rejonie Lewina Brzeskiego dla wariantu zerowego przy zrzucie 800 m3/s 142

Rys. 69. Zasięg zalewu w rejonie Lewina Brzeskiego dla wariantu inwestycyjnego przy zrzucie 800 m3/s

Porównując zasięg zalewu dla tych dwóch wariantów można stwierdzić, że po zrealizowaniu inwestycji hydrotechnicznych w rejonie Lewina Brzeskiego, przy zrzutach ze zbiornika Nysa w wysokości 400, 600 i 800 m3/s, nie będzie zagrożona zabudowa w tym rejonie. 7.3. Wyniki obliczeń symulacyjnych modelem HYDROPATH W ramach modelu HYDROPATH każdy typ obszaru jest opisany indywidualnym modelem cząstkowym odpowiednim do danej charakterystyki hydrologicznej obszaru. Odpływ całkowity ze zlewni stanowi kompilację odpływów z poszczególnych jednostek obszarowych. Wykorzystanie GIS pozwala na klasyfikację terenu modelem HAND (ang. Height Above Nearest Drainage), który normalizuje topografię zlewni zgodnie z lokalną, najwyższą znalezioną siecią odpływu. W ten sposób model HAND reprezentuje topologię grawitacyjnych potencjałów wody w glebie. Na podstawie analizy wysokości nad poziomem cieku oraz nachylenia obszaru, zlewnię Białej Lądeckiej do wodowskazu Lądek Zdrój podzielono na dwa obszary o jednorodnym typie odpływu (rysunek 70): − klasa 1 – obszary stoczyste, zalesione; − klasa 2 – obszary przejściowe, grunty orne. Na obszarach stoczystych o dużym zalesieniu zachodzi równowaga pomiędzy procesem retencjonowania wody a efektywnym odprowadzaniem wody w celu utrzymania i rozwoju ekosystemów. Dominującym procesem formowania się odpływu na tych obszarach jest odpływ podpowierzchniowy. 143

Rys. 70. Wynik klasyfikacji zlewni elementarnych rzeki Białej Lądeckiej

Obszary przejściowe charakteryzują się umiarkowanym nachyleniem i względnie głębokim położeniem zwierciadła wód podziemnych. Niska wartość gradientu topograficznego oraz potencjalnie duża głębokość strefy saturacji sprzyjają retencjonowaniu wody na drodze perkolacji wgłębnej. Za dominujący proces formowania się odpływu w tym obszarze przyjmuje się odpływ podziemny. Dla zlewni Białej Lądeckiej do wodowskazu Lądek Zdrój przyjęto model TOPO-Flex (rysunek 71).

Rys. 71. Schemat modelu zlewni TOPO-Flex 144

Podstawowa struktura modelu TOPO-Flex (składowy element środowiska obliczeniowego HYDROPATH) składa się z czterech elementów retencji: Si – intercepcja, Su – retencja strefy nienasyconej, Ss – zbiornik odpływu powolnego (odpływ podziemny), Sf – zbiornik odpływu szybkiego (spływ powierzchniowy po wypełnieniu się strefy aeracji, odpływ podpowierzchniowy). Model został skalibrowany z wykorzystaniem epizodu opadowego od 17 do 28 lipca 2011 roku. Dobór parametrów przeprowadzono metodą optymalizacji, z ograniczeniem w zadanych zakresach uzależnionych od klasy obszaru (tabela 39). Tabela 39. Parametry modelu TOPO-Flex po optymalizacji Parametr

przedział zmienności

klasa 1

klasa 2

1e5-1e7

7776000

1e4-1e7

281249,95

718153,68

Kff

1e4-1e5

59998,89

43468,69

0,001-0,999

0,6606

0,0536

Sumax

0,05-1

0,3817

0,3988

Imax

0,01-1

0,1

0,05

beta

0,1-5

2,5

Sftr

0,01-0,2

0,0204

0,0447

1-100

KernelScaleF

1-5

1,0

KernelMeanF

1e3-1e4

1034,0034

4189,8383

KernelShapeF

1-10

1,9592

5,5575

KernelScaleS

1-5

1,0

KernelMeanS

1e3-1e5

45035,6729

2918,9438

KernelShapeS

1-10

1,4548

9,8952

Przestawione w tabeli 39 parametry to: − Imax – maksymalna dzienna pojemność zbiornika intercepcji (m3/s); − Sumax – maksymalna dobowa pojemność wodna gleby w strefie korzeniowej (m); − beta – współczynnik niejednorodności przestrzennej pojemności wodnej w zlewni; − Ce – część Sumax, powyżej której parowanie rzeczywiste jest równe parowaniu potencjalnemu; − Kff – współczynnik wysychania dla odpływu powierzchniowego (s); − Sftr – wartość progowa dla zbiornika podpowierzchniowego (m); − Kf – współczynnik wysychania dla odpływu podpowierzchniowego (s); − Tlag – czas opóźnienia (s); − Ks – współczynnik wysychania dla odpływu podziemnego (s). 145

Rys. 72. Symulowany i obserwowany hydrogram odpływu ze zlewni rzeki Białej Lądeckiej do przekroju Lądek Zdrój, lipiec 2011 rok

Wyniki symulacji przedstawiono na rysunku 72. Duża zgodność hydrogramów pozwala rokować pozytywnie dla wykorzystania opracowanego modelu w wyznaczaniu przepływów w zlewniach niekontrolowanych.

7.4. Wyniki obliczeń symulacyjnych transformacji wezbrań historycznych przez kaskadę zbiorników Otmuchów-Nysa modelem ModAdmin Wykorzystując model ModAmin (rysunek 73), przeprowadzono serię obliczeń symulacyjnych dla historycznych wezbrań z lat 1977, 1985, i 1997 dla obu zbiorników. Przyjęto sterowanie stosując następujące kryteria: maksymalne ograniczenie odpływu ze zbiornika Nysa ze względu na redukcję wezbrania na Nysie Kłodzkiej oraz zmniejszenie odpływu ze zbiornika Nysa podczas przemieszczania się kulminacji wezbrania na Odrze. Rozmaitość sytuacji powodziowych sprawia, że nie jest możliwe wybranie à priori najlepszego układu sterowania. Dlatego w programie Mod Amin założono sterowanie przez operatora, przy czym optymalne sterowanie poszukiwane jest na podstawie analizy wyników z symulacji treningowych, a nie technik optymalizacyjnych. Wyniki badanej symulacji pozwalają na zobrazowanie założeń napełniania zbiorników oraz zrzutów na tle charakterystycznych parametrów zbiornika. Możliwe jest przy tym porównanie zachowania się zbiorników przy różnych dopływach i przy różnych wariantach sterowania. 146

Rys. 73. Schemat blokowy modelu transformacji fali ModAdmin przez zbiorniki Otmuchów-Nysa

TRANSFORMACJA WEZBRANIA Z 1977 ROKU Prowadzona na zbiorniku Otmuchów, zgodnie z opracowanymi zasadami, gospodarka wodna pozwoliła na zredukowanie pierwszej fali na Nysie Kłodzkiej z 490 m3/s do 194 m3/s. Podczas transformacji fali na zbiorniku Otmuchów została wykorzystana całkowicie rezerwa stała i częściowo rezerwa powodziowa forsowana oraz został osiągnięty poziom piętrzenia 214,25 m n.p.m. (rysunek 74 i 75) Po osiągnięciu poziomu 214,25 m n.p.m. zbiornik Otmuchów opróżnia się samoczynnie poprzez przelew w Ściborzu. Po uzyskaniu normalnego poziomu piętrzenia na zbiorniku Nysa sukcesywnie należy zwiększać zrzut ze zbiornika Otmuchów tak, aby uzyskać zrzut ze zbiornika Nysa w wysokości 250 m3/s. Zrzut ten stosuje się do czasu uzyskania normalnego poziomu piętrzenia na zbiorniku Otmuchów, tj. 210,50 m, co odpowiada pojemności 49,4 mln m3. Równolegle z założonym sterowaniem na zbiorniku Otmuchów przeprowadzane jest sterowanie na zbiorniku Nysa, wychodząc z pojemności początkowej WN = 50,89 mln m3, Odpowiada to normalnemu poziomowi piętrzenia w okresie letnim, przy założeniu, że żegluga na Odrze jest zamknięta, a jaz iglicowy Ujście Nysy na Odrze położony. 147

Rys. 74. Wynik z obliczeń symulacyjnych dla zbiorników Otmuchów-Nysa, wezbranie z 1977 roku (I fala)

Rys. 75. Rzędne zwierciadła wody w zbiorniku Otmuchów, wezbranie z 1977 roku (I fala)

Po przeprowadzeniu kilku symulacji zrzutów ze zbiornika Nysa otrzymano najkorzystniejszy scenariusz sterowania tym zbiornikiem: − 31 lipca należało realizować następujące zrzuty: • od godz. 7:00 zrzut 50 m3/s; • od godz. 9:00 zrzut 100 m3/s; • od godz. 11:00 zrzut 150 m3/s; − 1 sierpnia powinno się realizować: • od godz. 17:00 zrzut 200 m3/s; 148

Rys. 76. Rzędne zwierciadła wody w zbiorniku Nysa, wezbranie z 1977 roku (I fala)

− 2 sierpnia powinno się zrealizować: • od godz. 6:00 zrzut 250 m3/s. Z uwagi na to, że przy zrzucie powyżej 150 m3/s występują podtopienia w Lewinie Brzeskim, dalsze zrzuty powyżej 150 m3/s odbywają się przy zachowaniu zasady dopływ = odpływ. Takie postępowanie pozwoliłoby na uzyskanie odpływu ze zbiornika Q = 250 m3/s. Zrzut ten utrzymywany jest do momentu osiągnięcia kulminacji fali odrzańskiej w Miedonii (4 sierpnia, godz. 12:00): − w celu nienałożenia się fali Odry i Nysy Kłodzkiej należało zmniejszyć zrzut ze zbiornika Nysa dnia 4 sierpnia – od godz. 12:00 z krokiem czasowym co 2 godz. do godz. 18:00 – z 200 m3s do 50 m3s; − po przejściu kulminacji na Odrze w przekroju wodowskazowym Ujście Nysy (6 sierpnia) należy zwiększyć zrzut ze zbiornika Nysa dnia 6 sierpnia – od godz. 8:00, co 2 godz. do godz. 12:00 – z 150 m3/s do 250 m3/s. Prowadzona modelem ModAdmin symulacja gospodarki wodnej na zbiornikach Otmuchów i Nysa pozwoliła na zredukowanie odpływu z tych zbiorników do 250 m3/s. Na zbiorniku Nysa została wykorzystana w całości rezerwa powodziowa stała i częściowo rezerwa forsowana związana głównie z redukcją fali na Odrze. Wynik tak przeprowadzonych obliczeń symulacyjnych przedstawiono na rysunkach 74 i 76. TRANSFORMACJA WEZBRANIA Z 1985 ROKU W roku 1985 wystąpiło pojedyncze wezbranie na Odrze i Nysie Kłodzkiej, podczas którego zarówno na Odrze na odcinku od Krapkowic do Wrocławia, jak i na Nysie Kłodzkiej przepływ odbywał się w istniejącym obwałowaniu tych rzek, przy 149

maksymalnym zrzucie ze zbiornika Nysa 200 m3/s, natomiast na górnej Odrze fala spowodowała duże straty w rejonie Kędzierzyna-Koźla. Obliczenia symulacyjne dla tego wezbrania przeprowadzono przy zwiększonej rezerwie stałej na zbiornikach Otmuchów i Nysa – łącznie równej 70 mln m3 dla obu zbiorników (rysunki 77-79). Podczas symulacji transformacji fali przez zbiornik Otmuchów, zgodnie z przyjętymi zasadami, została wykorzystana całkowicie rezerwa powodziowa stała oraz nieznacznie rezerwa powodziowa forsowana i został osiągnięty poziom piętrzenia 214,03 m n.p.m. (0,43 m ponad krawędź korony przelewu bocznego w Ściborzu). Zrzut ze zbiornika Otmuchów należy zwiększyć po uzyskaniu normalnego poziomu piętrzenia na zbiorniku Nysa i utrzymywać go do czasu uzyskania normalnego

Rys. 77. Wyniki obliczeń symulacyjnych dla zbiorników Otmuchów – Nysa, wezbranie z 1985 roku

Rys. 78. Rzędne zwierciadła wody w zbiorniku Otmuchów, wezbranie z 1985 roku 150

Rys. 79. Rzędne zwierciadła wody w zbiorniku Nysa, wezbranie z 1985 roku

poziomu piętrzenia na zbiorniku Otmuchów 210,50 m n.p.m., co odpowiada pojemności 49,4 mln m3. Natomiast zrzuty ze zbiornika Nysa powinny być prowadzone na podstawie założonego wg autora scenariusza sterowania, przyjmując pojemność początkową 50,89 mln m3: − 6 sierpnia należało zwiększyć zrzuty – od godz. 15:00 z krokiem czasowym co 2 godz. do godz. 19:00 – z 50 m3/s do 150 m3/s; − w celu nienałożenia się fali Odry i Nysy Kłodzkiej zmniejszamy zrzut ze zbiornika z 150 m3/s do 50 m3/s w chwili wystąpienia kulminacji fali odrzańskiej w przekroju wodowskazowym Miedonia – 10 sierpnia od godz. 4:00 do godz. 6:00; − po przejściu kulminacji na Odrze w przekroju wodowskazowym Ujście Nysy należało zwiększyć 13 sierpnia odpływ ze zbiornika Nysa z 50 m3/s do 150 m3/s; − zrzut 150 m3/s utrzymuje się do czasu uzyskania poziomu normalnego piętrzenia na obu zbiornikach, co odpowiada 50,9 mln m3 na zbiorniku Nysa i 49,4 mln m3 na zbiorniku Otmuchów. Z symulacji tych wynika, że prowadzona w ten sposób gospodarka wodna na zbiornikach Otmuchów i Nysa pozwala na zredukowanie odpływu z kaskady do 150 m3/s, tj. do przepływu nieszkodliwego, przy częściowym tylko wykorzystaniu rezerwy stałej na zbiorniku Nysa. Przy nieznacznym wezbraniu na Nysie Kłodzkiej oraz piętrzeniu zbiorników retencyjnych w granicach normalnego poziomu piętrzenia, można znacznie zredukować falę na Odrze poprzez całkowite zretencjonowanie fali Nysy Kłodzkiej w badanych zbiornikach.

151

TRANSFORMACJA WEZBRANIA Z 1997 ROKU W okresie największego historycznego wezbrania w 1997 roku na Odrze i na Nysie Kłodzkiej wystąpiła fala podwójna. Pierwsza fala – zarówno na Odrze, jak i na Nysie Kłodzkiej – została oceniona jako fala o prawdopodobieństwie p <1%, co stworzyło sytuację katastrofalnego zagrożenia na obu rzekach. Symulacja na zbiorniku Otmuchów, przeprowadzona zgodnie z algorytmem modelu ModAdmin, pozwoliła na zredukowanie pierwszej fali na Nysie Kłodzkiej z 2 156 m3/s do 845 m3/s przy wykorzystaniu rezerwy powodziowej stałej i forsowanej, lecz przy przekroczeniu maksymalnego poziomu piętrzenia równego 215,00 m n.p.m. o 38 cm. Nie wpływa to jednak na bezpieczeństwo tego zbiornika, ponieważ poziom piętrzenia awaryjnego wynosi 216,00 m n.p.m., a w wyniku transformacji osiągnięto poziom 215,38 m n.p.m.

Rys. 80. Wyniki obliczeń symulacyjnych dla zbiorników Otmuchów-Nysa, wezbranie z 1997 roku

Rys. 81. Rzędne zwierciadła wody w zbiorniku Otmuchów, wezbranie z 1997 roku 152

Rys. 82. Rzędne zwierciadła wody w zbiorniku Nysa, wezbranie z 1997 roku

Po osiągnięciu poziomu 215,38 m n.p.m. zbiornik Otmuchów opróżnia się samoczynnie poprzez pracujący przelew (upusty denne są w tym czasie zamknięte). Po uzyskaniu normalnego poziomu piętrzenia na zbiorniku Nysa, równego 195,00 m n.p.m., zwiększamy zrzut ze zbiornika Otmuchów do 250-350 m3/s (poprzez otwarcie upustów dennych). Odpływ ze zbiornika Nysa w wysokości 350 m3/s należy utrzymać do czasu uzyskania normalnego poziomu piętrzenia na zbiorniku Otmuchów. Gospodarkę wodną na zbiorniku Otmuchów przedstawiono na rysunkach 79 i 80. Symulacja na zbiorniku Nysa została przeprowadzona wg następującego wybranego scenariusza sterowania: − zrzut ze zbiornika Nysa w modelu symulacyjnym należałoby zwiększyć 6 lipca od godz. 8:00 do godz. 20:00 (przy Δt = 2 godz. i ΔQ = 50 m3/s) z Q = 100 m3/s do Q = 400 m3/s; − od 7 lipca od godz. 0:00 zwiększamy zrzut do 500 m3/s, a od godz. 4:00 do 600 m3/s; − zrzut 600 m3/s utrzymujemy do 10 lipca, a następnie ograniczamy odpływ ze zbiornika Nysa według funkcji dopływu do zbiornika, tj. od godz. 2:00 do godz. 18:00 (przy Δt = 4 godz. i ΔQ =50 m3/s) z 600 m3/s do 350 m3/s; − odpływ 350 m3/s ze zbiornika Nysa utrzymujemy do czasu obniżenia piętrzenia na tym zbiorniku do poziomu normalnego piętrzenia, co odpowiada pojemności 50,9 mln m3, a następnie do czasu obniżenia piętrzenia na zbiorniku Otmuchów do pojemności 49,4 mln m3 (rysunki 80 i 81). Prowadzona w ten sposób gospodarka wodna na obu zbiornikach pozwoliłaby na zredukowanie odpływu z kaskady do 600 m3/s przy osiągnięciu poziomu piętrzenia 198,85 m n.p.m. (rysunek 82). 153

Przedstawiona powyżej symulacja miała na celu minimalizację szkód w dolinie Nysy Kłodzkiej poniżej zbiornika Nysa. W przypadku uwzględnienia minimalizacji szkód również w dolinie Odry poniżej ujścia Nysy Kłodzkiej, odpływ ze zbiornika Nysy powinien być zmniejszony podczas przemieszczania się kulminacji fali powodziowej na Odrze. W tym przypadku gospodarka wodna na zbiornikach Otmuchów i Nysa powinna odbywać się według następującego scenariusza: − symulacja na zbiorniku Otmuchów jest prowadzona w sposób jak powyżej; − zrzut ze zbiornika Nysa zwiększamy dnia 6 lipca od godz. 8:00 do godz. 20:00 (przy Δt = 2 godz. i ΔQ = 50 m3/s) z Q = 100 m3/s do Q = 400 m3/s; − następnie 7 lipca od godz. 6:00 do godz. 12:00 (przy Δt = 2 godz. i ΔQ = 100 m3s) zwiększamy zrzut z 400 m3s i do 800 m3/s; − zrzut 800 m3s utrzymywany jest do momentu osiągnięcia w przekroju wodowskazowym Miedonia, o godz. 4:00, 9 lipca, kulminacji fali odrzańskiej; − niedoprowadzając do koincydencji z falą na Nysie Kłodzkiej, zmniejszamy zrzut ze zbiornika Nysa od godz. 4:00 do godz. 12:00 z 800 m3/s do 350 m3/s (przy kroku czasowym Δt = 2 godz. i kroku odpływu ΔQ = 100 m3/s); − odpływ 350 m3/s ze zbiornika Nysa utrzymujemy do czasu obniżenia zwierciadła wody na zbiorniku Nysa do poziomu normalnego piętrzenia, co odpowiada pojemności 50,9 mln m3, zapewniając również normalne piętrzenie na zbiorniku Otmuchów. Prowadzona w ten sposób symulacja gospodarki wodnej na zbiorniku Nysa i Otmuchów pozwoliła na zredukowanie odpływu z kaskady do 800 m3/s, przy osiągnięciu na zbiorniku Nysa poziomu piętrzenia 199,01 m n.p.m. (0,01 m ponad poziom maksymalnego piętrzenia). Na zbiorniku tym została wykorzystana całko-

Rys. 83. Wynik z obliczeń symulacyjnych dla zbiorników Otmuchów-Nysa z uwzględnieniem przejścia fali na Odrze, wezbranie z 1997 roku 154

wicie rezerwa powodziowa stała i forsowana oraz częściowo została wykorzystana rezerwa awaryjna. Nie spowodowało to jednak zagrożenia bezpieczeństwa zapory zbiornika (rysunki 83-85). Przedstawiona powyżej symulacja miała za zadanie nie tylko redukcję wezbrania na Nysie Kłodzkiej, lecz również znaczne zmniejszenie zrzutu ze zbiornika Nysa w okresie przemieszczania się kulminacji fali na Odrze. Spowodowało to konieczność dokonania wysokiego maksymalnego odpływu o wartości 800 m3/s, który powoduje bardzo duże straty w dolinie Nysy Kłodzkiej poniżej zbiornika Nysa. Sterowanie pracą zbiorników retencyjnych w czasie wezbrań należy do kategorii systemów losowych, w których współdziałanie ludzi, technik i procedur

Rys. 84. Rzędne zwierciadła wody w zbiorniku Otmuchów z uwzględnieniem przejścia fali na Odrze, wezbranie z 1997 roku

Rys. 85. Rzędne zwierciadła wody w zbiorniku Nysa z uwzględnieniem przejścia fali na Odrze, wezbranie z 1997 roku 155

przebiega w warunkach niepełnej informacji i przy losowej transformacji fali typu wejście-wyjście. Kalibracja i weryfikacja modelu ModAdmin polegała na testowaniu pracy modelu na hydrogramach wezbrań historycznych transformowanych przez kaskadę zbiorników i porównaniu obliczeń komputerowych z rzeczywistym przebiegiem fali. Przeprowadzona, według opracowanych przez autora zasad, seria obliczeń symulacyjnych dla historycznych wezbrań z lat 1977-1997 pozwoliła na ustalenie następujących reguł gospodarki wodnej powodziowej na kaskadzie zbiorników podczas wezbrań powodziowych: − zbiorniki Otmuchów i Nysa współpracują ściśle ze sobą, lecz transformację wezbrania na każdym zbiorniku należy przeprowadzać oddzielnie; − przy znacznym dopływie do zbiornika dolnego Nysa ze zlewni różnicowej, należy maksymalnie ograniczyć odpływ ze zbiornika górnego Otmuchów w pierwszej fazie wezbrania, co pozwala na maksymalne wykorzystanie rezerwy powodziowej na tym zbiorniku; − uwzględniając czasy przejścia fal na Nysie Kłodzkiej i Odrze, należy stosować duże zrzuty ze zbiornika Nysa w pierwszej fazie wezbrania, nie powodując jednak istotnych strat w dolinie. Duże odpływy (rzędu 300 m3/s) należy stosować dopiero po wstrzymaniu żeglugi na Odrze i położeniu jazu kozłowo-iglicowego Ujście Nysy. Spełnienie powyższych postulatów pozwala na znaczne obniżenie ryzyka powodziowego na Nysie Kłodzkiej i Odrze. Autor porównał rzeczywistą gospodarkę wodną prowadzoną na zbiornikach Otmuchów-Nysa w czasie wezbrań historycznych z wynikami symulacji. Wynika z nich, że przy zwiększonych rezerwach powodziowych na obu zbiornikach można by zmniejszyć odpływy maksymalne ze zbiornika Nysa o 100 m3/s w roku 1977 i o 700 m3/s w roku 1997.

156

PODSUMOWANIE I WNIOSKI

Ochrona przed powodzią w zlewniach z zabudową hydrotechniczną w postaci zbiorników retencyjnych jest kluczowym elementem gospodarki wodnej. Przedkładana monografia jest próbą skonstruowania integralnego symulacyjnego modelu hydrologiczno-gospodarczego na bazie dostępnych modeli matematycznych (rozdz. 5). Szczegółowej weryfikacji poddano transformację fali przez kaskadę zbiorników Nysy Kłodzkiej, która była podstawą opracowania zasad sterowania (rozdz. 6). Prezentowane modele matematyczne uwzględniają kluczowe elementy wpływające na proces formowania fali wezbraniowej oraz na jej transformację w sieci koryt rzecznych Nysy Kłodzkiej i przez zbiorniki retencyjne. Uzyskanie wiarygodnego modelu hydrologiczno-gospodarczego (rozdz. 7) pozwoli na prześledzenie metodą symulacyjną zachowania się systemu w różnych warunkach prognozowanego opadu. Proponowany diagram koncepcji integralnego modelu wymaga opracowania wersji synoptycznej i symulacyjnej przez doświadczony zespół informatyków. Połączony w jeden system może służyć celom rzeczywistym i teoretycznym. Przykładowe obliczenia składowych integralnego symulacyjnego modelu hydrologiczno-gospodarczego Nysy Kłodzkiej, dla wybranych epizodów wezbraniowych z uwzględnieniem istniejącej infrastruktury (rozdz. 7.1-7.4), wykazały ich wysoką przydatność, a w szczególności modelu ModAdmin, w prowadzeniu gospodarki wodnej na kaskadzie zbiorników Nysy Kłodzkiej. Są to: − model (MIKE 11 NAM) dla symulacji opad-odpływ w zlewni Nysy Kłodzkiej do przekroju wodowskazowego Bardo oraz w zlewni Białej Głuchołaskiej do przekroju wodowskazowego Głuchołazy; − model (MIKE 21 HD) dla symulacji hydrodynamicznej przejścia fali na odcinku Nysy Kłodzkiej od zapory zbiornika Nysa do ujścia tej rzeki do Odry, w dwóch wariantach: • wariant bez uwzględnienia zrealizowanych inwestycji hydrotechnicznych w rejonie Nysy i Lewina Brzeskiego; • wariant z uwzględnieniem inwestycji zrealizowanych w tych rejonach w latach 2012-2015; − model (HYDROPATH) dla symulacji opad-odpływ w zlewni Białej Lądeckiej; 157

− model (ModAdmin) transformacji wezbrań historycznych przez kaskadę zbiorników Nysy Kłodzkiej. Warto podkreślić, że dokładność prognozowania na podstawie modeli matematycznych (MIKE 11 NAM) jest pochodną odwzorowania fizycznego zlewni i przestrzennego rozkładu opadów. W obliczeniach symulacyjnych modelem MIKE 21 HD (będącym składowym modelu integralnego) wykazano jego heurystyczną przydatność do oceny skuteczności realizowanych inwestycji hydrotechnicznych, poprzez porównanie zasięgów zalewów przed i po modernizacji odcinka Nysy Kłodzkiej od zbiornika Nysa do jej ujścia do Odry (rozdz. 7.2). Porównując zasięg zalewu można stwierdzić, że po zrealizowaniu wymienionych na tym odcinku Nysy Kłodzkiej inwestycji, przy zrzutach ze zbiornika Nysa w wysokości 400, 600, 800 m3/s nie będzie zagrożona zabudowa w rejonie Nysy, Lewina Brzeskiego oraz innych miejscowości w tym rejonie. Wyniki uzyskane z modelu HYDROPATH (rozdz. 7.3) wskazują na pełną przydatność tego nowoczesnego środowiska obliczeniowego w zastosowaniach do prognoz hydrologicznych i badań naukowych. Zasady sterowania pracą zbiorników (rozdz. 6), według których został opracowany program ModAdmin, uwzględniają prakseologiczne kryteria sprawnego działania wg kryterium Laplace’a, które bierze pod uwagę prawdopodobieństwo wystąpienia różnych przepływów maksymalnych. Na podstawie przygotowanych rozkładów prawdopodobieństwa przepływów maksymalnych rocznych, opracowane zasady uwzględniają sterowanie dla przepływów z przedziału prawdopodobieństwa przewyższenia p = 1-10% oraz p < 1%. W ten sposób mamy do czynienia z klasycznym problemem podejmowania decyzji sterowania zbiornikami w warunkach określanego ryzyka. Proces decyzyjny w takiej sytuacji ma charakter procesu probabilistycznego dla określonych rozkładów prawdopodobieństwa przepływów maksymalnych w zlewni Nysy Kłodzkiej i powinien być adoptowany na innych zlewniach ze zbiornikami retencyjnymi. Na podstawie przeprowadzonych badań i analiz można sformułować następujące wnioski odnośnie sterowania kaskadą zbiorników Nysy Kłodzkiej podczas wezbrań powodziowych: − Monografia ma przede wszystkim charakter aplikacyjny. Warto podkreślić, że zasady sterowania na kaskadzie zbiorników Otmuchów-Nysa zostały wdrożone w Regionalnym Zarządzie Gospodarki Wodnej we Wrocławiu i zweryfikowane w czasie wezbrań w latach 2001-2010. − W zakresie wezbrań o prawdopodobieństwie przewyższenia p = 1-10% i p < 1% opracowane zasady sterowania zbiornikami Otmuchów i Nysa uwzględniają redukcję wezbrania na Odrze. − Transformację wezbrania na każdym zbiorniku należy przeprowadzać oddzielnie. 158

− Zwiększenie przepustowości doliny Nysy Kłodzkiej poniżej zapory zbiornika Nysa do wartości 600 m3/s pozwala na redukcję wezbrań bez wystąpienia większych strat na odcinku od zbiornika Nysa do ujścia do Odry. − W pierwszej fazie wezbrania stosować zrzuty ze zbiornika Nysa w wysokości 400-600 m3/s, co pozwala na wypracowanie dodatkowej rezerwy wymuszonej. Stwarza to nie tylko możliwości znacznej redukcji bardzo wysokich wezbrań na Nysie Kłodzkiej, lecz umożliwia również ograniczenie odpływów ze zbiornika Nysa podczas przemieszczania się kulminacji fali na Odrze. − Przy obecnych rozwiązaniach technicznych zbiorników Nysa i Otmuchów oraz przy znaczącym dopływie do zbiornika Nysa ze zlewni różnicowej między tymi zbiornikami, należy w pierwszej fazie wezbrania ograniczyć odpływ ze zbiornika Otmuchów, co pozwali na maksymalne wykorzystanie rezerwy forsowanej na zbiorniku Otmuchów w następnych fazach wezbrania. Przeprowadzone obliczenia symulacyjne modelem ModAdmin, przy zwiększonych o 70 mln m3 rezerwach stałych na zbiornikach w okresie od 15 czerwca do 15 września, wykazały, że katastrofalne wezbranie z 1997 roku zostało zredukowane z 1 500 m3/s do 600 m3/s. Opracowane zasady sterowania zbiornikami Otmuchów i Nysa wykazały jednoznacznie, że w procesie decyzyjnym, dotyczącym sterowania falą powodziową w systemie zbiorników retencyjnych, niezwykle ważne są wielości rezerw powodziowych na zbiornikach, możliwości odprowadzania wysokich zrzutów niepowodujących strat w dolinie poniżej zbiornika oraz odpowiednie zaprojektowanie urządzeń zrzutowych zbiornika. Stały się one podstawą do zrealizowania następujących prac w dolinie Nysy Kłodzkiej: − wykonano ważne inwestycje w dolinie rzeki Nysy Kłodzkiej poniżej zapory zbiornika Nysa (szczególnie w samym mieście Nysa i poniżej Nysa oraz w rejonie Lewina Brzeskiego), pozwalające na odprowadzanie zrzutów ze zbiornika Nysa w wysokości 600 m3/s bez większych strat, dostosowując tym samym odpływ dozwolony do wyników badań autora (rozdz. 7.2); − wykonano dodatkowo upusty denne na zbiorniku Nysa oraz przelew awaryjny, podnosząc znacznie bezpieczeństwo tego zbiornika (zał. II). Sterowanie kaskadą zbiorników podczas powodzi wymaga dobrych prognoz hydrologicznych. Prognozy hydrologiczne opracowywane przez IMGW-PIB powinny być ciągle doskonalone, umożliwiając lepszą możliwość transformacji fal wezbraniowych przez zbiorniki. W gospodarce wodnej na zbiornikach retencyjnych należy uwzględnić wykorzystanie wody zgromadzonej w zbiornikach dla celów gospodarczych oraz w szerokim zakresie utrzymanie dobrego stanu środowiska w rejonie oddziaływania kaskady zbiorników. Zbiorniki Otmuchów i Nysa zostały objęte Dyrektywą Ptasią. 159

Utrzymanie odpowiednich poziomów zwierciadła wody w badanych zbiornikach wodnych dla rozwoju i życia ptactwa zmniejsza zasoby wodne przeznaczone dla żeglugi. Natomiast korzystnie wpływa na utrzymanie wyższych rezerw wody na zbiornikach, które mogą być efektywnie wykorzystane podczas letnich wezbrań powodziowych. Warto podkreślić, że dalszy rozwój prac badawczych dotyczących integralnego modelu hydrologiczno-gospodarczego, łączącego elementy prognozy hydrologiczno-meteorologicznej opracowywanej przez IMGW-PIB oraz gospodarki wodnej na zbiornikach retencyjnych realizowanej przez RZGW, może w znacznym stopniu przyczynić się do pogodzenia wymogów ochrony przed powodzią z gospodarczym wykorzystaniem zasobów wodnych (w tym dla żeglugi na Odrze) zlewni Nysy Kłodzkiej i z zabezpieczeniem odpowiednich warunków środowiskowych dla rozwoju i bytowania ptactwa i ryb. Stanowi więc połączenie zagadnień inżynierii środowiska z ochroną środowiska.

160

Bibliografia Banasik K., 2009, Wyznaczanie wezbrań powodziowych w małych zlewniach zurbanizowanych, SGGW, Warszawa, 42 s. Bednarczyk T., Madeyski M., Myczka J., 1982, Prognoza zamulenia zbiornika wodnego w układzie ze zbiornikiem budowanym równocześnie na tym samym cieku, Gospodarka Wodna. 10, 194-196 Berga L., 1992, New trends in design assessment, [w:] International Symposium on Dams and Extreme Floods, tom III: General Discussion, ICOLD, Granada, Hiszpania Beven K.J., 2012, Rainfall-runoff modelling: The primer, Wiley-Blackwell, 488 s. Bobiński E., Piwecki T., Żelaziński J., 1978, Systemy prognoz hydrologicznych w Polsce wykorzystujące technikę symulacyjną, Wiadomości IMGW, IV (2-3), 3-18 Broś K., Kosierb R., 2006, Zbiornik Nysa – stan techniczny i bezpieczeństwo obiektu po 30 latach eksploatacji. Podsumowanie doświadczeń i koncepcje modernizacji w aspekcie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego, [w:] Problemy Hydrotechniki, Dolnośląskie Wydawnictwo Edukacyjne, 441-449 Chow V.T. (red.), 1964, Handbook of applied hydrology. A compendium of water-resources technology, McGrwa-Hill, New York, Toronto, Londyn, 1418 s. Dubicki A., 1970, Przewidywane objętości fali powodziowej w warunkach dopływów sudeckich metodą Lambora, Prace PIHM, 100 Dubicki A., Malinowska J., 1986, Prognoza odpływu fali powodziowej do kaskady zbiorników Otmuchów-Nysa na Nysie Kłodzkiej, IMGW Oddział we Wrocławiu Dubicki A., Słota H., Zieliński J. (red.), 1999, Monografia powodzi lipiec 1997 – dorzecze Odry, IMGW, Warszawa, 204 s. Dziewoński Z., 1973, Rolnicze zbiorniki retencyjne, PWN, Warszawa, 347 s. Ficoń K., 2013, Inżynieria zarządzania kryzysowego. Podejście systemowe, BEL Studio, Warszawa, 502 s. Findeisen W., 1979, A view on decision and information structure for operational control in water resources system, Technical report, Technical University of Warsaw Gądek W., 2012, Wyznaczanie wezbrań hipotetycznych metodą Politechniki Warszawskiej i metodą Politechniki Krakowskiej w zlewniach kontrolowanych. Część I: Opis metodyki, Czasopismo Techniczne. Środowisko, 109 (2-Ś), 95-104 Gądek W., 2014, Fale hipotetyczne dla zlewni niekontrolowanych, [w] Hydrologia w inżynierii i gospodarce wodnej, K. Banasik, L. Hejduk, E. Kaznowska (red.), Monogafie KGW-PAN, XX (I), 139-150 Grela J., Wawro M., 1995, Wspomaganie komputerowe decydenta centralnego w zakresie czynnej akcji przeciwpowodziowej, Monografie KGW-PAN, 7 161

Hydroprojekt, 1997, Program regulacji systemu żeglugi na Odrze, maszynopis, Wrocław ICOLD, 2006, Przeciwdziałanie zamulaniu zbiorników: zalecenia i przykłady, ICOLD Biuletyn 115, H. Fiedler-Krukowicz (tł.), Polski Komitet Wielkich Zapór, IMGW, Warszawa, 56 s. Ignar S., 1988, Metoda SCS i jej zastosowanie do wyznaczania opadu efektywnego, Przegląd Geofizyczny, 33 (4) Kaczmarek Z., 1970, Metody statystyczne w hydrologii i meteorologii, Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, Warszawa, 312 s. Kindler J., Brzeziński J., 1979, Hydrologiczno-gospodarcze modele zlewni, [w:] Modelowanie matematyczne zlewni hydrologicznej, Biblioteka Wiadomości IMiUZ, 61, PWRiL, Warszawa, 65-79 Kondracki J., 2011, Geografia regionalna Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 468 s. Karbowski A., Malinowski K., 1995, Dwupoziomowa struktura sterowania falą powodziową w systemach wielozbiornikowych, Monografie KGW-PAN, 7, 39-73 Kosierb R., 1998c, Rola obiektów hydrotechnicznych w ochronie przeciwpowodziowej, [w:] Hydrotechnika I: wieloletni, strategiczny program zabezpieczeń przeciwpowodziowych, materiały konferencyjne, WFOŚiGW, NOT, Katowice, 33-38 Kosierb R., 1999, Water management in the retention reservoirs Nysa-Otmuchów, 7th Conference Problems of Hydroengineering, Dolnośląskie Wydawnictwo Edukacyjne, Wrocław, 49-54. Kosierb R., 2004, Sterowanie pojemnością zbiorników retencyjnych położonych na Nysie Kłodzkiej w okresie przepływów wód wezbraniowych, praca doktorska, maszynopis Kosierb R., 2007, Określenie wartości zrzutów nieszkodliwych w dolinie Nysy Kłodzkiej ze zbiornika retencyjnego Nysa. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, 4 (2), 113-122 Kosierb R., 2008a, Gospodarka wodna na zbiorniku Otmuchów podczas wezbrań na Nysie Kłodzkiej, [w:] Hydrotechnika X: Sympozjum ogólnokrajowe – materiały, E. Nachlik (red.), FSNT, Katowice, 111-120 Kosierb R., 2008b, Ocena możliwości poprawy warunków żeglugi na Odrze skanalizowanej i na swobodnie płynącej, [w:] Meteorologia, hydrologia, ochrona Środowiska – kierunki badań i problemy, A. Dubicki (red.), IMGW, Warszawa, 128-135 Kosierb R., 2008c, Ochrona przeciwpowodziowa planowana na Odrze Środkowej w ramach Unijnego Programu Sektorowego Infrastruktura i Środowisko, [w:] Meteorologia, hydrologia, ochrona Środowiska – kierunki badań i problemy, A. Dubicki (red.), IMGW, Warszawa, 136-141 Kosierb R., 2010., Zmiany pojemności zbiorników retencyjnych kaskady Nysy Kłodzkiej, Gospodarka Wodna, 2, 68-72 Kosierb R., 2011, Gospodarka wodna na zbiornikach retencyjnych rzeki Nysy Kłodzkiej podczas wezbrania w maju 2010 roku, [w:] Przyszłe wymagania w zakresie zarządzania ryzykiem powodziowym oraz zrównoważonego gospodarowania wodami w dorzeczu Odry, materiały konferencyjne, Międzynarodowa Komisja Ochrony Odry przed Zanieczyszczeniem, 53-72 Kosierb R., 2012a, Gospodarka wodna na zbiorniku Turawa na rzece Mała Panew podczas powodzi 2010, Sympozjum Europejskie Anti-flood defences – todays problems, Paryż-Orlean, 28-30 marzec Kosierb R., 2012b, Inwestycje zrealizowane po powodzi 1997 przez RZGW we Wrocławiu, [w:] 15 lat po powodzi na Dolnym Śląsku, J. Sobota (red.), Uniwersytet Przyrodniczy, Wrocław, 38-47 162

Kosierb R., 2014, Transformationprozess der Hochwasserwelle am Beispiel des Hochwassers der Lausitzer Neiße, WasserWirtschaft, 104 (12), 18-23 Kosierb R., 2016, Hochwasserwellentransformation an Rückhaltebecken am Beispiel der SpeicherKaskade der Glatzer Neiße, WasserWirtschaft, 106 (4), 30-33 Kosierb R., Barański P., Broś K., 2010, Modernisierung des Mehrzweckbeckens Neisse an der Glatzer Neisse, Polen, WasserWirtschaft, 100 (4), 89-91 Kosierb R., Bartosiewicz S., 1993, Ocena możliwości redukcji odpływów rzeczywistych ze zbiornika Nysa podczas zaistniałych wezbrań powodziowych w aspekcie zastosowania napędu linowego segmentów, Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej we Wrocławiu, 233, 197-203 Kosierb R., Bartosiewicz S., Pietruszewski B., 2005, Utrzymanie w dobrym stanie rzek i potoków dla ochrony życia i mienia ludności z uwzględnieniem wartości przyrodniczych obszarów nadwodnych, [w:] Środowiskowe aspekty gospodarki wodnej, L. Tamiołajć, A. Drabiński (red.), Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Wrocław Kosierb R., Parzonka W., 2008, Koncepcja modernizacji systemu regulacji Odry środkowej, Gospodarka Wodna, 8, 318-322 Kosierb R., Szeląg S., 2002, Zadania Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we Wrocławiu w zakresie ochrony przed powodzią w świetle zapisów ustawy Prawo Wodne, [w:] Modernizacja Wrocławskiego Węzła Wodnego warunkiem skutecznej ochrony przed powodzią, Stowarzyszenie Partnerstwo dla Odry, IMS, Wrocław, 25-30 Kosierb R., Tiukało A., 2012, System prognozowania i ostrzegania przed niebezpiecznymi zjawiskami pogodowymi, materiały konferencyjne, Dolny Śląsk: Woda a środowisko – doświadczenia, perspektywy, Dolnośląski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych we Wrocławiu, Wrocław Kundzewicz Z., 1985, Modele hydrologiczne ruchu fal powodziowych, Monografie KGW-PAN, Wydawnictwo Geologiczne, Warszawa, 163 s. Kupczyk E., Suligowski R., 2011, Typy opadów deszczu w terminologii hydrologicznej, Przegląd Geofizyczny, 3-4, 235-246 Lambor J., 1962a, Gospodarka wodna na zbiornikach retencyjnych, Arkady, Warszawa, 257 s. Lambor J., 1962b, Metody prognoz hydrologicznych, Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, Warszawa, 338 s. Lambor J., 1965, Podstawy i zasady gospodarki wodnej, Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, Warszawa, 434 s. Lambor J., 1971, Hydrologia inżynierska, Arkady, Warszawa, 363 s. Mierkiewicz M., 1993, Hydrologiczne modele prognostyczne opad-odpływ transformacji fali dla różnych dopływów Odry, Wiadomości IMGW, XVI (4), 37-53 MIKE 11, 2008, A Modelling system for rivers and channels. Reference manual, MIKE by DHI, 524 s., dostępne online: http://euroaquae.tu-cottbus.de/hydroweb/Platform/Notes/Mike11_Reference.pdf (27.01.2017) Ozga-Zielińska M., Brzeziński J., 1997, Hydrologia stosowana, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 323 s. 163

Ozga-Zielińska M., Kupczyk E., Ozga-Zieliński B., Niedbała J., Brzeziński J., 2003, Powodziogenność rzek pod kątem bezpieczeństwa budowli hydrotechnicznych i zagrożenia powodziowego. Podstawy metodyczne, Materiały Badawcze IMGW, Seria: Hydrologia i Oceanologia, 29, 91 s. Parzonka W., 1986, Hydrologiczna i reologiczna charakterystyka transportu zawiesiny rzecznej w obrębie kaskady zbiornikowej, Archiwum Hydrotechniki PAN, XXXIII (4) Parzonka W., Kosierb R., Staniszewski S., 1978, Zmienność współczynnika prędkości dla rzeki Odry, Instytut Fizyki i Techniki Jądrowej, AGH Kraków Parzonka W., Kosierb R., 2009, Ocena procesu erozji koryta Odry Środkowej na odcinku Malczyce-Ścinawa, materiały konferencyjne X Konferencja Naukowo-Techniczna Problemy Hydrotechniki, Wojanów k. Jeleniej Góry, 3-5 czerwca, Politechnika Wrocławska Popielarz-Deja S., 1971, Przykłady obliczeń hydrologicznych do opracowań wodno-melioracyjnych, Materiały Pomocnicze, Centralne Biuro Studiów i Projektów Wodnych Melioracji, Warszawa, 154 s. Przedwojski B., Wicher B., 1999, Akumulacja rumowiska w zbiorniku wodnym Jeziorsko, [w:] Eksploatacja i oddziaływanie dużych zbiorników nizinnych (na przykładzie zbiornika wodnego Jeziorsko), B. Przedwojski (red.), Wyd. AR Poznań Radczuk L., Jakubowski W., Szulczewski W., Czamara A., 1994, Model integralny zlewni rolniczej, Monografie KGW-PAN, 5, 77-96 Radczuk L., Soczyńska U., Ostrowski J., 1981, Opracowanie regionalnego modelu zlewni na podstawie modelu Stanford IV, Wiadomości IMGW, 1-2, 41-54 Radczuk L., Szymkiewicz R., Jałowicki J., Żyszkowska W., Brun J.-F., 2001, Wyznaczanie stref zagrożenia powodziowego, Biuro Koordynacji Projektu Banku Światowego, Wrocław Sawicki J.M., 2001, Hydraulic investigations of Venturi flumes, Archives of Hydro-Engineering and Environmental Mechanics, 1 (48), 115-130 Słota H., 1997, Zarządzanie systemami gospodarki wodnej, IMGW, Warszawa, 130 s. Soczyńska U. (red.), 1997, Hydrologia dynamiczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 409 s. Strupczewski W., 1964, Równanie fali powodziowej, Wiadomości IMGW, 57 (2), 35-58 Szalińska W., Tokarczyk T., Jełowicki J., Chorążyczewski A., Michalski A., Tiukało A., Ostojski M., 2014, Środowisko obliczeniowe operacyjnego modelu typu opad-odpływ, [w:] Hydrologia w inżynierii i gospodarce wodnej, K. Banasik, L. Hejduk, E. Kaznowska (red.), KGW-PAN, Warszawa, 293-306 Szczegielniak C., Szczegielniak J., 2013, Instrukcja obsługi Modelu kaskady Zbiorników Nysy Kłodzkiej, maszynopis, IMGW-PIB Oddział we Wrocławiu Szczegielniak J., Kosierb R., Szczegielniak C., 2003, Problem skojarzonej gospodarki wodnej w aspekcie przeciwpowodziowym na zbiornikach rzeki Nysy Kłodzkiej, [w:] Problemy ochrony przed powodzią Pragi i Wrocławia, C. Szczegielniak (red.), Wydawnictwo Akademii Rolniczej, Wrocław, 37-51. Szczepanek R., 2014, Standard OPENMI 2.0 jako metoda integracji modeli hydrologicznych z wykorzystaniem języka Python, [w:] Hydrologia w inżynierii i gospodarce wodnej, K. Banasik, L. Hejduk, E. Kaznowska (red.), KGW-PAN, Warszawa, 307-316 164

Szymkiewicz R., 2000, Matematyczne modelowanie w rzekach i kanałach, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 321 s. Szymkiewicz R., 2002, An alternative IUH for the hydrological lumped models, Journal of Hydrology, 259 (1-4), 246-253, DOI: 10.1016/S0022-1694(01)00595-9 Szymkiewicz R., 2010, Numerical modeling in open channel hydraulics, Water Science and Technology Library, 83, Springer Netherland, 370 s. Szymkiewicz R., Gąsiorowski D., 2010, Podstawy hydrologii dynamicznej, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa, 290 s. Tokarczyk T., 2001, Zmienność przepływów na obszarze Kotliny Kłodzkiej, Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej we Wrocławiu. Inżynieria Środowiska, 413 (12), 105-127 Tokarczyk T. (red.), 2011, Metody oceny zasobów wodnych zlewni rzek o różnym charakterze i stopniu zagospodarowania, IMGW-PIB, Warszawa, 144 s. Urbański J., 2008, GIS w badaniach przyrodniczych, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 266 s. Ustrul Z., Czekierda D., 2009, Atlas ekstremalnych zjawisk meteorologicznych oraz sytuacji synoptycznych w Polsce. Wyd. IMGW Warszawa, 182 s. Wahlstrom E., 1974, Dams, dam foundations, and reservoir sites, Elsevier, Amsterdam, 290 s. Wiśniewski B., Ihnatowicz S., 1980, Monografia zbiornika wodnego Otmuchów, Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, Warszawa, 119 s.

165

84,3

6,2

1964-08-15 06:00

1965-06-15 06:00

1977-08-08 06:00

1985-08-14 06:00

1997-07-11 06:00

1997-07-21 06:00

2001-07-24 18:00

2006-08-10 04:00

2009-07-01 15:00

2010-05-25 06:00

2010-06-05 13:00

1964-08-09 06:00

1965-06-09 06:00

1977-08-01 06:00

1985-08-06 06:00

1997-07-05 18:00

1997-07-19 12:00

2001-07-19 18:00

2006-08-07 22:00

2009-06-30 11:00

2010-05-21 02:00

2010-06-02 08:00

5,7

23,6

5,2

6,48

86,7

9,1

2,8

11,3

(m /s)

Qmax

Okres wystąpienia wezbrania

2010-06-04 00:00 - 00:10

2010-05-21 06:30

2009-06-30 14:00

2006-08-08 09:00-09:10

2001-07-20 18:00

1997-07-20 06:00

1997-07-07 19:00

1985-08-09 12:00

1977-08-03 06:00

1965-06-10 06:00

1964-08-10 23:00

Data wystąpienia Qmax

1,02

1,22

0,86

1,54

1,13

0,69

8,44

2,89

2,21

0,89

100

120

132

192

168

144

(godz.)

(mln m3) 1,51

Czas trwania

Objętość

4,5

(godz.)

Czas wznoszenia

Parametry morfometryczne fali

95,5

114

120

103

(godz.)

Czas opadania

55,0

62,4

81,6

182,2

71,6

87,9

242,1

129,4

134,7

47,4

156,0

(mm)

30.05-3.06.2010

14-24.05.2010

22-30.06.2009

4-8.08.2006

16-20.07.2001

17-21.07.1997

3-7.07.1997

6-10.08.1985

31.07-4.08.1977

8-13.06.1965

8-14.08.1964

Okres wystąpienia

Suma opadów na zlewnię

Tabela 1. Podstawowe charakterystyki fal wezbraniowych i opadów w przekroju Międzylesie na Nysie Kłodzkiej

Załącznik I. Podstawowe charakterystyki fal i opadów

17,0

15,4

47,5

55,6

29,6

28,3

78,6

46,8

56,6

18,1

70,0

(mm)

30.05.2010

20.05.2010

30.06.2009

7.08.2006

20.07.2001

18.07.1997

7.07.1997

6.08.1985

31.07.1977

11.06.1965

10.08.1964

Data

Maksymalny opad dobowy

42,0

10,3

1964-08-16 06:00

1964-08-24 06:00

1965-06-02 06:00

1977-08-09 06:00

1977-08-28 06:00

1985-08-15 06:00

1997-07-09 18:00

2001-07-29 06:00

2006-08-12 01:00

2006-07-02 18:00

2010-06-07 13:00

1964-08-09 06:00

1964-08-21 06:00

1965-05-28 06:00

1977-07-31 06:00

1977-08-21 06:00

1985-08-06 06:00

1997-07-05 18:00

2001-07-19 18:00

2006-08-07 06:00

2009-06-30 11:00

2010-06-02 08:00

10,9

4,87

150

16,6

25,8

38,0

8,60

10,0

12,5

(m /s)

Qmax

Okres wystąpienia wezbrania

2010-06-02 15:00

2009-06-30 15:30

2006-08-08 12:00

2001-07-23 06:00

1997-07-07 17:00

1985-08-09 10:00-12:00

1977-08-23 10:00

1977-08-03 03:00-05:00

1965-05-29 20:00-21:00

1964-08-22 02:00-06:00

1964-08-11 02:00-06:00

Data wystąpienia Qmax

2,29

0,75

3,25

2,59

11,50

5,20

2,74

6,59

1,81

1,29

125

115

228

216

168

216

120

168

(godz.)

(mln m3) 2,57

Czas trwania

Objętość

4,5

(godz.)

Czas wznoszenia

Parametry morfometryczne fali

118

50,5

144

140

116

147

124

(godz.)

Czas opadania

78,7

134,0

240,2

102,6

394,1

163,7

114,6

190,5

82,7

54,8

192,7

(mm)

30.5-2.06.2010

22.6-1.07.2009

3-8.08.2006

16-21.07.2001

3-7.07.1997

5-10.08.1985

18-23.08.1977

30.07.-3.08.1977

28.05-1.06.1965

18-21.08.1964

8-14.08.1964

Okres wystąpienia

Suma opadów na zlewnię

Tabela 2. Podstawowe charakterystyki fal wezbraniowych i opadów w przekroju Wilkanów na Wilczce

30,8

49,2

105,5

53,8

200,1

63,5

43,5

92,2

49,3

41,5

104,5

(mm)

2.06.2010

1.07.2009

7.08.2006

20.07.2001

6.07.1997

6.08.1985

22.08.1977

2.08.1977

29.05.1965

21.08.1964

10.08.1964

Data

Maksymalny opad dobowy

1964-08-15 11:00

1965-06-03 17:00

1977-08-08 06:00

1977-08-26 18:00

1985-08-14 18:00

1997-07-12 06:00

1997-07-23 12:00

2001-07-24 06:00

2001-07-28 12:00

2006-08-10 18:00

2009-07-01 11:00

2010-06-05 17:00

1964-08-09 06:00

1965-05-29 02:00

1977-07-31 18:00

1977-08-21 18:00

1985-08-06 18:00

1997-07-05 18:00

1997-07-18 18:00

2001-07-19 18:00

2001-07-25 06:00

2006-08-07 22:00

2009-06-30 12:00

2010-06-02 08:00

Okres wystąpienia wezbrania

52,0

98,6

218

41,0

54,4

424

92,1

67,8

93,0

(m /s)

Qmax

2010-06-02 16:20

2009-06-27 06:40

2006-08-08 11:50; 12:10

2001-07-25 15:00-18:00

7,89

2,92

16,52

4,10

6,25

15,22

1997-07-20 06:00; 07-21 18:00 2001-07-21 00:00

65,09

20,47

14,76

21,63

10,63

108

114

156

192

120

180

135

149

(godz.)

(mln m3) 9,47

Czas trwania

(godz.)

Czas wznoszenia

Parametry morfometryczne fali Objętość

1997-07-07 20:00

1985-08-09 06:00

1977-08-23 10:00

1977-08-03 02:00-03:00

1965-05-29 21:00-22:00

1964-08-11 00:00

Data wystąpienia Qmax

106

132

124

116

107

(godz.)

Czas opadania

64,1

101,3

196,6

35,2

81,2

100,9

252,2

140,6

107

148,8

68,2

174,3

(mm)

30.05-3.06.2010

22.06-1.07.2009

3-8.08.2006

23-26.07.2001

16-20.07.2001

17-21.07.1997

3-7.07.1997

6-10.08.1985

18-23.08.1977

31.07-4.08.1977

28.05-1.06.1965

8-14.08.1964

Okres wystąpienia

Suma opadów na zlewnię

Tabela 3. Podstawowe charakterystyki fal wezbraniowych i opadów w przekroju Bystrzyca Kłodzka na Nysie Kłodzkiej

30,8

49,2

105,5

38,9

53,8

79,9

200,1

63,5

43,5

92,2

49,3

104,5

(mm)

2.06.2010

1.07.2009

7.08.2006

25.07.2001

20.07.2001

19.07.1997

6.07.1997

6.08.1985

22.08.1977

2.08.1977

29.05.1965

10.08.1964

Data

Maksymalny opad dobowy

6,36

11,5

1964-08-13 06:00

1965-06-06 06:00

1977-08-07 06:00

1977-08-28 06:00

1985-08-13 06:00

1997-07-12 06:00

1997-07-24 18:00

2001-07-24 06:00

2001-07-28 18:00

2006-08-11 18:00

2006-06-30 06:00

2010-06-07 20:00

1964-08-08 06:00

1965-05-27 06:00

1977-07-31 06:00

1977-08-21 06:00

1985-08-06 06:00

1997-07-06 18:00

1997-07-18 06:00

2001-07-20 06:00

2001-07-25 06:00

2006-08-07 07:00

2009-06-26 16:00

2010-06-02 09:00

6,44

7,75

6,80

17,1

46,1

8,10

9,55

5,78

25,8

9,20

(m /s)

Qmax

Okres wystąpienia wezbrania

2010-06-03 08:30

2009-06-27 00:00

2006-08-08 08:30

2001-07-25 15:00

2001-07-21 06:00

1997-07-19 12:00

1997-07-07 20:00

1985-08-06 21:00

1977-08-23 08:00

1977-08-02 20:00

1965-05-29 20:00-21:00

1964-08-09 06:00

Data wystąpienia Qmax

2,15

1,29

1,96

0,77

0,91

3,84

4,37

2,67

2,15

1,32

9,25

131

107

156

132

168

240

120

(godz.)

(mln m3) 2,57

Czas trwania

Objętość

23,5

25,5

(godz.)

Czas wznoszenia

Parametry morfometryczne fali

107,5

81,5

126

106

153

118

106

178

(godz.)

Czas opadania

57,8

99,3

156,7

44,0

84,8

98,1

161,4

133,5

104,8

79,3

130,4

178,1

(mm)

30.5-2.06.2010

22-26.06.2009

3-8.08.2006

24-25.07.2001

15-20.07.2001

16-21.07.1997

3-7.07.1997

5-10.08.1985

18-23.08.1977

30.07.-3.08.1977

24.05-1.06.1965

8-14.08.1964

Okres wystąpienia

Suma opadów na zlewnię

Tabela 4. Podstawowe charakterystyki fal wezbraniowych i opadów w przekroju Bystrzyca Kłodzka na Bystrzycy

28,7

41,2

74,1

38,9

53,8

31,6

95,1

63,5

39,6

38,4

49,3

74,5

(mm)

2.06.2010

26.06.2009

7.08.2006

25.07.2001

20.07.2001

19.07.1997

7.07.1997

6.08.1985

22.08.1977

1.08.1977

29.05.1965

10.08.1964

Data

Maksymalny opad dobowy

102

224

1964-08-16 06:00

1965-06-05 06:00

1977-08-09 06:00

1977-08-28 18:00

1985-08-16 12:00

1997-07-11 11:00

1997-07-24 15:00

2001-08-01 12:00

2006-08-13 16:00

2009-07-01 18:00

2010-06-08 16:00

1964-08-09 17:00

1965-05-28 17:00

1977-07-31 12:00

1977-08-21 18:00

1985-08-06 18:00

1997-07-05 18:00

1997-07-18 04:00

2001-07-19 18:00

2006-08-07 04:00

2009-06-24 11:00

2010-06-02 06:00

23,0

34,0

94,1

425

45,5

36,8

138

(m /s)

Qmax

Okres wystąpienia wezbrania

20,49 8,45

2010-06-02 16:20; 16:4016:50

17,48

16,40

34,78

59,33

18,45

8,43

35,08

(godz.)

(mln m3)

154

175

156

306

155

137

234

168

210

181

157

Czas trwania

10,5

30,5

(godz.)

Czas wznoszenia

Parametry morfometryczne fali Objętość

2009-06-26 21:00

2006-08-08 10:30

2001-07-20 18:00

1997-07-20 04:00

1997-07-07 17:00

1985-08-09 11:00

1977-08-23 10:00

1977-08-02 19:00

1965-05-30 01:00

1964-08-10 23:00-24:00

Data wystąpienia Qmax

143,5

117

125,5

282

107

169

128

155

149

127

(godz.)

Czas opadania

83,6

276,8

212,9

128,0

187,3

366,1

177,6

117,2

209,2

146,8

181,3

(mm)

30.05-3.06.2010

22-30.06.2009

3-8.08.2006

16-21.07.2001

15-21.07.1997

4-8.07.1997

5-10.08.1985

18-23.08.1977

30.07-3.08.1977

23-31.05.1965

8-14.08.1964

Okres wystąpienia

Suma opadów na zlewnię

Tabela 5. Podstawowe charakterystyki fal wezbraniowych i opadów w przekroju Lądek Zdrój na Białej Lądeckiej

55,0

117,8

105,5

51,6

90.8

200,1

71.5

58.5

141,1

81.3

94,7

(mm)

2.06.2010

26.06.2009

7.08.2006

20.07.2001

19.07.1997

6.07.1997

6.08.1985

22.08.1977

31.07.1977

29.05.1965

9.08.1964

Data

Maksymalny opad dobowy

387

33,5

1964-08-15 06:00

1965-06-01 06:00

1977-08-08 06:00

1985-08-16 06:00

1997-07-13 18:00

1997-07-24 15:00

2001-07-31 18:00

2006-08-13 18:00

2009-07-01 21:00

2010-06-08 17:00

1964-08-09 06:00

1965-05-27 06:00

1977-07-31 06:00

1985-08-06 09:00

1997-07-05 18:00

1997-07-19 09:00

2001-07-19 18:00

2006-08-07 04:00

2009-06-24 13:00

2010-06-02 07:00

215

42,6

700

60,4

311

74,0

17,6

(m /s)

Qmax

Okres wystąpienia wezbrania

2010-06-02 17:00

2009-06-27 00:30

2006-08-08 12:00

2001-07-20 21:00

1997-07-20 06:00

1997-07-07 19:00-20:00

1985-08-09 12:00

1977-08-03 00:00

1965-05-30 10:00

1964-08-11 06:00

Data wystąpienia Qmax

12,53

34,79

21,90

19,72

21,31

106,82

23,24

43,52

10,91

154

176

158

288

126

192

237

192

120

144

(godz.)

(mln m3) 6,38

Czas trwania

Objętość

(godz.)

Czas wznoszenia

Parametry morfometryczne fali

144

116,5

126

261

105

143

162

126

(godz.)

Czas opadania

76,0

253,5

191,1

120,1

170,7

326,5

172,9

204,4

142,7

159,1

(mm)

30.05-3.06.2010

22-30.06.2009

3-8.08.2006

16-21.07.2001

15-21.07.1997

4-8.07.1997

5-10.08.1985

30.07-3.08.1977

23-31.05.1965

8-14.08.1964

Okres wystąpienia

Suma opadów na zlewnię

Tabela 6. Podstawowe charakterystyki fal wezbraniowych i opadów w przekroju Żelazno na Białej Lądeckiej

55,0

117,8

70,0

51,6

90,8

159,7

71,5

141,1

81,3

94,7

(mm)

2.06.2010

26.06.2009

4.08.2006

20.07.2001

19.07.1997

6.07.1997

6.08.1985

31.07.1977

29.05.1965

9.08.1964

Data

Maksymalny opad dobowy

27,4

1964-08-15 06:00

1965-06-04 06:00

1977-08-13 12:00

1977-08-28 12:00

1985-08-12 15:00

1997-07-11 06:00

1997-07-23 19:00

2001-07-24 06:00

2001-07-29 06:00

2006-08-10 07:00

2006-08-31 02:00

2009-06-29 19:00

2010-06-06 20:00

1964-08-09 06:00

1965-05-28 06:00

1977-08-10 18:00

1977-08-21 18:00

1985-08-06 15:00

1997-07-06 23:00

1997-07-19 06:00

2001-07-20 06:00

2001-07-25 06:00

2006-08-07 07:00

2006-08-29 06:00

2009-06-26 16:00

2010-06-02 09:00

11,3

137,0

15,4

33,0

22,78

39,3

30,4

109,0

70,6

(m /s)

Qmax

Okres wystąpienia wezbrania

2010-06-03 08:30-08:50

2009-06-27 00:20-00:40

2006-08-29 12:00

2006-08-08 04:00

2001-07-25 18:00

2001-07-21 03:00

1997-07-20 11:00-13:00

1997-07-08 00:00

1985-08-06 23:00

1977-08-23 06:00-08:00

1977-08-10 23:00

1965-05-29 23:00

1964-08-11 06:00

Data wystąpienia Qmax

2,71

5,36

1,08

3,45

3,56

3,20

6,02

5,96

8,58

5,39

2,17

14,96

107

109

103

144

162

168

144

(godz.)

(mln m3) 6,79

Czas trwania

Objętość

23,5

8,5

(godz.)

Czas wznoszenia

Parametry morfometryczne fali

83,5

66,5

136

126

127

(godz.)

Czas opadania

43,3

109,3

48,8

143,2

43,2

98,5

85,2

112,0

130,7

86,5

116,0

161,5

162,7

(mm)

30.05-3.06.2010

22-28.06.2009

27-31.08.2006

3-8.08.2006

23-25.07.2001

15-20.07.2001

17-21.07.1997

3-7.07.1997

5-10.08.1985

18-23.08.1977

30.0710.08.1977

23.05-1.06.1965

8-14.08.1964

Okres wystąpienia

Suma opadów na zlewnię

Tabela 7. Podstawowe charakterystyki fal wezbraniowych i opadów w przekroju Szalejów na Bystrzycy Dusznickiej

27,1

101,2

38,6

57,8

54,5

84,1

45,4

71,4

80,6

39,4

40,1

67,9

111,4

(mm)

2.06.2010

26.06.2009

28.08.2006

4.08.2006

25.07.2001

20.07.2001

19.07.1997

7.07.1997

6.08.1985

22.08.1977

31.07.1977

29.05.1965

10.08.1964

Data

Maksymalny opad dobowy

109

459

1964-08-16 17:00

1965-06-04 11:00

1977-08-09 06:00

1977-08-28 06:00

1985-08-16 18:00

1997-07-12 06:00

1997-07-25 06:00

2001-07-24 18:00

2001-07-27 18:00

2006-08-12 12:00

2009-06-30 08:00

2010-06-07 13:00

1964-08-09 11:00

1965-05-28 11:00

1977-07-31 06:00

1977-08-21 06:00

1985-08-06 06:00

1997-07-05 18:00

1997-07-18 12:00

2001-07-20 06:00

2001-07-25 06:00

2006-08-07 04:00

2009-06-26 16:00

2010-06-02 08:00

145,0

512,0

139,0

214

1340

167,0

255

298

382,0

340,0

(m /s)

Qmax

Okres wystąpienia wezbrania

2009-06-27 03:30; 03:50 2010-06-02 17:30; 17:50-18:40

2006-08-08 15:40-15:50

2001-07-25 18:00

2001-07-21 06:00

1997-07-20 09:00

1997-07-08 00:00

1985-08-09 10:00

1977-08-23 12:00

1977-08-03 06:00

1965-05-30 01:00

1964-08-11 02:00

Data wystąpienia Qmax

33,22

45,12

60,71

12,04

22,21

64,58

161,39

66,52

46,25

60,43

55,92

125

128

108

162

156

252

168

216

168

174

(godz.)

(mln m3) 42,27

Czas trwania

Objętość

(godz.)

Czas wznoszenia

Parametry morfometryczne fali

115

117

102

176

114

144

130

135

(godz.)

Czas opadania

63,0

146,9

177,4

35,9

100,9

125,0

245,0

147,9

104,9

135,0

137,1

167,7

(mm)

30.05-3.06.2010

22-27.06.2009

3-8.08.2006

23-25.07.2001

15-21.07.2001

15-21.07.1997

4-8.07.1997

5-10.08.1977

18-23.08.1977

30.07-3.08.1977

23.0-1.06.1965

8-14.08.1964

Okres wystąpienia

Suma opadów na zlewnię

Tabela 8. Podstawowe charakterystyki fal wezbraniowych i opadów w przekroju Kłodzko na Nysie Kłodzkiej

117,8

105,5

54,5

84,1

90,8

200,1

80,6

56,2

141,1

87,3

111,4

(mm)

2.06.2010

26.06.2009

7.08.2006

25.07.2001

20.07.2001

19.07.1997

6.07.1997

6.08.1985

22.08.1977

31.07.1977

29.05.1965

10.08.1964

Data

Maksymalny opad dobowy

1964-08-16 06:00 1965-06-04 06:00 1977-08-08 06:00 1977-08-27 18:00 1985-08-13 20:00

1997-07-11 18:00

1997-07-27 06:00

2001-07-23 18:00 2001-07-29 06:00 2006-08-11 06:00 2009-06-28 12:00 2010-06-10 18:00

1964-08-10 06:00 1965-05-28 06:00 1977-07-31 12:00 1977-08-21 18:00 1985-08-06 17:00

1997-07-06 06:00

1997-07-18 06:00

2001-07-20 21:00 2001-07-25 06:00 2006-08-07 06:00 2009-06-26 18:00 2010-06-02 15:00

Okres wystąpienia wezbrania

29,0

88,5

157

120

54,8

168

230

49,3

106

134

146

78,2

(m /s)

Qmax

1964-08-11 06:00 1965-05-30 06:00 1977-08-02 20:00 1977-08-23 14:00 1985-08-08 06:00-10:00 od 1997-07-07 23:00 do 1997-07-08 00:00 od 1997-07-19 21:00 do 1997-07-20 06:00 2001-07-21 12:00 2001-07-25 21:00 2006-08-08 15:20-15:30 2009-06-27 03:20 2010-06-04 02:20

Data wystąpienia Qmax

10,39

5,37

21,80

13,26

5,44

47,91

27,94

13,69

16,19

30,67

28,11

195

216

132

171

144

186

168

144

(godz.)

(mln m3) 15,95

Czas trwania

Objętość

33,5

(godz.)

Czas wznoszenia

Parametry morfometryczne fali

160

62,5

172

132

100

130

120

(godz.)

Czas opadania

50,6

106,9

185,5

54,5

94,8

133,2

164,8

115,2

77,8

112,0

103,8

162,2

(mm)

30.05-3.06.2010

22-28.06.2009

3-8.08.2006

24-25.07.2001

15-20.07.2001

15-21.07.1997

3-7.07.1997

5-10.08.1985

18-22.08.1977

30.07-3.08.1977

23-29.05.1965

8-13.08.1964

Okres wystąpienia

Suma opadów na zlewnię

Tabela 9. Podstawowe charakterystyki fal wezbraniowych i opadów w przekroju Gorzuchów na Ścinawce

34,5

71,1

117,5

62,0

82,0

92,6

96,0

79,3

56,5

85,6

90,0

109,9

(mm)

2.06.2010

26.06.2009

7.08.2006

25.07.2001

20.07.2001

19.07.1997

7.07.1997

6.08.1985

22.08.1977

1.08.1977

29.05.1965

10.08.1964

Data

Maksymalny opad dobowy

Załącznik II. Charakterystyka obiektów hydrotechnicznych kaskady Nysy Kłodzkiej (lokalizację zbiorników na Nysie Kłodzkiej przedstawiono na rysunku 1) ZBIORNIK OTMUCHÓW Został wybudowany w latach 1928-1933 przez państwo niemieckie. Zapora zbiornika zlokalizowana jest w 75,8 km rzeki Nysy Kłodzkiej. Zlewnia Nysy Kłodzkiej w przekroju zapory wynosi 2 350 km2. Zapora ziemna przegradzająca dolinę Nysy Kłodzkiej ma długość 6,5 km, szerokość korony 5,0 m, a maksymalną szerokość w podstawie 120 m. Rzędna korony zapory, równa 218,00 m NN, jest wzniesiona o 2 m ponad awaryjny poziom piętrzenia wynoszący 216,00 m NN. Główną częścią korpusu zapory od strony odpowietrznej jest nasyp uformowany z materiału przepuszczalnego, przechodzący w bardziej zwięzły od strony odwodnej. Uszczelnienie zapory stanowi ekran iłowy o grubości 1,5 m i nachyleniu 1:1,6, który zagłębiony jest pionowym zębem w nieprzepuszczalne iły trzeciorzędowe. Bezpośrednio nad ekranem znajduje się filtr odwrotny z materiału przepuszczalnego. Ubezpieczenie skarpy od strony odwodnej stanowi warstwa bruku. Urządzenia zrzutowe zbiornika to: − sześć upustów dennych o łącznym wydatku 510 m3/s (fotografia I); − kamienno-betonowy przelew powodziowy zlokalizowany w prawej końcowej partii zapory ziemnej w rejonie miejscowości Ścibórz. Składa się on z części stałej o długości 206 m, o rzędnej korony przelewu 213,80 m NN i wydatku 565 m3/s przy maksymalnej rzędnej piętrzenia 215,00 m NN oraz z części ruchomej zamykanej dwoma segmentami o świetle 2×15 m. Rzędna progu, na którym opierają się segmenty wynosi 210,50 m NN, a rzędna korony segmentów – 213,80 m NN. Wydatek segmentów przy maksymalnej rzędnej piętrzenia 215,00 m NN to 245 m3/s. Przy awaryjnym poziomie piętrzenia, tj. 216,00 m NN, maksymalny wydatek przelewu wynosi 1 500 m3/s (przy segmentach całkowicie otwartych). W zaporze zbiornika Otmuchów znajduje się elektrownia wodna wyposażona w dwie turbiny Kaplana o łącznym wydatku 2×21,5 m3/s = 43 m3/s. 177

Łączny wydatek urządzeń zrzutowych zapory i elektrowni wodnej wynosi 1 363 m3/s przy maksymalnym poziomie piętrzenia 215,00 m NN. Przy awaryjnym poziomie piętrzenia do rzędnej 216,00 m NN łączny wydatek tych urządzeń wynosi około 2 000 m3/s. W projekcie budowy zbiornika przyjmowano jako najwyższy możliwy dopływ do zbiornika Q = 1 800 m3/s. Głównym zadaniem zbiornika w okresie od 1933 do 1997 roku było zasilanie rzeki Odry dla celów żeglugowych poprzez wykorzystanie pojemności użytkowej wynoszącej 95 mln m3 w warstwie między rzędnymi 204,94 m NN a 213,00 m NN. W pierwszym okresie eksploatacji zbiornik miał następujące rzędne piętrzenia oraz odpowiadające im pojemności: − maksymalny poziom piętrzenia 215,00 m NN, pojemność 143 mln m3; − normalny poziom piętrzenia 213,00 m NN, pojemność 100 mln m3; − minimalny poziom piętrzenia 204,94 m NN, pojemność 5 mln m3. Po powodzi w 1997 roku, na wniosek autora, zwiększono znacznie rezerwy powodziowe zarówno na zbiorniku Otmuchów, jak i na zbiorniku Nysa. Odbyło się to jednak kosztem pojemności użytkowej przeznaczonej dla zasilania odrzańskiej drogi wodnej. Tym samym zmieniono priorytety zadań kaskady zbiorników Nysa i Otmuchów, z funkcji zbiorników przeznaczonych głównie dla celów żeglugowych na zbiorniki przeciwpowodziowe. Podział pojemności zbiornika Otmuchów po zmianie wielkości rezerw powodziowych, a więc dla stanu z 1999 roku, przedstawiono w tabeli I. Schematyczny przekrój poprzeczny bloku zrzutowego zbiornika Otmuchów i charakterystyczne poziomy piętrzenia dla gospodarki wodnej przedstawiono na rysunku I. Tabela I. Podział pojemności zbiornika Otmuchów Rodzaj pojemności A. Zapas żelazny: od 196,59 do 206,86 m NN B. Pojemność użytkowa: a) pojemność zastrzeżona: od 206,86 do 208,24 m NN b) pojemność robocza: od 208,24 do 210,50 m NN od 208,24 do 212,10 m NN C. Pojemność powodziowa: a) rezerwa powodziowa stała: od 210,50 do 213,80 m NN od 212,10 do 213,80 m NN b) rezerwa powodziowa forsowana od 213,80 do 215,00 m NN

178

Pojemność Cząstkowa Łączna (mln m3) (mln m3)

Okres gospodarki wodnej

11,25

10,88

22,13

27,27 52,71

49,40 78,84

15.06-15.09 01.10-30.05

57,06 31,62

106,46 106,46

15.06-15.09 01.10-30.05

23,99

130,45

Fot. I. Widok od strony wody dolnej na upusty denne i elektrownię zbiornika Otmuchów

Rys. I. Schematyczny przekrój poprzeczny zbiornika Otmuchów i charakterystyczne poziomy piętrzenia dla gospodarki wodnej

ZBIORNIK NYSA Oddany do eksploatacji w 1972 roku, jest zamknięty zaporą ziemną o długości 5250 m, zlokalizowaną w 62,9 km rzeki Nysy Kłodzkiej. Ubezpieczenie i uszczelnienie od strony odwodnej stanowi nieprzepuszczalny ekran żelbetowy połączony z przesłoną iłowo-betonową. Przy rzędnej 196,67 m n.p.m. długość akwenu zbiornika wynosi około 8 km, a szerokość zalewu zmienia się od 0,1 do 3,8 km. Powierzchnia zlewni Nysy Kłodzkiej do przekroju zapory wynosi 3 253 km2, w tym zlewnia różnicowa 901 km2 (dopływy Białej Głuchołaskiej, Świnnej, Widnej i Raczyny, które wpadają do zbiornika Nysa poniżej zapory zbiornika Otmuchów). Według pierwotnych założeń z 1961 roku w zaporze zbiornika przewidziano następujące urządzenia zrzutowe: − cztery upusty denne o wymiarach 3,0 m × 4,0 m, z możliwością uzyskania odpływu 350 m3/s przy rzędnej piętrzenia 194,84 m n.p.m.; − przelew stały o długości 190 m i rzędnej korony 198,04 m n.p.m.; 179

− trzy przelewy sterowane z zamknięciami segmentowymi o świetle po 14 m każdy, o rzędnej progu 195,04 m n.p.m. i rzędnej korony 198,04 m n.p.m. Dodatkowo zbiornik Nysa miał być wyposażony w dwie turbiny o łącznym wydatku 40 m3/s. Komisja Oceny Projektów Inwestycyjnych przy Radzie Ministrów wprowadziła jednak do pierwotnego projektu istotne zmiany w zakresie konstrukcji zapory i urządzeń zrzutowych, co w znacznym stopniu zmieniło założenia gospodarki wodnej na kaskadzie zbiorników Otmuchów-Nysa, szczególnie w okresie powodzi. Brak upustów dennych, z których zrezygnowano w ostatecznym rozwiązaniu, ogranicza możliwości sterowania odpływem ze zbiornika i utrudnia gospodarkę wodną w strefie rezerwy powodziowej, szczególnie w okresie zimowym. Od czasu oddania do eksploatacji zbiornika Nysa, tj. od 1972 do 2016 roku, urządzeniem zrzutowym zbiornika był jaz czteroprzęsłowy zamykany segmentami, o rzędnej progu stałego 192,14 m n.p.m. i koronie segmentów 197,84 m n.p.m., o łącznym wydatku 1 880 m3/s przy maksymalnej rzędnej piętrzenia 198,84 m n.p.m. (fotografia II), W bloku zrzutowym znajdowała się elektrownia wodna wyposażona w dwie turbiny o wydatku 2×20 m3/s. W pierwszym okresie eksploatacji (1972-1997) zbiornik miał następujące rzędne oraz odpowiadające im pojemności: − maksymalny poziom piętrzenia 198,84 m n.p.m., pojemność 111,0 mln m3; − normalny poziom piętrzenia 197,44 m n.p.m., pojemność 83,9 mln m3; − minimalny poziom piętrzenia 190,84 m n.p.m., pojemność 5,0 mln m3. Po zwiększeniu rezerw powodziowych w 1997 roku (analogicznie do zbiornika Otmuchów) podział pojemności zbiornika Nysa zestawiono w tabeli II. Schematyczny przekrój poprzeczny bloku zrzutowego zbiornika Nysa i charakterystyczne poziomy piętrzenia dla gospodarki wodnej przedstawiono na rysunku II. Zbiornik Nysa, jako zbiornik położony najniżej w kaskadzie Nysy Kłodzkiej, ma zasadnicze znaczenie dla bezpieczeństwa niżej leżącej doliny Nysy Kłodzkiej. Dlatego też jego stan techniczny jest bardzo ważny. Pomiary kontrolne prowadzone są systematycznie przez Ośrodek Technicznej Kontroli Zapór IMGW-PIB oraz przez obsługę zbiornika. Wykonane na tej podstawie oceny stanu technicznego uzasadniły dopuszczenie do eksploatacji zbiornika Nysa na warunkach określonych w obowiązującym pozwoleniu wodnoprawnym, tj. do poziomu maksymalnego piętrzenia 198,84 m n.p.m. Stan techniczny zapory czołowej został oceniony zasadniczo jako dobry. W żadnym z analizowanych przekrojów pomiarowych nie zaobserwowano zjawisk mogących świadczyć o istotnym pogarszaniu się stanu korpusu, nadmiernych osiadaniach lub niepokojących zjawiskach filtracyjnych. Jednak stan dylatacji i płyt ekranu ekranu jest w wielu miejscach zły, mimo wcześniej przeprowadzonych remontów 180

Tabela II. Podział pojemności zbiornika Nysa Pojemność Rodzaj pojemności A. Zapas żelazny: od 185,44 do 190,84 m n.p.m. B. Pojemność użytkowa: a) pojemność zastrzeżona: od 190,84 do 193,00 m n.p.m. b) pojemność robocza: od 193,00 do 195,00 od 193,00 do 196,67 C. Pojemność powodziowa: c) rezerwa powodziowa stała: od 195,00 do 197,84 m n.p.m. od 196,67 do 197,84 m n.p.m. d) rezerwa powodziowa forsowana: od 197,84 do 198,84 m n.p.m.

Okres gospodarki wodnej

Cząstkowa 3 (mln m )

Łączna (mln m3)

8,10

16,05

24,15

26,74 55,50

50,89 79,65

15.06-15.09 01.10-30.05

51,70 22,94

102,59 102,59

15.06-15.09 01.10-30.05

20,85

123,44

i napraw. Poziom możliwości technicznych wykonania tej konstrukcji i słaba jakość materiałów sprzed czterdziestu lat spowodowały, iż zamknięcia dylatacji płyt ekranu nie gwarantują dziś szczelności, a procesy starzenia się i korozji sukcesywnie pogarszają ich stan. Zgodnie z obowiązującymi przepisami budowla wodna I klasy, jaką jest zapora zbiornika Nysa, powinna posiadać upusty denne. Na etapie realizacji zbiornika zdecydowano jednak, że blok zrzutowy nie zostanie wyposażony w te urządzenia. Natomiast weryfikacja podstaw hydrologicznych, jakiej dokonał po powodzi w lipcu 1997 roku Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, a w szczególności analiza hydrogamów fal na Nysie Kłodzkiej z lipca 1997 r., spowodowały, iż obliczeniowy dopływ wód powodziowych (dopływ miarodajny i kontrolny) do zbiornika Nysa został istotnie zwiększony. Spowodowało to konieczność zwiększenia wydatku urządzeń zrzutowych do wielkości Qk = 3 640 m3/s poprzez przebudowę urządzeń zrzutowych zbiornika Nysa. Obecnie zakończono modernizację zbiornika Nysa. Unowocześniona budowla zrzutowa składa się z trzyprzęsłowego jazu przelewowego o wysokich progach, zamykanego segmentami. W filarach skrajnych tej budowli znajdują się dwie turbiny energetyczne. Wykonane dodatkowo dwa upusty denne stanowią dwa kanały o wymiarach 4,3 m × 7,15 m i 4,05 m × 7,15 m. Dodatkowo wykonano przelew awaryjny o wymiarach 5 × 32,0 m × 2,9 m, zamykany klapami o rzędnej progu stałego 197,00 m n.p.m. i rzędnej górnej krawędzi klap 199,90 m n.p.m. Przelew awaryjny będzie kierował wody ze zbiornika Nysa do kanału ulgi o długości około 11,0 km, który zostanie wykonany w drugim etapie. 181

Fot. II Widok od dolnej wody na blok zrzutowy zbiornika Nysa

Rys. II. Schematyczny przekrój poprzeczny zbiornika Nysa i charakterystyczne poziomy piętrzenia dla gospodarki wodnej

Maksymalny wydatek bloku zrzutowego wynosi 2 840 m3/s (przelew 2 255 m3/s, upusty denne 545 m3/s, turbiny 40 m3/s). Natomiast maksymalny wydatek przelewu awaryjnego wynosi 800 m3/s, a maksymalny wydatek urządzeń zrzutowych zbiornika – 3 640 m3/s. Przebudowa urządzeń zrzutowych zbiornika Nysa nie wpływa na przeprowadzone obliczenia symulacyjne na zbiornikach Nysa i Otmuchów, ponieważ obliczenia opierają się na zadanych wielkościach odpływów z poszczególnych zbiorników. Dobry stan techniczny zbiornika Nysa i zwiększone rezerwy powodziowe na zbiornikach Nysa i Otmuchów zapewniają dobre efekty przy redukcji fal powodziowych. Jednak chyba czynnikiem najważniejszym, wpływającym w zasadniczy sposób na efektywność gospodarki wodnej w czasie powodzi, jest odprowadzanie ze zbiorników możliwie dużych odpływów dozwolonych, szczególnie w pierwszym okresie wezbrania. 182

ZBIORNIK KOZIELNO Powyżej zbiornika Otmuchów zlokalizowany jest zbiornik Kozielno. Obiekt ten został oddany do użytku w 2002 roku w miejscu wyeksploatowanej kopalni kruszywa. Zbiornik Kozielno wchodzi w skład kaskady zbiorników Topola-Kozielno, położonych częściowo na terenie województw opolskiego i dolnośląskiego. Zlewnia Nysy Kłodzkiej do przekroju zapory w km 90,527 wynosi A = 2 207 km2. Zbiornik ten jest obiektem I klasy. Podstawowe obiekty wchodzące w skład zbiornika Kozielno to: − zapory ziemne czołowa i boczna, o korpusie strefowanym z uszczelnieniem podłoża przesłoną wodoszczelną; − budowla zrzutowa o konstrukcji żelbetowej zamykana klapami stalowymi; − przepławka dla ryb w formie kanału obiegowego wokół lewego przyczółka jazu i elektrowni; − elektrownia wodna przy lewym przyczółku zapory, połączona z budowlą zrzutową; − czasza i obrzeża zbiornika; − budowle towarzyszące i infrastruktura techniczna (drogi, sieć energetyczna). Zapora o długości 1 580 m ma następujące podstawowe parametry: − szerokość korony 5,00 m; − rzędna korony 225,00 m n.p.m.; − nachylenie skarpy odwodnej 1:7 do rzędnej 223,50 m n.p.m. i 1:2,5 powyżej; − nachylenie skarpy odpowietrznej 1:2,5. Lewe skrzydło zapory czołowej przedłużone jest zaporą boczną, która łączy się z naturalnym podniesieniem terenu w rejonie cofki zbiornika. Rzędne poziomów piętrzenia oraz odpowiadające im pojemności zbiornika przedstawiono w tabeli III. Schematyczny przekrój poprzeczny bloku zrzutowego zbiornika Kozielna i charakterystyczne poziomy piętrzenia dla gospodarki wodnej przedstawiono na rysunku III. Tabela III. Podział pojemności zbiornika Kozielno Pojemność Rodzaj pojemności A. Zapas żelazny: od 216,00 do 218,00 m n.p.m. B. Pojemność użytkowa: od 218,00 do 222,50 m n.p.m. C. Pojemność powodziowa: a) rezerwa powodziowa stała: od 222,50 do 223,50 m n.p.m. b) rezerwa powodziowa forsowana: od 223,50 do 224,70 m n.p.m.

Częściowa 3 (mln m )

Łączna (mln m3)

1,20

11,80

13,00

3,40

16,40

4,30

20,70

183

Fot. III. Widok od strony wody dolnej na blok zrzutowy i elektrownię zbiornika Kozielno

Rys. III. Schematyczny przekrój poprzeczny bloku zrzutowego zbiornika Kozielno i charakterystyczne poziomy piętrzenia dla gospodarki wodnej

ZBIORNIK TOPOLA Zbiornik Topola znajduje się bezpośrednio powyżej zbiornika Kozielno. Został on oddany do użytku w 2002 roku w miejscu wyeksploatowanej kopalni kruszyw. Zapora czołowa zbiornika zlokalizowana jest w km 93+814 rzeki Nysy Kłodzkiej. Zlewnia Nysy Kłodzkiej do przekroju zapory wynosi 2 134,2 km2. Zbiornik Topola jest obiektem II klasy. Podstawowe obiekty wchodzące w skład zbiornika Topola to: − zapora czołowa o konstrukcja ziemnej, strefowanej z gruntów miejscowych; − obwałowania kierujące na wlocie do zbiornika, lewobrzeżne i prawobrzeżne. Są to konstrukcje ziemne z gruntów miejscowych wraz z bramami powodziowymi na styku z obwałowaniami zbiornika i przepustami wałowymi; − budowla zrzutowa o trzyprzęsłowej konstrukcji żelbetowej, monolityczna, zamykana klapami stalowymi dwudzielnymi, wyposażona w dwa przewody spustów dennych z mechanizmami napędowymi w filarach i przyczółkach; 184

− elektrownia wodna za lewym przyczółkiem, zblokowana z budowlą zrzutową, wyposażona w trzy turbozespoły; − przepławka dla ryb w lewym przyczółku budowli zrzutowej, typu komorowego: − przelew powierzchniowy wykonany jako oczep żelbetowy na stalowej ściance szczelnej, ubezpieczony gabionami, działający samoczynnie. Zapora czołowa o długości całkowitej 4 679 m ma następujące parametry: − szerokość korony 10,0 m; − rzędna korony 232,60 m n.p.m.; − nachylenie skarpy odwodnej zmienne od 1:6 do 1:1; − nachylenie skarpy odpowietrznej 1:3. Do przepuszczenia wód powodziowych służy dodatkowo przelew powierzchniowy o przekroju trapezowym, wykonany w formie lokalnego obniżenia korony zapory do rzędnej 229,35 m n.p.m. na długości 100 m, zlokalizowany w prawym skrzydle zapory czołowej. Potrzeba budowy tego przelewu wynikła ze zwiększonych po powodzi 1997 roku przepływów obliczeniowych oraz z konieczności dostosowania poziomu bezpieczeństwa zbiornika do niżej leżącego zbiornika Kozielno będącego obiektem I klasy. Poziomy piętrzenia oraz odpowiadające im pojemności zbiornika przedstawiono w tabeli IV. Schematyczny przekrój poprzeczny bloku zrzutowego zbiornika Topola i charakterystyczne poziomy piętrzenia dla gospodarki wodnej przedstawiono na rysunku IV. Powyżej zbiornika Topola znajdują się dwa suche zbiorniki przeciwpowodziowe: − zbiornik Międzygórze zlokalizowany na potoku Wilczka w rejonie miejscowości Międzygórze, o maksymalnej pojemności 0,83 mln m3; − zbiornik Stronie Śląskie zlokalizowany na potoku Morawka koło Stronia Śląskiego, o maksymalnej pojemności 1,38 mln m3. Tabela IV. Podział pojemności zbiornika Topola Pojemność Rodzaj pojemności A. Zapas żelazny: od 219,50 do 223,00 m n.p.m. B. Pojemność użytkowa: od 223,00 do 229,00 m n.p.m. C. Pojemność powodziowa: a) rezerwa powodziowa stała: od 229,00 do 230,35 m n.p.m. b) rezerwa powodziowa forsowana: od 230,35 do 232,15 m n.p.m.

Częściowa 3 (mln m )

Łączna (mln m3)

4,00

17,90

21,90

4,60

26,50

6,30

32,80

185

Fot. IV. Widok od dolnej wody na blok zrzutowy zbiornika Topola

Rys. IV. Schematyczny przekrój poprzeczny bloku zrzutowego zbiornika Topola i charakterystyczne poziomy piętrzenia dla gospodarki wodnej

Ze względu na małe pojemności, zadaniem tych zbiorników jest jedynie ochrona przeciwpowodziowa miejscowości znajdujących się bezpośrednio poniżej. Nie mają one istotnego wpływu na redukcję przepływów na samej Nysie Kłodzkiej. Stanowią one jednak, zdaniem autora, istotną osłonę hydrologiczną dla kaskady zbiorników retencyjnych Nysy Kłodzkiej. Nota bene przy wszystkich wezbraniach powodziowych informacje z tych zbiorników były uwzględniane w prowadzeniu gospodarki wodnej na zbiornikach Topola, Kozielno, Otmuchów i Nysa. 186

Załącznik nr 6 Powiatowy Plan Zarządzania Kryzysowego / Starostwo Powiatowe w Nysie

Załącznik nr 7 Krajowy Plan Zarządzania Kryzysowego / Rządowe Centrum Bezpieczeństwa

KRAJOWY PLAN ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO Aktualizacja 2021/2022

WSTĘP Krajowy Plan Zarządzania Kryzysowego (KPZK) został sporządzony w oparciu o art. 5 ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (Dz. U. z 2020 r. poz. 1856 oraz z 2021 r. poz.159). Rządowe Centrum Bezpieczeństwa opracowało Plan zgodnie z dyspozycją art. 11 ust. 2 pkt 1 lit. b przywołanej ustawy. W KPZK uwzględniono kierunki działań wynikające z wniosków z Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego z 11 marca 2021 r., w tym listę zagrożeń również tych, które mogą być powiązane ze zmianą klimatu, tj. powódź, susza, silny wiatr, silny mróz/intensywne opady śniegu, epidemia, pożar wielkopowierzchniowy, epifitoza, epizootia, zakłócenie w systemie paliwowym oraz energetycznym. Krajowy Plan Zarządzania Kryzysowego obejmuje swoją treścią wszystkie fazy zarządzania kryzysowego, tj. zapobieganie, przygotowanie, reagowanie i odbudowę pogrupowane w dwóch częściach (A i B). Część A odnosi się do przedsięwzięć realizowanych przez administrację publiczną w fazach zarządzania kryzysowego: zapobieganie i przygotowanie. W części tej wyszczególniono przede wszystkim katalog przedsięwzięć, które powinny być realizowane w celu zminimalizowania ryzyka wystąpienia zagrożeń i/lub ograniczenia ich skutków. Ta część Planu zawiera następujące elementy: 1) charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotyczących infrastruktury krytycznej, oraz mapy ryzyka i mapy zagrożeń; 2) zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego w formie siatki bezpieczeństwa (opis przedsięwzięć realizowanych przez ministrów i wojewodów wymienionych w siatce bezpieczeństwa); Część B Planu zawiera z kolei rozwiązania stosowane przez administrację publiczną w ramach faz: reagowanie i odbudowa, koncentrując się w szczególności na procedurach reagowania oraz opisie mechanizmów i zasad wykonania zadań przez podmioty wiodące i współpracujące w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowej, a także działaniach na rzecz powrotu do normalnego funkcjonowania administracji publicznej, społeczeństwa i infrastruktury.

3) procedury reagowania kryzysowego, określające sposób postępowania w sytuacjach kryzysowych – zestawienie modułów zadaniowych ministrów i wojewodów; 4) współdziałanie między siłami, uczestniczącymi w realizacji planowanych przedsięwzięć na wypadek sytuacji kryzysowej; 5) tryb uruchamiania niezbędnych sił i środków, uczestniczących w realizacji planowanych przedsięwzięć na wypadek sytuacji kryzysowej; 6) zestawienie sił i środków planowanych do wykorzystania w sytuacjach kryzysowych (mapy w formacie GIS); 7) procedury realizacji zadań z zakresu zarządzania kryzysowego – Standardowe Procedury Operacyjne, w tym związane z ochroną infrastruktury krytycznej; 8) organizacja łączności; 9) organizacja systemu monitorowania zagrożeń, ostrzegania i alarmowania; 10) zasady informowania ludności o zagrożeniach i sposobach postępowania na wypadek zagrożeń; 11) organizacja ewakuacji z obszarów zagrożonych; 12) organizacja ratownictwa, opieki medycznej, pomocy społecznej oraz pomocy psychologicznej; 13) zasady oraz tryb oceniania i dokumentowania szkód; 14) procedury uruchamiania rezerw strategicznych; 15) priorytety w zakresie ochrony oraz odtwarzania infrastruktury krytycznej; 16) wykaz zawartych umów i porozumień związanych z realizacją zadań zawartych w planie zarządzania kryzysowego; 17) skróty zawarte w Krajowym Planie Zarządzania Kryzysowego; 18) procedura aktualizacji Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego.

Część B zawiera niżej wymienione elementy: 1) zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego w formie siatki bezpieczeństwa; 2) zadania w zakresie monitorowania zagrożeń;

Część A KPZK str. 2

WSTĘP Wskazany w ustawie o zarządzaniu kryzysowym układ strukturalny KPZK, który obejmuje wszystkie fazy zarządzania kryzysowego, a także uwzględnia składowe elementy tego procesu oraz zestawienie sił i środków na mapach opracowanych przy użyciu sytemu informacji geograficznej (GIS), dostępnych na potrzeby sytuacji kryzysowej na poziomie krajowym, czynią z KPZK funkcjonalne narzędzie zarządzania procesami w zarządzaniu kryzysowym. KPZK jest narzędziem wspomagającym system zarządzania kryzysowego mającym na celu zapobieganie powstaniu sytuacji kryzysowej lub w przypadku jej wystąpienia, podjęcie zaplanowanych działań, które nie dopuszczałyby do jej rozwoju i minimalizowały skutki zdarzenia. Po pierwsze KPZK pozwala szybko zorientować się w odpowiedzialności poszczególnych organów. Podział na poszczególne fazy umożliwia ministerstwom zaplanowanie działań legislacyjnych w fazie zapobiegania, wdrażanie przyjętych ustaw czy planów wykonawczych w fazie przygotowania, a także sprawdzenie w formie ćwiczeń czy przyjęte rozwiązania są adekwatne do zagrożeń, a instytucje posiadają wystarczające kompetencje i środki do reagowania. Po drugie w KPZK wyszczególniono główne systemy monitorowania zagrożeń wskazanych w siatce bezpieczeństwa, co przy wykorzystaniu zawartych tam narzędzi powinno umożliwić prognozowanie wystąpienia zagrożenia i jego skalę. Po trzecie wykaz sił i środków opisany w formie map GIS daje większą wiedzę do planowania przyszłych działań oraz pokazuje potencjalnych partnerów do współpracy, którzy dysponującą odpowiednim sprzętem i zapleczem eksperckim. KPZK, podobnie jak wszystkie dokumenty wyodrębnione w ustawie o zarządzaniu kryzysowym, nie jest dokumentem zamkniętym. Ustawodawca przewidział, że plany zarządzania kryzysowego, w tym KPZK, podlegają systematycznej aktualizacji, a cykl planowania nie może być dłuższy niż dwa lata. Stwarza to możliwość doskonalenia dokumentu w oparciu o zmiany w systemie administracji publicznej, w wyposażeniu technicznym czy w procedurach. Właściwe organy państwa w oparciu o treści zawarte w KPZK, a także na podstawie doświadczeń z ćwiczeń zarządzania kryzysowego lub rzeczywistych sytuacji kryzysowych, mają możliwość korygowania swoich zadań nie tylko zawartych w KPZK, lecz przede wszystkim w ich własnych planach (resortowych, wojewódzkich, instytucjonalnych).

z podmiotów wskazanych w siatce bezpieczeństwa. Moduł zadaniowy, opracowany według wymagań zawartych w KPZK, powinien zawierać szczegółowe informacje o zadaniach wykonawcy, dostępnych zasobach oraz trybie ich uruchamiania. Zastosowanie tego rozwiązania polega na uruchomieniu zestawu modułów zadaniowych właściwych dla rodzaju i skali zagrożenia. W katalogu modułów wyszczególnionych w KPZK dla poszczególnych działów administracji rządowej uwzględniono wszystkie możliwości zadaniowe ministrów, wynikające z obowiązujących przepisów, co umożliwia podjęcie działań w przypadku wystąpienia zagrożeń, które nie są wyszczególnione w siatce bezpieczeństwa, ale mogą zagrażać bezpieczeństwu ludzi, ich mienia i środowiska naturalnego. KPZK został opracowany w szczególności na potrzeby Prezesa Rady Ministrów i Rady Ministrów oraz jako dokument wyjściowy dla procesu planowania realizowanego przez ministrów, kierowników urzędów centralnych i wojewodów. Zgodnie z zawartymi w KPZK wskazówkami, katalog zagrożeń, zestaw przedsięwzięć zapobiegawczych i procedur reagowania powinny być uszczegółowione i dostosowane do potrzeb uczestników procesu zarządzania kryzysowego. Obecna edycja Planu uwzględnia doświadczenia organów administracji publicznej wynikające z przeciwdziałania skutkom epidemii SARS-CoV-2, w szczególności w siatce bezpieczeństwa oraz zmodyfikowanej procedurze występowania o pomoc i jej udzielania w ramach współpracy międzynarodowej. Skutkiem zmian prawnych była również aktualizacja procedury zarządzania rezerwami strategicznymi państwa. Dodano również charakterystykę dezinformacji, jako zjawiska coraz częściej występującego i towarzyszącego różnym sytuacjom kryzysowym. Konsekwencją tych zmian powinien być również cykl kolejnych testów sprawdzających przyjęte rozwiązania. Zadania wyszczególnione w KPZK nie stanowią podstawy do ubiegania się o dodatkowe środki finansowe z budżetu państwa.

W części B zastosowana została formuła przygotowywania standardowych procedur postępowania, w formie modułów zadaniowych – przez każdy Część A KPZK str. 3

KRAJOWY PLAN ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO CZĘŚĆ A

Część A KPZK str. 4

SPIS TREŚCI CZĘŚCI A

Lp. 1 2

Matryca ryzyka

Strona 7

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotyczących infrastruktury krytycznej 2.1 Epidemia 2.2 Powódź 2.3 Zakłócenie funkcjonowania systemów i sieci teleinformatycznych 2.4 Działania hybrydowe 2.5 Susza/upał 2.6 Epizootia 2.7 Zakłócenie w systemie energetycznym 2.8 Silny wiatr 2.9 Zakłócenie w systemie paliwowym 2.10 Pożar wielkopowierzchniowy 2.11 Epifitoza 2.12 Zakłócenie funkcjonowania systemów i usług telekomunikacyjnych 2.13 Skażenie chemiczne na lądzie i morzu 2.14 Zakłócenie w systemie gazowym 2.15 Katastrofa morska 2.16 Zdarzenie o charakterze terrorystycznym 2.17 Skażenie promieniotwórcze 2.18 Zbiorowe zakłócenie porządku publicznego 2.19 Silny mróz/ intensywne opady śniegu 2.20 Dezinformacja Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie 3.1 Epidemia 3.2 Powódź 3.3 Zakłócenie funkcjonowaniu systemów i sieci teleinformatycznych 3.4 Susza/upał 3.5 Epizootia

8 9 10 15 17 19 26 27 29 32 35 37 39 40 44 46 49 51 53 54 57 59 63 70 80 99 105 Część A KPZK str. 5

SPIS TREŚCI CZĘŚCI A Zakłócenie w systemie energetycznym Silny wiatr Zakłócenie w systemie paliwowym Pożar wielkopowierzchniowy Epifitoza Zakłócenie funkcjonowania systemów i usług telekomunikacyjnych Skażenie chemiczne na morzu Zakłócenie w systemie gazowym Katastrofa morska Zdarzenie o charakterze terrorystycznym Skażenie promieniotwórcze Zbiorowe zakłócenie porządku publicznego Silny mróz/ intensywne opady śniegu Skażenie chemiczne na lądzie Skróty zawarte w części A Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego

113 117 123 128 135 139 146 151 156 161 178 187 191 198 207

3.6 3.7 3.8 3.9 3.10 3.11 3.12 3.13 3.14 3.15 3.16 3.17 3.18 3.19

Część A KPZK str. 6

MATRYCA RYZYKA

PRAWDOPODOBIEŃSTWO

bardzo prawdopodobne

prawdopodobne

możliwe

❖ Zbiorowe zakłócenie porządku publicznego

❖ Susza/upał (zk) ❖ Epizootia (zk) ❖ Zakłócenie w systemie energetycznym (zk) ❖ Silny wiatr (zk)

❖ Powódź (zk)

❖ Silny mróz/ intensywne opady śniegu (zk)

❖ Zakłócenie w systemie paliwowym (zk) ❖ Pożar wielkopowierzchniowy (zk) ❖ Epifitoza (zk) ❖ Zakłócenie funkcjonowania systemów i usług telekomunikacyjnych

❖ Zakłócenie funkcjonowania systemów i sieci teleinformatycznych ❖ Działania hybrydowe

Ocena ryzyka zagrożeń mogących spowodować wystąpienie sytuacji kryzysowej powstała z wykorzystaniem matryc ryzyka opracowanych na potrzeby raportów cząstkowych do Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego uwzględniając również zagrożenia, które w ostatnich latach były tematem posiedzeń Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego (RZZK).

❖ Epidemia (zk)

Prawdopodobieństwo i skutki wystąpienia zagrożeń klasyfikowane były zgodnie z „Procedurą opracowania raportu cząstkowego do ww. Raportu”. LEGENDA Wartość ryzyka: - minimalne

❖ Skażenie chemiczne na lądzie

rzadkie

❖ Zakłócenie w systemie gazowym ❖ Katastrofa morska

- małe

❖ Skażenie chemiczne na morzu

- średnie

- duże - ekstremalne ❖ Skażenie promieniotwórcze ❖ Zdarzenie o charakterze terrorystycznym

bardzo rzadkie nieistotne

małe

średnie

duże

katastrofalne

SKUTKI DLA BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO Część A KPZK str. 7

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej

Część A KPZK str. 8

EPIDEMIA

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej

Zgodnie z art. 2 pkt 9 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 roku, o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2020 r. poz. 1845 z późn. zm.), EPIDEMIA to „wystąpienie na danym obszarze zakażeń lub zachorowań na chorobę zakaźną w liczbie wyraźnie większej niż we wcześniejszym okresie albo wystąpienie zakażeń lub chorób zakaźnych dotychczas niewystępujących”. Epidemie chorób zakaźnych, w tym grypy, mogą występować na terenie całego kraju. Katastrofalne skutki epidemii mogą dotknąć przede wszystkim duże skupiska ludzkie takie jak: szkoły, przedszkola, miejsca użyteczności publicznej, duże zakłady przemysłowe, a także centra komunikacyjne (lotniska, dworce, metro) jak również miejsca odbywania się dużych imprez masowych. Zagrożenie to może być powiązane ze zmianą klimatu. PRZYCZYNY • świadome lub nieświadome wprowadzenie czynnika zakaźnego (bakterie, wirusy, genetycznie modyfikowane czynniki biologiczne) • następstwo innych zdarzeń katastroficznych takich jak np.: powodzie, susze • niezachowanie określonych wymogów sanitarno-higienicznych i weterynaryjnych (zatopienie i zniszczenie cmentarzy oraz grzebowisk zwierząt, zalanie i zniszczenie składowisk odpadów oraz oczyszczalni ścieków) • niski poziom świadomości społeczeństwa w zakresie zagrożeń zdrowotnych • wynik chorób odzwierzęcych • zagrożenie transgraniczne dla zdrowia publicznego • masowe migracje • bioterroryzm.

• absencja/braki kadrowe pracowników wpływające na funkcjonowanie państwa i gospodarki • zagrożenie zakłócenia porządku publicznego.

OBSZAR WYSTĘPOWANIA Choroby zakaźne u ludzi mogą wystąpić na terenie całego kraju.

ŚRODOWISKO NATURALNE: • wzrost ilości produkowanych odpadów, w tym potencjalnie zakaźnych • miejscowe skażenie środowiska naturalnego (w przypadku braku zachowania wymogów z zakresu bezpieczeństwa sanitarno-epidemiologicznego i weterynaryjnego (m.in. reguł grzebania zmarłych, przetwarzania odpadów medycznych, weterynaryjnych i odpadów komunalnych).

NAJCZĘSTSZE SKUTKI ZAGROŻENIA LUDNOŚĆ: • bezpośrednie i pośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia osób oraz osób z ich otoczenia • utrudniony dostęp do opieki zdrowotnej w wyniku obciążenia, przeciążenia lub niewydolności systemu na skutek epidemii • okresowe utrudnienia w przemieszczaniu się, w tym przez granicę państwową • konieczność kwarantanny/hospitalizacji/izolacji znacznej liczby ludności

GOSPODARKA/MIENIE/INFRASTRUKTURA: • zakłócenia w funkcjonowaniu całej gospodarki wynikające z nieobecności kluczowej kadry przedsiębiorstw i instytucji, których obiekty, urządzenia lub instalacje stanowią infrastrukturę krytyczną • pogorszenie sytuacji ekonomicznej i znaczny spadek PKB związany z: − izolacją znacznych terenów − długoterminowym zablokowaniem szlaków/węzłów komunikacyjnych powodującym unieruchomienie lub utrudnienia w transporcie oraz utrudnienia komunikacyjne − ograniczeniami lub blokadą w obrębie handlu krajowego i międzynarodowego − ograniczeniami lub blokadą w obrębie innych gałęzi gospodarki (np. usługi, kultura, turystyka) − zerwaniem łańcuchów dostaw • konieczność dużych nakładów z budżetu państwa związanych z likwidacją skutków zdarzenia • istotne skutki społeczne w postaci wzrostu bezrobocia.

Część A KPZK str. 9

POWÓDŹ POWÓDŹ to jedno z najczęściej występujących zagrożeń naturalnych, będącym zjawiskiem przyrodniczym o charakterze ekstremalnym, często gwałtownym, występującym nieregularnie. Powódź może być również zjawiskiem spowodowanym działalnością człowieka (wezbranie sztuczne, antropogeniczne). Zgodnie z art. 16 pkt 43 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2021 r. poz. 624 z późn. zm.), powódź definiowana jest jako „czasowe pokrycie przez wodę terenu, który w normalnych warunkach nie jest pokryty wodą, w szczególności wywołane przez wezbrania wody w ciekach naturalnych, zbiornikach wodnych, kanałach oraz od strony morza, z wyłączeniem pokrycia przez wodę terenu wywołanego przez wezbranie wody w systemach kanalizacyjnych”. Stopień ryzyka powodziowego na terenie kraju jest różny. Determinuje go m.in. gęstość zaludnienia, sposób użytkowania dolin rzecznych i terenów zalewowych, infrastruktura techniczna, komunikacyjna, itp. Zagrożenie to może być powiązane ze zmianą klimatu.

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej • powódź od strony morza - powódź związana z zalaniem terenu przez wody morskie, w tym ujściowe odcinki rzek i jeziora przybrzeżne • powódź od urządzeń hydrotechnicznych - powódź związana z zalaniem terenu przez wody na skutek awarii budowli piętrzących • inne - powodzie wywołane innymi czynnikami oraz powodzie o nieznanej genezie. TYPY POWODZI ZE WZGLĘDU NA MECHANIZM • naturalne wezbranie – zalanie terenu na skutek podniesienia się poziomu wody • przelanie się wody przez budowle przeciwpowodziowe – zalanie terenu na skutek przelania się wód np. przez koronę wału przeciwpowodziowego

• powódź lokalna - powódź spowodowana zazwyczaj opadami nawalnymi o dużym natężeniu, obejmująca swym zasięgiem małe zlewnie

• awaria budowli przeciwpowodziowych lub infrastruktury technicznej – zalanie terenu na skutek zniszczenia lub uszkodzenia naturalnych lub sztucznych zabezpieczeń przeciwpowodziowych lub infrastruktury technicznej, a tym awarii obiektów retencyjnych, wrót przeciwpowodziowych

• powódź regionalna - powódź dotykająca region wodny, często spowodowana opadami frontalnymi

• powódź zatorowa – zalanie terenu na skutek powstania naturalnego lub sztucznego zatoru na cieku

TYPY POWODZI ZE WZGLĘDU NA ZASIĘG

• powódź krajowa - powódź obejmująca znaczący obszar dorzecza, której główną przyczyną są długotrwałe deszcze na dużych obszarach, opady rozlewne. TYPY POWODZI ZE WZGLĘDU NA ŹRÓDŁO • powódź rzeczna - powódź związana z wezbraniem wód rzecznych, strumieni, kanałów, potoków górskich, jezior, w tym powódź wynikająca z topnienia śniegu • powódź opadowa - powódź związana z zalaniem terenu wodami pochodzącymi bezpośrednio z opadów deszczu lub z topnienia śniegu, może obejmować miejskie powodzie burzowe lub nadmiar wody na obszarach pozamiejskich • powódź od wód gruntowych - powódź związana z zalaniem terenu na skutek podniesienia się poziomu wód powyżej poziomu gruntu, może obejmować podniesienie się wód gruntowych i podziemnych wynikające z wysokiego poziomu wód powierzchniowych

• cofka – spiętrzenie wody wywołane przez wystąpienie silnego wiatru od strony morza, pojawienia się zatoru lodowego lub śryżowego lub działania obiektu hydrotechnicznego na morzu, w zatokach i zlewniach powodującego wtłaczanie wody w górę cieku • powódź błyskawiczna – (ang. flash flood) – jest szczególnym przypadkiem powodzi opadowej (nawalnej), o lokalnym zasięgu, bardzo szybkim przebiegu i krótkim czasie trwania (zwykle mniej niż 6 godzin), wywołana opadami deszczu o dużej wydajności, często o charakterze burzowym; może zdarzyć się w każdym miejscu, najczęściej w obszarach górskich; sprzyjające warunki do ich wystąpienia są również na obszarach miejskich (ang. urban flood) • inne – zalanie terenu przez wodę na skutek innego lub nieznanego mechanizmu.

Część A KPZK str. 10

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej

POWÓDŹ

KRYTERIA NIEBEZPIECZNYCH ZJAWISK HYDROLOGICZNYCH WG IMGW-PIB STOPIEŃ ZAGROŻENIA

ZJAWISKO

KRYTERIA Stany wody (obserwowane lub prognozowane) układają się w strefie poniżej stanów ostrzegawczych - H OSTRZ. , przy czym przewidywany jest znaczący wzrost stanu wody z krótkotrwałym osiągnięciem lub przekroczeniem stanu ostrzegawczego, a punktowo alarmowego Stany wody (obserwowane lub prognozowane) układają się w strefie powyżej stanów ostrzegawczych – H OSTRZ. , możliwe jest krótkotrwałe przekroczenie stanów alarmowych – H ALARM

Wezbrania wód 3

Stany wody (obserwowane lub prognozowane) układają się w strefie powyżej stanów alarmowych - HALARM

SKUTKI

Przewiduje się warunki sprzyjające wystąpieniu niebezpiecznych zjawisk hydrologicznych, które mogą powodować straty materialne oraz zagrożenie zdrowia i życia. Prowadzenie działalności w warunkach narażenia na działanie tych czynników jest utrudnione i niebezpieczne. Należy spodziewać się utrudnień wynikających z prowadzenia działań w obszarze występowania zagrożenia, w tym opóźnień spowodowanych utrudnieniami w ruchu drogowym, zakłóceń w przebiegu imprez plenerowych lub możliwość ich odwołania. Zalecana ostrożność, potrzeba śledzenia komunikatów i rozwoju sytuacji pogodowej.

Przewiduje się wystąpienie niebezpiecznych zjawisk hydrologicznych powodujących duże straty materialne oraz zagrożenie zdrowia i życia. Niebezpieczne zjawiska lub skutki ich wystąpienia w silnym stopniu ograniczają prowadzenie działalności. Należy spodziewać się zakłóceń w codziennym funkcjonowaniu. Zalecana duża ostrożność, potrzeba śledzenia komunikatów i rozwoju sytuacji pogodowej. Należy przestrzegać wszystkich zaleceń wydanych przez służby ratownicze w sytuacji zagrożenia. Należy dostosować swoje plany do panujących i prognozowanych warunków pogodowych. Przewiduje się wystąpienie niebezpiecznych zjawisk hydrologicznych powodujących bardzo duże szkody lub szkody o rozmiarach katastrof oraz zagrożenie życia. Niebezpieczne zjawiska hydrologiczne lub skutki ich wystąpienia uniemożliwią prowadzenie działalności. Trzeba być przygotowanym na znaczące zakłócenia w codziennym funkcjonowaniu. Zalecana najwyższa ostrożność, konieczność częstego śledzenia komunikatów i rozwoju sytuacji pogodowej. Należy przestrzegać wszystkich zaleceń wydanych przez służby ratownicze w sytuacji zagrożenia. Należy dostosować swoje plany do panujących i prognozowanych warunków pogodowych.

OBSZAR WYSTĘPOWANIA POWODZI RZECZNYCH Powodzie rzeczne (opadowe): Do najbardziej zagrożonych powodziami rzecznymi, wywołanymi silnymi lub długotrwałymi opadami deszczu należą obszary województw południowych: małopolskiego, podkarpackiego, śląskiego, opolskiego, świętokrzyskiego i dolnośląskiego w zlewniach następujących rzek: − w dorzeczu Odry - zlewnia górnej i środkowej Odry łącznie ze zlewniami górskich dopływów (Olzy, Osobłogi, Małej Panwi, Nysy Kłodzkiej, Ślęzy, Bystrzycy, Kaczawy, Bobru, Nysy Łużyckiej) − w dorzeczu Wisły - zlewnia górnej i środkowej Wisły (do ujścia Wieprza) łącznie ze zlewniami górskich i podgórskich dopływów (Przemszy, Soły, Skawy, Raby, Dunajca, Wisłoki, Czarnej Staszowskiej, Koprzywianki, Sanu, Kamiennej).

Powodzie rzeczne roztopowe: W przypadku śnieżnej zimy w okresie roztopowym zagrożone są obszary środkowej i dolnej Odry oraz środkowej i dolnej Wisły, a także rzek nizinnych dopływów Odry (Barycz, Warta, Noteć) i nizinnych dopływów Wisły (Bug, Narew, Bzura, Drwęca) oraz rzek bezpośrednio uchodzących do Bałtyku. Powodzie rzeczne zatorowe: Najgroźniejsze powodzie zatorowe występują na większych rzekach nizinnych w miejscach tworzenia się zatorów (w miejscach wypłycenia i w ujściowych odcinkach rzek), głównie w województwie mazowieckim, zachodniopomorskim i pomorskim. OBSZAR WYSTĘPOWANIA POWODZI OD STRONY MORZA Zagrożone są obszary w rejonach ujściowych odcinków rzek uchodzących do Bałtyku, strefa przybrzeżna oraz Żuławy Wiślane.

Część A KPZK str. 11

POWÓDŹ

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej

WSTĘPNA OCENA RYZYKA POWODZIOWEGO W wyniku przeglądu i aktualizacji wstępnej oceny ryzyka powodziowego (WORP) obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi (ONNP) dla powodzi rzecznych o mechanizmie naturalnego wezbrania – łącznie jako ONNP określono dla 981 odcinków rzek o długości 29 301,7 km, z czego: • 267 odcinków rzek o długości 14 411,6 km wskazane we WORP w 2011 r., dla których mapy zagrożenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego zostały opracowane w pierwszym cyklu planistycznym Dyrektywy Powodziowej • 605 odcinków rzek o długości 13 528,2 km wskazane we WORP w 2011 r., dla których mapy zagrożenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego są opracowywane w drugim cyklu planistycznym Dyrektywy Powodziowej • 109 odcinków rzek o długości 1 361,9 km wskazane w przeglądzie i aktualizacji WORP w 2018 r., dla których mapy zagrożenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego będą opracowywane w drugim cyklu planistycznym Dyrektywy Powodziowej. Dodatkowo wskazano cieki o łącznej długości 1394,4 km wykazujące tendencję do znaczącego ryzyka powodziowego – nie określono dla nich ONNP, ale należy na nie zwrócić szczególną uwagę w kolejnym (trzecim) cyklu planistycznym Dyrektywy Powodziowej. Celem wstępnej oceny ryzyka powodziowego jest wyznaczenie obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi, czyli obszarów, na których istnieje znaczące ryzyko powodziowe lub na których wystąpienie dużego ryzyka jest prawdopodobne. Wstępną ocenę wykonuje się w oparciu o dostępne lub łatwe do uzyskania informacje. Raport z wykonania przeglądu i aktualizacji wstępnej oceny ryzyka powodziowego w II cyklu planistycznym został opublikowany 22 grudnia 2018 roku.

Część A KPZK str. 12

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej

POWÓDŹ Dla ONNP i typów powodzi określonych w WORP opracowywane są mapy zagrożenia powodziowego (MZP) i mapy ryzyka powodziowego (MRP), na których przedstawiane są obszary zagrożenia powodziowego dla określonego prawdopodobieństwa wystąpienia powodzi. MZP i MRP opracowuje się dla następujących scenariuszy powodziowych: • obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest niskie i wynosi 0,2% (raz na 500 lat) • obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest średnie i wynosi 1% (raz na 100 lat) • obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest wysokie i wynosi 10% (raz na 10 lat) • obszary narażone na zalanie w przypadku zniszczenia lub uszkodzenia wału przeciwpowodziowego lub przeciwsztormowego (wyznaczone dla przepływu o prawdopodobieństwie wystąpienia 1%) – scenariusz całkowitego zniszczenia wału przeciwpowodziowego lub przeciwsztormowego • obszary obejmujące tereny narażone na zalanie w przypadku uszkodzenia lub zniszczenia budowli piętrzącej. Dla powodzi od strony rzek zaktualizowane zostały MZP dla około 7 tys. km rzek oraz wszystkie MRP (tj. 14,5 tys km rzek). W II cyklu opracowano również nowe MZP i MRP dla około 13,8 tys. km rzek. Ponadto zaktualizowano wszystkie MZP i MRP od strony morza, w tym morskich wód wewnętrznych (986 km) i opracowano nowe mapy dla tego typu powodzi dla ok. 217 km wybrzeża. Opracowano również nowe MZP i MRP w scenariuszu uszkodzenia lub zniszczenia budowli piętrzącej dla 7 obiektów.

Poniżej zestawienie liczby kilometrów i odcinków rzek/wybrzeża, dla których obowiązują MZP i MRP w poszczególnych obszarach dorzecza: Scenariusze powodziowe:

Obszar dorzecza

zniszczenie wałów

10%; 1%; 0,2%

zniszczenie wałów

1%; 0,2%

Liczba km

Liczba ONNP

Liczba km

Liczba ONNP

Odry

9 558,1

194

550,4

Wisły

18 104,6

567

652,7

Pregoły

445,2

0,0

Niemna

209,7

0,0

Łaby

13,5

0,0

28 331,1

770

167

1 203,1

Razem

Liczba ONNP

Na podstawie wyników WORP oraz MZP i MRP sporządzane są plany zarządzania ryzykiem powodziowym (PZRP). Celem opracowania PZRP jest ograniczenie potencjalnych negatywnych skutków powodzi dla życia i zdrowia ludzi, środowiska, dziedzictwa kulturowego oraz działalności gospodarczej, poprzez realizację wybranych działań służących minimalizacji zidentyfikowanych zagrożeń. Projekty planów zarządzania ryzykiem powodziowym przygotowują PGW Wody Polskie w uzgodnieniu z właściwymi instytucjami. Plany, zgodnie z ustawą - Prawo wodne, podlegają przeglądowi co 6 lat oraz w razie potrzeby aktualizacji.

Zaktualizowane i nowe MZP i MRP zostały podane do publicznej wiadomości w dniu 20 października 2020 r.

Część A KPZK str. 13

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej

POWÓDŹ NAJCZĘSTSZE SKUTKI ZAGROŻENIA LUDNOŚĆ: • bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia osób • negatywny wpływ na zdrowie psychiczne • okresowe utrudnienia w przemieszczaniu się bądź brak możliwości przemieszczania się • brak dostępu do żywności i wody pitnej • konieczność ewakuacji ludności i ewentualne zorganizowanie zastępczych miejsc kwaterunkowych • panika wśród ludności oraz zagrożenie zakłócenia porządku publicznego • wzrost przestępczości o charakterze kryminalnym oraz zwiększona liczba przestępstw i wykroczeń pospolitych (kradzieże z włamaniem, rozboje, niszczenie mienia). GOSPODARKA/MIENIE/INFRASTRUKTURA: • zniszczenie hodowli i zbiorów w gospodarstwach rolnych: − osłabienie ekonomiczne przemysłu spożywczego − wzrost cen produktów żywnościowych − wypłata odszkodowań dla rolników i przedsiębiorców zajmujących się przetwarzaniem i sprzedażą żywności • zniszczenia w infrastrukturze (m.in. wały przeciwpowodziowe, pompownie, urządzenia hydrotechniczne, drogi, mosty, wiadukty, tunele, przepusty, urządzenia i sieć kanalizacyjno-wodociągowa): − długoterminowe zablokowanie szlaków/węzłów komunikacyjnych powodujące unieruchomienie lub utrudnienia w transporcie − utrudnienia komunikacyjne: niemożność dotarcia mieszkańców do zakładów pracy; utrudniony dostęp do rejonów zniszczeń i związane z tym utrudnienia w akcjach ratowniczych − konieczność dużych nakładów z budżetu państwa związanych z likwidacją skutków zdarzenia • zniszczenia w infrastrukturze wytwarzania, przesyłu lub dystrybucji energii elektrycznej i ciepłowniczej • zniszczenia obiektów użyteczności publicznej/lokali mieszkalnych/miejsc pracy

• • • •

• zakłócenia funkcjonowania systemów telekomunikacyjnych i systemów teleinformatycznych: − ograniczenie bądź całkowita utrata łączności radiowej i telefonicznej − brak albo ograniczenie świadczenia usług telekomunikacyjnych lub pocztowych zakłócenia w funkcjonowaniu systemu dystrybucyjnego paliw na terenie całego kraju lub w poszczególnych jego regionach straty ponoszone przez przedsiębiorców, utrudniające lub uniemożliwiające prowadzenie działalności gospodarczej istotne skutki społeczne w postaci skokowego wzrostu poziomu bezrobocia straty w dziedzictwie kulturowym.

ŚRODOWISKO NATURALNE: • zniszczenia a nawet degradacja środowiska naturalnego (skala zniszczeń uzależniona od skali i zasięgu zaistniałego zjawiska) w tym: − możliwa degradacja cennych przyrodniczo lub chronionych obszarów i gatunków (rezerwaty, parki narodowe, parki krajobrazowe, obszary Natura 2000, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe) • miejscowe skażenie środowiska naturalnego w wyniku uszkodzeń instalacji i urządzeń technicznych i uwolnienia szkodliwych substancji na obszarach, na których usytuowane są substancje i materiały niebezpieczne.

Część A KPZK str. 14

ZAKŁÓCENIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW I SIECI TELEINFORMATYCZNYCH ZAKŁÓCENIA FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW I SIECI TELEINFORMATYCZNYCH powodowane są m.in. przez cyberzagrożenia i obejmują zarówno działania intencjonalne (ataki, sabotaże) z wykorzystaniem systemów informatycznych oraz na systemy informatyczne w cyberprzestrzeni, jak i działania niezamierzone (awarie, błędy). Są jednymi z najbardziej uciążliwych (jeśli chodzi o szkody) incydentów uderzających we współczesne społeczeństwo oraz infrastrukturę krytyczną i usługę kluczową. Incydenty cyberbezpieczeństwa stają się coraz bardziej powszechne ponieważ: • do przeprowadzania ataku lub sabotażu w cyberprzestrzeni wystarczą ogólnie dostępne narzędzia i urządzenia • cyberprzestrzeń nie posiada barier kontrolnych; modus operandi tego typu działań to m.in. tworzenie scenariuszy ataków socjotechnicznych mających na celu przejęcie tożsamości, tworzenie wirusów, robaków komputerowych, tzw. „koni trojańskich” i przesyłanie ich docelowo w miejsce ataku, szyfrowanie danych, niszczenie serwerów, modyfikacja systemów informatycznych oraz fałszowanie stron www • prawdopodobieństwo znalezienia luk w zabezpieczeniach jest stosunkowo duże; cele działań intencjonalnych są bardzo zróżnicowane – zagrożone są sieci komputerowe, a także komputery rządowe, systemy bankowe i prywatnych przedsiębiorstw oraz użytkowników domowych • powszechność stosowania systemów informatycznych i ich różnorodność powoduje coraz większe prawdopodobieństwo awarii i błędów skutkujących wystąpieniem braku podstawowych atrybutów przetwarzania informacji – ich dostępności, poufności, integralności i autentyczności.

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej • brak wdrożonych i testowanych zabezpieczeń adekwatnych do zidentyfikowanych zagrożeń • brak regularności w aktualizowaniu systemów zabezpieczeń • brak regularnie przeprowadzanych testów bezpieczeństwa infrastruktury IT • braki kadrowe specjalistów IT • brak szkoleń lub niski ich poziom w zakresie cyberzagrożeń i bezpieczeństwa informacji. OBSZARY WYSTĘPOWANIA • instytucje i urzędy państwowe oraz inne jednostki organizacyjne, w tym jednostki samorządu terytorialnego • przedsiębiorcy, w tym będący operatorem infrastruktury krytycznej i operatorem usługi kluczowej w myśl ustawy o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa • incydenty o zasięgu transgranicznym spoza obszaru kraju.

PRZYCZYNY • czynnik ludzki (nieznajomość/lekceważenie przepisów, korupcja, frustracja, ideologia) • sabotaż komputerowy, błąd organizacyjny, błąd ludzki, brak nadzoru • modyfikacja systemów i danych • błąd techniczny lub programistyczny (podatność aplikacji) • awaria, sabotaż, uszkodzenie lub kradzież elementów przesyłowych • brak kontroli łańcucha dostaw sprzętu i oprogramowania • brak rozdzielenia systemów IT i OT • brak opracowanych, wdrożonych i stosowanych polityk oraz procedur bezpieczeństwa Część A KPZK str. 15

ZAKŁÓCENIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW I SIECI TELEINFORMATYCZNYCH

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej

NAJCZĘSTSZE SKUTKI ZAGROŻENIA LUDNOŚĆ: • utrata zaufania do instytucji publicznych • brak możliwości wykonywania zadań merytorycznych przez pracowników • brak możliwości komunikowania się oraz brak możliwości uzyskania i przekazywania informacji • zagrożenia życia i zdrowia spowodowane brakiem dostępności kluczowych usług (m.in. zakłóceniami systemów energetycznych, sterowania ruchem) • ograniczenie możliwości informowania ludności o nadchodzących zagrożeniach. GOSPODARKA/ MIENIE/ INFRASTRUKTURA: • naruszenie bezpieczeństwa państwa i jego obywateli • ograniczenie lub zatrzymanie świadczenia usług kluczowych • wystąpienie zagrożeń dla obronności państwa • zakłócenia w pracy infrastruktury przesyłowej • obniżenie poziomu usług lub ich zakłócenie albo przerwanie m.in. w zakresie zaopatrzenia w energię i paliwa, usług teleinformatycznych, bankowych i finansowych, zaopatrzenia w żywność oraz wodę, opieki zdrowotnej, usług transportowych, komunikacyjnych i ratowniczych, a także zakłócenia ciągłości funkcjonowania organów administracji publicznej • zakłócenia funkcjonowania systemów telekomunikacyjnych i łączności • znaczące straty finansowe, gospodarcze, a także skutki społeczne • zmiana lub zakłócenie wykonywanych procesów - naruszenie integralności • awaria przemysłowa w wyniku przejęcia niepożądanej kontroli nad systemami sterowniczymi i kontroli procesów technologicznych. ŚRODOWISKO NATURALNE: Brak bezpośrednich skutków.

Część A KPZK str. 16

DZIAŁANIA HYBRYDOWE DZIAŁANIA HYBRYDOWE to działania zmierzające do osiągnięcia celów politycznych i strategicznych agresora. Prowadzone są w sposób wielowymiarowy, skryty, utrudniający identyfikację przeciwnika i przypisanie odpowiedzialności za nie sprawcy. Działania te prowadzone są przez podmioty państwowe i/lub niepaństwowe w sposób zaplanowany i skoordynowany, często rozłożone w dłuższym czasie oraz łączą różne środki wywierania nacisku i uzależniania od potencjalnego agresora. Mogą być prowadzone przy użyciu środków politycznych, ekonomicznych, prawnych, militarnych i społecznych, w tym z wykorzystaniem różnego rodzaju kanałów komunikacji społecznej. Mogą również być prowadzone pośrednio, z wykorzystaniem lokalnych podmiotów, organizacji i osób prywatnych, co utrudnia wykrycie i przeciwdziałanie im. W ramach działań hybrydowych mogą być realizowane operacje informacyjne, psychologiczne, działania o charakterze terrorystycznym, kryminalnym, działania mające na celu zakłócenie funkcjonowania sieci i systemów informatycznych, systemu energetycznego, systemu dostarczania paliw, systemów funkcjonowania i usług telekomunikacyjnych, systemu gazowego, zdarzeń związanych ze skażeniem chemicznym na lądzie, w wodzie i powietrzu, skażeniem promieniotwórczym, zakłócenia porządku publicznego, dezinformacji. Trudność w wykryciu i zdefiniowaniu, czy dane zdarzenie wystąpiło w obszarze działań hybrydowych, spowodowana jest często charakterem tych działań, tzn. działania hybrydowe mają zwykle charakter „pełzający”. Sprzyja to trudności w ich początkowym rozpoznaniu i zdefiniowaniu. Działania te poddają się ocenie w perspektywie dłuższego przedziału czasowego. Hybrydowość niesie za sobą złożoność i wielopłaszczyznowość, a skutki działań mogą zaistnieć zarówno na terenie całego kraju, jak i na jego części. Działania te cechują się tym, że są celowo ograniczane i utrzymywane przez agresora na poziomie poniżej dającego jednoznaczne zidentyfikowanie progu wojny. Najważniejszą rolę w przeciwdziałaniu zagrożeniom hybrydowym odgrywają podmioty bezpieczeństwa narodowego, w tym podmioty odpowiedzialne za kierowanie tym bezpieczeństwem, stanowiące potencjał obronny i ochronny państwa. Z tego względu ważne jest przygotowanie administracji publicznej, służb, inspekcji, straży oraz sił zbrojnych do reagowania na zagrożenia hybrydowe, także poprzez nadanie im odpowiednich kompetencji oraz zapewnienie sił i środki w przypadku niespodziewanej eskalacji kryzysu. Wojskowe środki używane przez przeciwnika w ramach działań hybrydowych

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej mogą bowiem kamuflować przygotowania do faktycznego użycia sił zbrojnych (np. niezapowiedziane ćwiczenia militarne, którym towarzyszy duża koncentracja sił zbrojnych). Skuteczną odpowiedzią na zagrożenia spowodowane działaniami hybrydowymi jest wzmocnienie odporności oraz budowa zdolności do wczesnego rozpoznania i szybkiego wdrożenia działań minimalizujących negatywne skutki, również jako element odstraszania skierowany do inicjatora (agresora) tych działań. W tym celu niezbędne jest zrozumienie mechanizmów powstawania tego typu zagrożeń, monitorowanie działań i interesów inicjatora tego typu działań, aby w konsekwencji ocenić ryzyka wystąpienia tych zagrożeń w warunkach normalnego funkcjonowania państwa, szczególnie w obszarze gospodarczego bezpieczeństwa państwa, obronności i świadczenia usług dla ludności. Takie komplementarne podejście do budowy systemu reagowania na działania hybrydowe pozwoli na szybkie i efektywne reagowanie ogniw militarnych oraz pozamilitarnych w sytuacji wystąpienia tego typu zagrożeń. Działania hybrydowe charakteryzują się tym, że mogą występować w poszczególnych obszarach PMESII1 lub w kilku równocześnie. Do przeprowadzenia skutecznych działań hybrydowych, muszą być zagwarantowane odpowiednie warunki dla powodzenia realizacji zakładanych celów. Dotychczasowe doświadczenia wskazują, iż obszar społeczny oraz ekonomiczny i informacyjny są najbardziej podatne na działania hybrydowe. Potencjalny przeciwnik, prowadząc działania w danym obszarze lub obszarach, wybiera najbardziej podatne a najmniej odporne obszary.

1 PMESII – segmentacja środowiska bezpieczeństwa. Dzieli otoczenie na obszar: polityczny, militarny,

ekonomiczny, społeczny, infrastruktury, informacyjny.

Część A KPZK str. 17

DZIAŁANIA HYBRYDOWE

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej organizacji przestępczych, cyberataku, dezinformacji, nielegalnej migracji ludności, blokady i dyskryminacji gospodarczej, spekulacji finansowych, incydentów granicznych, niezapowiedzianych ćwiczeń przy granicy państwa, naruszeń granicy państwowej, nieporozumień na tle kulturowym i religijnym, wywoływanie napięć na tle narodowościowym, zakłóceń systemu zaopatrzenia, celowego zarażania chorobami zakaźnymi ludzi, jak np. wąglik i rozpowszechnienia chorób zwierząt jak np.: afrykański pomór świń, wysoce zjadliwa grypa ptaków (HPAI) u drobiu itp. Skutki zagrożenia zarówno dla ludności, gospodarki, mienia, infrastruktury czy środowiska naturalnego będą zależały od rodzaju i skali zdarzeń. W zawiązku z tym należy się liczyć z możliwością paraliżu systemów finansowych (w tym bankowych), telekomunikacyjnych, teleinformatycznych, opieki zdrowotnej, zaopatrzenia w energię, paliwa, żywność i wodę, zakłócania funkcjonowania struktur państwa, jego rozwoju gospodarczego, bezpieczeństwa przemysłowego w obszarach strategicznych gospodarki, dezinformacją, aż po bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i życia ludności oraz integralności terytorialnej. W skrajnym przypadku działania hybrydowe mogą doprowadzić również do wystąpienia kryzysu polityczno-militarnego i przyczynić się do utraty suwerenności.

Powodzenie działań hybrydowych w wybranych obszarach – oddziałuje na pozostałe obszary, zmniejszając ich odporność a zwiększając podatność. De facto w wyniku działań hybrydowych, każdy obszar PMESII może pośrednio zostać zaatakowany nawet bez konkretnej ingerencji agresora. Należy zaznaczyć, że jedną z cech działań hybrydowych jest ich niska przewidywalność oraz możliwość utajnienia prawdziwych intencji przez potencjalnego przeciwnika zwłaszcza w fazie przygotowawczej. Potencjalny przeciwnik, dysponując szerokim wachlarzem możliwych narzędzi do zastosowania i znając najbardziej podatne obszary wykorzysta je w sposób jak najbardziej nieprzewidywalny, a scenariusz działań raz podjętych ulegnie modyfikacji i będzie skierowany na różne obszary w zależności od ich odporności i podjętych przeciwdziałań. Do realizacji działań hybrydowych potencjalny agresor będzie używać różnych dostępnych przez siebie narzędzi: zdarzeń o charakterze terrorystycznym,

Efektywne zapobieganie, przeciwdziałanie i reagowanie na zagrożenia hybrydowe wymaga podjęcia przez instytucje państwa odpowiednich działań, m.in. w zakresie przygotowania struktur i narzędzi służących wykrywaniu i identyfikowaniu działań hybrydowych oraz przygotowaniu do obrony przed nimi. Istotnym ogniwem analizy sytuacyjnej oraz koordynacji ww. działań jest zespół roboczy Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego ds. wczesnej identyfikacji zagrożeń hybrydowych, którego sekretarzem jest dyrektor Rządowego Centrum Bezpieczeństwa. Zespół ten ma na celu realizację zadań związanych w szczególności z bieżącym monitorowaniem zagrożeń hybrydowych, oceną ryzyka wystąpienia sytuacji kryzysowych wskutek działań hybrydowych, a także przygotowywaniem propozycji reagowania na zagrożenia hybrydowe i koordynacji działań organów administracji rządowej, instytucji państwowych i służb w tym zakresie2.

2 Zgodnie z Zrządzeniem nr 1 Przewodniczącego Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego z dnia

5.09.2018 r. Materiał opracowany we współpracy z ekspertami Centrum Doktryn i Szkolenia SZ.

Część A KPZK str. 18

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej

SUSZA / UPAŁ SUSZA jest zjawiskiem naturalnym wywołanym przez długotrwały okres bez

UPAŁ to stan pogody, gdy temperatura maksymalna powietrza, mierzona

opadów atmosferycznych lub z nieznacznym opadem w stosunku do średnich wieloletnich wartości. Susza jest naturalną cechą klimatu, określaną jako zauważalny brak wody w środowisku, skutkujący szkodami w środowisku naturalnym i gospodarce, stanowiącą uciążliwość, a nawet zagrożenie dla ludności. Susze różnią się od większości katastrof naturalnych rozpoczynających się nagle, w ściśle określonym momencie i mających szybki oraz gwałtowny przebieg. Na ogół trudno jest określić dokładnie, jaki jest zasięg terytorialny suszy oraz kiedy zaczyna się lub kończy. Zagrożenie to może być powiązane ze zmianą klimatu skutkującą dłuższymi okresami bezopadowymi oraz wyższymi temperaturami powietrza, powodujących wzrost parowania, w kolejnych latach będzie silniej odczuwalne.

w klatce meteorologicznej na wysokości 2 m n.p.g. jest większa lub równa 30°C. Fala upałów – ciąg co najmniej 3 dni z temperaturą maksymalną powyżej 30°C w każdym kolejnym dniu. Dni upalne – temperatura maksymalna powietrza powyżej 30°C, występuje na terenie całej Polski, poza górami. Okres upalny – ciąg co najmniej 3 dni, w którym średnia temperatura maksymalna osiąga przynajmniej 30°C. W okresie takim występują zarówno dni upalne (temp. max. powyżej 30°C), jak i gorące (temp. max. powyżej 25°C). Dodatkowo muszą być spełnione następujące warunki: liczba dni upalnych powinna być większa lub przynajmniej równa liczbie dni gorących oraz ciąg dni gorących między upalnymi nie może przekraczać trzech. Dni gorące – temperatura maksymalna powietrza powyżej 25°C. Liczba dni gorących gwałtownie zmniejsza się wraz ze wzrostem wysokości nad poziomem morza i zanika w Sudetach na wysokości 1350 m n.p.m., a w Karpatach na wysokości 1650 m n.p.m. Fale gorąca – okresy, co najmniej 3-dniowe, w czasie których maksymalne temperatury powietrza nie spadły poniżej 25°C.

KRYTERIA OSTRZEŻEŃ METEOROLOGICZNYCH O UPALE ZJAWISKO

STOPIEŃ ZAGROŻENIA

KRYTERIA

Upał

30°C ≤ Tmax ≤ 34°C i Tmin < 18°C, czas trwania zjawiska ≥ 2 dni 2

30°C ≤ Tmax ≤ 34°C i Tmin ≥ 18°C, czas trwania zjawiska ≥ 2 dni 3

Tmax > 34°C, czas trwania zjawiska ≥ 2 dni

Część A KPZK str. 19

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej

SUSZA / UPAŁ

KRYTERIA OSTRZEŻEŃ METEOROLOGICZNYCH O SUSZY ZJAWISKO

Susza

STOPIEŃ ZAGROŻENIA

KRYTERIA

Wydaje się ostrzeżenie hydrologiczne bez stopnia

W przypadku nieosiągania lub przewidywanego nieosiągnięcia umownego przepływu granicznego (SNQ) przez aktualne wartości przepływu w co najmniej 3 sąsiednich zlewniach monitorowanych przez państwową służbę hydrologiczno-meteorologiczną w umownym okresie (10 dni), przy czym dopuszcza się krótkotrwałe przekroczenia wartości granicznej. Ostrzeżenia przed suszą hydrologiczną są opracowywane i wydawane w okresie od 1 maja do 31 października. Ostrzeżenia są wydawane z nieokreślonym czasem obowiązywania

PRZYCZYNY I TYPY SUSZY • susza atmosferyczna – powstaje bezpośrednio na skutek sytuacji meteorologicznej – braku opadów lub ich długotrwałego niedoboru w relacji do warunków normalnych w wieloleciu w analizowanym obszarze. Suszę atmosferyczną można rozpatrywać w poszczególnych przedziałach: rok, sezon wegetacyjny, dekada. Bezpośrednim skutkiem niedoboru opadów jest narastający w czasie niedosyt wilgotności, ujawniający się szczególnie intensywnie w ciepłej porze roku, wzmagający intensywne parowanie oraz ewapotranspirację, prowadzące do naruszenia zasobów wód glebowych i powierzchniowych. W zależności od warunków środowiska przyrodniczego jego zmienności przestrzennej oraz zagospodarowania i zapotrzebowania na wodę, susza atmosferyczna może aktywować kolejno suszę rolniczą, hydrologiczną oraz hydrogeologiczną • susza rolnicza (glebowa) – susza rolnicza jest typowym następstwem suszy atmosferycznej (gdy zmniejsza się ilość opadów). Z kolei długotrwała susza, w zależności od panujących w glebie stosunków wodnych, zwykle prowadzi do ubytków (wypadów) w uprawach, które skutkują zmniejszeniem plonów. Występuje, gdy w określonym czasie dla konkretnej uprawy brak jest wystarczającej ilości wody. Ten rodzaj suszy nie zależy jedynie od ilości opadu, ale także od odpowiedniego gospodarowania wodą. Przy niewielkich opadach i złym wykorzystaniu wody do nawadniania i innych celów, problem suszy staje się znacznie poważniejszy. Podobnie w sytuacji utrzymywania się suszy, która jest wynikiem wysokiej temperatury powietrza, w zbiornikach wodnych zmniejsza się ilość wody, mogą występować zakwity glonów i inne

niekorzystne zjawiska. Susza może również powodować wysychanie lokalnych oczek wodnych, które niekiedy stanowią wodopoje dla zwierząt gospodarskich • susza hydrologiczna – susza hydrologiczna jest z reguły kolejnym etapem pogłębiającej się suszy atmosferycznej i rolniczej, ale może również ujawnić się i przebiegać jeszcze po zakończeniu okresu bezopadowego. Jej identyfikacja sprowadza się do zdefiniowania wartości granicznej przepływu, poniżej której rozpoczyna się zjawisko suszy hydrogeologicznej. Jest to okres obniżonych zasobów wód powierzchniowych w stosunku do sytuacji przeciętnej w wieloleciu, tj. wystąpienie zmniejszenia odpływu wód podziemnych do wód powierzchniowych i w efekcie zmniejszenia przepływu w rzekach co najmniej trzech zlewni monitorowanych przez sieć pomiarowoobserwacyjną państwowej służby hydrologiczno-meteorologicznej poniżej sanu odpowiadającego średniemu niskiemu przepływowi z wielolecia • susza hydrogeologiczna – długotrwałe obniżenie zasobów wód podziemnych w relacji do warunków normalnych w wieloleciu. O suszy hydrogeologicznej mówimy wówczas, gdy obniżenie zasobów wód podziemnych ma wpływ na użytkowanie wód podziemnych, w tym na pogorszenie stanu ekosystemów zależnych od wód podziemnych i spadkiem dostępności zasobów wód dla ludności i gospodarki. Statystycznie w Polsce susza atmosferyczna zdarza się raz na 2-3 lata. Susze: atmosferyczna i rolnicza zanikają stosunkowo szybko, natomiast susza hydrologiczna i hydrogeologiczna trwają na ogół długo, nawet kilka sezonów, gdyż odbudowa zasobów wodnych wymaga długotrwałych opadów o przeciętnym i równomiernym natężeniu, umożliwiając stopniowe zasilenie zasobów wód powierzchniowych i podziemnych. Nakładanie się okresów suszy na siebie, Część A KPZK str. 20

SUSZA / UPAŁ

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej

w wyniku zwiększenia ich częstotliwości powoduje niemożliwość odbudowy zasobów wód powierzchniowych oraz podziemnych, co może skutkować trwałym obniżeniem głębszych poziomów wód podziemnych stanowiących główny zasób wód pitnych w Polsce. OBSZAR WYSTĘPOWANIA SUSZY Susze atmosferyczne największe zagrożenie suszą atmosferyczną, w ujęciu rocznym w latach 1987-2018 obejmowało obszary Wielkopolski oraz częściowo na Kujawach i Dolnym Śląsku oraz na krańcach zachodnich województwa łódzkiego. Susza atmosferyczna obejmowała swoim zasięgiem najczęściej Polskę zachodnią i środkową, natomiast w roku 2015 najbardziej intensywne obszary dotknięte deficytem opadów rozpościerały się na obszarze od Dolnego Śląska i Górnego Śląska w zwężającym się pasie ku Mazowszu.

Mapa klas zagrożenia suszą atmosferyczną (1987-2018) Źródło: PGW WP Plan przeciwdziałania skutkom suszy

Susze rolnicze – w latach 1997-2017, w okresie wegetacyjnym dotyczyły przede wszystkim obszaru niziny szczecińskiej, północnej i zachodniej części województwa lubuskiego, Wielkopolski, Kujaw, północnej części województwa łódzkiego oraz północno-zachodniego Mazowsza. Niemniej, w różnym stopniu zagrożony jest cały obszar kraju.

Mapa klas zagrożenia suszą rolniczą na terenach rolnych i leśnych (1997-2018) Źródło: PGW WP Plan przeciwdziałania skutkom suszy

Część A KPZK str. 21

SUSZA / UPAŁ

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej

Susze hydrologiczne - według analizy danych z okresu 1987-2017 najbardziej zagrożone susza hydrologiczną są obszary górskie i przedgórze, zlewnia Warty i Noteci, Wyżyna Lubelska, zlewnia Wisły od Sandomierza po Warszawę, zlewnia Pilicy, a także rzeki przymorza środkowego. Niemniej, w różnym stopniu zagrożony jest cały obszar kraju.

Susze hydrogeologiczne – według analizy danych z okresu 1987-2018 obszarami najbardziej zagrożonymi suszą hydrogeologiczną są obszary: Nizina Wielkopolska, Pojezierze Wielkopolskie, Nizina Śląska, Wyżyna Małopolska. Niemniej, w różnym stopniu zagrożony jest cały obszar kraju.

Mapa klas zagrożenia suszą hydrologiczną (1987-2017)

Mapa klas zagrożenia suszą hydrogeologiczną w JCWPd (1987-2018)

Źródło: PGW WP Plan przeciwdziałania skutkom suszy

Zagrożenie suszą poszczególnymi jej typami na obszarze całego kraju wynika z charakteru tego zjawiska. Jej powstanie wynika głównie z niedostatecznej ilości opadu, ale również z niewłaściwego gospodarowania wodami opadowymi. Z punktu widzenia przeciwdziałania skutkom suszy najistotniejszym jest wzrost retencji na obszarach wystąpienia opadu – czyli wzrost retencji krajobrazowej oraz glebowej, poprzez między innymi zmniejszenie parowania z powierzchni gleby, spowolnienie spływu powierzchniowego wód oraz zatrzymanie wody w miejscu opadu. Część A KPZK str. 22

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej

SUSZA / UPAŁ

Wartości maksymalnej dobowej temperatury powietrza o prawdopodobieństwie wystąpienia 5% w wybranych miesiącach a) maj (1991-2020)

b) czerwiec (1991-2021)

c) lipiec (1991-2020)

d) sierpień (1991-2020)

Źródło: www.klimat.imgw.pl

Występowanie upałów w Polsce przypada na okres od czerwca do sierpnia, sporadycznie bywają notowane we wrześniu, maju a nawet kwietniu. Najwięcej dni upalnych występuje na Niżu Polskim (średnio od 5 do 7 dni w roku), najmniej na wybrzeżu Bałtyku i na Pomorzu.

Zmiana warunków termicznych w Polsce w latach 1951-2020 Dzięki wykorzystaniu opisowej klasyfikacji warunków termicznych można zobrazować, jak warunki termiczne zmieniały się w Polsce z roku na rok od początku drugiej połowy XX wieku. Do połowy lat 80. ubiegłego wieku warunki termiczne w poszczególnych latach były klasyfikowane w grupie warunków zimnych i chłodnych. Od drugiej połowy lat 80. coraz częściej występowały warunki określane jako normalne lub cieplejsze. Ostatnia dekada to okres występowania warunków od bardzo ciepłych po ekstremalnie ciepłe. Źródło: Raport IMGW-PIB: Klimat Polski 2020; www.klimat.imgw.pl

Część A KPZK str. 23

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej

SUSZA / UPAŁ

Współczynnik hydrotermiczny Sielianinowa - wykorzystany do oceny czasu trwania i nasilenia suszy, szczególnie w znaczeniu agroklimatycznym I dekada czerwca 2021

II dekada czerwca 2021

III dekada czerwca 2021

Źródło: www.agro.imgw.pl

Wskaźnik wilgotności gleby – średnia roczna z wielolecia 2012-2018 [%] Dla warstwy gleby 7-28 cm

Dla warstwy gleby 28-100 cm

Część A KPZK str. 24

SUSZA / UPAŁ

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej

NAJCZĘSTSZE SKUTKI ZAGROŻENIA LUDNOŚĆ: • hipertermia (przegrzanie organizmu) • ograniczenie dostaw wody do celów bytowych • wysychanie studzien gospodarczych. GOSPODARKA/MIENIE/INFRASTRUKTURA: • zniszczenie hodowli i zbiorów w gospodarstwach rolnych: − osłabienie ekonomiczne przemysłu spożywczego − wzrost cen towarów oraz produktów żywnościowych w wyniku poniesionych strat w rolnictwie z powodu suszy − wypłata odszkodowań dla rolników oraz przedsiębiorców zajmujących się przetwarzaniem i sprzedażą żywności • utrudnienia w funkcjonowaniu infrastruktury drogowej (np. uszkodzenia asfaltowych nawierzchni dróg w wyniku działania wysokiej temperatury) i kolejowej (np. wyboczenie i deformacja toru): − unieruchomienie lub utrudnienia w transporcie − utrudnienia komunikacyjne • utrudnienia w sektorze wytwarzania energii elektrycznej związane z niskim stanem wód, niezbędnych do chłodzenia urządzeń • straty w turystyce w wyniku obniżenia luster jezior oraz wysychania rzek • wzrost zagrożenia pożarowego, głównie lasów.

ŚRODOWISKO NATURALNE: • miejscowe skażenie wody w wyniku niskiego poziom lustra wody w rzekach, do których odprowadza się ścieki • zmiana siedlisk (stepowienie, pojawianie się muraw ciepłolubnych), ustępowanie gatunków związanych ze środowiskiem wodno-błotnym, preferujących niższe temperatury, degradacja torfowisk (murszenie), pojawianie się gatunków związanych z cieplejszym i bardziej suchym klimatem, zagrożenie ze strony inwazyjnych gatunków obcych • wysychanie jezior w wyniku zwiększonego parowania i zmniejszonego dopływu wód. W wyniku przeciągających się epizodów z suszą, może dojść do nieodwracalnego wyschnięcia • przyducha ryb w wyniku niskiego stanu wód, zwiększonej temperatury wody, a w wyniku tego zmniejszenia ilości tlenu w wodzie • zmniejszanie powierzchni mokradeł, a w wyniku tego zmniejszenie naturalnych możliwości retencji wód, zmniejszanie bioróżnorodności, a także wzrost emisji gazów cieplarnianych • ograniczenie możliwości migracji ryb w wyniku zbyt niskich stanów wód.

Część A KPZK str. 25

EPIZOOTIA EPIZOOTIA - to występowanie zachorowań na chorobę zakaźną, wśród zwierząt na danym terenie, w zdecydowanie większej liczbie niż w poprzednich latach rejestracji danych. Choroby zwierząt ze względu na czynnik etiologiczny dzielimy na choroby zakaźne i choroby niezakaźne. Większość chorób zwierząt przypisana jest do jednego gatunku, są jednak również takie, które przenoszą się na zwierzęta spoza danej grupy. Z punktu widzenia bezpieczeństwa chowu i hodowli zwierząt gospodarskich istotne są choroby zakaźne podlegające obowiązkowi zwalczania, w tym choroby zwierząt wolno żyjących, które mogą przenieść się na zwierzęta hodowlane. Zagrożenie to może być powiązane ze zmianą klimatu. PRZYCZYNY Świadome lub nieświadome wprowadzenie czynnika patogennego powodującego zakażenie zwierząt, w tym: • nieprzestrzeganie przepisów higieny weterynaryjnej • brak nadzoru weterynaryjnego nad gospodarstwami utrzymującymi zwierzęta gospodarskie, przemieszczaniem zwierząt hodowlanych i nad skupiskami zwierząt wolno żyjących • błąd ludzki lub organizacyjny związany z unieszkodliwianiem produktów pochodzenia zwierzęcego • błąd ludzki lub organizacyjny związany z weterynaryjną kontrolą graniczną nad sprowadzanym mięsem, żywymi zwierzętami, produktami pochodzenia zwierzęcego oraz paszami • niekontrolowany przywóz (przemyt) zwierząt egzotycznych, bez poddawania ich kontroli weterynaryjnej • zawleczenie choroby zakaźnej – turystyka, środki transportu drogowego, kolejowego, które powracają z rejonów gdzie ta jednostka chorobowa występuje • agroterroryzm – celowe wyrządzanie szkód w rolnictwie bądź przemyśle rolno-spożywczym, w tym intencjonalne zakażenie zwierząt hodowlanych. OBSZAR WYSTĘPOWANIA Choroby zakaźne zwierząt mogą występować na terenie całego kraju, szczególnie na terenach rolniczych, na których prowadzi się chów i hodowlę zwierząt gospodarskich o dużej intensywności.

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej NAJCZĘSTSZE SKUTKI ZAGROŻENIA LUDNOŚĆ: • bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia osób w wyniku chorób odzwierzęcych (w tym również pośrednio w wyniku niewydolności systemu opieki zdrowotnej i/lub systemu opieki społecznej) • okresowe utrudnienia w przemieszczaniu się • utrudnienia w dostępie do żywności i wody pitnej • konieczność hospitalizacji/izolacji ludności • panika wśród ludności oraz zagrożenie zakłócenia porządku publicznego. GOSPODARKA/MIENIE/INFRASTRUKTURA: • utrata pogłowia zwierząt w gospodarstwach rolnych: − osłabienie ekonomiczne przemysłu spożywczego − wzrost cen produktów żywnościowych − wypłata odszkodowań dla rolników i przedsiębiorców zajmujących się przetwarzaniem i sprzedażą żywności • paraliż ekonomiczny i znaczny spadek PKB związany z: − izolacją znacznych terenów − długoterminowym zablokowaniem szlaków/węzłów komunikacyjnych powodującym unieruchomienie lub utrudnienia w transporcie, utrudnienia komunikacyjne − blokadą w obrębie handlu wewnątrzunijnego i eksportu • konieczność dużych nakładów z budżetu państwa związanych z likwidacją skutków zdarzenia • istotne skutki społeczne w postaci skokowego wzrostu poziomu bezrobocia. ŚRODOWISKO NATURALNE: • zniszczenia środowiska naturalnego (skala zniszczeń uzależniona od skali i zasięgu zaistniałego zjawiska) w tym: − straty w populacji zwierząt dziko żyjących − wyginięcie lub ograniczenie populacji danego gatunku zwierząt • miejscowe skażenie środowiska naturalnego (w przypadku braku zachowania wymogów z zakresu bezpieczeństwa sanitarno-epidemiologicznego i weterynaryjnego, tj. reguł utylizacji padłych zwierząt), również na skutek intensywnego stosowania środków dezynfekcyjnych.

Część A KPZK str. 26

ZAKŁÓCENIE W SYSTEMIE ENERGETYCZNYM ZAKŁÓCENIE W SYSTEMIE ENERGETYCZNYM Awarie sieci elektroenergetycznej to nagłe zdarzenia spowodowane samoistnymi uszkodzeniami elementów sieci, działaniem osób trzecich, oddziaływaniem czynników pogodowych – powodujące zakłócenia w dostawach energii elektrycznej. Zagrożenie to może być powiązane ze zmianą klimatu. PRZYCZYNY I TYPY • awaria systemowa – zdarzenie ruchowe, w wyniku którego następuje wyłączenie z ruchu synchronicznego części Krajowego Systemu Elektroenergetycznego (KSE) o wielkości powyżej 5% bieżącego zapotrzebowania na moc w KSE • awaria sieciowa – zdarzenie ruchowe, w wyniku którego następuje wyłączenie z ruchu synchronicznego części KSE o wielkości nie większej niż 5 % bieżącego zapotrzebowania na moc w KSE • rozległa awaria zasilania „blackout” – utrata napięcia w sieci elektroenergetycznej KSE na znacznym obszarze w wyniku wystąpienia sekwencji kilku losowych lub celowych zdarzeń (awarie sieciowe, wyłączenia elektrowni, ekstremalne warunki atmosferyczne, zdarzenie o charakterze terrorystycznym), powodujących przekroczenie krytycznych wartości podstawowych parametrów technicznych pracy KSE (częstotliwość, napięcie) i skutkujących automatycznym odłączeniem się od sieci elektroenergetycznej KSE elektrowni systemowych przyłączonych na tym obszarze • deficyt mocy – niedobór zdolności wytwórczych w KSE • brak realizacji analiz zagrożeń i oceny ryzyka procesowo- technicznego wobec istniejących obiektów oraz w procesie ich modernizacji lub budowy nowych, począwszy od etapu projektowania. OBSZAR WYSTĘPOWANIA Na terenie całego kraju. NAJCZĘSTSZE SKUTKI ZAGROŻENIA LUDNOŚĆ: • bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia osób (np. w wyniku braku alternatywnych źródeł zasilania niezbędnych do podtrzymania działania wyrobów medycznych) • panika wśród ludności oraz zagrożenie zakłócenia porządku publicznego.

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej GOSPODARKA/MIENIE/INFRASTRUKTURA: • zakłócenia w funkcjonowaniu urządzeń hydrotechnicznych i w infrastrukturze komunalnej (przepompownie ścieków, wody pitnej, stacje uzdatniania wody oraz spalarnie i sortownie odpadów komunalnych) • zakłócenia w infrastrukturze komunikacyjnej − trudności w transporcie kolejowym − zakłócenia transportu miejskiego (tramwaje), brak sygnalizacji świetlnej − utrudnienia w transporcie lotniczym − zachwianie dystrybucji paliw płynnych • znaczące oddziaływanie na PKB: brak zasilania zakładów przemysłowych powodujące możliwe zakłócenia lub wstrzymanie produkcji szczególnie w małych i średnich przedsiębiorstwach oraz zakładach przemysłu chemicznego • negatywny bezpośredni wpływ na funkcjonowanie infrastruktury krytycznej związanej m.in. z ratownictwem, zapewnieniem ciągłości działania administracji publicznej • zakłócenia funkcjonowania systemów telekomunikacyjnych i systemów teleinformatycznych: − ograniczenie bądź całkowita utrata łączności radiowej i telefonicznej − zagrożenia w prawidłowym funkcjonowaniu informatycznego systemu obsługi budżetu państwa i związane z tym zakłócenie lub spowolnienie procesów wdrażania i rozliczania wydatkowania funduszy pomocowych; zablokowanie dopływu środków na kluczowe inwestycje − utrudniony obieg informacji oraz brak dostępu do danych niezbędnych dla pracy służb bezpieczeństwa i porządku publicznego − wstrzymanie odpraw granicznych pasażerów, transportów − awaria systemu bankomatowego i transakcji bezgotówkowych − brak funkcjonowania centralnych systemów ewidencji − brak albo ograniczenie świadczenia usług telekomunikacyjnych lub pocztowych. ŚRODOWISKO NATURALNE: • miejscowe skażenie środowiska naturalnego w wyniku zakłóceń w funkcjonowaniu infrastruktury komunalnej (przepompownie ścieków) lub zakładów chemicznych i produkcyjnych.

Część A KPZK str. 27

ZAKŁÓCENIE W SYSTEMIE ENERGETYCZNYM

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej

Plan Sieci Przesyłowej Najwyższych Napięć Źródło: Polskie Sieci Elektroenergetyczne https://www.pse.pl/documents/20182/32630243/plan_sieci_elektroenergetycznej_najwyzszych_napiec.jpg

Część A KPZK str. 28

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej

SILNY WIATR SILNY WIATR – zgodnie z kryteriami ostrzeżeń meteorologicznych IMGW-PIB jest to wiatr o średniej prędkości większej od 15 m/s (54 km/h) lub o porywach większych bądź równych 20 m/s (72 km/h). Źródło: procedura opracowywania ostrzeżeń i komunikatów meteorologicznych przez biura prognoz meteorologicznych Nr CM/02/DG. Zagrożenie to może być powiązane ze zmianą klimatu. Wiatr huraganowy – określenie opisowe dla bardzo silnego wiatru, którego prędkość średnia lub w porywach jest równa bądź większa niż 32 m/s (115,2 km/h). PRZYCZYNY, TYPY ORAZ OBSZAR WYSTĘPOWANIA Strefa klimatu umiarkowanego, w której leży Polska, jest narażona na występowanie bardzo silnego wiatru spowodowanego przemieszczaniem się nad Europą układów niskiego ciśnienia znad Atlantyku. Okres najczęstszego występowania: od listopada do marca. Obszar najczęstszego występowania: wybrzeże oraz Polska zachodnia, centralna, góry i przedgórza.

Ekstremalnie silne porywy wiatru oraz szczególnie niebezpieczne trąby powietrzne towarzyszą również niektórym burzom oraz rozbudowanej konwekcji. Zjawiska te mają bardzo często lokalny charakter. Występują najczęściej od czerwca do sierpnia, czasem w kwietniu i w maju. Najwięcej zniszczeń w ostatnich latach związanych z przejściem trąby powietrznej obserwowano w Polsce centralnej, w województwach: opolskim, śląskim i łódzkim oraz kujawskopomorskim, choć należy zauważyć, że w każdym regionie kraju takie zjawiska były odnotowywane. W Karpatach i Sudetach oraz na przedgórzach obu łańcuchów górskich dodatkowo występuje zjawisko fenowe (tzw. wiatr halny). Zasięg oddziaływania wiatru halnego w skrajnych przypadkach może przekraczać kilkadziesiąt kilometrów, jednak niszcząca działalność ogranicza się przede wszystkim do obszarów górskich i ich bezpośredniego przedpola.

STOPNIE ZAGROŻENIA wg IMGW-PIB STOPIEŃ ZAGROŻENIA

ZJAWISKO

KRYTERIA

SKUTKI

15m/s < Vśr ≤ 20 m/s

lub

Uszkodzenia budynków, dachów, szkody w drzewostanie, łamanie gałęzi i drzew, utrudnienia komunikacyjne.

20 m/s < V ≤ 25 m/s 20m/s < Vśr ≤ 25 m/s

lub 25 m/s < V ≤ 32 m/s

Silny wiatr 3

Vśr > 25 m/s lub V > 32 m/s Vśr - średnia prędkość wiatru V - prędkość wiatru w porywach

Uszkodzenia budynków, dachów; łamanie i wyrywanie drzew z korzeniami; utrudnienia w komunikacji; uszkodzenia linii napowietrznych.

Niszczenie zabudowań, zrywanie dachów; niszczenie linii napowietrznych; duże szkody w drzewostanie; znaczne utrudnienia w komunikacji; zagrożenie życia.

Część A KPZK str. 29

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej

SILNY WIATR

Modelowy rozkład prędkości wiatru w porywach o prawdopodobieństwie wystąpienia: a) raz na 2 lata

b) raz na 5 lat

c) raz na 10 lat (1981-2010)

Źródło: Ustrnul Z., Wypych A., Henek E., Czekierda D., Walawender J., Kubacka D., Pyrc R., Czernecki B., 2014, Atlas zagrożeń meteorologicznych Polski. Meteorological hazard atlas of Poland. Wyd. Attyka & IMGW-PIB. Kraków, 1-162.

Część A KPZK str. 30

SILNY WIATR NAJCZĘSTSZE SKUTKI ZAGROŻENIA LUDNOŚĆ: • bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia osób • okresowe utrudnienia w przemieszczaniu się • konieczność ewakuacji ludności. GOSPODARKA/MIENIE/INFRASTRUKTURA: • zniszczenie hodowli i zbiorów w gospodarstwach rolnych: − osłabienie ekonomiczne przemysłu spożywczego − wzrost cen produktów żywnościowych • zniszczenia w infrastrukturze komunalnej i transportowej (drogi, mosty, wiadukty, tunele, przepusty, uszkodzenia sieci trakcyjnych): − długoterminowe zablokowanie szlaków/węzłów komunikacyjnych powodujące unieruchomienie lub utrudnienia w transporcie − utrudnienia komunikacyjne: niemożność dotarcia mieszkańców do zakładów pracy; utrudniony dostęp do rejonów zniszczeń i związane z tym utrudnienia w akcjach ratowniczych − konieczność dużych nakładów z budżetu państwa związanych z likwidacją skutków zdarzenia • zniszczenia w infrastrukturze wytwarzania, przesyłu lub dystrybucji energii elektrycznej − znaczące oddziaływanie na PKB: brak zasilania zakładów przemysłowych powodujące możliwe zakłócenia lub wstrzymanie produkcji szczególnie w małych i średnich przedsiębiorstwach • zniszczenia obiektów użyteczności publicznej/lokali mieszkalnych/miejsc pracy • zakłócenia funkcjonowania systemów telekomunikacyjnych i systemów teleinformatycznych: − ograniczenie bądź całkowita utrata łączności radiowej i telefonicznej − brak albo ograniczenie świadczenia usług telekomunikacyjnych lub pocztowych • wypłaty odszkodowań dla przedsiębiorców • zakłócenia w transporcie i komunikacji morskiej (wstrzymanie ruchów statków w tym pasażerskich i promów)

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej • straty w dziedzictwie narodowym – możliwość zniszczenia obiektów zabytkowych. ŚRODOWISKO NATURALNE: • zniszczenia a nawet degradacja środowiska naturalnego (skala zniszczeń uzależniona od skali i zasięgu zaistniałego zjawiska) w tym: − zniszczenia drzewostanu na obszarach dużych kompleksów leśnych − duże skutki odłożone, będące wynikiem gwałtownego rozwoju szkodników upraw leśnych związanych z trudnościami w zagospodarowaniu dużych obszarów wiatrołomów • miejscowe skażenie środowiska naturalnego w wyniku uszkodzeń instalacji i urządzeń technicznych i uwolnienia szkodliwych substancji na obszarach, na których znajdują się substancje i materiały niebezpieczne.

Część A KPZK str. 31

ZAKŁÓCENIE W SYSTEMIE PALIWOWYM

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej

ZAKŁÓCENIE W SYSTEMIE PALIWOWYM

NAJCZĘSTSZE SKUTKI ZAGROŻENIA

Zgodnie z art.2 pkt 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego państwa i zakłóceń na rynku naftowym (Dz. U. z 2020 r. poz. 411, z 2021 r. poz. 255, 1093) bezpieczeństwo paliwowe państwa jest to stan umożliwiający bieżące pokrycie zapotrzebowania odbiorców na ropę naftową, produkty naftowe i gaz ziemny, w określonej wielkości i czasie, w stopniu umożliwiającym prawidłowe funkcjonowanie gospodarki. Zagrożenie to może być powiązane ze zmianą klimatu.

LUDNOŚĆ: • panika wśród ludności oraz zagrożenie zakłócenia porządku publicznego • ograniczenia w możliwościach przemieszczania się ludności • zagrożenia dla zdrowia i życia ze względu na ograniczoną ilość paliw dla służb porządkowych i ratowniczych.

PRZYCZYNY • awarie ropociągów lub infrastruktury towarzyszącej (przepompownie, itp.) na terenie kraju lub poza granicami kraju • awarie terminali do odbioru ropy naftowej i paliw • awarie w systemie logistycznym paliw (rurociągi produktowe, magazyny paliw) • awarie bądź ataki na systemy informacyjne służące do świadczenia usług kluczowych • zakłócenia w funkcjonowaniu systemu dystrybucyjnego na terenie całego kraju lub w poszczególnych jego regionach spowodowane ograniczeniami importu paliw z zagranicy • zakłócenia w przerobie ropy naftowej • gwałtowny wzrost konsumpcji paliw • dostawy surowca niespełniającego wymagań jakościowych • niekorzystne wydarzenia w środowisku międzynarodowym, tj.: konflikty polityczno-gospodarcze w państwach dostawcach ropy naftowej lub państwach tranzytowych skutkujące ograniczeniem lub przerwami w dostawach ropy naftowej • brak realizacji analiz zagrożeń i oceny ryzyka procesowo- technicznego wobec istniejących obiektów oraz w procesie ich modernizacji lub budowy nowych, począwszy od etapu projektowania • zdarzenie o charakterze terrorystycznym.

GOSPODARKA/MIENIE/INFRASTRUKTURA: • znaczny spadek PKB w wyniku zakłóceń w sektorach uzależnionych od zaopatrzenia w paliwa • negatywny bezpośredni wpływ na funkcjonowanie infrastruktury krytycznej związanej m. in. z transportem i komunikacją, ratownictwem, zaopatrzeniem w żywność oraz zapewnieniem ciągłości działania administracji publicznej • zachwianie funkcjonowania systemu elektroenergetycznego i ciepłowniczego • ograniczenia w prowadzeniu działalności gospodarczej. ŚRODOWISKO NATURALNE: Brak bezpośrednich skutków.

OBSZAR WYSTĘPOWANIA Na terenie całego kraju.

Część A KPZK str. 32

ZAKŁÓCENIE W SYSTEMIE PALIWOWYM

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej

Struktura transportu i infrastruktura logistyczna wykorzystywana przez Grupę ORLEN w Europie w 2019 roku Źródło: https://raportzintegrowany2019.orlen.pl/contents/uploads/2020/07/Raport-Zintegrowany-ORLEN-2019.pdf

Część A KPZK str. 33

ZAKŁÓCENIE W SYSTEMIE PALIWOWYM

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej

Mapa infrastruktury logistycznej PERN S.A. Źródło: Opracowanie własne PERN S.A

Część A KPZK str. 34

POŻAR WIELKOPOWIERZCHNIOWY POŻAR

to niekontrolowany proces spalania w miejscu do tego nieprzeznaczonym. Szczególnie niebezpieczny jest wybuch pożaru i jego intensywny rozwój w obiektach infrastruktury krytycznej, w dużych zakładach przemysłowych, w tym zakładach zwiększonego i dużego ryzyka, dużych składowiskach odpadów, w szczególności odpadów niebezpiecznych, bazach wojskowych, portach lotniczych i morskich, obiektach magazynowych, wielkokubaturowych i zbiorowego przebywania ludności, obiektach dziedzictwa narodowego oraz obejmujący duże kompleksy leśne. Zagrożenie to może być powiązane ze zmianą klimatu. PRZYCZYNY • nieostrożność osób dorosłych i nieletnich przy posługiwaniu się ogniem otwartym, wypalaniu pozostałości roślinnych na polach, nieprawidłowe używanie substancji łatwopalnych i pirotechnicznych • niewłaściwe prowadzenie prac pożarowo niebezpiecznych • wady urządzeń i instalacji energetycznych lub ich nieprawidłowa eksploatacja • wady środków transportu lub ich nieprawidłowa eksploatacja • wady procesu technologicznego • nieprzestrzeganie reżimów technologicznych • nieprawidłowe magazynowanie substancji niebezpiecznych • samozapalenia biologiczne lub chemiczne • wyładowania atmosferyczne • wybuch łatwopalnych niebezpiecznych substancji chemicznych • usytuowanie poligonów w pobliżu lasu • podpalenia umyślne, zdarzenie o charakterze terrorystycznym, sabotaż • brak systemu barier bezpieczeństwa i Dokumentacji Zabezpieczenia Przed Wybuchem (DZPW) na terenie zakładów, w których możliwe jest ryzyko wystąpienia niekontrolowanego wybuchu, wywołanego obecnością palnych i wybuchowych pyłów, proszków, par, palnych cieczy, gazów, mgieł i mieszanin hybrydowych, • niskiej jakości zabezpieczenia techniczne i organizacyjne systemów przeciwwybuchowych i przeciwpożarowych • czynnik ludzki – niedoświadczenie i brak wystarczającej wiedzy o zagrożeniach, niskie kompetencje pracownicze i nadzorcze oraz niska kultura instytucjonalna w zakresie zarządzania ryzykiem procesowym.

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej OBSZAR WYSTĘPOWANIA Pożary wielkopowierzchniowe mogą występować na terenie całego kraju, w szczególności w lasach jednorodnych (zwłaszcza iglastych), zazwyczaj w okresie wiosennym i letnim przy najwyższym, III stopniu zagrożenia pożarowego (pożary lasów), a także w województwach z największą liczbą Zakładów Dużego Ryzyka (ZDR) i Zakładów Zwiększonego Ryzyka (ZZR) (mazowieckie, śląskie). Bardzo duże zagrożenie pożarowe związane z zakładami przemysłowymi, bazami paliw, gazoportem, transportem towarów niebezpiecznych występuje w powiecie ostrowskim (woj. wielkopolskie) i chrzanowskim (woj. małopolskie), w Trójmieście oraz miastach: Kielce, Świnoujście, Świętochłowice i Tarnów. NAJCZĘSTSZE SKUTKI ZAGROŻENIA LUDNOŚĆ: • bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia osób objętych oddziaływaniem, skutkami emisji substancji niebezpiecznej/ energii lub wybuchu • konieczność ewakuacji ludności • panika wśród ludności oraz zagrożenie zakłócenia porządku publicznego. GOSPODARKA/MIENIE/INFRASTRUKTURA: • ogromne straty w gospodarce leśnej • zakłócenia funkcjonowania systemów infrastruktury krytycznej, w tym zniszczenia w infrastrukturze wytwarzania, przesyłu lub dystrybucji energii elektrycznej, zakłócenia w dostawach paliw • zakłócenia funkcjonowania systemów telekomunikacyjnych i systemów teleinformatycznych • ograniczenia w funkcjonowaniu systemu transportowego i komunikacyjnego • brak albo ograniczenie świadczenia usług pocztowych • straty w dziedzictwie narodowym – możliwość zniszczenia krajobrazów kulturowych zaliczanych do zabytków nieruchomych, a także obiektów dziedzictwa narodowego. ŚRODOWISKO NATURALNE: • zniszczenia a nawet degradacja środowiska naturalnego (skala zniszczeń uzależniona od skali i zasięgu zaistniałego zjawiska) w tym: − zniszczenia drzewostanu − straty w populacji zwierząt wolno żyjących Część A KPZK str. 35

POŻAR WIELKOPOWIERZCHNIOWY − ryzyko wyginięcia lub ograniczenia populacji danego gatunku zwierząt lub roślin − możliwa degradacja cennych przyrodniczo lub chronionych obszarów i gatunków (obszary Natura 2000) − pogorszenie warunków w środowisku glebowym

Zagrożenie pożarowe – lasy Źródło: Plan zarządzania kryzysowego Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej, Szefa Obrony Cywilnej Kraju

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej − duże skutki odłożone, będące wynikiem gwałtownego rozwoju szkodników upraw leśnych związanych z trudnościami w zagospodarowaniu dużych obszarów pożarzyska • skażenia powietrza, gleby i wody.

Zagrożenie pożarowe – zakłady przemysłowe, bazy paliw, gazoporty, transport towarów niebezpiecznych z uwzględnieniem kryteriów: zakłady przemysłowe, w tym magazynowe oraz porty rzeczne i morskie (część lądowa), Transport drogowy towarów niebezpiecznych, Transport kolejowy towarów niebezpiecznych. Źródło: Plan zarządzania kryzysowego Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej, Szefa Obrony Cywilnej Kraju

Część A KPZK str. 36

EPIFITOZA EPIFITOZA to każde masowe występowanie na określonym terenie i w określonym czasie zachorowań roślin. Epifitozy roślin charakteryzują się opanowaniem przez określoną chorobę znacznej części masy tkankowej roślinygospodarza, występującej w skupieniach na określonym obszarze. Choroby roślin mogą być powodowane przez czynniki infekcyjne: wirusy i wiroidy, fitoplazmy, bakterie, grzyby i pasożyty, a ponadto czynniki nieinfekcyjne: atmosferyczne (opady, niska i wysoka temperatura, niedostatek światła, zanieczyszczenie środowiska naturalnego, wilgotność powietrza) oraz glebowe (niedobór lub nadmiar składników pokarmowych, zasolenie gleby, odczyn gleby, nadmiar lub brak wody, struktura gleby). Zagrożenie występowania epifitoz może być związane ze zmianami klimatycznymi – wzrostem temperatur, niedoborem wody (co powoduje stres i osłabienie roślin, a tym samym podatność na infekcje oraz ułatwia agrofagom ekspansję na nowe obszary), jak i rosnącym obrotem międzynarodowym materiałem roślinnym oraz mobilnością ludzi (co zwiększa ryzyko zawleczenia na obszar kraju nowych agrofagów). PRZYCZYNY • świadome lub nieświadome stosowanie materiału porażonego przy braku ochrony chemicznej roślin • używanie skażonej wody do celów rolniczych • stosowanie sprzętu rolniczego i środków transportu bez przeprowadzenia zabiegów oczyszczania i dezynfekcji • import i przemieszczanie porażonych roślin • brak niszczenia samosiewów roślin żywicielskich • brak stosowania właściwego płodozmianu • agroterroryzm - celowe wyrządzanie szkód w rolnictwie bądź przemyśle rolnospożywczym. OBSZARY WYSTĘPOWANIA Choroby roślin uprawnych mogą występować w całym kraju, ich rodzaje i nasilenie zależne jest od intensywności określonych upraw w danym regionie kraju. W Polsce najważniejsze rośliny uprawne, istotne z punktu widzenia gospodarki rolnej, to: • pszenica, żyto, owies – rejon upraw: cały kraj • jęczmień – rejon upraw: głównie na północnym wschodzie kraju, jęczmień browarny uprawiany jest na Nizinie Południowo-Wielkopolskiej, na Równinie Wrocławskiej oraz Legnickiej, na Kujawach i na Wyżynie Lubelskiej

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej • ziemniaki – rejon upraw: cały kraj • buraki cukrowe – rejon upraw: głównie w pasie województw od Żuław Wiślanych po Przedgórze Sudeckie, drugi zwarty obszar upraw pokrywa się z Wyżyną Wschodniomałopolską • rzepak i rzepik – rejon upraw: Polska Zachodnia, Północno-Zachodnia i Południowo-Zachodnia (zwłaszcza Dolny Śląsk, Wielkopolska, Kujawy, Żuławy oraz w mniejszym stopniu Wyżyna Lubelska) • mak, słonecznik i soja – rejon upraw: Kujawy, Wielkopolska, Nizina Śląska, Wyżyna Lubelska (Zamojszczyzna), Podkarpacie (rejon Przemyśla) • len – rejon upraw: Polska Północno-Wschodnia i Południowo-Zachodnia • chmiel – rejon upraw: Wyżyna Lubelska i Kielecko-Sandomierska • tytoń – rejon upraw: koncentruje się w następujących okręgach: lubelskim, rzeszowskim, krakowskim, kieleckim, chełmińsko-kwidzyńskim i białostockosuwalskim • choroby drzew mogą występować w całym kraju, ich rodzaje i nasilenie występowania zależne jest od intensywności określonych upraw i gatunków. NAJCZĘSTSZE SKUTKI ZAGROŻENIA LUDNOŚĆ: • zagrożenie dla zdrowia ludności poprzez brak możliwości zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego • utrudnienia w dostępie do żywności • utrudnienia w dostępie materiału roślinnego wykorzystywanego na cele przemysłowe (np. drewna) • panika wśród ludności oraz zagrożenie zakłócenia porządku publicznego. GOSPODARKA/MIENIE/INFRASTRUKTURA: • zniszczenie upraw w gospodarstwach rolnych: − osłabienie ekonomiczne przemysłu spożywczego − wzrost cen produktów żywnościowych − wypłata odszkodowań dla rolników oraz przedsiębiorców zajmujących się przetwarzaniem i sprzedażą żywności • paraliż ekonomiczny i znaczny spadek PKB związany z: − upadkiem gospodarstw oraz zakładów przetwórczych − blokadą w obrębie handlu wewnątrzunijnego i eksportu

Część A KPZK str. 37

EPIFITOZA

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej

• konieczność dużych nakładów z budżetu państwa związanych z likwidacją skutków zdarzenia • istotne skutki społeczne w postaci skokowego wzrostu poziomu bezrobocia • obniżenie produkcji leśnej, rolnej, inflacja. ŚRODOWISKO NATURALNE: • zniszczenia środowiska naturalnego (skala zniszczeń uzależniona od skali i zasięgu zaistniałego zjawiska) w tym: − wyginięcie lub ograniczenie populacji danego gatunku roślin • miejscowe skażenie środowiska naturalnego wskutek stosowania intensywnych środków chemicznych (oprysków, pestycydów) lub wprowadzenia gatunków inwazyjnych.

Część A KPZK str. 38

ZAKŁÓCENIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW I USŁUG TELEKOMUNIKACYJNYCH ZAKŁÓCENIA FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW I USŁUG TELEKOMUNIKACYJNYCH rozumie się zakłócenia mające istotny wpływ na Przez

naruszenie bezpieczeństwa lub integralności sieci/systemów lub usług telekomunikacyjnych, w szczególności tych, których prawidłowe funkcjonowanie ma znaczenie dla życia i zdrowia ludzi, może spowodować poważne straty materialne, a także zakłócić funkcjonowanie państwa. PRZYCZYNY I TYPY • czynnik ludzki - modyfikacja systemów i danych, błąd organizacyjny, błąd techniczny, niedopełnienie czynności administracyjnych z zakresu obsługi urządzeń przetwarzających i magazynujących dane, sabotaż, uszkodzenie lub kradzież elementów infrastruktury telekomunikacyjnej, złamanie zabezpieczeń systemowych i programowych, strajk pracowników, zdarzenie o charakterze terrorystycznym, cyberzagrożenie • czynnik pogodowy występujący o dużym nasileniu (katastrofy naturalne) • awaria techniczna, długotrwały brak zasilania energetycznego, okresowe przeciążenia sieci, awaria lub zniszczenie ważnego centrum przetwarzania danych, zakłócenie przepływu danych w sieci, zniszczenie linii światłowodowych. OBSZARY WYSTĘPOWANIA

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej GOSPODARKA/MIENIE/INFRASTRUKTURA: • dotkliwe straty w sektorach gospodarki wykorzystujących systemy telekomunikacyjne do prowadzenia działalności • znaczące straty finansowe, gospodarcze, a także skutki społeczne • wystąpienie zagrożeń dla systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym • utrudnienia w koordynowaniu akcją reagowania w sytuacjach kryzysowych • utrudniony obieg informacji oraz brak dostępu do danych niezbędnych do pracy służb bezpieczeństwa i porządku publicznego, a także utrudnienia w funkcjonowaniu organów władzy administracji publicznej • dezorganizacja systemów zabezpieczających funkcjonowanie życia społecznego (np. systemu ratownictwa medycznego, centralnych systemów ewidencji, możliwości dokonywania opłat i operacji bezgotówkowych, systemu oczyszczania ścieków, komputerowo zarządzanych punktów ujęcia i przesyłu wody) • negatywny, bezpośredni wpływ na funkcjonowanie infrastruktury krytycznej związanej m. in. z ratownictwem, zapewnieniem ciągłości działania administracji publicznej. ŚRODOWISKO NATURALNE: Brak bezpośrednich skutków.

Na terenie całego kraju. NAJCZĘSTSZE SKUTKI ZAGROŻENIA LUDNOŚĆ: • bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia osób (np. brak możliwości wezwania karetki pogotowia) • brak możliwości nawiązania skutecznego kontaktu oraz uzyskania i przekazywania informacji • panika wśród ludności oraz zagrożenie zakłócenia porządku publicznego • brak możliwości wykonywania zadań merytorycznych przez pracowników.

Część A KPZK str. 39

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej

SKAŻENIE CHEMICZNE NA LĄDZIE I MORZU SKAŻENIE CHEMICZNE to zanieczyszczenie środowiska naturalnego oraz przedmiotów i budowli substancjami szkodliwymi dla ludzi zwierząt i roślin. Skażenie może być spowodowane celowo albo poprzez błąd ludzki lub zawodne systemy techniczno - organizacyjne, zabezpieczające systemy użytkowania substancji niebezpiecznych. Przykładem takich działań może być celowe zastosowanie bojowych środków trujących, ale też brak kontroli nad systemami zarządzania ryzykiem i systemami bezpieczeństwa w procesach magazynowania, transportowania lub przerabiania substancji niebezpiecznych prowadzących do poważnej awarii przemysłowej lub katastrofy komunikacyjnej. Może być także efektem utraty kontroli nad systemami bezpieczeństwa w wielu procesach rolniczych, transportowych, energetycznych i dotyczących funkcjonowania baz surowcowych, magazynowych i przeładunkowych, a także dotyczących funkcjonowania sektorów przemysłu: chemicznego i petrochemicznego, spożywczego, wydobywczego, farmaceutycznego, drzewnego.

• • • • • • •

PRZYCZYNY I TYPY • awaria w zakładach produkujących i magazynujących niebezpieczne substancje chemiczne spowodowana błędem ludzkim, błędem technicznym, brakiem nadzoru, wypadkiem, niskim stanem jakościowym systemów zabezpieczenia techniczno – organizacyjnego, rozszczelnieniem zbiornika lub instalacji z toksyczną substancją, nieprzestrzeganiem przepisów przeciwpożarowych, katastrofą naturalną, zdarzeniem o charakterze terrorystycznym lub pośrednio przez niewłaściwą oceną ryzyka technicznego, wybuchowo-pożarowego i procesowego • katastrofa podczas transportu niebezpiecznych substancji chemicznych spowodowana błędem ludzkim, występowaniem niekorzystnych warunków meteorologicznych, złym zabezpieczeniem lub złym stanem dróg- nawierzchni, wysokim stopniem zużycia technicznego pojazdów, statków lub taboru kolejowego, usterkami infrastruktury kolejowej • wypadek żeglugowy w żegludze śródlądowej (zatonięcie statku; zderzenie się statków; zdarzenie związane z ruchem lub postojem statku; spowodowanie przez statek poważnej awarii w rozumieniu przepisów Prawa ochrony środowiska; uszkodzenie przez statek budowli lub urządzeń hydrotechnicznych albo budowli lub linii przesyłowych krzyżujących się z drogą wodną; uszkodzenie statku w wyniku najechania na mieliznę lub przeszkodę podwodną, budowlę lub urządzenie hydrotechniczne albo

budowlę lub linię przesyłową krzyżującą się z drogą wodną; pożar lub wybuch na statku; zgubienie przez statek części ładunku, powodujących zagrożenie dla bezpieczeństwa przepływających statków) katastrofa morska spowodowana błędem ludzkim (załogi statku lub służb morskich), awarią techniczną, występowaniem niekorzystnych warunków meteorologicznych (mgła, zalodzenie, sztorm), incydent morski, incydent zanieczyszczenia, zanieczyszczenie eksploatacyjne uwolnienie bojowych środków trujących z zatopionych składowisk broni chemicznej, spowodowane m.in. procesem korozji pojemników uwolnienie paliwa z zatopionych w polskich obszarach morskich wraków awaria rurociągów transportowych spowodowana błędem ludzkim, błędem inżynierskim, osłabieniem wytrzymałości materiału nielegalne miejsca przetwarzania odpadów (m.in. odzyskiwania surowców wtórnych, unieszkodliwiania odpadów np. poprzez spalanie lub składowanie) brak realizacji analiz zagrożeń i oceny ryzyka procesowo- technicznego wobec istniejących obiektów oraz w procesie ich modernizacji lub budowy nowych, począwszy od etapu projektowania.

OBSZAR WYSTĘPOWANIA Na terenie całego kraju w szczególności: • na głównych szlakach drogowych (szczególnie tranzytowych), kolejowych o największym ruchu pojazdów oraz w żegludze śródlądowej, w których to przewożone są substancje niebezpieczne oraz tereny bezpośrednio do nich przyległe, punkty przeładunkowe • tereny zakładów dużego oraz zwiększonego ryzyka oraz tereny bezpośrednio do nich przyległe • magazyny zakładów dużego oraz zwiększonego ryzyka, przechowujące niebezpieczne substancje chemiczne • rurociągi do przesyłania ropy naftowej i produktów naftowych (finalnych), gazociągi • śródlądowe drogi wodne uznane za żeglowne na podstawie przepisów Prawa wodnego • szlaki morskie, podejścia do portów w Gdańsku, Gdyni, Świnoujściu i innych miejscach krzyżowania się międzynarodowych szlaków tankowców oraz brzeg morski Część A KPZK str. 40

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej

SKAŻENIE CHEMICZNE NA LĄDZIE I MORZU • lotniska świadczące usługi załadunku, wyładunku i magazynowania towarów • rejony zatopienia bojowych środków chemicznych oraz wraków w polskich obszarach morskich (POM). W 2020 roku organy Inspekcji Ochrony Środowiska (IOŚ) zarejestrowały 44 zdarzenia o znamionach poważnej awarii, z których 6 podlegało obowiązkowi zgłoszenia do Głównego Inspektora Ochrony Środowiska (GIOŚ) zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 30 grudnia 2002 roku w sprawie poważnych awarii objętych obowiązkiem zgłoszenia do Głównego Inspektora Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2003 r. poz. 58 oraz z 2016 r. poz. 799). Spośród 6 zdarzeń objętych obowiązkiem zgłoszenia do GIOŚ: ▪ 3 wystąpiły na terenie zakładów, w tym 2 na terenie zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej ▪ 3 wystąpiły w transporcie rurociągowym.

*Liczba poważnych awarii oraz zdarzeń o znamionach poważnych awarii zarejestrowanych przez IOŚ w 2020 r. Województwo Liczba zdarzeń Dolnośląskie 6 Kujawsko-Pomorskie 1 Lubelskie 3 Lubuskie 0 Łódzkie 1 Małopolskie 7 Mazowieckie 15 Opolskie 0 Podkarpackie 0 Podlaskie 0 Pomorskie 4 Śląskie 5 Świętokrzyskie 1 Warmińsko-Mazurskie 1 Wielkopolskie 0 Zachodniopomorskie 0

Razem

*Dane udostępnione przez GIOŚ. Awarie nie miały skutków w skali kraju.

Część A KPZK str. 41

SKAŻENIE CHEMICZNE NA LĄDZIE I MORZU

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej

Zagrożenie chemiczne z uwzględnieniem kryteriów: zakłady przemysłowe, w tym magazynowe oraz porty rzeczne i morskie (część lądowa), rurociągi do transportu ropy naftowej i produktów naftowych oraz gazociągi. Źródło: Plan zarządzania kryzysowego Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej, Szefa Obrony Cywilnej Kraju

Liczba zakładów kategorii ZDR oraz ZRR w poszczególnych województwach - 452 Źródło: Plan zarządzania kryzysowego Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej, Szefa Obrony Cywilnej Kraju

Część A KPZK str. 42

SKAŻENIE CHEMICZNE NA LĄDZIE I MORZU

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej

NAJCZĘSTSZE SKUTKI ZAGROŻENIA LUDNOŚĆ: • bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia osób • okresowe utrudnienia w przemieszczaniu się • brak dostępu do żywności i wody pitnej • konieczność ewakuacji ludności i ewentualnego zorganizowania zastępczych miejsc kwaterunkowych • panika wśród ludności oraz zagrożenie zakłócenia porządku publicznego • izolacja znacznych terenów objętych skażeniem. GOSPODARKA/MIENIE/INFRASTRUKTURA: • zniszczenie zbiorów w gospodarstwach rolnych: − osłabienie ekonomiczne przemysłu spożywczego − wzrost cen produktów żywnościowych − wypłata odszkodowań dla producentów rolnych oraz przedsiębiorców zajmujących się przetwarzaniem i sprzedażą żywności • zniszczenia w infrastrukturze komunalnej i transportowej − skażenie źródeł wody lub sieci wodociągowej − długoterminowe zablokowanie szlaków/węzłów komunikacyjnych powodujące unieruchomienie lub utrudnienia w transporcie − utrudnienia komunikacyjne • znaczny spadek PKB w wyniku zakłócenia procesów technologicznych w zakładach pracy, gdzie wystąpiły skażenia i w konsekwencji zmniejszenie produkcji określonych artykułów lub świadczenia usług − straty w dziedzictwie narodowym – zniszczenia zabytków ruchomych, długotrwałe zablokowanie dostępu do zabytków nieruchomych i ruchomych. ŚRODOWISKO NATURALNE: • skażenia gleby, powietrza, wód powierzchniowych, wód morskich, brzegu morskiego oraz fauny i flory.

Część A KPZK str. 43

ZAKŁÓCENIE W SYSTEMIE GAZOWYM ZAKŁÓCENIE W SYSTEMIE GAZOWYM Zakłócenia dostaw gazu ziemnego do odbiorców końcowych mogą być spowodowane przez szereg zróżnicowanych przyczyn, wśród których należy wymienić: PRZYCZYNY I TYPY • awarie techniczne infrastruktury gazowej na terenie kraju lub poza jego granicami • zużycie elementów infrastruktury • niekorzystne wydarzenia w środowisku międzynarodowym, tj. m.in. konflikty polityczno-gospodarcze w państwach dostawcach gazu ziemnego lub państwach tranzytowych skutkujące ograniczeniami lub przerwami w dostawach gazu ziemnego • błąd ludzki m.in. podczas robót budowlano – inżynieryjnych • awarie bądź ataki na systemy informacyjne służące do świadczenia usług kluczowych • katastrofy naturalne (powódź, pożary, trzęsienia ziemi) • niekorzystne warunki atmosferyczne (silne mrozy), w efekcie których nastąpi gwałtowny wzrost zapotrzebowania na paliwa do ogrzewania • zdarzenie o charakterze terrorystycznym • wandalizm, sabotaż, strajki w powiązanych sektorach (porty, transport itp.) • brak realizacji analiz zagrożeń i oceny ryzyka procesowo- technicznego wobec istniejących obiektów oraz w procesie ich modernizacji lub budowy nowych, począwszy od etapu projektowania.

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej NAJCZĘSTSZE SKUTKI ZAGROŻENIA LUDNOŚĆ: • niezadowolenie, panika, niepokoje społeczne • w przypadku awarii infrastruktury gazowej w skrajnych przypadkach bezpośrednie zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi, konieczność ewakuacji mieszkańców i zapewnienia warunków do przetrwania. GOSPODARKA/MIENIE/INFRASTRUKTURA: • w ujęciu międzynarodowym, krajowym lub lokalnym mogą wystąpić zakłócenia w dostawach gazu do odbiorców końcowych • ograniczenia w prowadzeniu działalności gospodarczej • spadek PKB w wyniku zakłóceń w sektorach uzależnionych od zaopatrzenia w gaz ziemny (zakłady chemiczne (azotowe), zakłady petrochemiczne, elektrociepłownie, elektrownie, zakłady przemysłu rolno-spożywczego, wytwarzania mas bitumicznych, przemysłu elektrotechnicznego) • zachwianie funkcjonowania systemu elektroenergetycznego i ciepłowniczego • w przypadku długotrwałego braku dostaw paliw gazowych konieczność przestawienia się na inne źródła energii. ŚRODOWISKO NATURALNE: Brak bezpośrednich skutków.

Awaria sieci gazowej to nagłe zdarzenie powodujące utratę technicznej sprawności urządzeń lub obiektów sieci gazowej, polegające w szczególności na rozszczelnieniu gazociągu, uszkodzeniu urządzeń w stacjach gazowych, któremu towarzyszy nieplanowy wyciek gazu, i w odniesieniu do którego zachodzi niebezpieczeństwo wystąpienia wybuchu oraz pożaru. Awaria to zjawisko niespodziewane stwarzające zagrożenie dla ludzi, mienia oraz środowiska naturalnego. OBSZARY WYSTĘPOWANIA Na terenie całego kraju.

Część A KPZK str. 44

ZAKŁÓCENIE W SYSTEMIE GAZOWYM

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej

Sieć przesyłowa Gaz-System SA

Część A KPZK str. 45

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej

KATASTROFA MORSKA KATASTROFA MORSKA wymagająca masowej operacji ratowniczej (MRO – mass rescue operation) to sytuacja wymagająca natychmiastowej asysty ratowniczej w stosunku do dużej liczby osób znajdujących się w niebezpieczeństwie na morzu, gdzie normalnie dostępne siły i środki poszukiwawczo – ratownicze (SAR) danego państwa mogą być niewystarczające. MRO na morzu występują w małej częstotliwości w stosunku do typowych działań morskich służb SAR, ale w skali globalnej incydenty wymagające masowych operacji ratowniczych nie są rzadkością. Katastrofa dużego statku pasażerskiego lub samolotu może wymagać ratowania setek, a nawet tysięcy pasażerów i członków załogi, w złych warunkach atmosferycznych, przy wysokim stanie morza (falowaniu), gdzie wielu rozbitków nie będzie miało żadnego przygotowania do prawidłowego zachowania się w takiej sytuacji, a tym samym ich szanse na przeżycie będą bardzo małe. Kompleksowe plany prowadzenia natychmiastowych działań ratowniczych o szerokim zakresie są podstawą do zapobieżenia utraty życia na dużą skalę. W przypadku MRO trudno jest opierać się na praktycznym doświadczeniu. Należy jednak zdawać sobie sprawę z faktu, że zdarzenie to może wystąpić wszędzie i w każdej chwili. Może dotyczyć setek lub tysięcy osób. Efektywna operacja ratownicza w przypadku wielkiej katastrofy morskiej wymaga natychmiastowej, dobrze przygotowanej i dokładnie koordynowanej akcji ratowniczej z użyciem wielu sił i środków różnych organizacji oraz instytucji zarówno na morzu, jak i na lądzie. Wymienione poniżej wymagania są typowe dla MRO: • intensywne i o najwyższym priorytecie starania w celu ratowania życia, z użyciem sił i środków różnych struktur państwowych oraz formacji ratowniczych lądowych i morskich • działania w celu ratowania środowiska naturalnego i mienia – ograniczenie skutków katastrofy morskiej • natychmiastowa dostępność zwiększonej liczby kompetentnego personelu na kluczowych stanowiskach wszystkich zaangażowanych organizacji i instytucji • dostęp do wielu różnorodnych środków łączności zapewniających bezpośrednią komunikację na różnych poziomach oraz przekazywanie dużej ilości informacji koniecznych do efektywnego prowadzenia działań ratowniczych pomiędzy zaangażowanymi organizacjami i instytucjami • wyposażenie i logistyka na bezprecedensowym poziomie

• intensywne, zintegrowane planowanie, kierowanie oraz operacyjny wysiłek w czasie prowadzenia operacji • szybki dostęp do informacji niezbędnych do wspomożenia działań ratowniczych oraz informowania społeczeństwa, rodzin i bliskich osób znajdujących się lub mogących znajdować się w niebezpieczeństwie • efektywność prowadzonej operacji zależy od wcześniejszego przygotowania i planowania na wszystkich poziomach. PRZYCZYNY I TYPY • błąd ludzki • awaria techniczna • ekstremalne warunki pogodowe • połączenie błędu ludzkiego, awarii technicznej w ekstremalnych warunkach pogodowych • zdarzenie o charakterze terrorystycznym. ZESTAWIENIE PRZYCZYN I SKUTKÓW KATASTROF STATKÓW PASAŻERSKICH Lp. 1.

Przyczyny katastrof morskich brak wystarczającej stateczności lub utrata stateczności spowodowana: - nabieraniem wody - przemieszczeniem się ładunku - oblodzeniem

ograniczenie lub utrata zdolności manewrowej

Możliwe skutki 1. skierowanie statku do miejsca schronienia bez konieczności ewakuacji 2. konieczna, planowa ewakuacja – minimalna groźba utraty stateczności 3. konieczna natychmiastowa ewakuacja – duże prawdopodobieństwo utraty stateczności 4. opuszczenie statku – groźba przewrócenia statku 1. holowanie statku do miejsca schronienia bez konieczności ewakuacji 2. holowanie statku z konieczną, planową ewakuacją – minimalna groźba zatonięcia 3. ze względu na warunki pogodowe konieczna natychmiastowa ewakuacja

Część A KPZK str. 46

KATASTROFA MORSKA Lp.

Przyczyny katastrof morskich

pożar, którego nie można opanować środkami własnymi statku

kolizja z innym statkiem czy obiektem

wejście na mieliznę

ekstremalne warunki pogodowe

Możliwe skutki – duże prawdopodobieństwo zatonięcia 4. ekstremalne warunki pogodowe – opuszczenie statku – statek tonie 1. konieczna, planowa ewakuacja – w pierwszej fazie pożaru 2. konieczna natychmiastowa ewakuacja – duże prawdopodobieństwo odcięcia osób przez płomienie 3. opuszczenie statku – pożar rozprzestrzenia się błyskawicznie i istnieje groźba utraty środków ratunkowych i śmierci w płomieniach 1. konieczna, planowa ewakuacja – uszkodzenia są na tyle poważne, że jest minimalna groźba zatonięcia 2. konieczna natychmiastowa ewakuacja – duże prawdopodobieństwo zatonięcia lub utraty stateczności 3. opuszczenie statku – statek tonie 1. konieczna, planowa ewakuacja – uszkodzenia są poważne 2. konieczna natychmiastowa ewakuacja – duże prawdopodobieństwo utraty stateczności lub przełamania 1. konieczna natychmiastowa ewakuacja – duże prawdopodobieństwo zatonięcia 2. opuszczenie statku – statek tonie

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej Wybrane katastrofy morskie wymagające MRO Rejon katastrofy/ nazwa jednostki Morze Bałtyckie m/f Estonia m/f Heweliusz Morze Śródziemne c/v Costa Concordia m/f Norman Atlantic Kanał La Manche m/f Herald of Free Enterprise

Liczba osób w zagrożeniu

Liczba ofiar

989 64

852 55

4229 542

32 30

539

193

Część A KPZK str. 47

KATASTROFA MORSKA OBSZAR ODPOWIEDZIALNOŚCI Polska Strefa Odpowiedzialności za poszukiwanie i ratownictwo (SRR – search and rescue region) została ustanowiona w drodze porozumień dwustronnych z sąsiadującymi z RP państwami basenu Morza Bałtyckiego, na podstawie Międzynarodowej konwencji o poszukiwaniu i ratownictwie morskim, sporządzonej w Hamburgu dnia 27 kwietnia 1979 r. (Dz. U. z 1988 r. poz. 184) – Konwencji SAR. Polski SRR obejmuje obszar o wielkości ok. 30 tys. km2.

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej NAJCZĘSTSZE SKUTKI ZAGROŻENIA LUDNOŚĆ: • bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia dużej liczby osób (załoga i pasażerowie) • konieczność natychmiastowej ewakuacji • konieczność zapewnienia opieki medycznej i bytowej dla dużej liczby osób ewakuowanych z morza • konieczność identyfikacji osób ewakuowanych i zapewnienia ich transportu do miejsc docelowych. GOSPODARKA/MIENIE/INFRASTRUKTURA: • zagrożenie bezpieczeństwa żeglugi (np. dryfujący wrak) • zagrożenie dla funkcjonowania portów morskich o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej oraz portów o znaczeniu regionalnym • zagrożenie dla gospodarki gmin nadmorskich w związku z zanieczyszczeniem obszarów cennych pod względem turystycznym (np. plaże, parki narodowe) • zagrożenie dla sektora rybołówstwa morskiego. ŚRODOWISKO NATURALNE: • skażenie środowiska morskiego w tym wód morskich, flory i fauny • skażenie brzegu morskiego.

Część A KPZK str. 48

ZDARZENIE O CHARAKETRZE TERRORYSTYCZNYM

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej

ZDARZENIE O CHARAKTERZE TERRORYSTYCZNYM to zgodnie z art. 2 pkt 7

POTENCJALNE CELE ATAKU

ustawy z dnia 10 czerwca 2016 r. o działaniach antyterrorystycznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 796 oraz z 2021 r. poz. 464 i 815) sytuacja, co do której istnieje podejrzenie, że powstała na skutek przestępstwa o charakterze terrorystycznym, o którym mowa w art. 115 § 20 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, lub zagrożenie zaistnienia takiego przestępstwa.

• skupiska ludzi – miejsca wyodrębnione z uwagi na przebywanie w nich dużej liczby ludzi, w szczególności masowe obiekty sportowe i najbardziej popularne centra handlowe

Polska nie jest obecnie pierwszoplanowym celem ewentualnych zamachów terrorystycznych. Podobnie jak w poprzednich latach zagrożenie terrorystyczne na terytorium RP pozostaje na niskim poziomie, pomimo utrzymującego się wysokiego ryzyka atakami terrorystycznymi na świecie, w tym w Europie. Jednakże należy brać pod uwagę możliwość przeprowadzenia zamachu na cele zlokalizowane na terytorium RP. Wynika to między innymi z takich czynników (potencjalnych źródeł zagrożeń) jak: obecność na terytorium RP zradykalizowanych osób z rejonów podwyższonego ryzyka, powroty zagranicznych bojowników ze stref konfliktów do miejsca zamieszkania (przez terytorium Polski), aktywność ekstremistów/terrorystów działających w oparciu o taktykę solo/lone terrorists, działalność ugrupowań propagujących skrajne ideologie, a także możliwych działań hybrydowych. Czynnikami, które wpływają na ewentualne zainteresowanie terrorystów Polską jest obecność sił zbrojnych NATO oraz placówek dyplomatycznych państw zachodnich, Izraela i Federacji Rosyjskiej, ruch przyjazdowy obywateli Izraela do miejsc martyrologii żydowskiej, nasilenie się nielegalnej migracji przez wschodnią, zewnętrzną granicę UE.

• administracja publiczna – siedziby władz, urzędy, placówki dyplomatyczne oraz inne obiekty związane z działalnością instytucji państwowych i samorządowych • sektor przetwórstwa chemicznego – zakłady przemysłowe wykorzystujące w procesie produkcji niebezpieczne substancje chemiczne w dużej ilości • system energetyczny – elektrownie, elektrociepłownie oraz sieci przesyłowe • sektor paliwowo-gazowy – obiekty związane z wydobyciem, produkcją, przetwarzaniem, przechowywaniem bądź transportowaniem produktów ropopochodnych oraz gazu ziemnego • obiekty wojskowe – jednostki, zakłady produkcji zbrojeniowej • system transportowy – środki komunikacji, szlaki transportowe oraz ich infrastruktura (dworce kolejowe i autobusowe, stacje metra, środki komunikacji miejskiej, porty morskie i lotnicze) • sieci telekomunikacyjne oraz teleinformatyczne – urządzenia telekomunikacyjne, oprócz telekomunikacyjnych urządzeń końcowych oraz w szczególności linie, kanalizacje kablowe, słupy, wieże, maszty, kable, przewody oraz osprzęt, wykorzystywane do zapewnienia telekomunikacji, a także urządzenia teleinformatyczne i oprogramowania • obiekty religijne oraz instytucje kultury – obiekty kultury i dziedzictwa narodowego, miejsca pamięci, ośrodki kultu religijnego. Realne zagrożenie może dotyczyć polskich obywateli wyjeżdżających za granicę w celach biznesowych, turystycznych lub misyjnych do krajów, w których są aktywne organizacje terrorystyczne. Ponadto, w związku z wysokim poziomem zagrożenia w Europie, przypadkowymi ofiarami zamachu mogą być Polacy przebywający na terytorium Unii Europejskiej. Celem ataku mogą być również żołnierze z Polskich Kontyngentów Wojskowych przebywający na misjach zagranicznych oraz polskie placówki dyplomatyczne i konsularne w krajach ogarniętych konfliktem lub będących terenem działalności organizacji terrorystycznych.

Część A KPZK str. 49

ZDARZENIE O CHARAKETRZE TERRORYSTYCZNYM Akty o charakterze terrorystycznym na świecie, w wyniku których śmierć ponieśli obywatele RP – począwszy od 11 września 2001 r. • 11 września 2001 r.: USA – atak terrorystyczny na WTC w Nowym Jorku, zginęło 6 obywateli RP • 12 października 2002 r.: Indonezja – seria wybuchów bomb w kurorcie Kuta na Bali, zginął 1 obywatel RP • 11 marca 2004 r.: Hiszpania – seria ataków terrorystycznych na pociągi w Madrycie, zginęło 4 obywateli RP • 7 maja 2004 r.: Irak – samochód polskiej ekipy dziennikarzy został ostrzelany z broni maszynowej, zginął 1 obywatel RP • 7 lipca 2005 r.: Wielka Brytania – seria ataków terrorystycznych na metro i autobusy komunikacji miejskiej w Londynie, zginęło 3 obywateli RP • 3 października 2007 r.: Irak – atak na polskiego ambasadora w Bagdadzie, zginął 1 obywatel RP (funkcjonariusz BOR) • 7 lutego 2009 r.: Pakistan – porwanie i zamordowanie polskiego geologa, zginął 1 obywatel RP • 18 marca 2015 r.: Tunezja – atak terrorystyczny w Muzeum Bardo, zginęło 3 obywateli RP • 21 września 2015 r.: Somalia – zamach terrorystyczny w Mogadiszu, zginęło 2 obywateli RP • 14 lipca 2016 r.: Francja – atak terrorystyczny na Promenadzie Anglików w Nicei, zginęło 2 obywateli RP • 19 grudnia 2016 r.: Niemcy – atak terrorystyczny podczas jarmarku bożonarodzeniowego w Berlinie, zginął 1 obywatel RP • 22 maja 2017 r.: Wielka Brytania – samobójczy atak bombowy podczas koncertu na terenie Manchester Arena w Manchesterze, zginęło 2 obywateli RP • 11 grudnia 2018 r.: Francja – atak terrorystyczny podczas jarmarku bożonarodzeniowego w Strasburgu, zginął 1 obywatel RP • 3 stycznia 2019 r.: Francja – atak w parku w miejscowości Villejuif, zginął 1 obywatel RP.

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej POTENCJALNE SKUTKI ZAGROŻENIA LUDNOŚĆ: • bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia • konieczność ewakuacji ludności • narażenie na działanie izotopów promieniotwórczych, uwolnienie czynnika biologicznego lub skażenia chemicznego, powodujące masową liczbę osób poszkodowanych • pożar wielkopowierzchniowy • panika wśród ludności oraz zagrożenie zakłócenia porządku publicznego. GOSPODARKA/MIENIE/INFRASTRUKTURA: • istotne skutki, w tym międzynarodowe, o charakterze politycznym i wizerunkowym • zniszczenia w infrastrukturze komunalnej i transportowej • zakłócenia procesów w obiektach, w których wystąpił atak i w konsekwencji zmniejszenie produkcji określonych artykułów lub świadczenia usług i znaczne straty finansowe • zniszczenie obiektów przynależnych do infrastruktury krytycznej, paraliż komunikacyjny znacznych obszarów aglomeracji (kraju) • trudności w zaopatrzeniu systemów elektroenergetycznych, paliwowych i gazowych • zakłócenia funkcjonowania systemów telekomunikacyjnych i systemów teleinformatycznych • straty w dziedzictwie narodowym - możliwość zniszczenia obiektów zabytkowych. ŚRODOWISKO NATURALNE: • skażenie gleby, powietrza, wód powierzchniowych.

Część A KPZK str. 50

SKAŻENIE PROMIENIOTWÓRCZE Zgodnie z art. 3 pkt. 43 ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. – Prawo atomowe (Dz.U. 2021 poz. 623), SKAŻENIE PROMIENIOTWÓRCZE to niezamierzona lub niepożądana obecność substancji promieniotwórczych: a) na powierzchni lub w ciałach stałych, cieczach lub gazach, b) wewnątrz lub na powierzchni ciała ludzkiego. Natomiast, zgodnie z art. 3 pkt. 55 ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. – Prawo atomowe (Dz.U. 2021 poz. 623), jako zdarzenie radiacyjne rozumie się nietypową sytuację lub zdarzenie związane ze źródłem promieniowania jonizującego, wymagające podjęcia pilnych działań interwencyjnych w celu: a) złagodzenia poważnych niepożądanych skutków dla zdrowia ludzi, ich bezpieczeństwa, jakości życia, mienia lub środowiska lub b) zmniejszenia ryzyka, które mogłoby doprowadzić do poważnych niepożądanych skutków, o których mowa w lit. a. PRZYCZYNY I TYPY • awaria elektrowni jądrowej lub reaktora badawczego o skutkach wykraczających poza teren obiektu, spowodowana naruszeniem procedur bezpieczeństwa, katastrofą naturalną, zdarzeniem o charakterze terrorystycznym, cyberatakiem • zdarzenie radiacyjne w obiekcie jądrowym spowodowane nieprawidłowym przechowywaniem źródeł promieniotwórczych i odpadów promieniotwórczych, stosowaniem źródeł promieniotwórczych albo przetwarzaniem lub składowaniem odpadów promieniotwórczych • zdarzenie radiacyjne podczas transportu: wypadek, zdarzenie o charakterze terrorystycznym, nieprzestrzeganie przepisów prawa i procedur bezpieczeństwa, wystąpienie niekorzystnych warunków meteorologicznych lub zastosowanie nieprawidłowych zabezpieczeń technicznych • nieprawidłowe przechowywanie źródeł promieniotwórczych i odpadów promieniotwórczych. Na podstawie danych przekazywanych przez jednostki organizacyjne funkcjonujące na terenie RP należy przyjąć, że obecnie zdarzenie radiacyjne powodujące zagrożenie o zasięgu krajowym może wystąpić jedynie w przypadku awarii w elektrowni jądrowej albo obiektu/instalacji związanych ze zbrojeniami jądrowymi zlokalizowanych poza granicami Polski albo wskutek ataku terrorystycznego z użyciem tzw. „brudnej bomby” (zdarzenie o małym prawdopodobieństwie).

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej OBSZAR WYSTĘPOWANIA • przejścia graniczne i szlaki komunikacyjne, którymi przebiega transport źródeł promieniotwórczych, odpadów promieniotwórczych i wypalonego paliwa jądrowego • obiekty w przemyśle, nauce, służbie zdrowia wykorzystujące źródła promieniotwórcze • elektrownie jądrowe i obiekty/instalacje związane ze zbrojeniami jądrowymi zlokalizowane na terenie państw sąsiednich. NAJCZĘSTSZE SKUTKI ZAGROŻENIA LUDNOŚĆ: • bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia osób • negatywny wpływ na zdrowie psychiczne • okresowe utrudnienia w przemieszczaniu się • ograniczenie dostępu do żywności i wody pitnej • ewentualna konieczność ewakuacji ludności lub zastosowanie innych działań interwencyjnych • izolacja znacznych terenów • panika wśród ludności oraz zagrożenie wystąpieniem zakłóceń porządku publicznego. GOSPODARKA/MIENIE/INFRASTRUKTURA: • zniszczenie hodowli i zbiorów w gospodarstwach rolnych: − osłabienie ekonomiczne przemysłu spożywczego − wzrost cen produktów żywnościowych i pasz dla zwierząt − wypłata odszkodowań dla przedsiębiorców zajmujących się przetwarzaniem i sprzedażą żywności lub pasz dla zwierząt lub hodowlą zwierząt • utrudnienia w funkcjonowaniu infrastruktury komunalnej i transportowej: − skażenie źródeł wody lub sieci wodociągowej − długoterminowe zablokowanie szlaków/węzłów komunikacyjnych powodujące unieruchomienie lub utrudnienia w transporcie • długofalowe skutki w postaci spadku poziomu ruchu turystycznego w regionie po stwierdzeniu wystąpienia skażenia promieniotwórczego • blokada w obrębie handlu wewnątrzunijnego i eksportu Część A KPZK str. 51

SKAŻENIE PROMIENIOTWÓRCZE • utrudnienia w funkcjonowaniu szpitali związane ze znaczną liczbą osób, które będą chciały się przebadać pod kątem ewentualnego skażenia promieniotwórczego • brak albo ograniczenie świadczenia usług pocztowych.

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej • ŚRODOWISKO NATURALNE: • skażenie gleby, powietrza, wód powierzchniowych • bezpośrednie zagrożenie dla zwierząt, roślin i grzybów, zmiany siedlisk.

Elektrownie jądrowe w odległości do 300 km od granic Polski.

Źródło: Raport roczny. Działalność Prezesa Państwowej Agencji Atomistyki oraz ocena stanu bezpieczeństwa jądrowego oraz ochrony radiologicznej w Polsce w 2020 roku. Część A KPZK str. 52

ZBIOROWE ZAKŁÓCENIE PORZĄDKU PUBLICZNEGO Przez ZBIOROWE ZAKŁÓCENIE PORZĄDKU PUBLICZNEGO rozumie się nielegalny strajk, nielegalne zgromadzenie lub zbiorowe łamanie prawa podczas legalnego strajku lub zgromadzenia. Zakłócenia takie mogą prowadzić do paraliżu funkcjonowania administracji publicznej, wybranych dziedzin życia lub kluczowych gałęzi gospodarki. Występują one głównie z przyczyn ekonomicznych lub społecznych. Mogą również wystąpić na tle etnicznym, religijnym, ideologicznym lub kulturowym. PRZYCZYNY • zmniejszanie się liczby miejsc pracy, redukcja zatrudnienia spowodowana pogarszającą się sytuacją gospodarczą • gwałtowny wzrost bezrobocia oraz wzrost konkurencji na rynku pracy spowodowany niekontrolowanym napływem na polski rynek pracy pracowników z krajów podwyższonego ryzyka migracyjnego • gwałtowny wzrost cen podstawowych artykułów spożywczych • wzrost inflacji powodujący gwałtowny spadek siły nabywczej pieniądza • negatywny odbiór rozwiązań prawnych przez niektóre grupy pracownicze i społeczne • likwidacja, prywatyzacja lub restrukturyzacja niektórych branż, sektorów lub zakładów pracy • nieterminowe wypłaty wynagrodzeń na przykład spowodowane brakiem płynności finansowej przedsiębiorców • brak podwyżek uposażenia • strajki solidarnościowe w celu poparcia strajkujących w innej placówce • zerwanie relacji dialogu społecznego • wzrost nastrojów niepokoju społecznego • nieprzewidziane zdarzenia wywołujące silne emocje w społeczeństwie • obniżenie progu społecznej tolerancji.

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej • miejsca zgromadzeń • miejsca organizacji wydarzeń politycznych, międzynarodowych itp. • okolice i drogi dotarcia do wyżej wymienionych miejsc. NAJCZĘSTSZE SKUTKI ZAGROŻENIA LUDNOŚĆ: • bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia osób (również pośrednio w wyniku utrudnionego dostępu do systemu opieki zdrowotnej) • okresowe utrudnienia w przemieszczaniu się. GOSPODARKA/MIENIE/INFRASTRUKTURA: • uszkodzenie i dewastacja mienia i infrastruktury • zakłócenia w infrastrukturze komunikacyjnej − długoterminowe zablokowanie szlaków/węzłów komunikacyjnych powodujące unieruchomienie lub utrudnienia w transporcie − niemożność dotarcia mieszkańców do zakładów pracy; utrudnienia ratownicze • zakłócenia w infrastrukturze wytwarzania, przesyłu lub dystrybucji energii elektrycznej i ciepłowniczej − znaczące oddziaływanie na PKB: brak zasilania zakładów przemysłowych powodujące możliwe zakłócenia lub wstrzymanie produkcji szczególnie w małych i średnich przedsiębiorstwach • uszkodzenie i dewastacja obiektów zabytkowych. ŚRODOWISKO NATURALNE: Brak bezpośrednich skutków.

OBSZAR WYSTĘPOWANIA • podmioty lecznicze • przedsiębiorstwa i zakłady przemysłowe • siedziby organów administracji publicznej • inne budynki użyteczności publicznej lub zakłady pracy • szlaki komunikacyjne • miejsca imprez masowych Część A KPZK str. 53

SILNY MRÓZ / INSTENSYWNE OPADY ŚNIEGU

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej

SILNY MRÓZ – zgodnie z kryteriami wydawania ostrzeżeń meteorologicznych IMGW-

O INTENSYWNYCH OPADACH ŚNIEGU mówimy, gdy suma opadów w okresie nie

PIB, przyjmuje się, że silny mróz występuje wówczas, gdy temperatura powietrza spada poniżej -15°C. W aspekcie społecznym natomiast o silnym mrozie mówimy wtedy, gdy chłód staje się przyczyną śmierci ludzi i powoduje straty materialne. Jednocześnie silny wiatr w połączeniu z temperaturą powietrza tylko nieco poniżej 0° C może mieć taki sam skutek, jak powietrze o temperaturze poniżej - 30°C przy bezwietrznej pogodzie.

dłuższym niż 12 godzin spowoduje przyrost pokrywy śnieżnej od 10 cm do 15 cm, lub w czasie nie dłuższym niż 24 godziny spowoduje przyrost pokrywy śnieżnej o 15 cm i więcej. Intensywne opady śniegu charakteryzuje się przez podanie: przyrostu pokrywy śnieżnej w cm, zmienności natężeń opadów w czasie, rozkładu przestrzennego opadów.

Zagrożenie silny mróz/intensywne opady śniegu powiązane jest ze zmianą klimatu.

OBSZAR WYSTĘPOWANIA Najniższe średnie wartości temperatury w Polsce mają obszary górskie. W nizinnej części kraju najchłodniejszy jest rejon północno-wschodni, obejmujący Suwalszczyznę. W rejonie tym zimy są ostrzejsze i dłuższe, a lata stosunkowo krótkie.

Wartości minimalnej dobowej temperatury powietrza o prawdopodobieństwie wystąpienia 5% w wybranych miesiącach a) grudzień (1991-2020)

b) styczeń (1991-2020)

c) luty (1991-2020)

d) marzec (1991-2020)

Źródło: www.klimat.imgw.pl

Część A KPZK str. 54

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej

SILNY MRÓZ / INSTENSYWNE OPADY ŚNIEGU

KRYTERIA OSTRZEŻEŃ WG IMGW-PIB ZJAWISKO

STOPIEŃ ZAGROŻENIA 1 2

Silny mróz

KRYTERIA

SKUTKI

-25°C ≤ Tmin ≤ -15°C

Ryzyko wychłodzenia organizmów, odmrożenia, zamarznięcia.

-30°C < Tmin ≤ -25°C

Duże ryzyko wychłodzenia organizmów, odmrożenia, zamarznięcia, zamarzanie instalacji i urządzeń hydrotechnicznych.

Tmin ≤ -30°C

Na znacznym obszarze bardzo duże ryzyko wychłodzenia organizmów, odmrożenia, zamarznięcia, zamarzanie instalacji i urządzeń hydrotechnicznych, zagrożenie życia.

Przyrost pokrywy śnieżnej o 10 cm do 15 cm w czasie do 12 godzin lub przyrost pokrywy śnieżnej d 15 do 20 cm w czasie do 24 godzin Poza sezonem zimowym: przyrost pokrywy śnieżnej o 5 cm do 10 cm w czasie nie dłuższym niż 12 godzin Utrudnienia komunikacyjne, śliskość na drogach. lub przyrost pokrywy śnieżnej o 10 cm do 15 cm w czasie nie dłuższym niż 24 godziny

2 Intensywne opady śniegu

Przyrost pokrywy śnieżnej o 20 do 30 cm w czasie do 24 godzin na obszarach położonych poniżej 600 m n.p.m. lub przyrost pokrywy śnieżnej o 20 do 50 cm w czasie do 24 godzin na obszarach położonych powyżej 600 m n.p.m.

Utrudnienia komunikacyjne, nieprzejezdność dróg lokalnych.

Przyrost pokrywy śnieżnej powyżej 30 cm w czasie do 24 godzin na obszarach położonych poniżej 600 m n.p.m. lub przyrost pokrywy śnieżnej powyżej 50 cm w czasie do 24 godzin na obszarach położonych powyżej 600 m n.p.m.

Duże trudności komunikacyjne, nieprzejezdność dróg, uszkodzenia drzewostanu, uszkodzenia dachów, zagrożenie życia.

Zamiecie lub zawieje śnieżne - na przeważającym obszarze (więcej niż 50% obszaru, dla którego przewiduje się wystąpienie zjawiska), gdy zaistnieją łącznie następujące warunki: a)niestabilna pokrywa z suchego śniegu b) wiatr o prędkości 8m/s < Vśr ≤ 11m/s lub w porywach 15 m/s < V ≤ 20 m/s c) opady śniegu przy zawiejach śnieżnych

Szybkie tworzenie się zasp, utrudnienia komunikacyjne.

Zamiecie lub zawieje śnieżne - na przeważającym obszarze (więcej niż 50%

Liczne szybko narastające zaspy na dużych obszarach, trudności w komunikacji,

Część A KPZK str. 55

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej

SILNY MRÓZ / INSTENSYWNE OPADY ŚNIEGU Zawieje / zamiecie śnieżne

obszaru, dla którego przewiduje się wystąpienie zjawiska), gdy zaistnieją łącznie następujące warunki: a) min. 5 cm niestabilnej pokrywy z suchego śniegu b) wiatr o prędkości Vśr > 11m/s lub w porywach V > 20 m/s c) opady śniegu przy zawiejach śnieżnych

nieprzejezdność dróg.

Nie stosuje się

Nie dotyczy

NAJCZĘSTSZE SKUTKI ZAGROŻENIA LUDNOŚĆ: • bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi (odmrożenia i wychłodzenia organizmu, prowadzące w skrajnych przypadkach do śmierci – szczególnie podatne na zagrożenie są osoby starsze, bezdomne lub o niskim poziomie dochodów) • okresowe utrudnienia w przemieszczaniu się. GOSPODARKA/MIENIE/INFRASTRUKTURA: • w skrajnych przypadkach możliwe zniszczenie hodowli i zbiorów w gospodarstwach rolnych: − osłabienie ekonomiczne przemysłu spożywczego − wzrost cen produktów żywnościowych − wypłata odszkodowań dla przedsiębiorców zajmujących się przetwarzaniem i sprzedażą żywności • utrudnienia w funkcjonowaniu infrastruktury komunalnej i transportowej (w szczególności drogi, urządzenia i sieć kanalizacyjno-wodociągowa; pęknięcia szyn; awarie rozjazdów i urządzeń sterowania ruchem kolejowym, nieprzejezdność szlaków kolejowych; łamanie się słupów trakcyjnych, zerwanie trakcji, degradacja nawierzchni dróg startowych): − długoterminowe zablokowanie szlaków/węzłów komunikacyjnych powodujące unieruchomienie lub utrudnienia w transporcie − utrudnienia komunikacyjne − konieczność dużych nakładów z budżetu państwa związanych z utrzymaniem sprawności infrastruktury komunikacyjnej

• utrudnienia w funkcjonowaniu infrastruktury wytwarzania, przesyłu lub dystrybucji energii elektrycznej i ciepłowniczej − znaczące oddziaływanie na PKB: brak zasilania zakładów przemysłowych powodujące możliwe zakłócenia lub wstrzymanie produkcji szczególnie w małych i średnich przedsiębiorstwach; duże straty wynikające z potrzeby utrzymania w gotowości i pełnej wydajności systemów • zagrożenia obiektów użyteczności publicznej/lokali mieszkalnych/miejsc pracy • zakłócenia w funkcjonowaniu systemów telekomunikacyjnych i systemów teleinformatycznych: − ograniczenie bądź całkowita utrata łączności radiowej i telefonicznej − brak albo ograniczenie świadczenia usług telekomunikacyjnych lub pocztowych • zakłócenia w funkcjonowaniu systemu gazowego • zakłócenia w transporcie i komunikacji morskiej (w wyniku zlodzenia akwenów portów morskich, tras podejściowych i red portów) • zakłócenia w żegludze śródlądowej (w wyniku zlodzenia dróg wodnych) • zakłócenia w realizacji usług i procesów dotyczących infrastruktury krytycznej • straty w dziedzictwie narodowym – możliwość zniszczenia obiektów zabytkowych. ŚRODOWISKO NATURALNE: • zniszczenia środowiska naturalnego (skala zniszczeń uzależniona od skali i zasięgu zaistniałego zjawiska) w tym: − zniszczenia drzewostanu − straty w populacji zwierząt wolno żyjących. Część A KPZK str. 56

DEZINFORMACJA DEZINFORMACJA to tworzenie i rozpowszechnianie informacji, której oddziaływanie wpływa na procesy podejmowania decyzji, kształtowania poglądu, zgodnie z intencją oddziałującego informacją. Dezinformacja może być oparta na informacji prawdziwej, fałszywej lub wprowadzającej w błąd, w celu uzyskania działania lub zaniechania działania przez obiekt oddziaływania. Działania dezinformacyjne kojarzone były dotychczas głównie ze sferą środków aktywnych stosowanych w operacjach wojskowych, działaniami służb specjalnych, gdzie za pomocą odpowiednio przygotowanych informacji starano się wpływać na procesy decyzyjne obiektów oddziaływania i je zmylić, wprowadzić w błąd. W ostatnich latach ulega zmianie struktura i skala operacji prowadzonych przy użyciu dezinformacji. Operacje informacyjne oparte na komponencie dezinformacji stanowią istotny element zagrożeń dla bezpieczeństwa RP. Dezinformacja może mieć szerokie spektrum zastosowań i może pojawiać się w kontekście każdego istotnego zagrożenia dla bezpieczeństwa państwa. Epidemia, operacje wpływu, operacje wywiadowcze, operacje informacyjne, zakłócenia funkcjonowania systemów infrastruktury krytycznej i teleinformatycznej czy wpływ na rozpoznanie sytuacji przez sektor bezpieczeństwa RP to jedne z wielu możliwych obszarów zastosowania dezinformacji. Strategiczna, długofalowa dezinformacja stała się systematycznie stosowanym narzędziem wsparcia celów strategicznych systemów totalitarnych - narzędziem wywierania wpływu na państwo i społeczeństwo. Szerzenie niepewności lub nawet wrogości, strachu, wytworzenie chaosu informacyjnego, podważanie zaufania do władz i służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo, doprowadzenie do polaryzacji albo zakłócenia procesów demokratycznych, to jedne z już obserwowanych działań dezinformacyjnych. Ich konsekwencją mogą być np. niepokoje społeczne na różnych płaszczyznach (narodowościowej, kulturowej, ekonomicznej), czy wręcz zakłócenie funkcjonowania sektora administracji i bezpieczeństwa państwa, współpracy międzynarodowej pomiędzy państwami czy organizacjami międzynarodowymi, a nawet generowanie konfliktów lub zaostrzenie istniejących. Podstawowym narzędziem dezinformacji stała się informacja – traktowana instrumentalnie – służy do celowego zniekształcania postrzegania rzeczywistości, a przez to do wywierania wpływu na procesy decyzyjne jednostek i grup społecznych. Rozwój Internetu, mediów społecznościowych oraz nowoczesnych technologii i nawyków informacyjnych społeczeństwa stanowią nowe i bardziej efektywne środowisko operacyjne dla aktorów posługujących się operacjami informacyjnymi,

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej w tym dezinformacją. Wirtualne środowisko informacyjne stanowi obecnie efektywną sferę działań komunikacyjnych, w której informacje będące elementem operacji dezinformacyjnej rozprzestrzeniają się na nieosiągalną wcześniej skalę, a ich zasięg stał się na tyle duży, że może wpłynąć na funkcjonowanie całego kraju3. Przewiduje się, że zjawisko dezinformacji będzie coraz częściej towarzyszyło innym zagrożeniom, w tym zagrożeniom o charakterze środków aktywnych często stosowanych poniżej progu wojny, wpływając na postawy społeczne, rozwój sytuacji kryzysowej, percepcję zdarzeń administracji państwowej czy też proces zarządzania bezpieczeństwem. Jako przykład można podać pandemię SARS-CoV-2, podczas której fałszywe informacje na temat samej pandemii, środków ochrony oraz szczepionek silnie oddziaływały na ludzkie zachowania i podejmowane decyzje, przez co utrudniały walkę z pandemią. PRZYCZYNY • działania hybrydowe • rywalizacja polityczna • utrata zaufania do organów władzy • popularyzacja nowych środków komunikacji elektronicznej przez ponadnarodowe koncerny • szybkość i łatwość rozprzestrzeniania się informacji w cyberprzestrzeni • wysoka dostępność do informacji w Internecie • oddziaływanie przekazu z platform cyfrowych na media tradycyjne • wysoka podatność procesów poznawczych człowieka na manipulację • niski poziom świadomości społecznej w zakresie podawanej sytuacji • brak umiejętności weryfikowania przez społeczeństwo/organy ukazujących się wiadomości • wysoka efektywność prowadzonych działań przez aktorów posiadających stosowane zdolności, w tym przy zastosowaniu operacji o charakterze psychologicznym i informacyjnym łączonych z zastosowaniem innych środków aktywnych • zróżnicowane możliwość anonimizacji działań • polaryzacja społeczna, destabilizacja kulturowa i społeczna.

3 Zjawisko dezinformacji w dobie rewolucji cyfrowej. Państwo. Społeczeństwo. Polityka. Biznes, NASK

Państwowy Instytut Badawczy, 2019 r., cyberpolicy.nask.pl, s. 24 dostęp: 23.05.2021 r.

Część A KPZK str. 57

DEZINFORMACJA OBSZAR WYSTĘPOWANIA Działania dezinformacyjne mogą być prowadzone we wszystkich wymiarach środowiska informacyjnego: wymiar poznawczy, wirtualny i fizyczny. Efekty oddziaływania mogą występować na terenie całego kraju i dotyczyć różnych sektorów/obszarów funkcjonowania państwa. Dezinformacja dotycząca sytuacji na terenie kraju może być prowadzona również przez obce podmioty działające poza granicą RP.

Charakterystyka zagrożeń oraz ocena ryzyka ich wystąpienia, w tym dotycząca infrastruktury krytycznej ŚRODOWISKO NATURALNE: • straty w środowisku przyrodniczym spowodowane decyzjami opartymi na błędnych przekonaniach wynikających z dezinformacji.

NAJCZĘSTSZE SKUTKI ZAGROŻENIA LUDNOŚĆ: • podejmowanie przez odbiorcę błędnych decyzji • wytworzenie błędnego poglądu • wywołanie niepożądanych działań, a zgodnych z celem atakującego • zagrożenie dla życia i zdrowia osób • utrudniony dostęp do podstawowych usług • panika wśród ludności oraz zagrożenie zakłócenia porządku publicznego • negatywny wpływ na procesy demokratyczne w państwie • podważenie zaufania do struktur państwa • sterowanie społeczne. GOSPODARKA/MIENIE/INFRASTRUKTURA: • zakłócenia w funkcjonowaniu całej gospodarki • podważenie wiarygodności i zaufania do podmiotów prywatnych kluczowych dla funkcjonowania państwa • pogorszenie sytuacji ekonomicznej i spadek PKB związany z: − ewentualnymi zakłóceniami porządku publicznego − obostrzeniami lub blokadą w obrębie handlu krajowego i międzynarodowego − przekonaniami wywołanymi przez dezinformację, a w związku z tym określonymi zrachowaniami społecznymi, które mają wpływ na gospodarkę • konieczność nakładów z budżetu państwa związanych z likwidacją skutków zdarzenia.

Część A KPZK str. 58

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

Część A KPZK str. 59

SIATKA BEZPIECZEŃSTWA

Zadania i obowiązku uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

zapobieganie 1.

Epidemia przygotowanie zapobieganie

Powódź przygotowanie

Zakłócenie funkcjonowania systemów i sieci teleinformatycznych

zapobieganie

przygotowanie

zapobieganie

przygotowanie

zapobieganie Susza/upał przygotowanie zapobieganie

Epizootia przygotowanie

Zakłócenie w systemie energetycznym

zapobieganie Silny wiatr przygotowanie

– wiodący

– współpracujący * – Minister - Koordynator Służb Specjalnych P – Pełnomocnik Rządu do spraw Strategicznej Infrastruktury Energetycznej C – Pełnomocnik Rządu do Spraw Cyberbezpieczeństwa

Część A KPZK str. 60

Wojewoda

RCB

ABW

Prezes Rady Ministrów

Rada Ministrów

żegluga śródlądowa

zdrowie

sprawy zagraniczne

sprawy wewnętrzne

środowisko

transport

sprawiedliwość

szkolnictwo wyższe i nauka

rybołówstwo

rodzina/ zabezpiecz. społeczne rolnictwo/rozwój wsi/rynki rolne

praca

oświata i wychowanie

obrona narodowa

łączność

kultura i ochrona dziedzictwa narodow.

klimat

informatyzacja

gospodarka wodna

gospodarka morska

gospodarka

finanse publiczne

energia

budżet

Fazy zarządzania kryzysowego

budownictwo, planowanie i zagosp…

Zdarzenie kryzysowe

aktywa państwowe

Lp.

administracja publiczna

Dział administracji rządowej/instytucja

SIATKA BEZPIECZEŃSTWA

Zadania i obowiązku uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

10.

Pożar wielkopowierzchniowy

przygotowanie

zapobieganie przygotowanie zapobieganie

Epifitoza przygotowanie

11.

12.

13.

Zakłócenie funkcjonowania systemów i usług telekomunikacyjnych Skażenie chemiczne na morzu Zakłócenie w systemie gazowym

zapobieganie

przygotowanie zapobieganie przygotowanie zapobieganie

przygotowanie

zapobieganie 14.

Katastrofa morska przygotowanie

15.

zapobieganie Zdarzenie o charakterze terrorystycznym przygotowanie

- wiodący

- współpracujący * – Minister - Koordynator Służb Specjalnych

P – Pełnomocnik Rządu do spraw Strategicznej Infrastruktury Energetycznej C – Pełnomocnik Rządu do Spraw Cyberbezpieczeństwa

Część A KPZK str. 61

Wojewoda

zapobieganie

RCB

Prezes Rady Ministrów

Rada Ministrów

żegluga śródlądowa

zdrowie

sprawy zagraniczne

sprawy wewnętrzne

środowisko

transport

sprawiedliwość

rodzina/zabezpieczenie społeczne rolnictwo/rozwój wsi/ rynki rolne/rybołówstwo

oświata i wychowanie

obrona narodowa

łączność

kultura i ochrona dziedzictwa narodow.

klimat

informatyzacja

gospodarka wodna

gospodarka morska

gospodarka

finanse publiczne

energia

budżet

budownictwo planowanie i zagosp…

Zakłócenie w systemie paliwowym

Fazy zarządzania kryzysowego

ABW

Zdarzenie kryzysowe

aktywa państwowe

Lp.

administracja publiczna

Dział administracji rządowej/instytucja

SIATKA BEZPIECZEŃSTWA

Zadania i obowiązku uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

17.

Zbiorowe zakłócenie porządku publicznego

Silny mróz/ 18. intensywne opady śniegu

19.

Skażenie chemiczne na lądzie

- wiodący

zapobieganie

PAA

przygotowanie

PAA

zapobieganie przygotowanie zapobieganie przygotowanie zapobieganie

UDT

przygotowanie

- współpracujący

UDT- Urząd Dozoru Technicznego PAA – Państwowa Agencja Atomistyki

Część A KPZK str. 62

Wojewoda

RCB

ABW

Prezes Rady Ministrów

Rada Ministrów

żegluga śródlądowa

zdrowie

sprawy zagraniczne

sprawy wewnętrzne

środowisko

transport

szkolnictwo wyższe i nauka

sprawiedliwość

rodzina/zabezpieczenie społeczne rolnictwo/rozwój wsi/ rynki rolne/rybołówstwo

praca

oświata i wychowanie

obrona narodowa

łączność

kultura i ochrona dziedzictwa narodow.

klimat

informatyzacja

gospodarka wodna

gospodarka morska

gospodarka

Skażenie promieniotwórcze

finanse publiczne

16.

Fazy zarządzania kryzysowego

energia

Zdarzenie kryzysowe

budżet

Lp.

administracja publiczna

Dział administracji rządowej/instytucja

EPIDEMIA

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania Minister właściwy do spraw zdrowia • dokonywanie przeglądu/aktualizacji/ dostosowania przepisów dotyczących zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi do bieżącej sytuacji • ogłaszanie, w drodze obwieszczenia, wykazu ośrodków referencyjnych i instytutów badawczych oraz ich właściwości w zakresie weryfikacji wyników badań laboratoryjnych • stałe monitorowanie i analiza sytuacji epidemiologicznej oraz możliwości zapewnienia wykonywania świadczeń zdrowotnych w przypadku podejrzenia lub rozpoznania u osoby lub grupy osób zakażenia lub choroby zakaźnej • zakup szczepionek służących do przeprowadzania obowiązkowych szczepień ochronnych • wskazanie podległych jednostek oraz ośrodków referencyjnych lub jednostek badawczo-rozwojowych do udziału w nadzorze „sentinel” • utworzenie krajowego punktu kontaktowego wspólnotowego systemu wczesnego ostrzegania i reagowania dla zapobiegania i kontroli zakażeń oraz chorób zakaźnych, do którego zadań należy wymiana informacji oraz koordynacja działań w zakresie zapobiegania oraz zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych z państwami członkowskimi UE, Komisją Europejską oraz Europejskim Centrum do Spraw Zapobiegania i Kontroli Chorób • monitorowanie pod kątem bezpieczeństwa zdrowotnego i powiadamianie o zagrożeniach poprzez Krajowy Punkt Centralny ds. Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych • przygotowanie w zakresie dostępności produktów leczniczych i wyrobów medycznych w odniesieniu do potrzeb systemu ochrony zdrowia Państwowa Inspekcja Sanitarna • sprawowanie zapobiegawczego i bieżącego nadzoru sanitarnego, w tym w jednostkach podległych i nadzorowanych przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych • prowadzenie działalności zapobiegawczej i przeciwepidemicznej w zakresie chorób zakaźnych i innych chorób powodowanych warunkami środowiska pracy i służby • prowadzenie działalności oświatowo-zdrowotnej • prowadzenie rejestru zakażeń i zachorowań na chorobę zakaźną, zgonów z powodu zakażenia lub choroby zakaźnej, ich podejrzeń oraz przypadków stwierdzenia dodatniego wyniku badania laboratoryjnego

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

ustawy: • o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi • o Państwowej Inspekcji Sanitarnej • prawo farmaceutyczne • o produktach biobójczych • o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych • o Państwowym Ratownictwie Medycznym • o działalności leczniczej

Prezes Rady Ministrów • wydawanie decyzji w sprawie tworzenia rezerw strategicznych

rozporządzenie RM: • w sprawie warunków i sposobu przygotowania oraz wykorzystania podmiotów leczniczych na potrzeby obronne państwa oraz właściwości organów w tych sprawach

Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych • realizacja decyzji w sprawie tworzenia rezerw strategicznych Rada Ministrów • określenie, w drodze rozporządzenia, programów zapobiegania określonym zakażeniom lub chorobom zakaźnym oraz lekooporności biologicznych czynników chorobotwórczych, wynikające z sytuacji epidemiologicznej kraju lub z konieczności dostosowania do programów międzynarodowych, mając na względzie ich skuteczne wykonywanie oraz zapewnienie objęcia ochroną zdrowotną osób, których szczególne narażenie na zakażenie wynika z sytuacji epidemiologicznej Minister Obrony Narodowej • współudział w monitorowaniu zagrożeń epidemiologicznych • współdziałanie poprzez Wojskową Inspekcję Sanitarną z Państwową Inspekcją Sanitarną, Inspekcją Ochrony Środowiska, Państwową Inspekcją Pracy, w sprawach nadzoru sanitarno-higienicznego, działalności zapobiegawczej i przeciwepidemicznej oraz medycyny prewencyjnej • współpraca z ministrem właściwym ds. zdrowia w zakresie analizy i oceny możliwości wystąpienia zagrożenia Wojskowa Inspekcja Sanitarna • wykonuje zadania Państwowej Inspekcji Sanitarne w zakresie prowadzenia działalności zapobiegawczej i przeciwepidemicznej w zakresie chorób zakaźnych i innych chorób powodowanych warunkami środowiska pracy i służby w jednostkach organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony Narodowej lub przez niego nadzorowanych oraz w podmiotach, w tym spółkach, utworzonych przez te jednostki, urzędzie obsługującym Ministra Obrony Narodowej, podmiotach leczniczych utworzonych i nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego i rejonach zakwaterowania przejściowego jednostek wojskowych oraz w stosunku do wojsk obcych przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub przemieszczających się przez to terytorium - poprzez min.: - sprawowanie zapobiegawczego i bieżącego nadzoru sanitarnego poprzez uzgodnienie dokumentacji projektowej pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych oraz dopuszczenie do użytku obiektów budowlanych, okrętów Marynarki Wojennej oraz innych urządzeń w jednostkach organizacyjnych

Podstawa prawna ustawa: • o rezerwach strategicznych ustawa: • o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi • o Państwowej Inspekcji Sanitarnej rozporządzenie MON: • w sprawie Wojskowej Inspekcji Sanitarnej

Część A KPZK str. 63

EPIDEMIA

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie FAZA ZAPOBIEGANIA

Podmiot wiodący - zadania • sporządzanie i publikacja krajowego raportu liczbowego o zarejestrowanych zakażeniach, zachorowaniach i zgonach na zakażenia i choroby zakaźne podlegające zgłoszeniu • kontrola przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne • ustalanie zakresu i terminów szczepień ochronnych oraz sprawowanie nadzoru w tym zakresie • współpraca z państwami członkowskimi UE, Komisji Europejskiej i Europejskim Centrum do Spraw Zapobiegania i Kontroli Chorób w ramach wspólnotowej sieci nadzoru epidemiologicznego i kontroli chorób zakaźnych • dokonywanie analiz i ocen epidemiologicznych • wydawanie zarządzeń i decyzji lub występowanie do innych organów o ich wydanie - w przypadkach określonych w przepisach o zwalczaniu chorób zakaźnych • planowanie i organizowanie sanitarnego zabezpieczenia granic państwa • nadzór sanitarny nad ruchem pasażerskim i towarowym w morskich i lotniczych portach oraz przystaniach • udzielanie poradnictwa w zakresie spraw sanitarno-epidemiologicznych lekarzom okrętowym i personelowi pomocniczo-lekarskiemu, zatrudnionemu na statkach morskich, żeglugi śródlądowej i powietrznych • kierowanie akcją sanitarną przy masowych przemieszczeniach ludności, zjazdach i zgromadzeniach

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania podległych i nadzorowanych przez MON oraz rejonach zakwaterowania przejściowego żołnierzy i pracowników wojska - inicjowanie przedsięwzięć oraz prac badawczych w dziedzinie zapobiegania negatywnym wpływom czynników i zjawisk fizycznych, chemicznych i biologicznych na zdrowie ludzi - prowadzenie bieżącego nadzoru sanitarnego w zakresie kontroli przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne, w szczególności dotyczących: higieny środowiska, a zwłaszcza wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, powietrza w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi, gleby, wód i innych elementów środowiska; warunków produkcji, transportu, przechowywania i sprzedaży żywności oraz warunków żywienia zbiorowego; nadzoru nad jakością zdrowotną żywności; warunków zdrowotnych środowiska pracy, a zwłaszcza zapobiegania powstawaniu chorób zawodowych i innych chorób związanych z warunkami pracy - dokonywanie analiz i ocen epidemiologicznych - ustalenie zakresu szczepień ochronnych dla żołnierzy oraz sprawowanie nadzoru w tym zakresie - wydawanie zarządzeń i decyzji lub występowanie do innych organów o ich wydanie - w wypadkach określonych w przepisach o zwalczaniu chorób zakaźnych - wydawanie zaleceń i wytycznych Głównego Inspektora Sanitarnego WP - aktualizacja aktów prawnych – wg właściwości - prowadzenie działalności przeciwepidemicznej wobec chorób zakaźnych i innych powodowanych warunkami środowiska służby i pracy - prowadzenie działalności diagnostyczno-laboratoryjnej w zakresie badań do celów sanitarno-epidemiologicznych - prowadzenie działalności oświatowo-zdrowotnej Minister właściwy do spraw klimatu • współpraca z ministrem właściwym ds. zdrowia w zakresie analizy i oceny możliwości wystąpienia zagrożenia Główny Inspektor Ochrony Środowiska • współdziałanie z Państwową Inspekcją Sanitarną w zakresie zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych, które mogą być przenoszone ze zwierząt na ludzi lub z ludzi na zwierzęta Minister właściwy do spraw rolnictwa • współpraca z ministrem właściwym ds. zdrowia w zakresie analizy i oceny możliwości wystąpienia zagrożenia

Podstawa prawna

ustawy: • o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi • o Państwowej Inspekcji Sanitarnej • o zarządzaniu kryzysowym ustawy: • o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń

Część A KPZK str. 64

EPIDEMIA

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie FAZA ZAPOBIEGANIA

Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

Inspekcja Weterynaryjna • współdziałanie z Państwową Inspekcją Sanitarną w zakresie zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych, które mogą być przenoszone ze zwierząt na ludzi lub z ludzi na zwierzęta Ministrowie właściwi do spraw: administracji publicznej, aktywów państwowych, budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa, budżetu, energii, finansów publicznych, gospodarki, gospodarki morskiej, gospodarki wodnej, informatyzacji, kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, łączności, oświaty i wychowania, pracy, rozwoju wsi, rybołówstwo, rynków rolnych, spraw wewnętrznych, sprawiedliwości, szkolnictwa wyższego i nauki, transportu, środowiska, rodziny, zabezpieczenia społecznego, spraw zagranicznych, żeglugi śródlądowej, a także Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Szef Agencji Wywiadu • współpraca z ministrem właściwym ds. zdrowia w zakresie analizy i oceny możliwości wystąpienia zagrożenia Rządowe Centrum Bezpieczeństwa • koordynacja przygotowania i aktualizacji Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego sporządzanego przez ministrów kierujących działami administracji rządowej, kierowników urzędów centralnych oraz wojewodów • opracowanie i aktualizacja we współpracy z właściwymi ministrami i kierownikami urzędów centralnych NPOIK • sporządzanie analiz i prognoz dotyczących możliwości wystąpienia zagrożeń istotnych dla krajowej IK • obsługa RZZK Wojewoda • analizowanie i ocenianie zagrożeń • ocena możliwych strat ludzkich

i chorób zakaźnych u ludzi • o zarządzaniu kryzysowym ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o wojewodzie i administracji rządowej w województwie • o ochronie przeciwpożarowej

Część A KPZK str. 65

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

EPIDEMIA

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie FAZA PRZYGOTOWANIA

Podmiot wiodący - zadania Minister właściwy do spraw zdrowia • możliwość zlecenia, w drodze umowy, utrzymywania gotowości do wykonywania całodobowo i w dni ustawowo wolne od pracy świadczeń zdrowotnych, w tym konsultacji lekarskich z zakresu zakażeń i chorób zakaźnych • możliwość zlecenia, w drodze umowy, przechowywania zapasów produktów leczniczych i wyrobów medycznych, środków ochrony osobistej i ubrań ochronnych dla pracowników w ilości wystarczającej do wykonywania świadczeń zdrowotnych • możliwość zlecenia, w drodze umowy, zapewnienia transportu sanitarnego ze szczególnym uwzględnieniem transportu chorych na choroby szczególnie niebezpieczne i wysoce zakaźne • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego • przegląd planów, procedur oraz innych rozwiązań możliwych do wdrożenia w kierowanym dziale w związku z możliwością wystąpienia epidemii • możliwość wydawania poleceń Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych w zakresie tworzenia i udostępniania rezerw strategicznych Państwowa Inspekcja Sanitarna • prowadzenie działalności oświatowo-zdrowotnej w celu ukształtowania odpowiednich postaw i zachowań • rozpoznanie i monitorowanie sytuacji epidemiologicznej • zapewnienie systemu wczesnego powiadamiania o zagrożeniu epidemicznym • współpraca z państwami członkowskimi UE, Komisją Europejską i Europejskim Centrum do Spraw Zapobiegania i Kontroli Chorób w ramach wspólnotowej sieci nadzoru epidemiologicznego i kontroli chorób zakaźnych • opracowanie/weryfikacja/aktualizacja procedur i planów działania organów państwowej Inspekcji Sanitarnej na wypadek wystąpienia sytuacji kryzysowej • udział w szkoleniach i treningach z zakresu reagowania na potencjalne zagrożenia • aktualizacja aktów prawnych • uzgadnianie projektów planów zagospodarowania przestrzennego pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych • opracowanie programów i planów działalności zapobiegawczej i przeciwepidemicznej, przekazanie ich do realizacji podmiotom leczniczym oraz kontrola realizacji tych programów i planów • bieżące informowanie społeczeństwa o zagrożeniach i sposobach ich zapobiegania

Podstawa prawna ustawy: • o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi • o Państwowej Inspekcji Sanitarnej • prawo farmaceutyczne • o produktach biobójczych • o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych • o działalności leczniczej • o zarządzaniu kryzysowym rozporządzenie MZ: • w sprawie trybu zawierania umów w celu realizacji zadań z zakresu ochrony zdrowia publicznego przed zakażeniami i chorobami zakaźnymi oraz sposób ich finansowania

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

Prezes Rady Ministrów • wydawanie decyzji o udostępnieniu rezerw strategicznych Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych • zorganizowanie udostępnienia rezerw strategicznych w celu wsparcia realizacji zadań w zakresie bezpieczeństwa i obronności państwa, odtworzenia IK, złagodzenia zakłóceń w ciągłości dostaw służących funkcjonowaniu gospodarki i zaspokojeniu podstawowych potrzeb obywateli, ratowania ich życia i zdrowia, a także wypełnienia zobowiązań międzynarodowych RP • poinformowanie podmiotu, któremu udostępnione rezerwy strategiczne będą wydane, o miejscu i terminie ich wydania, a także o wymaganiach dotyczących ich przetransportowania oraz przetrzymania, jeżeli jest taka potrzeba • sprawdzenie warunków przetransportowania udostępnionych rezerw strategicznych oraz ich przetrzymania, jeżeli jest taka potrzeba, a odrębne przepisy nie stanowią inaczej • zapewnienie przetworzenia udostępnionych rezerw strategicznych, jeżeli jest to konieczne • przetransportowanie udostępnionych rezerw strategicznych oraz zorganizowanie innych usług logistycznych, jeżeli jest to konieczne Odbiór, ochrona, dystrybucja, przetrzymanie, wykorzystanie udostępnionych rezerw strategicznych zgodnie z ich przeznaczeniem oraz ich ewentualny zwrot leży po stronie podmiotu, któremu rezerwy zostały wydane. Odbiorca zapewnia przetransportowanie udostępnionych rezerw strategicznych, z zachowaniem odpowiednich warunków, jeżeli jest to wymagane, o ile Agencja nie zapewnia ich przetransportowania Minister właściwy do spraw wewnętrznych • współpraca w uzgadnianiu zarządzeń w sprawie wytycznych do wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • współpraca w uzgodnieniu wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego i ich aktualizacji • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego • współpraca w zakresie wydania rozporządzenia określającego szczegółową organizację, sposób funkcjonowania oraz realizację zadań centrów powiadamiania ratunkowego • nadzór nad funkcjonowaniem krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego • przegląd planów, procedur oraz innych rozwiązań możliwych do wdrożenia w kierowanym dziale w związku z możliwością wystąpienia epidemii

ustawa: • o rezerwach strategicznych

ustawy: • o systemie powiadamiania ratunkowego • o ochronie przeciwpożarowej • o zarządzaniu kryzysowym

Część A KPZK str. 66

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

EPIDEMIA

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie FAZA PRZYGOTOWANIA

Podmiot wiodący - zadania Główny Inspektor Farmaceutyczny • zapewnienie informacji o dostępności produktów leczniczych

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o systemie powiadamiania ratunkowego

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o Państwowej Inspekcji Sanitarnej • o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi

Wojskowa Inspekcja Sanitarna • prowadzenie działalności oświatowo-zdrowotnej w celu ukształtowania odpowiednich postaw i zachowań • rozpoznanie i monitorowanie sytuacji epidemiologicznej • opracowanie/weryfikacja/aktualizacja procedur i planów działania organów Wojskowej Inspekcji Sanitarnej na wypadek wystąpienia sytuacji kryzysowej • weryfikacja i aktualizacja istniejących procedur i planów działania organów Wojskowej Inspekcji Sanitarnej na wypadek wystąpienia sytuacji kryzysowej • udział w szkoleniach i treningach z zakresu reagowania na potencjalne zagrożenia • opracowanie programów i planów działalności zapobiegawczej i przeciwepidemicznej, przekazanie ich do realizacji podmiotom leczniczym oraz kontrola realizacji tych programów i planów • wydawanie zaleceń i wytycznych Głównego Inspektora Sanitarnego WP • współpraca z Państwową Inspekcją Sanitarną w zakresie rozpoznawania, diagnostyki i eliminacji zagrożenia epidemiologicznego w SZ RP oraz na obszarze

Część A KPZK str. 67

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

EPIDEMIA

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie FAZA PRZYGOTOWANIA

Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

kraju • współdziałanie w zapewnieniu systemu wczesnego powiadamiania o zagrożeniu epidemicznym w kraju • uczestnictwo w działaniach rozpoznania czynników zagrożeń biologicznych w ramach systemu wykrywania skażeń w SZ RP Minister właściwy do spraw klimatu • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego • przegląd planów, procedur oraz innych rozwiązań możliwych do wdrożenia w kierowanym dziale w związku z możliwością wystąpienia epidemii Główny Inspektor Ochrony Środowiska • współdziałanie z Państwową Inspekcją Sanitarną w zakresie rozpoznawania i monitorowania sytuacji epidemiologicznej oraz zapewnienia systemu wczesnego powiadamiania o zagrożeniu epidemicznym w kraju Minister właściwy do spraw budżetu • uwzględnienie w projekcie ustawy budżetowej na rok następny, środków finansowych na utworzenie rezerwy celowej przeznaczonej na przeciwdziałanie i usuwanie skutków klęsk żywiołowych • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego • przegląd planów, procedur oraz innych rozwiązań możliwych do wdrożenia w kierowanym dziale w związku z możliwością wystąpienia epidemii Ministrowie właściwi do spraw: aktywów państwowych, budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa, energii, finansów publicznych, gospodarki, gospodarki morskiej, gospodarki wodnej, informatyzacji, kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, łączności, oświaty i wychowania, pracy, rodziny, rolnictwa, rozwoju wsi, rybołówstwo, rynków rolnych, sprawiedliwości, szkolnictwa wyższego i nauki, transportu, środowiska, zabezpieczenia społecznego, spraw zagranicznych, żeglugi śródlądowej, a także Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Szef Agencji Wywiadu • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego • przegląd planów, procedur oraz innych rozwiązań możliwych do wdrożenia w kierowanym dziale/agencji w związku z możliwością wystąpienia epidemii Rządowe Centrum Bezpieczeństwa • analizowanie i ocenianie możliwości wystąpienia zagrożeń lub ich rozwoju • koordynowanie obiegu informacji i ich weryfikacja • opracowanie i aktualizowanie Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego • organizowanie, prowadzenie i koordynacja przygotowania krajowych szkoleń i ćwiczeń z zakresu zarządzania kryzysowego oraz współpraca w tym zakresie z właściwymi w sprawach ćwiczeń i szkoleń komórkami organizacyjnymi urzędów

ustawy: • o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi • o zarządzaniu kryzysowym ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o finansach publicznych

ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

Część A KPZK str. 68

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

EPIDEMIA

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie FAZA PRZYGOTOWANIA

Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

administracji publicznej • przygotowywanie opinii na potrzeby uzgadniania przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • opiniowanie opracowanych przez ministrów oraz kierowników urzędów centralnych planów zarządzania kryzysowego oraz uzgadnianie wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • przy zagrożeniu wystąpienia sytuacji kryzysowej przygotowanie uruchomienia procedur ZK oraz opracowanie komunikatu ostrzegawczego w ramach Alertu RCB • zatwierdzanie planów ochrony IK • obsługa RZZK Wojewoda • sporządzanie oraz podanie do publicznej wiadomości wojewódzkiego planu działania na wypadek wystąpienia epidemii • przygotowanie systemów alarmowania i ostrzegania • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego • przegląd planów, procedur oraz innych rozwiązań możliwych do wdrożenia na terenie województwa w związku z możliwością wystąpienia epidemii • prowadzenie szkoleń, ćwiczeń i treningów z zakresu zarządzania kryzysowego • edukacja mieszkańców terenów zagrożonych w zakresie prawidłowych zachowań przed i w czasie klęsk żywiołowych • zwołanie WZZK Państwowa Straż Pożarna • współpraca z właściwymi organami i podmiotami w zakresie nadzwyczajnych wywołanych zagrożeniem czynnikiem biologicznym

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o wojewodzie i administracji rządowej w województwie • o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi • o ochronie przeciwpożarowej

zdarzeń

Część A KPZK str. 69

POWÓDŹ

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Minister właściwy do spraw gospodarki wodnej • określenie w drodze rozporządzenia ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw informatyzacji oraz ministrem właściwym ds. gospodarki morskiej w sprawie, wymagań dotyczących opracowania map zagrożenia powodziowego i map ryzyka powodziowego oraz skali map zagrożenia powodziowego oraz map ryzyka powodziowego, w tym skali wizualizacji tych map • zatwierdzanie wstępnej oceny ryzyka powodziowego i przekazywanie jej dyrektorowi Rządowego Centrum Bezpieczeństwa (RCB) • zatwierdzanie map zagrożenia powodziowego oraz map ryzyka powodziowego i przekazywanie tych map w postaci elektronicznej m.in. dyrektorowi RCB • nadzór i koordynacja działań Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, regionalnych zarządów gospodarki wodnej i Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej - Państwowego Instytutu Badawczego

ustawy: • prawo wodne • o działach administracji rządowej

Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie Podmioty wykonujące zadania Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej • przygotowanie projektu wstępnej oceny ryzyka powodziowego i jej aktualizacji • dla obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi sporządzanie map zagrożenia powodziowego i ich aktualizacji oraz map ryzyka powodziowego i ich aktualizacji • nadzorowanie planowania i realizacji zadań związanych z utrzymywaniem wód i pozostałego mienia Skarbu Państwa związanego z gospodarką wodną, w tym obwałowań oraz obszaru międzywala, z wyłączeniem śródlądowych dróg wodnych o szczególnym znaczeniu transportowym • współuczestniczenie w zapewnieniu ochrony ludności i mienia przed powodzią, na poziomie obszarów dorzeczy • realizacja zadań obronnych oraz zadań z zakresu zarządzania kryzysowego przekazywanych przez ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej Regionalne Zarządy Gospodarki Wodnej • uczestnictwo w zapewnieniu ochrony ludności i mienia przed powodzią, na poziomie regionów wodnych • planowanie zadań związanych z utrzymywaniem wód i pozostałego mienia

rozporządzenie MŚ: • w sprawie podmiotów, którym państwowa służba hydrologicznometeorologiczna i państwowa służba hydrogeologiczna są obowiązane przekazywać ostrzeżenia, prognozy, komunikaty i biuletyny oraz sposobu i częstotliwości ich przekazywania

Podmiot współpracujący - zadania Prezes Rady Ministrów • wydawanie decyzji w sprawie tworzenia rezerw strategicznych Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych • realizacja decyzji w sprawie tworzenia rezerw strategicznych Minister właściwy do spraw informatyzacji • współpraca w wydaniu rozporządzenia, w sprawie określenia wymagań dotyczących opracowania map zagrożenia powodziowego oraz map ryzyka powodziowego i określenia ich skali Minister właściwy do spraw rolnictwa Instytut Technologiczno-Przyrodniczy – Państwowy Instytut Badawczy • gospodarowanie wodą w rolnictwie, potrzebami nawodnień i odwodnień, deficytem wody, podtopień i powodzi, inżynierią wodno-melioracyjną, melioracją rolnych dróg rolniczych oraz obiektów ochrony przeciwpowodziowej

Minister właściwy do spraw gospodarki morskiej • współpraca z ministrem właściwym do spraw gospodarki wodnej, ministrem właściwym do spraw informatyzacji w sprawie określenia wymagań dotyczących opracowania map zagrożenia powodziowego oraz map ryzyka powodziowego i ich skali • przygotowanie i przekazanie Państwowemu Gospodarstwu Wodnemu Wody Polskie (PGW WP) wstępnej oceny ryzyka powodziowego Dyrektor Urzędu Morskiego • opracowanie i przekazanie PGW WP map zagrożenia powodziowego oraz map ryzyka powodziowego dla obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi od strony morza, w tym morskich wód wewnętrznych Minister właściwy do spraw środowiska Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy • wykonywanie pomiarów, obserwacji i badań hydrogeologicznych • wykonywanie bieżących analiz i ocen sytuacji hydrogeologicznej • opracowywanie map obszarów zagrożonych podtopieniami w regionach wodnych kraju spowodowanych czynnikami hydrogeologicznymi i morfologicznymi • opracowywanie i przekazywanie organom administracji publicznej ostrzeżeń przed

Podstawa prawna ustawa: • o rezerwach strategicznych ustawa: • prawo wodne

rozporządzenie RM: • w sprawie nadania Instytutowi TechnologicznoPrzyrodniczemu w Falentach statusu państwowego instytutu badawczego ustawa: • prawo wodne

ustawa: • prawo wodne

Część A KPZK str. 70

POWÓDŹ

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie FAZA ZAPOBIEGANIA

Podmiot wiodący - zadania Skarbu Państwa związanego z gospodarką wodną, w tym obwałowań oraz obszaru międzywala, z wyłączeniem śródlądowych dróg wodnych o szczególnym znaczeniu transportowym • gromadzenie, przetwarzanie i udostępnianie informacji na potrzeby planowania przestrzennego i centrów zarządzania kryzysowego Zarządy Zlewni • uczestnictwo w zapewnieniu ochrony ludności i mienia przed powodzią, na poziomie zlewni • realizacja zadań związanych z utrzymywaniem wód i pozostałego mienia Skarbu Państwa związanego z gospodarką wodną, w tym obwałowań oraz obszaru międzywala, z wyłączeniem śródlądowych dróg wodnych o szczególnym znaczeniu transportowym Nadzory Wodne • uczestnictwo w zapewnieniu ochrony ludności i mienia przed powodzią, na poziomie zlewni • zapewnienie sygnalizacji o zagrożeniach w sytuacji wystąpienia ekstremalnych zjawisk hydrologicznych • zapewnienie należytego stanu technicznego, obsługi i bezpieczeństwa budowli hydrotechnicznych będących własnością Skarbu Państwa, z wyłączeniem budowli, w stosunku do których minister właściwy ds. żeglugi śródlądowej reprezentuje Skarb Państwa i wykonuje prawa właścicielskie Skarbu Państwa Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy • monitorowanie zagrożeń hydrologiczno-meteorologicznych • wykonywanie pomiarów i obserwacji hydrologicznych i meteorologicznych • opracowywanie i przekazywanie prognoz hydrologicznych oraz meteorologicznych, komunikatów o bieżącej sytuacji meteorologicznej oraz hydrologicznej, ostrzeżeń przed niebezpiecznymi zjawiskami zachodzącymi w atmosferze i hydrosferze • współpraca z organami administracji publicznej w zakresie ograniczania skutków niebezpiecznych zjawisk zachodzących w atmosferze i hydrosferze • wykonywanie modelowania hydrologicznego i hydraulicznego w zakresie zagrożeń powodziowych • wykonywanie zadań w zakresie nadzoru nad stanem technicznym i stanem bezpieczeństwa budowli piętrzących i przekazanie oceny ich dotyczącej PGW WP, Krajowemu Zarządowi Gospodarki Wodnej (KZGW) oraz właściwemu dyrektorowi Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej (RZGW) • sporządzanie i przekazanie raportu o stanie bezpieczeństwa budowli piętrzących

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania niebezpiecznymi zjawiskami zachodzącymi w strefach zasilania oraz poboru wód podziemnych • udział w działaniach związanych z zapobieganiem skutkom nadzwyczajnych zagrożeń wywołanych w szczególności przez powodzie, o których mowa w art. 380 pkt 3 lit. h ustawy Prawo wodne, a także wyznaczanie zasięgów powodzi historycznych na podstawie danych geologicznych • gromadzenie danych dotyczących obiektów hydrogeologicznych, w tym ujęć wód zaopatrujących ludność w wodę • prowadzenie działalności edukacyjnej w zakresie wiedzy na temat ochrony i korzystania z wód podziemnych Minister Obrony Narodowej • współudział w rozpoznaniu i ocenie możliwości wystąpienia zagrożenia Dysponent części budżetu państwa wykonujący zadania jako podmiot wiodący lub współpracujący, właściwy dla danego zagrożenia Minister właściwy do spraw budżetu • uwzględnienie w projekcie ustawy budżetowej na rok następny, środków finansowych na realizację celu związanego z poprawą funkcjonowania służb bezpieczeństwa powszechnego i porządku publicznego Rządowe Centrum Bezpieczeństwa • koordynacja przygotowania i aktualizacji Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego sporządzanego przez ministrów kierujących działami administracji rządowej, kierowników urzędów centralnych oraz wojewodów • opracowanie i aktualizacja we współpracy z właściwymi ministrami i kierownikami urzędów centralnych Narodowego Programu Ochrony Infrastruktury Krytycznej (NPOIK) • opracowanie i aktualizacja szczegółowych kryteriów pozwalających wyodrębnić obiekty, instalacje, urządzenia i usługi wchodzące w skład systemów infrastruktury krytycznej (IK) • sporządzanie i aktualizacja jednolitego wykazu obiektów, instalacji, urządzeń i usług wchodzących w skład IK • sporządzanie analiz i prognoz dotyczących możliwości wystąpienia zagrożeń istotnych dla krajowej IK • obsługa RZZK Wojewoda • analizowanie i ocenianie zagrożeń • opiniowanie projektu wstępnej oceny ryzyka powodziowego przygotowanego przez PGW WP • ocenianie stanu zabezpieczenia przeciwpowodziowego województwa

Podstawa prawna

ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym ustawy kompetencyjne służb właściwych w zakresie bezpieczeństwa Wieloletni Plan Finansowy Państwa ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • prawo wodne • o wojewodzie i administracji rządowej

Część A KPZK str. 71

POWÓDŹ

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie FAZA ZAPOBIEGANIA

Podmiot wiodący - zadania PGW WP oraz Głównemu Inspektorowi Nadzoru Budowlanego (GINB) • prowadzenie działań edukacyjnych w zakresie hydrologii, meteorologii i oceanologii

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania • ocenianie możliwych strat ludzkich, mienia i infrastruktury • powszechna edukacja w zakresie przeciwdziałania zagrożeniom

Podstawa prawna w województwie rozporządzenie RM: • w sprawie szczegółowego zakresu działania Szefa Obrony Cywilnej Kraju, szefów obrony cywilnej województw, powiatów i gmin

Część A KPZK str. 72

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

POWÓDŹ

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania Minister właściwy do spraw administracji publicznej • wydanie w drodze zarządzenia wytycznych do wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • zatwierdzenie wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego i ich aktualizacji • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego • określenie w drodze rozporządzenia szczegółowej organizacji, sposobu funkcjonowania oraz realizacji zadań centrów powiadamiania ratunkowego uwzględniając potrzeby systemu powiadamiania ratunkowego, w zakresie jego sprawnego funkcjonowania • nadzór nad funkcjonowaniem systemu powiadamiania ratunkowego

Podstawa prawna ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o systemie powiadamiania ratunkowego

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

Prezes Rady Ministrów • wydawanie decyzji o udostępnieniu rezerw strategicznych Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych • zorganizowanie udostępnienia rezerw strategicznych w celu wsparcia realizacji zadań w zakresie bezpieczeństwa i obronności państwa, odtworzenia IK, złagodzenia zakłóceń w ciągłości dostaw służących funkcjonowaniu gospodarki i zaspokojeniu podstawowych potrzeb obywateli, ratowania ich życia i zdrowia, a także wypełnienia zobowiązań międzynarodowych RP • poinformowanie podmiotu, któremu udostępnione rezerwy strategiczne będą wydane, o miejscu i terminie ich wydania, a także o wymaganiach dotyczących ich przetransportowania oraz przetrzymania, jeżeli jest taka potrzeba • sprawdzenie warunków przetransportowania udostępnionych rezerw strategicznych oraz ich przetrzymania, jeżeli jest taka potrzeba, a odrębne przepisy nie stanowią inaczej • zapewnienie przetworzenia udostępnionych rezerw strategicznych, jeżeli jest to konieczne • przetransportowanie udostępnionych rezerw strategicznych oraz zorganizowanie innych usług logistycznych, jeżeli jest to konieczne Odbiór, ochrona, dystrybucja, przetrzymanie, wykorzystanie udostępnionych rezerw strategicznych zgodnie z ich przeznaczeniem oraz ich ewentualny zwrot leży po stronie podmiotu, któremu rezerwy zostały wydane. Odbiorca zapewnia przetransportowanie udostępnionych rezerw strategicznych, z zachowaniem odpowiednich warunków, jeżeli jest to wymagane, o ile Agencja nie zapewnia ich przetransportowania Minister właściwy do spraw gospodarki wodnej • określenie w drodze rozporządzenia, podmiotów, którym państwowa służba hydrologiczno-meteorologiczna oraz państwowa służba hydrogeologiczna są obowiązane przekazywać biuletyny, prognozy hydrologiczne, meteorologiczne i hydrogeologiczne, komunikaty o bieżącej sytuacji meteorologicznej, hydrologicznej i hydrogeologicznej oraz ostrzeżenia przed żywiołowym działaniem sił przyrody, a także sposób i częstotliwość przekazywania tych informacji oraz sposoby uzyskiwania potwierdzenia otrzymania ostrzeżeń, kierując się względami bezpieczeństwa państwa oraz bezpieczeństwa ludzi i mienia • w drodze rozporządzenia, przyjmowanie planów zarządzania ryzykiem powodziowym oraz ich aktualizacji, kierując się koniecznością zapewnienia skutecznej ochrony przed powodzią • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego

ustawa: • o rezerwach strategicznych

ustawy: • prawo wodne • o zarządzaniu kryzysowym rozporządzenie MGMiŻŚ: • w sprawie ostrzeżeń, prognoz, komunikatów, biuletynów i roczników państwowej służby hydrologicznometeorologicznej i państwowej służby hydrogeologicznej

Część A KPZK str. 73

POWÓDŹ

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie Podmioty wykonujące zadania Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej • współuczestniczenie w zapewnieniu ochrony ludności i mienia przed powodzią, na poziomie obszarów dorzeczy • realizacja zadań obronnych oraz zadań z zakresu zarządzania kryzysowego przekazywanych przez ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej • przygotowanie projektów planów zarządzania ryzykiem powodziowym i ich aktualizacji Regionalne Zarządy Gospodarki Wodnej • uczestnictwo w zapewnieniu ochrony ludności i mienia przed powodzią, na poziomie regionów wodnych • gromadzenie, przetwarzanie i udostępnianie informacji na potrzeby planowania przestrzennego i centrów zarządzania kryzysowego • współdziałanie z wojewodami w zakresie opracowywania wojewódzkiego planu zarządzania kryzysowego • uczestnictwo w opracowywaniu planów zarządzania ryzykiem powodziowym i ich aktualizacji Zarządy Zlewni • uczestnictwo w zapewnieniu ochrony ludności i mienia przed powodzią, na poziomie zlewni Nadzory Wodne • uczestnictwo w zapewnieniu ochrony ludności i mienia przed powodzią, na poziomie zlewni • zapewnienie sygnalizacji o zagrożeniach w sytuacji wystąpienia ekstremalnych zjawisk hydrologicznych Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy • monitorowanie zagrożeń hydrologiczno-meteorologicznych • wykonywanie pomiarów i obserwacji hydrologicznych i meteorologicznych • wykonywanie modelowania hydrologicznego i hydraulicznego w zakresie zagrożeń powodziowych • wykonywanie zadań w zakresie nadzoru nad stanem technicznym i stanem bezpieczeństwa budowli piętrzących i przekazanie oceny ich dotyczącej do PGW WP, KZGW oraz właściwemu dyrektorowi RZGW • sporządzenie i przekazanie raportu o stanie bezpieczeństwa budowli piętrzących

Część A KPZK str. 74

POWÓDŹ

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

PGW WP oraz GINB • opracowywanie i przekazywanie prognoz hydrologicznych oraz meteorologicznych, komunikatów o bieżącej sytuacji meteorologicznej oraz hydrologicznej, ostrzeżeń przed niebezpiecznymi zjawiskami zachodzącymi w atmosferze i hydrosferze • prowadzenie działań edukacyjnych w zakresie hydrologii, meteorologii i oceanologii • współpraca z organami administracji publicznej w zakresie ograniczania skutków niebezpiecznych zjawisk zachodzących w atmosferze i hydrosferze Minister właściwy do spraw gospodarki morskiej • przygotowanie i przekazanie Państwowemu Gospodarstwu Wodnemu Wody Polskie planów zarządzania ryzykiem powodziowym od strony morza, w tym morskich wód wewnętrznych • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Minister właściwy do spraw środowiska • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy • wykonywanie pomiarów, obserwacji i badań hydrogeologicznych • wykonywanie bieżących analiz i ocen sytuacji hydrogeologicznej • opracowywanie i przekazywanie prognoz zmian wielkości zasobów wód podziemnych, w tym dostępnych zasobów wód podziemnych oraz stanu wód podziemnych, a także ich zagrożeń • opracowywanie i przekazywanie organom administracji publicznej ostrzeżeń przed niebezpiecznymi zjawiskami zachodzącymi w strefach zasilania oraz poboru wód podziemnych • udział w działaniach związanych z zapobieganiem skutkom nadzwyczajnych zagrożeń wywołanych w szczególności przez powodzie, o których mowa w art. 380 pkt 3 lit. h ustawy Prawo wodne, a także wyznaczanie zasięgów powodzi historycznych na podstawie danych geologicznych • gromadzenie danych dotyczących obiektów hydrogeologicznych, w tym ujęć wód zaopatrujących ludność w wodę • prowadzenie działalności edukacyjnej w zakresie hydrogeologii Minister właściwy do spraw zdrowia • przygotowanie sił i środków do zapewnienia opieki medycznej w warunkach sytuacji kryzysowej • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego

ustawy: • prawo wodne • o zarządzaniu kryzysowym

ustawy: • o działach administracji rządowej • o Państwowym Ratownictwie Medycznym • o zarządzaniu kryzysowym

Część A KPZK str. 75

POWÓDŹ

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

Minister właściwy do spraw rolnictwa • stworzenie warunków do odtworzenia i utrzymania produkcji rolnej (roślinnej i zwierzęcej) w przypadku zdarzeń powodujących ograniczenie tej produkcji • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego

Minister właściwy do spraw informatyzacji • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Przedsiębiorcy telekomunikacyjni • sporządzanie i aktualizacja planów działań w sytuacjach szczególnych zagrożeń oraz ich uzgadnianie z organami administracji publicznej Minister właściwy do spraw łączności • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Operatorzy pocztowi • sporządzanie i aktualizacja planów działań w sytuacjach szczególnych zagrożeń oraz ich uzgadnianie z organami administracji publicznej Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego • tworzenie koncepcji i kierunków rozwoju w obszarze pomocy społecznej • inspirowanie i promowanie nowych form i metod działania (np. uwzględnienie wsparcia psychologicznego dla ofiar sytuacji kryzysowych) • szkolenie kadr oraz nadzór merytoryczny nad szkoleniem w zakresie organizacji pomocy społecznej • przygotowanie rozwiązań prawnych w zakresie mechanizmów udzielania pomocy społecznej realizowanej przez wojewodów i organy administracji samorządowej na rzecz osób poszkodowanych • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Minister właściwy do spraw transportu • koordynacja działań na rzecz rozwiązywania problemów klęsk żywiołowych w zakresie dróg publicznych, transportu kolejowego • przygotowanie alternatywnych rozwiązań komunikacyjnych w przypadku wystąpienia zakłóceń na dotychczasowych szlakach kolejowych i drogowych • zapewnienie wprowadzenia zmian w organizacji przestrzeni powietrznej celem

rozporządzenie PRM: • w sprawie szczegółowego zakresu działania MZ ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym sektorowa strategia bezpieczeństwa w działach administracji rządowej rolnictwo, rozwój wsi, rynki rolne ustawy: • prawo telekomunikacyjne • o zarządzaniu kryzysowym

ustawy: • prawo pocztowe • o zarządzaniu kryzysowym

ustawy: • o działach administracji rządowej • o pomocy społecznej • o zarządzaniu kryzysowym

ustawy: • o działach administracji rządowej • o zarządzaniu kryzysowym • o drogach publicznych • o transporcie kolejowym

Część A KPZK str. 76

POWÓDŹ

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

zabezpieczenia ewentualnych operacji statków powietrznych biorących udział w akcji niesienia pomocy • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Minister właściwy do spraw wewnętrznych • współpraca w uzgadnianiu zarządzeń w sprawie wytycznych do wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • współpraca w uzgodnieniu wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego i ich aktualizacji • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego • współpraca w zakresie wydania rozporządzenia określającego szczegółową organizację, sposób funkcjonowania oraz realizację zadań centrów powiadamiania ratunkowego • nadzór nad funkcjonowaniem krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego • prowadzenie działalności edukacyjnej Minister właściwy do spraw gospodarki • dokonywanie wyboru funduszy pożyczkowych, które będą udzielały pożyczek przedsiębiorcom poszkodowanym w wyniku powodzi • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego

• prawo lotnicze

ustawy: • o działach administracji rządowej • o zarządzaniu kryzysowym • o systemie powiadamiania ratunkowego • o ochronie przeciwpożarowej

ustawy: • o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi • o zarządzaniu kryzysowym ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o finansach publicznych

ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym rozporządzenie MK: • w sprawie organizacji i sposobu ochrony zabytków na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

Część A KPZK str. 77

POWÓDŹ

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

i powiadamiania • przygotowanie wydzielonych pododdziałów i oddziałów SZ RP do wsparcia działań organów administracji publicznej • monitorowanie gotowości do działania oddziałów i pododdziałów SZ RP wydzielonych do użycia w sytuacjach kryzysowych • udział i prowadzenie szkoleń, treningów i ćwiczeń w zakresie realizacji zadań zarządzania kryzysowego • opracowanie propozycji użycia wojsk stosownie do potrzeb wynikających z sytuacji kryzysowej • opracowanie i procedowanie dokumentów decyzyjnych i rozkazodawczych dotyczących użycia SZ RP w sytuacji kryzysowej • utrzymanie i doskonalenie stałej współpracy pomiędzy resortem obrony narodowej a podmiotami układu pozamilitarnego • udział w opracowaniu i aktualizacji Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego • opracowanie i aktualizowanie Planu Zarządzania Kryzysowego RON • wdrażanie w systemie zarządzania kryzysowego resortu obrony narodowej wniosków i doświadczeń z udziału SZ RP w działaniach wspierania organów administracji publicznej w sytuacjach kryzysowych • udział w procesie uzgadniania planów zagospodarowania przestrzennego sporządzanych w jednostkach administracji samorządowej w zakresie uwzględniania w zagospodarowaniu przestrzennym potrzeb obronności i bezpieczeństwa państwa, w szczególności problematyki związanej z przygotowaniem i przeciwdziałaniem zagrożeniom wewnętrznym, a zwłaszcza katastrofom i klęskom żywiołowym Rządowe Centrum Bezpieczeństwa • analizowanie i ocenianie możliwości wystąpienia zagrożeń lub ich rozwoju • koordynowanie obiegu informacji i ich weryfikacja • opracowanie i aktualizowanie Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego • organizowanie, prowadzenie i koordynacja przygotowania krajowych szkoleń i ćwiczeń z zakresu zarządzania kryzysowego oraz współpraca w tym zakresie z właściwymi w sprawach ćwiczeń i szkoleń komórkami organizacyjnymi urzędów administracji publicznej • przygotowywanie opinii na potrzeby uzgadniania przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • opiniowanie opracowanych przez ministrów oraz kierowników urzędów centralnych planów zarządzania kryzysowego oraz uzgadnianie wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • przy zagrożeniu wystąpienia sytuacji kryzysowej przygotowanie uruchomienia

ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

Część A KPZK str. 78

POWÓDŹ

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

procedur ZK oraz opracowanie komunikatu ostrzegawczego w ramach Alertu RCB • zatwierdzanie planów ochrony IK • obsługa RZZK Wojewoda • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego • uzgadnianie projektów planów zarządzania ryzykiem powodziowym • opracowanie planu operacyjnego ochrony przed powodzią • przygotowanie systemów alarmowania i ostrzegania • ogłaszanie i odwoływanie pogotowia i alarmu przeciwpowodziowego • prowadzenie szkoleń, ćwiczeń i treningów z zakresu zarządzania kryzysowego • edukacja mieszkańców terenów zagrożonych w zakresie prawidłowych zachowań przed i w czasie klęsk żywiołowych • utrzymanie sił i środków do ochrony przed powodzią, w szczególności wojewódzkich magazynów przeciwpowodziowych • zwołanie Wojewódzkiego Zespołu Zarządzania Kryzysowego (WZZK)

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o wojewodzie i administracji rządowej w województwie • prawo wodne

Część A KPZK str. 79

ZAKŁÓCENIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW I SIECI TELEINFORMATYCZNYCH

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego • monitorowanie zagrożeń cyberbezpieczeństwa i incydentów na poziomie krajowym w ramach CSIRT GOV • rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie przestępstw bezprawnego ujawnienia lub wykorzystania informacji niejawnych • realizowanie, w granicach swojej właściwości, zadań związanych z ochroną informacji niejawnych oraz wykonywanie funkcji krajowej władzy bezpieczeństwa w zakresie ochrony informacji niejawnych w stosunkach międzynarodowych • udzielanie akredytacji bezpieczeństwa teleinformatycznego dla systemu teleinformatycznego przeznaczonego do przetwarzania informacji niejawnych o klauzuli „POUFNE” lub wyższej, zgodnie z właściwością określoną w art. 48 ust. 3 UOIN • przeprowadzanie oceny bezpieczeństwa systemów teleinformatycznych przeznaczonych do przetwarzania informacji niejawnych • przeprowadzanie certyfikacji urządzeń lub narzędzi służących do realizacji zabezpieczenia teleinformatycznego, przeznaczonego do ochrony informacji niejawnych • przeprowadzanie certyfikacji środków ochrony elektromagnetycznej przeznaczonych do ochrony informacji niejawnych o klauzuli poufne lub wyższej w myśl art. 50 ust. 1 ustawy z dn. 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych • przeprowadzanie certyfikacji urządzeń lub narzędzi kryptograficznych przeznaczonych do ochrony informacji niejawnych w myśl art. 50 ust. 2 ustawy z dn. 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych • zwiększanie świadomości pracowników administracji publicznej związanej z zagrożeniami w cyberprzestrzeni oraz cykliczne podnoszenie ich wiedzy na temat metod przeciwdziałania zagrożeniom w cyberprzestrzeni • prowadzenie kontroli ochrony informacji niejawnych i przestrzegania przepisów obowiązujących w tym zakresie • prowadzenie postępowań sprawdzających, kontrolnych postępowań sprawdzających oraz postępowań bezpieczeństwa przemysłowego • zapewnienie ochrony informacji niejawnych wymienianych między RP a innymi państwami lub organizacjami międzynarodowymi

Podstawa prawna ustawy: • o ochronie informacji niejawnych • o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu • o działaniach antyterrorystycznych • o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa uchwała RM: • Strategia Cyberbezpieczeństwa RP na lata 2019-2024

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

Rada Ministrów • przyjęcie oraz dokonywanie zmian w Strategii Cyberbezpieczeństwa RP • nadzór nad wdrożeniem Strategii Cyberbezpieczeństwa RP na lata 2019-2024 • ustanowienie, w drodze rozporządzenia, na wniosek ministra właściwego do spraw informatyzacji, Programu Zintegrowanej Informatyzacji Państwa, który ma min. na celu zapewnienie warunków bezpieczeństwa i zgodności działania systemów teleinformatycznych używanych do realizacji zadań publicznych

ustawy: • o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne • ustawa o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa

Prezes Rady Ministrów • wydawanie, na podstawie rekomendacji Kolegium, wiążących wytycznych dotyczących zapewnienia cyberbezpieczeństwa na poziomie krajowym oraz funkcjonowania krajowego systemu cyberbezpieczeństwa, a także żądanie informacji i opinii w tym zakresie od: ministra właściwego do spraw wewnętrznych – w odniesieniu do działalności Policji, Straży Granicznej i Służby Ochrony Państwa, Ministra Obrony Narodowej – w odniesieniu do działalności CSIRT MON, Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego – w odniesieniu do działalności CSIRT GOV, Dyrektora Rządowego Centrum Bezpieczeństwa – w odniesieniu do zadań realizowanych zgodnie z ustawą, Dyrektora Naukowej i Akademickiej Sieci Komputerowej – Państwowego Instytutu Badawczego – w odniesieniu do działalności CSIRT NASK, ministra właściwego do spraw informatyzacji – w odniesieniu do zadań realizowanych zgodnie z ustawą • wydawanie, na podstawie rekomendacji Kolegium, wiążących wytycznych dla CSIRT MON, CSIRT GOV i CSIRT NASK w zakresie obsługi incydentów krytycznych, w tym wskazanie CSIRT odpowiedzialnego za obsługę incydentu krytycznego • określenie, w drodze rozporządzenia, warunków i trybu prowadzenia, koordynacji i wdrażania systemu wczesnego ostrzegania o zagrożeniach występujących w sieci Internet, o którym mowa w art. 32aa ust. 9 Minister Koordynator Służb Specjalnych • sprawowanie nadzoru i kontroli działalności służb specjalnych • koordynowanie działalności służb specjalnych • opracowywanie i przygotowywanie projektów ustaw, rozporządzeń i innych aktów prawnych dotyczących bezpieczeństwa państwa w zakresie właściwości służb

uchwała RM: • Strategia Cyberbezpieczeństwa RP na lata 2019-2024 ustawy: • o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa • ustawa o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu

rozporządzenie PRM: • w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra – Członka Rady Ministrów Mariusza Kamińskiego –

Część A KPZK str. 80

ZAKŁÓCENIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW I SIECI TELEINFORMATYCZNYCH

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania • prowadzenie doradztwa i szkoleń w zakresie ochrony informacji niejawnych • możliwość przedstawiania kierownikowi jednostki organizacyjnej, który udzielił akredytacji bezpieczeństwa teleinformatycznego dla systemu przetwarzającego informacje niejawne o maksymalnej klauzuli zastrzeżone zaleceń dotyczących konieczności przeprowadzenia dodatkowych czynności związanych z bezpieczeństwem informacji niejawnych • w szczególnie uzasadnionych przypadkach możliwość wstrzymania przetwarzania informacji niejawnych w systemie teleinformatycznym posiadającym akredytację bezpieczeństwa teleinformatycznego o klauzuli zastrzeżone Zespół Reagowania na Incydenty Bezpieczeństwa Komputerowego CSIRT GOV • rozwijanie zdolności istotnych z punktu widzenia ciągłości funkcjonowania państwa, systemów teleinformatycznych organów administracji publicznej oraz IK • obsługa zgłaszanych incydentów przez podmioty określone w art. 26 ust. 7 ustawy z dnia 5 lipca 2018 r. o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa • prowadzenie oceny bezpieczeństwa systemów teleinformatycznych, o której mowa w art. 32a ustawy z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu • opracowanie zaleceń oraz dobrych praktyk z zakresu bezpieczeństwa cyberprzestrzeni dla administracji rządowej • współpraca z krajowymi instytucjami, organizacjami oraz podmiotami resortowymi w zakresie ochrony cyberprzestrzeni • reprezentacja RP w kontaktach międzynarodowych • gromadzenie wiedzy dotyczącej stanu bezpieczeństwa i zagrożeń dla krytycznej infrastruktury teleinformatycznej • przygotowywanie zaleceń dotyczących podniesienia poziomu ochrony systemów i sieci teleinformatycznych podmiotów określonych w art. 26 ust. 7 ustawy z dnia 5 lipca2018 r. o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa • przygotowywanie okresowych raportów w zakresie bezpieczeństwa teleinformatycznego państwa • prowadzenie szkoleń z zakresu bezpieczeństwa teleinformatycznego dla podmiotów określonych w art. 26 ust. 7 ustawy z dnia 5 lipca 2018 r. o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

specjalnych Minister właściwy do spraw informatyzacji • koordynacja wdrażania Strategii Cyberbezpieczeństwa RP na lata 2019-2024 • rekomendowanie obszarów współpracy z sektorem prywatnym w celu zwiększenia cyberbezpieczeństwa RP • prowadzenie działań informacyjnych dotyczących dobrych praktyk, programów edukacyjnych, kampanii i szkoleń na rzecz poszerzania wiedzy i budowania świadomości z zakresu cyberbezpieczeństwa, w tym bezpiecznego korzystania z Internetu przez różne kategorie użytkowników • określenie, w drodze rozporządzenia, minimalnych środków technicznych i organizacyjnych oraz metod zapobiegania zagrożeniom, jakie przedsiębiorcy telekomunikacyjni są obowiązani stosować w celu zapewnienia bezpieczeństwa lub integralności sieci lub usług • udostępnianie informacji i dobrych praktyk związanych ze zgłaszaniem incydentów poważnych przez operatorów usług kluczowych i incydentów istotnych przez dostawców usług cyfrowych, uzyskanych z Grupy Współpracy NIS, w tym: - procedur postępowania w zakresie zarządzania incydentem - procedur postępowania przy zarządzaniu ryzykiem - klasyfikacji informacji, ryzyka i incydentów

Koordynatora Służb Specjalnych ustawy: • o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa • o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne • prawo telekomunikacyjne uchwała RM: • Strategia Cyberbezpieczeństwa RP na lata 2019-2024

Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej • nadzór nad realizacją przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych zadań w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i integralności sieci i usług • publikowanie lub nakazywanie publikowania przedsiębiorcom telekomunikacyjnym informacji o wystąpieniu naruszeń integralności lub bezpieczeństwa sieci lub usług telekomunikacyjnych, w przypadku stwierdzenia, że publikacja taka leży w interesie publicznym Przedsiębiorcy telekomunikacyjni • podjęcie środków technicznych i organizacyjnych w celu zapewnienia bezpieczeństwa i integralności sieci, usług oraz przekazu komunikatów w związku ze świadczonymi usługami • informowanie użytkowników o wystąpieniu szczególnego ryzyka naruszenia bezpieczeństwa sieci wymagającego podjęcia środków wykraczających poza środki techniczne i organizacyjne podjęte przez dostawcę usług, a także o istniejących możliwościach zapewnienia bezpieczeństwa i związanych z tym kosztach Pełnomocnik Rządu do Spraw Cyberbezpieczeństwa • analizowanie i ocenianie funkcjonowania krajowego systemu cyberbezpieczeństwa na podstawie zagregowanych danych i wskaźników opracowanych z udziałem

ustawa: • o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa

Część A KPZK str. 81

ZAKŁÓCENIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW I SIECI TELEINFORMATYCZNYCH

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

organów administracji publicznej, organów właściwych do spraw cyberbezpieczeństwa, CSIRT MON, CSIRT NASK i CSIRT GOV • nadzór nad procesem zarządzania ryzykiem krajowego systemu cyberbezpieczeństwa z wykorzystaniem zagregowanych danych i wskaźników opracowanych z udziałem organów właściwych do spraw cyberbezpieczeństwa, CSIRT MON, CSIRT NASK i CSIRT GOV • opiniowanie dokumentów rządowych, w tym projektów aktów prawnych, mających wpływ na realizację zadań z zakresu cyberbezpieczeństwa • podejmowanie działań mających na celu wspieranie badań naukowych i rozwój technologii z zakresu cyberbezpieczeństwa • podejmowanie działań mających na celu podnoszenie świadomości społeczeństwa w zakresie zagrożeń cyberbezpieczeństwa i bezpiecznego korzystania z Internetu • przygotowanie wkładu do Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego w części dotyczącej zagrożeń cyberbezpieczeństwa mogących doprowadzić do sytuacji kryzysowej Minister Obrony Narodowej W obszarze bezpieczeństwa cyberprzestrzeni: • koordynowanie przedsięwzięć przewidzianych dla MON w sprawach bezpieczeństwa cyberprzestrzeni, w odniesieniu do wszystkich komórek organizacyjnych MON i jednostek organizacyjnych resortu obrony narodowej • inicjowanie oraz wspieranie działań komórek organizacyjnych MON i jednostek organizacyjnych resortu obrony narodowej w obszarze osiągania zdolności do zapewnienia bezpieczeństwa cyberprzestrzeni resortu obrony narodowej • sprawowanie nadzoru nad realizacją zadań wynikających z aktów prawnych, polityk i programów rządowych dotyczących zapewnienia bezpieczeństwa cyberprzestrzeni • współpraca ze SKW w zakresie kreowania spójnego, jednolitego i efektywnego systemu zarządzania bezpieczeństwem cyberprzestrzeni resortu obrony narodowej • ustanowienie, z zachowaniem warunków bezpieczeństwa informacji oraz kompetencji komórek organizacyjnych MON i jednostek organizacyjnych resortu obrony narodowej, spójnego, współdzielonego systemu informacyjnego o bieżącym stanie oraz zagrożeniach cyberprzestrzeni • reprezentowanie resortu obrony narodowej w pracach kierowniczych gremiów Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego i UE w zakresie bezpieczeństwa cyberprzestrzeni • przygotowanie we współpracy z Szefem Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Szefem SKW i Pełnomocnikiem MON do spraw Ochrony Informacji Niejawnych,

ustawy: • ochronie informacji niejawnych • o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego • o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa rozporządzenie RM: • w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra ON rozporządzenie MON: • w sprawie szczegółowych zadań pełnomocników ochrony w zakresie ochrony informacji niejawnych w jednostkach organizacyjnych podległych Ministrowi ON lub przez niego nadzorowanych

Część A KPZK str. 82

ZAKŁÓCENIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW I SIECI TELEINFORMATYCZNYCH

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

rocznego raportu o stanie bezpieczeństwa cyberprzestrzeni • nadzór nad funkcjonowaniem Systemu Cyberbezpieczeństwa resortu obrony narodowej • kreowanie polityki bezpieczeństwa teleinformatycznego związanej z funkcjonowaniem systemu MILNET-I • określanie w drodze wytycznych niezbędnych zasad zapewniających utrzymanie oraz rozwój bezpieczeństwa teleinformatycznego systemu MILNET-I, w tym w szczególności określanie szczegółowych zasady i zadań w zakresie kontroli dostępu do resortowych systemów teleinformatycznych podłączonych do sieci Internet systemu, poufności informacji oraz rozliczalności funkcjonowania systemu MILNET-I • udział w pracach Zespołu do spraw Incydentów Krytycznych • prowadzenie bieżącej analizy podmiotów w danym sektorze lub podsektorze pod kątem uznania ich za operatora usługi kluczowej lub niespełniania warunków kwalifikujących podmiot jako operatora usługi kluczowej • wydawanie decyzji o uznaniu podmiotu za operatora usługi kluczowej albo decyzji stwierdzających wygaśnięcie decyzji o uznaniu podmiotu za operatora usługi kluczowej • składanie wniosków o zmianę danych w wykazie operatorów usług kluczowych, nie później niż w terminie 6 miesięcy od zmiany tych danych • przygotowanie we współpracy z CSIRT MON i sektorowymi zespołami cyberbezpieczeństwa rekomendacji dotyczących działań mających na celu wzmocnienie cyberbezpieczeństwa, w tym wytycznych sektorowych dotyczących zgłaszania incydentów • monitorowanie stosowania przepisów ustawy o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa przez operatorów usług kluczowych i dostawców usług cyfrowych • wzywanie na wniosek CSIRT MON operatorów usług kluczowych lub dostawców usług cyfrowych do usunięcia w wyznaczonym terminie podatności, które doprowadziły lub mogły doprowadzić do incydentu poważnego, istotnego lub krytycznego • prowadzenie kontroli operatorów usług kluczowych i dostawców usług cyfrowych • współpraca SZ RP z właściwymi organami Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego, Unii Europejskiej i organizacji międzynarodowych w obszarze obrony narodowej w zakresie cyberbezpieczeństwa • zapewnienie zdolności SZ RP w układzie krajowym, sojuszniczym i koalicyjnym do prowadzenia działań militarnych w przypadku zagrożenia cyberbezpieczeństwa powodującego konieczność działań obronnych • rozwijanie umiejętności SZ RP w zakresie zapewnienia cyberbezpieczeństwa przez

decyzje MON: • w sprawie organizacji i funkcjonowania systemu cyberbezpieczeństwa w resorcie obrony narodowej • w sprawie powołania Pełnomocnika Ministra Obrony Narodowej do spraw Bezpieczeństwa Cyberprzestrzeni • w sprawie organizacji ochrony systemów teleinformatycznych przeznaczonych do przetwarzania informacji niejawnych w resorcie obrony narodowej • w sprawie usprawnienia systemów komunikacji elektronicznej w resorcie obrony narodowej uchwała RM: • Strategia Cyberbezpieczeństwa RP na lata 2019-2024

Część A KPZK str. 83

ZAKŁÓCENIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW I SIECI TELEINFORMATYCZNYCH

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

organizację specjalistycznych przedsięwzięć szkoleniowych • pozyskiwanie i rozwój narzędzi służących budowaniu zdolności zapewnienia cyberbezpieczeństwa w SZ RP • kierowanie działaniami związanymi z obsługą incydentów w czasie stanu wojennego • ocenianie wpływu incydentów na system obrony państwa • ocenianie zagrożeń cyberbezpieczeństwa w czasie stanu wojennego oraz przedstawianie właściwym organom propozycji dotyczących działań obronnych • koordynacja, we współpracy z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych i ministrem właściwym do spraw informatyzacji, realizacji zadań organów administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego w czasie stanu wojennego dotyczących działań obronnych w przypadku zagrożenia cyberbezpieczeństwa • prowadzenie Narodowego Punktu Kontaktowego do współpracy z Organizacją Traktatu Północnoatlantyckiego • prowadzenie nadzoru w zakresie stosowania przepisów ustawy o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa, w tym prowadzenie kontroli • udział w pracach Kolegium opiniodawczo-doradczego w sprawach cyberbezpieczeństwa oraz działalności w tym zakresie CSIRT MON, CSIRT NASK, CSIRT GOV, sektorowych zespołów cyberbezpieczeństwa i organów właściwych do spraw cyberbezpieczeństwa W obszarze ochrony informacji niejawnych: • koordynowanie i nadzorowanie przedsięwzięć w zakresie ochrony informacji niejawnych w jednostkach organizacyjnych resortu obrony narodowej • kreowanie spójnej polityki bezpieczeństwa niejawnych systemów teleinformatycznych poprzez opracowywanie projektów aktów normatywnych i wytycznych normujących zasady ochrony systemów teleinformatycznych w resorcie obrony narodowej • współpraca ze SKW w zakresie bezpieczeństwa niejawnych systemów teleinformatycznych • organizowanie szkoleń specjalistycznych z zakresu bezpieczeństwa teleinformatycznego, prowadzonych przez SKW, dla inspektorów bezpieczeństwa teleinformatycznego i administratorów systemów teleinformatycznych pełniących służbę lub zatrudnionych w komórkach organizacyjnych ministerstwa i jednostkach organizacyjnych bezpośrednio podporządkowanych MON W obszarze ochrony kryptograficznej: • planowanie, organizowanie, prognozowanie rozwoju, eksploatacji i nadzoru nad funkcjonowaniem systemów łączności specjalnej oraz systemów ochrony

Część A KPZK str. 84

ZAKŁÓCENIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW I SIECI TELEINFORMATYCZNYCH

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

kryptograficznej a także realizacja zadań Centrum Wsparcia Systemu Reagowania na Incydenty Komputerowe w systemach i sieciach teleinformatycznych resortu obrony narodowej • opracowywanie projektów wytycznych i projektów innych dokumentów dotyczących: organizacji, funkcjonowania i bezpieczeństwa systemów ochrony kryptograficznej stosowanych w systemach teleinformatycznych resortu obrony narodowej oraz dotyczących gospodarki materiałowej i zasad eksploatacji urządzeń ochrony kryptograficznej W obszarze reagowania na incydenty cyberbezpieczeństwa: • określenie zasad funkcjonowania Systemu Cyberbezpieczeństwa w resorcie obrony narodowej • nadzór nad wdrożeniem wymagań określonych w Decyzji Nr 396/NCBC Ministra Obrony Narodowej z dnia 20 listopada 2019 r. w sprawie organizacji i funkcjonowania systemu cyberbezpieczeństwa w resorcie obrony narodowej W obszarze krajowego systemu cyberbezpieczeństwa - w zakresie odpowiedzialności CSIRT MON: • monitorowanie zagrożeń cyberbezpieczeństwa i incydentów na poziomie krajowym • szacowanie ryzyka związanego z ujawnionym zagrożeniem cyberbezpieczeństwa oraz zaistniałymi incydentami, w tym prowadzenie dynamicznej analizy ryzyka • przekazywanie informacji dotyczących incydentów i ryzyk podmiotom krajowego systemu cyberbezpieczeństwa • wydawanie komunikatów o zidentyfikowanych zagrożeniach cyberbezpieczeństwa • reagowanie na zgłoszone incydenty • klasyfikowanie incydentów, w tym incydentów poważnych oraz incydentów istotnych, jako incydenty krytyczne oraz koordynowanie obsługi incydentów krytycznych • zmiana klasyfikacji incydentów poważnych i incydentów istotnych • przekazywanie do właściwego CSIRT NASK lub CSIRT GOV informacji technicznych dotyczących incydentu, którego koordynacja obsługi wymaga współpracy CSIRT • przeprowadzanie w uzasadnionych przypadkach badania urządzenia informatycznego lub oprogramowania w celu identyfikacji podatności, której wykorzystanie może zagrozić w szczególności integralności, poufności, rozliczalności, autentyczności lub dostępności przetwarzanych danych, które może mieć wpływ na bezpieczeństwo publiczne lub istotny interes bezpieczeństwa państwa, oraz składanie wniosków w sprawie rekomendacji dla podmiotów krajowego systemu cyberbezpieczeństwa dotyczących stosowania urządzeń informatycznych lub oprogramowania, w szczególności w zakresie wpływu na

Część A KPZK str. 85

ZAKŁÓCENIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW I SIECI TELEINFORMATYCZNYCH

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

bezpieczeństwo publiczne lub istotny interes bezpieczeństwa państwa, zwanych dalej "rekomendacjami dotyczącymi stosowania urządzeń informatycznych lub oprogramowania" • współpraca z sektorowymi zespołami cyberbezpieczeństwa w zakresie koordynowania obsługi incydentów poważnych, w tym dotyczących dwóch lub większej liczby państw członkowskich UE, i incydentów krytycznych oraz w zakresie wymiany informacji pozwalających przeciwdziałać zagrożeniom cyberbezpieczeństwa • przekazywanie do Pojedynczego Punktu Kontaktowego zgłoszenia incydentu poważnego i istotnego dotyczącego dwóch lub większej liczby państw członkowskich UE • przekazywanie, w terminie do dnia 30 maja każdego roku, do Pojedynczego Punktu Kontaktowego zestawienia zgłoszonych w poprzednim roku kalendarzowym przez operatorów usług kluczowych incydentów poważnych mających wpływ na ciągłość świadczenia przez nich usług kluczowych w RP oraz ciągłość świadczenia przez nich usług kluczowych w państwach członkowskich UE, a także zestawienia zgłoszonych w poprzednim roku kalendarzowym przez dostawców usług cyfrowych incydentów istotnych, w tym dotyczących dwóch lub większej liczby państw członkowskich UE • wspólne opracowywanie i przekazywanie ministrowi właściwemu do spraw informatyzacji części Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego, o którym mowa w art. 5a ust. 1 ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym, dotyczącej cyberbezpieczeństwa • zapewnienie zaplecza analitycznego oraz badawczo-rozwojowego • zapewnienie możliwości dokonywania zgłoszeń incydentów i przekazywania informacji o incydentach • udział w Sieci CSIRT składającej się z przedstawicieli CSIRT państw członkowskich UE, CSIRT właściwego dla instytucji UE, Komisji Europejskiej oraz Agencji Unii Europejskiej do spraw Bezpieczeństwa Sieci i Informacji (ENISA) • wspólne z CSIRT NASK i CSIRT GOV opracowanie głównych elementów procedur postępowania w przypadku incydentu, którego koordynacja obsługi wymaga współpracy CSIRT, oraz określenie we współpracy z sektorowymi zespołami cyberbezpieczeństwa sposobu współdziałania z tymi zespołami, w tym sposób koordynacji obsługi incydentu • koordynacja obsługi incydentów właściwych dla CSIRT MON • prowadzenie badań urządzeń informatycznych lub oprogramowania w celu identyfikacji podatności, których wykorzystanie może zagrozić w szczególności integralności, poufności, rozliczalności, autentyczności lub dostępności przetwarzanych danych, które może mieć wpływ na bezpieczeństwo publiczne lub

Część A KPZK str. 86

ZAKŁÓCENIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW I SIECI TELEINFORMATYCZNYCH

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

istotny interes bezpieczeństwa państwa Szef Służby Kontrwywiadu Wojskowego • uzyskiwanie, gromadzenie, analizowanie, przetwarzanie i przekazywanie właściwym organom informacji mogących mieć znaczenie dla obronności państwa, bezpieczeństwa lub zdolności bojowej SZ RP lub innych jednostek organizacyjnych MON, w zakresie określonym w art.5. ust. 1. pkt. 1 ustawy o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego, oraz podejmowanie działań w celu eliminowania ustalonych zagrożeń • prowadzenie kontrwywiadu radioelektronicznego oraz przedsięwzięć z zakresu ochrony kryptograficznej i kryptoanalizy • określanie ogólnych zasad bezpieczeństwa teleinformatycznego • stworzenie katalogów zawierających specyfikację zagrożeń oraz możliwych podatności godzących w bezpieczeństwo cyberprzestrzeni • rozpoznawanie zagrożeń i zapobieganie przestępczości w cyberprzestrzeni • opiniowanie projektów dokumentów normatywnych dotyczących organizacji, funkcjonowania i bezpieczeństwa systemów teleinformatycznych • kontrola systemów teleinformatycznych i przestrzegania przepisów obowiązujących w tym zakresie • wydawanie zaleceń w zakresie bezpieczeństwa teleinformatycznego do stosowania w resorcie obrony narodowej • udzielanie akredytacji bezpieczeństwa teleinformatycznego dla systemów teleinformatycznych przeznaczonych do przetwarzania informacji niejawnych o klauzuli POUFNE lub wyższej oraz systemów teleinformatycznych przeznaczonych do przetwarzania informacji niejawnych międzynarodowych • weryfikacja poprawności akredytacji udzielonych dla systemów teleinformatycznych przeznaczonych do przetwarzania informacji niejawnych oznaczonych klauzulą ZASTRZEŻONE • przeprowadzanie oceny bezpieczeństwa systemów teleinformatycznych przeznaczonych do przetwarzania informacji niejawnych • badanie i ocena bezpieczeństwa w ramach certyfikacji urządzeń i narzędzi służących do realizacji zabezpieczeń teleinformatycznych • określanie poziomu zabezpieczenia miejsca, technicznego poziomu zabezpieczenia urządzenia lub klasy urządzenia • prowadzenie specjalistycznych szkoleń dla administratorów systemów i inspektorów bezpieczeństwa teleinformatycznego • dokonywanie okresowej i doraźnych ocen stanu zabezpieczenia informacji niejawnych w resorcie obrony narodowej, w zakresie bezpieczeństwa teleinformatycznego

Część A KPZK str. 87

ZAKŁÓCENIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW I SIECI TELEINFORMATYCZNYCH

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

• wykonywania funkcji krajowego organu dystrybucji i generacji materiałów kryptograficznych na potrzeby jednostek oraz pełnienia funkcji National Distribution Authority dla materiałów kryptograficznych wykorzystywanych w systemach teleinformatycznych przetwarzających informację NATO Szef Służby Wywiadu Wojskowego • uzyskiwanie, gromadzenie, analizowanie, przetwarzanie i przekazywanie właściwym organom informacji mogących mieć istotne znaczenie dla: bezpieczeństwa potencjału obronnego RP, bezpieczeństwa i zdolności bojowej SZ RP, warunków realizacji, przez SZ RP, zadań poza granicami państwa • prowadzenie wywiadu elektronicznego na rzecz SZ RP oraz przedsięwzięć z zakresu kryptoanalizy i kryptografii Komendant Główny Żandarmerii Wojskowej • wykonywanie czynności operacyjno-rozpoznawczych i dochodzeniowo-śledczych w celu rozpoznawania, zapobiegania i wykrywania cyberprzestępczości Minister właściwy do spraw wewnętrznych • koordynowanie przedsięwzięć przewidzianych dla ministra właściwego do spraw wewnętrznych w sprawach bezpieczeństwa cyberprzestrzeni, w odniesieniu do wszystkich komórek organizacyjnych ministerstwa i jednostek organizacyjnych resortu spraw wewnętrznych • inicjowanie oraz wspieranie działań komórek organizacyjnych ministerstwa i jednostek organizacyjnych resortu spraw wewnętrznych w obszarze osiągania zdolności do zapewnienia bezpieczeństwa cyberprzestrzeni resortu spraw wewnętrznych • sprawowanie nadzoru nad realizacją zadań wynikających z aktów prawnych, polityk i programów rządowych dotyczących zapewnienia bezpieczeństwa cyberprzestrzeni resortu spraw wewnętrznych • współpraca z jednostkami resortu w zakresie kreowania spójnego, jednolitego i efektywnego systemu zarządzania bezpieczeństwem cyberprzestrzeni resortu spraw wewnętrznych i administracji • ustanowienie, z zachowaniem warunków bezpieczeństwa informacji oraz kompetencji komórek organizacyjnych ministerstwa i jednostek organizacyjnych resortu spraw wewnętrznych i administracji, spójnego, współdzielonego systemu informacyjnego o bieżącym stanie oraz zagrożeniach cyberprzestrzeni

uchwała RM: • Strategia Cyberbezpieczeństwa RP na lata 2019-2024 decyzja Komendanta Głównego Policji: • w sprawie ustanowienia Pełnomocnika Komendanta Głównego Policji ds. Bezpieczeństwa Cyberprzestrzeni

Komendant Główny Policji • zwalczanie przestępczości w cyberprzestrzeni • dokonanie okresowej oceny aktualnej sytuacji, która może mieć wpływ na bezpieczeństwo funkcjonowania systemów teleinformatycznych Policji, w tym

Część A KPZK str. 88

ZAKŁÓCENIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW I SIECI TELEINFORMATYCZNYCH

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

IK należącej do Policji • uzyskanie, przetwarzanie i przekazanie informacji mających wpływ na funkcjonowanie systemów teleinformatycznych, w tym IK • nadzór nad realizacją długofalowych działań z zakresu bezpieczeństwa m.in. rozbudowa i modernizacja istniejącej infrastruktury Policji • dokonanie przeglądu stanu prawnego procedur i zasobów • prowadzenie działalności szkoleniowej w Policji Pełnomocnik Komendanta Głównego Policji ds. Bezpieczeństwa Cyberprzestrzeni • opracowywanie, wdrażanie i aktualizowanie procedur reagowania na incydenty komputerowe w Policji • inicjowanie oraz wspieranie działań komórek organizacyjnych Komendy Głównej Policji oraz jednostek terenowych Policji w obszarze osiągania zdolności do zapewnienia bezpieczeństwa cyberprzestrzeni Policji • współpraca z jednostkami terenowymi Policji w zakresie kreowania spójnego, jednolitego i efektywnego systemu zarządzania bezpieczeństwem cyberprzestrzeni Policji • ustanowienie, z zachowaniem warunków bezpieczeństwa informacji oraz kompetencji komórek organizacyjnych Komendy Głównej Policji oraz jednostek terenowych Policji, spójnego, współdzielonego systemu informacyjnego o bieżącym stanie oraz zagrożeniach cyberprzestrzeni • identyfikowanie i prowadzenie cyklicznych analiz ryzyka • opracowanie procedur zapewniających informowanie właściwych zespołów CSIRT powołanych do reakcji na zdarzenia naruszające bezpieczeństwo w sieci o wystąpieniu incydentów komputerowych w Policji oraz zmianie lokalizacji jednostki terenowej Policji, danych kontaktowych itp. Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej • dokonanie okresowej oceny aktualnej sytuacji, która może mieć wpływ na bezpieczeństwo funkcjonowania systemów teleinformatycznych KSRG, w tym IK należącej do PSP • uzyskanie, przetwarzanie i przekazanie informacji mających wpływ na funkcjonowanie systemów telekomunikacyjnych w PSP, w tym IK należącej do PSP, wchodzącej w skład systemu ratowniczego • nadzór nad realizacją długofalowych działań z zakresu bezpieczeństwa m.in. rozbudowa i modernizacja istniejącej infrastruktury PSP podatnej na zagrożenia cyberprzestrzeni • dokonanie przeglądu stanu prawnego procedur i zasobów • prowadzenie działalności szkoleniowej w PSP

Część A KPZK str. 89

ZAKŁÓCENIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW I SIECI TELEINFORMATYCZNYCH

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

Komendant Główny Straży Granicznej • dokonanie okresowej oceny aktualnej sytuacji, która może mieć wpływ na bezpieczeństwo funkcjonowania systemów teleinformatycznych SG, w tym IK należącej do SG • uzyskanie, przetwarzanie i przekazanie informacji mających wpływ na funkcjonowanie systemów teleinformatycznych, w tym IK należącej do SG • nadzór nad realizacją długofalowych działań z zakresu bezpieczeństwa m.in. rozbudowa i modernizacja istniejącej infrastruktury SG • dokonanie przeglądu stanu prawnego procedur i zasobów • prowadzenie działalności szkoleniowej w SG Minister właściwy do spraw sprawiedliwości • analizowanie i ocenianie zagrożeń • aktualizacja Raportu cząstkowego ministra właściwego do spraw sprawiedliwości do Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego • analiza szczegółowych kryteriów pozwalających wyodrębnić obiekty, instalacje, urządzenia i usługi realizowane przez ministerstwo, wchodzące w skład systemów IK pod kątem aktualizacji jednolitego wykazu obiektów, instalacji, urządzeń i usług wchodzących w skład IK prowadzonego przez RCB • wspieranie inicjatyw i działań dotyczących bezpieczeństwa teleinformatycznego Minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego i nauki • wspieranie inicjatyw badawczych dotyczących bezpieczeństwa teleinformatycznego Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania • prowadzenie kampanii edukacyjno-prewencyjnej skierowanej do dzieci i młodzieży uświadamiającej najmłodszych przed zagrożeniami czyhającymi na nich w sieci • uwzględnianie w standardach kształcenia nauczycieli wiedzy z zakresu technologii informacyjnej w tym również bezpiecznego i świadomego korzystania z systemów teleinformatycznych Minister właściwy do spraw energii, minister właściwy do spraw transportu, minister właściwy do spraw gospodarki morskiej i minister właściwy do spraw żeglugi śródlądowej, minister właściwy do spraw zdrowia, minister właściwy do spraw gospodarki wodnej jako organy właściwe do spraw cyberbezpieczeństwa odpowiednio dla sektorów lub podsektorów przypisanych im w ustawie o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa • przygotowanie we współpracy z CSIRT NASK, CSIRT GOV, CSIRT MON i sektorowymi zespołami cyberbezpieczeństwa rekomendacji dotyczących działań mających na celu wzmocnienie cyberbezpieczeństwa, w tym wytycznych

ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym uchwała RM: • Strategia Cyberbezpieczeństwa RP na lata 2019-2024 uchwała RM: • Strategia Cyberbezpieczeństwa RP na lata 2019-2024 uchwała RM: • Strategia Cyberbezpieczeństwa RP na lata 2019-2024

ustawa: • o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa

Część A KPZK str. 90

ZAKŁÓCENIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW I SIECI TELEINFORMATYCZNYCH

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

sektorowych dotyczących zgłaszania incydentów • wzywanie na wniosek CSIRT NASK, CSIRT GOV lub CSIRT MON operatorów usług kluczowych lub dostawców usług cyfrowych do usunięcia w wyznaczonym terminie podatności, które doprowadziły lub mogły doprowadzić do incydentu poważnego, istotnego lub krytycznego Rządowe Centrum Bezpieczeństwa • koordynacja działań w zakresie ochrony teleinformatycznej IK • koordynacja przygotowania i aktualizacji Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego sporządzanego przez ministrów kierujących działami administracji rządowej, kierowników urzędów centralnych oraz wojewodów • opracowanie i aktualizacja we współpracy z właściwymi ministrami i kierownikami urzędów centralnych NPOIK • opracowanie i aktualizacja szczegółowych kryteriów pozwalających wyodrębnić obiekty, instalacje, urządzenia i usługi wchodzące w skład systemów IK • sporządzanie i aktualizacja jednolitego wykazu obiektów, instalacji, urządzeń i usług wchodzących w skład IK • sporządzanie analiz i prognoz dotyczących możliwości wystąpienia zagrożeń istotnych dla krajowej IK • edukacja pracowników RCB w zakresie rodzajów zagrożeń • opracowywanie, wdrażanie i aktualizowanie procedur zapobiegania incydentom cyberbezpieczeństwa i postępowania w przypadku jego wystąpienia w RCB • obsługa RZZK Wojewoda • analiza i ocena zagrożeń • ocena możliwych strat ludzkich, mienia i infrastruktury • edukacja w zakresie przeciwdziałania zagrożeniom cyberprzestrzeni • realizacja zadań określonych dla podmiotów publicznych realizujących zadania publiczne, zależne od systemu informacyjnego w ustawie o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa, w zakresie bezpośrednio go dotyczącym

ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym uchwała RM: • Strategia Cyberbezpieczeństwa RP na lata 2019-2024

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o wojewodzie i administracji rządowej w województwie • ustawa o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa

Część A KPZK str. 91

ZAKŁÓCENIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW I SIECI TELEINFORMATYCZNYCH

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego • wydanie zaleceń w zakresie bezpieczeństwa teleinformatycznego • rozbudowa systemu wczesnego ostrzegania przed zagrożeniami z sieci Internet oraz wdrażanie i utrzymanie rozwiązań prewencyjnych • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Zespół Reagowania na Incydenty Bezpieczeństwa Komputerowego CSIRT GOV • prowadzenie szkoleń z zakresu bezpieczeństwa teleinformatycznego dla administratorów systemów podłączonych do sieci Internet w administracji rządowej oraz prowadzenie forum wymiany doświadczeń ze specjalistami ds. bezpieczeństwa teleinformatycznego, pełnomocnikami ds. ochrony cyberprzestrzeni i administratorami systemów IT • podnoszenie świadomości w zakresie zagrożeń komputerowych • przeprowadzanie ocen bezpieczeństwa systemów teleinformatycznych • obsługa zgłaszanych incydentów przez podmioty określone w art. 26 ust. 7 ustawy z dnia 5 lipca 2018 r. o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa • prowadzenie oceny bezpieczeństwa systemów teleinformatycznych, o której mowa w art. 32a ustawy z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu

Podstawa prawna ustawy: • o ochronie informacji niejawnych • o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu • o działaniach antyterrorystycznych • o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa • o zarządzaniu kryzysowym uchwała RM: • Strategia Cyberbezpieczeństwa RP na lata 2019-2024

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

Minister właściwy do spraw informatyzacji • monitorowanie wdrażania Strategii Cyberbezpieczeństwa RP i realizacja planów działań na rzecz wdrożenia Strategii • opracowywanie rocznych sprawozdań dotyczących: incydentów poważnych zgłaszanych przez operatorów usług kluczowych mających wpływ na ciągłość świadczonych przez nich usług kluczowych w RP oraz ciągłość świadczonych usług kluczowych w państwach członkowskich UE, a także incydentów istotnych zgłaszanych przez dostawców usług cyfrowych, w tym incydentów dotyczących dwóch lub większej liczby państw członkowskich UE • gromadzenie informacji o incydentach poważnych, które dotyczą lub zostały przekazane przez inne państwo członkowskie UE • zapewnienie rozwoju i utrzymanie systemu teleinformatycznego wspierającego: współpracę podmiotów wchodzących w skład krajowego systemu cyberbezpieczeństwa, generowanie i przekazywanie rekomendacji dot. działań podnoszących poziom cyberbezpieczeństwa; zgłaszanie i obsługę incydentów, szacowanie ryzyka na poziomie krajowym oraz ostrzeganie o cyberzagrożeniach • ustalenie kryteriów i zasad identyfikacji, selekcji i oceny istotnych naruszeń integralności i bezpieczeństwa sieci przedsiębiorców telekomunikacyjnych oraz użytkowników cyberprzestrzeni w zakresie zadań wynikających z art. 175, 175 a-e ustawy Prawo telekomunikacyjne • prowadzenie Pojedynczego Punktu Kontaktowego NIS, zajmującego się m.in. zapewnieniem współpracy z Komisją Europejską w dziedzinie cyberbezpieczeństwa, zapewnieniem wymiany informacji na potrzeby Grupy Współpracy NIS oraz Sieci CSIRT • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego

ustawy: • prawo telekomunikacyjne • o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa • o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne • o zarządzaniu kryzysowym uchwała RM: • Strategia Cyberbezpieczeństwa RP na lata 2019-2024

Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej • publikowanie informacji o potencjalnych zagrożeniach związanych z korzystaniem z usług telekomunikacyjnych, rekomendowanych środkach bezpieczeństwa i sposobach zabezpieczenia telekomunikacyjnych urządzeń końcowych przed zagrożeniami z cyberprzestrzeni, oraz przykładowych konsekwencjach nieodpowiedniego ich zabezpieczenia • informowanie Komisji Europejskiej oraz Agencji Unii Europejskiej do spraw Cyberbezpieczeństwa o poważnych naruszeniach bezpieczeństwa i integralności sieci i usług oraz podjętych działaniach zapobiegawczych i środkach naprawczych Przedsiębiorcy telekomunikacyjni • publikowanie na stronie swojej internetowej lub umieszczanie na niej odnośnika do miejsca na stronie internetowej UKE lub innego podmiotu zajmującego się bezpieczeństwem sieci aktualnych informacji o:

Część A KPZK str. 92

ZAKŁÓCENIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW I SIECI TELEINFORMATYCZNYCH

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

−

potencjalnych zagrożeniach związanych z korzystaniem przez abonentów z usług telekomunikacyjnych − rekomendowanych środkach ostrożności i najbardziej popularnych sposobach zabezpieczania telekomunikacyjnych urządzeń końcowych przed oprogramowaniem złośliwym lub szpiegującym − przykładowych konsekwencjach braku lub nieodpowiedniego zabezpieczenia telekomunikacyjnego Pełnomocnik Rządu do Spraw Cyberbezpieczeństwa • upowszechnianie nowych rozwiązań i inicjowanie działań w zakresie zapewnienia cyberbezpieczeństwa na poziomie krajowym • inicjowanie krajowych ćwiczeń w zakresie cyberbezpieczeństwa • wydawanie rekomendacji dotyczących stosowania urządzeń informatycznych lub oprogramowania na wniosek CSIRT • współpraca w sprawach związanych z cyberbezpieczeństwem z innymi państwami, organizacjami oraz instytucjami międzynarodowymi • przygotowywanie co roku sprawozdania z działalności Pełnomocnika zawierające informacje o prowadzonej działalności w zakresie zapewnienia cyberbezpieczeństwa na poziomie krajowym Kolegium do Spraw Cyberbezpieczeństwa (działające przy Radzie Ministrów jako organ opiniodawczo-doradczy w sprawach cyberbezpieczeństwa) • Wyrażanie opinii w sprawach: - kierunków i planów na rzecz przeciwdziałania zagrożeniom cyberbezpieczeństwa - wykonywania przez CSIRT MON, CSIRT NASK, Szefa ABW realizującego zadania w ramach CSIRT GOV, sektorowe zespoły cyberbezpieczeństwa i organy właściwe do spraw cyberbezpieczeństwa powierzonych im zadań zgodnie z kierunkami i planami na rzecz przeciwdziałania zagrożeniom cyberbezpieczeństwa - współdziałania organów prowadzących lub nadzorujących CSIRT MON, CSIRT GOV i CSIRT NASK - współdziałania podmiotów CSIRT MON, CSIRT NASK, Szefa ABW oraz ministra – członka Rady Ministrów właściwego do spraw koordynowania działalności służb specjalnych, sektorowych zespołów cyberbezpieczeństwa i organów właściwych do spraw cyberbezpieczeństwa - organizacji wymiany informacji istotnych dla cyberbezpieczeństwa i międzynarodowej pozycji RP między organami administracji rządowej - wniosków CSIRT MON, CSIRT NASK lub CSIRT GOV w sprawie rekomendacji dotyczących stosowania urządzeń informatycznych lub oprogramowania

ustawa: • o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa

Część A KPZK str. 93

ZAKŁÓCENIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW I SIECI TELEINFORMATYCZNYCH

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

Prezes Rady Ministrów • wydanie zarządzenia w sprawie wprowadzenia stopnia alarmowego CRP w zależności od rodzaju zagrożenia zdarzeniem o charakterze terrorystycznym – w trybie art. 16 ustawy z dnia 10 czerwca 2016 r. o działaniach antyterrorystycznych Minister Koordynator Służb Specjalnych • podejmowanie działań służących zapewnieniu współdziałania służb specjalnych w ramach przyznanych im kompetencji i postawionych przed nimi zadań, a także organizowanie i zapewnienie współpracy służb specjalnych z innymi służbami i instytucjami realizującymi zadania w zakresie bezpieczeństwa państwa • zapewnianie optymalnych warunków dla współpracy służb specjalnych ze służbami specjalnymi innych państw i organizacjami międzynarodowymi Minister Obrony Narodowej • uczestniczenie w ćwiczeniach w zakresie cyberbezpieczeństwa organizowanych w RP lub w UE • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Narodowe Centrum Bezpieczeństwa Cyberprzestrzeni • planowanie, organizowanie oraz sprawowanie nadzoru nad szkoleniem specjalistycznym personelu organów bezpieczeństwa systemów łączności i informatyki • zapewnienie warunków do funkcjonowania i realizowania zadań przypisanych dla CSIRT MON, zgodnie z decyzją Nr 396/NCBC Ministra Obrony Narodowej z dnia 20 listopada 2019 r. w sprawie organizacji i funkcjonowania systemu cyberbezpieczeństwa w resorcie obrony narodowej Szef Służby Kontrwywiadu Wojskowego • wydanie zaleceń w zakresie bezpieczeństwa teleinformatycznego • prowadzenie specjalistycznych szkoleń dla administratorów i inspektorów bezpieczeństwa teleinformatycznego

systemów

ustawa: • o działaniach antyterrorystycznych

rozporządzenie PRM: • w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra – Członka Rady Ministrów Mariusza Kamińskiego – Koordynatora Służb Specjalnych ustawy: • o ochronie informacji niejawnych • o zarządzaniu kryzysowym • o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego uchwała RM: • Strategia Cyberbezpieczeństwa RP na lata 2019-2024 decyzje MON: • w sprawie organizacji ochrony systemów teleinformatycznych przeznaczonych do przetwarzania informacji niejawnych w resorcie obrony narodowej • w sprawie organizacji i funkcjonowania systemu cyberbezpieczeństwa w resorcie obrony narodowej

Część A KPZK str. 94

ZAKŁÓCENIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW I SIECI TELEINFORMATYCZNYCH

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

Minister właściwy do spraw wewnętrznych • koordynowanie przedsięwzięć przewidzianych dla ministra właściwego do spraw wewnętrznych w sprawach bezpieczeństwa cyberprzestrzeni, w odniesieniu do ministerstwa i wszystkich organów i jednostek organizacyjnych resortu spraw wewnętrznych • inicjowanie oraz wspieranie działań ministerstwa, organów i jednostek organizacyjnych resortu spraw wewnętrznych i administracji w obszarze osiągania zdolności do zapewnienia bezpieczeństwa cyberprzestrzeni resortu • sprawowanie nadzoru nad realizacją zadań wynikających z aktów prawnych, polityk i programów rządowych dotyczących zapewnienia bezpieczeństwa cyberprzestrzeni resortu spraw wewnętrznych • współpraca z organami i jednostkami resortu w zakresie kreowania spójnego, jednolitego i efektywnego systemu zarządzania bezpieczeństwem cyberprzestrzeni resortu spraw wewnętrznych i administracji • ustanowienie, z zachowaniem warunków bezpieczeństwa informacji oraz kompetencji komórek organizacyjnych ministerstwa, organów i jednostek organizacyjnych resortu spraw wewnętrznych i administracji spójnego, współdzielonego systemu informacyjnego o bieżącym stanie oraz zagrożeniach cyberprzestrzeni • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego

ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

Komendant Główny Policji • realizacja przedsięwzięć planistycznych dotyczących przygotowania i realizacji ochrony cyberprzestrzeni Policji • przygotowanie własnych stanowisk kierowania i systemów telekomunikacyjnych w sposób umożliwiający wykonanie zadań w warunkach wystąpienia zagrożenia • przygotowanie zapasowych serwerowni, łączy radiowych oraz transmisji danych i głosu drogą przewodową i satelitarną • organizowanie własnych szkoleń, ćwiczeń treningów oraz udział w przedsięwzięciach szkoleniowych organizowanych przez właściwe służby i organy administracji publicznej Pełnomocnik Komendanta Głównego Policji ds. Bezpieczeństwa Cyberprzestrzeni • przygotowanie planów awaryjnych oraz ich testowanie Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej • dokonanie okresowej oceny aktualnej sytuacji, która może mieć wpływ na bezpieczeństwo funkcjonowania systemów teleinformatycznych KSRG, w tym IK należącej do PSP • uzyskanie, przetwarzanie i przekazanie informacji mających wpływ

Część A KPZK str. 95

ZAKŁÓCENIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW I SIECI TELEINFORMATYCZNYCH

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

na funkcjonowanie systemów telekomunikacyjnych w PSP, w tym IK należącej do PSP, wchodzącej w skład systemu ratowniczego • nadzór nad realizacją długofalowych działań z zakresu bezpieczeństwa m.in. rozbudowa i modernizacja istniejącej infrastruktury PSP podatnej na zagrożenia cyberprzestrzeni • dokonanie przeglądu stanu prawnego procedur i zasobów • prowadzenie działalności szkoleniowej w PSP Komendant Główny Straży Granicznej • nadzór nad przygotowaniem planów postępowania awaryjnego w sytuacji zakłóceń funkcjonowania sieci teleinformatycznych SG • dokonanie okresowej oceny aktualnej sytuacji, która może mieć wpływ na bezpieczeństwo funkcjonowania systemów teleinformatycznych SG, w tym IK należącej do SG • nadzór nad przygotowaniem do wdrożenia procedur zawartych w planach postępowania awaryjnego w sytuacji zakłóceń sieci teleinformatycznych SG • nadzór nad realizacją zadań zwartych w „Planie Ochrony Infrastruktury Krytycznej Straży Granicznej” oraz „Instrukcji Ochrony Obiektu Infrastruktury Krytycznej SG” • uzyskanie, przetwarzanie i przekazywanie informacji mających wpływ na funkcjonowanie systemów teleinformatycznych, w tym IK należącej do SG Minister właściwy do spraw sprawiedliwości • analizowanie i ocenianie zagrożeń • analiza Raportu cząstkowego ministra właściwego do spraw sprawiedliwości do Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego • analiza i aktualizacja Planu ochrony IK należącej do Ministerstwa Sprawiedliwości i procedur ZK • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego • prowadzenie działań dotyczących bezpieczeństwa teleinformatycznego • zwołanie posiedzenia ZZK MS Główny Administrator Bezpieczeństwa Systemów • wydanie zaleceń w zakresie bezpieczeństwa teleinformatycznego • prowadzenie szkoleń dla administratorów systemów Minister właściwy do spraw energii, minister właściwy do spraw transportu, minister właściwy do spraw gospodarki morskiej i minister właściwy do spraw żeglugi śródlądowej, minister właściwy do spraw zdrowia, minister właściwy do spraw gospodarki wodnej jako organy właściwe do spraw cyberbezpieczeństwa odpowiednio dla sektorów, podsektorów lub dostawców przypisanych im w ustawie o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa • monitorowanie stosowania przepisów ustawy o krajowym systemie

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o ochronie informacji niejawnych uchwała RM: • Strategia Cyberbezpieczeństwa RP na lata 2019-2024

ustawy: • o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa • o zarządzaniu kryzysowym

Część A KPZK str. 96

ZAKŁÓCENIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW I SIECI TELEINFORMATYCZNYCH

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

cyberbezpieczeństwa przez operatorów usług kluczowych i dostawców usług cyfrowych • prowadzenie kontroli operatorów usług kluczowych i dostawców usług cyfrowych w zakresie określonym w ustawie o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa • udział w ćwiczeniach w zakresie cyberbezpieczeństwa organizowanych w RP lub UE • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Rządowe Centrum Bezpieczeństwa • analizowanie i ocenianie możliwości wystąpienia zagrożeń lub ich rozwoju • koordynowanie obiegu informacji i ich weryfikacja • opracowanie i aktualizowanie Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego • organizowanie, prowadzenie i koordynacja przygotowania krajowych szkoleń i ćwiczeń z zakresu zk oraz współpraca w tym zakresie z właściwymi w sprawach ćwiczeń i szkoleń komórkami organizacyjnymi urzędów administracji publicznej • przygotowywanie opinii na potrzeby uzgadniania przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • uzgadnianie opracowanych przez ministrów oraz kierowników urzędów centralnych planów zarządzania kryzysowego • zatwierdzanie planów ochrony IK • przy zagrożeniu wystąpienia sytuacji kryzysowej przygotowanie uruchomienia procedur ZK oraz obsługa RZZK • monitorowanie w czasie rzeczywistym systemów IT RCB • doposażanie działu IT RCB w oprogramowanie i sprzęt służący do zarządzania, monitoringu i analizy zagrożeń • edukacja pracowników RCB w zakresie sposobu postępowania w przypadku wystąpienia incydentu cyberbezpieczeństwa • realizacja w RCB polityki kopii zapasowych • bieżąca współpraca z CSIRT GOV, CSIRT MON i CSIRT NASK • obsługa Zespołu do spraw Incydentów Krytycznych Wojewoda • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego • realizacja zadań określonych dla podmiotów publicznych realizujących zadania publiczne, zależne od systemu informacyjnego w ustawie o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa, w zakresie bezpośrednio go dotyczącym • przygotowanie systemów alarmowania i ostrzegania o zagrożeniach, w tym o zagrożeniach cyberprzestrzeni • tworzenie procedur działania w przypadku zakłóceń w funkcjonowaniu sieci i usług telekomunikacyjnych • prowadzenie szkoleń, ćwiczeń i treningów z zakresu zarządzania kryzysowego,

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o wojewodzie i administracji rządowej w województwie • ustawa o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa

Część A KPZK str. 97

ZAKŁÓCENIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW I SIECI TELEINFORMATYCZNYCH

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

w tym w zakresie reagowania na zagrożenia cyberprzestrzeni • edukacja uczestników cyberprzestrzeni na terenie województwa w zakresie prawidłowych zachowań przed i w czasie zagrożeń • przekazywanie do wiadomości publicznej informacji związanych z zagrożeniami cyberprzestrzeni na terenie województwa • zwołanie WZZK

Część A KPZK str. 98

SUSZA/UPAŁ

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania Minister właściwy do spraw gospodarki wodnej • nadzór i koordynacja działań Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, regionalnych zarządów gospodarki wodnej i Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowego Instytutu Badawczego Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie • współuczestnictwo w przeciwdziałaniu skutkom suszy na poziomie obszaru dorzeczy, regionów wodnych oraz na poziomie zlewni • programowanie, planowanie, nadzór i realizacja zadań związanych z utrzymaniem wód lub urządzeń wodnych oraz inwestycje w gospodarce wodnej • zachowanie i tworzenie wszelkich systemów retencji wód • nadzorowanie, planowanie i realizacja przedsięwzięć związanych z odbudową ekosystemów zdegradowanych przez eksploatację zasobów wodnych • racjonalne sterowanie przepływami wód • koordynacja zapewnienia odpowiedniej ilości i jakości wody dla ludności, przemysłu oraz rolnictwa • uzgadnianie, w części dotyczącej gospodarki wodnej, projektu list programów priorytetowych Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej • nadzór nad służbą hydrologiczno-meteorologiczną • racjonalne sterowanie przepływami wód • uzgadnianie, w części dotyczącej gospodarki wodnej, projektu list programów priorytetowych Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy • monitorowanie zagrożeń hydrologiczno-meteorologicznych • wykonywanie bieżących analiz i ocen sytuacji hydrologicznej oraz meteorologicznej • opracowywanie i przekazywanie prognoz hydrologicznych oraz meteorologicznych, komunikatów o bieżącej sytuacji meteorologicznej oraz hydrologicznej, ostrzeżeń przed niebezpiecznymi zjawiskami zachodzącymi w atmosferze i hydrosferze • wykonywanie modelowania hydrologicznego i hydraulicznego w zakresie zjawiska suszy

Podstawa prawna ustawy: • prawo wodne • o działach administracji rządowej

Podmiot współpracujący - zadania Prezes Rady Ministrów • wydawanie decyzji w sprawie tworzenia rezerw strategicznych Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych • realizacja decyzji w sprawie tworzenia rezerw strategicznych Minister właściwy do spraw rolnictwa Instytut Technologiczno-Przyrodniczy – Państwowy Instytut Badawczy • opracowanie metod wykorzystywanych w rozwiązywaniu problemów ochrony terenów rolniczych przed suszą • opracowanie map prawdopodobnych deficytów wody w rolnictwie dla poszczególnych roślin uprawnych i gleb • opracowanie metod zwiększenia lokalnych zasobów wody istotnych dla rolnictwa i ich dostępności • opracowanie optymalnych metod gospodarowania rolniczymi zasobami wodnymi • opracowanie map potencjalnych potrzeb nawodnień upraw rolniczych • opracowanie zaleceń odnośnie wodno- i energooszczędnych technologii nawodnień upraw rolniczych • analizowanie i ocenianie stanu technicznego urządzeń melioracji wodnych oraz utrzymania wód istotnych dla ograniczania skutków suszy w rolnictwie oraz potrzeb w zakresie ich modernizacji, odbudowy i eksploatacji Dysponent części budżetu państwa wykonujący zadania jako podmiot wiodący lub współpracujący, właściwy dla danego zagrożenia Minister właściwy do spraw budżetu • uwzględnienie w projekcie ustawy budżetowej na rok następny, środków finansowych na realizację celu związanego z poprawą funkcjonowania służb bezpieczeństwa powszechnego i porządku publicznego Minister właściwy do spraw środowiska Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy • gromadzenie, przetwarzanie, archiwizowanie oraz udostępnianie zgromadzonych informacji dotyczących warunków hydrogeologicznych, wielkości zasobów, stanu fizykochemicznego i ilościowego wód podziemnych • opracowywanie oraz przekazywanie prognoz zmian wielkości zasobów wód podziemnych, w tym dostępnych zasobów wód podziemnych oraz stanu wód podziemnych, a także ich zagrożeń • wyznaczanie obszarów perspektywicznych dla zaopatrzenia w wodę podziemną

Podstawa prawna ustawa: • o rezerwach strategicznych ustawa: • o działach administracji rządowej

ustawy kompetencyjne służb właściwych w zakresie bezpieczeństwa Wieloletni Plan Finansowy Państwa ustawa: • prawo wodne

Część A KPZK str. 99

SUSZA/UPAŁ

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania dużych aglomeracji miejskich oraz określenie źródeł awaryjnego zaopatrzenia ludności w wody podziemne w warunkach wystąpienia zdarzeń ekstremalnych • wykonywanie zadań na potrzeby rozpoznawania, bilansowania i ochrony wód podziemnych w celu racjonalnego wykorzystania tych wód przez społeczeństwo oraz gospodarkę • wykonywanie pomiarów, obserwacji i badań hydrogeologicznych • wykonywanie bieżących analiz i ocen sytuacji hydrogeologicznej • opracowywanie i przekazywanie organom administracji publicznej ostrzeżeń przed niebezpiecznymi zjawiskami zachodzącymi w strefach zasilania oraz poboru wód podziemnych • udział w działaniach związanych z zapobieganiem suszy Rządowe Centrum Bezpieczeństwa • koordynacja przygotowania i aktualizacji Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego sporządzanego przez ministrów kierujących działami administracji rządowej, kierowników urzędów centralnych oraz wojewodów • opracowanie i aktualizacja we współpracy z właściwymi ministrami i kierownikami urzędów centralnych NPOIK • opracowanie i aktualizacja szczegółowych kryteriów pozwalających wyodrębnić obiekty, instalacje, urządzenia i usługi wchodzące w skład systemów IK • sporządzanie i aktualizacja jednolitego wykazu obiektów, instalacji, urządzeń i usług wchodzących w skład IK • sporządzanie analiz i prognoz dotyczących możliwości wystąpienia zagrożeń istotnych dla krajowej IK • obsługa RZZK Wojewoda • analizowanie i ocenianie zagrożeń • ocenianie możliwych strat ludzkich, mienia i infrastruktury

Podstawa prawna

ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o wojewodzie i administracji rządowej w województwie

Część A KPZK str. 100

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

SUSZA/UPAŁ

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie FAZA PRZYGOTOWANIA

Podmiot wiodący - zadania Minister właściwy do spraw gospodarki wodnej • określenie w drodze rozporządzenia, podmiotów, którym państwowa służba hydrologiczno-meteorologiczna i państwowa służba hydrogeologiczna są obowiązane przekazywać biuletyny, prognozy hydrologiczne, meteorologiczne i hydrogeologiczne, komunikaty o bieżącej sytuacji meteorologicznej, hydrologicznej i hydrogeologicznej oraz ostrzeżenia przed żywiołowym działaniem sił przyrody oraz przed suszą, a także sposób i częstotliwość przekazywania tych informacji oraz sposoby uzyskiwania potwierdzenia otrzymania ostrzeżeń, kierując się względami bezpieczeństwa państwa oraz bezpieczeństwa ludzi i mienia • w ramach działu gospodarka wodna uzgadnianie planów przeciwdziałania skutkom suszy na obszarach dorzeczy • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie • opracowanie projektu planu przeciwdziałania skutkom suszy w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw rolnictwa, ministrem właściwym do spraw rozwoju wsi, ministrem właściwym do spraw rybołówstwa, ministrem właściwym do spraw żeglugi śródlądowej oraz wojewodami, uwzględniając podział kraju na obszary dorzecza • koordynowanie działań związanych z ochroną przed suszą • racjonalne sterowanie przepływami wód • opracowanie w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki wodnej i ministrem właściwym do spraw rozwoju wsi planów przeciwdziałania skutkom suszy na obszarach dorzeczy oraz podanie ich do wiadomości publicznej Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy • monitorowanie zagrożeń hydrologiczno-meteorologicznych • wykonywanie bieżących analiz i ocen sytuacji hydrologicznej oraz meteorologicznej • opracowywanie i przekazywanie prognoz hydrologicznych oraz meteorologicznych, komunikatów o bieżącej sytuacji meteorologicznej oraz hydrologicznej • opracowywanie i przekazywanie organom administracji publicznej ostrzeżeń przed niebezpiecznymi zjawiskami zachodzącymi w atmosferze i hydrosferze, w tym ostrzeżeń przed upałami • opracowywanie komunikatów, biuletynów i raportów hydrologicznych i meteorologicznych o aktualnej sytuacji • prowadzenie działań edukacyjnych w zakresie meteorologii i hydrologii

Podstawa prawna ustawy: • prawo wodne • o zarządzaniu kryzysowym rozporządzenie MŚ: • w sprawie podmiotów, którym państwowa służba hydrologicznometeorologiczna i państwowa służba hydrogeologiczna są obowiązane przekazywać ostrzeżenia, prognozy, komunikaty i biuletyny oraz sposobu i częstotliwości ich przekazywania

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

Prezes Rady Ministrów • wydawanie decyzji o udostępnieniu rezerw strategicznych Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych • zorganizowanie udostępnienia rezerw strategicznych w celu wsparcia realizacji zadań w zakresie bezpieczeństwa i obronności państwa, odtworzenia IK, złagodzenia zakłóceń w ciągłości dostaw służących funkcjonowaniu gospodarki i zaspokojeniu podstawowych potrzeb obywateli, ratowania ich życia i zdrowia, a także wypełnienia zobowiązań międzynarodowych RP • poinformowanie podmiotu, któremu udostępnione rezerwy strategiczne będą wydane, o miejscu i terminie ich wydania, a także o wymaganiach dotyczących ich przetransportowania oraz przetrzymania, jeżeli jest taka potrzeba • sprawdzenie warunków przetransportowania udostępnionych rezerw strategicznych oraz ich przetrzymania, jeżeli jest taka potrzeba, a odrębne przepisy nie stanowią inaczej • zapewnienie przetworzenia udostępnionych rezerw strategicznych, jeżeli jest to konieczne • przetransportowanie udostępnionych rezerw strategicznych oraz zorganizowanie innych usług logistycznych, jeżeli jest to konieczne Odbiór, ochrona, dystrybucja, przetrzymanie, wykorzystanie udostępnionych rezerw strategicznych zgodnie z ich przeznaczeniem oraz ich ewentualny zwrot leży po stronie podmiotu, któremu rezerwy zostały wydane. Odbiorca zapewnia przetransportowanie udostępnionych rezerw strategicznych, z zachowaniem odpowiednich warunków, jeżeli jest to wymagane, o ile Agencja nie zapewnia ich przetransportowania Minister właściwy do spraw wewnętrznych • współpraca w uzgadnianiu zarządzeń w sprawie wytycznych do wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • współpraca w uzgodnieniu wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego i ich aktualizacji • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego • współpraca w zakresie wydania rozporządzenia określającego szczegółową organizację, sposób funkcjonowania oraz realizację zadań centrów powiadamiania ratunkowego • prowadzenie działalności edukacyjnej Minister właściwy do spraw rolnictwa • stworzenie warunków do odtworzenia i utrzymania produkcji rolnej (roślinnej i zwierzęcej) w przypadku zdarzeń powodujących ograniczenie tej produkcji • uzgadnianie planów przeciwdziałania skutkom suszy na obszarach dorzeczy

ustawa: • o rezerwach strategicznych

ustawy: • o działach administracji rządowej • o zarządzaniu kryzysowym • o systemie powiadamiania ratunkowego

ustawy: • prawo wodne • o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt

Część A KPZK str. 101

SUSZA/UPAŁ

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie FAZA PRZYGOTOWANIA

Podmiot wiodący - zadania • wykonywanie pomiarów i obserwacji meteorologicznych i hydrologicznych

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

• opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy • prowadzenie ogólnopolskiego systemu monitoringu suszy na potrzeby rolnictwa • opracowanie klimatycznego bilansu wody • opracowanie map obszarów zagrożonych suszą dla poszczególnych roślin uprawnych i gleb Instytut Technologiczno-Przyrodniczy – Państwowy Instytut Badawczy • prowadzenie ogólnopolskiego systemu monitorowania deficytów wody i potrzeb nawodnień w rolnictwie • opracowywanie map potrzeb stosowania nawodnień w rolnictwie • prognozowanie deficytu wody w rolnictwie w oparciu o prognozę rozwoju suszy Minister właściwy do spraw rozwoju wsi • uzgadnianie planów przeciwdziałania skutkom suszy na obszarach dorzeczy • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Minister właściwy do spraw rybołówstwa • uzgadnianie planów przeciwdziałania skutkom suszy na obszarach dorzeczy • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Minister właściwy do spraw żeglugi śródlądowej • uzgadnianie planów przeciwdziałania skutkom suszy na obszarach dorzeczy • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Minister właściwy do spraw administracji publicznej • wydanie w drodze zarządzenia wytycznych do wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • zatwierdzenie wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego i ich aktualizacji • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego • określenie w drodze rozporządzenia szczegółowej organizacji sposobu funkcjonowania oraz realizacji zadań centrów powiadamiania ratunkowego uwzględniając potrzeby systemu powiadamiania ratunkowego, w zakresie jego sprawnego funkcjonowania • nadzór nad funkcjonowaniem systemu powiadamiania ratunkowego Minister właściwy do spraw środowiska • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy • wykonywanie pomiarów, obserwacji i badań hydrogeologicznych

gospodarskich • o zarządzaniu kryzysowym Sektorowa strategia bezpieczeństwa w działach administracji rządowej rolnictwo, rozwój wsi, rynki rolne

ustawy: • prawo wodne • o zarządzaniu kryzysowym ustawy: • prawo wodne • o zarządzaniu kryzysowym ustawy: • prawo wodne • o zarządzaniu kryzysowym ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • prawo telekomunikacyjne • o systemie powiadamiania ratunkowego

ustawy: • prawo wodne • o zarządzaniu kryzysowym

Część A KPZK str. 102

SUSZA/UPAŁ

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie FAZA PRZYGOTOWANIA

Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

• wykonywanie bieżących analiz i ocen sytuacji hydrogeologicznej • opracowywanie i przekazywanie prognoz zmian wielkości zasobów wód podziemnych, w tym dostępnych zasobów wód podziemnych oraz stanu wód podziemnych, a także ich zagrożeń • udział w działaniach związanych z zapobieganiem skutkom nadzwyczajnych zagrożeń wywołanych w szczególności przez powodzie, o których mowa w art. 380 pkt 3 lit. h ustawy Prawo wodne, a także wyznaczanie zasięgów powodzi historycznych na podstawie danych geologicznych • gromadzenie danych dotyczących obiektów hydrogeologicznych, w tym ujęć wód zaopatrujących ludność w wodę • opracowywanie i przekazywanie organom administracji publicznej ostrzeżeń przed niebezpiecznymi zjawiskami zachodzącymi w strefach zasilania oraz poboru wód podziemnych • w przypadku pojawienia się rzeczywistych zagrożeń dla zaopatrzenia ludności w wodę pitną z wód podziemnych, informowanie odpowiednich organów administracji publicznej i społeczeństwa • wyznaczanie obszarów perspektywicznych dla zaopatrzenia w wodę podziemną dużych aglomeracji miejskich oraz określenie źródeł awaryjnego zaopatrzenia ludności w wody podziemne w warunkach wystąpienia zdarzeń ekstremalnych • prowadzenie działań edukacyjnych w zakresie hydrogeologii Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego • tworzenie koncepcji i kierunków rozwoju w obszarze pomocy społecznej • inspirowanie i promowanie nowych form i metod działania (np. uwzględnienie wsparcia psychologicznego dla ofiar sytuacji kryzysowych) • szkolenie kadr oraz nadzór merytoryczny nad szkoleniem w zakresie organizacji pomocy społecznej • przygotowanie rozwiązań prawnych w zakresie mechanizmów udzielania pomocy społecznej realizowanej przez wojewodów i organy administracji samorządowej na rzecz osób poszkodowanych • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Minister właściwy do spraw zdrowia • przygotowanie sił i środków do zapewnienia opieki medycznej w warunkach sytuacji kryzysowej • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Minister właściwy do spraw budżetu • uwzględnienie w projekcie ustawy budżetowej na rok następny, środków finansowych na utworzenie rezerwy celowej przeznaczonej na przeciwdziałanie i usuwanie skutków klęsk żywiołowych

ustawy: • o pomocy społecznej • o zarządzaniu kryzysowym

ustawy: • o działach administracji rządowej • o zarządzaniu kryzysowym ustawy: • o finansach publicznych • o zarządzaniu kryzysowym

Część A KPZK str. 103

SUSZA/UPAŁ

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie FAZA PRZYGOTOWANIA

Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

• opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Rządowe Centrum Bezpieczeństwa • analizowanie i ocenianie możliwości wystąpienia zagrożeń lub ich rozwoju • koordynowanie obiegu informacji i ich weryfikacja • opracowanie i aktualizowanie Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego • organizowanie, prowadzenie i koordynacja przygotowania krajowych szkoleń i ćwiczeń z zakresu zarządzania kryzysowego oraz współpraca w tym zakresie z właściwymi w sprawach ćwiczeń i szkoleń komórkami organizacyjnymi urzędów administracji publicznej • przygotowywanie opinii na potrzeby uzgadniania przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • opiniowanie opracowanych przez ministrów oraz kierowników urzędów centralnych planów zarządzania kryzysowego oraz uzgadnianie wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • zatwierdzanie planów ochrony IK • przy zagrożeniu wystąpienia sytuacji kryzysowej przygotowanie uruchomienia procedur ZK • obsługa RZZK Wojewoda • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego • uzgadniania projektu planu przeciwdziałania skutkom suszy przekazywanego przez Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie • przygotowanie systemów alarmowania i ostrzegania • prowadzenie szkoleń, ćwiczeń i treningów z zakresu zarządzania kryzysowego • edukacja mieszkańców terenów zagrożonych w zakresie prawidłowych zachowań przed i w czasie klęsk żywiołowych • zwołanie WZZK

ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o wojewodzie i administracji rządowej w województwie • prawo wodne

Część A KPZK str. 104

EPIZOOTIA

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania Minister właściwy do spraw rolnictwa • w przypadku wystąpienia choroby zakaźnej zwierząt na terytorium państwa członkowskiego UE, wprowadzenie, w drodze rozporządzenia, zakazu wprowadzania na terytorium RP zwierząt, produktów lub przedmiotów, które mogą przenosić tę chorobę • w przypadku podejrzenia wystąpienia lub wystąpienia choroby zakaźnej na terytorium państwa trzeciego lub jego części wprowadzenie, w drodze rozporządzenia, zakazu przywozu zwierząt lub produktów, które mogą przenosić tę chorobę • informowanie innych państw członkowskich UE oraz Komisji Europejskiej o wprowadzonym zakazie przywozu z terytorium państwa trzeciego lub jego części, zwierząt lub produktów, które mogą przenosić chorobę zakaźną • koordynacja kampanii informacyjnych dla podmiotów prowadzących działalność nadzorowaną przez IW, związaną z produkcją żywności pochodzenia zwierzęcego oraz pasz, dla rolników, władz samorządowych oraz społeczeństwa, mającej za zadanie podnieść świadomość oraz uwrażliwić społeczeństwo na zagrożenia, jakie wynikają z wystąpienia ognisk chorób zakaźnych na terytorium RP Główny Lekarz Weterynarii • analizowanie i ocenianie sytuacji epizootycznej kraju • sprawowanie nadzoru nad bezpieczeństwem produktów pochodzenia zwierzęcego i przestrzegania wymagań weterynaryjnych przy ich produkcji • sprawowanie nadzoru nad identyfikacją i rejestracją zwierząt • organizacja szkoleń dla urzędowych lekarzy weterynarii oraz innych służb sprawujących kontrolę na przejściach granicznych • koordynacja badań laboratoryjnych przeprowadzanych na terytorium RP nakierowanych na wczesne wykrycie zakażeń • opracowanie informacji i komunikatów medialnych w zakresie zwalczania chorób zakaźnych zwierząt • prowadzenie kampanii informacyjnych dla podmiotów prowadzących działalność nadzorowaną przez IW, związaną z produkcją żywności pochodzenia zwierzęcego oraz pasz, dla rolników, władz samorządowych oraz społeczeństwa, mającej za zadanie podnieść świadomość oraz uwrażliwić społeczeństwo na zagrożenia, jakie wynikają z wystąpienia ognisk chorób zakaźnych na terytorium RP • opracowanie w porozumieniu z GIS projektu programu monitorowania lub skoordynowanego programu monitorowania chorób odzwierzęcych lub odzwierzęcych czynników chorobotwórczych podlegających obowiązkowi monitorowania • monitorowanie chorób odzwierzęcych i odzwierzęcych czynników

Podstawa prawna ustawy: • o Inspekcji Weterynaryjnej • o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt rozporządzenie MZ: • w sprawie współdziałania między organami Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Inspekcji Weterynaryjnej oraz Inspekcji Ochrony Środowiska w zakresie zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych, które mogą być przenoszone ze zwierząt na ludzi lub z ludzi na zwierzęta

Podmiot współpracujący - zadania Prezes Rady Ministrów • wydawanie decyzji w sprawie tworzenia rezerw strategicznych Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych • realizacja decyzji w sprawie tworzenia rezerw strategicznych Minister właściwy do spraw zdrowia Główny Inspektor Sanitarny • współpraca z GIW w zakresie zapobiegania chorobom zakaźnym zwierząt • koordynacja prowadzenia kontroli produktów spożywczych pochodzenia zwierzęcego i podejmowanie decyzji o wycofaniu ich z obrotu • koordynacja działań z zakresu prowadzenia nadzoru epidemiologicznego ognisk chorób odzwierzęcych przenoszonych przez żywność • koordynacja i nadzór działalności oświatowo-zdrowotnej w celu ukształtowania odpowiednich postaw i zachowań zdrowotnych • współpraca z GLW przy opracowaniu projektu programu monitorowania lub skoordynowanego programu monitorowania chorób odzwierzęcych lub odzwierzęcych czynników chorobotwórczych podlegających obowiązkowi monitorowania

Minister właściwy do spraw klimatu Główny Inspektor Ochrony Środowiska • współpraca z IW w zakresie zapobiegania występowaniu chorób zakaźnych zwierząt

Podstawa prawna ustawa: • o rezerwach strategicznych ustawy: • o Państwowej Inspekcji Sanitarnej • o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt rozporządzenie MZ: • w sprawie współdziałania między organami Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Inspekcji Weterynaryjnej oraz Inspekcji Ochrony Środowiska w zakresie zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych, które mogą być przenoszone ze zwierząt na ludzi lub z ludzi na zwierzęta ustawa: • o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi rozporządzenie MZ: • w sprawie współdziałania między organami Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Inspekcji Weterynaryjnej oraz Inspekcji Ochrony Środowiska w zakresie zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych, które mogą być przenoszone ze

Część A KPZK str. 105

EPIZOOTIA

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie FAZA ZAPOBIEGANIA

Podmiot wiodący - zadania chorobotwórczych oraz związanej z nimi oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe u zwierząt, w produktach pochodzenia zwierzęcego i paszach Graniczny Lekarz Weterynarii • przeprowadzanie weterynaryjnej kontroli granicznej zwierząt, produktów pochodzenia zwierzęcego i pasz wprowadzanych na teren UE, kontrola dobrostanu zwierząt wprowadzanych do UE i opuszczających teren UE: - kontrola dokumentów - kontrola identyfikacyjna - kontrola bezpośrednia obejmująca w stosownych wypadkach pobieranie prób do badan w laboratoriach zewnętrznych • kontrola czyszczenia i dezynfekcji pustych pojazdów powracających z państw trzecich po rozładunku zwierząt • nadzór nad przeładunkiem • współpraca z organami celnymi w odniesieniu do przesyłek wymagających przeprowadzenia kontroli urzędowej przez wprowadzeniem na teren UE

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania Minister Obrony Narodowej Szef Służby Weterynaryjnej – Inspektor Weterynaryjny WP • wydawanie wytycznych, zaleceń dotyczących osłony epizootycznej Sił Zbrojnych RP Wojskowa Inspekcja Weterynaryjna • wykonywanie zadań z zakresu ochrony zdrowia zwierząt będących własnością resortu obrony narodowej w celu zapewnienia ochrony zdrowia publicznego • prowadzenie monitoringu chorób odzwierzęcych i odzwierzęcych czynników chorobotwórczych oraz związanej z nimi oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe u zwierząt będących własnością resortu obrony narodowej i w produktach pochodzenia zwierzęcego na terenach jednostek organizacyjnych podległych i nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej oraz jednostek wojsk obcych przebywających na tych terenach Minister właściwy do spraw finansów publicznych • uzgadnianie pod względem finansowym programów zwalczania chorób zakaźnych zwierząt Służba Celno-Skarbowa • wzmocnienie środków bioasekuracji na drogowych przejściach granicznych we współpracy z właściwą jednostką Urzędu Wojewódzkiego oraz SG • kontrola bagażu podróżnych przejeżdżających z krajów trzecich w celu zapobieżenia przywozowi produktów pochodzenia zwierzęcego znajdujących się w bagażu • sprawowanie w określonych sytuacjach kontroli czystości środków transportu dla zapobieżenia przedostania się na obszar celny UE chorób zakaźnych zwierząt • współpraca z organami IW w celu zapewnienia prawidłowej kontroli przemieszczanych w celach niehandlowych zwierząt domowych towarzyszących podróżnym, podlegających kontroli, o której mowa w przepisach o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt Minister właściwy do spraw rybołówstwa • opracowywanie założeń i programów realizacji polityki państwa w zakresie rybołówstwa morskiego oraz nadzór nad gospodarowaniem żywymi zasobami morza, w tym tworzenia warunków sprzyjających racjonalnemu korzystaniu z żywych zasobów morza oraz ustalania limitów połowowych • wydawanie decyzji zezwalających na prowadzenie w polskich obszarach morskich chowu lub hodowli organizmów morskich albo zarybiania • przeprowadzanie ocen i analiz w zakresie zarządzania żywymi zasobami morza na podstawie wyników kontroli i inspekcji rybackiej • współdziałanie w opracowywaniu wymagań dotyczących produktów rybnych w zakresie produkcji i obrotu

Podstawa prawna zwierząt na ludzi lub z ludzi na zwierzęta ustawy: • o Inspekcji Weterynaryjnej • o ochronie zdrowia zwierząt i zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt rozporządzenie MON: • w sprawie Wojskowej Inspekcji Weterynaryjnej

ustawa: • o Inspekcji Weterynaryjnej rozporządzenie MRiRW: • w sprawie warunków i sposobu współpracy organów inspekcji weterynaryjnej z organami celnymi

ustawy: • o rybactwie śródlądowym • o rybołówstwie morskim

Część A KPZK str. 106

EPIZOOTIA

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie FAZA ZAPOBIEGANIA

Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania • współpraca z Departamentem Hodowli Zwierząt MRiRW, GIW, Głównym Inspektoratem Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych oraz UOKiK w zakresie przetwórstwa rybnego w zakresie jakości handlowej i bezpieczeństwa zdrowotnego produktów rybołówstwa • współpraca z organami Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, Służby Celno-Skarbowej, IW, Policji, SG, administracji morskiej Rządowe Centrum Bezpieczeństwa • koordynacja przygotowania i aktualizacji Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego sporządzanego przez ministrów kierujących działami administracji rządowej, kierowników urzędów centralnych oraz wojewodów • obsługa RZZK Wojewoda • analizowanie i ocenianie zagrożeń

Podstawa prawna

ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o wojewodzie i administracji rządowej w województwie • o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt • o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi

Część A KPZK str. 107

EPIZOOTIA

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania Minister właściwy do spraw rolnictwa • wydanie rozporządzenia określającego choroby zakaźne zwierząt, dla których sporządza się plany gotowości oraz szczegółowe wymagania, którym powinny one odpowiadać • określenie środków i sposobów likwidacji zagrożenia • określenie w drodze rozporządzenia szczegółowego sposobu i trybu zwalczania chorób zakaźnych zwierząt podlegających obowiązkowi zwalczania lub zapobiegania tym chorobom • opracowanie procedur czyszczenia, odkażania, dezynsekcji oraz deratyzacji • opracowanie sposobu i trybu postępowania przy wygaszaniu ogniska choroby • określenie sposobu prowadzenia dokumentacji związanej ze zwalczaniem choroby • określenie warunków i sposobów wprowadzania szczepień • w uzasadnionych sytuacją przypadkach nowelizacja rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie współpracy organów IW, Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Państwowej Inspekcji Farmaceutycznej, Inspekcji Handlowej, Inspekcji Transportu Drogowego, Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów RolnoSpożywczych oraz jednostek samorządu terytorialnego przy zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, w tym chorób odzwierzęcych • określenie, w porozumieniu z MON, w drodze rozporządzenia, form współpracy organów IW z Wojskową Inspekcją Weterynaryjną przy zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt • ustalenie szczegółowych zasad przyznawania pomocy w formie odszkodowań dla producentów rolnych i przedsiębiorców • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Główny Lekarz Weterynarii • nadzór nad sytuacją epizootyczną • przygotowanie weterynaryjnych planów gotowości zwalczania niektórych chorób zakaźnych zwierząt • współpraca przy opracowaniu alternatywnych procedur utylizacji zwłok zwierząt i paszy poza zakładem utylizacyjnym Państwowy Instytut Weterynaryjny – Państwowy Instytut Badawczy • zapewnienie metodologii do wykonywania badań laboratoryjnych, szczególnie w obszarze regulowanym prawnie – procedur badawczych, w większości akredytowanych przez Polskie Centrum Akredytacji lub metod znormalizowanych

Podstawa prawna ustawy: • o Inspekcji Weterynaryjnej • o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt • o zarządzaniu kryzysowym rozporządzenie MZ: • w sprawie współdziałania między organami Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Inspekcji Weterynaryjnej oraz Inspekcji Ochrony Środowiska w zakresie zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych, które mogą być przenoszone ze zwierząt na ludzi lub z ludzi na zwierzęta • rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1069/2009 z dnia 21 października 2009 r. określające przepisy sanitarne dotyczące produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego, nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi,

Podmiot współpracujący - zadania Prezes Rady Ministrów • wydawanie decyzji o udostępnieniu rezerw strategicznych Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych • zorganizowanie udostępnienia rezerw strategicznych w celu wsparcia realizacji zadań w zakresie bezpieczeństwa i obronności państwa, odtworzenia IK, złagodzenia zakłóceń w ciągłości dostaw służących funkcjonowaniu gospodarki i zaspokojeniu podstawowych potrzeb obywateli, ratowania ich życia i zdrowia, a także wypełnienia zobowiązań międzynarodowych RP • poinformowanie podmiotu, któremu udostępnione rezerwy strategiczne będą wydane, o miejscu i terminie ich wydania, a także o wymaganiach dotyczących ich przetransportowania oraz przetrzymania, jeżeli jest taka potrzeba • sprawdzenie warunków przetransportowania udostępnionych rezerw strategicznych oraz ich przetrzymania, jeżeli jest taka potrzeba, a odrębne przepisy nie stanowią inaczej • zapewnienie przetworzenia udostępnionych rezerw strategicznych, jeżeli jest to konieczne • przetransportowanie udostępnionych rezerw strategicznych oraz zorganizowanie innych usług logistycznych, jeżeli jest to konieczne Odbiór, ochrona, dystrybucja, przetrzymanie, wykorzystanie udostępnionych rezerw strategicznych zgodnie z ich przeznaczeniem oraz ich ewentualny zwrot leży po stronie podmiotu, któremu rezerwy zostały wydane. Odbiorca zapewnia przetransportowanie udostępnionych rezerw strategicznych, z zachowaniem odpowiednich warunków, jeżeli jest to wymagane, o ile Agencja nie zapewnia ich przetransportowania Minister właściwy do spraw zdrowia • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Główny Inspektor Sanitarny • współpraca z GIW w zakresie zapobiegania występowaniu chorób zakaźnych zwierząt • opiniowanie przez właściwe miejscowo organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej miejsc grzebania materiału zakaźnego z ognisk chorób zakaźnych zwierząt (zwłok zwierząt, obornika, pasz) pod kątem zagrożenia dla zdrowia ludzi Główny Inspektor Farmaceutyczny • zapewnienie informacji o dostępności produktów leczniczych

Podstawa prawna ustawa: • o rezerwach strategicznych

ustawy: • o Państwowej Inspekcji Sanitarnej • prawo farmaceutyczne • o zarządzaniu kryzysowym rozporządzenie MZ: • w sprawie współdziałania między organami Państwowej Inspekcji Sanitarnej, IW oraz Inspekcji Ochrony Środowiska w zakresie zwalczania zakażeń

Część A KPZK str. 108

EPIZOOTIA

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

• sprawowanie we współpracy z GIW nadzoru merytorycznego nad laboratoriami Inspekcji, w tym przez opracowywanie Instrukcji wykonywania badań przez Zakład Higieny Weterynaryjnej • w ramach przygotowywania laboratoryjnych planów gotowości utrzymywanie faktycznej, w określonych stanach zagrożenia i rozwoju sytuacji kryzysowej również całodobowej, gotowości diagnostycznej i eksperckiej • pełnienie roli ośrodka eksperckiego • utrzymywanie bazy i zasobów niezbędnych do wykonywania badań laboratoryjnych • pełnienie roli referencyjnej dla laboratoriów urzędowych i innych laboratoriów zatwierdzonych przez GLW

i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1774/2002 (rozporządzenie o produktach ubocznych pochodzenia zwierzęcego)

Podmiot współpracujący - zadania

Minister właściwy do spraw klimatu • opracowanie we współpracy z ministrem właściwym ds. rolnictwa listy paliw, które mogą być wykorzystane do spalania zwłok zwierzęcych w miejscu grzebania w sytuacji kryzysowej • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Główny Inspektor Ochrony Środowiska • współpraca z IW w zakresie zapobiegania występowaniu chorób zakaźnych zwierząt • opiniowanie przez właściwe miejscowo Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska miejsc grzebania materiału zakaźnego z ognisk chorób zakaźnych zwierząt (zwłok zwierząt, obornika, pasz) pod kątem zagrożenia dla środowiska

Minister Obrony Narodowej • nadzorowanie i koordynowanie funkcjonowania Krajowego Systemu Wykrywania Skażeń i Alarmowania (KSWSiA) przy pomocy Centrum Dyspozycyjnego, którego rolę pełni Centralny Ośrodek Analizy Skażeń Sił Zbrojnych w sytuacji wprowadzenia stanu nadzwyczajnego, po wydaniu decyzji o uruchomieniu • organizowanie ogólnokrajowych ćwiczeń i treningów w ramach KSWSiA wraz z ministrem właściwym ds. wewnętrznych oraz ministrem właściwym do spraw administracji publicznej we współpracy z wojewodami • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego

Podstawa prawna i chorób zakaźnych, które mogą być przenoszone ze zwierząt na ludzi lub z ludzi na zwierzęta ustawy: • o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi • o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, w związku z rozporządzeniem (WE) nr 1069/2009 , art. 19, pkt 1., lit.e • o zarządzaniu kryzysowym rozporządzenie MZ: • w sprawie współdziałania między organami Państwowej Inspekcji Sanitarnej, IW oraz Inspekcji Ochrony Środowiska w zakresie zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych, które mogą być przenoszone ze zwierząt na ludzi lub z ludzi na zwierzęta ustawy: • o Inspekcji Weterynaryjnej • o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt • o zarządzaniu kryzysowym rozporządzenie RM: • w sprawie systemów wykrywania skażeń

Część A KPZK str. 109

EPIZOOTIA

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania Wojskowa Inspekcja Weterynaryjna • współpraca z IW w zakresie zapobiegania występowaniu chorób zakaźnych zwierząt

Podstawa prawna i powiadamiania o ich wystąpieniu oraz właściwości organów w tych sprawach rozporządzenie MON: • w sprawie Wojskowej Inspekcji Weterynaryjnej

Minister właściwy do spraw administracji publicznej • współpraca przy określeniu, w drodze rozporządzenia, zakresu i warunków współpracy organów administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego oraz podmiotów, których udział jest niezbędny w zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, w tworzeniu planów gotowości i realizacji działań wynikających z tych planów oraz ich udziału w zespołach kryzysowych • wydanie w drodze zarządzenia wytycznych do wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • zatwierdzenie wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego i ich aktualizacji • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Minister właściwy do spraw wewnętrznych • współpraca przy określeniu, w drodze rozporządzenia, zakresu i warunków współpracy organów administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego oraz podmiotów, których udział jest niezbędny w zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, w tworzeniu planów gotowości i realizacji działań wynikających z tych planów oraz ich udziału w zespołach kryzysowych • współpraca w uzgadnianiu zarządzeń w sprawie wytycznych do wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • współpraca w uzgodnieniu wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego i ich aktualizacji • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Minister właściwy do spraw rybołówstwa • współpraca z organami administracji publicznej w zakresie rybactwa śródlądowego, w szczególności w sprawach dotyczących:

rozporządzenie MRiRW: • w sprawie form współpracy organów inspekcji weterynaryjnej z wojskową inspekcją weterynaryjną ustawy: • o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt • o zarządzaniu kryzysowym

ustawy: • o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt • o działach administracji rządowej • o zarządzaniu kryzysowym rozporządzenie PRM: • w sprawie szczegółowego zakresu działania MSWiA ustawy: • o rybactwie śródlądowym • o rybołówstwie morskim

Część A KPZK str. 110

EPIZOOTIA

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

− chowu i hodowli ryb słodkowodnych oraz ochrony i zrównoważonego użytkowania zasobów ryb w wodach śródlądowych − realizacji zasad dobrej praktyki w chowie i hodowli ryb słodkowodnych − zapobiegania i zwalczania chorób ryb słodkowodnych, ochrony środowiska, ochrony przyrody, ochrony zwierząt oraz zachowania różnorodności zasobów genetycznych ryb słodkowodnych • współpraca z Departamentem Hodowli Zwierząt MRiRW, GIW, Głównym Inspektoratem Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych oraz UOKiK w zakresie przetwórstwa rybnego w zakresie jakości handlowej i bezpieczeństwa zdrowotnego produktów rybołówstwa • koordynacja działań związanych z przywozem i wywozem gatunków ryb objętych wzmożoną ochroną • współpraca z organami Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, Służby Celno-Skarbowej, IW, Policji, SG, administracji morskiej • koordynowanie prac przy opiniowaniu projektów norm i standardów Codex Alimentarius, dotyczących ryb i przetworów rybnych (Kodeks praktyki dla ryb i produktów rybnych) • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Minister właściwy do spraw budżetu • uwzględnienie w projekcie ustawy budżetowej na rok następny, środków finansowych na utworzenie rezerwy celowej przeznaczonej na przeciwdziałanie i usuwanie skutków klęsk żywiołowych • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Rządowe Centrum Bezpieczeństwa • analizowanie i ocenianie możliwości wystąpienia zagrożeń lub ich rozwoju • koordynowanie obiegu informacji i ich weryfikacja • opracowanie i aktualizowanie Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego • organizowanie, prowadzenie i koordynacja przygotowania krajowych szkoleń i ćwiczeń z zakresu zarządzania kryzysowego oraz współpraca w tym zakresie z właściwymi w sprawach ćwiczeń i szkoleń komórkami organizacyjnymi urzędów administracji publicznej • przygotowywanie opinii na potrzeby uzgadniania przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • uzgadnianie opracowanych przez ministrów oraz kierowników urzędów centralnych planów zarządzania kryzysowego • przy zagrożeniu wystąpienia sytuacji kryzysowej przygotowanie uruchomienia procedur ZK oraz opracowanie komunikatu ostrzegawczego w ramach Alertu RCB • obsługa RZZK

• o zarządzaniu kryzysowym

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o finansach publicznych

ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

Część A KPZK str. 111

EPIZOOTIA

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania Wojewoda • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego • przygotowanie systemów alarmowania i ostrzegania • prowadzenie szkoleń, ćwiczeń i treningów z zakresu zarządzania kryzysowego • edukacja mieszkańców terenów zagrożonych w zakresie prawidłowych zachowań przed i w czasie klęsk żywiołowych • zwołanie WZZK

Podstawa prawna ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o wojewodzie i administracji rządowej w województwie • o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt • o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi rozporządzenie MZ: • w sprawie współdziałania między organami Państwowej Inspekcji Sanitarnej, IW oraz Inspekcji Ochrony Środowiska w zakresie zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych, które mogą być przenoszone ze zwierząt na ludzi lub z ludzi na zwierzęta

Część A KPZK str. 112

ZAKŁÓCENIE W SYSTEMIE ENERGETYCZNYM

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania Minister właściwy do spraw energii • przygotowanie projektu polityki energetycznej państwa i koordynowanie jej realizacji • określenie w drodze rozporządzenia szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego biorąc pod uwagę bezpieczeństwo i niezawodne funkcjonowanie tego systemu, budowy i eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci • nadzór nad operatorami usług kluczowych • monitorowanie funkcjonowania Krajowego Systemu Elektroenergetycznego i bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej Operator Systemu Przesyłowego - Polskie Sieci Elektroenergetyczne SA • odpowiedzialność za bezpieczeństwo dostarczania energii elektrycznej poprzez zapewnienie bezpieczeństwa funkcjonowania systemu elektroenergetycznego i odpowiedniej zdolności przesyłowej w sieci przesyłowej elektroenergetycznej • eksploatacja, konserwacja i remonty sieci, instalacji i urządzeń, wraz z połączeniami z innymi systemami elektroenergetycznymi, w sposób gwarantujący niezawodność funkcjonowania systemu elektroenergetycznego • zapewnienie długoterminowej zdolności systemu elektroenergetycznego w celu zaspokajania uzasadnionych potrzeb w zakresie przesyłania energii elektrycznej w obrocie krajowym i transgranicznym, w tym w zakresie rozbudowy sieci przesyłowej, a tam gdzie ma to zastosowanie, rozbudowy połączeń z innymi systemami elektroenergetycznymi • współpraca z innymi operatorami systemów elektroenergetycznych lub przedsiębiorstwami energetycznymi w celu niezawodnego i efektywnego funkcjonowania systemów elektroenergetycznych oraz skoordynowania ich rozwoju • zakup usług systemowych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania systemu elektroenergetycznego, niezawodności tego systemu i utrzymania parametrów jakościowych energii elektrycznej Prezes Urzędu Regulacji Energetyki • rozstrzyganie sporów w zakresie odmowy zawarcia umowy o przyłączenie do sieci, umowy sprzedaży, umowy o świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji energii • udzielanie i cofanie zwolnienia z obowiązku świadczenia usług przesyłania lub dystrybucji energii

Podstawa prawna ustawy: • prawo energetyczne • o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa

Podmiot współpracujący - zadania Pełnomocnik Rządu do spraw Strategicznej Infrastruktury Energetycznej • wykonywanie uprawnień z akcji należących do Skarbu Państwa w stosunku do operatorów przesyłowych systemu elektroenergetycznego, a także w stosunku do innych podmiotów sektora infrastruktury energetycznej przygotowywanie analiz i koncepcji ekonomicznych, prawnych i strategicznych dotyczących działalności podmiotów sektora infrastruktury energetycznej Minister właściwy do spraw aktywów państwowych • realizacja zadań wynikających z ustawy z dnia 18 marca 2010 r. o szczególnych uprawnieniach ministra właściwego do spraw aktywów państwowych oraz ich wykonywaniu w niektórych spółkach kapitałowych lub grupach kapitałowych prowadzących działalność w sektorach energii elektrycznej, ropy naftowej oraz paliw gazowych

Minister Koordynator Służb Specjalnych • podejmowanie działań służących zapewnieniu współdziałania służb specjalnych w ramach przyznanych im kompetencji i postawionych przed nimi zadań, a także organizowanie i zapewnienie współpracy służb specjalnych z innymi służbami i instytucjami realizującymi zadania w zakresie bezpieczeństwa państwa • zapewnianie optymalnych warunków dla współpracy służb specjalnych ze służbami specjalnymi innych państw i organizacjami międzynarodowymi Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego • rozpoznawanie, zapobieganie i zwalczanie zagrożeń godzących w bezpieczeństwo wewnętrzne państwa Szef Agencji Wywiadu • uzyskiwanie, analizowanie, przetwarzanie i przekazywanie właściwym organom informacji mogących mieć istotne znaczenie dla ochrony bezpieczeństwa państwa

Podstawa prawna rozporządzenie RM: • w sprawie Pełnomocnika Rządu do spraw Strategicznej Infrastruktury Energetycznej ustawa: • o szczególnych uprawnieniach ministra właściwego do spraw aktywów państwowych oraz ich wykonywaniu w niektórych spółkach kapitałowych lub grupach kapitałowych prowadzących działalność w sektorach energii elektrycznej, ropy naftowej oraz paliw gazowych rozporządzenie PRM: • w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra – Członka Rady Ministrów Mariusza Kamińskiego – Koordynatora Służb Specjalnych ustawa: • o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu ustawa: • o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu

Część A KPZK str. 113

ZAKŁÓCENIE W SYSTEMIE ENERGETYCZNYM

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie FAZA ZAPOBIEGANIA

Podmiot wiodący - zadania • kontrolowanie standardów jakościowych obsługi odbiorców oraz kontrolowanie na wniosek odbiorcy dotrzymania parametrów jakościowych energii elektrycznej • kontrolowanie realizacji obowiązków wynikających z przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie warunków dostępu do sieci w odniesieniu do transgranicznej wymiany energii elektrycznej • kontrolowanie stanu zapasów paliw w przedsiębiorstwach energetycznych prowadzących działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania energii elektrycznej • współdziałanie z właściwymi organami w przeciwdziałaniu praktykom przedsiębiorstw energetycznych ograniczającym konkurencję • ustalanie metod kontroli i podejmowanie działań dla poprawy efektywności przedsiębiorstw energetycznych • monitorowanie funkcjonowania systemu elektroenergetycznego Przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania energii elektrycznej • tworzenie i utrzymywanie zapasów obowiązkowych paliw

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania Rządowe Centrum Bezpieczeństwa • koordynacja przygotowania i aktualizacji Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego sporządzanego przez ministrów kierujących działami administracji rządowej, kierowników urzędów centralnych oraz wojewodów • opracowanie i aktualizacja we współpracy z właściwymi ministrami i kierownikami urzędów centralnych NPOIK • opracowanie i aktualizacja szczegółowych kryteriów pozwalających wyodrębnić obiekty, instalacje, urządzenia i usługi wchodzące w skład systemów IK • sporządzanie i aktualizacja jednolitego wykazu obiektów, instalacji, urządzeń i usług wchodzących w skład IK • sporządzanie analiz i prognoz dotyczących możliwości wystąpienia zagrożeń istotnych dla krajowej IK • obsługa RZZK • realizacja zadań wynikających z ustawy z dnia 18 marca 2010 r. o szczególnych uprawnieniach ministra właściwego do spraw aktywów państwowych oraz ich wykonywaniu w niektórych spółkach kapitałowych lub grupach kapitałowych prowadzących działalność w sektorach energii elektrycznej, ropy naftowej oraz paliw gazowych

Podstawa prawna ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

Część A KPZK str. 114

ZAKŁÓCENIE W SYSTEMIE ENERGETYCZNYM

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania Minister właściwy do spraw energii • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Operator Systemu Przesyłowego - Polskie Sieci Elektroenergetyczne SA • opracowanie planów działania na wypadek zagrożenia wystąpienia awarii o znacznych rozmiarach w systemie elektroenergetycznym oraz odbudowy tego systemu po wystąpieniu awarii Prezes Urzędu Regulacji Energetyki • uzgadnianie projektów planów rozwoju przedsiębiorstw energetycznych

Podstawa prawna ustawy: • prawo energetyczne • o zarządzaniu kryzysowym

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

Minister właściwy do spraw administracji publicznej • wydanie w drodze zarządzenia wytycznych do wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • zatwierdzenie wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego i ich aktualizacji • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Minister właściwy do spraw wewnętrznych • współpraca w uzgadnianiu zarządzeń w sprawie wytycznych do wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • współpraca w uzgodnieniu wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego i ich aktualizacji • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Pełnomocnik Rządu do spraw Strategicznej Infrastruktury Energetycznej • wykonywania uprawnień z akcji należących do Skarbu Państwa w stosunku do operatorów przesyłowych systemu elektroenergetycznego, a także w stosunku do innych podmiotów sektora infrastruktury energetycznej • przygotowywanie analiz i koncepcji ekonomicznych, prawnych i strategicznych dotyczących działalności podmiotów sektora infrastruktury energetycznej Minister właściwy do spraw budżetu • uwzględnienie w projekcie ustawy budżetowej na rok następny, środków finansowych na utworzenie rezerwy celowej przeznaczonej na przeciwdziałanie i usuwanie skutków klęsk żywiołowych • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Minister Koordynator Służb Specjalnych • podejmowanie działań służących zapewnieniu współdziałania służb specjalnych w ramach przyznanych im kompetencji i postawionych przed nimi zadań, a także organizowanie i zapewnienie współpracy służb specjalnych z innymi służbami i instytucjami realizującymi zadania w zakresie bezpieczeństwa państwa • zapewnianie optymalnych warunków dla współpracy służb specjalnych ze służbami specjalnymi innych państw i organizacjami międzynarodowymi Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego • rozpoznawanie, zapobieganie i zwalczanie zagrożeń godzących w bezpieczeństwo wewnętrzne państwa • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego

ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

Szef Agencji Wywiadu • uzyskiwanie, analizowanie, przetwarzanie i przekazywanie właściwym organom informacji mogących mieć istotne znaczenie dla ochrony bezpieczeństwa państwa • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego

ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

rozporządzenie RM: • w sprawie Pełnomocnika Rządu do spraw Strategicznej Infrastruktury Energetycznej ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o finansach publicznych

rozporządzenie PRM: • w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra – Członka Rady Ministrów Mariusza Kamińskiego – Koordynatora Służb Specjalnych ustawa: • o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu • o zarządzaniu kryzysowym ustawa: • o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu

Część A KPZK str. 115

ZAKŁÓCENIE W SYSTEMIE ENERGETYCZNYM

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

Rządowe Centrum Bezpieczeństwa • analizowanie i ocenianie możliwości wystąpienia zagrożeń lub ich rozwoju • koordynowanie obiegu informacji i ich weryfikacja • opracowanie i aktualizowanie Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego • organizowanie, prowadzenie i koordynacja przygotowania krajowych szkoleń i ćwiczeń z zakresu zarządzania kryzysowego oraz współpraca w tym zakresie z właściwymi w sprawach ćwiczeń i szkoleń komórkami organizacyjnymi urzędów administracji publicznej • przygotowywanie opinii na potrzeby uzgadniania przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • opiniowanie opracowanych przez ministrów oraz kierowników urzędów centralnych planów zarządzania kryzysowego oraz uzgadnianie wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • zatwierdzenie planów ochrony IK • przy zagrożeniu wystąpienia sytuacji kryzysowej przygotowanie uruchomienia procedur ZK • obsługa RZZK Wojewoda • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego • przygotowanie systemów alarmowania i ostrzegania • prowadzenie szkoleń, ćwiczeń i treningów z zakresu zarządzania kryzysowego • edukacja mieszkańców w zakresie prawidłowych zachowań przed i w czasie klęsk żywiołowych • zwołanie WZZK

• o zarządzaniu kryzysowym ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o wojewodzie i administracji rządowej w województwie

Część A KPZK str. 116

SILNY WIATR

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania Minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa • aktualizowanie przepisów dotyczących warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane i ich usytuowanie Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego • kontrola działań nadzoru budowlanego

Podstawa prawna ustawy: • prawo budowlane • o działach administracji rządowej

Podmiot współpracujący - zadania Prezes Rady Ministrów • wydawanie decyzji w sprawie tworzenia rezerw strategicznych Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych • realizacja decyzji w sprawie tworzenia rezerw strategicznych Minister właściwy do spraw gospodarki wodnej • nadzór i koordynacja działań Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, regionalnych zarządów gospodarki wodnej i Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowego Instytutu Badawczego Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy • monitorowanie zagrożeń hydrologiczno-meteorologicznych • wykonywanie bieżących analiz meteorologicznych i oceny sytuacji meteorologicznej i hydrologicznej • opracowywanie i przekazywanie organom administracji publicznej ostrzeżeń przed niebezpiecznymi zjawiskami zachodzącymi w atmosferze i hydrosferze • opracowywanie i przekazywanie prognoz hydrologicznych oraz meteorologicznych, komunikatów o bieżącej sytuacji meteorologicznej oraz hydrologicznej • współpraca z organami administracji publicznej w zakresie ograniczania skutków niebezpiecznych zjawisk zachodzących w atmosferze i hydrosferze • opracowywanie komunikatów, biuletynów i raportów hydrologicznych i meteorologicznych o aktualnej sytuacji • prowadzenie działań edukacyjnych w zakresie meteorologii i hydrologii • wykonywanie pomiarów i obserwacji meteorologicznych i hydrologicznych Minister Obrony Narodowej • współudział w rozpoznaniu i ocenie możliwości wystąpienia zagrożenia Dysponent części budżetu państwa wykonujący zadania jako podmiot wiodący lub współpracujący, właściwy dla danego zagrożenia Minister właściwy do spraw budżetu • uwzględnienie w projekcie ustawy budżetowej na rok następny, środków finansowych na realizację celu związanego z poprawą funkcjonowania służb bezpieczeństwa powszechnego i porządku publicznego Rządowe Centrum Bezpieczeństwa • koordynacja przygotowania i aktualizacji Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego sporządzanego przez ministrów kierujących działami administracji rządowej, kierowników urzędów centralnych oraz wojewodów

Podstawa prawna ustawa: • o rezerwach strategicznych ustawa: • prawo wodne rozporządzenie MŚ: • w sprawie podmiotów, którym państwowa służba hydrologicznometeorologiczna i państwowa służba hydrogeologiczna są obowiązane przekazywać ostrzeżenia, prognozy, komunikaty i biuletyny oraz sposobu i częstotliwości ich przekazywania

ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym ustawy kompetencyjne służb właściwych w zakresie bezpieczeństwa Wieloletni Plan Finansowy Państwa ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

Część A KPZK str. 117

SILNY WIATR

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie FAZA ZAPOBIEGANIA

Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania • opracowanie i aktualizacja we współpracy z właściwymi ministrami i kierownikami urzędów centralnych NPOIK • opracowanie i aktualizacja szczegółowych kryteriów pozwalających wyodrębnić obiekty, instalacje, urządzenia i usługi wchodzące w skład systemów IK • sporządzanie i aktualizacja jednolitego wykazu obiektów, instalacji, urządzeń i usług wchodzących w skład IK • sporządzanie analiz i prognoz dotyczących możliwości wystąpienia zagrożeń istotnych dla krajowej IK • obsługa RZZK Wojewoda • analizowanie i ocenianie zagrożeń • ocenianie możliwych strat ludzkich, mienia i infrastruktury

Podstawa prawna

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o wojewodzie i administracji rządowej w województwie

Część A KPZK str. 118

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

SILNY WIATR

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie FAZA PRZYGOTOWANIA

Podmiot wiodący - zadania Minister właściwy do spraw administracji publicznej • wydanie w drodze zarządzenia wytycznych do wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • zatwierdzenie wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego i ich aktualizacji • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego • określenie w drodze rozporządzenia szczegółowej organizacji sposobu funkcjonowania oraz realizacji zadań centrów powiadamiania ratunkowego uwzględniając potrzeby systemu powiadamiania ratunkowego, w zakresie jego sprawnego funkcjonowania • nadzór nad funkcjonowaniem systemu powiadamiania ratunkowego

Podstawa prawna ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o systemie powiadamiania ratunkowego

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

Prezes Rady Ministrów • wydawanie decyzji o udostępnieniu rezerw strategicznych Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych • zorganizowanie udostępnienia rezerw strategicznych w celu wsparcia realizacji zadań w zakresie bezpieczeństwa i obronności państwa, odtworzenia IK, złagodzenia zakłóceń w ciągłości dostaw służących funkcjonowaniu gospodarki i zaspokojeniu podstawowych potrzeb obywateli, ratowania ich życia i zdrowia, a także wypełnienia zobowiązań międzynarodowych RP • poinformowanie podmiotu, któremu udostępnione rezerwy strategiczne będą wydane, o miejscu i terminie ich wydania, a także o wymaganiach dotyczących ich przetransportowania oraz przetrzymania, jeżeli jest taka potrzeba • sprawdzenie warunków przetransportowania udostępnionych rezerw strategicznych oraz ich przetrzymania, jeżeli jest taka potrzeba, a odrębne przepisy nie stanowią inaczej • zapewnienie przetworzenia udostępnionych rezerw strategicznych, jeżeli jest to konieczne • przetransportowanie udostępnionych rezerw strategicznych oraz zorganizowanie innych usług logistycznych, jeżeli jest to konieczne Odbiór, ochrona, dystrybucja, przetrzymanie, wykorzystanie udostępnionych rezerw strategicznych zgodnie z ich przeznaczeniem oraz ich ewentualny zwrot leży po stronie podmiotu, któremu rezerwy zostały wydane. Odbiorca zapewnia przetransportowanie udostępnionych rezerw strategicznych, z zachowaniem odpowiednich warunków, jeżeli jest to wymagane, o ile Agencja nie zapewnia ich przetransportowania Minister właściwy do spraw gospodarki wodnej • nadzór i koordynacja działań Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, regionalnych zarządów gospodarki wodnej i Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowego Instytutu Badawczego • określenie w drodze rozporządzenia, podmiotów, którym państwowa służba hydrologiczno-meteorologiczna oraz państwowa służba hydrogeologiczna są obowiązane przekazywać komunikaty, biuletyny oraz ostrzeżenia przed żywiołowym działaniem sił przyrody, świadczyć osłonę hydrologicznometeorologiczną, a także sposób i częstotliwość przekazywania tych informacji, kierując się względami bezpieczeństwa państwa oraz bezpieczeństwa ludzi i mienia • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego

ustawa: • o rezerwach strategicznych

ustawa: • prawo wodne • o zarządzaniu kryzysowym rozporządzenie MŚ: • w sprawie podmiotów, którym państwowa służba hydrologicznometeorologiczna i państwowa służba hydrogeologiczna są obowiązane przekazywać ostrzeżenia, prognozy, komunikaty i biuletyny

Część A KPZK str. 119

SILNY WIATR

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie FAZA PRZYGOTOWANIA

Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy • wykonywanie bieżących analiz meteorologicznych i ocen sytuacji hydrologicznej oraz meteorologicznej • opracowywanie i przekazywanie prognoz hydrologicznych oraz meteorologicznych, komunikatów o bieżącej sytuacji meteorologicznej oraz hydrologicznej, ostrzeżeń przed niebezpiecznymi zjawiskami zachodzącymi w atmosferze i hydrosferze • monitorowanie zagrożeń hydrologiczno-meteorologicznych • opracowywanie komunikatów, biuletynów i raportów hydrologicznych i meteorologicznych o aktualnej sytuacji • prowadzenie działań edukacyjnych w zakresie meteorologii i hydrologii • wykonywanie pomiarów i obserwacji meteorologicznych i hydrologicznych Minister właściwy do spraw wewnętrznych • współpraca w uzgadnianiu zarządzeń w sprawie wytycznych do wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • współpraca w uzgodnieniu wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego i ich aktualizacji • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego • współpraca w zakresie wydania rozporządzenia określającego szczegółową organizację, sposób funkcjonowania oraz realizację zadań centrów powiadamiania ratunkowego • prowadzenie działalności edukacyjnej Minister właściwy do spraw informatyzacji • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Przedsiębiorcy telekomunikacyjni • sporządzanie i aktualizacja planów działań w sytuacjach szczególnych zagrożeń oraz ich uzgadnianie z organami administracji publicznej Minister właściwy do spraw łączności • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Operatorzy pocztowi • sporządzanie i aktualizacja planów działań w sytuacjach szczególnych zagrożeń oraz ich uzgadnianie z organami administracji publicznej Minister Obrony Narodowej • utrzymywanie w stałej gotowości do działania elementów Systemu Zarządzania Kryzysowego resortu obrony narodowej utrzymywanie w gotowości do uruchomienia systemów alarmowania i powiadamiania • przygotowanie wydzielonych pododdziałów i oddziałów SZ RP do wsparcia działań organów administracji publicznej i wsparcia poszkodowanej ludności

oraz sposobu i częstotliwości ich przekazywania

ustawy: • o działach administracji rządowej • o zarządzaniu kryzysowym • o systemie powiadamiania ratunkowego

ustawy: • prawo telekomunikacyjne • o zarządzaniu kryzysowym

ustawy: • prawo pocztowe • o zarządzaniu kryzysowym

ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

Część A KPZK str. 120

SILNY WIATR

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie FAZA PRZYGOTOWANIA

Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

• monitorowanie gotowości do działania oddziałów i pododdziałów SZ RP wydzielonych do użycia w sytuacjach kryzysowych • udział i prowadzenie szkoleń, treningów i ćwiczeń w zakresie realizacji zadań zarządzania kryzysowego • utrzymanie i doskonalenie stałej współpracy pomiędzy resortem obrony narodowej a podmiotami układu pozamilitarnego • udział w opracowaniu i aktualizacji Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego • opracowanie i aktualizowanie Planu Zarządzania Kryzysowego RON • wdrażanie w systemie zarządzania kryzysowego resortu obrony narodowej wniosków i doświadczeń z udziału SZ RP w działaniach wspierania organów administracji publicznej w sytuacjach kryzysowych • udział w procesie uzgadniania planów zagospodarowania przestrzennego sporządzanych przez organy administracji samorządowej w zakresie uwzględniania w zagosp. przestrzennym potrzeb obronności i bezpieczeństwa państwa, w szczególności problematyki związanej z przygotowaniem i przeciwdziałaniem zagrożeniom wewnętrznym, a zwłaszcza katastrofom i klęskom żywiołowym Minister właściwy do spraw zdrowia • przygotowanie sił i środków do zapewnienia opieki medycznej w warunkach sytuacji kryzysowej • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego

ustawy: • o działach administracji rządowej • o Państwowym Ratownictwie Medycznym • o zarządzaniu kryzysowym ustawa: • o zrządzaniu kryzysowym sektorowa strategia bezpieczeństwa w działach administracji rządowej rolnictwo, rozwój wsi, rynki rolne ustawy: • o pomocy społecznej • o zarządzaniu kryzysowym

Część A KPZK str. 121

SILNY WIATR

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie FAZA PRZYGOTOWANIA

Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

rzecz osób poszkodowanych • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Minister właściwy do spraw budżetu • uwzględnienie w projekcie ustawy budżetowej na rok następny, środków finansowych na utworzenie rezerwy celowej przeznaczonej na przeciwdziałanie i usuwanie skutków klęsk żywiołowych • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Minister właściwy do spraw energii • nadzór nad bezpieczeństwem zaopatrzenia w paliwa gazowe i energię elektryczną oraz nadzór nad funkcjonowaniem krajowych systemów energetycznych • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Polskie Sieci Elektroenergetyczne SA • odbudowa systemów elektroenergetycznych po wystąpieniu awarii Rządowe Centrum Bezpieczeństwa • analizowanie i ocenianie możliwości wystąpienia zagrożeń lub ich rozwoju • koordynowanie obiegu informacji i ich weryfikacja • opracowanie i aktualizowanie Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego • organizowanie, prowadzenie i koordynacja przygotowania krajowych szkoleń i ćwiczeń z zakresu zarządzania kryzysowego oraz współpraca w tym zakresie z właściwymi w sprawach ćwiczeń i szkoleń komórkami organizacyjnymi urzędów administracji publicznej • przygotowywanie opinii na potrzeby uzgadniania przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • opiniowanie opracowanych przez ministrów oraz kierowników urzędów centralnych planów zarządzania kryzysowego oraz uzgadnianie wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • zatwierdzenie planów ochrony IK • przy zagrożeniu wystąpienia sytuacji kryzysowej przygotowanie uruchomienia procedur ZK oraz opracowanie komunikatu ostrzegawczego w ramach Alertu RCB • obsługa RZZK Wojewoda • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego • przygotowanie systemów alarmowania i ostrzegania • prowadzenie szkoleń, ćwiczeń i treningów z zakresu zarządzania kryzysowego • edukacja mieszkańców terenów zagrożonych w zakresie prawidłowych zachowań przed i w czasie klęsk żywiołowych • zwołanie WZZK

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o finansach publicznych

ustawy: • prawo energetyczne • o zarządzaniu kryzysowym

ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o wojewodzie i administracji rządowej w województwie

Część A KPZK str. 122

ZAKŁÓCENIE W SYSTEMIE PALIWOWYM

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Minister właściwy do spraw energii • przygotowanie projektu polityki energetycznej państwa i koordynowanie jej realizacji • prowadzenie bieżącego monitoringu zaopatrzenia kraju w ropę naftową i paliwa oraz stanu wielkości i struktury zapasów ropy naftowej i paliw • nadzór nad operatorami usług kluczowych • wydawanie decyzji w sprawie przeniesienia części zapasów agencyjnych ropy naftowej do rezerw strategicznych

ustawy: • o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego państwa i zakłóceń na rynku naftowych • o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa • prawo energetyczne

Przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania lub przetwarzania oraz przywozu ropy naftowej, produktów naftowych (paliw) oraz gazu płynnego LPG • tworzenie i utrzymywanie zapasów obowiązkowych ropy naftowej lub paliw

Podmiot współpracujący - zadania Prezes Rady Ministrów Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych • przygotowywanie informacji dla ministra właściwego ds. energii dotyczącej wielkości i dostępności zapasów interwencyjnych ropy naftowej i paliw • realizacja decyzji ministra właściwego ds. energii w sprawie przeniesienia części zapasów agencyjnych ropy naftowej do rezerw strategicznych

Pełnomocnik Rządu do spraw Strategicznej Infrastruktury Energetycznej • wykonywania uprawnień z akcji należących do Skarbu Państwa w stosunku do operatorów przesyłowych systemu gazowego oraz PERN SA, a także w stosunku do innych podmiotów sektora infrastruktury energetycznej • nadzór właścicielski nad magazynowaniem i przesyłaniem rurociągami ropy naftowej oraz produktów ropopochodnych, jak również terminale portowe do przeładunku tych produktów oraz ropy naftowej • przygotowywanie analiz i koncepcji ekonomicznych, prawnych i strategicznych dotyczących działalności podmiotów sektora infrastruktury energetycznej Minister właściwy do spraw aktywów państwowych • realizacja zadań wynikających z ustawy z dnia 18 marca 2010 r. o szczególnych uprawnieniach ministra właściwego do spraw aktywów państwowych oraz ich wykonywaniu w niektórych spółkach kapitałowych lub grupach kapitałowych prowadzących działalność w sektorach energii elektrycznej, ropy naftowej oraz paliw gazowych

Podstawa prawna ustawy: • o rezerwach strategicznych • o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego państwa i zakłóceń na rynku naftowym rozporządzenie RM: • w sprawie Pełnomocnika Rządu ds. Strategicznej Infrastruktury Energetycznej

ustawa: • o szczególnych uprawnieniach ministra właściwego do spraw aktywów państwowych oraz ich wykonywaniu w niektórych spółkach kapitałowych lub grupach kapitałowych prowadzących działalność w sektorach energii elektrycznej, ropy naftowej oraz paliw gazowych

Część A KPZK str. 123

ZAKŁÓCENIE W SYSTEMIE PALIWOWYM

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie FAZA ZAPOBIEGANIA

Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania Minister Koordynator Służb Specjalnych • podejmowanie działań służących zapewnieniu współdziałania służb specjalnych w ramach przyznanych im kompetencji i postawionych przed nimi zadań, a także organizowanie i zapewnienie współpracy służb specjalnych z innymi służbami i instytucjami realizującymi zadania w zakresie bezpieczeństwa państwa • zapewnianie optymalnych warunków dla współpracy służb specjalnych ze służbami specjalnymi innych państw i organizacjami międzynarodowymi Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego • rozpoznawanie, zapobieganie i zwalczanie zagrożeń godzących w bezpieczeństwo wewnętrzne państwa Szef Agencji Wywiadu • uzyskiwanie, analizowanie, przetwarzanie i przekazywanie właściwym organom informacji mogących mieć istotne znaczenie dla ochrony bezpieczeństwa państwa Rządowe Centrum Bezpieczeństwa • koordynacja przygotowania i aktualizacji Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego sporządzanego przez ministrów kierujących działami administracji rządowej, kierowników urzędów centralnych oraz wojewodów • opracowanie i aktualizacja we współpracy z właściwymi ministrami i kierownikami urzędów centralnych NPOIK • opracowanie i aktualizacja szczegółowych kryteriów pozwalających wyodrębnić obiekty, instalacje, urządzenia i usługi wchodzące w skład systemów IK • sporządzanie i aktualizacja jednolitego wykazu obiektów, instalacji, urządzeń i usług wchodzących w skład IK • sporządzanie analiz i prognoz dotyczących możliwości wystąpienia zagrożeń istotnych dla krajowej IK • obsługa RZZK • realizacja zadań wynikających z zapisów ustawy z dnia 18 marca 2010 r. o szczególnych uprawnieniach ministra właściwego do spraw aktywów państwowych oraz ich wykonywaniu w niektórych spółkach kapitałowych lub grupach kapitałowych prowadzących działalność w sektorach energii elektrycznej, ropy naftowej oraz paliw gazowych

Podstawa prawna rozporządzenie PRM: • w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra – Członka Rady Ministrów Mariusza Kamińskiego – Koordynatora Służb Specjalnych ustawa: • o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu ustawa: • o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

Część A KPZK str. 124

ZAKŁÓCENIE W SYSTEMIE PALIWOWYM

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie FAZA PRZYGOTOWANIA

Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Minister właściwy do spraw energii • wydanie, w drodze rozporządzenia, szczegółowego wykazu surowców oraz produktów naftowych uwzględnianych podczas ustalania ilości zapasów interwencyjnych i zapasów obowiązkowych • zatwierdzanie, po zasięgnięciu opinii ministra właściwego do spraw wewnętrznych, wojewódzkich planów działań, mających na celu zapewnienie wdrożenia ograniczeń • określenie, w drodze rozporządzenia, szczegółowego sposobu obniżania ilości zapasów obowiązkowych ropy naftowej lub paliw • wydawanie decyzji w sprawie przeniesienia części zapasów agencyjnych ropy naftowej do rezerw strategicznych • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

Prezes Rady Ministrów • wydawanie decyzji o udostępnieniu rezerw strategicznych Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych • realizacja decyzji o udostępnieniu rezerw strategicznych • określenie wielkości i struktury zapasów interwencyjnych • tworzenie i utrzymywanie zapasów agencyjnych • przygotowywanie informacji dla ministra właściwego ds. energii w sprawie zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego państwa • przygotowywanie informacji dla ministra właściwego ds. energii o stanie zapasów ropy naftowej i produktów naftowych • zlecanie, na podstawie umowy, utrzymywania zapasów agencyjnych przedsiębiorcom wykonującym działalność gospodarczą w zakresie obrotu ropą naftową lub paliwami, wytwarzania paliw lub magazynowania ropy naftowej lub paliw • nakładanie kar za niedopełnienie obowiązku tworzenia i utrzymywania zapasów obowiązkowych • finansowanie zapasów agencyjnych Minister właściwy do spraw wewnętrznych • wydanie opinii w sprawie wojewódzkich planów działań, mających na celu zapewnienie wdrożenia ograniczeń w procesie zatwierdzania tych planów przez ministra właściwego do spraw energii • współpraca w uzgadnianiu zarządzeń w sprawie wytycznych do wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • współpraca w uzgodnieniu wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego i ich aktualizacji • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego

ustawa: • o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego państwa i zakłóceń na rynku naftowym • o rezerwach strategicznych

ustawy: • o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego państwa i zakłóceń na rynku naftowym • o zarządzaniu kryzysowym rozporządzenie RM: • w sprawie Pełnomocnika Rządu do spraw Strategicznej Infrastruktury Energetycznej ustawa: • o zarządzaniu

Część A KPZK str. 125

ZAKŁÓCENIE W SYSTEMIE PALIWOWYM

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie FAZA PRZYGOTOWANIA

Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

kryzysowego • zatwierdzenie wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego i ich aktualizacji • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Minister właściwy do spraw budżetu • uwzględnienie w projekcie ustawy budżetowej na rok następny, środków finansowych na utworzenie rezerwy celowej przeznaczonej na przeciwdziałanie i usuwanie skutków klęsk żywiołowych • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Minister Koordynator Służb Specjalnych • podejmowanie działań służących zapewnieniu współdziałania służb specjalnych w ramach przyznanych im kompetencji i postawionych przed nimi zadań, a także organizowanie i zapewnienie współpracy służb specjalnych z innymi służbami i instytucjami realizującymi zadania w zakresie bezpieczeństwa państwa • zapewnianie optymalnych warunków dla współpracy służb specjalnych ze służbami specjalnymi innych państw i organizacjami międzynarodowymi Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego • rozpoznawanie, zapobieganie i zwalczanie zagrożeń godzących w bezpieczeństwo wewnętrzne państwa • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego

kryzysowym

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o finansach publicznych rozporządzenie PRM: • w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra – Członka Rady Ministrów Mariusza Kamińskiego – Koordynatora Służb Specjalnych ustawy: • o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu • o zarządzaniu kryzysowym ustawa: • o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu • o zarządzaniu kryzysowym ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

Część A KPZK str. 126

ZAKŁÓCENIE W SYSTEMIE PALIWOWYM

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie FAZA PRZYGOTOWANIA

Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

centralnych planów zarządzania kryzysowego oraz uzgadnianie wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • zatwierdzenie planów ochrony IK • przy zagrożeniu wystąpienia sytuacji kryzysowej przygotowanie uruchomienia procedur ZK • obsługa RZZK Wojewoda • przygotowanie i aktualizowanie planów działań, mających na celu zapewnienie wdrożenia ograniczeń w zakresie obrotu paliwami oraz zmniejszenie zużycia paliwa przez odbiorców • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego • przygotowanie systemów alarmowania i ostrzegania • prowadzenie szkoleń, ćwiczeń i treningów z zakresu zarządzania kryzysowego • edukacja mieszkańców w zakresie prawidłowych zachowań przed i w czasie klęsk żywiołowych • zwołanie WZZK

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o wojewodzie i administracji rządowej w województwie • o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego państwa i zakłóceń na rynku naftowym

Część A KPZK str. 127

POŻAR WIELKOPOWIERZCHNIOWY

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Minister właściwy do spraw wewnętrznych • współpraca z ministrem właściwym ds. środowiska w zakresie określenia, w drodze rozporządzenia, szczegółowych zasad zabezpieczenia przeciwpożarowego lasów • określenie, w drodze rozporządzenia, wymagań w zakresie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych • określenie, w drodze rozporządzenia, zasad ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów

ustawy: • o lasach • o ochronie przeciwpożarowej • o Państwowej Straży Pożarnej

Państwowa Straż Pożarna • analizowanie zagrożeń pożarowych • kontrolowanie uzgadniania projektów budowlanych w zakresie ochrony przeciwpożarowej • nadzór nad działalnością rzeczoznawców do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych

rozporządzenia MSWiA: • w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów • w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych

Podmiot współpracujący - zadania Minister właściwy do spraw środowiska • określenie (w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych), w drodze rozporządzenia, szczegółowych zasad zabezpieczenia przeciwpożarowego lasów Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe • określenie stopnia zagrożenia pożarowego obszarów leśnych • monitoring zagrożenia pożarowego lasu (sieć stałych punktów obserwacyjnych, punkty meteorologiczne, patrole lotnicze, naziemne patrole przeciwpożarowe) • tworzenie map numerycznych dających możliwości analizowania i zapobiegania zagrożeniom pożarowym • modernizacja leśnych dróg dojazdowych i pożarowych • tworzenie pasów przeciwpożarowych w lasach • prowadzenie specjalistycznych szkoleń pracowników zajmujących się ochroną przeciwpożarową na wszystkich szczeblach • działalność propagandowa, dydaktyczna, profilaktyczna: audycje, komunikaty, apele, artykuły w prasie, radiu i TV, pogadanki w szkołach itp.

Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania • działalność dydaktyczna, uwzględnianie w programach edukacyjnych zachowań ppoż. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego • finansowanie ochrony dziedzictwa narodowego

Podstawa prawna ustawa: • o lasach rozporządzenia MSWiA: • w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (rozdz. 9) • w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych rozporządzenie MŚ: • sprawie szczegółowych zasad zabezpieczenia przeciwpożarowego lasów rozporządzenie MI: • w sprawie wymagań w zakresie odległości i warunków dopuszczających usytuowanie drzew i krzewów, elementów ochrony akustycznej i wykonywania robót ziemnych w sąsiedztwie linii kolejowej, a także sposobu urządzania i utrzymywania zasłon odśnieżnych oraz pasów przeciwpożarowych ustawa: • o ochronie przyrody ustawa: • o działach administracji rządowej

Część A KPZK str. 128

POŻAR WIELKOPOWIERZCHNIOWY

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie FAZA ZAPOBIEGANIA

Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania Minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa • aktualizowanie przepisów dotyczących warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego • kontrola działań organów nadzoru budowlanego • nadzór i kontrola nad przestrzeganiem przepisów prawa budowlanego, w szczególności zapewniających bezpieczeństwo ludzi i mienia Minister właściwy do spraw gospodarki • określenie, w drodze rozporządzenia, szczegółowego sposobu postępowania z niektórymi rodzajami odpadów • ustalenie w drodze rozporządzenia kryteriów kwalifikacyjnych dla zakładów tj. określenie rodzaju i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym lub dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej Minister Obrony Narodowej • współudział w rozpoznaniu i ocenie możliwości wystąpienia zagrożenia Wojskowa Ochrona Przeciwpożarowa • nadzór nad przestrzeganiem przepisów o ochronie przeciwpożarowej w odniesieniu do obiektów i lasów użytkowanych przez jednostki organizacyjne podległe albo nadzorowane przez MON Dysponent części budżetu państwa wykonujący zadania jako podmiot wiodący lub współpracujący, właściwy dla danego zagrożenia Minister właściwy do spraw budżetu • uwzględnienie w projekcie ustawy budżetowej na rok następny środków finansowych na realizację celu związanego z poprawą funkcjonowania służb bezpieczeństwa powszechnego i porządku publicznego Minister właściwy do spraw transportu Zarządcy infrastruktury kolejowej • zapewnienie właściwej ochrony przeciwpożarowej w szczególności poprzez urządzanie i utrzymanie pasów przeciwpożarowych w sąsiedztwie linii kolejowych Rządowe Centrum Bezpieczeństwa • koordynacja przygotowania i aktualizacji Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego sporządzanego przez ministrów kierujących działami administracji rządowej, kierowników urzędów centralnych oraz wojewodów • opracowanie i aktualizacja we współpracy z właściwymi ministrami i kierownikami urzędów centralnych NPOIK

Podstawa prawna ustawa: • prawo budowlane rozporządzenie MI: • w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie ustawy: • o odpadach • prawo ochrony środowiska

ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym rozporządzenie MON: • w sprawie zasad i trybu wykonywania zadań przez Wojskową Ochronę Przeciwpożarową ustawy kompetencyjne służb właściwych w zakresie bezpieczeństwa Wieloletni Plan Finansowy Państwa ustawa: • o transporcie kolejowym

ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

Część A KPZK str. 129

POŻAR WIELKOPOWIERZCHNIOWY

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie FAZA ZAPOBIEGANIA

Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania • opracowanie i aktualizacja szczegółowych kryteriów pozwalających wyodrębnić obiekty, instalacje, urządzenia i usługi wchodzące w skład systemów IK • sporządzanie i aktualizacja jednolitego wykazu obiektów, instalacji, urządzeń i usług wchodzących w skład IK • sporządzanie analiz i prognoz dotyczących możliwości wystąpienia zagrożeń istotnych dla krajowej IK • obsługa RZZK Wojewoda • analizowanie i ocenianie zagrożeń • ocenianie możliwych strat ludzkich, mienia i infrastruktury

Podstawa prawna

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o wojewodzie i administracji rządowej w województwie

Część A KPZK str. 130

POŻAR WIELKOPOWIERZCHNIOWY

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Minister właściwy do spraw wewnętrznych • zapewnienie sił i środków przewidzianych do reagowania • nadzór nad kształceniem kadr dla potrzeb ochrony przeciwpożarowej • współpraca w uzgadnianiu zarządzeń w sprawie wytycznych do wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • współpraca w uzgodnieniu wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego i ich aktualizacji • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego • nadzór nad funkcjonowaniem krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego • współpraca w zakresie wydania rozporządzenia określającego szczegółową organizację, sposób funkcjonowania oraz realizację zadań centrów powiadamiania ratunkowego

ustawy: • o działach administracji rządowej • o zarządzaniu kryzysowym • o ochronie przeciwpożarowej • o Państwowej Straży Pożarnej • o systemie powiadamiania ratunkowego

Państwowa Straż Pożarna • uzgadnianie projektów planu urządzenia lasu, projektu uproszczonego planu urządzenia lasu oraz projektu planu ochrony parku narodowego, w części dotyczącej ochrony przeciwpożarowej, dla lasów I i II kategorii zagrożenia pożarowego • uzgadnianie umieszczenia tablic informacyjnych i ostrzegawczych dotyczących zabezpieczenia przeciwpożarowego lasu przy wjazdach do lasów oraz przy parkingach leśnych • organizacja krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego oraz ochrony przeciwpożarowej • organizowanie szkolenia i doskonalenia zawodowego kadr dla potrzeb ochrony przeciwpożarowej

rozporządzenia MSWiA: • w sprawie szczegółowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczogaśniczego • w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

Minister właściwy do spraw środowiska • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe • stworzenie infrastruktury przeciwpożarowej: bazy sprzętowe z wyposażeniem zgodnym z wymaganiami wynikającymi z zaliczenia do określonej kategorii zagrożenia pożarowego lasu, w tym: patrole powietrzne, operacyjne jednostki gaśnicze, sieć punktów czerpania wody gaśniczej oraz punkty alarmowodyspozycyjne • opracowanie i uzgadnianie z PSP planów ochrony przeciwpożarowej lasów

ustawy: • o lasach • o ochronie przeciwpożarowej • o zarządzaniu kryzysowym rozporządzenia MŚ: • w sprawie szczegółowych zasad zabezpieczenia przeciwpożarowego lasów • w sprawie szczegółowych warunków i trybu sporządzania planu urządzenia lasu, uproszczonego planu urządzenia lasu oraz inwentaryzacji stanu lasu ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o ochronie przeciwpożarowej • o systemie powiadamiania ratunkowego

ustawy: • prawo telekomunikacyjne • o zarządzaniu kryzysowym

ustawy: • prawo pocztowe • o zarządzaniu kryzysowym

Część A KPZK str. 131

POŻAR WIELKOPOWIERZCHNIOWY

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

Minister właściwy do spraw zdrowia • przygotowanie sił i środków do zapewnienia opieki medycznej w warunkach sytuacji kryzysowej • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego

Minister Obrony Narodowej • utrzymywanie w stałej gotowości do działania elementów Systemu Zarządzania Kryzysowego resortu obrony narodowej • utrzymywanie w gotowości do uruchomienia systemów alarmowania i powiadamiania • utrzymanie i doskonalenie stałej współpracy na wszystkich szczeblach dowodzenia SZ RP z podmiotami układu pozamilitarnego • udział i prowadzenie szkoleń, treningów i ćwiczeń w zakresie realizacji zadań zarządzania kryzysowego • udział w opracowaniu i aktualizacji Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego • opracowanie i aktualizowanie Planu Zarządzania Kryzysowego RON • przygotowanie wydzielonych pododdziałów i oddziałów SZ RP do wsparcia działań organów administracji publicznej • monitorowanie gotowości do działania oddziałów i pododdziałów SZ RP wydzielonych do użycia w sytuacjach kryzysowych • wdrażanie w systemie zarządzania kryzysowego resortu obrony narodowej wniosków i doświadczeń z udziału SZ RP w działaniach wspierania organów administracji publicznej w sytuacjach kryzysowych Wojskowa Ochrona Przeciwpożarowa: • opracowanie planu ochrony przeciwpożarowej obszarów leśnych użytkowanych przez jednostki organizacyjne podległe albo nadzorowane przez MON wspólnie z jednostkami organizacyjnymi Lasów Państwowych i wojewódzkimi komendami PSP • prowadzenie działań organizacyjno-technicznych usprawniających system alarmowania i współdziałania WOP z jednostkami organizacyjnymi PSP oraz innymi służbami i podmiotami ratowniczymi w ramach krajowego systemu ratowniczogaśniczego • zapewnienie sił i środków przewidzianych do reagowania w odniesieniu do lasów i obiektów użytkowanych przez jednostki organizacyjne podległe albo nadzorowane przez MON Minister właściwy do spraw budżetu • uwzględnienie w projekcie ustawy budżetowej na rok następny, środków

ustawy: • o działach administracji rządowej • o Państwowym Ratownictwie Medycznym • o zarządzaniu kryzysowym ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym rozporządzenie MON: • w sprawie zasad i trybu wykonywania zadań przez Wojskową Ochronę Przeciwpożarową

ustawy: • o finansach publicznych

Część A KPZK str. 132

POŻAR WIELKOPOWIERZCHNIOWY

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

finansowych na utworzenie rezerwy celowej przeznaczonej na przeciwdziałanie i usuwanie skutków klęsk żywiołowych • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego • przygotowanie planów ochrony zabytków na wypadek sytuacji kryzysowych • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego

Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego • tworzenie koncepcji i kierunków rozwoju w obszarze pomocy społecznej • inspirowanie i promowanie nowych form i metod działania (np. uwzględnienie wsparcia psychologicznego dla ofiar sytuacji kryzysowych) • szkolenie kadr oraz nadzór merytoryczny nad szkoleniem w zakresie organizacji pomocy społecznej • przygotowanie rozwiązań prawnych w zakresie mechanizmów udzielania pomocy społecznej realizowanej przez wojewodów i organy administracji samorządowej na rzecz osób poszkodowanych • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Rządowe Centrum Bezpieczeństwa • analizowanie i ocenianie możliwości wystąpienia zagrożeń lub ich rozwoju • koordynowanie obiegu informacji i ich weryfikacja • opracowanie i aktualizowanie Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego • organizowanie, prowadzenie i koordynacja przygotowania krajowych szkoleń i ćwiczeń z zakresu zarządzania kryzysowego oraz współpraca w tym zakresie z właściwymi w sprawach ćwiczeń i szkoleń komórkami organizacyjnymi urzędów administracji publicznej • przygotowywanie opinii na potrzeby uzgadniania przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • opiniowanie opracowanych przez ministrów oraz kierowników urzędów centralnych planów zarządzania kryzysowego oraz uzgadnianie wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • zatwierdzenie planów ochrony IK • przy zagrożeniu wystąpienia sytuacji kryzysowej przygotowanie uruchomienia procedur ZK oraz opracowanie komunikatu ostrzegawczego w ramach Alertu RCB

• o zarządzaniu kryzysowym

ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym rozporządzenie MK: • w sprawie organizacji i sposobu ochrony zabytków na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych ustawy: • o pomocy społecznej • o zarządzaniu kryzysowym

ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

Część A KPZK str. 133

POŻAR WIELKOPOWIERZCHNIOWY

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

• obsługa RZZK Wojewoda • opracowanie i analizowanie planów zarządzania kryzysowego • przygotowanie systemów alarmowania i ostrzegania • prowadzenie szkoleń, ćwiczeń i treningów z zakresu zarządzania kryzysowego • edukacja mieszkańców terenów zagrożonych w zakresie prawidłowych zachowań przed i w czasie klęsk żywiołowych • zwołanie WZZK

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o wojewodzie i administracji rządowej w województwie

Część A KPZK str. 134

EPIFITOZA

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Minister właściwy do spraw rolnictwa • określenie w drodze rozporządzenia: − nakazów lub zakazów mających na celu zwalczenie lub zapobieżenie rozprzestrzenieniu się określonego agrofaga − wykazu podmiotów, innych niż określone w art. 65 ust. 1 rozporządzenia 2016/2031, które podlegają obowiązkowi wpisu do urzędowego rejestru podmiotów profesjonalnych, − szczegółowych sposobów przeprowadzania oceny określonych roślin, produktów roślinnych lub innych przedmiotów, o której mowa w art. 87 ust. 1 rozporządzenia 2016/2031 (koniecznej dla wydania paszportu roślin) − obowiązek zaopatrywania określonych roślin, produktów roślinnych lub innych przedmiotów w dokumenty lub oznakowania, inne niż paszporty roślin, oznaczenia, o których mowa w art. 96 ust. 1 rozporządzenia 2016/2031, oraz inne dokumenty lub oznaczenia określone w przepisach Unii Europejskiej − nakazów lub zakazów mających na celu zastosowanie środków tymczasowych, o których mowa w art. 52 ust. 2 rozporządzenia 2016/2031, dotyczących wprowadzania lub przemieszczania określonych roślin, produktów roślinnych lub innych przedmiotów z określonych państw trzecich lub państw członkowskich

ustawy: • o ochronie roślin przed agrofagami • o Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa • o nasiennictwie

Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa • obserwacje i kontrole fitosanitarne roślin, produktów roślinnych lub innych przedmiotów, podłoży i gleby oraz środków transportu, w miejscach wwozu i na terytorium RP • ocenianie stanu zagrożenia roślin przez agrofagi oraz prowadzenie ewidencji tych agrofagów • wydawanie świadectw fitosanitarnych, paszportów roślin i innych dokumentów lub oznakowań oraz nadzór nad jednostkami upoważnionymi wydawania paszportów roślin • kontrola zabiegów oczyszczania, odkażania i przerobu roślin, produktów roślinnych lub innych przedmiotów • nadzór nad wprowadzaniem, rozprzestrzenianiem oraz nad pracami z wykorzystaniem agrofagów kwarantannowych • prowadzenie badań laboratoryjnych roślin, produktów roślinnych lub innych przedmiotów • wydawanie decyzji administracyjnych w sprawie zwalczania lub zapobiegania

rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady: • 2016/2031 w sprawie środków ochronnych przeciwko agrofagom roślin […] • 2017/625 w sprawie kontroli urzędowych i innych czynności urzędowych przeprowadzanych w celu zapewnienia stosowania prawa żywnościowego i paszowego oraz zasad dotyczących zdrowia i dobrostanu zwierząt, zdrowia roślin i środków ochrony roślin […]

Podmiot współpracujący - zadania Minister właściwy do spraw finansów publicznych • określenie w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rolnictwa w drodze rozporządzenia, punktów kontroli, innych niż punkty kontroli granicznej, w których przeprowadza się graniczną kontrolę fitosanitarna importowanych towarów Minister właściwy do spraw transportu • określenie w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rolnictwa w drodze rozporządzenia, punktów kontroli, innych niż punkty kontroli granicznej, w których przeprowadza się graniczną kontrolę fitosanitarna importowanych towarów Minister właściwy do spraw administracji publicznej • przeciwdziałanie skutkom klęsk żywiołowych i innych podobnych zdarzeń zagrażających bezpieczeństwu powszechnemu Minister właściwy do spraw środowiska PGL Lasy Państwowe • ochrona zasobów leśnych PGL Lasy Państwowe/ Instytut Badawczy Leśnictwa • określenie stopnia zagrożenia obszarów leśnych • monitoring chorób zakaźnych roślin na terenach leśnych • działania profilaktyczne typu: szkolenia – leśników, rolników, spotkania w urzędach powiatowych i gminnych nt. profilaktyki i zwalczania chorób roślin, stosowanie oprysków ochronnych Rządowe Centrum Bezpieczeństwa • koordynacja przygotowania i aktualizacji Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego sporządzanego przez ministrów kierujących działami administracji rządowej, kierowników urzędów centralnych oraz wojewodów • obsługa RZZK Wojewoda • analizowanie i ocenianie zagrożeń

Podstawa prawna ustawa: • o ochronie roślin przed agrofagami ustawa: • o ochronie roślin przed agrofagami ustawa: • o działach administracji rządowej ustawa: • o lasach

ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o wojewodzie i administracji rządowej w województwie

Część A KPZK str. 135

EPIFITOZA

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

rozprzestrzenianiu się określonych agrofagów • wydawanie decyzji administracyjnych w sprawie sposobów postępowania z roślinami, produktami roślinnymi lub innymi przedmiotami, niespełniającymi wymagań fitosanitarnych • dokonywanie oceny polowej, laboratoryjnej i cech zewnętrznych materiału siewnego • kontrola tożsamości materiału siewnego • kontrola prawidłowości stosowania środków ochrony roślin

Część A KPZK str. 136

EPIFITOZA

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Minister właściwy do spraw rolnictwa • określenie w drodze rozporządzenia nakazów lub zakazów mających na celu zwalczenie lub zapobieżenie rozprzestrzenianiu się danego agrofaga • ustalenie szczegółowych zasad przyznawania pomocy w formie odszkodowań dla producentów rolnych i przedsiębiorców • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego

ustawy: • o ochronie roślin przed agrofagami • o Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa • o nasiennictwie • o zarządzaniu kryzysowym

Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa • ustalanie i doskonalenie metod oraz terminów zwalczania organizmów szkodliwych, a także zapobiegania ich rozprzestrzenianiu się

Podstawa prawna

Minister właściwy do spraw budżetu • uwzględnienie w projekcie ustawy budżetowej na rok następny, środków finansowych na utworzenie rezerwy celowej przeznaczonej na przeciwdziałanie i usuwanie skutków klęsk żywiołowych • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Minister właściwy do spraw środowiska • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego PGL Lasy Państwowe • ochrona zasobów leśnych PGL Lasy Państwowe/ Instytut Badawczy Leśnictwa • monitoring zagrożenia obszarów leśnych • monitoring chorób zakaźnych roślin na terenach leśnych • działania profilaktyczne typu: szkolenia – leśników, rolników, spotkania w urzędach powiatowych i gminnych nt. profilaktyki i zwalczania chorób roślin, stosowanie oprysków ochronnych Rządowe Centrum Bezpieczeństwa • analizowanie i ocenianie możliwości wystąpienia zagrożeń lub ich rozwoju • koordynowanie obiegu informacji i ich weryfikacja • opracowanie i aktualizowanie Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego • organizowanie, prowadzenie i koordynacja przygotowania krajowych szkoleń i ćwiczeń z zakresu zarządzania kryzysowego oraz współpraca w tym zakresie z właściwymi w sprawach ćwiczeń i szkoleń komórkami organizacyjnymi urzędów administracji publicznej

ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

ustawy: • o działach administracji rządowej • o zarządzaniu kryzysowym rozporządzenie PRM: • w sprawie szczegółowego zakresu działania MSWiA ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o finansach publicznych ustawy: • o lasach • o zarządzaniu kryzysowym

ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

Część A KPZK str. 137

EPIFITOZA

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

• przygotowywanie opinii na potrzeby uzgadniania przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • opiniowanie opracowanych przez ministrów oraz kierowników urzędów centralnych planów zarządzania kryzysowego oraz uzgadnianie wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • przy zagrożeniu wystąpienia sytuacji kryzysowej przygotowanie uruchomienia procedur ZK • obsługa RZZK Wojewoda • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego • przygotowanie systemów alarmowania i ostrzegania • prowadzenie szkoleń, ćwiczeń i treningów z zakresu zarządzania kryzysowego • edukacja mieszkańców terenów zagrożonych w zakresie prawidłowych zachowań przed i w czasie klęsk żywiołowych • zwołanie WZZK

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o wojewodzie i administracji rządowej w województwie

Część A KPZK str. 138

ZAKŁÓCENIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW I USŁUG TELEKOMUNIKACYJNYCH

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania Minister właściwy do spraw informatyzacji • określenie, w drodze rozporządzenia, minimalnych środków technicznych i organizacyjnych oraz metod zapobiegania zagrożeniom, które mają istotny wpływ na funkcjonowanie sieci lub usług i jakie przedsiębiorcy telekomunikacyjni są obowiązani stosować w celu zapewnienia bezpieczeństwa lub integralności sieci lub usług, biorąc pod uwagę wytyczne Komisji Europejskiej oraz Agencji Unii Europejskiej do spraw Cyberbezpieczeństwa w tym zakresie • określenie, w drodze rozporządzenia, wzoru formularza do przekazywania przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego Prezesowi UKE informacji o naruszeniu bezpieczeństwa lub integralności sieci lub usług, które miało istotny wpływ na funkcjonowanie sieci lub usług, o podjętych działaniach zapobiegawczych i środkach naprawczych oraz podjętych przez przedsiębiorcę działaniach Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej • wykonywanie przewidzianych ustawą Prawo telekomunikacyjne i przepisami wydanymi na jej podstawie, zadań z zakresu regulacji i kontroli gospodarki w zakresie zasobów częstotliwości, zasobów numeracji, spełniania wymagań dotyczących kompatybilności elektromagnetycznej oraz wykonywania obowiązków na rzecz obronności i bezpieczeństwa, w tym w szczególności: − wykrywanie, lokalizowanie i neutralizowanie źródeł szkodliwych zakłóceń − prowadzenie kontroli przestrzegania zasad ochrony tajemnicy telekomunikacyjnej − prowadzenie kontroli przedsiębiorców telekomunikacyjnych w zakresie realizacji obowiązków na rzecz obronności, bezpieczeństwa państwa oraz bezpieczeństwa i porządku publicznego − nadzór nad przestrzeganiem przez przedsiębiorców zadań w zakresie bezpieczeństwa i integralności sieci i usług • prowadzenie Centrum Przetwarzania Danych Platformy Lokalizacyjno-Informacyjnej z Centralną Bazą Danych • przygotowywanie procedur i zasad wprowadzania ograniczeń w działalności telekomunikacyjnej oraz priorytetowego odtwarzania funkcjonowania sieci i usług • opracowywanie i przetwarzanie: - sprawozdania rocznego dla Komisji Europejskiej oraz Agencji Unii Europejskiej do spraw Cyberbezpieczeństwa - raportu rocznego dla ministra właściwego do spraw informatyzacji o zgłoszonych naruszeniach bezpieczeństwa i integralności sieci i usług oraz podjętych działaniach zapobiegawczych i środkach naprawczych

Podstawa prawna ustawa: • prawo telekomunikacyjne rozporządzenie PRM: • w sprawie sposobów postępowania w przypadku stwierdzenia, że urządzenie wytwarzające pole elektromagnetyczne powoduje szkodliwe zakłócenie pracy innego urządzenia rozporządzenia MC: • w sprawie minimalnych środków technicznych i organizacyjnych oraz metod, jakie przedsiębiorcy telekomunikacyjnie są obowiązani stosować w celu zapewnienia bezpieczeństwa lub integralności sieci lub usług • w sprawie wzoru formularza do przekazywania informacji o naruszeniu bezpieczeństwa lub integralności sieci lub usług telekomunikacyjnych, które miało istotny wpływ na funkcjonowanie sieci lub usług

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

Minister właściwy do spraw wewnętrznych • przeprowadzanie okresowej oceny występujących i potencjalnych zagrożeń mogących mieć wpływ na bezpieczeństwo funkcjonowania sieci i systemów telekomunikacyjnych wykorzystywanych przez ministra właściwego ds. wewnętrznych, w tym IK Państwa będącej we właściwości tego ministra • nadzór nad realizacją długofalowych działań z zakresu bezpieczeństwa m.in. rozbudową i modernizacją resortowej infrastruktury telekomunikacyjnej • przegląd stanu prawnego procedur i zasobów • nadzór nad realizacją zadań zawartych w planach ochrony IK dla obiektów, systemów i sieci infrastruktury, której operatorem jest minister właściwy ds. wewnętrznych oraz instrukcjami bezpieczeństwa teleinformatycznego tych systemów • prowadzenie szkoleń w ministerstwie z zakresu bezpieczeństwa informacji • uzyskanie, przetwarzanie i przekazanie informacji mających wpływ na funkcjonowanie systemów telekomunikacyjnych, w tym IK ministra właściwego do spraw wewnętrznych

ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

Komendant Główny Policji • przeprowadzanie okresowej oceny występujących i potencjalnych zagrożeń mogących mieć wpływ na niezawodność i bezpieczeństwo funkcjonowania sieci i systemów telekomunikacyjnych wykorzystywanych na potrzeby ministra właściwego ds. wewnętrznych, w tym IK Państwa będącej we właściwości tego ministra • przeprowadzenie okresowej oceny występujących i potencjalnych zagrożeń mogących mieć wpływ na niezawodność i bezpieczeństwo funkcjonowania sieci i systemów telekomunikacyjnych wykorzystywanych na potrzeby Policji, w tym IK Policji • nadzór nad realizacją długofalowych działań z zakresu bezpieczeństwa m.in. rozbudową i modernizacją wewnętrznej infrastruktury telekomunikacyjnej • przegląd stanu prawnego procedur i zasobów • nadzór nad realizacją zadań zwartych w „Planie Ochrony Infrastruktury Krytycznej Policji” oraz instrukcjami bezpieczeństwa teleinformatycznego systemów • prowadzenie działalności szkoleniowej w Policji • uzyskanie, przetwarzanie i przekazanie informacji mających wpływ na funkcjonowanie systemów telekomunikacyjnych, w tym IK, której operatorem jest Policja

Część A KPZK str. 139

ZAKŁÓCENIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW I USŁUG TELEKOMUNIKACYJNYCH

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania Przedsiębiorcy telekomunikacyjni • sporządzanie analiz wystąpienia potencjalnych, szczególnych zagrożeń na obszarze wykonywania działalności telekomunikacyjnej oraz dokonywanie oceny ich wpływu na świadczone usługi i infrastrukturę telekomunikacyjną w zakresie utrzymania ciągłości prowadzonej działalności telekomunikacyjnej • sporządzanie analiz potrzeb w zakresie świadczenia, utrzymania i odtwarzania usług telekomunikacyjnych oraz dostępu telekomunikacyjnego • podjęcie środków technicznych i organizacyjnych w celu zapewnienia bezpieczeństwa i integralności sieci, usług

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej • przeprowadzanie okresowej oceny występujących i potencjalnych zagrożeń mogących mieć wpływ na bezpieczeństwo funkcjonowania systemów telekomunikacyjnych wykorzystywanych w KSRG, w tym IK PSP • nadzór nad realizacją zadań zawartych w planach IK obiektów należących do PSP, wchodzących w skład systemu ratowniczego oraz instrukcji bezpieczeństwa teleinformatycznego • przegląd stanu prawnego procedur i zasobów • nadzór nad realizacją zadań zawartych w planach ochrony IK PSP wchodzących w skład systemu ratowniczego oraz instrukcji bezpieczeństwa teleinformatycznego • prowadzenie działalności szkoleniowej w PSP • uzyskanie, przetwarzanie i przekazanie informacji mających wpływ na funkcjonowanie systemów telekomunikacyjnych w PSP, w IK należącej do PSP, wchodzącej w skład systemu ratowniczego Komendant Główny Straży Granicznej • przeprowadzenie okresowej oceny występujących i potencjalnych zagrożeń mogących mieć wpływ na bezpieczeństwo funkcjonowania systemów telekomunikacyjnych wykorzystywanych przez SG, w tym IK SG • nadzór nad realizacją długofalowych działań z zakresu bezpieczeństwa m.in. rozbudową i modernizacją wewnętrznej infrastruktury telekomunikacyjnej • przegląd stanu prawnego procedur i zasobów • nadzór nad realizacją zadań zwartych w „Planie Ochrony Infrastruktury Krytycznej Straży Granicznej” oraz „Instrukcji Ochrony Obiektu Infrastruktury Krytycznej Straży Granicznej” • prowadzenie działalności szkoleniowej w SG • uzyskanie, przetwarzanie i przekazanie informacji mających wpływ na funkcjonowanie systemów telekomunikacyjnych, w tym IK SG Rządowe Centrum Bezpieczeństwa • koordynacja przygotowania i aktualizacji Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego sporządzanego przez ministrów kierujących działami administracji rządowej, kierowników urzędów centralnych oraz wojewodów • opracowanie i aktualizacja we współpracy z właściwymi ministrami i kierownikami urzędów centralnych NPOIK • opracowanie i aktualizacja szczegółowych kryteriów pozwalających wyodrębnić obiekty, instalacje, urządzenia i usługi wchodzące w skład systemów IK • sporządzanie i aktualizacja jednolitego wykazu obiektów, instalacji, urządzeń i usług wchodzących w skład IK • sporządzanie analiz i prognoz dotyczących możliwości wystąpienia zagrożeń istotnych dla krajowej IK • gromadzenie i analiza materiałów dot. zagrożeń uzyskanych przez RCB

ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

Część A KPZK str. 140

ZAKŁÓCENIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW I USŁUG TELEKOMUNIKACYJNYCH

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania • doskonalenie metod, form oraz zakresu gromadzenia i przetwarzania informacji przydatnych w procesie monitorowania i analizy zagrożeń (CAR) • identyfikacja zagrożeń występujących w Polsce oraz zagrożeń dla obywateli RP poza granicami kraju • sporządzanie informacji i analiz dotyczących oceny możliwości wystąpienia zagrożeń lub ich rozwoju • wypracowywanie wniosków i propozycji zapobiegania i przeciwdziałania zagrożeniom • informowanie stałych członków RZZK o potencjalnych zagrożeniach oraz działaniach podjętych przez właściwe organy • współdziałanie z centrami zarządzania kryzysowego organów administracji publicznej • weryfikacja procedur wymiany informacji pomiędzy podmiotami zarządzania kryzysowego • obsługa RZZK Wojewoda • analizowanie i ocenianie zagrożeń

Podstawa prawna

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o wojewodzie i administracji rządowej województwie rozporządzenie RM: • w sprawie planu działań przedsiębiorcy telekomunikacyjnego w sytuacjach szczególnych zagrożeń

Część A KPZK str. 141

ZAKŁÓCENIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW I USŁUG TELEKOMUNIKACYJNYCH

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Minister właściwy do spraw informatyzacji • uzgadnianie we właściwym sobie zakresie planów działań w sytuacjach szczególnych zagrożeń opracowywanych przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego

ustawy: • prawo telekomunikacyjne • o zarządzaniu kryzysowym

Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej • wykonywanie przewidzianych ustawą Prawo telekomunikacyjne i przepisami wydanymi na jej podstawie regulacji w zakresie działalności telekomunikacyjnej, gospodarki zasobami częstotliwości oraz kontroli spełniania wymagań dotyczących kompatybilności elektromagnetycznej oraz wykonywania obowiązków na rzecz obronności i bezpieczeństwa, w tym w szczególności: − wykrywanie, lokalizowanie i eliminacja źródeł szkodliwych zakłóceń − prowadzenie kontroli przestrzegania zasad ochrony tajemnicy telekomunikacyjnej − prowadzenie kontroli przedsiębiorców telekomunikacyjnych w zakresie realizacji obowiązków na rzecz obronności, bezpieczeństwa państwa oraz bezpieczeństwa i porządku publicznego − nadzór nad realizacją przez przedsiębiorców zadań w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i integralności sieci i usług • nadzór nad sporządzaniem i uzgadnianie planów działań w sytuacji szczególnych zagrożeń, przygotowanych przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych oraz ich aktualizacja • przygotowywanie wytycznych i poradników w zakresie sporządzania planów działań w sytuacjach szczególnych zagrożeń • zapewnienie funkcjonowania Centrum Przetwarzania Danych Platformy Lokalizacyjno-Informacyjnej z Centralną Bazą Danych • aktualizowanie procedur wprowadzania ograniczeń w działalności telekomunikacyjnej oraz priorytetowego odtwarzania funkcjonowania sieci i usług telekomunikacyjnych

rozporządzenie RM: • w sprawie planu działań przedsiębiorcy telekomunikacyjnego w sytuacjach szczególnych zagrożeń

Przedsiębiorca telekomunikacyjny • sporządzanie i aktualizowanie planów działań w sytuacjach szczególnych zagrożeń oraz ich uzgadnianie z organami administracji publicznej w szczególności w zakresie: − współpracy z przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi − współpracy z właściwymi podmiotami i służbami w zakresie utrzymania ciągłości, a w przypadku jej utraty - odtwarzania świadczenia usług telekomunikacyjnych i dostarczania sieci telekomunikacyjnej, a także sposobów wzajemnego przekazywania informacji, alarmowania

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

Minister właściwy do spraw wewnętrznych • uzgadnianie we właściwym sobie zakresie planów ogólnych działań w sytuacjach szczególnych zagrożeń opracowywanych przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych • przeprowadzenie okresowej oceny występujących i potencjalnych zagrożeń mogących mieć wpływ na bezpieczeństwo funkcjonowania sieci i systemów telekomunikacyjnych wykorzystywanych przez ministra właściwego ds. wewnętrznych, w tym IK Państwa będącej we właściwości tego ministra • nadzór nad realizacją długofalowych działań z zakresu bezpieczeństwa m.in. rozbudową i modernizacją resortowej infrastruktury telekomunikacyjnej • przegląd stanu prawnego procedur i zasobów • nadzór nad realizacją zadań zwartych w planach ochrony IK dla obiektów, systemów i sieci infrastruktury, której operatorem jest minister właściwy ds. wewnętrznych oraz instrukcjami bezpieczeństwa teleinformatycznego tych systemów • prowadzenie szkoleń w ministerstwie z zakresu bezpieczeństwa informacji • uzyskanie, przetwarzanie i przekazanie informacji mających wpływ na funkcjonowanie systemów telekomunikacyjnych, w tym IK ministra właściwego ds. wewnętrznych • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego

ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym rozporządzenie RM: • w sprawie planu działań przedsiębiorcy telekomunikacyjnego w sytuacjach szczególnych zagrożeń

Komendant Główny Policji • realizacja przedsięwzięć planistycznych dotyczących przygotowania i realizacji ochrony systemów teleinformatycznych, w tym IK Policji • przygotowanie własnych stanowisk kierowania systemów telekomunikacyjnych w sposób umożliwiający wykonanie zadań w warunkach wystąpienia zagrożenia • przygotowanie alternatywnych systemów alarmowania stanów osobowych jednostki • gromadzenie danych o zasobach sił i środków niezbędnych do zapewnienia ciągłości działania własnych systemów telekomunikacyjnych • organizowanie własnych szkoleń, ćwiczeń i treningów oraz udział w przedsięwzięciach szkoleniowych organizowanych przez właściwe służby i organy administracji publicznej Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej • przeprowadzenie okresowej oceny występujących i potencjalnych zagrożeń mogących mieć wpływ na bezpieczeństwo funkcjonowania systemów telekomunikacyjnych wykorzystywanych w KSRG, w tym IK PSP • nadzór nad realizacją długofalowych działań z zakresu bezpieczeństwa m.in. rozbudową i modernizacją wewnętrznej infrastruktury telekomunikacyjnej

Część A KPZK str. 142

ZAKŁÓCENIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW I USŁUG TELEKOMUNIKACYJNYCH

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania i ostrzegania, dotyczących sytuacji szczególnych zagrożeń, a także powiadamiania o konieczności podjęcia lub zaprzestania działań określonych w planie − technicznych i organizacyjnych przygotowań, w przypadku wprowadzenia ograniczeń w działalności telekomunikacyjnej przewidzianych ustawą − sposobu udostępniania urządzeń telekomunikacyjnych, niezbędnych do przeprowadzenia akcji ratowniczej innemu przedsiębiorcy telekomunikacyjnemu, podmiotom koordynującym działania ratownicze, podmiotom właściwym w sprawach zarządzania kryzysowego, służbom ustawowo powołanym do niesienia pomocy, a także innym podmiotom realizującym zadania na rzecz obronności, bezpieczeństwa państwa oraz bezpieczeństwa i porządku publicznego − ewidencji i gromadzenia rezerw przedsiębiorcy lub współpracy z dostawcami sprzętu oraz usług serwisowych i naprawczych − przygotowanie struktur organizacyjnych przedsiębiorcy obowiązujących w przypadku wystąpienia sytuacji szczególnych zagrożeń − wykonywanie zadań i obowiązków w zakresie przygotowania i utrzymywania wskazanych elementów sieci telekomunikacyjnych dla zapewnienia telekomunikacji na potrzeby systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym, w tym obroną państwa, realizowanych na zasadach określonych w planach, decyzjach lub umowach zawartych między przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi a uprawnionymi podmiotami • podejmowanie środków technicznych i organizacyjnych w celu zapewnienia bezpieczeństwa i integralności sieci i usług

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

• przegląd stanu prawnego procedur i zasobów • nadzór nad realizacją zadań zwartych w planach IK obiektów należących do PSP, wchodzących w skład systemu ratowniczego oraz instrukcji bezpieczeństwa teleinformatycznego • prowadzenie działalności szkoleniowej w PSP • uzyskanie, przetwarzanie i przekazanie informacji mających wpływ na funkcjonowanie systemów telekomunikacyjnych w PSP, w tym IK należącej do PSP, wchodzącej w skład systemu ratowniczego Komendant Główny Straży Granicznej • przeprowadzenie okresowej oceny występujących i potencjalnych zagrożeń mogących mieć wpływ na bezpieczeństwo funkcjonowania systemów telekomunikacyjnych wykorzystywanych przez SG, w tym IK SG • nadzór nad realizacją długofalowych działań z zakresu bezpieczeństwa m.in. rozbudową i modernizacją wewnętrznej infrastruktury telekomunikacyjnej • przegląd stanu prawnego procedur i zasobów • nadzór nad realizacją zadań zwartych w „Planie Ochrony Infrastruktury Krytycznej Straży Granicznej” oraz „Instrukcji Ochrony Obiektu Infrastruktury Krytycznej SG” • prowadzenie działalności szkoleniowej w SG uzyskanie, przetwarzanie i przekazanie informacji mających wpływ na funkcjonowanie systemów telekomunikacyjnych, w tym IK SG Minister Obrony Narodowej • uzgadnianie we właściwym sobie zakresie planów działań w sytuacjach szczególnych zagrożeń opracowywanych przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego

ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym rozporządzenie RM: • w sprawie planu działań przedsiębiorcy telekomunikacyjnego w sytuacjach szczególnych zagrożeń ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym rozporządzenie RM: • w sprawie planu działań przedsiębiorcy telekomunikacyjnego w sytuacjach

Część A KPZK str. 143

ZAKŁÓCENIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW I USŁUG TELEKOMUNIKACYJNYCH

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

Minister Koordynator Służb Specjalnych • podejmowanie działań służących zapewnieniu współdziałania służb specjalnych w ramach przyznanych im kompetencji i postawionych przed nimi zadań, a także organizowanie i zapewnienie współpracy służb specjalnych z innymi służbami i instytucjami realizującymi zadania w zakresie bezpieczeństwa państwa • zapewnianie optymalnych warunków dla współpracy służb specjalnych ze służbami specjalnymi innych państw i organizacjami międzynarodowymi Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego • uzgadnianie we właściwym sobie zakresie planów działań w sytuacjach szczególnych zagrożeń opracowywanych przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego

Rządowe Centrum Bezpieczeństwa • analizowanie i ocenianie możliwości wystąpienia zagrożeń lub ich rozwoju • koordynowanie obiegu informacji i ich weryfikacja • opracowanie i aktualizowanie Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego • organizowanie, prowadzenie i koordynacja przygotowania krajowych szkoleń i ćwiczeń z zakresu zarządzania kryzysowego oraz współpraca w tym zakresie z właściwymi w sprawach ćwiczeń i szkoleń komórkami organizacyjnymi urzędów administracji publicznej • przygotowywanie opinii na potrzeby uzgadniania przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • uzgadnianie opracowanych przez ministrów oraz kierowników urzędów centralnych planów zarządzania kryzysowego • przy zagrożeniu wystąpienia sytuacji kryzysowej przygotowanie uruchomienia procedur ZK • współpraca z organami administracji publicznej oraz jednostkami informacyjnymi i analitycznymi podmiotów krajowych i zagranicznych odpowiedzialnymi za monitorowanie i analizę zagrożeń, w tym z ośrodkami naukowymi i badawczymi • inicjowanie działań w zakresie pozyskiwania informacji o możliwych zagrożeniach • sporządzanie analiz i informacji analitycznych o potencjalnych i zaistniałych zagrożeniach • zatwierdzanie planów ochrony IK

szczególnych zagrożeń rozporządzenie PRM: • w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra – Członka Rady Ministrów Mariusza Kamińskiego – Koordynatora Służb Specjalnych ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym rozporządzenie RM: • w sprawie planu działań przedsiębiorcy telekomunikacyjnego w sytuacjach szczególnych zagrożeń ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

Część A KPZK str. 144

ZAKŁÓCENIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW I USŁUG TELEKOMUNIKACYJNYCH

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

• analiza zagrożeń ze względu na możliwość spowodowania sytuacji kryzysowej • obsługa RZZK Wojewoda • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego • uzgadnianie opracowywanego przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego planu działań w sytuacjach szczególnych zagrożeń • przygotowanie systemów alarmowania i ostrzegania • prowadzenie szkoleń, ćwiczeń i treningów z zakresu zarządzania kryzysowego • edukacja mieszkańców w zakresie prawidłowych zachowań przed i w czasie klęsk żywiołowych • zwołanie WZZK

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o wojewodzie i administracji rządowej w województwie rozporządzenie RM: • w sprawie planu działań przedsiębiorcy telekom. w sytuacjach szczególnych zagrożeń

Część A KPZK str. 145

SKAŻENIE CHEMICZNE NA MORZU

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Minister właściwy do spraw gospodarki morskiej • prowadzenie negocjacji i wdrażanie przepisów międzynarodowych w zakresie zapobiegania zanieczyszczeniu morza przez statki • prowadzenie negocjacji i zawieranie umów dwustronnych z zakresu ochrony środowiska morskiego i zwalczania zanieczyszczeń środowiska morskiego • zapewnienie stosowania postanowień rozdziału VII konwencji SOLAS oraz załącznika 3 do konwencji MARPOL w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych statkami • opracowanie w drodze rozporządzenia dodatkowych wymagań dotyczących przewozu towarów niebezpiecznych statkami niepodlegającymi konwencji SOLAS • zapewnienie realizacji zadań w zakresie monitorowania ruchu statków, zapewnienie infrastruktury niezbędnej do wykonywania tych zadań, w celu poprawy bezpieczeństwa i efektywności ruchu statków, skuteczności działań ratowniczych w razie wypadków lub w sytuacjach potencjalnie niebezpiecznych na morzu oraz działań w zakresie zapobiegania i wykrywania zanieczyszczeń powodowanych przez statki • określenie w drodze rozporządzenia sposobu przeprowadzania oceny stanu technicznego statku oraz wymaganych warunków, jakie statek powinien spełniać, aby został wpisany do rejestru w celu zapewnienia odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa i ochrony środowiska

ustawy: • o zapobieganiu zanieczyszczeniu morza przez statki • o bezpieczeństwie morskim • o obszarach morskich RP i administracji morskiej

Minister właściwy do spraw klimatu • generalny nadzór nad kontrolą przestrzegania wymagań ochrony środowiska i badania stanu środowiska

Urzędy Morskie • nadzór nad bezpieczeństwem żeglugi • nadzór i kontrola ruchu statków z ładunkami niebezpiecznymi oraz odbioru odpadów ze statków • współpraca z Marynarką Wojenną i SG w zakresie rozpoznawania i likwidacji zagrożeń z tytułu zatopionych bojowych środków chemicznych • monitorowanie obszarów morskich RP w ramach zwiadu lotniczego oraz współpraca z europejskim systemem CleanSeaNet

rozporządzenie RM: • w sprawie organizacji i sposobu zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń na morzu rozporządzenie MTiGM: • w sprawie współpracy urzędów morskich z Marynarką Wojenną i Strażą Graniczną rozporządzenie MTBiGM: • w sprawie Narodowego Systemu Monitorowania Ruchu Statków i Przekazywania Informacji

Główny Inspektor Ochrony Środowiska • opracowywanie wieloletnich strategicznych oraz wykonawczych programów państwowego monitoringu środowiska • opracowywanie programu monitoringu wód morskich Minister właściwy do spraw administracji publicznej • przeciwdziałanie skutkom klęsk żywiołowych i innych podobnych zdarzeń zagrażających bezpieczeństwu powszechnemu Minister właściwy do spraw gospodarki wodnej Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie • opracowanie programu ochrony wód morskich Minister Obrony Narodowej • wydanie rozporządzeń regulujących sposób realizacji postanowień zawartych w ustawach dla jednostek pływających Marynarki Wojennej Marynarka Wojenna • współdziałanie w zakresie likwidacji zagrożeń z tytułu zatopionych bojowych środków chemicznych • współpraca w zakresie współdziałania Służby SAR z jednostkami Marynarki Wojennej

Minister właściwy do spraw wewnętrznych • wydanie rozporządzeń regulujących sposób realizacji postanowień zawartych w ustawach dla jednostek pływających SG i Policji Straż Graniczna • nadzór nad eksploatacją polskich obszarów morskich oraz przestrzeganiem przez statki przepisów obowiązujących na tych obszarach • zapobieganie transportowaniu, bez zezwolenia wymaganego w myśl odrębnych przepisów, przez granicę państwową odpadów, szkodliwych substancji

Podstawa prawna ustawy: • prawo wodne • o działach administracji rządowej • o Inspekcji Ochrony Środowiska ustawa: • o działach administracji rządowej ustawa: • prawo wodne ustawy: • o zapobieganiu zanieczyszczeniu morza przez statki • o bezpieczeństwie morskim • o obszarach morskich RP i administracji morskiej rozporządzenie RM: • w sprawie organizacji i sposobu zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń na morzu ustawy: • o zapobieganiu zanieczyszczeniu morza przez statki • o bezpieczeństwie morskim • o obszarach morskich RP i administracji morskiej

Część A KPZK str. 146

SKAŻENIE CHEMICZNE NA MORZU

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania chemicznych oraz materiałów jądrowych i promieniotwórczych, a także zanieczyszczaniu wód granicznych

Dysponent części budżetu państwa wykonujący zadania jako podmiot wiodący lub współpracujący, właściwy dla danego zagrożenia Minister właściwy do spraw budżetu • uwzględnienie w projekcie ustawy budżetowej na rok następny środków finansowych na realizację celu związanego z poprawą funkcjonowania służb bezpieczeństwa powszechnego i porządku publicznego Minister właściwy ds. transportu Transportowy Dozór Techniczny • sprawowanie dozoru technicznego nad urządzeniami technicznymi znajdującymi się na terenie morskim, portów i przystani morskich, w tym terminale naftowe, gazowe, rurociągi do ropy naftowej i gazu Rządowe Centrum Bezpieczeństwa • koordynacja przygotowania i aktualizacji Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego sporządzanego przez ministrów kierujących działami administracji rządowej, kierowników urzędów centralnych oraz wojewodów • opracowanie i aktualizacja we współpracy z właściwymi ministrami i kierownikami urzędów centralnych NPOIK • opracowanie i aktualizacja szczegółowych kryteriów pozwalających wyodrębnić obiekty, instalacje, urządzenia i usługi wchodzące w skład systemów IK • sporządzanie i aktualizacja jednolitego wykazu obiektów, instalacji, urządzeń i usług wchodzących w skład IK • sporządzanie analiz i prognoz dotyczących możliwości wystąpienia zagrożeń istotnych dla krajowej IK • obsługa RZZK Wojewoda • analizowanie i ocenianie zagrożeń

Podstawa prawna • o Straży Granicznej rozporządzenie RM: • w sprawie organizacji i sposobu zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń na morzu ustawy kompetencyjne służb właściwych w zakresie bezpieczeństwa Wieloletni Plan Finansowy Państwa ustawy: • o dozorze technicznym • o przewozie towarów niebezpiecznych ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o wojewodzie i administracji rządowej województwie

Część A KPZK str. 147

SKAŻENIE CHEMICZNE NA MORZU

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie FAZA PRZYGOTOWANIA

Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

Minister właściwy do spraw gospodarki morskiej • zatwierdzenie krajowego planu zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń środowiska morskiego • zapewnienie środków budżetowych urzędom morskim i SAR na realizację zadań związanych ze skażeniami chemicznymi będących w kompetencji tych podmiotów • prowadzenie wraz z Ministrem Obrony Narodowej, ministrem właściwym ds. wewnętrznych, ministrem właściwym ds. administracji publicznej, we współpracy z wojewodami ogólnokrajowych ćwiczeń i treningów w ramach KSWSiA • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego

ustawy: • o zapobieganiu zanieczyszczeniu morza przez statki • o zarządzaniu kryzysowym

Minister właściwy do spraw wewnętrznych • uzgadnianie zarządzeń w sprawie wytycznych do wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • uzgadnianie wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego i ich aktualizacji • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego • uzgadnianie krajowego planu zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń środowiska morskiego, w części dotyczącej podmiotów krajowego systemu ratowniczogaśniczego, Straży Granicznej, Policji • prowadzenie wraz z Ministrem Obrony Narodowej, ministrem właściwym ds. gospodarki morskiej, ministrem właściwym ds. administracji publicznej, we współpracy z wojewodami ogólnokrajowych ćwiczeń i treningów w ramach KSWSiA

ustawy: • o działach administracji rządowej • o zarządzaniu kryzysowym

Urzędy morskie • zatwierdzanie planów zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń wód portowych • nadzór nad bezpieczeństwem żeglugi • nadzór i kontrola ruchu statków z ładunkami niebezpiecznymi oraz odbioru odpadów ze statków • doskonalenie systemu kontroli statków pod kątem przestrzegania wymogów ochrony środowiska • monitorowanie obszarów morskich RP w ramach zwiadu lotniczego oraz współpraca z europejskim systemem CleanSeaNet Morska Służba Poszukiwania i Ratownictwa (Służba SAR) • utrzymywanie gotowości do przyjmowania zawiadomień o zagrożeniach i zanieczyszczeniach środowiska morskiego • przygotowanie krajowego planu zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń środowiska morskiego • utrzymywanie gotowości sił i środków do zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń • planowanie akcji zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń • uzgadnianie planów zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń wód portowych • realizacja umów dwustronnych z zakresu ochrony środowiska morskiego i zwalczania zanieczyszczeń środowiska morskiego

rozporządzenie MI: • w sprawie szczegółowej organizacji Morskiej Służby Poszukiwania i Ratownictwa rozporządzenie MTBiGM: • w sprawie Narodowego Systemu Monitorowania Ruchu Statków i Przekazywania Informacji rozporządzenia RM: • w sprawie organizacji i sposobu zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń na morzu • w sprawie systemów wykrywania skażeń i powiadamiania o ich wystąpieniu oraz właściwości organów w tych sprawach rozporządzenie MTiGM: • w sprawie współpracy urzędów morskich z Marynarką Wojenną i Strażą Graniczną

Minister właściwy do spraw gospodarki wodnej • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy • prowadzenie ciągłej analizy warunków meteorologicznych oraz bieżącej oceny sytuacji meteorologicznej, hydrologicznej oraz hydrodynamicznej Bałtyku • przekazywanie Służbie SAR praz organom gospodarki morskiej prognoz, komunikatów oraz ostrzeżeń meteorologicznych i hydrologicznych, bezpośrednio po ich opracowaniu • opracowywanie i przekazywanie prognoz hydrologicznych oraz meteorologicznych, komunikatów o bieżącej sytuacji meteorologicznej oraz hydrologicznej, ostrzeżeń przed niebezpiecznymi zjawiskami zachodzącymi w atmosferze i hydrosferze • gotowość do podjęcia badań terenowych na zlecenie ministra właściwego ds. środowiska lub innych organów uprawnionych do monitorowania stanu środowiska morskiego

rozporządzenie RM: • w sprawie systemów wykrywania skażeń i powiadamiania o ich wystąpieniu oraz właściwości organów w tych sprawach ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym rozporządzenie RM: • w sprawie systemów wykrywania skażeń i powiadamiania o ich wystąpieniu oraz właściwości organów w tych sprawach ustawy: • prawo wodne • o zarządzaniu kryzysowym rozporządzenia RM: • w sprawie zasad i zapewnienia osłony meteorologicznej na potrzeby Morskiej Służby Poszukiwania i Ratownictwa rozporządzenie MŚ: • w sprawie podmiotów, którym państwowa służba hydrologiczno-

Część A KPZK str. 148

SKAŻENIE CHEMICZNE NA MORZU

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie FAZA PRZYGOTOWANIA

Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

• opracowywanie i przekazywanie, na każde żądanie SAR, szczegółowych prognoz dotyczących wybranych zjawisk meteorologicznych i hydrologicznych dla wybranych rejonów Morza Bałtyckiego i polskiej strefy brzegowej • zaopatrzenie Służby SAR w biuletyny informacyjne, mapy zlodzenia i biuletyny lodowe opracowywanie w IMGW-PIB • wykonywanie pomiarów i obserwacji meteorologicznych i hydrologicznych

meteorologiczna i państwowa służba hydrogeologiczna są obowiązane przekazywać ostrzeżenia, prognozy, komunikaty i biuletyny oraz sposobu i częstotliwości ich przekazywania ustawy: • o Inspekcji Ochrony Środowiska • o zarządzaniu kryzysowym ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

Minister właściwy do spraw klimatu • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Główny Inspektor Ochrony Środowiska • wykonywanie pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska morskiego Minister właściwy do spraw środowiska • uzgadnianie krajowego planu zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń środowiska morskiego • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego

Minister Obrony Narodowej • uzgadnianie krajowego planu zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń na morzu • udział i prowadzenie szkoleń, treningów i ćwiczeń w zakresie realizacji zadań zarządzania kryzysowego • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego • nadzorowanie i koordynowanie funkcjonowania KSWSiA przy pomocy Centrum Dyspozycyjnego, którego rolę pełni Centralny Ośrodek Analizy Skażeń Sił Zbrojnych w sytuacji wprowadzenia stanu nadzwyczajnego, po wydaniu decyzji o uruchomieniu • organizowanie ogólnokrajowych ćwiczeń i treningów w ramach KSWSiA wraz z ministrem właściwym ds. gospodarki morskiej, ministrem właściwym ds. wewnętrznych oraz ministrem właściwym do spraw administracji publicznej we współpracy z wojewodami Minister właściwy do spraw budżetu • uwzględnienie w projekcie ustawy budżetowej na rok następny, środków finansowych na utworzenie rezerwy celowej przeznaczonej na przeciwdziałanie

rozporządzenie RM: • w sprawie organizacji i sposobu zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń na morzu ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym rozporządzenie RM: • w sprawie systemów wykrywania skażeń i powiadamiania o ich wystąpieniu oraz właściwości organów w tych sprawach

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym

Część A KPZK str. 149

SKAŻENIE CHEMICZNE NA MORZU

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie FAZA PRZYGOTOWANIA

Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

i usuwanie skutków klęsk żywiołowych • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Rządowe Centrum Bezpieczeństwa • analizowanie i ocenianie możliwości wystąpienia zagrożeń lub ich rozwoju • koordynowanie obiegu informacji i ich weryfikacja • opracowanie i aktualizowanie Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego • organizowanie, prowadzenie i koordynacja przygotowania krajowych szkoleń i ćwiczeń z zakresu zarządzania kryzysowego oraz współpraca w tym zakresie z właściwymi w sprawach ćwiczeń i szkoleń komórkami organizacyjnymi urzędów administracji publicznej • przygotowywanie opinii na potrzeby uzgadniania przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • opiniowanie opracowanych przez ministrów oraz kierowników urzędów centralnych planów zarządzania kryzysowego oraz uzgadnianie wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • zatwierdzanie planów ochrony IK • przy zagrożeniu wystąpienia sytuacji kryzysowej przygotowanie uruchomienia procedur ZK oraz opracowanie komunikatu ostrzegawczego w ramach Alertu RCB • obsługa RZZK Wojewoda • współdziałanie z urzędem morskim w zakresie tworzenia i doskonalenia systemu działania kryzysowego w przypadku wystąpienia skażenia chemicznego na morzu, w tym koordynacji działań różnych służb i współpracy ze służbami państw ościennych • opracowanie i aktualizowanie wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • powszechna edukacja w zakresie przeciwdziałania zagrożeniom • przygotowanie systemów alarmowania i ostrzegania • prowadzenie szkoleń, ćwiczeń i treningów z zakresu zarządzania kryzysowego

• o finansach publicznych

PSP • uzgadnianie planów zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń wód portowych

ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o wojewodzie i administracji rządowej w województwie rozporządzenie RM: • w sprawie organizacji i sposobu zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń na morzu

Część A KPZK str. 150

ZAKŁÓCENIE W SYSTEMIE GAZOWYM

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Minister właściwy do spraw energii • przygotowanie projektu polityki energetycznej państwa i koordynowania jej realizacji • określanie szczegółowych warunków planowania i funkcjonowania systemów zaopatrzenia w paliwa gazowe • monitorowanie i analizowanie sytuacji w zakresie bezpieczeństwa dostaw gazu do kraju • przygotowanie, aktualizacja dokumentów: Sprawozdanie z monitorowania bezpieczeństwa dostaw paliw gazowych, Wspólna ocena ryzyka dla białoruskiej i ukraińskiej grupy ryzyka ze względu na dostawy gazu ze Wschodu, Ocena ryzyka związanego z bezpieczeństwem dostaw gazu ziemnego do Polski • nadzór nad bezpieczeństwem zaopatrzenia w paliwa gazowe oraz nadzór nad funkcjonowaniem krajowych systemów energetycznych • określenie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu gazowego przy uwzględnieniu bezpieczeństwa i niezawodnego funkcjonowania tego sytemu, budowy i eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci • nadzór właścicielski nad spółkami posiadającymi infrastrukturę służącą do produkcji, wydobycia, przetwarzania, magazynowania paliw gazowych • nadzór nad operatorami usług kluczowych

ustawy: • o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego państwa i zakłóceń na rynku naftowym • prawo energetyczne • o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa • ustawa o zasadach zarządzania mieniem państwowym

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki • opracowywanie wytycznych i zaleceń zapewniających jednolitą formę planów rozwoju w zakresie zaspokajania obecnego i przyszłego zapotrzebowania na paliwa gazowe oraz uzgadnianie tych projektów sporządzonych przez przedsiębiorstwa zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją paliw gazowych • zatwierdzanie instrukcji ruchu i eksploatacji sieci przesyłowych i dystrybucyjnych • wyznaczanie operatorów przesyłowych i dystrybucyjnych, systemów magazynowania paliw gazowych, systemów skraplania gazu ziemnego lub operatorów systemu połączonego • monitorowanie funkcjonowania systemu gazowego, m.in. w zakresie: − zasad zarządzania i rozdziału przepustowości połączeń międzysystemowych, z którymi istnieją wzajemne połączenia − mechanizmów bilansowania systemu gazowego i zarządzania ograniczeniami w krajowym systemie gazowym

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE Nr 2017/1938 z dn. 25.10.2017 r. dotyczące środków zapewniających bezpieczeństwo dostaw gazu ziemnego i uchylające rozporządzenie UE Nr 994/2010 (rozporządzenie NR 2017/1938) rozporządzenia MG: • w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu gazowego

Podmiot współpracujący - zadania Pełnomocnik Rządu do spraw Strategicznej Infrastruktury Energetycznej • wykonywanie uprawnień z akcji należących do Skarbu Państwa w stosunku do operatora systemu przesyłowego gazowego, operatora systemu elektroenergetycznego oraz PERN SA • nadzór właścicielski nad infrastrukturą służącą do przetwarzania, magazynowania, przesyłania paliw gazowych gazociągami oraz terminalami LNG • za zgodą Prezesa Rady Ministrów, przedstawienie Radzie Ministrów, do rozpatrzenia, projektów aktów prawnych oraz innych dokumentów rządowych wynikających z zakresu jego działania • przygotowywanie analiz i koncepcji ekonomicznych, prawnych i strategicznych dotyczących działalności podmiotów sektora infrastruktury energetycznej

Minister właściwy do spraw aktywów państwowych • realizacja zadań wynikających z ustawy z dnia 18 marca 2010 r. o szczególnych uprawnieniach ministra właściwego do spraw aktywów państwowych oraz ich wykonywaniu w niektórych spółkach kapitałowych lub grupach kapitałowych prowadzących działalność w sektorach energii elektrycznej, ropy naftowej oraz paliw gazowych

Minister Koordynator Służb Specjalnych • podejmowanie działań służących zapewnieniu współdziałania służb specjalnych w ramach przyznanych im kompetencji i postawionych przed nimi zadań, a także organizowanie i zapewnienie współpracy służb specjalnych z innymi służbami i instytucjami realizującymi zadania w zakresie bezpieczeństwa państwa • zapewnianie optymalnych warunków dla współpracy służb specjalnych ze służbami specjalnymi innych państw i organizacjami międzynarodowymi • organizowanie warunków prawidłowego funkcjonowania systemu wywiadowczego

Podstawa prawna ustawy: • prawo energetyczne • o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa w stosunku do operatora systemu przesyłowego gazowego rozporządzenie RM: • w sprawie Pełnomocnika Rządu ds. Strategicznej Infrastruktury Energetycznej ustawa: • o szczególnych uprawnieniach ministra właściwego do spraw aktywów państwowych oraz ich wykonywaniu w niektórych spółkach kapitałowych lub grupach kapitałowych prowadzących działalność w sektorach energii elektrycznej, ropy naftowej oraz paliw gazowych rozporządzenie PRM: • w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra – Członka Rady Ministrów Mariusza Kamińskiego – Koordynatora Służb Specjalnych

Część A KPZK str. 151

ZAKŁÓCENIE W SYSTEMIE GAZOWYM

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie FAZA ZAPOBIEGANIA

Podmiot wiodący - zadania − warunków przyłączania podmiotów do sieci i ich realizacji oraz dokonywania napraw tej sieci − warunków świadczenia usług magazynowania paliw gazowych, usług skraplania gazu ziemnego oraz innych usług świadczonych przez przedsiębiorstwa energetyczne − bezpieczeństwa dostarczania paliw gazowych − wypełniania przez operatorów systemów przesyłowych i dystrybucyjnych ich zadań • kontrolowanie standardów jakościowych obsługi odbiorców oraz kontrolowanie na wniosek odbiorcy dotrzymania parametrów jakościowych paliw gazowych • rozstrzyganie sporów w zakresie odmowy zawarcia umowy o przyłączenie do sieci, umowy sprzedaży, umowy o świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji paliw, umowy o świadczenie usług transportu gazu ziemnego, umowy o świadczenie usługi magazynowania paliw gazowych, umowy o udostępnienie części instalacji do magazynowania paliwa gazowego, umowy o świadczenie usługi skraplania gazu ziemnego oraz umowy kompleksowej, a także w przypadku nieuzasadnionego wstrzymania dostarczania paliw gazowych • wyznaczanie operatorów systemów przesyłowych i dystrybucyjnych, systemów magazynowania paliw gazowych, systemów skraplania gazu ziemnego lub operatorów systemu połączonego • udzielanie i cofanie zwolnienia z obowiązku świadczenia usług przesyłania lub dystrybucji paliw gazowych, magazynowania paliw gazowych, usług transportu paliwa gazowego oraz usług polegających na skraplaniu gazu i regazyfikacji Operator systemu przesyłowego gazowego Operator systemu dystrybucyjnego gazowego Operator systemu magazynowania Operator systemu skraplania gazu ziemnego Operator systemu połączonego gazowego • zapewnienie bezpieczeństwa funkcjonowania systemu gazowego poprzez nadzór i kontrolę jego pracy oraz realizacja umów z użytkownikami tego systemu • prowadzenie ruchu sieciowego w sposób skoordynowany i efektywny z zachowaniem wymaganej niezawodności dostarczania paliw gazowych i ich jakości • eksploatacja, konserwacja i remonty sieci, instalacji i urządzeń wraz z połączeniami z innymi systemami gazowymi • zapewnienie długoterminowej zdolności systemu gazowego w zakresie przesyłania paliw gazowych w obrocie krajowym i transgranicznym, dystrybucji

Podstawa prawna • w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe i ich usytuowanie

Podmiot współpracujący - zadania państwa, w sposób zapewniający efektywne wykorzystanie informacji dotyczących strategicznych interesów państwa przez konstytucyjne organy państwa Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego • rozpoznawanie, zapobieganie i zwalczanie zagrożeń godzących w bezpieczeństwo wewnętrzne państwa • rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie przestępstw godzących w bezpieczeństwo państwa Szef Agencji Wywiadu • uzyskiwanie, analizowanie, przetwarzanie i przekazywanie właściwym organom informacji mogących mieć istotne znaczenie dla ochrony bezpieczeństwa i międzynarodowej pozycji państwa Rządowe Centrum Bezpieczeństwa • koordynacja przygotowania i aktualizacji Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego sporządzanego przez ministrów kierujących działami administracji rządowej, kierowników urzędów centralnych oraz wojewodów • opracowanie i aktualizacja we współpracy z właściwymi ministrami i kierownikami urzędów centralnych NPOIK • opracowanie i aktualizacja szczegółowych kryteriów pozwalających wyodrębnić obiekty, instalacje, urządzenia i usługi wchodzące w skład systemów IK • sporządzanie i aktualizacja jednolitego wykazu obiektów, instalacji, urządzeń i usług wchodzących w skład IK • sporządzanie analiz i prognoz dotyczących możliwości wystąpienia zagrożeń istotnych dla krajowej IK • obsługa RZZK Wojewoda • analizowanie i ocenianie zagrożeń • ocenianie możliwych strat ludzkich, mienia i infrastruktury • zapewnienie współdziałania wszystkich organów administracji publicznej działających w województwie i kierowania ich działalnością w zakresie zapobiegania zagrożeniu życia, zdrowia lub mienia oraz zagrożeniom środowiska, bezpieczeństwa państwa i utrzymania porządku publicznego, ochrony praw obywatelskich, a także zapobiegania klęskom żywiołowym i innym nadzwyczajnym zagrożeniom oraz zwalczania i usuwania ich skutków, na zasadach określonych w odrębnych ustawach • wykonywanie i koordynowanie zadań w zakresie obronności i bezpieczeństwa państwa oraz zarządzania kryzysowego, wynikających z odrębnych ustaw

Podstawa prawna ustawa: • o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu ustawa: • o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o wojewodzie i administracji rządowej w województwie

Część A KPZK str. 152

ZAKŁÓCENIE W SYSTEMIE GAZOWYM

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie FAZA ZAPOBIEGANIA

Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

tych paliw i ich magazynowania lub skraplania gazu ziemnego, a także w zakresie rozbudowy systemu gazowego i rozbudowy połączeń z innymi systemami gazowymi • współpraca z innymi operatorami systemów gazowych lub przedsiębiorcami energetycznymi w celu niezawodnego i efektywnego funkcjonowania systemów gazowych oraz skoordynowania ich rozwoju • dysponowanie mocą instalacji magazynowych i instalacji skroplonego gazu ziemnego • zarządzanie przepływami paliw gazowych • świadczenie usług niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania systemu gazowego • współpraca z innymi operatorami systemów gazowych lub przedsiębiorstw energetycznych • bilansowanie systemu i zarządzenie ograniczeniami w systemie gazowym oraz dokonywanie rozliczeń z użytkownikami systemu gazowego z niezbilansowanych paliw gazowych

Część A KPZK str. 153

ZAKŁÓCENIE W SYSTEMIE GAZOWYM

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie FAZA PRZYGOTOWANIA

Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Minister właściwy do spraw energii • dysponowanie zapasami obowiązkowymi • przygotowanie i aktualizacja Planu na wypadek sytuacji nadzwyczajnej oraz Planu działań zapobiegawczych, w których dokonywana jest szczegółowa analiza sektora gazu ziemnego, stanu istniejącej infrastruktury gazowej w celu podjęcia działań przeciwdziałających lub ograniczających możliwe do wystąpienia zakłócenia w dostawach gazu ziemnego, co przekłada się na poprawę bezpieczeństwa energetycznego • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego • nadzór właścicielski nad spółkami posiadającymi infrastrukturę służącą do produkcji, wydobycia, przetwarzania, magazynowania paliw gazowych

Operator systemu przesyłowego gazowego Operator systemu dystrybucyjnego gazowego Operator systemu magazynowania Operator systemu skraplania gazu ziemnego Operator systemu połączonego gazowego • zapewnienie bezpieczeństwa funkcjonowania systemu gazowego poprzez nadzór i kontrolę jego pracy oraz realizacja umów z użytkownikami tego systemu • prowadzenie ruchu sieciowego w sposób skoordynowany i efektywny z zachowaniem wymaganej niezawodności dostarczania paliw gazowych i ich jakości • eksploatacja, konserwacja i remonty sieci, instalacji i urządzeń, wraz z połączeniami z innymi systemami gazowymi • zapewnienie długoterminowej zdolności systemu gazowego w zakresie przesyłania paliw gazowych w obrocie krajowym i transgranicznym, dystrybucji tych paliw i ich magazynowania lub skraplania gazu ziemnego, a także w zakresie rozbudowy systemu gazowego rozbudowy połączeń z innymi systemami gazowymi • dysponowanie mocą instalacji magazynowych i instalacji skroplonego gazu ziemnego • zarządzanie przepływami paliw gazowych • współpraca z innymi operatorami systemów gazowych lub przedsiębiorstw energetycznych • świadczenie usług niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania systemu gazowego • bilansowanie systemu i zarządzenie ograniczeniami w systemie gazowym oraz dokonywanie rozliczeń z użytkownikami systemu gazowego z niezbilansowanych

Minister właściwy do spraw administracji publicznej • wydanie w drodze zarządzenia wytycznych do wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • zatwierdzenie wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego i ich aktualizacji • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Minister właściwy do spraw wewnętrznych • współpraca w uzgadnianiu zarządzeń w sprawie wytycznych do wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • współpraca w uzgodnieniu wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego i ich aktualizacji • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Pełnomocnik Rządu do spraw Strategicznej Infrastruktury Energetycznej • wykonywanie uprawnień z akcji należących do Skarbu Państwa w stosunku do operatora systemu przesyłowego gazowego oraz operatora systemu elektroenergetycznego oraz PERN SA • nadzór właścicielski nad infrastrukturą służącą do przetwarzania, magazynowania, przesyłania paliw gazowych gazociągami oraz terminalami LNG • za zgodą Prezesa Rady Ministrów, przedstawienie Radzie Ministrów, do rozpatrzenia, projektów aktów prawnych oraz innych dokumentów rządowych wynikających z zakresu jego działania • przygotowywanie analiz i koncepcji ekonomicznych, prawnych i strategicznych dotyczących działalności podmiotów sektora infrastruktury energetycznej Minister właściwy do spraw budżetu • uwzględnienie w projekcie ustawy budżetowej na rok następny, środków finansowych na utworzenie rezerwy celowej przeznaczonej na przeciwdziałanie i usuwanie skutków klęsk żywiołowych • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Minister Koordynator Służb Specjalnych • podejmowanie działań służących zapewnieniu współdziałania służb specjalnych w ramach przyznanych im kompetencji i postawionych przed nimi zadań, a także organizowanie i zapewnienie współpracy służb specjalnych z innymi służbami i instytucjami realizującymi zadania w zakresie bezpieczeństwa państwa • zapewnianie optymalnych warunków dla współpracy służb specjalnych ze służbami specjalnymi innych państw i organizacjami międzynarodowymi • organizowanie warunków prawidłowego funkcjonowania systemu wywiadowczego państwa, w sposób zapewniający efektywne wykorzystanie informacji dotyczących strategicznych interesów państwa przez konstytucyjne organy państwa

rozporządzenie RM: • w sprawie sposobu i trybu wprowadzania ograniczeń w poborze gazu ziemnego

Podstawa prawna ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

ustawa: • prawo energetyczne rozporządzenie RM: • w sprawie Pełnomocnika Rządu do spraw Strategicznej Infrastruktury Energetycznej

Część A KPZK str. 154

ZAKŁÓCENIE W SYSTEMIE GAZOWYM

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie FAZA PRZYGOTOWANIA

Podmiot wiodący - zadania paliw gazowych Operator systemu przesyłowego gazowego Operator systemu dystrybucyjnego gazowego Operator systemu połączonego gazowego Przedsiębiorstwa energetyczne pełniące funkcje operatorów • opracowanie planów wprowadzania ograniczeń w poborze gazu ziemnego Przedsiębiorstwa energetyczne wykonujące działalność gospodarczą w zakresie obrotu gazem ziemnym z zagranicą i podmiot dokonujący przewozu gazu ziemnego • przygotowanie procedur postępowania mających zastosowanie w przypadku wystąpienia zakłóceń w dostarczaniu gazu ziemnego do systemu gazowego oraz nieprzewidzianego wzrostu zużycia gazu ziemnego przez odbiorców • utrzymywanie zapasów obowiązkowych gazu ziemnego w wielkości odpowiadającej co najmniej 30-dniowemu średniemu dziennemu przewozowi tego gazu

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego • rozpoznawanie, zapobieganie i zwalczanie zagrożeń godzących w bezpieczeństwo wewnętrzne państwa • rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie przestępstw godzących w bezpieczeństwo państwa • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Szef Agencji Wywiadu • uzyskiwanie, analizowanie, przetwarzanie i przekazywanie właściwym organom informacji mogących mieć istotne znaczenie dla ochrony bezpieczeństwa i międzynarodowej pozycji państwa • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego

ustawy: • o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu • o zarządzaniu kryzysowym ustawy: • o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu • o zarządzaniu kryzysowym ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

Rządowe Centrum Bezpieczeństwa • analizowanie i ocenianie możliwości wystąpienia zagrożeń lub ich rozwoju • koordynowanie obiegu informacji i ich weryfikacja • opracowanie i aktualizowanie Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego • organizowanie, prowadzenie i koordynacja przygotowania krajowych szkoleń i ćwiczeń z zakresu zarządzania kryzysowego oraz współpraca w tym zakresie z właściwymi w sprawach ćwiczeń i szkoleń komórkami organizacyjnymi urzędów administracji publicznej • przygotowywanie opinii na potrzeby uzgadniania przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • opiniowanie opracowanych przez ministrów oraz kierowników urzędów centralnych planów zarządzania kryzysowego oraz uzgadnianie wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • zatwierdzanie planów ochrony IK • przy zagrożeniu wystąpienia sytuacji kryzysowej przygotowanie uruchomienia procedur ZK oraz opracowanie komunikatu ostrzegawczego w ramach Alertu RCB • obsługa RZZK Wojewoda • przygotowanie systemów alarmowania i ostrzegania • prowadzenie szkoleń, ćwiczeń i treningów z zakresu zarządzania kryzysowego • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego • edukacja mieszkańców w zakresie prawidłowych zachowań przed i w czasie klęsk żywiołowych • zwołanie WZZK

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o wojewodzie i administracji rządowej w województwie

Część A KPZK str. 155

KATASTROFA MORSKA

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania Minister właściwy do spraw gospodarki morskiej • realizacja, jako organu naczelnego administracji morskiej, spraw z zakresu administracji rządowej związanych z korzystaniem z morza w szczególności: − bezpieczeństwa żeglugi morskiej − ochrony portów morskich i żeglugi morskiej − korzystania z dróg morskich oraz portów i przystani morskich − wyznaczania dróg morskich, kotwicowisk i badania warunków ich żeglowności − oznakowania nawigacyjnego dróg morskich i kotwicowisk w portach i przystaniach morskich oraz na wybrzeżu − monitorowania i informowania o ruchu statków − pilotażu morskiego • nadzór nad działalnością dyrektorów urzędów morskich, jako terenowych organów administracji morskiej w szczególności nad: − funkcjonowaniem inspekcji morskiej − funkcjonowaniem Służby Kontroli Ruch Statków − funkcjonowaniem kapitanatów i bosmanatów portów • opracowywanie propozycji rozwiązań prawnych oraz działań poza legislacyjnych uwzględniających wnioski z badań przyczyn wypadków, wypracowane przez Państwową Komisję Badania Wypadków Morskich • opracowywania rozwiązań prawnych w celu wdrażania postanowień prawa europejskiego i międzynarodowego w zakresie bezpieczeństwa morskiego • zapewnienie funkcjonowania osłony hydrologiczno-meteorologicznej żeglugi morskiej • zapewnienie funkcjonowania Morskiej Służby Asysty Telemedycznej • koordynacja współpracy z MON i ministrem właściwym do spraw wewnętrznych w zakresie, bezpieczeństwa żeglugi, ochrony żeglugi i portów morskich, a także w zakresie hydrografii i kartografii morskiej i ustanawiania stref zamkniętych dla żeglugi • współpraca z Transportowym Dozorem Technicznym w Warszawie w zakresie transportu morskiego Urzędy Morskie • utrzymywanie Służby Asysty Morskiej • monitorowanie ruchu statków i przekazywania informacji realizowane przy pomocy Służby Kontroli Ruchu Statków (UMS – Inspektorat Bezpieczeństwa

Podstawa prawna ustawy: • o bezpieczeństwie morskim • o obszarach morskich RP i administracji morskiej • o ochronie żeglugi i portów morskich • ustawa Kodeks morski rozporządzenie RM: • w sprawie nasłuchu radiowego oraz osłony meteorologicznej na potrzeby Morskiej Służby Poszukiwania i Ratownictwa rozporządzenia MTBiGM: • w sprawie Narodowego Systemu Monitorowania Ruchu Statków i Przekazywania Informacji • w sprawie planu udzielania schronienia statkom potrzebującym pomocy na polskich obszarach morskich • w sprawie współpracy urzędów morskich z Marynarką Wojenną i Strażą Graniczną • w spawie Morskiej Służby Asysty Telemedycznej

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

Minister właściwy do spraw wewnętrznych • wydanie rozporządzeń regulujących sposób realizacji postanowień zawartych w ustawach dla jednostek pływających SG i Policji Straż Graniczna • współdziałanie w zakresie nadzoru nad porządkiem żeglugowym • wzajemna wymiana informacji między Urzędami Morskimi a SG m.in. w zakresie bezpieczeństwa żeglugi morskiej

Minister właściwy do gospodarki wodnej • sprawowanie nadzoru nad wykonywaniem hydrologiczno-meteorologicznej

zadań

państwowej

służby

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodne Państwowy Instytut Badawczy • zapewnienie osłony hydrologicznej meteorologicznej na potrzeby żeglugi morskiej • prowadzenie ciągłej analizy warunków meteorologicznych i hydrologicznych oraz bieżącej oceny sytuacji meteorologicznej, hydrologicznej i hydrodynamicznej Bałtyku • przekazywanie Służbie SAR oraz podmiotom wskazanym w rozporządzeniu MŚ, bezpośrednio po ich opracowaniu, prognoz, komunikatów oraz ostrzeżeń meteorologicznych i hydrologicznych • opracowanie i przekazywanie, na każde żądanie Służby SAR oraz organów administracji morskiej, szczegółowych prognoz dotyczących wybranych zjawisk meteorologicznych i hydrologicznych dla wybranych rejonów Morza Bałtyckiego i polskiej strefy brzegowej • gotowość do podjęcia badań terenowych na zlecenie ministra właściwego ds. środowiska lub innych organów uprawionych do monitorowania stanu środowiska morskiego • zaopatrzenie Służby SAR w biuletyny informacyjne, mapy zlodzenia i biuletyny lodowe opracowywane w IMBW-PIB • wykonywanie pomiarów i obserwacji meteorologicznych i hydrologicznych

ustawy: • o bezpieczeństwie morskim • o obszarach morskich RP i administracji morskiej • ustawa o ochronie żeglugi i portów morskich rozporządzenie MTBiGM: • w sprawie współpracy urzędów morskich z Marynarką Wojenną i Strażą Graniczną ustawa: • prawo wodne rozporządzenie RM: • w sprawie zasad i zapewnienia osłony meteorologicznej na potrzeby Morskiej Służby Poszukiwania i Ratownictwa rozporządzenie MŚ: • w sprawie podmiotów, którym państwowa służba hydrologicznometeorologiczna i państwowa służba hydrogeologiczna są obowiązane przekazywać ostrzeżenia, prognozy, komunikaty i biuletyny oraz sposobu i częstotliwości ich przekazywania

Część A KPZK str. 156

KATASTROFA MORSKA

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie FAZA ZAPOBIEGANIA

Podmiot wiodący - zadania Ruchu Statków (VTS); UMG – Inspektorat Nadzoru i Monitorowania Bezpieczeństwa Ruchu Morskiego (VTS)) • zapewnienie funkcjonowania nasłuchu radiowego w Światowym Morskim Systemie Łączności Alarmowej i Bezpieczeństwa GMDSS

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania Minister Obrony Narodowej • wydanie rozporządzeń regulujących sposób realizacji postanowień zawartych w ustawach dla jednostek pływających Marynarki Wojennej Marynarka Wojenna • współdziałanie w zakresie nadzoru nad porządkiem żeglugowym • wzajemna wymiana informacji między Urzędami Morskimi a Marynarką Wojenną m.in. w zakresie bezpieczeństwa żeglugi morskiej Biuro Hydrograficzne Marynarki Wojennej • opracowanie i nadzorowanie pomiarów hydrograficznych na polskich obszarach morskich dla opracowania urzędowych map morskich i innych wydawnictw oraz bezpieczeństwa żeglugi • prowadzenie prac geodezyjnych na polskich obszarach morskich, w pasie nadbrzeżnym i w portach morskich i przystaniach • redagowanie i rozpowszechnianie ostrzeżeń nawigacyjnych opracowanych na podstawie otrzymanych informacji Dysponent części budżetu państwa wykonujący zadania jako podmiot wiodący lub współpracujący, właściwy dla danego zagrożenia Minister właściwy do spraw budżetu • uwzględnienie w projekcie ustawy budżetowej na rok następny środków finansowych na realizację celu związanego z poprawą funkcjonowania służb bezpieczeństwa powszechnego i porządku publicznego Polski Rejestr Statków • prowadzenienadzorów klasyfikacyjnych i konwencyjnych nad: − statkami morskimi, w tym okrętami wojennymi i jednostkami specjalnymi − statkami śródlądowymi − jachtami morskimi − łodziami motorowymi − dokami pływającymi − ruchomymi jednostkami górnictwa morskiego − jednostkami zanurzalnymi Rządowe Centrum Bezpieczeństwa • koordynacja przygotowania i aktualizacji Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego sporządzanego przez ministrów kierujących działami administracji rządowej, kierowników urzędów centralnych oraz wojewodów • opracowanie i aktualizacja we współpracy z właściwymi ministrami i kierownikami urzędów centralnych NPOIK

Podstawa prawna ustawy: • o bezpieczeństwie morskim • o obszarach morskich RP i administracji morskiej rozporządzenie MTBiGM: • w sprawie współpracy urzędów morskich z Marynarką Wojenną i Strażą Graniczną

ustawy kompetencyjne służb właściwych w zakresie bezpieczeństwa Wieloletni Plan Finansowy Państwa ustawa: • o Polskim Rejestrze Statków

ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

Część A KPZK str. 157

KATASTROFA MORSKA

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie FAZA ZAPOBIEGANIA

Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

• opracowanie i aktualizacja szczegółowych kryteriów pozwalających wyodrębnić obiekty, instalacje, urządzenia i usługi wchodzące w skład systemów IK • sporządzanie i aktualizacja jednolitego wykazu obiektów, instalacji, urządzeń i usług wchodzących w skład IK • sporządzanie analiz i prognoz dotyczących możliwości wystąpienia zagrożeń istotnych dla krajowej IK • obsługa RZZK

Część A KPZK str. 158

KATASTROFA MORSKA

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania Minister właściwy do spraw gospodarki morskiej • zabezpieczenie prowadzenia nasłuchu w Światowym Morskim Systemie Łączności Alarmowej i Bezpieczeństwa GMDSS • zabezpieczenie funkcjonowania Morskiej Służby Asysty Telemedycznej • organizacja odbioru sygnału o zagrożeniu na morzu • zatwierdzanie ocen i planów ochrony portów i ocen ochrony obiektów portowych • zatwierdzenie i wprowadzenie w życie Planu Akcji Poszukiwawczych i Ratowniczych Morskiej Służby Poszukiwania i Ratownictwa • zatwierdzenie i wprowadzenie w życie Regulaminu Pogotowia Służby SAR • zatwierdzenie i wprowadzenie w życie Planów Udzielenia Schronienia Statkom Potrzebującym Pomocy na Polskich Obszarach Morskich • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Urzędy Morskie • przygotowanie projektu Planów Udzielenia Schronienia Statkom Potrzebującym Pomocy na Polskich Obszarach Morskich • utrzymywanie Służby Asysty Morskiej • prowadzenie inspekcji statków za pośrednictwem inspekcji morskiej, inspekcji bandery i inspekcji portu • utrzymywanie Narodowego Systemu Monitorowania Ruchu Statków i Przekazywania Informacji • utrzymywanie Służby VTS • zatwierdzanie Planów Ochrony Statków sporządzonych przez armatorów (statki tylko pod polską banderą) • zatwierdzanie Planów ochrony obiektów portowych Służba SAR • przygotowanie projektu Regulaminu Pogotowia Służby SAR • przygotowanie projektu Planu SAR • utrzymywania sił i środków Służby SAR zgodnie z Regulaminem Pogotowia Służby SAR • pełnienie całodobowego pogotowia do przyjmowania i analizowania zawiadomień o zagrożeniu życia na morzu • zapewnienie współdziałania w akcjach SAR innych instytucji i organizacji zgodnie z ustawą o bezpieczeństwie morskim (Plan SAR) • zapewnienie współdziałania międzynarodowego w akcjach SAR zgodnie z dwustronnymi umowami rządowymi i operacyjnymi

Podstawa prawna ustawy: • o bezpieczeństwie morskim • o ochronie żeglugi i portów morskich • o zarządzaniu kryzysowym rozporządzenie RM: • w sprawie szczegółowych warunków i sposobu wykonywania zadań poszukiwania i ratowania życia na morzu przez Morską Służbę Poszukiwania i Ratownictwa oraz sposobu realizacji uprawnień członków ochotniczych drużyn ratowniczych • rozporządzenie MTBiGM: w sprawie szczegółowej organizacji Morskiej Służby Poszukiwania i Ratownictwa

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

ustawy: • o bezpieczeństwie morskim • o działach administracji rządowej • o zarządzaniu kryzysowym rozporządzenie RM: • w sprawie organizacji i sposobu zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń na morzu ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o bezpieczeństwie morskim ustawy: • o Państwowym Ratownictwie Medycznym • o zarządzaniu kryzysowym ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o finansach publicznych ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

Część A KPZK str. 159

KATASTROFA MORSKA

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

• organizowanie, prowadzenie i koordynacja przygotowania krajowych szkoleń i ćwiczeń z zakresu zarządzania kryzysowego oraz współpraca w tym zakresie z właściwymi w sprawach ćwiczeń i szkoleń komórkami organizacyjnymi urzędów administracji publicznej • przygotowywanie opinii na potrzeby uzgadniania przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • opiniowanie opracowanych przez ministrów oraz kierowników urzędów centralnych planów zarządzania kryzysowego oraz uzgadnianie wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • zatwierdzanie planów ochrony IK • przy zagrożeniu wystąpienia sytuacji kryzysowej przygotowanie uruchomienia procedur ZK • obsługa RZZK Wojewoda (dotyczy Wojewody Pomorskiego, Wojewody Warmińsko-Mazurskiego i Wojewody Zachodniopomorskiego) • opracowanie planu przygotowania miejsca lądowania rozbitków/ewakuowanych w czasie masowej operacji ratowniczej (MRO) na morzu • współdziałanie z Urzędem Morskim i Służbą SAR w zakresie tworzenia i doskonalenia systemu zarządzania kryzysowego w przypadku wystąpienia katastrof morskich, w tym koordynacji działań różnych służb i współpracy ze służbami państw ościennych • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego

ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

Część A KPZK str. 160

ZDARZENIE O CHARAKTERZE TERRORYSTYCZNYM

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego • koordynacja podejmowanych przez służby specjalne czynności operacyjnorozpoznawczych mogących mieć wpływ na bezpieczeństwo państwa • koordynacja podejmowanych przez służby specjalne czynności analitycznoinformacyjnych oraz wymiany informacji przekazywanych przez Policję, SG, Straż Marszałkowską, Służbę Ochrony Państwa, Państwową Straż Pożarną, Krajową Administrację Skarbową, Żandarmerię Wojskową i RCB dotyczących zdarzeń o charakterze terrorystycznym oraz określonych danych osobowych podejrzewanych o prowadzenie działalności terrorystycznej przez ich gromadzenie, przetwarzanie i analizowanie • przekazywanie bieżących analiz dotyczących stanu zagrożenia wywołanym zdarzeniem o charakterze terrorystycznym właściwym podmiotom, służbom specjalnym i innym organom administracji publicznej, stosownie do potrzeb • występowanie z wnioskiem do Sądu Okręgowego o zarządzenie kontroli operacyjnej przy wykonywaniu czynności operacyjno-rozpoznawczych, podejmowanych przez ABW w celu realizacji zadań rozpoznawania, zapobiegania i wykrywania przestępstw o charakterze terrorystycznym • uzyskiwanie od organów administracji publicznej, właścicieli i posiadaczy obiektów, instalacji, urządzeń infrastruktury administracji publicznej lub IK będących w ich posiadaniu informacji dotyczących zagrożeń o charakterze terrorystycznym dla infrastruktury administracji publicznej IK, w tym zagrożeń dla funkcjonowania systemów i sieci energetycznych, wodno-kanalizacyjnych, ciepłowniczych oraz teleinformatycznych istotnych z punktu widzenia bezpieczeństwa państwa • przekazywanie niezwłocznie Prezydentowi RP, Prezesowi Rady Ministrów, ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych, MON, ministrowi właściwemu do spraw zagranicznych, Ministrowi Koordynatorowi Służb Specjalnych, jeżeli został powołany, informacji mogących mieć istotne znaczenie dla zapobiegania zdarzeniom o charakterze terrorystycznym • wydawanie organom administracji publicznej (z wyłączeniem Prezydenta RP, Prezesa Rady Ministrów, ministra właściwego do spraw wewnętrznych, MON, ministra właściwego do spraw zagranicznych, Ministra Koordynatora Służb Specjalnych), właścicielom i posiadaczom obiektów, instalacji, urządzeń infrastruktury administracji publicznej lub IK zagrożonym możliwością wystąpienia zdarzenia o charakterze terrorystycznym poleceń, mających na celu przeciwdziałanie zagrożeniom, ich usunięcie albo minimalizację, oraz

Podstawa prawna ustawy: • o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu • o zarządzaniu kryzysowym • o działaniach antyterrorystycznych Decyzja Rady 2008/615/WSiSW • w sprawie intensyfikacji współpracy transgranicznej, w szczególności w zwalczaniu terroryzmu i przestępczości transgranicznej rozporządzenie MI: • w sprawie Krajowego Programu Ochrony Lotnictwa Cywilnego

Podmiot współpracujący - zadania Rada Ministrów • wprowadzenie w drodze rozporządzenia, zakazów i ograniczeń w ruchu lotniczym niezbędnych ze względu na obronność państwa, bezpieczeństwo publiczne oraz bezpieczeństwo ruchu lotniczego Prezes Rady Ministrów • wydawanie decyzji w sprawie tworzenia rezerw strategicznych Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych • realizacja decyzji w sprawie tworzenia rezerw strategicznych Minister Koordynator Służb Specjalnych • sprawowanie nadzoru i kontroli działalności służb specjalnych • koordynowanie działalności służb specjalnych • opracowywanie i przygotowywanie projektów ustaw, rozporządzeń i innych aktów prawnych dotyczących bezpieczeństwa państwa w zakresie właściwości służb specjalnych Szef Agencji Wywiadu • przekazywanie niezwłocznie Prezydentowi RP i Prezesowi Rady Ministrów informacji mogących mieć istotne znaczenie dla bezpieczeństwa i międzynarodowej pozycji RP, w przypadku gdy uzyskane informacje dotyczą spraw objętych zakresem działania właściwego ministra, przekazanie ich ministrowi, chyba że Prezes Rady Ministrów zdecyduje inaczej

Podstawa prawna ustawa: • prawo lotnicze

ustawa: • o rezerwach strategicznych rozporządzenie PRM: • w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra – Członka Rady Ministrów Mariusza Kamińskiego – Koordynatora Służb Specjalnych ustawa: • o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu

Agencja Wywiadu • rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie przestępstw mogących mieć istotne znaczenie dla ochrony bezpieczeństwa zewnętrznego państwa w tym: − rozpoznawanie międzynarodowego terroryzmu, ekstremizmu oraz międzynarodowych grup przestępczości zorganizowanej − rozpoznawanie międzynarodowego obrotu bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi oraz towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa − rozpoznawanie międzynarodowego obrotu bronią masowej zagłady i zagrożeń związanych z rozprzestrzenianiem tej broni oraz środków jej przenoszenia − rozpoznawanie i analizowanie zagrożeń występujących w rejonach napięć, konfliktów i kryzysów międzynarodowych, mających wpływ na bezpieczeństwo państwa oraz podejmowanie działań mających na celu eliminowanie tych zagrożeń • rozpoznawanie, przeciwdziałanie i zapobieganie zdarzeniom o charakterze

Część A KPZK str. 161

ZDARZENIE O CHARAKTERZE TERRORYSTYCZNYM

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania przekazywanie im informacji niezbędnych do tego celu • wydawanie Policji, SG, Krajowej Administracji Skarbowej, Żandarmerii Wojskowej, ABW, AW, SKW, SWW i CBA zaleceń mających na celu usunięcie bądź minimalizację zaistniałego zagrożenia terrorystycznego • prowadzenie wykazu zawierającego informacje o osobach m.in. podejmujących działalność o charakterze terrorystycznym lub podejrzewanych o taką działalność, poszukiwanych za taką działalność, uczestniczących w szkoleniach terrorystycznych lub podejmujących podróż w celu popełnienia przestępstwa o charakterze terrorystycznym • koordynacja przygotowania i aktualizacji Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego w części dotyczącej zagrożeń o charakterze terrorystycznym, mogących doprowadzić do sytuacji kryzysowej • wydawanie opinii dla Prezesa Rady Ministrów (a w przypadkach niecierpiących zwłoki – ministra właściwego do spraw wewnętrznych) w sprawie wprowadzenia stopnia alarmowego w zależności od rodzaju zagrożenia zdarzeniem o charakterze terrorystycznym – w trybie art. 16 ustawy z dnia 10 czerwca 2016 r. o działaniach antyterrorystycznych Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego • rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie przestępstw mogących mieć istotne znaczenie dla ochrony bezpieczeństwa wewnętrznego państwa i jego porządku konstytucyjnego (wykonywanie czynności analityczno-informacyjnych, operacyjno-rozpoznawczych i dochodzeniowo-śledczych), w tym: − rozpoznawanie przestępstw terroryzmu − rozpoznawanie nielegalnego wytwarzania, posiadania i obrotu bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi oraz bronią masowej zagłady w obrocie międzynarodowym − rozpoznawanie przestępstw związanych z proliferacją broni masowego rażenia oraz środków jej przenoszenia do tzw. krajów ryzyka − monitorowanie importu towarów i technologii podwójnego zastosowania • uzyskiwanie, analizowanie, przetwarzanie i przekazywanie właściwym organom informacji mogących mieć istotne znaczenie dla ochrony bezpieczeństwa wewnętrznego państwa i jego porządku konstytucyjnego • współpraca z organami administracji publicznej oraz innymi podmiotami odpowiedzialnymi za ochronę bezpieczeństwa wewnętrznego państwa • współpraca międzynarodowa • informowanie społeczeństwa o aktualnych zagrożeniach o charakterze terrorystycznym • realizowanie zadań krajowego punktu kontaktowego odpowiadającego za

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania terrorystycznym wymierzonym przeciwko obywatelom lub mieniu RP poza granicami państwa, z wyłączeniem zdarzeń o charakterze terrorystycznym wymierzonym przeciwko personelowi lub mieniu SZ RP • uzyskiwanie, analizowanie, przetwarzanie i przekazywanie właściwym organom informacji mogących mieć istotne znaczenie dla bezpieczeństwa i międzynarodowej pozycji RP oraz jej potencjału ekonomicznego i obronnego Minister właściwy do spraw wewnętrznych • ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego • wprowadzenie, w drodze rozporządzenia (jeżeli interes bezpieczeństwa państwa lub porządek publiczny tego wymagają), na obszarze całego państwa lub na określonych obszarach, zakazu noszenia wszelkiego rodzaju broni lub niektórych jej rodzajów na czas określony • określenie w drodze rozporządzenia wspólnie z ministrem właściwym do spraw gospodarki w porozumieniu z MON, po zasięgnięciu opinii Szefa ABW szczegółowych zasad sprzedaży dotyczących obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym oraz zakresu i trybu kontroli ich przestrzegania • wydawanie – na wniosek Komendanta Głównego Policji, Szefa ABW albo Szefa SKW – podlegającej natychmiastowemu przymusowemu wykonaniu, decyzji o wydaleniu z terytorium RP obywatela UE lub członka rodziny niebędącego obywatelem UE lub zobowiązaniu do powrotu cudzoziemca, co do którego istnieje obawa, że może prowadzić działalność terrorystyczną lub szpiegowską, albo podejrzewanego o popełnienie jednego z tych przestępstw • kontrola przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym Policja • prowadzenie działań rozpoznawczych, zmierzających do zapobiegania i przeciwdziałania zdarzeniom o charakterze terrorystycznym • inicjowanie i organizowanie działań mających na celu zapobieganie popełniania przestępstw i wykroczeń oraz zjawisk kryminogennych i współdziałanie w tym zakresie z organami państwowymi, samorządowymi i organizacjami społecznymi • wykonywanie czynności operacyjno-rozpoznawczych, dochodzeniowo-śledczych i administracyjno-porządkowych w granicach swych zadań w celu rozpoznawania, zapobiegania i wykrywania przestępstw i wykroczeń • prowadzenie rozpoznania operacyjnego środowisk wywodzących się z państw tzw. wysokiego ryzyka • prowadzenie rejestru zawierającego dane o broni i osobach posiadających

Podstawa prawna

ustawy: • o działach administracji rządowej • o działaniach antyterrorystycznych • o Policji • o Straży Granicznej • o Służbie Ochrony Państwa • o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu • o broni i amunicji • o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym • o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin • o cudzoziemcach

Część A KPZK str. 162

ZDARZENIE O CHARAKTERZE TERRORYSTYCZNYM

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania wymianę z punktami kontaktowymi innych państw członkowskich UE danych dotyczących osób podejrzewanych o popełnienie przestępstw o charakterze terrorystycznym • dokonywanie corocznej oceny stopnia zagrożenia o charakterze terrorystycznym w lotnictwie cywilnym na terytorium RP • dokonywanie oceny stopnia zagrożenia o charakterze terrorystycznym dla danego lotniska w przypadku zwrócenia się przez ten podmiot do Prezesa ULC o wprowadzenie alternatywnych środków ochrony • przekazywanie Prezesowi ULC informacji o zagrożeniu aktami bezprawnej ingerencji w lotnictwie cywilnym oraz o wszelkich zagrożeniach, co do których istnieją przesłanki, że mogą one skutkować aktami bezprawnej ingerencji w lotnictwie cywilnym • obserwacja pasażerów przylatujących i odlatujących statkami powietrznymi w celu wykrycia osób mogących stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa transportu lotniczego • współdziałanie z Prezesem ULC, podmiotami zarządzającymi lotniskami oraz przewoźnikami lotniczymi w zakresie wprowadzenia do stosowania dodatkowych wymogów ochrony lotnictwa • udział przedstawicieli ABW w pracach działających w portach lotniczych Zespołów Ochrony Lotniska • prowadzenie działań informacyjnych dotyczących dobrych praktyk, programów edukacyjnych, kampanii i szkoleń na rzecz poszerzania wiedzy i budowania świadomości z zakresu profilaktyki antyterrorystycznej

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania pozwolenie na broń i dopuszczonych do posiadania broni • sprawowanie nadzoru nad specjalistycznymi formacjami ochronnymi, zwłaszcza wykonującymi zadania ochronne w obiektach produkcji i przechowywania niebezpiecznych substancji chemicznych, środków uzbrojenia i materiałów wybuchowych • pełnienie roli Krajowego Punktu Kontaktowego do spraw prekursorów materiałów wybuchowych Straż Graniczna • prowadzenie czynności w celu rozpoznawania i przeciwdziałania zagrożeniom o charakterze terrorystycznym, w zakresie właściwości SG • kontrola środków pieniężnych wwożonych do UE lub wywożonych z UE • zapobieganie przemieszczaniu, bez zezwolenia wymaganego w myśl odrębnych przepisów, przez granicę państwową środków odurzających i substancji psychotropowych oraz broni, amunicji, materiałów wybuchowych i prekursorów materiałów wybuchowych podlegających ograniczeniom • zatrzymywanie i cofanie z granicy państwowej do nadawcy szkodliwych materiałów jądrowych i promieniotwórczych, środków chemicznych i biologicznych zapobieganie nielegalnemu przekroczeniu granicy państwowej przez osoby i pojazdy • zapewnienie bezpieczeństwa w komunikacji międzynarodowej i porządku publicznego w zasięgu terytorialnym przejścia granicznego, a w zakresie właściwości SG – także w strefie nadgranicznej • zapewnienie bezpieczeństwa na pokładach statków powietrznych wykonujących przewóz lotniczy pasażerów • wykonywanie zadań związanych z pełnieniem wart ochronnych na pokładach statków powietrznych w przypadkach wskazanych w art. 186a ust 1 ustawy Prawo lotnicze • monitorowanie środowisk i skupisk cudzoziemców oraz ich aktywności na terytorium RP pod kątem działalności przestępczej • realizacja działań w związku z wydaniem przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych decyzji o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu albo o wydaleniu z terytorium RP obywatela UE lub członka rodziny niebędącego obywatelem UE w przypadku wystąpienia obawy prowadzenia działalności terrorystycznej lub szpiegowskiej albo podejrzenia popełnienia jednego z tych przestępstw • realizacja działań w przypadku wydania przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych decyzji o czasowym zawieszeniu lub ograniczeniu ruchu

Podstawa prawna • o ochronie granicy państwowej wewnętrzne przepisy Komendanta Głównego Policji

wewnętrzne przepisy Komendanta Głównego Straży Granicznej

Część A KPZK str. 163

ZDARZENIE O CHARAKTERZE TERRORYSTYCZNYM

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

na określonych przejściach granicznych w przypadku wprowadzenia drugiego lub wyższego stopnia alarmowego Służba Ochrony Państwa • rozpoznawanie i zapobieganie przestępstwom przeciwko RP, przestępstwom przeciwko życiu lub zdrowiu, przestępstwom przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu, przestępstwom przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, przestępstwom przeciwko wolności, przestępstwom przeciwko czci i nietykalności cielesnej, przestępstwom przeciwko porządkowi publicznemu, zamachom i czynnej napaści skierowanym przeciwko: Prezydentowi RP, Marszałkowi Sejmu, Marszałkowi Senatu, Prezesowi Rady Ministrów, wiceprezesowi Rady Ministrów, ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych, ministrowi właściwemu do spraw zagranicznych; byłym prezydentom RP; osobom posiadającym status głowy państwa, szefa rządu oraz ich zastępców, przewodniczącego parlamentu lub izby parlamentu lub ministra spraw zagranicznych, wchodzących w skład delegacji państw obcych przebywających na terytorium RP; innym osobom ze względu na dobro państwa • wykonywanie czynności operacyjno-rozpoznawczych w celu pozyskiwania informacji dotyczących zagrożeń względem osób, o których mowa w wyżej oraz obiektów służących Prezydentowi RP, Prezesowi Rady Ministrów, ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych oraz ministrowi właściwemu do spraw zagranicznych oraz wskazanych w decyzji ministra właściwego do spraw wewnętrznych innych obiektów stanowiących siedziby członków Rady Ministrów, z wyłączeniem obiektów służących MON i Ministrowi Sprawiedliwości • wykonywanie czynności operacyjno-rozpoznawczych w celu rozpoznawania i zapobiegania przestępstwom przeciwko RP, przestępstwom przeciwko życiu lub zdrowiu, przestępstwom przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu, przestępstwom przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, przestępstwom przeciwko wolności, przestępstwom przeciwko czci i nietykalności cielesnej, przestępstwom przeciwko porządkowi publicznemu, zamachom i czynnej napaści skierowanym przeciwko ww. osobom oraz obiektom, z wyłączeniem dotyczących tych obiektów przestępstw przeciwko ochronie informacji Minister właściwy do spraw gospodarki morskiej • ochrona portów morskich i żeglugi morskiej, w tym wykonywanie zadań obronnych oraz zadań o charakterze niemilitarnym, w szczególności zapobieganie zdarzeniom o charakterze terrorystycznym • ustalanie odpowiedniego poziomu ochrony dla statków o polskiej przynależności, z uwzględnieniem rejonów ich pływania

wewnętrzne przepisy Komendanta Służby Ochrony Państwa

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o działach administracji rządowej • o ochronie żeglugi i portów morskich • o obszarach morskich

Część A KPZK str. 164

ZDARZENIE O CHARAKTERZE TERRORYSTYCZNYM

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania Dyrektor właściwego urzędu morskiego • opracowanie oceny stanu ochrony portu lub obiektu portowego Morska Służba Poszukiwania i Ratownictwa • realizacja zadań punktu odbioru alertu przez Morskie Ratownicze Centrum Koordynacyjne o charakterze niemilitarnym, w szczególności zapobiegania zdarzeniom o charakterze terrorystycznym Minister właściwy do spraw żeglugi śródlądowej Dyrektor właściwego urzędu żeglugi śródlądowej • współdziałanie z innymi organami w zakresie bezpieczeństwa żeglugi, ochrony środowiska, ochrony portów lub przystani, w tym wykonywania zadań obronnych i zadań o charakterze niemilitarnym, w szczególności zapobiegania zdarzeniom o charakterze terrorystycznym i likwidacji ich skutków Minister właściwy do spraw transportu • wykonywanie zadań obronnych oraz zadań o charakterze niemilitarnym, w szczególności zapobieganie zdarzeniom o charakterze terrorystycznym • nadzór nad kontrolą przewozu drogowego towarów niebezpiecznych oraz wymagań związanych z tym przewozem • monitorowanie sytuacji w transporcie lotniczym, drogowym i kolejowym • określenie zasad powiadamiania i postępowania w przypadku wystąpienia poważnych wypadków lotniczych • określenie wymagań w zakresie działania w sytuacji zagrożenia • realizacja zadań, krajowego punktu kontaktowego w ramach Europejskiej Komórki Zarządzania Kryzysowego w Lotnictwie Cywilnym odpowiadającego za wymianę z punktami kontaktowymi innych państw członkowskich UE danych dotyczących sytuacji kryzysowej w lotnictwie cywilnym • przekazywanie Prezesowi ULC informacji o zagrożeniu aktami bezprawnej ingerencji w lotnictwie cywilnym oraz o wszelkich zagrożeniach, co do których istnieją przesłanki, że mogą one skutkować aktami bezprawnej ingerencji w lotnictwie cywilnym Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego • sprawowanie nadzoru nad podmiotami prowadzącymi działalność lotniczą podejmującymi działania w zakresie ochrony lotnictwa cywilnego • opracowywanie i przedkładanie Radzie Ochrony i Ułatwień Lotnictwa Cywilnego do zaopiniowania Krajowego Programu Ochrony Lotnictwa Cywilnego oraz nadzór bezpośredni nad jego realizacją • zatwierdzanie programów ochrony lotnisk oraz programów ochrony przedsiębiorstw prowadzonych przez podmioty wykonujące działalność

Podstawa prawna Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o żegludze śródlądowej

ustawy: • o przewozie towarów niebezpiecznych • prawo lotnicze • o Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej • o przedsiębiorstwie państwowym „Porty Lotnicze" • o transporcie kolejowym • o drogach publicznych rozporządzenie MT: • w sprawie wypadków i incydentów lotniczych rozporządzenia MI: • w sprawie Komitetu Zarządzania Przestrzenią Powietrzną oraz ustalenia zakresu jego działania • w sprawie zakazów lub ograniczeń lotów na czas dłuższy niż 3 miesiące • w sprawie ograniczeń lotów na czas nie dłuższy

Część A KPZK str. 165

ZDARZENIE O CHARAKTERZE TERRORYSTYCZNYM

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania gospodarczą w zakresie lotnictwa cywilnego oraz nadzorowanie realizacji tych programów • sprawowanie nadzoru w zakresie lotnictwa cywilnego nad działalnością służb ochrony lotnisk • sprawowanie nadzoru nad zadaniami związanymi z kontrolą bezpieczeństwa w lotnictwie cywilnym • zatwierdzanie aktualizacji programów ochrony lotnisk oraz programów ochrony przedsiębiorstw prowadzonych przez podmioty wykonujące działalność gospodarczą w zakresie lotnictwa cywilnego, związanych z poziomem ochrony • analizowanie i ocenianie stanu bezpieczeństwa w lotnictwie cywilnym • nadzór w zakresie przestrzegania zasad i warunków dotyczących przewozu transportem lotniczym towarów niebezpiecznych • analizowanie raportów w zakresie wypadków lotniczych Inspekcja Transportu Drogowego • nadzorowanie oraz kontrolowanie sposobu wykonywania przewozu drogowego towarów niebezpiecznych, w tym towarów sklasyfikowanych jako materiały i przedmioty wybuchowe Prezes Urzędu Transportu Kolejowego • nadzór i kontrola nad bezpieczeństwem przewozu koleją towarów niebezpiecznych

Minister Obrony Narodowej • realizacja działań, poprzez Szefa Obrony Powietrznej, w zakresie ochrony granicy państwowej w przestrzeni powietrznej w ramach systemu obrony powietrznej RP • nadzór i koordynacja działań krajowego systemu wykrywania skażeń w celu zapobieżenia skutkom zdarzeń o charakterze terrorystycznym mogących spowodować wystąpienie skażeń chemicznych, biologicznych lub promieniotwórczych Służba Kontrwywiadu Wojskowego • rozpoznawanie, zapobieganie oraz wykrywanie zdarzeń oraz przestępstw o charakterze terrorystycznym godzących w bezpieczeństwo potencjału obronnego państwa, Sił Zbrojnych RP praz jednostek organizacyjnych MON • współdziałanie z Żandarmerią Wojskową i innymi organami uprawnionymi do ścigania przestępstw • ochrona bezpieczeństwa badań naukowych i prac rozwojowych zleconych przez SZ RP i inne jednostki organizacyjne MON oraz produkcji i obrotu towarami, technologiami i usługami o przeznaczeniu wojskowym zamówionymi przez SZ RP

Podstawa prawna niż 3 miesiące

ustawy: • transporcie kolejowym • o przewozie towarów niebezpiecznych ustawy: • o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego • o ochronie żeglugi i portów morskich • o ochronie granicy państwowej • o działaniach antyterrorystycznych

Część A KPZK str. 166

ZDARZENIE O CHARAKTERZE TERRORYSTYCZNYM

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

i inne jednostki organizacyjne MON • uzyskiwanie, gromadzenie, analizowanie, przetwarzanie i przekazywanie właściwym organom informacji mogących mieć znaczenie dla obronności państwa, bezpieczeństwa lub zdolności bojowej SZ RP lub innych jednostek organizacyjnych MON oraz podejmowanie działań w celu eliminowania ustalonych zagrożeń • Szef SKW - występowanie z wnioskiem do Sądu o zarządzenie kontroli operacyjnej przy wykonywaniu czynności operacyjno-rozpoznawczych, podejmowanych przez SKW gdy inne środki okazały się bezskuteczne albo będą nieprzydatne Służba Wywiadu Wojskowego • rozpoznawanie i przeciwdziałanie zagrożeniom międzynarodowym terroryzmem • rozpoznawanie międzynarodowego obrotu bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi oraz towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także rozpoznawanie międzynarodowego obrotu bronią masowej zagłady i zagrożeń związanych z rozprzestrzenianiem tej broni oraz środków jej przenoszenia • rozpoznawanie i analizowanie zagrożeń występujących w rejonach napięć, konfliktów i kryzysów Żandarmeria Wojskowa • wykonywanie czynności operacyjno-rozpoznawczych i dochodzeniowo-śledczych w celu rozpoznawania, zapobiegania i wykrywania przestępstw o charakterze terrorystycznym • prowadzenie rejestru zawierającego dane o broni prywatnej żołnierzy zawodowych i żołnierzach zawodowych posiadających pozwolenie na broń prywatną • rozpoznawanie i analiza potencjalnych zagrożeń wobec ochranianych osób, obiektów i urządzeń • zapobieganie powstawaniu zagrożeń wobec ochranianych osób, obiektów i urządzeń • wsparcie działań ochronnych obiektów i urządzeń o szczególnym znaczeniu oraz zapewnienie ich funkcjonowania • prowadzenie rozpoznania pirotechniczno-radiologicznego • współdziałanie z Policją, ABW, AW, SKW, SWW, SG oraz PSP w zakresie uzyskiwania informacji o zagrożeniach dla osób lub obiektów i urządzeń chronionych Minister właściwy do spraw gospodarki • określenie w drodze rozporządzenia sposobu i postaci prowadzenia ewidencji nabytych, zużytych, przechowywanych i zbytych materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego (MWC) lub znalezionych i zniszczonych

ustawy: • o materiałach wybuchowych przeznaczonych do użytku

Część A KPZK str. 167

ZDARZENIE O CHARAKTERZE TERRORYSTYCZNYM

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania materiałów wybuchowych podczas wykonywania działalności gospodarczej w zakresie oczyszczania terenów, a także wzoru tej ewidencji • określenie w drodze rozporządzenia w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych oraz MON, po zasięgnięciu opinii Szefa ABW, szczegółowych wymagań organizacyjnych i technicznych w zakresie przygotowania obiektów, w których będą przechowywane materiały wybuchowe, broń, amunicja, wyroby o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym oraz materiały wybuchowe znalezione podczas prowadzenia oczyszczania terenu • wydawanie zgody na przemieszczanie oraz tranzyt materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego przez terytorium RP • kontrola obrotu z zagranicą towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa w związku z porozumieniami i zobowiązaniami międzynarodowymi • określenie, w drodze rozporządzenia, wymagań, jakim powinien odpowiadać plan postępowania opracowany przez przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania materiałów wybuchowych, broni, amunicji oraz wyrobów o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym, na wypadek zagrożenia życia lub zdrowia ludzkiego, mienia oraz środowiska naturalnego • określenie w drodze rozporządzenia, w porozumieniu z ministrem właściwym ds. wewnętrznych oraz MON a także po zasięgnięciu opinii Szefa ABW, instytucji upoważnionych do wydawania opinii o możliwości spełnienia warunków technicznych i organizacyjnych przez podmioty wnioskujące o koncesję na wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym • określenie w drodze rozporządzenia, w porozumieniu z ministrem właściwym ds. wewnętrznych oraz MON, instytucji upoważnionych do prowadzenia szkolenia potwierdzającego przygotowanie zawodowe do wykonywania lub kierowania działalnością gospodarczą w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym, jak również szczegółowego zakresu szkolenia, sposobu dokumentowania oraz szczegółowych warunków jego przeprowadzania, sposobu przygotowania egzaminu sprawdzającego oraz zakresu, szczegółowych warunków i sposobu jego przeprowadzania, wzoru zaświadczenia potwierdzającego ukończenie szkolenia a także wysokości opłat za szkolenie • określenie w drodze rozporządzenia, w porozumieniu z ministrem właściwym ds. wewnętrznych oraz po zasięgnięciu opinii Szefa ABW, szczegółowych wymagań w zakresie jednoznacznego oznaczenia materiałów wybuchowych przeznaczonych

Podstawa prawna cywilnego • o działach administracji rządowej • o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym • o obrocie z zagranicą towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa

Część A KPZK str. 168

ZDARZENIE O CHARAKTERZE TERRORYSTYCZNYM

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania do użytku cywilnego oraz wzoru wniosku o nadanie kodu oznaczenia obiektu produkcyjnego • określenie w drodze rozporządzenia wzoru wniosku o wydanie zgody na przemieszczanie materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego Minister właściwy do spraw finansów publicznych Służba Celno-Skarbowa • kontrola środków pieniężnych wwożonych do UE lub wywożonych z UE • zatrzymanie materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego w przypadku gdy przewożący materiały wybuchowe nie posiada zgody albo przewozi materiały innego rodzaju lub w innej ilości niż określone w zgodzie oraz zawiadomienie ministra właściwego do spraw gospodarki, a także właściwego konsula państwa, z którego materiały te zostały wysłane lub do którego są wysyłane • realizacja działań w zakresie ochrony żeglugi i portów w zakresie wykonywania przez podległe i nadzorowane służby obowiązków polegających na współdziałaniu z jednostką ochrony portu w zakresie kontroli ładunku • zapobieganie przemieszczaniu, bez zezwolenia wymaganego w myśl odrębnych przepisów, przez granicę państwową środków odurzających i substancji psychotropowych oraz broni, amunicji, materiałów wybuchowych i prekursorów materiałów wybuchowych podlegających ograniczeniom • zatrzymywanie i cofanie z granicy państwowej do nadawcy szkodliwych materiałów jądrowych i promieniotwórczych, środków chemicznych i biologicznych • zapobieganie przemieszczaniu, bez zezwolenia wymaganego w myśl odrębnych przepisów towarów o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa (produkty podwójnego zastosowania i towary z wykazu uzbrojenia)

Podstawa prawna

ustawy: • o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu • o materiałach wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego • o Krajowej Administracji Skarbowej • o obrocie z zagranicą towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowa konwencja o zwalczaniu finansowania terroryzmu

Generalny Inspektor Informacji Finansowej • podejmowanie działań w celu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, w szczególności analizowanie informacji dotyczących wartości majątkowych, co do których Generalny Inspektor Informacji Finansowej powziął podejrzenie, że mają one związek z przestępstwem prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu, przekazywanie uprawnionym organom informacji i dokumentów uzasadniających podejrzenie popełnienia przestępstwa oraz wymiana informacji z jednostkami współpracującymi • wydawanie decyzji w sprawach wpisu na listę osób i podmiotów, wobec których stosuje się szczególne środki ograniczające, o których mowa w art. 117 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, lub skreślenia

Część A KPZK str. 169

ZDARZENIE O CHARAKTERZE TERRORYSTYCZNYM

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania z niej oraz prowadzenie tej listy • współpraca z właściwymi organami innych państw, a także zagranicznymi instytucjami i międzynarodowymi organizacjami zajmującymi się przeciwdziałaniem praniu pieniędzy lub finansowaniu terroryzmu • inicjowanie innych działań w celu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu Minister właściwy do spraw informatyzacji • monitorowanie wdrażania Strategii Cyberbezpieczeństwa RP i realizacja planów działań na rzecz wdrożenia Strategii • prowadzenie działań informacyjnych dotyczących dobrych praktyk, programów edukacyjnych, kampanii i szkoleń na rzecz poszerzania wiedzy i budowania świadomości z zakresu cyberbezpieczeństwa, w tym bezpiecznego korzystania z Internetu przez różne kategorie użytkowników Pełnomocnik Rządu do Spraw Cyberbezpieczeństwa • podejmowanie działań mających na celu wspieranie badań naukowych i rozwój technologii z zakresu cyberbezpieczeństwa • podejmowanie działań mających na celu podnoszenie świadomości społeczeństwa w zakresie zagrożeń cyberbezpieczeństwa i bezpiecznego korzystania z Internetu • przygotowanie wkładu do Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego w części dotyczącej zagrożeń cyberbezpieczeństwa mogących doprowadzić do sytuacji kryzysowej Rządowe Centrum Bezpieczeństwa • opracowanie i aktualizacja we współpracy z właściwymi ministrami i kierownikami urzędów centralnych NPOIK • opracowanie i aktualizacja szczegółowych kryteriów pozwalających wyodrębnić obiekty, instalacje, urządzenia i usługi wchodzące w skład systemów IK • sporządzanie i aktualizacja jednolitego wykazu obiektów, instalacji, urządzeń i usług wchodzących w skład IK • sporządzanie analiz i prognoz dotyczących możliwości wystąpienia zagrożeń istotnych dla krajowej IK • obsługa RZZK • przekazywanie ABW informacji dotyczących zdarzeń o charakterze terrorystycznym Wojewoda • realizacja zadań z zakresu zapobiegania zdarzeniom o charakterze terrorystycznym we współpracy z Szefem ABW • wykonywanie zadań w zakresie ochrony bezpieczeństwa lub porządku publicznego

Podstawa prawna

ustawy: • o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa • prawo telekomunikacyjne • o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne ustawa: • o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o działaniach antyterrorystycznych

ustawy: • o Policji • o zarządzaniu kryzysowym • o ochronie żeglugi

Część A KPZK str. 170

ZDARZENIE O CHARAKTERZE TERRORYSTYCZNYM

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania na zasadach określonych w ustawach • zapewnienie współdziałania wszystkich organów administracji publicznej działających w województwie i kierowanie ich działalnością w zakresie zapobiegania zagrożeniu życia, zdrowia lub mienia oraz zagrożeniom środowiska, bezpieczeństwa państwa i utrzymania porządku publicznego, ochrony praw obywatelskich, a także zapobiegania klęskom żywiołowym i innym nadzwyczajnym zagrożeniom na zasadach określonych w odrębnych ustawach • wystosowanie żądania od właściwego komendanta Policji o podjęcie działań zapobiegających naruszeniu prawa • realizacja działań w zakresie ochrony żeglugi i portów w sprawie uzgadniania oceny stanu ochrony • wyznaczanie miejsca przeznaczonego do niszczenia znalezionych materiałów wybuchowych i niebezpiecznych w porozumieniu z Szefem Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych • kontrola przez wojewodę przedsiębiorców lub kierowników jednostek naukowych posiadających materiały wybuchowe przeznaczone do użytku cywilnego

Podstawa prawna i portów morskich • o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym • o wojewodzie i administracji rządowej w województwie • o materiałach wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego

Część A KPZK str. 171

ZDARZENIE O CHARAKTERZE TERRORYSTYCZNYM

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania Minister właściwy do spraw wewnętrznych • ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego • współpraca w uzgadnianiu zarządzeń w sprawie wytycznych do wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • współpraca w uzgodnieniu wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego i ich aktualizacji • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego • współpraca w zakresie wydania rozporządzenia określającego szczegółową organizację, sposób funkcjonowania oraz realizację zadań centrów powiadamiania ratunkowego • nadzór nad funkcjonowaniem krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego • przewodniczenie pracom Międzyresortowego Zespołu ds. Zagrożeń Terrorystycznych, stanowiącego poziom strategiczny systemu antyterrorystycznego • wypracowanie wniosków i propozycji dotyczących zapobiegania i reagowania na zdarzenia o charakterze terrorystycznym • wprowadzenie całodobowych dyżurów dla osób funkcyjnych odpowiedzialnych za wprowadzanie procedur działania na wypadek zdarzeń o charakterze terrorystycznym (w przypadku wprowadzenia stopnia alarmowego CHARLIE lub stopnia wyższego) • wydanie decyzji, mającej rygor natychmiastowej wykonalności, o czasowym, nie dłuższym niż 7 dni, zawieszeniu lub ograniczeniu ruchu na określonych przejściach granicznych, w przypadku wprowadzenia drugiego lub wyższego stopnia alarmowego • przywracanie w drodze rozporządzenie tymczasowej kontroli granicznej osób przekraczających granicę państwową stanowiącą granicę wewnętrzną • zatwierdzanie w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki morskiej oceny stanu ochrony i planu ochrony portu oraz poprawek do tych dokumentów • wydanie opinii dla Prezesa Rady Ministrów sprawie wprowadzenia stopnia alarmowego lub stopnia alarmowego CRP w zależności od rodzaju zagrożenia zdarzeniem o charakterze terrorystycznym – w trybie art. 16 ustawy z dnia 10 czerwca 2016 r. o działaniach antyterrorystycznych • w przypadkach niecierpiących zwłoki wprowadzanie stopnia alarmowego lub stopnia alarmowego CRP w zależności od rodzaju zagrożenia zdarzeniem o charakterze terrorystycznym (po zasięgnięciu opinii Szefa ABW), informując o tym niezwłocznie Prezesa Rady Ministrów w trybie art. 16 ustawy z dnia 10 czerwca 2016 r. o działaniach antyterrorystycznych

Podstawa prawna ustawy: • o Policji • o Służbie Ochrony Państwa • o ochronie przeciwpożarowej • o systemie powiadamiania ratunkowego • o ochronie żeglugi i portów morskich • o działaniach antyterrorystycznych • o ochronie granicy państwowej • o zarządzaniu kryzysowym wewnętrzne przepisy Komendanta Głównego Policji

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

Prezes Rady Ministrów • wprowadzanie, zmienianie i odwoływanie stopni alarmowych lub stopni alarmowych CRP, w drodze zarządzenia, w zależności od rodzaju zagrożenia zdarzeniem o charakterze terrorystycznym, w trybie art. 16 ustawy z dnia 10 czerwca 2016 r. o działaniach antyterrorystycznych • zarządzanie, na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych uzgodniony z Ministrem Obrony Narodowej, użycia żołnierzy Żandarmerii Wojskowej do udzielenia pomocy Policji • wnioskowanie do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o wydanie postanowienia o użyciu oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej do pomocy oddziałom i pododdziałom Policji • wydawanie decyzji o udostępnieniu rezerw strategicznych Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych • zorganizowanie udostępnienia rezerw strategicznych w celu wsparcia realizacji zadań w zakresie bezpieczeństwa i obronności państwa, odtworzenia IK, złagodzenia zakłóceń w ciągłości dostaw służących funkcjonowaniu gospodarki i zaspokojeniu podstawowych potrzeb obywateli, ratowania ich życia i zdrowia, a także wypełnienia zobowiązań międzynarodowych RP • poinformowanie podmiotu, któremu udostępnione rezerwy strategiczne będą wydane, o miejscu i terminie ich wydania, a także o wymaganiach dotyczących ich przetransportowania oraz przetrzymania, jeżeli jest taka potrzeba • sprawdzenie warunków przetransportowania udostępnionych rezerw strategicznych oraz ich przetrzymania, jeżeli jest taka potrzeba, a odrębne przepisy nie stanowią inaczej • zapewnienie przetworzenia udostępnionych rezerw strategicznych, jeżeli jest to konieczne • przetransportowanie udostępnionych rezerw strategicznych oraz zorganizowanie innych usług logistycznych, jeżeli jest to konieczne Odbiór, ochrona, dystrybucja, przetrzymanie, wykorzystanie udostępnionych rezerw strategicznych zgodnie z ich przeznaczeniem oraz ich ewentualny zwrot leży po stronie podmiotu, któremu rezerwy zostały wydane. Odbiorca zapewnia przetransportowanie udostępnionych rezerw strategicznych, z zachowaniem odpowiednich warunków, jeżeli jest to wymagane, o ile Agencja nie zapewnia ich przetransportowania Minister Koordynator Służb Specjalnych • podejmowanie działań służących zapewnieniu współdziałania służb specjalnych w ramach przyznanych im kompetencji i postawionych przed nimi zadań, a także organizowanie i zapewnienie współpracy służb specjalnych z innymi służbami

ustawy: • o działaniach antyterrorystycznych • o Policji • o rezerwach strategicznych

rozporządzenie PRM: • w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra – Członka Rady Ministrów

Część A KPZK str. 172

ZDARZENIE O CHARAKTERZE TERRORYSTYCZNYM

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania • zarządzenie przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych z inicjatywy własnej albo na wniosek Szefa ABW lub Komendanta Głównego Policji, po wprowadzeniu trzeciego lub czwartego stopnia alarmowego, zakazu odbywania zgromadzeń lub imprez masowych na obszarze lub w obiekcie objętym stopniem alarmowym, na czas obowiązywania tego stopnia, jeżeli jest to konieczne dla ochrony życia i zdrowia ludzi lub bezpieczeństwa publicznego, w trybie art. 21 ustawy z dnia 10 czerwca 2016 r. o działaniach antyterrorystycznych • wnioskowanie, w trybie art. 22 ustawy z dnia 10 czerwca 2016 r. o działaniach antyterrorystycznych, do MON o użycie oddziałów i pododdziałów SZ RP, w przypadku wprowadzenia trzeciego lub czwartego stopnia alarmowego, jeżeli użycie oddziałów i pododdziałów Policji okaże się niewystarczające lub może okazać się niewystarczające • wnioskowanie w sytuacji niecierpiącej zwłoki na podstawie art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji do MON o użycie oddziałów i pododdziałów SZ RP, jeśli użycie oddziałów lub pododdziałów Policji okaże się lub może okazać się niewystarczające w sytuacji zagrożenia przestępstwem o charakterze terrorystycznym mogącym skutkować niebezpieczeństwem dla życia lub zdrowia uczestników wydarzeń o charakterze kulturalnym, sportowym lub religijnym, w tym zgromadzeń lub imprez masowych • zarządzenie użycia funkcjonariuszy Straży Granicznej do udzielenia pomocy Policji • podnoszenie świadomości społecznej z zakresu sposobów zachowania się w sytuacji zagrożenia o charakterze terrorystycznym Policja • opracowywanie procedur działania • przegląd, aktualizacja i uzgodnienie z właściwymi służbami pozapolicyjnymi procedur postępowania w przypadku wystąpienia zdarzeń z użyciem niebezpiecznych środków chemicznych, biologicznych, substancji promieniotwórczych i/lub materiałów jądrowych • organizowanie i prowadzenie doskonalenia zawodowego dla policjantów pododdziałów kontrterrorystycznych, w tym dla kierujących działaniami antyterrorystycznymi na miejscu zdarzenia o charakterze terrorystycznym, dowódców grup kontrterrorystycznych • w przypadku podwyższonego zagrożenia – obejmowanie wzmocnioną kontrolą miejsc potencjalnie narażonych na zdarzenie o charakterze terrorystycznym, w tym imprez masowych, zgromadzeń publicznych oraz obiektów użyteczności publicznej

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

i instytucjami realizującymi zadania w zakresie bezpieczeństwa państwa • zapewnianie optymalnych warunków dla współpracy służb specjalnych ze służbami specjalnymi innych państw i organizacjami międzynarodowymi Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego • uzyskiwanie, gromadzenie, analiza oraz weryfikacja informacji o potencjalnych zdarzeniach o charakterze terrorystycznym • koordynacja działań analityczno-informacyjnych służb i instytucji odpowiedzialnych za bezpieczeństwo państwa i porządek publiczny • planowanie działań mających na celu przeciwdziałanie aktom bezprawnej ingerencji w lotnictwie cywilnym • szkolenia podległych funkcjonariuszy w zakresie ochrony lotnictwa cywilnego przed aktami bezprawnej ingerencji w lotnictwie cywilnym • udział przedstawicieli ABW w pracach działających w portach lotniczych Zespołów Ochrony Lotniska • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego

Mariusza Kamińskiego – Koordynatora Służb Specjalnych ustawy: • o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu • o działaniach antyterrorystycznych • o ochronie osób i mienia • o zarządzaniu kryzysowym

Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego • opracowanie procedur reagowania w przypadku uzyskania informacji o zagrożeniu o charakterze terrorystycznym • przeprowadzanie ćwiczeń antyterrorystycznych • podejmowanie wspólnych inicjatyw, zwiększających skuteczność wykrywania przypadków zagrożeń o charakterze terrorystycznym • uzgadnianie planów ochrony obszarów, obiektów i urządzeń umieszczonych w ewidencji, o której mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia w zakresie zagrożeń o charakterze terrorystycznym • uzgadnianie programu ochrony lotniska i jego aktualizacji zgodnie w § 2 ust. 1pkt 10lit. e załącznika do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 2 grudnia 2020 r. w sprawie Krajowego Programu Ochrony Lotnictwa Cywilnego • podnoszenie świadomości społecznej z zakresu rekomendowanych sposobów zachowania się w sytuacji wystąpienia zdarzenia o charakterze terrorystycznym Minister właściwy do spraw transportu • monitorowanie sytuacji w transporcie lotniczym, drogowym i kolejowym • organizacja wymiany informacji o zagrożeniach • opracowanie, uzgodnienie i aktualizacja dokumentacji/planów zarządzania kryzysowego • organizowanie i prowadzenie szkoleń i ćwiczeń • udział w szkoleniach i ćwiczeniach jako krajowy punkt kontaktowy w ramach Europejskiej Komórki Zarządzania Kryzysowego w Lotnictwie Cywilnym

rozporządzenie MI: • w sprawie Krajowego Programu Ochrony Lotnictwa Cywilnego

ustawy: • zarządzaniu kryzysowym • o działach administracji rządowej • prawo lotnicze • o Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej • o przedsiębiorstwie

Część A KPZK str. 173

ZDARZENIE O CHARAKTERZE TERRORYSTYCZNYM

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania • dokonywanie sprawdzenia zabezpieczeń obiektów IK na obszarze objętym stopniem alarmowym w przypadku wprowadzenia drugiego lub wyższego stopnia alarmowego • szczególne zabezpieczenie poszczególnych obiektów, uwzględniające rodzaj zagrożenia wystąpieniem zdarzenia o charakterze terrorystycznym w przypadku wydania takiego zalecenia przez Szefa ABW, w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych Służba Ochrony Państwa • opracowanie planów i procedur na wypadek wystąpienia sytuacji kryzysowych • organizowanie i prowadzenie doskonalenia zawodowego z zakresu postępowania w sytuacjach kryzysowych • przegląd i aktualizacja obowiązujących procedur Państwowa Straż Pożarna • dokonanie przeglądu i aktualizacji procedur postępowania w przypadku wystąpienia zdarzeń z użyciem środków niebezpiecznych, w tym chemicznych, biologicznych, substancji promieniotwórczych i/lub materiałów jądrowych oraz ich uzgodnienie z właściwymi podmiotami

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

odpowiadający za wymianę z punktami kontaktowymi innych państw członkowskich UE danych dotyczących sytuacji kryzysowej w lotnictwie cywilnym

państwowym „Porty Lotnicze" • o transporcie kolejowym • o drogach publicznych

Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego • określanie na podstawie oceny stopnia zagrożenia o charakterze terrorystycznym lotów wysokiego ryzyka • wprowadzanie dodatkowych środków ochrony bezpieczeństwa pasażerów, bagażu, ładunków oraz przesyłek pocztowych Minister właściwy do spraw gospodarki morskiej • zatwierdzanie w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych oceny stanu ochrony i planu ochrony portu oraz poprawek do tych dokumentów • ochrona portów morskich i żeglugi morskiej, w tym wykonywanie zadań obronnych oraz zadań o charakterze niemilitarnym, w szczególności zapobieganie zdarzeniom o charakterze terrorystycznym • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Dyrektor właściwego urzędu morskiego • ochrona portów morskich i żeglugi morskiej, w tym wykonywanie zadań obronnych oraz zadań o charakterze niemilitarnym, w szczególności zapobieganie zdarzeniom o charakterze terrorystycznym • sprawowanie nadzoru nad wdrożeniem planu ochrony portu • opracowanie planu ochrony portu Morska Służba Poszukiwania i Ratownictwa • realizacja zadań punktu odbioru alertu przez Morskie Ratownicze Centrum Koordynacyjne o charakterze niemilitarnym, w szczególności zapobiegania zdarzeniom o charakterze terrorystycznym Minister właściwy do spraw administracji publicznej • wydanie w drodze zarządzenia wytycznych do wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • zatwierdzenie wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego i ich aktualizacji • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego • określenie w drodze rozporządzenia szczegółowej organizacji sposobu funkcjonowania oraz realizacji zadań centrów powiadamiania ratunkowego uwzględniając potrzeby systemu powiadamiania ratunkowego, w zakresie jego sprawnego funkcjonowania • nadzór nad funkcjonowaniem systemu powiadamiania ratunkowego

rozporządzenie MI: • w sprawie Krajowego Programu Ochrony Lotnictwa Cywilnego ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o działach administracji rządowej • o ochronie żeglugi i portów morskich • o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o systemie powiadamiania ratunkowego

Część A KPZK str. 174

ZDARZENIE O CHARAKTERZE TERRORYSTYCZNYM

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

ustawy: • o działach administracji rządowej • o Państwowym Ratownictwie Medycznym • o zarządzaniu kryzysowym ustawy: • prawo telekomunikacyjne • o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa • o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne • o zarządzaniu kryzysowym

Minister właściwy do spraw informatyzacji • monitorowanie wdrażania Strategii Cyberbezpieczeństwa RP i realizacja planów działań na rzecz wdrożenia Strategii • gromadzenie informacji o incydentach poważnych, które dotyczą lub zostały przekazane przez inne państwo członkowskie UE • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej • nadzór nad przygotowaniem przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych i operatorów pocztowych technicznych i organizacyjnych warunków prowadzenia kontroli operacyjnej treści przekazów telekomunikacyjnych i przesyłek pocztowych • wykrywanie, lokalizowanie i eliminowanie źródeł szkodliwych zakłóceń • aktualizowanie procedur wprowadzania ograniczeń w działalności telekomunikacyjnej Przedsiębiorcy telekomunikacyjni • przygotowywanie technicznych i organizacyjnych warunków prowadzenia kontroli operacyjnej treści przekazów telekomunikacyjnych • aktualizowanie procedur technicznych i organizacyjnych wprowadzania ograniczeń w działalności telekomunikacyjnej Pełnomocnik Rządu do Spraw Cyberbezpieczeństwa • upowszechnianie nowych rozwiązań i inicjowanie działań w zakresie zapewnienia cyberbezpieczeństwa na poziomie krajowym • inicjowanie krajowych ćwiczeń w zakresie cyberbezpieczeństwa • współpraca w sprawach związanych z cyberbezpieczeństwem z innymi państwami, organizacjami oraz instytucjami międzynarodowymi Minister właściwy do spraw łączności • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Operatorzy pocztowi • przygotowywanie technicznych i organizacyjnych warunków prowadzenia kontroli

ustawa: • o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa

ustawy: • prawo pocztowe • o zarządzaniu kryzysowym

Część A KPZK str. 175

ZDARZENIE O CHARAKTERZE TERRORYSTYCZNYM

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

operacyjnej przesyłek pocztowych • aktualizowanie procedur technicznych i organizacyjnych wprowadzania ograniczeń w działalności pocztowej Minister Obrony Narodowej • opracowywanie planów oraz organizacja szkoleń i ćwiczeń • przygotowanie jednostek Wojsk Specjalnych, Żandarmerii Wojskowej i Sił Powietrznych do użycia w sytuacji wystąpienia zdarzenia o charakterze terrorystycznym • realizacja działań w zakresie wykonywania przez podległe i nadzorowane służby obowiązków polegających na uzgadnianiu planów ochrony portu w celu zapobieżenia, ograniczenia lub usunięcia poważnego i bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącego statkom, obiektom portowym i portom oraz związanej z nimi infrastrukturze, powstałego na skutek użycia statku lub obiektu pływającego jako środka ataku terrorystycznego, włącznie z wydaniem decyzji o zastosowaniu na polskich obszarach morskich niezbędnych środków, do zatopienia tego statku lub obiektu pływającego • w przypadkach niecierpiących zwłoki wydawanie, na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych, decyzji o użyciu oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej do pomocy oddziałom i pododdziałom Policji • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Rządowe Centrum Bezpieczeństwa • analizowanie i ocenianie możliwości wystąpienia zagrożeń lub ich rozwoju • koordynowanie obiegu informacji i ich weryfikacja • opracowanie i aktualizowanie Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego • organizowanie, prowadzenie i koordynacja przygotowania krajowych szkoleń i ćwiczeń z zakresu zarządzania kryzysowego oraz współpraca w tym zakresie z właściwymi w sprawach ćwiczeń i szkoleń komórkami organizacyjnymi urzędów administracji publicznej • przygotowywanie opinii na potrzeby uzgadniania przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • opiniowanie opracowanych przez ministrów oraz kierowników urzędów centralnych planów zarządzania kryzysowego oraz uzgadnianie wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • zatwierdzenie planów ochrony IK • przy zagrożeniu wystąpienia sytuacji kryzysowej przygotowanie uruchomienia procedur ZK oraz opracowanie komunikatu ostrzegawczego w ramach Alertu RCB • obsługa RZZK

ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

Część A KPZK str. 176

ZDARZENIE O CHARAKTERZE TERRORYSTYCZNYM

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

Wojewoda • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego • przygotowanie systemów alarmowania i ostrzegania • prowadzenie szkoleń, ćwiczeń i treningów z zakresu zarządzania kryzysowego • monitorowanie, analizowanie i prognozowanie rozwoju zagrożeń na obszarze województwa • dostarczanie niezbędnych informacji dotyczących aktualnego stanu bezpieczeństwa dla wojewódzkiego zespołu zarządzania kryzysowego działającego w urzędzie obsługującym ministra właściwego do spraw wewnętrznych oraz RCB • realizacja działań w zakresie ochrony żeglugi i portów w sprawie uzgadniania planu ochrony portu (realizują Wojewodowie posiadający obiekty podlegające ochronie) • przekazywanie do wiadomości publicznej informacji związanych z zagrożeniami • planowanie użycia pododdziałów lub oddziałów SZ RP do wykonywania zadań • zwołanie WZZK

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o wojewodzie i administracji rządowej w województwie

Część A KPZK str. 177

SKAŻENIE PROMIENIOTWÓRCZE

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania Minister właściwy do spraw klimatu • opracowywanie, nie rzadziej niż co 10 lat, strategii i polityki w zakresie rozwoju bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej RP Prezes Państwowej Agencji Atomistyki • opracowywanie podstawowych zagrożeń projektowych, tj. dokumentu zawierającego charakterystykę, a w szczególności cechy, motywację, zamiary, możliwości oraz sposoby działania podmiotów, zarówno z wewnątrz, jak i spoza jednostki organizacyjnej, mogących dążyć do czynów takich jak kradzież, nieupoważnione użycie, cyberatak, akt terroru lub sabotaż, które uwzględnia się przy opracowywaniu systemu ochrony fizycznej materiałów jądrowych lub obiektów jądrowych • przygotowywanie projektów dokumentów dotyczących polityki państwa w obszarze zapewnienia bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej oraz odpowiednich przepisów (ustawy - Prawo atomowe i aktów wykonawczych do tej ustawy) uwzględniających program rozwoju energetyki jądrowej oraz zagrożenia wewnętrzne i zewnętrzne • sprawowanie nadzoru nad działalnością związaną z narażeniem na promieniowanie jonizujące oraz przeprowadzanie kontroli w tym zakresie, jak również wydawanie decyzji w sprawach zezwoleń i uprawnień związanych z tego typu działalnością • wydawanie zaleceń technicznych i organizacyjnych w sprawach bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej • wykonywanie zadań związanych z oceną sytuacji radiacyjnej kraju w warunkach normalnych i w sytuacji zdarzeń radiacyjnych • prowadzenie ewidencji i kontroli źródeł promieniotwórczych oraz materiałów jądrowych, ochrony fizycznej źródeł promieniotwórczych oraz materiałów i obiektów jądrowych • organizowanie kampanii promujących stosowanie środków mających na celu zapobieganie przenikaniu radonu do nowych budynków • monitorowanie stosowania środków mających na celu zapobieganie przenikaniu radonu do nowych budynków •

Podstawa prawna ustawa: • prawo atomowe

Podmiot współpracujący - zadania Rada Ministrów • wydanie rozporządzeń na podstawie art. 6a, art. 6b, art. 36c ust. 3, art. 36d ust. 3, art. 37e ust. 11, art. 43 ust. 10, art.75, art. 86g, art. 86i ust. 7, art. 86m ust. 7, art. 86o ust. 3, art. 87 pkt 3, art. 92 ust. 4 i art. 97 ust. 4 ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. Prawo atomowe (Dz.U. z 2021 poz. 623) Prezes Rady Ministrów • wydawanie decyzji w sprawie tworzenia rezerw strategicznych Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych • realizacja decyzji w sprawie tworzenia rezerw strategicznych Minister właściwy do spraw wewnętrznych • analizowanie zagrożeń o zasięgu krajowym, uwzględniając kategoryzację zagrożeń oraz przepisy rozporządzenia wydanego przez Radę Ministrów określające zakres analizy zagrożeń dokonywanej przez kierownika jednostki organizacyjnej, wojewodę i ministra właściwego do spraw wewnętrznych oraz formę, w jakiej kierownik jednostki organizacyjnej i wojewoda przedstawiają wnioski z analizy zagrożeń, a następnie sporządzanie wniosków z ww. analizy zagrożeń

Podstawa prawna ustawa: • prawo atomowe

ustawa: • o rezerwach strategicznych ustawy: • prawo atomowe • o Straży Granicznej • o Policji

Straż Graniczna • kontrola we współpracy ze Służbą Celno-Skarbową transgranicznego przemieszczania materiałów promieniotwórczych i jądrowych • monitorowanie stanu bezpieczeństwa radiacyjnego w zasięgu terytorialnym przejścia granicznego oraz realizowania w ramach ochrony szlaków komunikacyjnych czynności kontrolnych przewozu towarów niebezpiecznych na drogach i parkingach Policja • udzielanie wsparcia dla działań związanych z zabezpieczeniem przewozu materiałów promieniotwórczych na terytorium kraju oraz współdziałania w tym zakresie z przedstawicielami dozoru jądrowego Minister właściwy do spraw energii • nadzór nad działalnością Narodowego Centrum Badań Jądrowych będącego operatorem reaktora badawczego „Maria” oraz polskim producentem i dystrybutorem preparatów izotopowych wykorzystywanych w medycynie, nauce, przemyśle i ochronie środowiska • nadzór nad działaniami Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów Promieniotwórczych z siedzibą w Otwocku-Świerku (wykonywanie działalności w zakresie postępowania

ustawa: • prawo atomowe rozporządzenie RM: • w sprawie przejęcia przez ministrów funkcji organu sprawującego nadzór nad instytutami badawczymi

Część A KPZK str. 178

SKAŻENIE PROMIENIOTWÓRCZE

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie FAZA ZAPOBIEGANIA

Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania z odpadami promieniotwórczymi i wypalonym paliwem jądrowym)

Minister Obrony Narodowej • monitorowanie źródeł zagrożeń skażeniami i skażeń, mogących powodować zagrożenie dla jednostek wojskowych i instytucji • wykrywanie i rozpoznanie skażeń promieniotwórczych • ostrzeganie i powiadamianie wojsk i instytucji wojskowych o zagrożeniu skażeniami Minister właściwy do spraw rolnictwa Inspekcja Weterynaryjna • prowadzenie monitorowania substancji niedozwolonych, skażeń promieniotwórczych u zwierząt, w ich wydzielinach i wydalinach, w tkankach lub narządach zwierząt, w produktach pochodzenia zwierzęcego, w wodzie przeznaczonej do pojenia zwierząt oraz paszach Minister właściwy do spraw finansów publicznych Służba Celno-Skarbowa • w przypadku wystąpienia skażenia promieniotwórczego poza terytorium RP współpraca z SG w zakresie kontroli transgranicznego przemieszczania materiałów promieniotwórczych i jądrowych • zatrzymywanie i cofanie z granicy państwowej do nadawcy szkodliwych materiałów jądrowych i promieniotwórczych

Podstawa prawna nadzorowanymi dotychczas przez kierowników urzędów centralnych, wojewodów lub przez inne jednostki organizacyjne ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

ustawa: • o Inspekcji Weterynaryjnej

ustawy: • prawo atomowe • o Krajowej Administracji Skarbowej • o obrocie z zagranicą towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

Część A KPZK str. 179

SKAŻENIE PROMIENIOTWÓRCZE

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie FAZA ZAPOBIEGANIA

Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania • sporządzanie i aktualizacja jednolitego wykazu obiektów, instalacji, urządzeń i usług wchodzących w skład IK • sporządzanie analiz i prognoz dotyczących możliwości wystąpienia zagrożeń istotnych dla krajowej IK • obsługa RZZK Wojewoda • analizowanie i ocenianie ryzyka • ocena możliwych strat ludzkich, mienia i infrastruktury • analiza zagrożeń, jakie mogą wystąpić w związku z działalnościami wykonywanymi na terenie województwa, uwzględniająca kategoryzację zagrożeń oraz przepisy rozporządzenia wydanego przez Radę Ministrów określające zakres analizy zagrożeń dokonywanej przez kierownika jednostki organizacyjnej, wojewodę i ministra właściwego do spraw wewnętrznych oraz formę, w jakiej kierownik jednostki organizacyjnej i wojewoda przedstawiają wnioski z analizy zagrożeń, a następnie sporządzanie wniosków z tej analizy

Podstawa prawna

ustawy: • o wojewodzie i administracji rządowej w województwie • prawo atomowe

Część A KPZK str. 180

SKAŻENIE PROMIENIOTWÓRCZE

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania Minister właściwy do spraw wewnętrznych • współpraca z ministrem właściwym do spraw klimatu w opracowaniu krajowego planu działania w zakresie podniesienia poziomu bezpieczeństwa jądrowego krajowych obiektów jądrowych, w przypadku gdy uzasadniają to wyniki analizy sprawozdania z przeglądu określonych aspektów technicznych i organizacyjnych związanych z funkcjonowaniem obiektów jądrowych przekazanej przez Prezesa Państwowej Agencji Atomistyki • opracowanie oraz uzgodnienie z Prezesem Państwowej Agencji Atomistyki oraz ministrem właściwym do spraw administracji publicznej krajowego planu postępowania awaryjnego, a następnie aktualizacja dokumentu • opracowanie systemu zarządzania sytuacjami zdarzeń radiacyjnych mogących powodować zagrożenie o zasięgu krajowym • zapewnienie koordynacji współdziałania między krajowymi lub zagranicznymi organami właściwymi w zakresie planowania i przygotowania działań interwencyjnych w przypadku zdarzenia radiacyjnego, jeśli strefa planowania awaryjnego przekracza obszar jednego województwa lub granice RP • opiniowanie, co do wykonalności przeprowadzenia działań interwencyjnych projektu, decyzji administracyjnej Prezesa PAA zatwierdzającej dystanse rozszerzonego planowania oraz planowania spożycia i kontroli towarów • zapewnianie koordynacji działań w zakresie przygotowania i reagowania na zdarzenia radiacyjne powodujące zagrożenie publiczne o zasięgu krajowym, w tym współdziałania organów, służb i instytucji wskazanych w krajowym planie postępowania awaryjnego • koordynacja planowania i zgłaszania przez wojewodów potrzeb w zakresie tworzenia przez RARS rezerw strategicznych stabilnego jodu • przeprowadzanie okresowo, nie rzadziej niż co 3 lata, ćwiczeń w celu przeglądu i aktualizacji krajowego planu postępowania awaryjnego • współpraca w uzgadnianiu zarządzeń w sprawie wytycznych do wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • współpraca w uzgodnieniu wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego i ich aktualizacji • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego • współpraca w zakresie wydania rozporządzenia określającego szczegółową organizację, sposób funkcjonowania oraz realizację zadań centrów powiadamiania ratunkowego • nadzór nad funkcjonowaniem krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego • współpraca z MON w zakresie opracowywania, aktualizacji oraz uruchamiania

Podstawa prawna ustawy: • prawo atomowe • o systemie powiadamiania ratunkowego • o zarządzaniu kryzysowym • o ochronie przeciwpożarowej rozporządzenie RM: • w sprawie systemów wykrywania skażeń i powiadamiania o ich wystąpieniu oraz właściwości organów w tych sprawach

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

Prezes Rady Ministrów • wydawanie decyzji o udostępnieniu rezerw strategicznych Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych • zorganizowanie udostępnienia rezerw strategicznych w celu wsparcia realizacji zadań w zakresie bezpieczeństwa i obronności państwa, odtworzenia IK, złagodzenia zakłóceń w ciągłości dostaw służących funkcjonowaniu gospodarki i zaspokojeniu podstawowych potrzeb obywateli, ratowania ich życia i zdrowia, a także wypełnienia zobowiązań międzynarodowych RP • poinformowanie podmiotu, któremu udostępnione rezerwy strategiczne będą wydane, o miejscu i terminie ich wydania, a także o wymaganiach dotyczących ich przetransportowania oraz przetrzymania, jeżeli jest taka potrzeba • sprawdzenie warunków przetransportowania udostępnionych rezerw strategicznych oraz ich przetrzymania, jeżeli jest taka potrzeba, a odrębne przepisy nie stanowią inaczej • zapewnienie przetworzenia udostępnionych rezerw strategicznych, jeżeli jest to konieczne • przetransportowanie udostępnionych rezerw strategicznych oraz zorganizowanie innych usług logistycznych, jeżeli jest to konieczne Odbiór, ochrona, dystrybucja, przetrzymanie, wykorzystanie udostępnionych rezerw strategicznych zgodnie z ich przeznaczeniem oraz ich ewentualny zwrot leży po stronie podmiotu, któremu rezerwy zostały wydane. Odbiorca zapewnia przetransportowanie udostępnionych rezerw strategicznych, z zachowaniem odpowiednich warunków, jeżeli jest to wymagane, o ile Agencja nie zapewnia ich przetransportowania Minister właściwy do spraw klimatu • opracowanie we współpracy z ministrem właściwym do spraw energii oraz ministrem właściwym do spraw wewnętrznych, krajowego planu działania w zakresie podniesienia poziomu bezpieczeństwa jądrowego krajowych obiektów jądrowych, w przypadku gdy uzasadniają to wyniki analizy sprawozdania z przeglądu określonych aspektów technicznych i organizacyjnych związanych z funkcjonowaniem obiektów jądrowych przekazanej przez Prezesa Państwowej Agencji Atomistyki • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego

ustawa: • o rezerwach strategicznych

ustawy: • prawo atomowe • o zarządzaniu kryzysowym

Prezes Państwowej Agencji Atomistyki • ocenianie sytuacji radiacyjnej kraju • utrzymywanie ekipy dozymetrycznej Prezesa Państwowej Agencji Atomistyki przygotowanej do wsparcia służb podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych w zakresie rozpoznania sytuacji radiacyjnej i reagowania

Część A KPZK str. 181

SKAŻENIE PROMIENIOTWÓRCZE

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania planów i procedur współdziałania organów i jednostek nadzorowanych i podległych w realizacji zadań w ramach KSWSiA • prowadzenie wraz z Ministrem Obrony Narodowej oraz ministrem właściwym ds. administracji publicznej, we współpracy z wojewodami ogólnokrajowych ćwiczeń i treningów w ramach KSWSiA • zapewnienie wyposażenia służb mundurowych w odpowiednie środki ochrony osobistej i sprzęt dozymetryczny Straż Graniczna • w przypadku podwyższonego zagrożenia – zintensyfikowanie czynności kontroli radiometrycznej towarów i osób przekraczających granicę

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

w przypadku zaistnienia zdarzeń radiacyjnych • współdziałanie z organami administracji publicznej w sprawach związanych z bezpieczeństwem jądrowym i ochroną radiologiczną • sporządzanie sprawozdań z przeglądu określonych aspektów technicznych i organizacyjnych związanych z funkcjonowaniem obiektów jądrowych i ich przekazywanie do analizy ministrowi właściwemu do spraw klimatu, ministrowi właściwemu do spraw energii oraz ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych • prowadzenie działań związanych z informacją społeczną, edukacją i popularyzacją oraz informacją naukowo-techniczną i prawną w dziedzinie atomistyki, a zwłaszcza przekazywanie ludności informacji na temat promieniowania jonizującego i jego oddziaływania na zdrowie człowieka i środowisko naturalne, a także informowanie o możliwych do zastosowania środkach zaradczych w przypadku wystąpienia zdarzeń radiacyjnych • uzgadnianie krajowego planu postępowania awaryjnego Minister właściwy do spraw administracji publicznej • wydanie w drodze zarządzenia wytycznych do wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • zatwierdzenie wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego i ich aktualizacji • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego • określenie w drodze rozporządzenia szczegółowej organizacji sposobu funkcjonowania oraz realizacji zadań centrów powiadamiania ratunkowego, uwzględniając potrzeby systemu powiadamiania ratunkowego, w zakresie jego sprawnego funkcjonowania • nadzór nad funkcjonowaniem systemu powiadamiania ratunkowego • uzgadnianie krajowego planu postępowania awaryjnego • prowadzenie wraz z Ministrem Obrony Narodowej oraz ministrem właściwym ds. wewnętrznych, we współpracy z wojewodami ogólnokrajowych ćwiczeń i treningów w ramach KSWSiA

Minister właściwy do spraw zdrowia • przygotowanie sił i środków do zapewnienia opieki medycznej w warunkach sytuacji kryzysowej • współpraca z ministrem właściwym ds. wewnętrznych w zakresie planowania i tworzenia rezerw strategicznych stabilnego jodu • określenie dawek preparatów ze stabilnym jodem, w jakie wyposaża się osoby z ogółu ludności znajdujące się w strefie wewnętrznej oraz opracowanie informacji

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o systemie powiadamiania ratunkowego • prawo atomowe • o ochronie przeciwpożarowej rozporządzenie RM: • w sprawie systemów wykrywania skażeń i powiadamiania o ich wystąpieniu oraz właściwości organów w tych sprawach ustawy: • o działach administracji rządowej • o Państwowym Ratownictwie Medycznym • prawo atomowe • o Państwowej Inspekcji

Część A KPZK str. 182

SKAŻENIE PROMIENIOTWÓRCZE

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

dotyczących stosowania tych preparatów • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Państwowa Inspekcja Sanitarna • przygotowanie do pomiarów zawartości izotopów promieniotwórczych w próbkach wody powierzchniowej, wody do picia, mleka oraz w innych produktach żywnościowych

Minister właściwy do spraw rolnictwa • określenie, w porozumieniu z ministrem właściwym ds. finansów publicznych, w drodze rozporządzenia rodzaje wydatków, które mogą być finansowane na pokrycie kosztów IW związanych z prowadzeniem monitorowania substancji niedozwolonych skażeń promieniotwórczych u zwierząt, w ich wydzielinach i wydalinach, w tkankach lub narządach zwierząt, w produktach pochodzenia zwierzęcego, w wodzie przeznaczonej do pojenia zwierząt oraz paszach • przygotowanie i utrzymanie organów IW niezbędnych do przeprowadzania kontroli po zdarzeniu radiacyjnym żywności pochodzenia zwierzęcego i pasz na zgodność z maksymalnymi dozwolonymi poziomami skażeń promieniotwórczych, zgodnie z przepisami obowiązującymi w UE • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego

Sanitarnej • o zarządzaniu kryzysowym rozporządzenie RM: • w sprawie stacji wczesnego wykrywania skażeń promieniotwórczych i placówek prowadzących pomiary skażeń promieniotwórczych ustawy: • o Inspekcji Weterynaryjnej • o zarządzaniu kryzysowym rozporządzenie RM: • w sprawie określenia podmiotów właściwych w sprawach kontroli po zdarzeniu radiacyjnym żywności i środków żywienia zwierząt na zgodność z maksymalnymi dopuszczalnymi poziomami skażeń promieniotwórczych ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

ustawy: • o rezerwach strategicznych • prawo atomowe

Część A KPZK str. 183

SKAŻENIE PROMIENIOTWÓRCZE

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

sprawozdania z przeglądu określonych aspektów technicznych i organizacyjnych związanych z funkcjonowaniem obiektów jądrowych przekazanej przez Prezesa Państwowej Agencji Atomistyki • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Minister właściwy do spraw finansów publicznych • określenie, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rolnictwa w drodze rozporządzenia rodzajów wydatków, które mogą być finansowane na pokrycie kosztów IW związanych z prowadzenie monitorowania substancji niedozwolonych, skażeń promieniotwórczych u zwierząt, w ich wydzielinach i wydalinach, w tkankach lub narządach zwierząt, w produktach pochodzenia zwierzęcego, w wodzie przeznaczonej do pojenia zwierząt oraz paszach • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Minister Obrony Narodowej • monitoring i ocena sytuacji skażeń • przygotowanie wydzielonych pododdziałów i oddziałów SZ RP do wsparcia działań organów administracji publicznej • monitorowanie gotowości do działania oddziałów i pododdziałów SZ RP wydzielonych do użycia w sytuacjach kryzysowych • nadzorowanie i koordynowanie funkcjonowania KSWSiA przy pomocy Centrum Dyspozycyjnego, którego rolę pełni Centralny Ośrodek Analizy Skażeń Sił Zbrojnych w sytuacji wprowadzenia stanu nadzwyczajnego, po wydaniu decyzji o uruchomieniu • organizowanie ogólnokrajowych ćwiczeń i treningów w ramach KSWSiA wraz z ministrem właściwym ds. wewnętrznych oraz ministrem właściwym do spraw administracji publicznej we współpracy z wojewodami • zapewnienie Indywidualnych Środków Ochrony Przed Skażeniami (ISOPS) podległemu stanowi osobowemu zgodnie z poziomem zagrożenia • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego

• o zarządzaniu kryzysowym

ustawy: • o Inspekcji Weterynaryjnej • o finansach publicznych • o zarządzaniu kryzysowym

ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym rozporządzenia RM: • w sprawie systemów wykrywania skażeń i powiadamiania o ich wystąpieniu oraz właściwości organów w tych sprawach • w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Obrony Narodowej decyzja MON: • w sprawie organizacji, zadań i funkcjonowania Systemu Wykrywania Skażeń Sił Zbrojnych RP ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

Część A KPZK str. 184

SKAŻENIE PROMIENIOTWÓRCZE

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

administracji publicznej • przygotowywanie opinii na potrzeby uzgadniania przez ministra właściwego ds. administracji publicznej wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • opiniowanie opracowanych przez ministrów oraz kierowników urzędów centralnych planów zarządzania kryzysowego oraz uzgadnianie wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • zatwierdzanie planów ochrony IK • przy zagrożeniu wystąpienia sytuacji kryzysowej przygotowanie uruchomienia procedur ZK oraz opracowanie komunikatu ostrzegawczego w ramach Alertu RCB • obsługa RZZK Wojewoda • uzgadnianie projektu zakładowego planu postępowania awaryjnego, w przypadku działalności związanej z narażeniem zakwalifikowanej do I lub II kategorii zagrożeń • opracowanie oraz uzgodnienie projektu z państwowym wojewódzkim inspektorem sanitarnym wojewódzkiego planu postępowania awaryjnego • opracowanie systemu zarządzania sytuacjami zdarzeń radiacyjnych o zasięgu wojewódzkim • opiniowanie, co do wykonalności przeprowadzenia działań interwencyjnych, projektu decyzji administracyjnej Prezesa PAA zatwierdzającej dystanse rozszerzonego planowania oraz planowania spożycia i kontroli towarów • współdziałanie z kierownikiem jednostki organizacyjnej wykonującej działalność zakwalifikowaną do I kategorii zagrożeń w celu zapewnienia właściwego przygotowania oraz reagowania na zdarzenia radiacyjne w strefach planowania awaryjnego • określanie dla podległych organów i służb rozwiązań organizacyjnych i technicznych na wypadek zdarzenia radiacyjnego powodującego zagrożenie publiczne o zasięgu wojewódzkim albo krajowym wojewoda • w przypadku zlokalizowania na terenie województwa jednostki organizacyjnej wykonującej działalność zakwalifikowaną do I kategorii zagrożeń, zapewnienie przynajmniej jednej funkcjonującej na terenie województwa jednostki ochrony zdrowia, która jest przygotowana do udzielania pomocy osobom poszkodowanym w wyniku zdarzenia radiacyjnego spowodowanego działalnością takiej jednostki organizacyjnej, w tym pracownikom tej jednostki organizacyjnej oraz osobom z ogółu ludności przebywającym w strefie planowania awaryjnego • realizowanie zadań w zakresie zakupu, przechowywania, dystrybucji, wymiany i unieszkodliwiania preparatów ze stabilnym jodem niezbędnych do właściwego przygotowania i prowadzenia działania interwencyjnego na terenie strefy

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o wojewodzie i administracji rządowej w województwie • prawo atomowe rozporządzenie RM: • w sprawie planów postępowania awaryjnego w przypadku zdarzeń radiacyjnych

Część A KPZK str. 185

SKAŻENIE PROMIENIOTWÓRCZE

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

planowania awaryjnego, w tym tworzenie dodatkowego zapasu preparatów ze stabilnym jodem na potrzeby prowadzenia działania interwencyjnego w tej strefie • zapewnianie koordynacji działań w zakresie przygotowania i reagowania na zdarzenia radiacyjne powodujące zagrożenie publiczne o zasięgu wojewódzkim, w tym współdziałania organów, służb i instytucji wskazanych w wojewódzkim planie postępowania awaryjnego • uzgadnianie zakresu i scenariusza pierwszego ćwiczenia z zakresu przygotowania i postępowania awaryjnego na wypadek wystąpienia zdarzenia radiacyjnego, którego zasięg skutków może wykraczać poza teren jednostki organizacyjnej, przeprowadzanego przez kierownika jednostki organizacyjnej przed pierwszym załadunkiem paliwa jądrowego do obiektu jądrowego • przeprowadzenie okresowych ćwiczeń w celu przeglądu i aktualizacji planów postępowania awaryjnego • przygotowanie systemów alarmowania i ostrzegania • wydanie komunikatu wyprzedzającego w drodze aktu prawa miejscowego • prowadzenie szkoleń, ćwiczeń i treningów z zakresu zarządzania kryzysowego • edukacja mieszkańców terenów zagrożonych w zakresie prawidłowych zachowań przed i w czasie skażenia • utrzymanie wojewódzkich stacji sanitarno-epidemiologicznych przygotowanych do rozpoznania sytuacji radiacyjnej i reagowania w przypadku zaistnienia zdarzeń radiacyjnych • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego • zwołanie WZZK Komendant Wojewódzki PSP • uzgadnianie projektu zakładowego planu postępowania awaryjnego w sytuacji wystąpienia zdarzenia radiacyjnego w przypadku działalności związanej z narażeniem zakwalifikowanej do I lub II kategorii zagrożeń Komendant Wojewódzki Policji • uzgadnianie projektu zakładowego planu postępowania awaryjnego w sytuacji wystąpienia zdarzenia radiacyjnego w przypadku działalności związanej z narażeniem zakwalifikowanej do I lub II kategorii zagrożeń

Część A KPZK str. 186

ZBIOROWE ZAKŁÓCENIE PORZĄDKU PUBLICZNEGO

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Rada Ministrów (minister odpowiedzialny za dział administracji rządowej, w którym potencjalnie może wystąpić zagrożenie np. oświata i wychowanie, praca, wyznania oraz mniejszości narodowe i etniczne, kultura i ochrona dziedzictwa narodowego, rolnictwo, zdrowie itd.) • przygotowywanie propozycji zapobiegania potencjalnym zakłóceniom (m.in. tworzenie rozwiązań prawnych, opracowanie strategii, polityk, dokumentów kierunkowych) i przedstawianie ich Radzie Ministrów do zatwierdzenia. Realizacja przyjętych przez Radę Ministrów rozwiązań zgodnie z właściwością

ustawa: • o działach administracji rządowej

Podmiot współpracujący - zadania Prezes Rady Ministrów • wydawanie decyzji w sprawie tworzenia rezerw strategicznych Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych • realizacja decyzji w sprawie tworzenia rezerw strategicznych Minister właściwy do spraw pracy • przeciwdziałanie negatywnym zjawiskom na rynku pracy • podział środków Funduszu Pracy, w szczególności rezerwy ministra właściwego do spraw pracy Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego • koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego • przeciwdziałanie konfliktom społecznym poprzez prowadzenie dialogu społecznego z instytucjami dialogu społecznego i ciałami dialogowymi, monitoring konfliktów oraz monitoring instytucji ds. dialogu • prowadzenie prac projektujących rozwój dialogu społecznego, jego promocję oraz monitoring • zapobieganie konfliktom społecznym poprzez desygnowanie, na wniosek wojewody, jako Przewodniczącego Wojewódzkiej Rady Dialogu Społecznego, mediatorów z misją dobrej woli oraz mediatorów do postępowań mediacyjnych w sporach zbiorowych pracy Minister właściwy do spraw wewnętrznych • przeciwdziałanie zagrożeniom bezpieczeństwa ludzi i ich mienia Minister właściwy do spraw zdrowia • zapewnienie dostępu do podstawowych świadczeń opieki zdrowotnej Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania • zapewnienie dostępu do edukacji dzieci i młodzieży Minister właściwy ds. szkolnictwa wyższego i nauki • finansowanie szkolnictwa wyższego i badań naukowych Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego • finansowanie ochrony dziedzictwa narodowego, działalności kulturalnej oraz wyższego szkolnictwa artystycznego

Podstawa prawna ustawa: • o rezerwach strategicznych ustawy: • o działach administracji rządowej • o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy ustawy: • o Radzie Dialogu Społecznego i innych instytucjach dialogu społecznego • o rozwiązywaniu sporów zbiorowych

ustawa: • o działach administracji rządowej ustawa: • o działach administracji rządowej ustawa: • o działach administracji rządowej ustawa: • o działach administracji rządowej ustawa: • o działach administracji rządowej

Część A KPZK str. 187

ZBIOROWE ZAKŁÓCENIE PORZĄDKU PUBLICZNEGO

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie FAZA ZAPOBIEGANIA

Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

Dysponent części budżetu państwa wykonujący zadania jako podmiot wiodący lub współpracujący, właściwy dla danego zagrożenia

ustawy kompetencyjne służb właściwych w zakresie bezpieczeństwa

Minister właściwy do spraw budżetu • uwzględnienie w projekcie ustawy budżetowej na rok następny środków finansowych na realizację celu związanego z poprawą funkcjonowania służb bezpieczeństwa powszechnego i porządku publicznego Minister właściwy do spraw finansów publicznych Minister właściwy do spraw gospodarki Minister właściwy do spraw rolnictwa Minister właściwy do spraw sprawiedliwości Minister właściwy do spraw transportu • zaangażowanie w prowadzenie dialogu społecznego oraz wsparcie jego rozwoju celem zapobiegania zagrożeniom, konfliktom społecznym oraz rozwiązywania problemów Rządowe Centrum Bezpieczeństwa • koordynacja przygotowania i aktualizacji Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego sporządzanego przez ministrów kierujących działami administracji rządowej, kierowników urzędów centralnych oraz wojewodów • opracowanie i aktualizacja we współpracy z właściwymi ministrami i kierownikami urzędów centralnych NPOIK • opracowanie i aktualizacja szczegółowych kryteriów pozwalających wyodrębnić obiekty, instalacje, urządzenia i usługi wchodzące w skład systemów IK • sporządzanie i aktualizacja jednolitego wykazu obiektów, instalacji, urządzeń i usług wchodzących w skład IK • sporządzanie analiz i prognoz dotyczących możliwości wystąpienia zagrożeń istotnych dla krajowej IK • obsługa RZZK Wojewoda • analizowanie i ocenianie zagrożeń • ocenianie możliwych strat ludzkich, mienia i infrastruktury

Wieloletni Plan Finansowy Państwa ustawy: • o radzie dialogu społecznego i innych instytucjach dialogu społecznego • o działach administracji rządowej ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o wojewodzie i administracji rządowej w województwie

Część A KPZK str. 188

ZBIOROWE ZAKŁÓCENIE PORZĄDKU PUBLICZNEGO

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Minister właściwy do spraw wewnętrznych • ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego • współpraca w uzgadnianiu zarządzeń w sprawie wytycznych do wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • współpraca w uzgodnieniu wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego i ich aktualizacji • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego • współpraca w zakresie wydania rozporządzenia określającego szczegółową organizację, sposób funkcjonowania oraz realizację zadań centrów powiadamiania ratunkowego

ustawy: • o działach administracji rządowej • o zarządzaniu kryzysowym • o systemie powiadamiania ratunkowego rozporządzenie PRM: • w sprawie szczegółowego zakresu działania MSWiA

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

ustawa: • o rezerwach strategicznych

Odbiór, ochrona, dystrybucja, przetrzymanie, wykorzystanie udostępnionych rezerw strategicznych zgodnie z ich przeznaczeniem oraz ich ewentualny zwrot leży po stronie podmiotu, któremu rezerwy zostały wydane. Odbiorca zapewnia przetransportowanie udostępnionych rezerw strategicznych, z zachowaniem odpowiednich warunków, jeżeli jest to wymagane, o ile Agencja nie zapewnia ich przetransportowania

ustawy: • o działach administracji rządowej • o Państwowym Ratownictwie Medycznym • o zarządzaniu kryzysowym rozporządzenie PRM: • w sprawie szczegółowego zakresu działania MZ ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o systemie

Część A KPZK str. 189

ZBIOROWE ZAKŁÓCENIE PORZĄDKU PUBLICZNEGO

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

• opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego • określenie w drodze rozporządzenia szczegółowej organizacji sposobu funkcjonowania oraz realizacji zadań centrów powiadamiania ratunkowego, uwzględniając potrzeby systemu powiadamiania ratunkowego, w zakresie jego sprawnego funkcjonowania • nadzór nad funkcjonowaniem systemu powiadamiania ratunkowego Minister właściwy do spraw pracy • wskazanie mediatorów, z listy uzgadnianej z reprezentatywnymi związkami zawodowymi oraz organizacjami pracodawców, do postępowań mediacyjnych w sporach zbiorowych • monitorowanie przebiegu konfliktu oraz doraźne spotkania z udziałem zainteresowanych stron, w celu określenia stanu zagrożenia oraz możliwości rozwiązania problemu • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Rządowe Centrum Bezpieczeństwa • analizowanie i ocenianie możliwości wystąpienia zagrożeń lub ich rozwoju • koordynowanie obiegu informacji i ich weryfikacja • opracowanie i aktualizowanie Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego • organizowanie, prowadzenie i koordynacja przygotowania krajowych szkoleń i ćwiczeń z zakresu zarządzania kryzysowego oraz współpraca w tym zakresie z właściwymi w sprawach ćwiczeń i szkoleń komórkami organizacyjnymi urzędów administracji publicznej • przygotowywanie opinii na potrzeby uzgadniania przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • opiniowanie opracowanych przez ministrów oraz kierowników urzędów centralnych planów zarządzania kryzysowego oraz uzgadnianie wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • zatwierdzanie planów ochrony IK • przy zagrożeniu wystąpienia sytuacji kryzysowej przygotowanie uruchomienia procedur ZK • obsługa RZZK Wojewoda • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego • przygotowanie systemów alarmowania i ostrzegania • prowadzenie szkoleń, ćwiczeń i treningów z zakresu zarządzania kryzysowego • zwołanie WZZK

powiadamiania ratunkowego

ustawy: • o rozwiązywaniu sporów zbiorowych • o działach administracji rządowej • o zarządzaniu kryzysowym ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o wojewodzie i administracji rządowej w województwie

Część A KPZK str. 190

SILNY MRÓZ / INTENSYWNE OPADY ŚNIEGU

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Wojewoda • analizowanie i ocenianie zagrożeń • ocenianie możliwych strat ludzkich, mienia i infrastruktury • nadzór nad działalnością WINB w zakresie dokonywania przeglądów budynków (prywatnych, handlowych, użyteczności publicznej) pod względem zgodnego z dokumentacją wykonania dachów i pokryć dachowych, szczególnie zamocowania więźby dachowej do stropów oraz prawidłowości wykonania pokryć dachowych

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o wojewodzie i administracji rządowej w województwie • o drogach publicznych

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

Prezes Rady Ministrów • wydawanie decyzji w sprawie tworzenia rezerw strategicznych Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych • realizacja decyzji w sprawie tworzenia rezerw strategicznych Minister właściwy do spraw transportu Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad PKP Polskie Linie Kolejowe SA • realizacja zadań mających na celu zmniejszenie lub ograniczenie zakłóceń w ruchu drogowym i kolejowym wywołanych intensywnymi opadami śniegu / silnym mrozem Minister właściwy do spraw administracji publicznej • wydanie zaleceń w zakresie zapobiegania skutkom silnych mrozów/opadów śniegu • przeciwdziałanie skutkom klęsk żywiołowych i innych podobnych zdarzeń zagrażających bezpieczeństwu powszechnemu

Minister Obrony Narodowej • współudział w rozpoznaniu i ocenie możliwości wystąpienia zagrożenia Minister właściwy do spraw rolnictwa • prowadzenie akcji promocyjnych dotyczących zabezpieczania przed mrozami płodów rolnych oraz drzew i krzewów owocowych Minister właściwy do spraw gospodarki wodnej • nadzór i koordynacja działań Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, regionalnych zarządów gospodarki wodnej i Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowego Instytutu Badawczego • określenie w drodze rozporządzenia, podmiotów, którym państwowa służba hydrologiczno-meteorologiczna i państwowa służba hydrogeologiczna są obowiązane przekazywać biuletyny, prognozy hydrologiczne, meteorologiczne i hydrogeologiczne, komunikaty o bieżącej sytuacji meteorologicznej, hydrologicznej i hydrogeologicznej oraz ostrzeżenia przed żywiołowym działaniem sił przyrody, a także sposób i częstotliwość przekazywania tych informacji oraz sposoby uzyskiwania potwierdzenia otrzymania ostrzeżeń, kierując się względami bezpieczeństwa państwa oraz bezpieczeństwa ludzi i mienia Regionalne Zarządy Gospodarki Wodnej • gromadzenie i przekazywanie informacji

dotyczących

zjawisk

ustawa: • o rezerwach strategicznych ustawa: • o drogach publicznych • o transporcie kolejowym

ustawy: • o działach administracji rządowej • o wojewodzie i administracji rządowej w województwie ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

ustawa: • prawo wodne rozporządzenie MGMiŻŚ: • w sprawie ostrzeżeń, prognoz, komunikatów, biuletynów i roczników państwowej służby hydrologicznometeorologicznej i państwowej służby hydrogeologicznej

lodowych

Część A KPZK str. 191

SILNY MRÓZ / INTENSYWNE OPADY ŚNIEGU

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

na rzekach i związanych z nimi zagrożeniem powodziowym • zapewnienie swobodnego spływu lodów, w ramach posiadanych możliwości technicznych Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy • monitorowanie zagrożeń hydrologiczno-meteorologicznych • opracowywanie i przekazywanie prognoz hydrologicznych oraz meteorologicznych, komunikatów o bieżącej sytuacji meteorologicznej oraz hydrologicznej, ostrzeżeń przed niebezpiecznymi zjawiskami zachodzącymi w atmosferze i hydrosferze • współpraca z organami administracji publicznej w zakresie ograniczania skutków niebezpiecznych zjawisk zachodzących w atmosferze i hydrosferze • opracowywanie komunikatów, biuletynów i raportów hydrologicznych oraz meteorologicznych o aktualnej sytuacji • prowadzenie działań edukacyjnych w zakresie meteorologii i hydrologii • wykonywanie pomiarów i obserwacji meteorologicznych i hydrologicznych Minister właściwy do spraw środowiska Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe • ochrona zasobów leśnych Dysponent części budżetu państwa wykonujący zadania jako podmiot wiodący lub współpracujący, właściwy dla danego zagrożenia Minister właściwy do spraw budżetu • uwzględnienie w projekcie ustawy budżetowej na rok następny środków finansowych na realizację celu związanego z poprawą funkcjonowania służb bezpieczeństwa powszechnego i porządku publicznego Rządowe Centrum Bezpieczeństwa • koordynacja przygotowania i aktualizacji Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego sporządzanego przez ministrów kierujących działami administracji rządowej, kierowników urzędów centralnych oraz wojewodów • opracowanie i aktualizacja we współpracy z właściwymi ministrami i kierownikami urzędów centralnych NPOIK • opracowanie i aktualizacja szczegółowych kryteriów pozwalających wyodrębnić obiekty, instalacje, urządzenia i usługi wchodzące w skład systemów IK • sporządzanie i aktualizacja jednolitego wykazu obiektów, instalacji, urządzeń i usług wchodzących w skład IK • sporządzanie analiz i prognoz dotyczących możliwości wystąpienia zagrożeń istotnych dla krajowej IK • obsługa RZZK

ustawa: • o lasach ustawy kompetencyjne służb właściwych w zakresie bezpieczeństwa Wieloletni Plan Finansowy Państwa ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

Część A KPZK str. 192

SILNY MRÓZ / INTENSYWNE OPADY ŚNIEGU

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania Minister właściwy do spraw administracji publicznej • wydanie w drodze zarządzenia wytycznych do wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • zatwierdzenie wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego i ich aktualizacji • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego • określenie w drodze rozporządzenia szczegółowej organizacji sposobu funkcjonowania oraz realizacji zadań centrów powiadamiania ratunkowego uwzględniając potrzeby systemu powiadamiania ratunkowego, w zakresie jego sprawnego funkcjonowania • nadzór nad funkcjonowaniem systemu powiadamiania ratunkowego

Podstawa prawna ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o systemie powiadamiania ratunkowego

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

Prezes Rady Ministrów • wydawanie decyzji o udostępnieniu rezerw strategicznych Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych • zorganizowanie udostępnienia rezerw strategicznych w celu wsparcia realizacji zadań w zakresie bezpieczeństwa i obronności państwa, odtworzenia IK, złagodzenia zakłóceń w ciągłości dostaw służących funkcjonowaniu gospodarki i zaspokojeniu podstawowych potrzeb obywateli, ratowania ich życia i zdrowia, a także wypełnienia zobowiązań międzynarodowych RP • poinformowanie podmiotu, któremu udostępnione rezerwy strategiczne będą wydane, o miejscu i terminie ich wydania, a także o wymaganiach dotyczących ich przetransportowania oraz przetrzymania, jeżeli jest taka potrzeba • sprawdzenie warunków przetransportowania udostępnionych rezerw strategicznych oraz ich przetrzymania, jeżeli jest taka potrzeba, a odrębne przepisy nie stanowią inaczej • zapewnienie przetworzenia udostępnionych rezerw strategicznych, jeżeli jest to konieczne • przetransportowanie udostępnionych rezerw strategicznych oraz zorganizowanie innych usług logistycznych, jeżeli jest to konieczne Odbiór, ochrona, dystrybucja, przetrzymanie, wykorzystanie udostępnionych rezerw strategicznych zgodnie z ich przeznaczeniem oraz ich ewentualny zwrot leży po stronie podmiotu, któremu rezerwy zostały wydane. Odbiorca zapewnia przetransportowanie udostępnionych rezerw strategicznych, z zachowaniem odpowiednich warunków, jeżeli jest to wymagane, o ile Agencja nie zapewnia ich przetransportowania Minister właściwy do spraw gospodarki wodnej • nadzór i koordynacja działań Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, regionalnych zarządów gospodarki wodnej i Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowego Instytutu Badawczego • określenie w drodze rozporządzenia, podmiotów, którym państwowa służba hydrologiczno-meteorologiczna oraz państwowa służba hydrogeologiczna są obowiązane przekazywać komunikaty, biuletyny oraz ostrzeżenia przed żywiołowym działaniem sił przyrody, świadczyć osłonę hydrologicznometeorologiczną, a także sposób i częstotliwość przekazywania tych informacji, kierując się względami bezpieczeństwa państwa oraz bezpieczeństwa ludzi i mienia • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego

ustawa: • o rezerwach strategicznych

Część A KPZK str. 193

SILNY MRÓZ / INTENSYWNE OPADY ŚNIEGU

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy • wykonywanie bieżących analiz meteorologicznych i ocen sytuacji hydrologicznej oraz meteorologicznej • opracowywanie i przekazywanie prognoz hydrologicznych oraz meteorologicznych, komunikatów o bieżącej sytuacji meteorologicznej oraz hydrologicznej, ostrzeżeń przed niebezpiecznymi zjawiskami zachodzącymi w atmosferze i hydrosferze • współpraca z organami administracji publicznej w zakresie ograniczania skutków niebezpiecznych zjawisk zachodzących w atmosferze i hydrosferze • opracowywanie komunikatów, biuletynów i raportów hydrologicznych i meteorologicznych o aktualnej sytuacji • prowadzenie działań edukacyjnych w zakresie meteorologii i hydrologii • wykonywanie pomiarów i obserwacji meteorologicznych i hydrologicznych w ramach Państwowej Służby Hydrologiczno-Meteorologicznej Minister właściwy do spraw informatyzacji • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Przedsiębiorcy telekomunikacyjni • sporządzanie i aktualizacja planów działań w sytuacjach szczególnych zagrożeń oraz ich uzgadnianie z organami administracji publicznej Minister właściwy do spraw łączności • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Operatorzy pocztowi • sporządzanie i aktualizacja planów działań w sytuacjach szczególnych zagrożeń oraz ich uzgadnianie z organami administracji publicznej Minister właściwy do spraw wewnętrznych • współpraca w uzgadnianiu zarządzeń w sprawie wytycznych do wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • współpraca w uzgodnieniu wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego i ich aktualizacji • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego • współpraca w zakresie wydania rozporządzenia określającego szczegółową organizację, sposób funkcjonowania oraz realizację zadań centrów powiadamiania ratunkowego • prowadzenie działalności edukacyjnej Minister właściwy do spraw transportu • koordynacja działań na rzecz rozwiązywania problemów klęsk żywiołowych w zakresie dróg publicznych

ustawy: • prawo telekomunikacyjne • o zarządzaniu kryzysowym ustawy: • prawo pocztowe • o zarządzaniu kryzysowym ustawy: • o działach administracji rządowej • o zarządzaniu kryzysowym • o systemie powiadamiania ratunkowego

ustawy: • o działach administracji rządowej

Część A KPZK str. 194

SILNY MRÓZ / INTENSYWNE OPADY ŚNIEGU

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

• przygotowanie alternatywnych rozwiązań komunikacyjnych w przypadku wystąpienia zakłóceń na dotychczasowych szlakach kolejowych i drogowych • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Minister właściwy do spraw energii • nadzór nad bezpieczeństwem zaopatrzenia w paliwa gazowe i energię elektryczną oraz nadzór nad funkcjonowaniem krajowych systemów energetycznych • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Polskie Sieci Elektroenergetyczne SA • opracowywanie planów działania na wypadek zagrożenia wystąpienia awarii o znacznych rozmiarach w systemie elektroenergetycznym oraz odbudowy tego systemu po wystąpieniu awarii Minister właściwy do spraw rolnictwa • stworzenie warunków do odtworzenia i utrzymania produkcji rolnej (roślinnej i zwierzęcej) w przypadku zdarzeń powodujących ograniczenie tej produkcji • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego

• o drogach publicznych • o transporcie kolejowym • o zarządzaniu kryzysowym ustawy: • o działach administracji rządowej • prawo energetyczne • o zarządzaniu kryzysowym

ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym sektorowa strategia bezpieczeństwa w działach administracji rządowej rolnictwo, rozwój wsi, rynki rolne ustawy: • o działach administracji rządowej • o Państwowym Ratownictwie Medycznym • o zarządzaniu kryzysowym ustawy: • o pomocy społecznej • o zarządzaniu kryzysowym

Część A KPZK str. 195

SILNY MRÓZ / INTENSYWNE OPADY ŚNIEGU

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

• opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Minister właściwy do spraw budżetu • uwzględnienie w projekcie ustawy budżetowej na rok następny, środków finansowych na utworzenie rezerwy celowej przeznaczonej na przeciwdziałanie i usuwanie skutków klęsk żywiołowych • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Minister Obrony Narodowej • utrzymywanie w stałej gotowości do działania elementów Systemu Zarządzania Kryzysowego resortu obrony narodowej • utrzymywanie w gotowości do uruchomienia systemów alarmowania i powiadamiania • udział i prowadzenie szkoleń, treningów i ćwiczeń w zakresie realizacji zadań zarządzania kryzysowego • utrzymanie i doskonalenie stałej współpracy pomiędzy resortem obrony narodowej a podmiotami układu pozamilitarnego • udział w opracowaniu i aktualizacji Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego • opracowanie i aktualizowanie Planu Zarządzania Kryzysowego RON • przygotowanie wydzielonych pododdziałów i oddziałów SZ RP do wsparcia działań organów administracji publicznej i poszkodowanej ludności • monitorowanie gotowości do działania oddziałów i pododdziałów SZ RP wydzielonych do użycia w sytuacjach kryzysowych • wdrażanie w systemie zarządzania kryzysowego resortu obrony narodowej wniosków i doświadczeń z udziału SZ RP w działaniach wspierania organów administracji publicznej w sytuacjach kryzysowych Rządowe Centrum Bezpieczeństwa • analizowanie i ocenianie możliwości wystąpienia zagrożeń lub ich rozwoju • koordynowanie obiegu informacji i ich weryfikacja • opracowanie i aktualizowanie Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego • organizowanie, prowadzenie i koordynacja przygotowania krajowych szkoleń i ćwiczeń z zakresu zarządzania kryzysowego oraz współpraca w tym zakresie z właściwymi w sprawach ćwiczeń i szkoleń komórkami organizacyjnymi urzędów administracji publicznej • przygotowywanie opinii na potrzeby uzgadniania przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • opiniowanie opracowanych przez ministrów oraz kierowników urzędów centralnych planów zarządzania kryzysowego oraz uzgadnianie wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o finansach publicznych ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

Część A KPZK str. 196

SILNY MRÓZ / INTENSYWNE OPADY ŚNIEGU

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego

w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

• zatwierdzanie planów ochrony IK • przy zagrożeniu wystąpienia sytuacji kryzysowej przygotowanie uruchomienia procedur ZK oraz opracowanie komunikatu ostrzegawczego w ramach Alertu RCB • obsługa RZZK Wojewoda • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego • przygotowanie systemów alarmowania i ostrzegania • prowadzenie szkoleń, ćwiczeń i treningów z zakresu zarządzania kryzysowego • edukacja mieszkańców terenów zagrożonych w zakresie prawidłowych zachowań przed i w czasie klęsk żywiołowych • zwołanie WZZK

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o wojewodzie i administracji rządowej w województwie

Część A KPZK str. 197

SKAŻENIE CHEMICZNE NA LĄDZIE

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania Minister właściwy do spraw gospodarki • ustalenie w drodze rozporządzenia kryteriów kwalifikacyjnych dla zakładów, tj. określenie rodzaju i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym lub dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej • przygotowanie w porozumieniu z ministrem właściwym ds. wewnętrznych, ministrem właściwym ds. administracji publicznej, MON, ministrem właściwym ds. klimatu aktów wykonawczych określających wymagania dla raportów bezpieczeństwa w odniesieniu do ZDR • określenie, w drodze rozporządzenia rodzaje substancji, które powinny być wykorzystywane do produkcji określonych produktów lub których wykorzystywanie jest zabronione • określenie, w drodze rozporządzenia, szczegółowego sposobu postępowania z niektórymi rodzajami odpadów Urząd Dozoru Technicznego • wykonywanie dozoru technicznego zgodnie z przepisami o dozorze technicznym • wspieranie organów administracji publicznej w działaniach służących zapewnieniu bezpieczeństwa technicznego i ochronie środowiska • stałe dostosowywanie kompetencji personelu i zakresu świadczonych usług do wymagań i potrzeb rynku związanych z bezpieczeństwem technicznym • aktywność w kraju i za granicą w zakresie działań służących poprawie bezpieczeństwa technicznego i ochronie środowiska

Podstawa prawna ustawy: • prawo ochrony środowiska • o odpadach • o odpadach wydobywczych

ustawa: • o dozorze technicznym

Podmiot współpracujący - zadania Minister właściwy do spraw wewnętrznych • współpraca z ministrem właściwym ds. gospodarki, ministrem właściwym ds. klimatu i MON w zakresie wydania rozporządzenia, w sprawie ustalenia wymagań jakim powinien odpowiadać raport o bezpieczeństwie zakładu o dużym ryzyku • określenie w drodze rozporządzenia, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw transportu warunków technicznych parkingów, na które są usuwane pojazdy przewożące towary niebezpieczne, wraz z miejscami przeładunkowymi towarów niebezpiecznych • przygotowanie w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki, ministrem właściwym do spraw klimatu, ministrem właściwym do spraw administracji publicznej oraz MON rozporządzenia w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wewnętrzne i zewnętrzne plany operacyjno-ratownicze Państwowa Straż Pożarna • prowadzenie co najmniej raz w roku czynności kontrolno-rozpoznawczych w zakładach o dużym ryzyku wystąpienia awarii oraz co najmniej raz na 3 lata w zakładach o zwiększonym ryzyku wystąpienia awarii oraz w przypadku wystąpienia w nich istotnych zmian • przyjmowanie zgłoszeń zakładów ZZR i ZDR • opiniowanie programów zapobiegania poważnym awariom przemysłowym przygotowanych przez zakłady ZZR i ZDR • zatwierdzanie raportów o bezpieczeństwie, w tym wewnętrznych planów operacyjno-ratowniczych oraz ich zmian w ZDR • ustalanie w drodze decyzji grupy zakładów, których zlokalizowanie w bliskiej odległości może zwiększyć prawdopodobieństwo wystąpienia awarii przemysłowej lub pogłębić jej skutki Minister właściwy do spraw klimatu • określenie kryteriów charakteryzujących poważne awarie objęte obowiązkiem zgłoszenia do GIOŚ Główny Inspektor Ochrony Środowiska • realizowanie zadań ministra właściwego do spraw klimatu w sprawach przeciwdziałania poważnym awariom, transgranicznym skutkom awarii przemysłowych oraz awaryjnym zanieczyszczeniom wód granicznych • ustalenie szczegółowych zasad postępowania w przypadku wystąpienia poważnej awarii w zakresie należącym do właściwości Inspekcji Ochrony Środowiska oraz zasady współdziałania z innymi organami administracji publicznej

Podstawa prawna ustawy: • prawo ochrony środowiska • o przewozie towarów niebezpiecznych rozporządzenie MSWiA: • w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać plany operacyjnoratownicze

ustawy: • prawo ochrony środowiska • o odpadach • o Inspekcji Ochrony Środowiska

Część A KPZK str. 198

SKAŻENIE CHEMICZNE NA LĄDZIE

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania • prowadzenie rejestru poważnych awarii objętych obowiązkiem zgłoszenia do GIOŚ • prowadzenie rejestru zakładów, których działalność może być przyczyną wystąpienia poważnej awarii, w tym zakładów o zwiększonym i dużym ryzyku • nadzór nad wojewódzkimi inspektorami ochrony środowiska, w tym w sprawach kontroli w zakresie przeciwdziałania poważnym awariom • informowanie Komisji Europejskiej o: − doświadczeniach krajowych w zakresie przeciwdziałania poważnym awariom − zakładach mogących powodować poważne awarie • wykonanie analiz i ocen stanu środowiska • opracowanie strategicznego programu państwowego monitoringu środowiska • organizacja i koordynacja kontroli podmiotów korzystających ze środowiska o zasięgu lub znaczeniu ponadwojewódzkim • badanie przyczyn powstawania oraz sposobów likwidacji skutków poważnych awarii dla środowiska • kontrola podmiotów o zasięgu lub znaczeniu ponadwojewódzkim, których działalność może stanowić przyczynę powstania poważnej awarii • prowadzenie szkoleń dla organów administracji publicznej oraz podmiotów, których działalność może stanowić przyczynę powstania poważnej awarii • udział w postępowaniu dotyczącym lokalizacji inwestycji • udział w przekazywaniu do eksploatacji obiektów, które mogą pogorszyć stan środowiska, oraz urządzeń chroniących środowisko przed zanieczyszczeniem • kontrola eksploatacji urządzeń chroniących środowisko przed zanieczyszczeniem • podejmowanie decyzji wstrzymujących działalność prowadzoną z naruszeniem wymagań związanych z ochroną środowiska, lub naruszaniem warunków korzystania ze środowiska • prowadzenie Krajowego Rejestru Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń Minister właściwy do spraw środowiska Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska • wdrażanie i realizacja zasad funkcjonowania systemu ocen oddziaływania na środowisko w procesie planowania przestrzennego i w procesie inwestycyjnym • prowadzenie postępowania sądowo-administracyjnego dotyczącego przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko • opiniowanie przedsięwzięć dot. transgranicznego oddziaływania na środowisko

Podstawa prawna

ustawy: • o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko • kodeks postępowania administracyjnego

Część A KPZK str. 199

SKAŻENIE CHEMICZNE NA LĄDZIE

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania Minister właściwy do spraw transportu • przygotowywanie projektów aktów prawnych w zakresie przewozów drogowych i kolejowych towarów niebezpiecznych Główny Inspektor Transportu Drogowego • nadzór nad wojewódzkimi inspektorami transportu drogowego, w tym w sprawach kontroli bezpieczeństwa przewozu drogowego towarów niebezpiecznych Transportowy Dozór Techniczny: • sprawowanie dozoru technicznego nad urządzeniami technicznymi, w tym cysternami do transportu towarów niebezpiecznych zgodnie z umową ADR, ADN i regulaminem RID Minister właściwy do spraw żeglugi śródlądowej Dyrektor Urzędu Żeglugi Śródlądowej • dopuszczenie statku ADN do przewozu niektórych towarów niebezpiecznych • wydawanie świadectw eksperta ADN do spraw przewozu gazów i świadectw eksperta ADN do spraw przewozu chemikaliów • kontrola bezpieczeństwa przewozu żeglugą śródlądową towarów niebezpiecznych • kontrola dokumentów przewozowych i zgodności przewożonego przez statek ładunku z tymi dokumentami • współdziałanie z innymi organami m.in. w zakresie ochrony środowiska • zarządzanie usługami informacji rzecznej, kierując się koniecznością zapewnienia realizacji zadań w zakresie przekazywania informacji objętych tymi usługami, a także koniecznością zapewnienia infrastruktury niezbędnej do wykonywania tych zadań, w celu m.in. poprawy bezpieczeństwa Minister Obrony Narodowej • monitorowanie źródeł zagrożeń skażeniami i skażeń, mogących powodować zagrożenie dla jednostek i instytucji wojskowych • wykrywanie i rozpoznanie skażeń chemicznych (w tym bojowych środków trujących i ich prekursorów) • ostrzeganie i powiadamianie wojsk i innych instytucji o zagrożeniu skażeniami • opracowanie oceny sytuacji skażeń • realizacja przedsięwzięć wynikających z rozporządzenia w sprawie zadań w zakresie ochrony środowiska w MON • określenie, w drodze rozporządzenia, szczegółowego sposobu postępowania z niektórymi rodzajami odpadów • współpraca z ministrem właściwym ds. gospodarki, ministrem właściwym ds. wewnętrznych, ministrem właściwym ds. klimatu w sprawie ustalenia wymagań

Podstawa prawna ustawy: • o transporcie drogowym • prawo o ruchu drogowym • o przewozie towarów niebezpiecznych • o dozorze technicznym

ustawy: • o przewozie towarów niebezpiecznych • o żegludze śródlądowej

ustawy: • prawo ochrony środowiska • o odpadach • o zarządzaniu kryzysowym

Część A KPZK str. 200

SKAŻENIE CHEMICZNE NA LĄDZIE

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania jakim powinien odpowiadać raport o bezpieczeństwie ZDR Dysponent części budżetu państwa wykonujący zadania jako podmiot wiodący lub współpracujący, właściwy dla danego zagrożenia Minister właściwy do spraw budżetu • uwzględnienie w projekcie ustawy budżetowej na rok następny środków finansowych na realizację celu związanego z poprawą funkcjonowania służb bezpieczeństwa powszechnego i porządku publicznego Minister właściwy do spraw finansów publicznych Służba Celno-Skarbowa • zatrzymywanie i cofanie z granicy państwowej do nadawcy szkodliwych środków chemicznych

Rządowe Centrum Bezpieczeństwa • koordynacja przygotowania i aktualizacji Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego sporządzanego przez ministrów kierujących działami administracji rządowej, kierowników urzędów centralnych oraz wojewodów • opracowanie i aktualizacja we współpracy z właściwymi ministrami i kierownikami urzędów centralnych NPOIK • opracowanie i aktualizacja szczegółowych kryteriów pozwalających wyodrębnić obiekty, instalacje, urządzenia i usługi wchodzące w skład systemów IK • sporządzanie i aktualizacja jednolitego wykazu obiektów, instalacji, urządzeń i usług wchodzących w skład IK • sporządzanie analiz i prognoz dotyczących możliwości wystąpienia zagrożeń istotnych dla krajowej IK • obsługa RZZK Wojewoda Komendant Wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej • obowiązek kontrolowania i nadzoru zakładów stwarzających zagrożenie wystąpienia poważnej awarii przemysłowej Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska • identyfikacja potencjalnych źródeł poważnych awarii

Podstawa prawna ustawy kompetencyjne służb właściwych w zakresie bezpieczeństwa Wieloletni Plan Finansowy Państwa ustawy: • o Krajowej Administracji Skarbowej • o obrocie z zagranicą towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

ustawy: • prawo ochrony środowiska • o Inspekcji Ochrony Środowiska • o przewozie towarów niebezpiecznych

Część A KPZK str. 201

SKAŻENIE CHEMICZNE NA LĄDZIE

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA ZAPOBIEGANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

• kontrola podmiotów, których działalność może stanowić przyczynę powstania poważnych awarii • prowadzenie rejestru zakładów, których działalność może być przyczyną wystąpienia poważnej awarii, w tym zakładów o zwiększonym i dużym ryzyku • badanie przyczyn powstawania oraz sposobów likwidacji skutków poważnych awarii dla środowiska • nadzór nad usuwaniem skutków poważnych awarii • opiniowanie raportów o bezpieczeństwie dla ZDR • udział w procesie planowania przestrzennego związanego z lokalizacją zakładów stwarzających zagrożenie wystąpienia poważnej awarii przemysłowej

Część A KPZK str. 202

SKAŻENIE CHEMICZNE NA LĄDZIE

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

Podstawa prawna ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o systemie powiadamiania ratunkowego rozporządzenie RM: • w sprawie systemów wykrywania skażeń i powiadamiania o ich wystąpieniu oraz właściwości organów w tych sprawach

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

Minister właściwy do spraw wewnętrznych • współpraca w uzgadnianiu zarządzeń w sprawie wytycznych do wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • współpraca w uzgodnieniu wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego i ich aktualizacji • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego • współpraca w zakresie wydania rozporządzenia określającego szczegółową organizację, sposób funkcjonowania oraz realizację zadań centrów powiadamiania ratunkowego • nadzór nad funkcjonowaniem krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego • prowadzenie działalności edukacyjnej • prowadzenie wraz z Ministrem Obrony Narodowej oraz ministrem właściwym ds. administracji publicznej, we współpracy z wojewodami ogólnokrajowych ćwiczeń i treningów w ramach KSWSiA Państwowa Straż Pożarna • ustalanie w drodze decyzji grupy zakładów, których zlokalizowanie w bliskiej odległości może zwiększyć prawdopodobieństwo wystąpienia awarii przemysłowej lub pogłębić jej skutki • prowadzenie czynności kontrolno-rozpoznawczych w zakładach o zwiększonym lub dużym ryzyku oraz w przypadku wystąpienia w nich istotnych zmian – przyjmowanie zgłoszeń • akceptowanie programów zapobiegania poważnym awariom przemysłowym przygotowywanych przez ZZR lub ZDR Minister właściwy do spraw transportu • koordynacja działań na rzecz rozwiązywania problemów klęsk żywiołowych w zakresie dróg publicznych i transportu kolejowego • przygotowanie alternatywnych rozwiązań komunikacyjnych w przypadku wystąpienia zakłóceń na dotychczasowych szlakach kolejowych i drogowych • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Minister właściwy do spraw gospodarki • udział w przygotowaniu, w drodze rozporządzenia, wymagań, jakim powinny odpowiadać wewnętrzne i zewnętrzne plany operacyjno-ratownicze • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Minister właściwy do spraw klimatu • opracowanie krajowego planu gospodarki odpadami • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego Główny Inspektor Ochrony Środowiska • ustalenie szczegółowych zasad postępowania w przypadku wystąpienia poważnej

ustawy: • o działach administracji rządowej • o zarządzaniu kryzysowym • prawo ochrony środowiska • o ochronie przeciwpożarowej • o systemie powiadamiania ratunkowego rozporządzenie RM: • w sprawie systemów wykrywania skażeń i powiadamiania o ich wystąpieniu oraz właściwości organów w tych sprawach

ustawy: • o działach administracji rządowej • o drogach publicznych • o transporcie kolejowym • o zarządzaniu kryzysowym ustawy: • prawo ochrony środowiska • o zarządzaniu kryzysowym ustawy: • o Inspekcji Ochrony Środowiska • o odpadach • o zarządzaniu kryzysowym

Część A KPZK str. 203

SKAŻENIE CHEMICZNE NA LĄDZIE

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

awarii w zakresie należącym do właściwości IOŚ oraz zasad współdziałania z innymi organami administracji publicznej • organizacja szkoleń pracowników IOŚ Minister właściwy do spraw zdrowia • przygotowanie sił i środków do zapewnienia opieki medycznej w warunkach sytuacji kryzysowej • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego

Minister właściwy ds. rolnictwa • monitorowanie systemów nadzoru epizootycznego, fitosanitarnego, nadzoru nad bezpieczeństwem produktów pochodzenia zwierzęcego i paszami wchodzących w skład KSWSiA • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego

Minister właściwy ds. rynków rolnych • monitorowanie systemu nadzoru nad produktami rolno-spożywczymi wchodzącego w skład KSWSiA • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego

ustawy: • o działach administracji rządowej • o Państwowym Ratownictwie Medycznym • o zarządzaniu kryzysowym ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym rozporządzenie RM • w sprawie systemów wykrywania skażeń i powiadamiania o ich wystąpieniu oraz właściwości organów w tych sprawach ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym rozporządzenie RM • w sprawie systemów wykrywania skażeń i powiadamiania o ich wystąpieniu oraz właściwości organów w tych sprawach ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o finansach publicznych ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym rozporządzenie RM:

Część A KPZK str. 204

SKAŻENIE CHEMICZNE NA LĄDZIE

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

• monitorowanie gotowości do działania oddziałów i pododdziałów SZ RP wydzielonych do użycia w sytuacjach kryzysowych • udział i prowadzenie szkoleń, treningów i ćwiczeń w zakresie realizacji zadań zarządzania kryzysowego • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego • nadzorowanie i koordynowanie funkcjonowania KSWSiA przy pomocy Centrum Dyspozycyjnego, którego rolę pełni Centralny Ośrodek Analizy Skażeń Sił Zbrojnych w sytuacji wprowadzenia stanu nadzwyczajnego, po wydaniu decyzji o uruchomieniu • organizowanie ogólnokrajowych ćwiczeń i treningów w ramach KSWSiA wraz z ministrem właściwym ds. wewnętrznych oraz ministrem właściwym do spraw administracji publicznej we współpracy z wojewodami Rządowe Centrum Bezpieczeństwa • analizowanie i ocenianie możliwości wystąpienia zagrożeń lub ich rozwoju • koordynowanie obiegu informacji i ich weryfikacja • opracowanie i aktualizowanie Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego • organizowanie, prowadzenie i koordynacja przygotowania krajowych szkoleń i ćwiczeń z zakresu zarządzania kryzysowego oraz współpraca w tym zakresie z właściwymi w sprawach ćwiczeń i szkoleń komórkami organizacyjnymi urzędów administracji publicznej • przygotowywanie opinii na potrzeby uzgadniania przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • opiniowanie opracowanych przez ministrów oraz kierowników urzędów centralnych planów zarządzania kryzysowego oraz uzgadnianie wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego • przy zagrożeniu wystąpienia sytuacji kryzysowej przygotowanie uruchomienia procedur ZK oraz opracowanie komunikatu ostrzegawczego w ramach Alertu RCB • zatwierdzenie planów ochrony IK • obsługa RZZK Wojewoda • opracowanie i aktualizowanie planów zarządzania kryzysowego • przygotowanie systemów alarmowania i ostrzegania • prowadzenie szkoleń, ćwiczeń i treningów z zakresu zarządzania kryzysowego • edukacja mieszkańców terenów zagrożonych w zakresie prawidłowych zachowań przed i w czasie skażenia • zwołanie WZZK

• w sprawie systemów wykrywania skażeń i powiadamiania o ich wystąpieniu oraz właściwości organów w tych sprawach

ustawa: • o zarządzaniu kryzysowym

ustawy: • o zarządzaniu kryzysowym • o wojewodzie i administracji rządowej w województwie • prawo ochrony środowiska rozporządzenie MSWiA: • w sprawie szczegółowego zakresu informacji

Część A KPZK str. 205

SKAŻENIE CHEMICZNE NA LĄDZIE

Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego w formie siatki bezpieczeństwa dla faz: zapobieganie i przygotowanie

FAZA PRZYGOTOWANIA Podmiot wiodący - zadania

Podstawa prawna

Podmiot współpracujący - zadania

Podstawa prawna

Komendant Wojewódzki PSP • sporządzanie zewnętrznych planów operacyjno-ratowniczych z uwzględnieniem transgranicznych skutków awarii przemysłowych • sprawdzenie zewnętrznego planu operacyjno-ratowniczego w drodze ćwiczeń przeprowadzanych nie rzadziej niż raz na 3 lata • udostępnienie instrukcji postępowania mieszkańców na wypadek wystąpienia awarii przemysłowej (BIP) • uzgadnianie sposobu ostrzegania i postępowania społeczeństwa w przypadku wystąpienia awarii przemysłowej

wymaganych do podania do publicznej wiadomości przez właściwe organy Państwowej Straży Pożarnej

Część A KPZK str. 206

SKRÓTY ABW

Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego

KSE

Krajowy System Elektroenergetyczny

Agencja Wywiadu

KSWSiA

Krajowy System Wykrywania Skażeń i Alarmowania

BIP

Biuletyn Informacji Publicznej

KSRG

Krajowy System Ratowniczo – Gaśniczy

CAR

Centralna Aplikacja Raportująca

KZGW

Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej

CBA

Centralne Biuro Antykorupcyjne

LNG

Skroplony gaz ziemny

Minister Cyfryzacji

Minister Gospodarki

Minister Infrastruktury

Minister Kultury

CSIRT CSIRT GOV CSIRT MON CSIRT NASK

Computer Security Incident Response Team - Zespół Reagowania na Incydenty Bezpieczeństwa Komputerowego Zespół Reagowania na Incydenty Bezpieczeństwa Komputerowego działający na poziomie krajowym, prowadzony przez Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego Zespół Reagowania na Incydenty Bezpieczeństwa Komputerowego działający na poziomie krajowym, prowadzony przez Ministra Obrony Narodowej Zespół Reagowania na Incydenty Bezpieczeństwa Komputerowego działający na poziomie krajowym, prowadzony przez Naukową i Akademicką Sieć Komputerową – Państwowy Instytut Badawczy

Ministerstwo Obrony Narodowej Minister Obrony Narodowej Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Minister właściwy do spraw rolnictwa Minister właściwy do spraw rozwoju wsi Minister właściwy do spraw rynków rolnych

GINB

Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego

MON

GIOŚ

Główny Inspektor Ochrony Środowiska

MRiRW

GIS

Główny Inspektor Sanitarny

MRO

Mass rescue operation – masowa operacja ratownicza

GIW

Główny Inspektorat Weterynarii

MRP

Mapy ryzyka powodziowego

GLW

Główny Lekarz Weterynarii

MSW

Minister Spraw Wewnętrznych Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji Minister właściwy do spraw wewnętrznych Minister właściwy do spraw administracji publicznej Ministerstwo Środowiska Minister Środowiska Minister właściwy do spraw środowiska

HMOK

Hydrologiczno-Meteorologiczna Osłona Kraju

MSWiA

IMGW-PIB

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy

MŚ

IOŚ

Inspekcja Ochrony Środowiska

Minister Transportu

Inspekcja Weterynaryjna

MTBiGM

Minister Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej

MWC

Materiały wybuchowe przeznaczone do użytku cywilnego

Straż Graniczna

Część A KPZK str. 207

SKRÓTY MZ

Ministerstwo Zdrowia Minister Zdrowia Minister właściwy do spraw zdrowia

SKW

Służba Kontrwywiadu Wojskowego

MZP

Mapy zagrożenia powodziowego

Służba SAR

Morska Służba Poszukiwania i Ratownictwa

NPOIK

Narodowy Program Ochrony Infrastruktury Krytycznej

Służba VTS

Służba Kontroli Ruchu Statków

ONNP

Obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi

SRR

Search and rescue region – strefa poszukiwań i ratownictwa

Operational technology – system sterowania przemysłowego

SWW

Służba Wywiadu Wojskowego

PAA

Państwowa Agencja Atomistyki

SZ RP

Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej

PGW WP

Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie

UDT

Urząd Dozoru Technicznego

PIG-PIB

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy

Unia Europejska

PKB

Produkt krajowy brutto

UKE

Urząd Komunikacji Elektronicznej

PMESII

Obszar: polityczny, militarny, ekonomiczny, społeczny, infrastruktury, informacyjny

ULC

Urząd Lotnictwa Cywilnego

PRM

Prezes Rady Ministrów

UOKiK

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

PSP

Państwowa Straż Pożarna

WINB

Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego

PZRP

Plany zarządzania ryzykiem powodziowym

WOP

Wojskowa Ochrona Przeciwpożarowa

RARS

Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych

WORP

Wstępna ocena ryzyka powodziowego

RCB

Rządowe Centrum Bezpieczeństwa

WZZK

Wojewódzki Zespół Zarządzania Kryzysowego

Rada Ministrów

ZDR

Zakład Dużego Ryzyka

Rzeczpospolita Polska

Zarządzanie kryzysowe

RZGW

Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej

ZZK

Zespół Zarządzania Kryzysowego

RZZK

Rządowy Zespół Zarządzania Kryzysowego

ZZR

Zakład Zwiększonego Ryzyka

SCADA

Supervisory Control And Data Acquisition

Część A KPZK str. 208

KRAJOWY PLAN ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO Aktualizacja 2021/2022 CZĘŚĆ B

SPIS TREŚCI

CZĘŚĆ B (DOTYCZĄCA FAZY REAGOWANIA I ODBUDOWY) Lp. 1

Nazwa dokumentu Zadania i obowiązki uczestników zarządzania kryzysowego w formie siatki bezpieczeństwa

Zadania w zakresie monitorowania zagrożeń

Procedury reagowania kryzysowego, określające sposób postępowania w sytuacjach kryzysowych – zestawienie Katalogów i modułów zadaniowych

Współdziałanie między siłami, uczestniczącymi w realizacji planowanych przedsięwzięć na wypadek sytuacji kryzysowej

Tryb uruchamiania niezbędnych sił i środków, uczestniczących w realizacji planowanych przedsięwzięć na wypadek sytuacji kryzysowej

Zestawienie sił i środków planowanych do wykorzystania w sytuacjach kryzysowych

Procedury realizacji zadań z zakresu zarządzania kryzysowego – standardowe procedury operacyjne, w tym związane z ochroną infrastruktury krytycznej

79 80 82 85 91 95 100 106 111 114

SPO-1 SPO-2 SPO-3 SPO-4 SPO-5 SPO-6 SPO-7 SPO-8 SPO-9 SPO-10

Organizacja posiedzenia Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego Uruchomienie dodatkowych środków finansowych Zasady informowania ludności o zagrożeniach – organizacja procesu komunikacji społecznej w sytuacji kryzysowej Tymczasowe przywrócenie kontroli granicznej na granicach RP Wprowadzenie stanu klęski żywiołowej Wprowadzenie stanu wyjątkowego Wprowadzenie stanu wojennego Postępowanie w sytuacji uprowadzenia terrorystycznego obywatela polskiego poza obszarem RP Działania w przypadku masowego napływu cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej Współpraca między administracją publiczną a właścicielami oraz posiadaczami samoistnymi i zależnymi obiektów, instalacji lub urządzeń infrastruktury krytycznej w zakresie jej ochrony Organizacja ewakuacji obywateli polskich spoza granic kraju Obieg informacji pomiędzy krajowymi organami i strukturami zarządzania kryzysowego Ostrzeganie i alarmowanie wojsk oraz ludności cywilnej o zagrożeniu uderzeniami z powietrza Przekraczanie granic RP przez wojska sojusznicze w celu pobytu lub tranzytu Organizacja medycznego mostu powietrznego w przypadku wystąpienia zdarzenia masowego Zwołanie i obsługa posiedzenia zespołu do spraw incydentów krytycznych

Strona 4

128

Organizacja łączności

132 146 153 158 163 167 172

Organizacja systemu monitorowania zagrożeń, ostrzegania i alarmowania

173

Zasady informowania ludności o zagrożeniach i sposobach postępowania na wypadek zagrożeń

181

SPO-11 SPO-12 SPO-13 SPO-14 SPO-15 SPO-16

Część B KPZK str. 2

SPIS TREŚCI 11

Organizacja ewakuacji z obszarów zagrożonych

185

Organizacja ratownictwa, opieki medycznej, pomocy społecznej oraz pomocy psychologicznej

189

Zasady oraz tryb oceniania i dokumentowania szkód

202

Procedury uruchamiania rezerw strategicznych

211

Priorytety w zakresie ochrony oraz odtwarzania infrastruktury krytycznej

214

Wykaz zawartych umów i porozumień związanych z realizacją zadań zawartych w planie zarządzania kryzysowego

215

Skróty zawarte w Krajowym Planie Zarządzania Kryzysowego

218

Procedura aktualizacji Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego

222

Część B KPZK str. 3

ZADANIA I OBOWIĄZKI UCZESTNIKÓW ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO W FORMIE SIATKI BEZPIECZEŃSTWA

SIATKA BEZPIECZEŃSTWA jest zestawieniem 19 zagrożeń, które na podstawie Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego zakwalifikowano, jako możliwe do zainicjowania sytuacji kryzysowej na poziomie krajowym. W siatce przy każdym zagrożeniu wskazano podmiot wiodący i podmioty współpracujące. Na potrzeby Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego przyjęto następujące definicje: ➢ podmiot wiodący to organ (instytucja), która ze względu na zakres kompetencji prawnych realizuje zadania kluczowe dla skuteczności działania w danej fazie zarządzania kryzysowego, najczęściej we współpracy z innymi organami (instytucjami) szczebla równorzędnego lub niższego, niepodporządkowanymi jej pod względem służbowym (zwanymi podmiotami współpracującymi). Rolą podmiotu wiodącego jest monitorowanie przypisanych mu zagrożeń, inicjowanie działań właściwych dla danej fazy zarządzania kryzysowego oraz koordynowanie przedsięwzięć wykonywanych przez podmioty współpracujące; ➢ podmiot współpracujący to organ (instytucja), szczebla równorzędnego lub niższego w stosunku do podmiotu wiodącego, niepodporządkowany pod względem służbowym, która ze względu na zakres kompetencji prawnych wspomaga działania realizowane przez podmiot wiodący w celu zapobieżenia eskalacji zagrożenia i zainicjowania odbudowy. OPIS SIATKI BEZPIECZEŃSTWA I PROCEDURA URUCHAMIANIA KATALOGÓW/MODUŁÓW ZADANIOWYCH 1. Katalog – oznaczony liczbą rzymską zbiór modułów zadaniowych przypisanych ministrowi kierującemu działem administracji rządowej/kierownikowi urzędu centralnego/wojewodzie/instytucji. 2. Moduł zadaniowy – uporządkowane zestawienie przedsięwzięć i zadań przewidzianych do wykonania w sytuacji kryzysowej, obejmujące działania w ramach kompetencji jednego wykonawcy, z wykorzystaniem własnych sił i środków, a także możliwym, zaplanowanym i uzgodnionym wsparciem ze strony innych podmiotów, w zakresie niezbędnym do efektywnego wykonania zadania. 3. W Siatce bezpieczeństwa wyszczególniono 35 KATALOGÓW, zawierających zestawienie głównych zadań wykonywanych w sytuacji kryzysowej przez ministra kierującego działem administracji rządowej (oraz Radę Ministrów, kierownika urzędu centralnego, wojewodę i dyrektora Rządowego Centrum Bezpieczeństwa): ➢ Katalog I – każdy z ministrów kierujący działem administracji rządowej/kierownik urzędu centralnego; ➢ Katalogi II-XXX – ministrowie stosownie do właściwości kierowanego działu administracji rządowej; ➢ Katalog XXXI – Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego; ➢ Katalog XXXII – Szef Agencji Wywiadu; ➢ Katalog XXXIII – Dyrektor Rządowego Centrum Bezpieczeństwa; ➢ Katalog XXXIV – Prezes Rady Ministrów/Rada Ministrów; ➢ Katalog XXXV – każdy z wojewodów. 4. Na potrzeby konkretnej sytuacji kryzysowej Rządowy Zespół Zarządzania Kryzysowego (RZZK) lub samodzielnie podmiot wiodący wskazuje, które katalogi (tożsame z działami administracji rządowej) powinny zostać uruchomione (na podstawie oszacowanej skali zagrożenia i prognozy rozwoju sytuacji, dokonanej np. w ramach posiedzenia ZZK). Na przykład zagrożenie: POWÓDŹ oznacza przypisanie mu m.in. katalogów realizowanych przez ministrów właściwych do spraw: wewnętrznych, administracji publicznej, zdrowia, transportu itd. Oznaczenie w siatce kolorem (podmiot wiodący) lub kolorem (podmiot współpracujący) dla konkretnych zdarzeń ma na celu usprawnienie procesu planowania i przygotowania reakcji w przypadku wystąpienia danego zdarzenia. Część B KPZK str. 4

ZADANIA I OBOWIĄZKI UCZESTNIKÓW ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO W FORMIE SIATKI BEZPIECZEŃSTWA 5. Każdy Katalog zawiera zadania (moduły zadaniowe) z jednego obszaru merytorycznego. Wypełniony treścią MODUŁ ZADANIOWY określa rodzaj zadania oraz sposób jego wykonania i wykorzystania zasobów. 6. Liczba arabska wskazana w polach zaznaczonych kolorem czerwonym lub szarym oznacza numer modułu zadaniowego z katalogu przypisanemu właściwemu ministrowi/wojewodzie/kierownikowi instytucji oraz zagrożeniu. Numer modułu w Siatce bezpieczeństwa jest rekomendowany do uruchomienia i wykonania w przypadku wystąpienia konkretnego zdarzenia. 7. Decyzję o uruchomieniu konkretnych modułów w ramach danego katalogu podejmuje właściwy minister (kierownik urzędu centralnego) zaangażowany w działania, w uzgodnieniu z podmiotem wiodącym. Stosownie do rozwoju sytuacji można elastycznie uruchamiać nowe moduły (lub kończyć zadania już realizowane i niemające wpływu na dalszy przebieg zdarzenia). Na przykład w razie wystąpienia POWODZI, ministrowi właściwemu do spraw administracji publicznej rekomenduje się uruchomienie modułów nr 1 i 4, wymienionych w katalogu nr II. 8. Niezależnie od zadań w Katalogu przypisanym dla działu administracji rządowej, każdy z ministrów zaangażowanych w działania uruchamia i realizuje właściwe dla zaistniałej sytuacji moduły wyszczególnione w Katalogu I, na podstawie własnej decyzji lub w wyniku ustaleń RZZK/uzgodnienia z podmiotem wiodącym. 9. W przypadku wystąpienia zdarzenia niewyszczególnionego w Siatce bezpieczeństwa, decyzję o uruchomieniu konkretnych Katalogów podejmuje się na podstawie ustaleń RZZK lub decyzji Prezesa Rady Ministrów. 10. Wykaz wszystkich katalogów i modułów zadaniowych znajduje się w poz. 3. KPZK - PROCEDURY REAGOWANIA KRYZYSOWEGO…

Część B KPZK str. 5

ZADANIA I OBOWIĄZKI UCZESTNIKÓW ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO W FORMIE SIATKI BEZPIECZEŃSTWA

SILNY MRÓZ /INTENSYWNE OPADY ŚNIEGU

ZBIOROWE ZAKŁÓCENIE PORZĄDKU PUBLICZNEGO

SKAŻENIE PROMIENIOTWÓRCZE

ZDARZENIE O CHARAKTERZE TERRORYSTYCZNYM

KATASTROFA MORSKA*

ZAKŁÓCENIE W SYSTEMIE GAZOWYM

SKAŻENIE CHEMICZNE NA MORZU

SKAŻENIE CHEMICZNE NA LĄDZIE

ZAKŁÓCENIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW I USŁUG TELEKOMUNIKACYJNYCH

EPIFITOZA

POŻAR WIELKOPOWIERZCHNIOWY

ZAKŁÓCENIE W SYSTEMIE PALIWOWYM

SILNY WIATR

ZAKŁÓCENIE W SYSTEMIE ENERGETYCZNYM

EPIZOOTIA

SUSZA/UPAŁ

ZAKŁÓCENIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW I SIECI TELEINFORMATYCZNYCH

POWÓDŹ

EPIDEMIA

Dział administracji rządowej/instytucja

Numer Katalogu

ZAGROŻENIE numer modułu zadaniowego

Faza zarządzania kryzysowego: R – reagowanie; O - Odbudowa R

O R O R

R O R

O R O R O R O R

Każdy z ministrów kierujący działem admin. rządowej/kierownik urzędu centralnego

Administracja publiczna

Budownictwo, planowanie i zagospodarowanie przestrzenne oraz mieszkalnictwo

III

Budżet

1,3

1,3 1,2 1,2 1,2 1-3 1,2 1,2 1,2 1,2 1,2 1,2 1,2 1,2 1,2

Energia

1,4

Finanse publiczne

Gospodarka

VII

Gospodarka morska

VIII

Gospodarka wodna

Informatyzacja

O R O R O R O

O R O R O R O R

Moduły 1-4 uruchamiane decyzją ministra/kierownika urzędu centralnego uczestniczącego w działaniach, stosownie do zaistniałego zdarzenia, niezależnie od wyszczególnionych poniżej 1, 3

1, 4

1, 1,3 4

1, 4

1, 1, 3 4

1, 3

1,4

1, 4

1, 1, 1,4 3 4

1, 3

1, 4

2, 3

1, 4

1, 3

1, 4

1, 3

1, 1, 1, 4 3 4

1, 3

1, 4

1, 3

1, 4

1,2

1,2 1,2 1,2 1,2 1-3 1,2 1,2 1,2 1,2 1,2

1,2

1-4

1,4 4 1,4

1b 4

1-4 4

1, 1,2 1,2 1,2 1,2 1,2 1-3 1,2 1,2 2

4 1-4 4 1-4

1,2

3-5 1

1, 3

1-4 4 1-4 4

3-5

1,2 1-3

1,2 4

2, 3

1,3 1,3 1,2

1-4

1-5

1 1,2

1, 4

1 3

1,2 3

1,2

1, 2, 3,5

1111-4 4, 3,5 5 6 1-4 1-4

1,2 3

1,2 1,2 1-3

1 1,2

1,2

Część B KPZK str. 6

ZADANIA I OBOWIĄZKI UCZESTNIKÓW ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO W FORMIE SIATKI BEZPIECZEŃSTWA

SILNY MRÓZ /INTENSYWNE OPADY ŚNIEGU

ZBIOROWE ZAKŁÓCENIE PORZĄDKU PUBLICZNEGO

SKAŻENIE PROMIENIOTWÓRCZE

ZDARZENIE O CHARAKTERZE TERRORYSTYCZNYM

KATASTROFA MORSKA*

ZAKŁÓCENIE W SYSTEMIE GAZOWYM

SKAŻENIE CHEMICZNE NA MORZU

SKAŻENIE CHEMICZNE NA LĄDZIE

ZAKŁÓCENIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW I USŁUG TELEKOMUNIKACYJNYCH

EPIFITOZA

POŻAR WIELKOPOWIERZCHNIOWY

ZAKŁÓCENIE W SYSTEMIE PALIWOWYM

SILNY WIATR

ZAKŁÓCENIE W SYSTEMIE ENERGETYCZNYM

EPIZOOTIA

SUSZA/UPAŁ

ZAKŁÓCENIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW I SIECI TELEINFORMATYCZNYCH

POWÓDŹ

EPIDEMIA

Dział administracji rządowej/instytucja

Numer Katalogu

ZAGROŻENIE numer modułu zadaniowego

Faza zarządzania kryzysowego: R – reagowanie; O - Odbudowa R

O R O R 1a, 3,5

1a, 5

R O R

O R O R O R O R

1a, 1a, 2 2 3

1a, 3,5

1a, 3

Klimat

Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego

XII

Kultura fizyczna

XIII

Łączność

XIV

1,4

1 2,4

1,2 4 1,2 4 1,2

O R O R O R O 5

1a, 4

O 1b,3, 5

O R O R O R O R 1

1,3

1,3 5

5 1

1,2

1, 2

1, 2, 6

1,2 1,2 3-7 3-7

Obrona narodowa

1, 2, 4

1, 2, 6

Oświata i wychowanie

XVI

1-2

1, 2

1,2

Praca

XVII

Zabezpieczenie społeczne

XVIII

1,2

1, 2,4

1,2

1, 2, 4

1, 2,4

1, 2, 1-3 1-5 4, 7

1-3

Rolnictwo

XIX

Rozwój wsi

1-3

1, 2

1, 6, 7

1, 2, 5

1, 1,2 2, 6

1, 6, 7

1, 2, 5

1-3, 5

113, 3,5 5

ŻW ŻW na na 1,3 1,3 tere tere 5 5,6 nac nac h h wojs wojs k k.

1-3

1, 2

1 2

1-3

1,2

1-5 3 1-3

1-3

1,2

1-3 1-3

1-3

Część B KPZK str. 7

ZADANIA I OBOWIĄZKI UCZESTNIKÓW ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO W FORMIE SIATKI BEZPIECZEŃSTWA

SILNY MRÓZ /INTENSYWNE OPADY ŚNIEGU

ZBIOROWE ZAKŁÓCENIE PORZĄDKU PUBLICZNEGO

SKAŻENIE PROMIENIOTWÓRCZE

ZDARZENIE O CHARAKTERZE TERRORYSTYCZNYM

KATASTROFA MORSKA*

ZAKŁÓCENIE W SYSTEMIE GAZOWYM

SKAŻENIE CHEMICZNE NA MORZU

SKAŻENIE CHEMICZNE NA LĄDZIE

ZAKŁÓCENIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW I USŁUG TELEKOMUNIKACYJNYCH

EPIFITOZA

POŻAR WIELKOPOWIERZCHNIOWY

ZAKŁÓCENIE W SYSTEMIE PALIWOWYM

SILNY WIATR

ZAKŁÓCENIE W SYSTEMIE ENERGETYCZNYM

EPIZOOTIA

SUSZA/UPAŁ

ZAKŁÓCENIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW I SIECI TELEINFORMATYCZNYCH

POWÓDŹ

EPIDEMIA

Dział administracji rządowej/instytucja

Numer Katalogu

ZAGROŻENIE numer modułu zadaniowego

Faza zarządzania kryzysowego: R – reagowanie; O - Odbudowa R

O R O R

Rynki rolne

XXI

Rybołówstwo

XXII

Sprawiedliwość

XXIII

Szkolnictwo wyższe i nauka

XXIV

Transport

XXV

1-4

1-4 5 1-4

Środowisko

XXVI

1,2

Sprawy wewnętrzne

1-9, 13,

XXVII 16, 18

Sprawy zagraniczne

XXVIII

Zdrowie

XXIX

1-4

R O R

1,2

O R O R O R O R

O R O R O R O

1,2

1, 2

1,2

O R O R O R O R

1, 2

O 1,2

2,5,6 1,3-5 2,6 5 2,5 3

3 1

1-2

1,2 1,2

1, 1, 2 2

1, 2

1-8

18, 13, 16, 18

2,4 5

1-4 5 1-4

1-9 1-8 13, 16 16, 18 18

1, 2 110, 1316, 18

18, 18

2 1

2 3-5

1-4 5 1-4

1-4

1, 2

18, 16, 18

1, 2 110, 1316, 18

1-8 13, 16, 18

2 3,4

3,4

3 1

3,4

3-6 2 3-6

1-4

1, 1,2 1,2 1,2 2

1,2

11-8 8, 19, 11-10, 9, 10, 14, 10, 13, 13, 18 13, 18 16, 131614, 1618 18 18 16, 18 18

1-8 16, 18

1-4 1, 2

1, 2

1-8 18

1, 2

1-8

1-4

1-4 5 1-4

1-4

1, 2 1-8 9, 13, 16, 18

1-8 13, 16, 18

1-4 5 1-4

3-6

1-4

1-4 1-4 1-4 5 1-4 5

1-4

Część B KPZK str. 8

ZADANIA I OBOWIĄZKI UCZESTNIKÓW ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO W FORMIE SIATKI BEZPIECZEŃSTWA

SILNY MRÓZ /INTENSYWNE OPADY ŚNIEGU

ZBIOROWE ZAKŁÓCENIE PORZĄDKU PUBLICZNEGO

SKAŻENIE PROMIENIOTWÓRCZE

ZDARZENIE O CHARAKTERZE TERRORYSTYCZNYM

KATASTROFA MORSKA*

ZAKŁÓCENIE W SYSTEMIE GAZOWYM

SKAŻENIE CHEMICZNE NA MORZU

SKAŻENIE CHEMICZNE NA LĄDZIE

ZAKŁÓCENIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW I USŁUG TELEKOMUNIKACYJNYCH

EPIFITOZA

POŻAR WIELKOPOWIERZCHNIOWY

ZAKŁÓCENIE W SYSTEMIE PALIWOWYM

SILNY WIATR

ZAKŁÓCENIE W SYSTEMIE ENERGETYCZNYM

EPIZOOTIA

SUSZA/UPAŁ

ZAKŁÓCENIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW I SIECI TELEINFORMATYCZNYCH

POWÓDŹ

EPIDEMIA

Dział administracji rządowej/instytucja

Numer Katalogu

ZAGROŻENIE numer modułu zadaniowego

Faza zarządzania kryzysowego: R – reagowanie; O - Odbudowa

Żegluga śródlądowa

XXX

O R O R

1-3

R O R

O R O R O R O R

O R O R O R O

2,3

1b, 2b, 3, 4b

O R O R O R O R

XXXII

RCB

XXXIII

1-5

Rada Ministrów

XXXIV

1-2, 5-7

Wojewoda (według właściwości terytorialnej wystąpienia zagrożenia)

1,2 1,2 1,2 1,2 1,2 3a, 3e, 1,2 1,2 1,2, 3e, 3e, 3c, 1,2 1,2 1,2 e,f f, 3e, 3e, 3b,e, f,g, f e,f, 3e,f 3e, 3f 44f, f 12,2 12, 12, 4- 12, 12, 4-8 12, f 8, 12, 4- 12, 4- 12, 4-8 22 XXXV 4-11, 2 8, 22 8, 12,22 10, 22 8, 22 8, 22 4-8 22 8, 22 22 10, 22 410, 10, 10, 10, 16, 16, 10, 10, 10, 16, 8, 16, 11, 16, 16, 18 18,19 16, 16, 16, 18 18 18 16, 18 18 18 18 18 18

1-3

2-3

1a, 2a, 5a 4a

XXXI

2,3

ABW

1,2 1,2

Pom.

--------1,2 Zach Zach 1,2, 3e,f, Pom. Pom. 3c,e, 4-8, ----- ----f, 10, 12, Warm Warm4-8, 11, 22 -maz. maz. 10, 1,2,3e 12, 16, f,h 16, 22 18, 4-8, 18 19 10, 13,

LM LM OR OR 1,2

12, 22

1,2

3d 1,2 1,2 3e, e,f 3d, 3d, f e,f, e,f, 4-8 12, 4- 12, h,i, h,i 10, 22 8, 22 10, 4- 4- 16, 16, 8, 8, 17, 1810, 10, 18, 19 16- 12, 19,

1,2 1,2 3e,f 3e,f 4-8, 12, 4-8, 10, 22 10, 16, 16, 18, 18 19

13, 22

Część B KPZK str. 9

ZADANIA I OBOWIĄZKI UCZESTNIKÓW ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO W FORMIE SIATKI BEZPIECZEŃSTWA

SILNY MRÓZ /INTENSYWNE OPADY ŚNIEGU

ZBIOROWE ZAKŁÓCENIE PORZĄDKU PUBLICZNEGO

SKAŻENIE PROMIENIOTWÓRCZE

ZDARZENIE O CHARAKTERZE TERRORYSTYCZNYM

KATASTROFA MORSKA*

ZAKŁÓCENIE W SYSTEMIE GAZOWYM

SKAŻENIE CHEMICZNE NA MORZU

SKAŻENIE CHEMICZNE NA LĄDZIE

ZAKŁÓCENIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW I USŁUG TELEKOMUNIKACYJNYCH

EPIFITOZA

POŻAR WIELKOPOWIERZCHNIOWY

ZAKŁÓCENIE W SYSTEMIE PALIWOWYM

SILNY WIATR

ZAKŁÓCENIE W SYSTEMIE ENERGETYCZNYM

EPIZOOTIA

SUSZA/UPAŁ

ZAKŁÓCENIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW I SIECI TELEINFORMATYCZNYCH

POWÓDŹ

EPIDEMIA

Dział administracji rządowej/instytucja

Numer Katalogu

ZAGROŻENIE numer modułu zadaniowego

Faza zarządzania kryzysowego: R – reagowanie; O - Odbudowa R

O R O R

R O R

O R O R O R O R

O R O R O R O

R 16, 18, 19

O R O R O R O R

18, 1619, 19, 20 22

* KATASTROFA MORSKA – działania realizowane są w dwóch fazach: ➢ MMOR (morska masowa operacja ratownicza) – faza morska, w której podmiotem wiodącym jest minister właściwy do spraw gospodarki morskiej ➢ LMOR (lądowa masowa operacja ratownicza) – faza lądowa, w której podmiotem wiodącym jest wojewoda właściwy terytorialnie dla miejsca zdarzenia (Wojewoda Pomorski, Wojewoda Zachodniopomorski, Wojewoda Warmińsko- Mazurski)

Część B KPZK str. 10

2. ZADANIA W ZAKRESIE MONITOROWANIA ZAGROŻEŃ Zestawienie funkcjonujących na terenie kraju systemów monitorowania zagrożeń, wykorzystywanych metod, źródeł i przeznaczenia pozyskanych informacji opracowano w uzgodnieniu z przedstawicielami wszystkich wojewodów oraz ministrów (zainteresowanych kierowników urzędów centralnych). W odniesieniu do zakresu kompetencji i zadań realizowanych w warunkach sytuacji kryzysowej kierowano się m.in. postanowieniami ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej, ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie, ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym oraz ustawami określającymi kompetencje właściwych ministrów.

MONITOROWANIE ZAGROŻEŃ, OSTRZEGANIE I ALARMOWANIE MA NA CELU: ▪ uzyskanie informacji o zbliżaniu się lub stwierdzeniu faktu zaistnienia, na określonym terenie, niebezpieczeństwa dla zdrowia i życia ludności związanego z wystąpieniem klęsk żywiołowych, katastrof naturalnych, awarii obiektów technicznych, skażeń i zakażeń, stosowaniem środków rażenia lub innych zdarzeń, których skutki mogą wpłynąć negatywnie na poziom bezpieczeństwa ludności ▪ określenie rodzaju, miejsca, skali i skutków zaistniałych zagrożeń oraz oznaczaniu stref niebezpiecznych ▪ ostrzeganie i alarmowanie sił właściwych do reagowania, a także ludności o zbliżającym się niebezpieczeństwie oraz informowanie o zalecanych zasadach postępowania (zachowania się) obywateli w określonej sytuacji

Podmiot odpowiedzialny Dyrektor Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej Prezes Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie Podmioty wykonujące zadania Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej Regionalne Zarządy Gospodarki Wodnej Zarządy Zlewni Nadzory Wodne Dyrektor Państwowego Instytutu Geologicznego-PIB

Podlegają monitoringowi • groźne zjawiska hydrologiczne i meteorologiczne • stan rezerw zasobów wód podziemnych • stan rezerwy powodziowej w zbiornikach • zjawiska lodowe na zbiornikach i głównych rzekach • zagrożenie osuwiskowe

• poziom zwierciadła wód podziemnych

MONITOROWANIE ZAGROŻENIA – POWÓDŹ Rodzaj i częstotliwość Wykorzystywane metody zbierania danych • system pomiarowo-obserwacyjny • dane o sytuacji (stacje hydro-meteorologiczne, meteorologicznej i hyteledetekcji naziemnej drologicznej zbierane cai aerologiczne) łodobowo, ocena dokonywana co 3 godziny • system przesyłania danych (w tym sieci komputerowe • stan zlodzenia, akcja lodoi radiotelefoniczne) łamania i stan na zbiornikach – raz dziennie • własne bazy danych • dane dotyczące suszy • system gromadzenia, przetwai rezerw zasobów wodnych rzania i dystrybucji danych – raz na kwartał • system gromadzenia i przetwa• obserwacje wód podziemrzania danych nych w zależności od rohydrogeologicznych dzaju stacji: ciągłe, dobowe lub tygodniowe

Źródła informacji • sieć automatycznych stacji telemetrycznych, w tym stacji wodowskazowych • obserwatorzy stacji meteorologicznych i hydrologicznych • pracownicy PGW WP Zarządów Zlewni i Nadzorów Wodnych • sieć radarów meteorologicznych POLRAD • stacja odbioru i przetwarzania danych satelitarnych • stacje aerologiczne • sieć obserwacyjno-badawcza wód podziemnych

Sposób wykorzystania informacji w przypadku wystąpienia zagrożenia – informacje i raporty do RCB, MSWiA: • meteorologiczne i hydrologiczne w okresie normalnym – 1 raz na dobę, podczas zagrożenia – całodobowo co 3 godziny • hydrogeologiczne w okresie normalnym – raz na kwartał

obserwacje Część B KPZK str. 11

2. ZADANIA W ZAKRESIE MONITOROWANIA ZAGROŻEŃ

Podmiot odpowiedzialny Główny Inspektor Sanitarny (Krajowy Punkt Centralny ds. EWRS, Komitet HSC) Dyrektor Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego Państwowy Zakład Higieny-PIB (Krajowy Punkt Centralny do spraw Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych)

Podlegają monitoringowi • zakażenia i zachorowania na choroby zakaźne, zgony z powodu zakażenia lub choroby zakaźnej, a także ich podejrzenia • zakażenia związane z udzielaniem świadczeń zdrowotnych oraz wykonywaniem innych czynności, w trakcie których dochodzi do naruszenia ciągłości tkanek • niepożądane odczyny poszczepienne(tylko NIZP PZH-PIB)

MONITOROWANIE ZAGROŻENIA - EPIDEMIA Rodzaj i częstotliwość Wykorzystywane metody zbierania danych w szczególności: W Polsce realizowany jest bierny nadzór • analiza zgłoszeń podejrzeń lub epidemiologiczny. W sytacji rozpoznania zakażeń, chorób zagrożenia może zostać zakaźnych lub zgonów z powodu uruchomiony nadzór czynny. zakażenia lub choroby zakaźnej W przypadku grypy i • analiza zgłoszeń dodatnich wynizachorowań ków badań w kierunku biologrypopochodnych realizowany gicznych czynników chorobotwórczych określonych w ustawie jest nadzór typu sentinel. o zapobieganiu oraz zwalczaniu Stale gromadzone są na zakażeń i chorób zakaźnych u poziomie lokalnym: ludzi • rejestr zakażeń • analiza dokumentacji dot. monii zachorowań na choroby torowania czynników alarmowych zakaźne, zgonów z powodu i zakażeń oraz procedur zapozakażenia lub choroby biegających zakażeniom zakaźnej, ich podejrzeń oraz i chorobom zakaźnym przypadków stwierdzenia • analiza zgłoszeń niepożądanych dodatniego wyniku badania odczynów poszczepiennych laboratoryjnego • dochodzenie epidemiologiczne • informacje o bieżącej • wywiad epidemiologiczny sytuacji epidemicznej • wymiana informacji z innymi szpitali podmiotami • rejestr zgłoszeń niepożąda• analiza informacji na stronach nych odczynów internetowych IHR (WHO) oraz poszczepiennych EWRS (ECDC/Komisja Europej• meldunki dwutygodniowe ska/państwa członkowskie UE) (w przypadku grypy – tygodniowe)

Źródła informacji między innymi: • lekarz lub felczer, który podejrzewa lub rozpoznaje zakażenie, chorobę zakaźną lub zgon z powodu zakażenia lub choroby zakaźnej • kierownik laboratorium wykonujący badania w kierunku biologicznych czynników chorobotwórczych • kierownik szpitala lub innego podmiotu leczniczego • lekarz lub felczer podejrzewający lub rozpoznający niepożądany odczyn poszczepienny • kierownicy środków transportu drogowego, powietrznego lub wodnego oraz piloci wycieczek i przewodnicy turystyczni • środki masowego przekazu • zgłoszenia zagrożeń • inna dokumentacja • w przypadku chorób odzwierzęcych – organy inspekcji weterynaryjnej • bazy danych systemu nadzoru międzynarodowego WHO i UE

Sposób wykorzystania informacji w przypadku wystąpienia zagrożenia informacje i raporty przekazywane do RCB, ministra właściwego do spraw zdrowia, NIZP PZH-PIB, GIS • dane o sytuacji epidemicznej w zakresie zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi – publikowane w krajowych raportach liczbowych • dane o przypadkach zakażeń, zachorowań lub zgonów z powodu chorób zakaźnych przekazywane do sieci nadzoru Unii Europejskiej • raporty do Europejskiego Centrum do spraw Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) oraz WHO

Część B KPZK str. 12

2. ZADANIA W ZAKRESIE MONITOROWANIA ZAGROŻEŃ MONITOROWANIE ZAGROŻENIA - EPIDEMIA Podmiot odpowiedzialny Główny Inspektor Sanitarny (krajowy punkt kontaktowy RASFF, EFSA)

Podlegają monitoringowi

Wykorzystywane metody

• zagrożenia fizyczne, chemiczne i mikrobiologiczne występujące w żywności i paszach

• procedury Urzędowej Kontroli Żywności

Główny Inspektor Sanitarny

• jakość wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi

• baza danych Worda-Excel – Access

Dyrektor Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego Państwowy Zakład Higieny-PIB

• ogniska chorób przenoszonych drogą pokarmową

• zgłoszenia ogniska nadsyłane przez Państwową Inspekcję Sanitarną

Dyrektor Departamentu Wojskowej Służby Zdrowia – Szef Służby Zdrowia WP

• sytuacja epidemiczna i epizootyczna w SZ RP

Główny Inspektor Sanitarny

• zakażenia i zachorowania na choroby zakaźne, zgony z powodu zakażenia lub choroby zakaźnej, a także ich podejrzenia, • zakażenia związane z udzielaniem świadczeń zdrowotnych oraz wykonywaniem innych

Dyrektor Narodowego Instytutu Zdrowia PublicznegoPaństwowy Zakład Higieny -PIB (Krajowy Punkt Centralny do

Rodzaj i częstotliwość zbierania danych • rejestr powiadomień krajowych oraz rejestr powiadomień przekazanych przez Komisję Europejską

Źródła informacji – organy Urzędowej Kontroli Żywności: • Państwowa Inspekcja Sanitarna • Inspekcja Weterynaryjna • Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych • Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa • Inspekcja Handlowa – Punkt Kontaktowy Komisji Europejskiej, inne kraje członkowskie

• analiza danych z punktów cyklicznego pobierania próbek: wodociągów, studni, stacji uzdatniania wody, ujęć podziemnych, ujęć powierzchniowych, zbiorników wyrównawczych • informacja o ognisku choroby

• stacje sanitarno-epidemiologiczne

• analiza zdarzeń i meldunków otrzymanych z jednostek wojskowych oraz od elementów układu pozamilitarnego

• informacje bieżące (całodobowe)

• Wojskowe Ośrodki Medycyny Prewencyjnej (WOMP) • Centrum Reagowania Epidemiologicznego SZ RP

W szczególności: • analiza zgłoszeń podejrzeń lub rozpoznań zakażeń, chorób zakaźnych lub zgonów z powodu zakażenia lub choroby zakaźnej, • analiza zgłoszeń dodatnich wyników badań w kierunku biologicznych czynników chorobotwórczych określonych w ustawie o zapobieganiu oraz

W Polsce realizowany jest bierny nadzór epidemiologiczny. W sytuacji zagrożenia może zostać uruchomiony nadzór czynnny. W przypadku grypy i zachorowań grypopochodnych realizowany jest nadzór typu sentinel.

między innymi: • lekarz lub felczer, który podejrzewa lub rozpoznaje zakażenie, chorobę zakaźną lub zgon z powodu zakażenia lub choroby zakaźnej, • kierownik laboratorium wykonujący badania w kierunku biologicznych

• stacje sanitarno-epidemiologiczne

Sposób wykorzystania informacji • raporty roczne dla GIS

• informacja dla eksploatujących ujęcia • 3-letnie raporty do Komisji Europejskiej o jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi • opracowania w Kronice Epidemiologicznej Przeglądu Epidemiologicznego • dane wysyłane do unijnej bazy EFSA i publikowane w raportach rocznych • meldunki dla kierownictwa MON wykorzystywane w bieżącej działalności SZ RP W przypadku wystąpienia zagrożenia informacje i raporty do RCB, MZ, NIZP PZH-PIB • bieżące informacje i komunikaty dla MZ, NIZP PZH-PIB • dane o sytuacji epidemicznej Część B KPZK str. 13

2. ZADANIA W ZAKRESIE MONITOROWANIA ZAGROŻEŃ spraw Międzynarodowy ch Przepisów Zdrowotnych)

Podmiot odpowiedzialny Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej

Główny Inspektor Ochrony Środowiska

czynności, w trakcie których dochodzi do naruszenia ciągłości tkanek, • niepożądane odczyny poszczepienne

Podlegają monitoringowi • występowanie zdarzeń (pożarów i miejscowych zagrożeń), w których występują zagrożenia chemiczne, a w ich likwidację zaangażowane są jednostki ochrony przeciwpożarowej

• zagrożenia dla środowiska • zagrożenia poważnymi

zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, • analiza dokumentacji dot. monitorowania czynników alarmowych i zakażeń oraz procedur zapobiegających zakażeniom i chorobom zakaźnym, • analiza zgłoszeń niepożądanych odczynów poszczepiennych, • dochodzenie epidemiologiczne, • wywiad epidemiologiczny, • wymiana informacji z innymi podmiotami • analiza informacji na stronach internetowych IHR (WHO) oraz EWRS (ECDC/Komisja Europejska/państwa członkowskie UE)

• rejestr zakażeń i zachorowań na choroby zakaźne, zgonów z powodu zakażenia lub choroby zakaźnej, ich podejrzeń oraz przypadków stwierdzenia dodatniego wyniku badania laboratoryjnego • informacje o bieżącej sytuacji epidemicznej szpitali • rejestr zgłoszeń niepożądanych odczynów poszczepiennych • meldunki dwutygodniowe (w przypadku grypy – tygodniowe)

czynników chorobotwórczych, • kierownik szpitala lub innego podmiotu leczniczego, • lekarz lub felczer podejrzewający lub rozpoznający niepożądany odczyn poszczepienny. • środki masowego przekazu, • zgłoszenia zagrożeń, • inna dokumentacja • w przypadku chorób odzwierzęcych – organy inspekcji weterynaryjnej • bazy danych systemu nadzoru międzynarodowego WHO i UE

MONITOROWANIE ZAGROŻENIA - SKAŻENIE CHEMICZNE NA LĄDZIE Rodzaj i częstotliwość Wykorzystywane metody/bazy Źródła informacji zbierania danych • informacje bieżące • całodobowe pozyskiwanie • jednostki organizacyjne PSP informacji • czynności kontrolno-rozpoznawcze • wyniki kontroli: • informacje z międzynarodowych − przestrzegania przepisów systemów monitoringu: przeciwpożarowych − ERCC − działań zapobiegających poważnym awariom przemysłowym • wykazy: − zakładów zawierających substancje niebezpieczne − obiektów wyposażonych w system sygnalizacji pożarowej, w stałe urządzenia gaśnicze, dźwiękowy system ostrzegawczy oraz obiektów, w których są one wymagane • sprawozdania półroczne/roczne • dostępne bazy danych • informacje bieżące • wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska • rejestry, raporty, informacje • okresowe raporty • instytuty badawcze

w zakresie zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi – publikowane w krajowych raportach liczbowych, • dane o przypadkach zakażeń, zachorowań lub zgonów z powodu chorób zakaźnych przekazywane do sieci nadzoru Unii Europejskiej • raporty do Europejskiego Centrum do spraw Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) oraz WHO

Sposób wykorzystania informacji w przypadku wystąpienia zagrożenia informacje i raporty przekazywane do RCB, ministra właściwego do spraw wewnętrznych • codzienny raport sytuacyjny dla kierownictwa PSP i MSWiA • raporty półroczne i roczne • opracowania dla MSWiA i innych organów administracji publicznej • przygotowywanie i weryfikacja procedur działań ratowniczych • cykliczne informacje i raporty dla ministra właściwego do spraw Część B KPZK str. 14

2. ZADANIA W ZAKRESIE MONITOROWANIA ZAGROŻEŃ

Dyrektor Transportowego Dozoru Technicznego

Podmiot odpowiedzialny Kierownictwo spółek biorących udział w realizacji procesu eksploatacyjno-przewozowego (koordynacja PKP PLK S.A. Centrum Zarządzania Ruchem Kolejowym)

awariami instalacji przemysłowych oraz w transporcie materiałów niebezpiecznych • zagrożenia związane z transportem towarów niebezpiecznych

Podlegają monitoringowi • na obszarach kolejo-

wych: – wypadki z udziałem ludzi – kradzieże, napady i rozboje – wypadki, przestoje, opóźnienia, odwołania pociągów – awarie techniczne, katastrofy naturalne – przewóz towarów niebezpiecznych

• analiza bieżących informacji i zdarzeń z udziałem zbiorników cystern przewożących materiały niebezpieczne • badania okresowe, pośrednie i doraźne • rejestr świadectw dopuszczenia do przewozu materiałów niebezpiecznych

• informacje bieżące zgodnie z ADR, RID, ADN

• informacje/dane generowane w GIOŚ

środowiska i Komisji Europejskiej

inspektorzy dozoru technicznego

• w przypadku wystąpienia zagrożenia informacje i raporty przekazywane do RCB oraz do ministra właściwego do spraw transportu

MONITOROWANIE ZAGROŻENIA - SKAŻENIE CHEMICZNE NA LĄDZIE Rodzaj i częstotliwość Wykorzystywane metody/bazy Źródła informacji zbierania danych • patrole Straży Ochrony Kolei • informacje bieżące o • patrole SOK, służba dyżurna SOK • dozorowanie sieci kolejowej przez zdarzeniach na sieci ko• dyżurni ruchu i pion dyspozytorski pracowników zakładów linii lejowej pochodzące PKP PLK S.A. kolejowych z jednostek organizacyjnych • drużyna pociągowa oraz pion • monitorowanie pracy eksploataPKP PLK S.A. oraz spółek dyspozytorski przewoźników cyjnej przez pion dyspozytorski uczestniczących kolejowych PKP PLK S.A. w procesie eksploatacyjno• pion dyspozytorski spółek • analiza danych wprowadzanych do przewozowym utrzymaniowo-naprawczych oraz Systemu Ewidencji Pracy • raz na dobę (godz. 7.30) zarządcy dworców kolejowych Eksploatacyjnej (SEPE) meldunki przekazywane (Centrum Bezpieczeństwa • meldunki i informacje przekazyprzez kierownictwo zakłaDworców Kolejowych PKP S.A.) wane przez służby dyspozytorskie dów linii kolejowych do PKP spółek uczestniczących w procesie PLK S.A. Centrum eksploatacyjnoZarządzania Ruchem Koleprzewozowym jowym poprzez Ekspozytury • patrole Policji, Żandarmerii WojZarządzania Ruchem skowej, Straży Granicznej, straży Kolejowym miejskich • raz na dobę meldunki przekazywane przez pion dyspozytorski PKP PLK S.A. (zakłady linii kolejowych i Główną Dyspozyturę SOK) oraz PKP S.A. (Centrum Bezpieczeństwa Dworców Kolejowych) do PKP PLK S.A. - Centrum Zarządzania Ruchem Kolejowym • dwa razy w tygodniu (poniedziałek i piątek) telekonferencja z udziałem

Sposób wykorzystania informacji • raz na dobę (godz. 8:00) przekazywanie informacji o sytuacji w sieci kolejowej Członkowi Zarządu PKP PLK S.A. • w czasie zaistnienia poważnych utrudnień w procesie eksploatacyjno-przewozowym: przekazanie informacji poprzez wiadomości tekstowe GSM (SMS) osobom upoważnionym (Zarząd PKP PLK S.A., kierownicy biur Centrali PKP PLK S.A., Prezes Zarządu PKP S.A., rzecznicy prasowi,przewoźnicy kolejowi, przedsiębiorstwa utrzymaniowonaprawcze) • w czasie zaistnienia sytuacji kryzysowych: składanie bieżących meldunków o sytuacji w sieci kolejowej do Część B KPZK str. 15

2. ZADANIA W ZAKRESIE MONITOROWANIA ZAGROŻEŃ kierowników jednostek organizacyjnych PKP PLK S.A. pod kierownictwem Głównego Dyspozytora PKP PLK S.A. Centrum Zarządzania Ruchem Kolejowym

Podmiot odpowiedzialny Dyrektor Urzędu Żeglugi Śródlądowej w Bydgoszczy, Gdańsku, Giżycku, KędzierzynieKoźlu, Krakowie, Szczecinie, Warszawie, Wrocławiu

Podlegają monitoringowi • bezpieczeństwo żeglugi

na śródlądowych drogach wodnych, w tym zdarzenia związane z przewozem materiałów niebezpiecznych

MONITOROWANIE ZAGROŻENIA - SKAŻENIE CHEMICZNE NA LĄDZIE Rodzaj i częstotliwość Wykorzystywane metody/bazy Źródła informacji zbierania danych • inspekcje statków • informacje bieżące • inspektorzy żeglugi śródlądowej • rejestr statków żeglugi śródlądo• regionalne zarządy gospodarki wej wodnej • rejestr świadectw dopuszczenia do • Policja przewozu materiałów nie• komórki do spraw zarządzania bezpiecznych kryzysowego administracji publicznej

ministra właściwego do spraw transportu • bieżące analizowanie informacji o zagrożeniach przy wykorzystaniu SEPE • wprowadzanie informacji o utrudnieniach do systemu PdP (Portal dla Pasażera) oraz do systemu SKRJ (System Konstrukcji Rozkładów Jazdy – informacje dla przewoźników)

Sposób wykorzystania informacji • raporty (kilka razy w roku) dla ministra właściwego do spraw żeglugi śródlądowej oraz armatorów

Część B KPZK str. 16

2. ZADANIA W ZAKRESIE MONITOROWANIA ZAGROŻEŃ Komendant Główny Straży Granicznej

• bezpieczeństwo w

komunikacji lotniczej • transgraniczne przemieszczanie materiałów niebezpiecznych • siłowe przekraczanie granicy

• informacje bieżące

i cykliczne raporty • bazy danych: Centralna Baza Danych Straży Granicznej: – dane o ruchu granicznym osób i środków transportu, – dane o osobach poddanych odprawie, pojazdów, – archiwum odpraw i pojazdów poddanych kontroli

– wyniki statystyczne: • kontroli bezpieczeństwa w komunikacji lotniczej • siłowego przekroczenia granicy i nie zatrzymania się do kontroli • odmowy zezwoleń na przekroczenie granicy pojazdom ze względu na ich stan techniczny • wykrytych materiałów wybuchowych, broni i amunicji • zatrzymań i odmowy na wjazd i na wyjazd transportów z odpadami i materiałami szkodliwymi bądź promieniotwórczymi utrudnień w odprawie granicznej (awarie) • kontroli czasu pracy kierowców – meldunki dobowe służb dyżurnych jednostek SG • sprawozdania miesięczne/ kwartalne/półroczne/roczne

• jednostki organizacyjne SG

– codzienny raport sytuacyjny dla kierownictwa SG i MSWiA – raporty półroczne i roczne – opracowania dla MSWiA i innych organów administracji publicznej

Część B KPZK str. 17

2. ZADANIA W ZAKRESIE MONITOROWANIA ZAGROŻEŃ

Podmiot odpowiedzialny Szef Zarządu Obrony Przed Bronią Masowego Rażenia Inspektoratu Rodzaju Wojsk Dowództwa Generalnego RSZ

Podlegają monitoringowi • zagrożenia CBRN:

– użycie BMR – uwolnienie środków promieniotwórczych, biologicznich i chemicznych, w tym PSP

MONITOROWANIE ZAGROŻENIA - SKAŻENIE CHEMICZNE NA LĄDZIE Rodzaj i częstotliwość Wykorzystywane metody/bazy Źródła informacji zbierania danych • analiza zdarzeń i meldunków • informacje bieżące (cało• Centralny Ośrodek Analizy Skaotrzymanych w ramach: Systemu dobowo) żeń: Wykrywania Skażeń SZ RP, • informacje dobowe z PAA – punkt kierowania Systemem DWSZdr. oraz układu • sprawozdania roczne Wykrywania Skażeń SZ RP pozamilitarnego (PK SWS SZ RP) • Krajowy System Wykrywania – ośrodki Analizy Skażeń Skażeń i Alarmowania RSZ/IWsp.SZ/ZT/WSzW • bazy danych o: – pozostałe elementy SWS SZ RP – TŚP (laboratoria analityczne, – Niebezpiecznych Substancjach drużyny rozpoznania skażeń, Chemicznych (NSCh) posterunki obserwacyjne, Stacjonarne Punkty Monitoringu) – Centrum Dyspozycyjne KSWSiA • DWSZdr.: – Wojskowe Ośrodki Medycyny Prewencyjnej (WOMP) • Dowództwo Generalne RSZ: – Centrum Reagowania Epidemiologicznego SZ RP – Szefostwo Służby Hydrometeorologicznej Sił Zbrojnych RP W etacie związków taktycznych oraz wojewódzkich sztabów wojskowych (WSzW) są Ośrodki Analizy Skażeń, których jednym z zadań jest przesyłanie do Centralnego Ośrodka Analizy Skażeń (COAS) informacji o zdarzeniach CBRN.

Sposób wykorzystania informacji • meldunki dobowe dla kierownictwa MON i wykorzystywane w bieżącej działalności Sił Zbrojnych RP

Zgodnie z § 3.2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 stycznia 2013 r. w sprawie systemów wykrywania skażeń i powiadamiania o ich wystąpieniu oraz właściwości organów w tych sprawach nadzór nad Centrum Dyspozycyjnym KSWSiA sprawuje bezpośrednio Minister Obrony Narodowej, którego rolę pełni COAS. Część B KPZK str. 18

2. ZADANIA W ZAKRESIE MONITOROWANIA ZAGROŻEŃ

MONITOROWANIE ZAGROŻENIA - SKAŻENIE CHEMICZNE NA MORZU Podmiot odpowiedzialny

Podlegają monitoringowi • bezpieczeństwo żeglugi

Dyrektor Urzędu Morskiego w Szczecinie, Gdyni (Regionalne Punkty Kontaktowe do spraw Konwencji SOLAS-Kodeksu ISPS) Dyrektor Morskiej Służby Poszukiwania i Ratownictwa (Służba SAR)

Główny Inspektor Ochrony Środowiska

i ochrony środowiska morskiego, w tym: – zagrożenia na morzu, w porcie i w strefie brzegowej – powódź morska, zagrożenie sztormowe, erozja brzegu morskiego, zanieczyszczenie środowiska morskiego – zagrożenia terrorystyczne – zakłócenia porządku publicznego (np. blokada portu przez jednostki rybackie) – nielegalne przewiezienie na teren portu broni, materiałów wybuchowych środków promieniotwórczych, materiałów żrących, toksycznych itp. • wykonywanie pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska morskiego w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska

Wykorzystywane metody • informacje bieżące • monitoring satelitarny i lotniczy

Rodzaj i częstotliwość zbierania danych • informacje bieżące

zanieczyszczeń

• inspekcyjne jednostki pływające • systemy: – zarządzania ruchem statków – rejestracji – radarowy – TV przemysłowej – hydro-meteo – monitorowania statków – – – – –

z ładunkiem niebezpiecznym PHICS (System Kontrolno- Informacyjny dla Portów Polskich) CleanSeaNet (satelitarny monitoring zanieczyszczeń) Program SWIBŻ i Gatehouse (monitoring bezpieczeństwa ruchu morskiego) SingleHulTankers (monitoring tankowców jednokadłubowych) SafeSeaNet (informacja o statkach)

• dostępne bazy danych • rejestry, raporty, informacje

• informacje bieżące • okresowe raporty

Źródła informacji • służba dyżurna urzędów

morskich (regionalnych punktów kontaktowych – służba VTS) • służba dyżurna kapitanatów portów • armatorzy • kapitanowie statków • operatorzy i właściciele obiektów portowych • Siły Zbrojne RP • Straż Graniczna • Policja • Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska w Gdańsku i Szczecinie • Wojewódzkie Centra Zarządzania Kryzysowego w Gdańsku i Szczecinie • Morskie Ratownicze Centrum Koordynacyjne w Gdyni • Morskie Pomocnicze Centrum Koordynacyjne w Świnoujściu • Główny Inspektorat Ochrony

Środowiska

• instytuty badawcze

Sposób wykorzystania informacji w przypadku wystąpienia zagrożenia informacje i raporty przekazywane do CZK w Gdańsku, Szczecinie oraz Olsztynie, Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Olsztynie, RCB, ministra właściwego do spraw gospodarki morskiej • raporty bieżące dla Straży Granicznej, ABW, Służby Celno-Skarbowej • raporty roczne dla ministra właściwego do spraw gospodarki morskiej w sprawie: – Konwencji MARPOL 73/78 (zanieczyszczenia morza przez statki) – zatapiania w morzu odpadów lub innych substancji • cykliczne informacje i raporty dla ministra właściwego do spraw klimatu i Komisji Europejskiej

• w razie wystąpienia

zagrożenia zanieczyszczeniem lub zanieczyszczenia brzegu morza

Część B KPZK str. 19

2. ZADANIA W ZAKRESIE MONITOROWANIA ZAGROŻEŃ Dyrektor Transportowego Dozoru Technicznego

• zagrożenia związane z urządzeniami technicznymi, w tym terminale naftowe, gazowe, rurociągi itp.

• analiza bieżących informacji • badania okresowe i doraźne

• informacje bieżące • zgodnie z warunkami

technicznymi dozoru technicznego

• inspektorzy dozoru

technicznego

• w przypadku wystąpienia

zagrożenia informacje i raporty przekazywane do RCB oraz do ministra właściwego do spraw gospodarki morskiej

Straż Graniczna jest ujęta w Krajowym Planie Zwalczania Zagrożeń i Zanieczyszczeń Środowiska Morskiego. • Morski Oddział Straży Granicznej posiada 2 jednostki pływające (SG-311 oraz SG-312), które są wyposażone w pełnomorską zaporę przeciwolejową oraz urządzenie do zbierania zanieczyszczeń ropopochodnych z powierzchni wody. W wyniku wystąpienia zanieczyszczenia na polskich obszarach morskich sprzęt ten może zostać użyty w sposób i na polecenie koordynatora akcji – przedstawiciela Służby SAR.

Podmiot odpowiedzialny Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej

MONITOROWANIE ZAGROŻENIA – ZAKŁÓCENIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW I USŁUG TELEKOMUNIKACYJNYCH Rodzaj Podlegają monitoringowi Wykorzystywane metody/bazy i częstotliwość zbierania Źródła informacji danych • funkcjonowanie • informacje od przedsiębiorców • bieżące zgłoszenia od • przedsiębiorcy telekosystemów telekomunikacyjnych przedsiębiorców munikacyjni telekomunikacyjnych • informacje od użytkowników telekomunikacyjnych • użytkownicy telekomunikacyjnych telekomunikacyjni • kontrola przedsiębiorców • delegatury UKE telekomunikacyjnych

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki

• dostawy energii

MONITOROWANIE ZAGROŻENIA - ZAKŁÓCENIE W SYSTEMIE ENERGETYCZNYM Rodzaj Wykorzystywane metody/bazy i częstotliwość zbierania Źródła informacji danych • analiza bieżących informacji • zarządzanie i rozdział • służby dyspozytorskie przepustowości połączeń operatorów • bilansowanie systemu elektroenergetycznego • naprawy sieci

Szef Agencji Wywiadu

• rozpoznawanie

• czynności operacyjno-

Podmiot odpowiedzialny

Podlegają monitoringowi elektrycznej

międzynarodowego terroryzmu • zagrożenia zewnętrzne godzące w bezpieczeństwo RP

rozpoznawcze • czynności analitycznoinformacyjne

• opracowania informacyjno-

analityczne • (informacje, informacje sygnalne, analizy, prognozy i biuletyny tematyczne) przekazywane z różną

• jednostki organizacyjne

• służby innych państw • źródła otwarte

Sposób wykorzystania informacji w przypadku wystąpienia zagrożenia informacje i raporty przekazywane do RCB, ministra właściwego do spraw informatyzacji

Sposób wykorzystania informacji • w przypadku wystąpienia

zagrożenia informacje i raporty przekazywane do RCB, ministra właściwego do spraw energii • roczne sprawozdanie dla ministra właściwego do spraw energii • w przypadku wystąpienia zagrożenia przekazywanie opracowań informacyjno-analitycznych Prezydentowi RP, Prezesowi RM, Ministrowi – Koordynatorowi Służb Część B KPZK str. 20

2. ZADANIA W ZAKRESIE MONITOROWANIA ZAGROŻEŃ • informacje mogące mieć

Pełnomocnik spółki do spraw ochrony infrastruktury krytycznej

Prezes Urzędu Dozoru Technicznego

Podmiot odpowiedzialny

istotne znaczenie dla bezpieczeństwa RP oraz jej potencjału ekonomicznego • zagrożenia i wnioski wynikające z oceny ryzyka dla infrastruktury krytycznej w zakresie bezpieczeństwa fizycznego, osobowego, prawnego, technicznego i teleinformatycznego oraz w zakresie posiadania aktualnych planów ciągłości działania i odbudowy na sytuacje zakłócenia lub zniszczenia IK • urządzenia techniczne

wytwarzające energię elektryczną i ciepło

Podlegają monitoringowi

Prezes Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych

• poziom zapasów

Prezes Agencji Rynku Energii S.A.

• poziom zaopatrzenia

interwencyjnych ropy naftowej i paliw

rynku w produkty naftowe

częstotliwością (w miarę uzyskiwania informacji)

• analiza dokumentów • pozyskiwanie informacji

• informacje bieżące

• analiza bieżących informacji • badania okresowe i doraźne

• informacje bieżące • zgodnie z warunkami

i wyjaśnień

Specjalnych, ministrowi właściwemu do spraw energii

• pracownicy spółki • informacje od

• kwartalny raport dla zarządu spółki

• inspektorzy dozoru

• raport z działalności UDT • w przypadku wystąpienia

służb/instytucji właściwych w sprawach bezpieczeństwa

technicznymi dozoru technicznego

technicznego

MONITOROWANIE ZAGROŻENIA - ZAKŁÓCENIE W SYSTEMIE PALIWOWYM Rodzaj Wykorzystywane metody/bazy i częstotliwość zbierania Źródła informacji danych • rejestr producentów • comiesięczne informacje • podmioty obowiązane i handlowców obowiązanych do dot. do tworzenia zapasów tworzenia i utrzymywania – poziomu zapasów zapasów w kategoriach ropa naftowa i poszczególne gatunki paliw – ilości, struktury i lokalizacji zapasów • baza danych ARES • bieżące informacje dot. • producenci paliw – poziomu produkcji • podmioty uprawnione – poziomu przywozu do handlu paliwami i wywozu paliw • przedsiębiorstwa

i rady nadzorczej oraz ministra właściwego do spraw energii, ministra właściwego do spraw aktywów państwowych i Dyrektora RCB • sprawozdanie kwartalne dla ministra właściwego do spraw energii, ministra właściwego do spraw aktywów państwowych oraz Dyrektora RCB

zagrożenia informacje i raporty przekazywane do RCB oraz do ministra właściwego do spraw gospodarki

Sposób wykorzystania informacji • w przypadku wystąpienia

zagrożenia informacje i raporty przekazywane Prezesowi RM, do RCB • cykliczne informacje dla ministra właściwego do spraw energii • cykliczne informacje dla ministra

właściwego do spraw energii

Część B KPZK str. 21

2. ZADANIA W ZAKRESIE MONITOROWANIA ZAGROŻEŃ energetyczne

Szef Agencji Wywiadu

Pełnomocnik spółki do spraw ochrony infrastruktury krytycznej

• rozpoznawanie

międzynarodowego terroryzmu • zagrożenia zewnętrzne godzące w bezpieczeństwo RP • informacje mogące mieć istotne znaczenie dla bezpieczeństwa RP oraz jej potencjału ekonomicznego • zagrożenia i wnioski wynikające z oceny ryzyka dla infrastruktury krytycznej w zakresie bezpieczeństwa fizycznego, osobowego, prawnego, technicznego i teleinformatycznego oraz w zakresie posiadania aktualnych planów ciągłości działania i odbudowy na sytuacje zakłócenia lub zniszczenia IK

• czynności operacyjno-

• opracowania informacyjno-

• analiza dokumentów • pozyskiwanie informacji

• informacje bieżące

rozpoznawcze • czynności analitycznoinformacyjne

analityczne • (informacje, informacje sygnalne, analizy, prognozy i biuletyny tematyczne) przekazywane z różną częstotliwością (w miarę uzyskiwania informacji)

i wyjaśnień

• dane GUS i URE • jednostki organizacyjne

AW • służby innych państw • źródła otwarte

• pracownicy spółki • informacje od

służb/instytucji właściwych w sprawach bezpieczeństwa

Prezes OGP Gaz-System S.A.

• bezpieczeństwo

MONITOROWANIE ZAGROŻENIA - ZAKŁÓCENIE W SYSTEMIE GAZOWYM Rodzaj Wykorzystywane metody/bazy i częstotliwość zbierania Źródła informacji danych • analiza własnych informacji • zdolność przesyłowa sieci • Oddziały terenowe • jakość i poziom utrzymania OGP Gaz-System S.A. sieci • działania na rzecz pokrycia szczytowego zapotrzebowania na gaz

Szef Agencji Wywiadu

• rozpoznawanie

• czynności operacyjno-

Podmiot odpowiedzialny

Podlegają monitoringowi funkcjonowania systemu gazowego

międzynarodowego terroryzmu • zagrożenia zewnętrzne godzące w bezpieczeństwo

rozpoznawcze • czynności analitycznoinformacyjne

• opracowania informacyjno-

analityczne • (informacje, informacje sygnalne, analizy, prognozy i biuletyny tematyczne)

• jednostki organizacyjne

• służby innych państw • źródła otwarte

• w przypadku wystąpienia

zagrożenia przekazywanie opracowań informacyjno-analitycznych Prezydentowi RP, Prezesowi RM, Ministrowi – Koordynatorowi Służb Specjalnych, ministrowi właściwemu do spraw energii

• kwartalny raport dla zarządu spółki

Sposób wykorzystania informacji • w przypadku wystąpienia

zagrożenia informacje i raporty przekazywane do RCB, ministra właściwego do spraw energii • coroczna informacja dot. bezpieczeństwa systemu gazowego dla ministra właściwego do spraw energii • w przypadku wystąpienia zagrożenia przekazywanie opracowań informacyjno-analitycznych Prezydentowi RP, Prezesowi RM, Część B KPZK str. 22

2. ZADANIA W ZAKRESIE MONITOROWANIA ZAGROŻEŃ RP

przekazywane z różną częstotliwością (w miarę uzyskiwania informacji)

• informacje mogące mieć

Pełnomocnik spółki do spraw ochrony infrastruktury krytycznej OGP Gaz-System S.A.

Podmiot odpowiedzialny Dyrektor Generalny Lasów Państwowych

Podmiot odpowiedzialny Główny Inspektor Ochrony Roślin

istotne znaczenie dla bezpieczeństwa RP oraz jej potencjału ekonomiczn. • zagrożenia i wnioski wynikające z oceny ryzyka dla infrastruktury krytycznej w zakresie bezpieczeństwa fizycznego, osobowego, prawnego, technicznego i teleinformatycznego oraz w zakresie posiadania aktualnych planów ciągłości działania i odbudowy na sytuacje zakłócenia lub zniszczenia IK

Podlegają monitoringowi • zagrożenie pożarowe

lasów

Podlegają monitoringowi • bezpieczeństwo roślin:

– choroby i szkodniki roślin

• analiza dokumentów • pozyskiwanie informacji

• informacje bieżące

i wyjaśnień

Ministrowi – Koordynatorowi Służb Specjalnych, ministrowi właściwemu do spraw energii • pracownicy spółki • informacje od

służb/instytucji właściwych w sprawach bezpieczeństwa

MONITOROWANIE ZAGROŻENIA - POŻAR WIELKOPOWIERZCHNIOWY Rodzaj Wykorzystywane metody i częstotliwość zbierania Źródła informacji danych • pomiar wilgotności ścółki • wilgotność ściółki • zautomatyzowana sieć • pomiar danych dwukrotnie w ciągu dnia o meteorologicznych meteorologicznych godz. 9.00 i 13.00 punktów pomiarowych • parametry meteorologiczne, dane zbierane w okresie akcji bezpośredniej, całodobowo co 10 minut

MONITOROWANIE ZAGROŻENIA - EPIFITOZA Rodzaj Wykorzystywane metody/bazy i częstotliwość zbierania danych • badania laboratoryjne roślin • bieżące badania laboratoryji płodów rolnych ne

Źródła informacji • wyniki badań laborato-

ryjnych

• kwartalny raport dla zarządu spółki

i rady nadzorczej oraz ministra właściwego do spraw energii, ministra właściwego do spraw aktywów państwowych i Dyrektora RCB • sprawozdane kwartalne dla ministra właściwego do spraw energii, ministra właściwego do spraw aktywów państwowych oraz Dyrektora RCB

Sposób wykorzystania informacji • realizacja zadań i przedsięwzięć

ochronnych realizowanych przez jednostki organizacyjne LP w oparciu o SZPL • w przypadku wystąpienia zagrożenia informacje i raporty przekazywane do RCB, ministra właściwego do spraw wewnętrznych oraz ministra właściwego do spraw środowiska • podjęcie działań ratowniczych • przekazanie informacji właściwej terytorialnie jednostce ochrony przeciwpożarowej

Sposób wykorzystania informacji • komunikaty i sygnalizacja

o zagrożeniach chorobami Część B KPZK str. 23

2. ZADANIA W ZAKRESIE MONITOROWANIA ZAGROŻEŃ

Podmiot odpowiedzialny

Podlegają monitoringowi

i Nasiennictwa,

– jakość i zużycie środków ochrony roślin – pozostałości środków ochrony roślin w płodach rolnych

MONITOROWANIE ZAGROŻENIA - EPIFITOZA Rodzaj Wykorzystywane metody/bazy i częstotliwość zbierania danych • dane otrzymywane z WIORiN dot. • bieżące lustracje plantacji lustracji roślin i płodów rolnych monitorujące pojawienie się • Zintegrowany System chorób i szkodników roślin Informatyczny w Ochronie Roślin i Nasiennictwie

• bezpieczeństwo roślin:

• dane z:

Instytut Ochrony Roślin-Państwowy Instytut Badawczy, Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy Instytut Badawczy

Podmiot odpowiedzialny Dyrektor Departamentu Ochrony Przyrody Ministerstwa Klimatu i Środowiska

- skażenie środowiska w gospodarce rolnospożywczej

Podlegają monitoringowi • proces uwalniania

organizmów genetycznie zmodyfikowanych do środowiska • zamknięte użycie organizmów genetycznie zmodyfikowanych • wprowadzenia organizmów genetycznie

wojewódzkich zarządów melioracji i urządzeń wodnych stacji agrometeorologicznych posterunków opadowych IMGWPIB • Internetowy System Sygnalizacji Agrofagów • bazy danych: – GUS Zintegrowany System Informacji Rynkowej MRiRW

• codziennie – dane agrome-

teorologiczne • 1x10 dni – średnia temperatura powietrza na wysokości 2 m n. p. gleby • 1x10 dni – wilgotność względna z godziny 13.00 • 1x10 dni – średnia prędkość wiatru • 1x10 dni – suma usłonecznienia • 2 x rok – zbiory najważniejszych roślin uprawnych

MONITOROWANIE ZAGROŻENIA - EPIFITOZA Rodzaj Wykorzystywane metody/bazy i częstotliwość zbierania danych • kontrola laboratoryjna • kilkanaście-kilkadziesiąt razy w roku zgodnie z planami kontroli poszczególnych podmiotów odpowiedzialnych

Źródła informacji • wyniki lustracji • inspektorzy ochrony

roślin i nasiennictwa

• Instytut Ochrony

Roślin-Państwowy Instytut Badawczy • środki masowego przekazu

Sposób wykorzystania informacji i szkodnikami roślin

• roczna informacja

o realizacji zadań przez PIORiN

• bieżące informowanie Komisji

Europejskiej i państw członkowskich UE o przypadkach występowania kwarantannowych chorób i szkodników roślin • roczne sprawozdanie dla ministra właściwego do spraw rolnictwa oraz Komisji Europejskiej • komunikaty do mediów o zagrożeniu suszą rolniczą publikowane w mediach • miesięczne i półroczne analizy o sytuacji na rynku rolnożywnościowym

Źródła informacji • sprawozdania z przebiegu

kontroli

• bazy danych • system wymiany

Sposób wykorzystania informacji • cykliczne informacje dla ministra właściwego do spraw środowiska

informacji o bezpieczeństwie biologicznym

Część B KPZK str. 24

2. ZADANIA W ZAKRESIE MONITOROWANIA ZAGROŻEŃ

Komendant Główny Policji

Główny Inspektor Transportu Drogowego

Podmiot odpowiedzialny

zmodyfikowanych do obrotu • kontrola przewozu towarów pochodzenia roślinnego, podlegających przepisom z zakresu ochrony roślin • kontrola przewozu towarów pochodzenia roślinnego, podlegających przepisom z zakresu ochrony roślin

Podlegają monitoringowi • bezpieczeństwo zdrowotne

Główny Lekarz Weterynarii (Krajowy punkt kontaktowy systemu RASFF) Państwowy Instytut Weterynaryjny Państwowy Instytut Badawczy

zwierząt i stosowanych produktów leczniczych weterynaryjnych • bezpieczeństwo produktów żywnościowych i pasz (RASFF)

• Kontrola przewoźników, kierowców i środków transportu

• Zgodnie z porozumieniami zawartymi z WIORiN

funkcjonariusze Policji

• Kontrola przewoźników, kierowców i środków transportu

• Zgodnie z porozumieniami zawartymi z WIORiN

inspektorzy ITD

MONITOROWANIE ZAGROŻENIA - EPIZOOTIA Rodzaj Wykorzystywane metody i częstotliwość zbierania danych • badania laboratoryjne • bieżące badania • baza danych CELAB laboratoryjne zlecane przez • system identyfikacji i rejestracji IW, zwierząt • na bieżąco – informacje dot. • bazy danych: chorób zwierząt – GUS, • 1x miesiąc – informacje – Centrum Analityczne Służby o chorobach zakaźnych Celno-Skarbowej zwierząt i chorobach • bazy danych UE: odzwierzęcych – ADIS (system zgłaszania wystąpień chorób zakaźnych zwierząt w państwach, które są włączone do aplikacji/nie tylko kraje UE) – iRASFF (dane o zagrożeniach biologicznych w produktach żywnościowych) – TRACES (informatyczny system kontroli i powiadamiania o przemieszczeniach na terytorium państw członkowskich UE zwierząt żywych i produktów pochodzenia zwierzęcego)

Źródła informacji • wyniki badań

laboratoryjnych • lekarze weterynarii • Państwowy Instytut Weterynaryjny Państwowy Instytut Badawczy • System UE (iRASFF)

Zgłoszenie nielegalnego transportu towarów pochodzenia roślinnego, podlegających przepisom z zakresu ochrony roślin Zgłoszenie nielegalnego transportu towarów pochodzenia roślinnego, podlegających przepisom z zakresu ochrony roślin

Sposób wykorzystania informacji • w przypadku wystąpienia

zagrożenia informacje i raporty przekazywane do RCB za pośrednictwem CZK ministra właściwego do spraw rolnictwa, rozwoju wsi, rynków rolnych • bieżące informowanie państw członkowskich UE i EFTA o przypadkach chorób zakaźnych zwierząt • miesięczne informacje do KE o wynikach działań granicznych lekarzy weterynarii • cykliczne zbiorcze raporty dla Głównego Lekarza Weterynarii • roczne sprawozdanie dla ministra właściwego do spraw rolnictwa • roczne sprawozdanie do KE, WHO, OIE (Światowa Organizacja Zdrowia Zwierząt)

Część B KPZK str. 25

2. ZADANIA W ZAKRESIE MONITOROWANIA ZAGROŻEŃ MONITOROWANIE ZAGROŻENIA - EPIZOOTIA Podmiot odpowiedzialny Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej

Komendant Główny Policji

Podlegają monitoringowi

Wykorzystywane metody

• pomoc w zabezpieczaniu terenu działań we wstępnym wyznaczaniu i oznakowywaniu strefy zagrożenia • pomoc w przygotowywaniu mat dezynfekcyjnych przy prowadzeniu działań mających na celu ograniczenie rozprzestrzeniania się czynnika biologicznego; • udział w zabezpieczeniu przeciwpożarowym palenisk wykorzystywanych do unieszkodliwiania zwłok zwierzęcych, skażonych produktów pochodzenia zwierzęcego i pasz, pod nadzorem Inspekcji Weterynaryjnej • egzekwowanie przepisów wprowadzanych na danym terenie • planowanie i monitorowanie trasy przejazdu i transportu przewożonych materiałów/produktów przeznaczonych do utylizacji lub badań laboratoryjnych • uzgadnianie organizacji ruchu pojazdów i osób w rejonie prowadzonych działań • czynności procesowe i operacyjno-rozpoznawcze w obszarze zwalczania zagrożenia

• SWD-PSP • Centralna Aplikacja raportująca (CAR)

• kontrole osób i pojazdów

Rodzaj i częstotliwość zbierania danych • przekazywanie raportów z przeprowadzonych działań według trybu określonego przez podmiot wiodący

•przekazywanie raportów z przeprowadzonych działań według trybu określonego przez podmiot wiodący

Źródła informacji • jednostki ochrony

przeciwpożarowej

• wojewódzkie centra

zarządzania kryzysowego

• funkcjonariusze

Policji • Główny Lekarz Weterynarii • Główny Inspektor Sanitarny MSWiA • CZK służb i/lub administracji publicznej

Sposób wykorzystania informacji • w przypadku wystąpienia zagrożeń informacje i raporty przekazywane są do RCB oraz MSWiA

• raporty • prowadzenie postępowań

(np. wyjaśniających, sprawdzających, karnych, mandatowych, w sprawach o wykroczenia)

Część B KPZK str. 26

2. ZADANIA W ZAKRESIE MONITOROWANIA ZAGROŻEŃ MONITOROWANIE ZAGROŻENIA - EPIZOOTIA Podmiot odpowiedzialny Główny Inspektor Transportu Drogowego

Główny Inspektor Sanitarny

Wykorzystywane metody

Rodzaj i częstotliwość zbierania danych

• kontrola przewozu żywności pochodzenia zwierzęcego pod kątem legalności i sposobu wykonywania tych przewozów

• Kontrola przewoźników, kierowców i środków transportu

• cotygodniowe przekazywanie wyników przeprowadzonych kontroli

inspektorzy ITD

• kontrola sprzedaży detalicznej żywności pochodzenia zwierzęcego (traceability, legalność)

• PPIS

• cotygodniowe przekazywanie wyników przeprowadzonych kontroli

PPIS

Podlegają monitoringowi

Źródła informacji

Sposób wykorzystania informacji Zgłoszenie nielegalnego transportu zwierząt lub żywności pochodzenia zwierzęcego terenowo właściwemu lekarzowi weterynarii (PLWet.) i Policji Zgłoszenie nielegalnego punktu sprzedaży żywności pochodzenia zwierzęcego terenowo właściwemu PLWet. i Policji

MONITOROWANIE ZAGROŻENIA - SKAŻENIE PROMIENIOTWÓRCZE Podmiot odpowiedzialny Prezes Państwowej Agencji Atomistyki

Podlegają monitoringowi • poziom zagrożeń

radiacyjnych

Wykorzystywane metody • analiza bieżących informacji

Rodzaj i częstotliwość zbierania danych • całodobowe pozyskiwanie danych o sytuacji radiacyjnej przekazywanych do Centrum do spraw Zdarzeń Radiacyjnych PAA (CEZAR)

Źródła informacji • stacje PMS • stacje ASS-500 • stacje IMGW-PIB • stacje wspomagające

MON

• system ECURIE -

system UE wczesnego powiadamiania i wymiany informacji w sytuacjach awaryjnych, tzw. Stacja CoDecS - 24h • system USIE – system MAEA wczesnego powiadamiania i wymiany informacji w sytuacjach awaryjnych - 24h • system EURDEP – wymiany danych o wartościach promieniowania gamma ze stacji pomiarowych krajów UE

Sposób wykorzystania informacji • w przypadku wystąpienia zagrożenia informacje i raporty przekazywane do RCB, • Komunikaty PAA: – codzienny publikowany na stronie internetowej – kwartalny i raport roczny publikowany w Monitorze Polskim • w sytuacji awaryjnej raport PAA stanowiący podstawę prowadzenia działań interwencyjnych przez wojewodę i ministra właściwego do spraw wewnętrznych

Część B KPZK str. 27

2. ZADANIA W ZAKRESIE MONITOROWANIA ZAGROŻEŃ MONITOROWANIE ZAGROŻENIA - SKAŻENIE PROMIENIOTWÓRCZE Podmiot odpowiedzialny Komendant Główny Straży Granicznej

Szef Zarządu Obrony Przed Bronią Masowego Rażenia Inspektoratu Rodzaju Wojsk Dowództwa Generalnego RSZ.

Podlegają monitoringowi

Wykorzystywane metody

• bezpieczeństwo

• informacje bieżące i cykliczne raporty • bazy danych: Centralna Baza Danych Straży Granicznej: – dane o ruchu granicznym osób i środków transportu, – dane o osobach poddanych odprawie, pojazdów, – archiwum odpraw i pojazdów poddanych kontroli

• zagrożenia niemilitarne:

• analiza zdarzeń i meldunków

w komunikacji lotniczej • przewóz materiałów niebezpiecznych

– użycie BMR – uwolnienie środków promieniotwórczych, chemicznych i biologicznych

otrzymanych w ramach: Systemu Wykrywania Skażeń SZ RP, DWSZdr. oraz układu pozamilitarnego • Krajowy System Wykrywania Skażeń i Alarmowania • bazy danych o: – TŚP – Niebezpiecznych Substancjach Chemicznych (NSCh)

Rodzaj i częstotliwość zbierania danych • wyniki statystyczne: – rezultatów kontroli bezpieczeństwa w komunikacji lotniczej – siłowego przekroczenia granicy i nie zatrzymania się do kontroli – odmowy zezwoleń na przekroczenie granicy pojazdom ze względu na ich stan techniczny – wykrytych materiałów wybuchowych, broni i amunicji – zatrzymań i odmowy na wjazd i wyjazd transportów z odpadami i materiałami szkodliwymi bądź promieniotwórczymi – utrudnień w odprawie granicznej (awarie) – kontroli czasu pracy kierowców – meldunki dobowe służb dyżurnych jednostek SG • sprawozdania miesięczne/kwartalne/ półroczne/roczne • informacje bieżące (całodobowo) • informacje bieżące z PAA • meldunki miesięczne

Źródła informacji • jednostki

organizacyjne SG

• Centralny Ośrodek

Analizy Skażeń: – punkt kierowania Systemem Wykrywania Skażeń SZ RP (PK SWS SZ RP) – ośrodki Analizy Skażeń RSZ/IWsp.SZ – pozostałe elementy SWS SZ RP (laboratoria analityczne, drużyny rozpoznania skażeń, posterunki obserwacyjne, Stacjonarne Punkty Monitoringu) – wojewódzkie centra zarządzania kryzysowego • DWSZdr.: – Wojskowe Ośrodki Medycyny

Sposób wykorzystania informacji • w przypadku wystąpienia zagrożenia informacje i raporty przekazywane do RCB, ministra właściwego do spraw wewnętrznych, PAA – codzienny raport sytuacyjny dla kierownictwa SG i MSWiA – raporty półroczne i roczne – opracowania dla MSWiA i innych organów administracji publicznej

• w przypadku wystąpienia

zagrożenia informacje i raporty przekazywane do RCB, ministra właściwego do spraw wewnętrznych, PAA – meldunki dobowe dla kierownictwa MON i wykorzystywane w bieżącej działalności Sił Zbrojnych RP

Część B KPZK str. 28

2. ZADANIA W ZAKRESIE MONITOROWANIA ZAGROŻEŃ Prewencyjnej (WOMP) – Centrum Reagowania Epidemiologicznego SZ RP – Szefostwo Służby Hydrometeorologiczn ej SZ RP MONITOROWANIE ZAGROŻENIA - ZBIOROWE ZAKŁÓCENIE PORZĄDKU PUBLICZNEGO Podmiot odpowiedzialny Komendant Główny Policji

Minister Sprawiedliwości Dyrektor Generalny Służby Więziennej

Podlegają monitoringowi • bezpieczeństwo imprez

masowych i zgromadzeń publicznych • zagrożenia w ruchu drogowym • zagrożenia przestępczością kryminalną i gospodarczą • bezpieczeństwo własnych sieci teleinformatycznych

• zakłady karne:

- napaść na jednostkę organizacyjną lub konwój - wzięcie zakładnika - bunt - naruszenie porządku, zdarzenie w poważnym stopniu wpływające na realizację „porządku wewnętrznego” w jednostce organizacyjnej - ucieczka osoby pozbawionej wolności z zakładu karnego lub aresztu śledczego lub ucieczka z konwoju organizowanego przez

Wykorzystywane metody/bazy • informacje bieżące • baza danych KSIP (Krajowy System

Informacyjny Policji) • baza danych Policyjnego Rejestru Imprez Masowych (PRIM) • System wymiany informacji międzynarodowej Police Working Group on Terrorism (PWGT) • System Informacji Operacyjnych (SIO)

• analiza zdarzeń i sytuacji

kryzysowych

Rodzaj i częstotliwość zbierania danych • całodobowe pozyskiwanie informacji • sprawozdania półroczne/roczne

• informacje bieżące • raporty doraźne i sytuacyjne • raporty dobowe

Źródła informacji • jednostki

organizacyjne Policji (meldunki o zdarzeniach) • inne służby krajowe • KCIK • Interpol i Europol • PWGT • obywatele • środki masowego przekazu

• kierownicy

jednostek organizacyjnych Służby Więziennej

Sposób wykorzystania informacji • w przypadku wystąpienia zagrożenia informacje i raporty przekazywane do RCB, ministra właściwego do spraw wewnętrznych – codzienny raport sytuacyjny dla kierownictwa Policji i MSWiA – raporty półroczne i roczne – opracowania dla MSWiA i innych organów administracji publicznej oraz krajowych i zagranicznych placówek naukowych i badawczych • w przypadku wystąpienia zagrożenia informacje i raporty przekazywane do RCB, Ministra Sprawiedliwości - codzienna analiza i ocena zagrożeń, sytuacji kryzysowych prowadzi Centralny Zarząd Służby Więziennej we współpracy z RCB (reguluje porozumienie Dyrektora Generalnego Służby Więziennej z Dyrektorem RCB) - bieżące informowanie o sytuacji Ministra Sprawiedliwości przez Część B KPZK str. 29

2. ZADANIA W ZAKRESIE MONITOROWANIA ZAGROŻEŃ Służbę Więzienną - zbiorowe zachorowanie osadzonych - pożar, katastrofa, klęska żywiołowa

Dyrektora Generalnego Służby Więziennej - informacje o sytuacji na posiedzenie Zespołu Zarządzania Kryzysowego MS MONITOROWANIE ZAGROŻENIA - ZBIOROWE ZAKŁÓCENIE PORZĄDKU PUBLICZNEGO

Podmiot odpowiedzialny Minister Sprawiedliwości Dyrektor Biura Ochrony i Bezpieczeństwa Cyfrowego

Podlegają monitoringowi • zakłady dla nieletnich:

- bunt, ucieczka indywidualna wychowanka - ucieczka zbiorowa - samookaleczenie - czynna napaść na pracownika - choroby pracowników lub wychowanków na jednakową jednostkę chorobową - groźba podłożenia ładunku wybuchowego lub groźnych dla zdrowia i życia substancji, niebezpiecznych przesyłek pocztowych - pożar, katastrofa lub klęska żywiołowa

Wykorzystywane metody/bazy • analiza zdarzeń i sytuacji

kryzysowych

Rodzaj i częstotliwość zbierania danych • informacje bieżące, • raporty doraźne i sytuacyjne, • raporty dobowe

Źródła informacji • dyrektorzy

zakładów dla nieletnich

Sposób wykorzystania informacji • codzienna analiza i ocena zagrożeń w Wydziale Zarządzania Kryzysowego i Spraw Obronnych oraz w Wydziale Wykonywania Orzeczeń Rodzinnych i Nieletnich • informacja na posiedzenie Zespołu Zarządzania Kryzysowego Ministra Sprawiedliwości

Część B KPZK str. 30

2. ZADANIA W ZAKRESIE MONITOROWANIA ZAGROŻEŃ MONITOROWANIE ZAGROŻENIA - ZBIOROWE ZAKŁÓCENIE PORZĄDKU PUBLICZNEGO Podmiot odpowiedzialny Minister właściwy do spraw pracy Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego Minister właściwy do spraw rodziny

Podlegają monitoringowi

Wykorzystywane metody/bazy

• monitorowanie stanu

• baza danych o sporach zbiorowych • informacje z mediów, instytucji i od

dialogu społecznego • świadczenia pracownicze i społeczne • bezrobotni i poszukujący pracy zarejestrowani w urzędach pracy • dane dotyczące przychodów i rozchodów FGŚP, w tym wypłacanych świadczeń

społeczeństwa • analiza sprawozdań i danych statystycznych • analiza stanu dialogu społecznego • System Informatyczny POMOST • system SAC (Statystyczna Aplikacja Centralna) • Krajowy System Monitoringu Świadczeń Rodzinnych • Krajowy System Monitoringu Świadczeń Pomocy Społecznej • centralny rejestr danych o świadczeniobiorcach świadczenia wychowawczego i świadczeń rodzinnych; system informatyczny Karty Dużej Rodziny • centralna baza danych ze sprawozdań z realizacji zadań przewidzianych w ustawie o pomocy osobom uprawnionym do alimentów • bazy GUS, powiatowych i wojewódzkich urzędów pracy oraz urzędów wojewódzkich • sprawozdania dotyczące wypłacanych świadczeń • analiza danych statystycznych • system obsługi wniosków i administracji (SOWA)

Rodzaj i częstotliwość zbierania danych • bieżące informacje od organizacji związkowych oraz organizacji pracodawców, wojewódzkich rad dialogu społecznego, posiedzeń trójstronnych zespołów branżowych, sporach zbiorowych zarejestrowanych i prowadzonych z udziałem mediatorów z listy MRPiPS • sprawozdanie półroczne i roczne z udzielonych świadczeń pieniężnych w naturze i usługach MRPiPS • mierniki ilościowe i finansowe realizowanych programów resortowych • miesięczne zbiory danych o liczbie wypłaconych świadczeń, kwotach i tytułach przychodów i rozchodów FGŚP • kwartalna analiza danych z centralnego rejestru danych o świadczeniobiorcach świadczeń rodzinnych • kwartalna analiza danych Krajowego Systemu Monitoringu Świadczeń Rodzinnych • kwartalna analiza danych ze sprawozdań z realizacji zadań przewidzianych w ustawie o pomocy osobom uprawnionym do alimentów • półroczna analiza danych Krajowego Systemu Monitoringu Świadczeń Pomocy Społecznej • analiza danych o świadczeniobiorcach świadczenia wychowawczego

Źródła informacji • korespondencja od

jednostek samorządu terytorialnego, organizacji związkowych, wojewódzkich komisji dialogu społecznego, wiadomości prasowe, • baza danych o sporach zbiorowych, • zasoby internetowe • dane od urzędów pracy, urzędów wojewódzkich, GUS, OHP, Banku Gospodarstwa Krajowego, Ministerstwa Zdrowia, Ministerstwa Finansów, ZUS, KRUS, FGŚP, Agencji Rozwoju Przemysłu

Sposób wykorzystania informacji • raporty dla kierownictwa MRPiPS (bieżące, kwartalne, roczne) • analizy stanu środków finansowych na wypłaty, a w przypadku niedoboru wystąpienie do ministra właściwego do spraw budżetu o przyznanie dodatkowych środków z budżetu państwa • raporty roczne dla związków zawodowych i organizacji pracodawców • cykliczne informacje (miesięczne, kwartalne i roczne) dla potrzeb komisji sejmowych i senackich, Rady Dialogu Społecznego, Rady Rynku Pracy, Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, Ministra właściwego do spraw finansów publicznych, GUS oraz wojewódzkich urzędów pracy

MONITOROWANIE ZAGROŻENIA - ZDARZENIE O CHARAKTERZE TERRORYSTYCZNYM Podmiot odpowiedzialny Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego

Podlegają monitoringowi • incydenty i zagrożenia

o charakterze terrorystycznym mające wpływ na bezpieczeństwo RP i jej obywateli (katalog 112

Wykorzystywane metody/bazy • czynności analityczno-

informacyjne • jawne i niejawne bazy danych • monitoring ogólnodostępnych źródeł informacji

Rodzaj i częstotliwość zbierania danych • informacje bieżące (całodobowo) • opracowania miesięczne, półroczne, roczne

Źródła informacji • jednostki

organizacyjne ABW

• krajowe służby

i instytucje współpracujące

Sposób wykorzystania informacji • w przypadku wystąpienia zagrożenia informacje i raporty przekazywane do RCB, ministra właściwego do spraw wewnętrznych Część B KPZK str. 31

2. ZADANIA W ZAKRESIE MONITOROWANIA ZAGROŻEŃ incydentów podzielonych na 15 grup)

Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego

• incydenty w systemach

teleinformatycznych jednostek organizacyjnych administracji publicznej RP • incydenty w systemach teleinformatycznych, w tym w Internecie, mieszczące się w art. 5 ustawy o ABW oraz AW

• współpraca zagraniczna • współpraca krajowa

• system ARAKIS 3.0 GOV

(wykrywanie incydentów w systemach teleinformatycznych organów administracji publicznej wykrywanie incydentów w oparciu o zgłoszenia przesyłane do CSIRT GOV.)

w ramach CAT ABW

• służby zagraniczne

oraz gremia międzynarodowe, jak Counter Terrorist Group (CTG), Middle Europe Conference (MEC), Working Party on Terrorism (WPT), Centrum InformacyjnoSytuacyjne UE (IntCen) • informacje ze źródeł otwartych • informacje od obywateli

• informacje bieżące

system ARAKIS 3.0 GOV, zgłoszenia incydentów rejestrowane przez CSIRT GOV.

oraz MinistraKoordynatora Służb Specjalnych – raporty sytuacyjne dla kierownictwa państwa dotyczące aktualnych zagrożeń o charakterze terrorystycznym – raporty operacyjne – prognozy poziomu zagrożenia terrorystycznego dla RP – raporty z monitoringu źródeł otwartych – informacje sygnalne – informacje na portalu antyterroryzm.gov.pl – przekazywanie poleceń organom i podmiotom zagrożonym możliwością wystąpienia sytuacji kryzysowej będącej skutkiem zdarzenia o charakterze terrorystycznym (zgodnie z art. 4 ust.3 ustawy o działaniach antyterrorystycznych) publikacja raportów rocznych na stronie Zespołu Reagowania na Incydenty Bezpieczeństwa Komputerowego CSIRT GOV.

Część B KPZK str. 32

2. ZADANIA W ZAKRESIE MONITOROWANIA ZAGROŻEŃ MONITOROWANIE ZAGROŻENIA - ZDARZENIE O CHARAKTERZE TERRORYSTYCZNYM Podmiot odpowiedzialny

Podlegają monitoringowi

Wykorzystywane metody/bazy

Szef Agencji Wywiadu

• stan bezpieczeństwa

• czynności operacyjno-

Generalny Inspektor Informacji Finansowej

• pranie pieniędzy,

• analiza uzyskanych informacji

zewnętrznego państwa • międzynarodowe grupy przestępczości zorganizowanej • międzynarodowy obrót bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi finansowanie terroryzmu

rozpoznawcze • czynności analitycznoinformacyjne

o transakcjach finansowych

Rodzaj i częstotliwość zbierania danych • informacje bieżące • opracowania informacyjno-analityczne • (informacje, informacje sygnalne, analizy, prognozy i biuletyny tematyczne) przekazywane z różną częstotliwością (w miarę uzyskiwania informacji) • bieżące informacje

Źródła informacji

Sposób wykorzystania informacji

• jednostki organizacyjne

• w przypadku wystąpienia

• instytucje obowiązane

• w przypadku wystąpienia

AW • służby innych państw • źródła otwarte

(w tym banki, fundusze inwestycyjne, towarzystwa funduszy inwestycyjnych, towarzystwa ubezpieczeniowe, przedsiębiorstwa faktoringowe i leasingowe, osoby wykonujące zawody prawnicze, organizacje non-profit, pośrednicy wartości majątkowych, Poczta Polska) • jednostki współpracujące (organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego oraz inne państwowe jednostki organizacyjne, NBP, KNF, NIK) • instytucje zagraniczne

zagrożenia – informacje do ABW oraz Ministra- Koordynatora Służb Specjalnych – opracowania informacyjnoanalityczne dla innych organów władzy państwowej zagrożenia informacje i raporty przekazywane do ABW – informacje do Prokuratury i organów ścigania – informacje do zagranicznych jednostek analityki finansowej – sprawozdanie roczne Generalnego Inspektora dla Prezesa Rady Ministrów

MONITOROWANIE ZAGROŻENIA - ZDARZENIE O CHARAKTERZE TERRORYSTYCZNYM Podmiot odpowiedzialny Komendant Główny Policji

Podlegają monitoringowi • bezpieczeństwo imprez

masowych i zgromadzeń publicznych

Wykorzystywane metody/bazy •

System Informacji Operacyjnych (SIO) • System Wspomagania

Rodzaj i częstotliwość zbierania danych • całodobowe pozyskiwanie informacji • sprawozdania

Źródła informacji • jednostki organizacyjne

Policji (meldunki o zdarzeniach)

Sposób wykorzystania informacji • w przypadku wystąpienia

zagrożenia informacje i raporty przekazywane do ABW, RCB Część B KPZK str. 33

2. ZADANIA W ZAKRESIE MONITOROWANIA ZAGROŻEŃ • zagrożenia w ruchu

Komendant Główny Straży Granicznej

Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców Komendant Główny Straży Granicznej

Dowodzenia(SWD) System Informacji Schengen (SIS II) • Bazy Interpolu i Europolu • System wymiany informacji międzynarodowej Police Working Group on Terrorism (PWGT) • System Informacji Operacyjnych (SIO)

drogowym • zagrożenia przestępczością kryminalną i gospodarczą • bezpieczeństwo własnych systemów teleinformatycznych

•

• nielegalne przekroczenie

• informacje bieżące • baza danych Platforma Wymiany

granicy • przemyt • używanie fałszywych dokumentów • przypadki nielegalnego pobytu • bezpieczeństwo własnych systemów teleinformatycznych

• zagrożenia

Informacji – PWI

półroczne/roczne

obywateli

• środki masowego

przekazu

w ośrodkach dla cudzoziemców oraz w środowiskach lokalnych społeczności na terytorium RP • zagrożenia wynikające z nieprzestrzegania przez cudzoziemców zasad wjazdu i pobytu na terytorium RP

– codzienny raport sytuacyjny dla kierownictwa Policji i MSWiA – raporty półroczne i roczne – opracowania dla MSWiA i innych organów administracji publicznej oraz krajowych i zagranicznych placówek naukowych i badawczych

• całodobowe pozyskiwanie

• jednostki organizacyjne

• w przypadku wystąpienia

• analizy tygodniowe,

• ośrodki dla

• w przypadku wystąpienia

informacji • raporty miesięczne

• w odniesieniu do

bezpieczeństwa własnych systemów teleinformatycznych - system wczesnego ostrzegania o zagrożeniach występujących w sieci Internet wdrażany przez ABW • informacje bieżące • rozpoznanie – mapa cudzoziemców

• inne służby krajowe • KCIK • Interpol i Europol • PWGT • Informacje od

miesięczne i roczne • analizy półroczne Straży Granicznej

SG (meldunki o zdarzeniach) • inne służby • służby graniczne innych państw • sieć ICONet w ramach Frontex Risk Analysis Network • Agencja FRONTEX – raporty okresowe Agencji, kierunkowe analizy ryzyka cudzoziemców • informacje bieżące pozyskiwane od innych służb i organów administracji publicznej • środki masowego przekazu • Informacje od obywateli

zagrożenia informacje i raporty przekazywane do ABW, RCB – codzienny raport sytuacyjny dla kierownictwa SG i MSWiA – raporty półroczne i roczne – opracowania dla MSWiA i innych organów administracji publicznej

zagrożenia informacje i raporty do ABW, RCB – cykliczne raporty i analizy dla kierownictwa Uds.C, MSWiA i innych organów administracji publicznej

MONITOROWANIE ZAGROŻENIA - ZDARZENIE O CHARAKTERZE TERRORYSTYCZNYM Podmiot odpowiedzialny Komendant Służby Ochrony Państwa

Podlegają monitoringowi • zagrożenia wobec

ochranianych osób i obiektów

Wykorzystywane metody/bazy • informacje bieżące • zbiory ewidencji kryminalnej • zbiory archiwalne • teczki prowadzonych działań

ochronnych

Rodzaj i częstotliwość zbierania danych • całodobowe pozyskiwanie informacji • całodobowe pozyskiwanie informacji ze służb i podmiotów

Źródła informacji • komórki organizacyjne

SOP • informacje własne • informacje bieżące pozyskiwane od innych

Sposób wykorzystania informacji • w przypadku wystąpienia

zagrożenia informacje i raporty przekazywane do CAT ABW, RCB i ministra właściwego do spraw wewnętrznych Część B KPZK str. 34

2. ZADANIA W ZAKRESIE MONITOROWANIA ZAGROŻEŃ współpracujących z SOP

• meldunki i sprawozdania

z wykonywanych zadań

• notatki służbowe • analizy i prognozy

okresowe ze służb

Minister Sprawiedliwości Dyrektor Biura Ochrony i Bezpieczeństwa Cyfrowego

Szef Służby Wywiadu Wojskowego Szef Służby Kontrwywiadu Wojskowego

• bezpieczeństwo osób

i obiektów sądów, instytutów, KSzSiP: • rozbój • czynna napaść na przedstawiciela wymiaru sprawiedliwości • groźba podłożenia ładunku wybuchowego lub groźnych dla zdrowia i życia substancji, niebezpiecznych przesyłek pocztowych • pożar, katastrofa lub klęska żywiołowa • stan bezpieczeństwa zewnętrznego państwa i Polskiego Kontyngentu Wojskowego • stan bezpieczeństwa

wewnętrznego państwa i zdolności SZ RP

• analiza zdarzeń i sytuacji

kryzysowych

• zbieranie i analiza informacji

wywiadowczych, przygotowywanie raportów

• zbieranie i analiza informacji

wywiadowczych, przygotowywanie raportów

• inne informacje • informacje bieżące • raporty doraźne

i sytuacyjne • raporty dobowe

• informacje bieżące • raporty/meldunki tygo-

dniowe, miesięczne, kwartalne, roczne

• informacje bieżące, • raporty/meldunki

tygodniowe, miesięczne, kwartalne, roczne

służb i organów administracji publicznej • źródła otwarte • osoby, które mogą udzielić pomocy SOP

– informacje i raporty – meldunki dobowe i tygodniowe – plany działań

• prezesi:

• w przypadku wystąpienia

– sądów apelacyjnych – sądów okręgowych – sądów rejonowych • dyrektorzy: – Instytutu Ekspertyz Sądowych – Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości w Warszawie – Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury w Krakowie • źródła własne, SKW, ZAWiR-P2 • inne źródła • źródła własne, SWW,

ZAWiR-P2

• inne źródła

zagrożenia informacje i raporty przekazywane do ABW, RCB – codzienna analiza i ocena zagrożeń w Wydziale Zarządzania Kryzysowego i Spraw Obronnych, – informacja na posiedzenie Zespołu Zarządzania Kryzysowego MS

• w przypadku wystąpienia

zagrożenia informacje i raporty przekazywane do ABW – informacje dla MON i organów władzy państwowej • w przypadku wystąpienia zagrożenia informacje i raporty przekazywane do ABW – informacje dla MON i organów władzy państwowej

MONITOROWANIE ZAGROŻENIA - ZDARZENIE O CHARAKTERZE TERRORYSTYCZNYM Podmiot odpowiedzialny Dowódca Centrum Operacji Powietrznych – Dowództwo Komponentu Powietrznego

Podlegają monitoringowi • sytuacja w przestrzeni

powietrznej RP

Wykorzystywane metody/bazy • zautomatyzowane systemy

dowodzenia i monitorowania polskiej przestrzeni powietrznej

Rodzaj i częstotliwość zbierania danych • informacje bieżące (całodobowo) • raporty miesięczne

Źródła informacji • Informacje z własnych

systemów obserwacji oraz innych państw członkowskich NATO

Sposób wykorzystania informacji • w przypadku wystąpienia

zagrożenia informacje i raporty przekazywane do RCB, MON – informacje dla kierownictwa MON i wykorzystywane w bieżącej działalności SZ RP – wymiana informacji w ramach Zintegrowanego Systemu Obrony Powietrznej NATO Część B KPZK str. 35

2. ZADANIA W ZAKRESIE MONITOROWANIA ZAGROŻEŃ Komendant Główny Żandarmerii Wojskowej

zagrożenia o charakterze terrorystycznym

• czynności operacyjnorozpoznawcze • jawne i niejawne bazy danych • monitoring ogólnodostępnych źródeł informacji • współpraca krajowa

• informacje bieżące

• jednostki organizacyjne ZW • inne służby krajowe

• w przypadku wystąpienia zagrożenia informacje i raporty przekazywane do ABW • informacje dla MON

MONITOROWANIE ZAGROŻENIA - ZAKŁÓCENIE W FUNKCJONOWANIU SYSTEMÓW I SIECI TELEINFORMATYCZNYCH Podmiot odpowiedzialny

Podlegają monitoringowi

Wykorzystywane metody/bazy

Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego

• incydenty w systemach

• system ARAKIS 3.0 GOV.

Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego

• incydenty i zagrożenia

• czynności analityczno-informacyjne • jawne i niejawne bazy danych • monitoring ogólnodostępnych

teleinformatycznych jednostek organizacyjnych administracji publicznej RP • incydenty w systemach teleinformatycznych, w tym w Internecie, mieszczące się w art. 5 ustawy o ABW oraz AW

o charakterze terrorystycznym mające wpływ na bezpieczeństwo RP i jej obywateli (katalog 112 incydentów podzielonych na 15 grup)

(wykrywanie incydentów w systemach teleinformatycznych organów administracji publicznej, wykrywanie incydentów w oparciu o zgłoszenia przesyłane do CSIRT GOV)

źródeł informacji

• współpraca zagraniczna • współpraca krajowa

Rodzaj i częstotliwość zbierania danych • informacje bieżące

• systemy ARAKIS 3.0

• informacje bieżące

• jednostki organizacyjne

(całodobowo) • opracowania miesięczne, półroczne, roczne

Źródła informacji GOV • zgłoszenia incydentów rejestrowane przez CSIRT GOV

ABW

• krajowe służby

i instytucje współpracujące w ramach CAT ABW • służby zagraniczne oraz gremia międzynarodowe, jak Counter Terrorist Group (CTG), Middle Europe Conference (MEC), Working Party on Terrorism (WPT), Centrum InformacyjnoSytuacyjne UE (IntCen) • informacje ze źródeł otwartych

Sposób wykorzystania informacji • w przypadku wystąpienia

zagrożenia informacje/alerty i raporty przekazywane do administratorów systemów teleinformatycznych administracji publicznej oraz Ministra-Koordynatora Służb Specjalnych publikacja raportów rocznych na stronie Zespołu Reagowania na Incydenty Bezpieczeństwa Komputerowego CSIRT GOV. • w przypadku wystąpienia zagrożenia informacje i raporty przekazywane do CSIRT.GOV.PL oraz Ministra-Koordynatora Służb Specjalnych – raporty sytuacyjne dla kierownictwa państwa dot. aktualnych zagrożeń o charakterze terrorystycznym – raporty operacyjne – prognozy poziomu zagrożenia terrorystycznego dla RP – cykliczne raporty z monitoringu wybranych mediów – informacje sygnalne – informacje na portalu antyterroryzm.gov.pl

Część B KPZK str. 36

2. ZADANIA W ZAKRESIE MONITOROWANIA ZAGROŻEŃ MONITOROWANIE ZAGROŻENIA - ZAKŁÓCENIE W FUNCJONOWANIU SYSTEMÓW I SIECI TELEINFORMATYCZNYCH Podmiot odpowiedzialny

Podlegają monitoringowi

Wykorzystywane metody/bazy

Szef właściwej jednostki organizacyjnej MON

• incydenty w systemach

• własne narzędzia do zdalnego

Minister właściwy do spraw informatyzacji

• incydenty w systemach

• system teleinformatyczny S46 (system, o którym mowa w art. 46 ustawy o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa)

teleinformatycznych jednostek organizacyjnych resortu obrony narodowej

teleinformatycznych, o których mowa w ustawie o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa

zarządzania i kontroli, konfiguracji systemów teleinformatycznych, służące do zapobiegania, wykrywania i usuwania skutków incydentów komputerowych

Rodzaj i częstotliwość zbierania danych • informacje bieżące

• własny monitoring

• informacje bieżące • informacje statystyczne • mapa ryzyka w obszarze

• zespoły CSIRT • podmioty publiczne • operatorzy usług

cyberbepieczeństwa na poziomie krajowym

Źródła informacji systemów teleinformatycznych oraz informacje od administratorów systemów

kluczowych

Sposób wykorzystania informacji • w przypadku wystąpienia

zagrożenia informacje/ alerty i raporty przekazywane do administratorów systemów teleinformatycznych resortu obrony narodowej − okresowe raporty o stanie bezpieczeństwa w systemach teleinformatycznych dla potrzeb organizatorów systemów, Dyrektora Narodowego Centrum Bezpieczeństwa Cyberprzestrzeni oraz Pełnomocnika MON do spraw Bezpieczeństwa Cyberprzestrzeni • koordynowanie reakcji na poziomie krajowym w zakresie obsługi incydentów poważnych i krytycznych; •w przypadku wystąpienia zagrożenia/incydentu, system umożliwi przekazywanie ostrzeżeń oraz najlepszych praktyk w celu uporania się ze skutkami zdarzenia

Część B KPZK str. 37

2. ZADANIA W ZAKRESIE MONITOROWANIA ZAGROŻEŃ MONITOROWANIE ZAGROŻEŃ REALIZOWANE NA TERENIE WOJEWÓDZTWA Podmiot odpowiedzialny Wojewoda Dyrektor Wydziału Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego

Podlegają monitoringowi • zdarzenia w obszarze

porządku publicznego i bezpieczeństwa powszechnego mogące spowodować sytuacje kryzysowe

Wykorzystywane metody/bazy • informacje bieżące • raporty organów administracji,

służb i instytucji działających na obszarze województwa • dostępne bazy danych

Rodzaj i częstotliwość zbierania danych • informacje bieżące • raporty doraźne i sytuacyjne • raporty dobowe

Źródła informacji • centra zarządzania

kryzysowego organów administracji publicznej na obszarze województwa • służby dyżurne organów administracji zespolonej i niezespolonej • instytucje i przedsiębiorstwa na obszarze województwa (na podstawie odrębnych porozumień) • RCB

Sposób wykorzystania informacji • w przypadku wystąpienia

zagrożenia informacje i raporty dla współdziałających CZK, RCB – informacje (raporty, analizy) dla wojewody – raporty dla RCB

Część B KPZK str. 38

3. PROCEDURY REAGOWANIA KRYZYSOWEGO, OKREŚLAJĄCE SPOSÓB POSTĘPOWANIA W SYTAUCJACH KRYZYSOWYCH – ZESTAWIENIE KATALOGÓW I MODUŁÓW ZADANIOWYCH PROCEDURA PRZYGOTOWANIA MODUŁÓW ZADANIOWYCH: 1. Podmioty wyszczególnione w siatce bezpieczeństwa przygotowują szczegółowe rozwiązania dla każdego z przypisanych im modułów zadaniowych oraz modułów wymienionych w Katalogu I w terminie 12 miesięcy od dnia przyjęcia przez Radę Ministrów Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego (według treści określonej w pkt 3). Po wypełnieniu treścią przez wykonawcę moduł zadaniowy powinien dać odpowiedź na zasadnicze pytania: jakie są zadania główne i szczegółowe, kto uruchamia działania, kto, jak i z kim je wykonuje oraz jakimi dysponuje siłami i środkami. 2. Przyjmuje się następujący proces przygotowania modułu zadaniowego: 1) Wykonawca wskazany w module opracowuje treść dokumentu. 2) Wykonawca uzgadnia z podmiotem wiodącym w siatce bezpieczeństwa KPZK zakres swoich zadań i możliwości, realizowanych w ramach wsparcia na rzecz podmiotu wiodącego (część V modułu). 3) Opracowany i uzgodniony moduł jest akceptowany przez właściwego ministra, (kierownika urzędu centralnego), wojewodę. 4) Zaakceptowany moduł jest włączany do planu zarządzania kryzysowego ministra, (kierownika urzędu centralnego), wojewody. 5) Plan zarządzania kryzysowego ministra (kierownika urzędu centralnego) jest uzgadniany z dyrektorem Rządowego Centrum Bezpieczeństwa, w trybie określonym w art.12 ust. 2a ustawy o zarzadzaniu kryzysowym. 6) Treść modułu jest aktualizowana stosownie do wniosków z działań i zmian zaistniałych w instytucji, a mogących mieć istotne znaczenie dla efektywności wykonania zadania. 3. Treść modułu zadaniowego:

MODUŁ ZADANIOWY NR … Treść zadania ………………………………….. Wykonawca zadania ………………………. I. CEL ZADANIA Opis czego dotyczy zadanie i jaki jest oczekiwany efekt II. WARUNKI OPERACYJNE REALIZACJI ZADANIA uporządkowany katalog przewidywanych utrudnień i warunków, które mogą wystąpić w konkretnej sytuacji kryzysowe w instytucji, np. brak zasilania w energię elektryczną, utrudnienia w łączności, możliwy chaos organizacyjny, absencja pracowników, zakłócenia w dostawach, bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi i ich mienia, atmosfera niepokoju, niepewności, strach personelu, a także możliwe utrudnienia prawne, finansowe lub organizacyjne. III. PRZEDSIĘWZIĘCIA DO WYKONANIA W RAMACH ZADANIA Uporządkowany katalog głównych przedsięwzięć, które będą zrealizowane w ramach zadania

III. PRZEDSIĘWZIĘCIA DO WYKONANIA W RAMACH ZADANIA

Część B KPZK str. 39

3. PROCEDURY REAGOWANIA KRYZYSOWEGO, OKREŚLAJĄCE SPOSÓB POSTĘPOWANIA W SYTAUCJACH KRYZYSOWYCH – ZESTAWIENIE KATALOGÓW I MODUŁÓW ZADANIOWYCH

IV. KONCEPCJA DZIAŁANIA A. Tryb uruchamiania zasobów ▪ Szczegółowy opis kto zaalarmuje i zdecyduje o skierowaniu sił, w jakim czasie uzyskają pełną gotowość wszystkie osoby niezbędne do wykonania zadań ▪ Siły i środki własne, w dyspozycji do działań ▪ Inne informacje B. Organizacja kierowania/dowodzenia Opis procesu, w tym: kto kieruje (dowodzi), organizacja i miejsce pracy ewentualnego sztabu, dane kontaktowe, sposób przekazywania decyzji, udział przedstawicieli innych instytucji w kierowaniu. C. Przedsięwzięcia reagowania ▪ Uporządkowany katalog, co będzie wykonane w ramach realizacji każdego zadania z części III ▪ Kto (stanowisko funkcyjne) kieruje działaniami w każdym zadaniu ▪ Kto dokumentuje przebieg działań ▪ Organizacja współdziałania i obiegu informacji o sytuacji i działaniach, w jakim trybie i z kim będzie się odbywać wymiana informacji. ▪ Przyjęte procedury komunikacji społecznej V. WSPARCIE ZE STRONY INNYCH INSTYTUCJI Rodzaj i zakres oczekiwanego wsparcia udzielanego przez inne instytucje na rzecz wykonawcy zadania. Zakres i warunki otrzymania tego wsparcia powinny być uzgodnione z wymienionymi instytucjami. VI. BUDŻET ZADANIA Opis źródeł i sposobu finansowania działań. VII. PODSTAWY PRAWNE DZIAŁAŃ Spis przepisów, na podstawie których prowadzone są działania. Podpisy: Wykonawca zadania (lub upoważniony przedstawiciel) ……..…………..………………….. Podmiot wiodący (lub upoważniony przedstawiciel) ………………………………………….. Podmiot współpracujący (lub upoważniony przedstawiciel) …………………………………

ZESTAWIENIE DZIAŁÓW ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ/PODMIOTÓW ZAANGAŻOWANYCH I PRZYPISANYCH IM MODUŁÓW ZADANIOWYCH

Część B KPZK str. 40

3. PROCEDURY REAGOWANIA KRYZYSOWEGO, OKREŚLAJĄCE SPOSÓB POSTĘPOWANIA W SYTAUCJACH KRYZYSOWYCH – ZESTAWIENIE KATALOGÓW I MODUŁÓW ZADANIOWYCH ZESTAWIENIE ZAGROŻEŃ Z SIATKI BEZPIECZEŃSTWA I PRZYPISANYCH IM KATALOGÓW WŁAŚCIWYCH DLA FAZY REAGOWANIA I ODBUDOWY

LP.

ZAGROŻENIE

EPIDEMIA

POWÓDŹ

3. 4. 5.

ZAKŁÓCENIE W FUNCJONOWANIU SYSTEMÓW I SIECI TELEINFORMATYCZNYCH SUSZA/UPAŁ EPIZOOTIA ZAKŁÓCENIE W SYSTEMIE ENERGETYCZNYM

SILNY WIATR/HURAGAN

7. 8. 9.

ZAKŁÓCENIE W SYSTEMIE PALIWOWYM POŻAR WIELKOPOWIERZCHNIOWY EPIFITOZA ZAKŁÓCENIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMÓW I SIECI TELEKOMUNIKACYJNYCH SKAŻENIE CHEMICZNE NA LĄDZIE SKAŻENIE CHEMICZNE NA MORZU ZAKŁÓCENIE W SYSTEMIE GAZOWYM Faza morska KATASTROFA MORSKA Faza lądowa

19.

10. 11. 12. 13. 14.

NUMER KATALOGU PRZYPISANEGO DO ZAGROŻENIA* II; III; IV; V; VII; VIII; IX; X; XI; XII; XIII; XIV; XV; XVI; XVII; XVIII; XIX; XX; XXI; XXII; XXIII; XXIV; XXV; XXVI; XXVII; XXVIII; XXIX; XXX; XXXI; XXXIII; XXXIV; XXXV II; III; IV; V; VII; IX; X; XI; XII; XIII; XIV; XV; XVI; XVII; XVIII; XIX; XX; XXI; XXIII; XXIV; XXV; XXXVI; XXVII; XXIX; XXX; XXXIII; XXXIV; XXXV II; IV; V; VII; IX; X; XV; XXIII; XXIV; XXV; XXVI; XXVII; XXVIII; XXIX; XXXI; XXXIII; XXXIV;XXXV II; IV; V; IX; XI; XVIII; XIX; XXI; XXIV; XXV; XXVI; XXVII; XXIX; XXXIII; XXXIV; XXXV II; IV; V; VI; XI; XV; XIX; XX; XXI; XXIV; XXV; XXVI; XXVII; XXIX; XXXIII; XXXIV; XXXV II; IV; V; IX; XXIII; XXIV; XXVII; XXIX; XXXIII; XXXIV; XXXV II; III; IV; V; IX; X; XI; XII; XIII; XIV; XV; XVI; XVIII; XIX; XX; XXI; XXIV; XXV; XXVI; XXVII; XXIX; XXXIII; XXXIV; XXXV II; IV; V; XIV; XXIII; XXIV; XXV; XXVII; XXIX; XXXIII; XXXIV; XXXV II; IV; V; IX; X; XI; XII; XIV; XX; XXI; XXIII; XXIV; XXV; XXVI; XXVII; XXIX; XXXIII; XXXIV; XXXV II; IV; VI; XIX; XX; XXI; XXIV; XXVI; XXVII; XXXIII; XXXIV; XXXV II; IV; X; XV; XXIII; XXIV; XXVII; XXIX; XXXIII; XXXIV; XXXV II; IV; XI; XII; XXV; XXII; XXIII; XXIV; XXV; XXVI; XXVII; XXIX; XXX; XXXIII; XXXIV; XXXV II; IV; VIII; IX; XV; XXII; XXIII; XXVII; XXIX; XXXIII; XXXIV; XXXV II; IV; V; XXIII; XXIV; XXXIII; XXXIV; XXXV II; IV; VIII; IX; X; XI; XIII; XV; XVIII; XXIII; XXIV; XXVII; XXVIII; XXIX; XXXIII; XXXIV; XXXV

II; IV; V; VI; VII; VIII; IX; X; XI; XV; XXIII; XXIV; XXV; XXVI; XXVII; XXVIII; XXIX; XXX; XXXI; XXXII; XXXIII; XXXIV; XXXV 16. SKAŻENIE PROMIENIOTWÓRCZE II; IV; V; XI; XIII; XV; XIX; XX; XXIII; XXIV; XXV; XXVI; XXVII; XXIX; XXXIII; XXXIV; XXXV 17. ZBIOROWE ZAKŁÓCENIE PORZĄDKU PUBLICZNEGO II; IV; X; XIV; XVII; XXIII; XXIV; XXV; XXVII; XXIX; XXXI; XXXIII; XXXIV;XXXV II; III; IV; V; IX; X; XI; XII; XIII; XIV; XV; XVI; XVIII; XIX; XX; XXI; XXIV; XXV; XXVI; XXVII; XXIX; XXX; XXXIII; 18. SILNY MRÓZ/INTENSYWNE OPADY ŚNIEGU XXXIV; XXXV * podmiot wiodący (oznaczony w zestawieniu kolorem czerwonym) przy konkretnym zdarzeniu może rekomendować uruchomienie każdego innego katalogu z zestawienia katalogów I-XXXIV, stosownie do rozwoju sytuacji. 15.

ZDARZENIE O CHARAKTERZE TERRORYSTYCZNYM

Część B KPZK str. 41

3. PROCEDURY REAGOWANIA KRYZYSOWEGO, OKREŚLAJĄCE SPOSÓB POSTĘPOWANIA W SYTAUCJACH KRYZYSOWYCH – ZESTAWIENIE KATALOGÓW I MODUŁÓW ZADANIOWYCH KATALOG I – ZADANIA KAŻDEGO MINISTRA (KIEROWNIKA URZĘDU CENTRALNEGO) realizowane w sytuacji kryzysowej niezależnie od przedsięwzięć wyszczególnionych w katalogach poniżej Moduły zadaniowe: 1. Monitorowanie, koordynacja i kierowanie działaniami w sytuacji kryzysowej, w tym w szczególności: a) monitorowanie sytuacji i systematyczne przekazywanie informacji, uwzględniające obowiązujące procedury wymiany informacji (SPO-12 KPZK); b) potwierdzenie zasad współdziałania z podmiotami współpracującymi; c) proces uruchamiania zadań i koordynacji działań, a w przypadku podmiotu współpracującego uwzględnienie wsparcia wynikającego z zapotrzebowania innych podmiotów; d) zwołanie posiedzenia zespołu zarządzania kryzysowego ministra; e) wnioskowanie o zwołanie Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego. 2. Uruchomienie zasobów zewnętrznych z uwzględnieniem: a) określenia specyficznych potrzeb podmiotu wiodącego, które nie zostały określone w innych modułach zadaniowych i SPO KPZK; b) wnioskowania do Prezesa Rady Ministrów o udostępnienie rezerw strategicznych; c) wnioskowanie do ministra właściwego do spraw budżetu o dodatkowe środki finansowe na potrzeby reagowania (w trybie określonym w SPO-2). 3. Działania na wypadek bezpośredniego zagrożenia lub niedostępności personelu, obiektów lub urządzeń urzędu: a) działanie w przypadku wprowadzenia stopnia alarmowego lub stopnia alarmowego CRP; b) uruchomienie systemu ostrzegania i alarmowania o zagrożeniu personelu własnego urzędu; c) utrzymanie zdolności do zarządzania sytuacją kryzysową w przypadku uszkodzenia lub niedostępności obiektów i infrastruktury przewidywanej dla funkcjonowania zespołu zarządzania kryzysowego ministra; d) uruchomienie procesu odtwarzania gotowości do działania własnej instytucji oraz podległych, nadzorowanych lub podporządkowanych struktur organizacyjnych. 4. Uruchomienie procesu komunikacji społecznej, w tym: a) informowanie społeczeństwa o sytuacji, wprowadzonych nakazach, zakazach i ograniczeniach (uwzględniające SPO-3 KPZK); b) organizację działań przeciwko dezinformacji.

KATALOG II – ZADANIA MINISTRA WŁAŚCIWEGO DO SPRAW ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ Zadanie główne: Przygotowanie organów administracji publicznej do wykonywania zadań zarządzania kryzysowego oraz usuwania skutków klęsk żywiołowych i innych zdarzeń zagrażających bezpieczeństwu powszechnemu Moduły zadaniowe: 1. Nadzór nad działalnością wojewody, w szczególności w zakresie usuwania skutków klęsk żywiołowych, katastrof i innych zdarzeń zagrażających bezpieczeństwu powszechnemu. 2. Kierowanie działaniami organów administracji publicznej prowadzonymi w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej, katastrofy lub ich usunięcia w warunkach wprowadzonego stanu klęski żywiołowej. 3. Współdziałanie w ramach jednolitego Krajowego Systemu Wykrywania Skażeń i Alarmowania. 4. Wsparcie działań zmierzających do odtworzenia i zapewnienia ciągłości działania infrastruktury krytycznej znajdującej się w zakresie odpowiedzialności ministra. Część B KPZK str. 42

3. PROCEDURY REAGOWANIA KRYZYSOWEGO, OKREŚLAJĄCE SPOSÓB POSTĘPOWANIA W SYTAUCJACH KRYZYSOWYCH – ZESTAWIENIE KATALOGÓW I MODUŁÓW ZADANIOWYCH

KATALOG III – ZADANIA MINISTRA WŁAŚCIWEGO DO SPRAW BUDOWNICTWA, PLANOWANIA I ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ORAZ MIESZKALNICTWA Zadanie główne: Zachowanie bezpieczeństwa przy budowie i eksploatacji obiektów budowlanych Moduł zadaniowy: 1. Nadzór nad działalnością Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego, w szczególności w zakresie możliwości przejęcia przez GINB postępowania wyjaśniającego przyczyny i okoliczności powstania katastrofy budowlanej.

KATALOG IV – ZADANIA MINISTRA WŁAŚCIWEGO DO SPRAW BUDŻETU Zadanie główne: Zapewnienie płynnego zaopatrywania w środki finansowe Moduły zadaniowe: 1. Uruchomienie i przekazanie środków z rezerw celowych na działania związane z realizacją zadań zarządzania kryzysowego i usuwania skutków sytuacji kryzysowej (zgodnie z SPO – 2). 2. Podjęcie decyzji o zwiększeniu z rezerwy ogólnej budżetu państwa planu wydatków danego dysponenta, na wniosek właściwego ministra lub innego dysponenta części budżetowej, na zasadach określonych w rozporządzeniu wydanym na podstawie art. 155 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. 3. Wsparcie działań zmierzających do odtworzenia i zapewnienia ciągłości działania infrastruktury krytycznej znajdującej się w zakresie odpowiedzialności ministra.

KATALOG V – ZADANIA MINISTRA WŁAŚCIWEGO DO SPRAW ENERGII Zadanie główne: Zapewnienie dostaw energii elektrycznej, paliw i gazu Moduły zadaniowe: 1.

Działania interwencyjne w zakresie: a) sprzedaży paliw stałych, b) dostarczania i poboru energii elektrycznej, c) dostarczania ciepła. 2. Działania interwencyjne na rynku gazu ziemnego. 3. Działania interwencyjne na rynku ropy naftowej i paliw ciekłych. 4. Wsparcie działań zmierzających do odtworzenia i zapewnienia ciągłości działania infrastruktury krytycznej znajdującej się w zakresie odpowiedzialności ministra.

Część B KPZK str. 43

3. PROCEDURY REAGOWANIA KRYZYSOWEGO, OKREŚLAJĄCE SPOSÓB POSTĘPOWANIA W SYTAUCJACH KRYZYSOWYCH – ZESTAWIENIE KATALOGÓW I MODUŁÓW ZADANIOWYCH KATALOG VI – ZADANIA MINISTRA WŁAŚCIWEGO DO SPRAW FINANSÓW PUBLICZNYCH Zadanie główne: Koordynowanie i organizowanie współpracy finansowej, w tym z zagranicą oraz zapewnienie kontroli obrotu towarowego w obszarach ryzyka Moduły zadaniowe: 1. Kontrola i ograniczenie obrotu środkami finansowymi mogącymi służyć działalności przestępczej, w tym o charakterze terrorystycznym. 2. Informowanie właściwych instytucji zagranicznych/międzynarodowych o sytuacji i zagrożeniach w krajowym systemie finansowym oraz działaniach i środkach podjętych w celu usunięcia stanu zagrożenia. SŁUŻBA CELNO-SKARBOWA: 3. Wzmożona kontrola obrotu towarowego w obszarach ryzyka związanych z bezpieczeństwem państwa, w szczególności w zakresie towarów objętych ograniczeniami i zakazami obrotu ze względu na bezpieczeństwo krajowe i międzynarodowe oraz porządek publiczny. 4. Współpraca ze Strażą Graniczną oraz służbami weterynaryjnymi i sanitarnymi na przejściach granicznych. 5. Informowanie podróżnych o bieżącej sytuacji.

KATALOG VII – ZADANIA MINISTRA WŁAŚCIWEGO DO SPRAW GOSPODARKI Zadanie główne: Zapewnienie ciągłości wykonywania przez przedsiębiorców działalności gospodarczej Moduły zadaniowe: 1. Wsparcie przedsiębiorców poszkodowanych w wyniku sytuacji kryzysowej. 2. Wprowadzenie, w przypadku poważnego zagrożenia obronności, bezpieczeństwa państwa lub bezpieczeństwa i porządku publicznego, ograniczeń w przemieszczaniu materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego.

KATALOG VIII – ZADANIA MINISTRA WŁAŚCIWEGO DO SPRAW GOSPODARKI MORSKIEJ Zadanie główne: Zapewnienie bezpiecznego uprawiania żeglugi morskiej, ochrony portów i żeglugi morskiej, ratowania życia na morzu i ochrony środowiska morskiego przed zanieczyszczeniem wskutek korzystania z morza

Moduły zadaniowe: 1. Nadzór nad działaniami instytucji podległych (Urzędów Morskich, Służby SAR) w zakresie bezpieczeństwa w obszarach odpowiedzialności polskiej administracji morskiej, ochrony portów morskich i żeglugi morskiej, zapobiegania i zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń na morzu, a także ratowania życia na morzu. 2. Nadzór nad realizacją zadań w przypadku uruchomienia działań w ramach: a) Planu akcji poszukiwawczych i ratowniczych wykonywanych na morzu (Planu SAR); Część B KPZK str. 44

3. PROCEDURY REAGOWANIA KRYZYSOWEGO, OKREŚLAJĄCE SPOSÓB POSTĘPOWANIA W SYTAUCJACH KRYZYSOWYCH – ZESTAWIENIE KATALOGÓW I MODUŁÓW ZADANIOWYCH KATALOG VIII – ZADANIA MINISTRA WŁAŚCIWEGO DO SPRAW GOSPODARKI MORSKIEJ Zadanie główne: Zapewnienie bezpiecznego uprawiania żeglugi morskiej, ochrony portów i żeglugi morskiej, ratowania życia na morzu i ochrony środowiska morskiego przed zanieczyszczeniem wskutek korzystania z morza

b) Krajowego planu zwalczania zanieczyszczeń i środowiska morskiego; c) Planu udzielenia schronienia statkom znajdującym się w niebezpieczeństwie lub potrzebującym pomocy na polskich obszarach morskich. 3. Współpraca międzynarodowa w zakresie ratownictwa oraz zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń środowiska morskiego, a także, informowania o stanie zagrożenia oraz podjętych działaniach na polskich obszarach morskich. 4. Realizacja zadań łączności z zakresu ochrony żeglugi i portów morskich (zadania centralnego punktu kontaktowego). 5. Wsparcie działań zmierzających do odtworzenia i zapewnienia ciągłości działania infrastruktury krytycznej znajdującej się w odpowiedzialności Ministra 6. Wprowadzenie poziomu ochrony 3 dla portu, obiektu portowego oraz ustalenie odpowiedniego poziomu ochrony dla statków o polskiej przynależności. 7. Współdziałanie w ramach jednolitego Krajowego Systemu Wykrywania Skażeń i Alarmowania. 8. Wprowadzenie – we współpracy z właściwymi ministrami – ograniczeń w ruchu jednostek pływających na morskich wodach wewnętrznych i morzu terytorialnym, wynikających z wprowadzenia stanu klęski żywiołowej / stanu wyjątkowego. KATALOG IX – ZADANIA MINISTRA WŁAŚCIWEGO DO SPRAW GOSPODARKI WODNEJ Zadanie główne: Zapewnienie bezpieczeństwa powodziowego oraz przeciwdziałanie skutkom suszy Moduły zadaniowe: 1. Przekazywanie prognoz meteorologicznych i hydrologicznych oraz informowanie o ostrzeżeniach przed niebezpiecznymi zjawiskami zachodzącymi w atmosferze i hydrosferze. 2. Realizacja zadań mających na celu reagowanie na zagrożenia powodziowe. 3. Współdziałanie w ramach jednolitego Krajowego Systemu Wykrywania Skażeń i Alarmowania. 4. Wsparcie działań zmierzających do odtworzenia i zapewnienia ciągłości działania infrastruktury krytycznej znajdującej się w zakresie odpowiedzialności Ministra.

KATALOG X – ZADANIA MINISTRA WŁAŚCIWEGO DO SPRAW INFORMATYZACJI Zadanie główne: Zapewnienie bezpieczeństwa lub/i integralności sieci i usług telekomunikacyjnych oraz systemów informatycznych oraz zapewnineie funcjonowania sieci i systemów teleinformatycznych Moduły zadaniowe: 1. Nadzór nad działalnością Prezesa UKE. 2. Współpraca i wymiana informacji w przypadku incydentu w cyberprzestrzeni. 3. Wsparcie działań zmierzających do odtworzenia i zapewnienia ciągłości działania infrastruktury krytycznej znajdującej się w zakresie odpowiedzialności ministra.

Część B KPZK str. 45

3. PROCEDURY REAGOWANIA KRYZYSOWEGO, OKREŚLAJĄCE SPOSÓB POSTĘPOWANIA W SYTAUCJACH KRYZYSOWYCH – ZESTAWIENIE KATALOGÓW I MODUŁÓW ZADANIOWYCH

KATALOG XI – ZADANIA MINISTRA WŁAŚCIWEGO DO SPRAW KLIMATU Zadanie główne: Działanie w przypadku wystąpienia zagrożeń dla ludzi, ich mienia, środowiska, spowodowanych katastrofalmi naturalnymi i zdarzeniami radiacyjnymi Moduły zadaniowe: 1. Nadzór nad Głównym Inspektorem Ochrony Środowiska w zakresie zapewnienia: a) funkcjonowania krajowej sieci monitoringu jakości wód podziemnych i powierzchniowych; b) oceny jakości środowiska morskiego. 2. Określanie stref skażeń i nadzór nad usuwaniem skutków poważnej awarii. 3. Współdziałanie w ramach jednolitego Krajowego Systemu Wykrywania Skażeń i Alarmowania. 4. Wsparcie działań zmierzających do odtworzenia i zapewnienia ciągłości działania infrastruktury krytycznej znajdującej się w zakresie odpowiedzialności ministra. 5. Informowanie właściwych instytucji międzynarodowych/zagranicznych o stanie zagrożenia środowiska w Polsce i realizowanych działaniach. Minister właściwy do spraw klimatu sprawuje nadzór nad Prezesem Państwowej Agencji Atomistyki, Głównym Inspektorem Ochrony Środowiska, Instytutem Ochrony Środowiska – Państwowym Instytutem Badawczym, Instytutem Ekologii Terenów Uprzemysłowionych, a także nad działalnością Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej.

KATALOG XII – ZADANIA MINISTRA WŁAŚCIWEGO DO SPRAW KULTURY I OCHRONY DZIEDZICTWA NARODOWEGO Zadanie główne: Zabezpieczenie dóbr kultury i archiwów państwowych przed skutkami zagrożeń Moduły zadaniowe:

1. Uruchomienie i nadzór nad realizacją planów ochrony zabytków na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych. 2. Rozpatrywanie wniosków o dofinansowanie likwidacji szkód powstałych w wyniku sytuacji kryzysowej w dobrach kultury i dziedzictwie narodowym.

KATALOG XIII – ZADANIA MINISTRA WŁAŚCIWEGO DO SPRAW KULTURY FIZYCZNEJ Zadanie główne: Udzielenie pomocy osobom poszkodowanym w sytuacji kryzysowej poprzez udostępnienie posiadanych obiektów i infrastruktury Moduł zadaniowy:

1. Udostępnienie posiadanych obiektów i infrastruktury, w tym sportowej, osobom poszkodowanym w sytuacji kryzysowej.

Część B KPZK str. 46

3. PROCEDURY REAGOWANIA KRYZYSOWEGO, OKREŚLAJĄCE SPOSÓB POSTĘPOWANIA W SYTAUCJACH KRYZYSOWYCH – ZESTAWIENIE KATALOGÓW I MODUŁÓW ZADANIOWYCH KATALOG XIV – ZADANIA MINISTRA WŁAŚCIWEGO DO SPRAW ŁĄCZNOŚCI Zadanie główne: Zapewnienie ciągłości dostarczania przesyłek pocztowych Moduły zadaniowe: 1. Nadzór nad działalnością operatorów pocztowych, ujętych w wykazie przedsiębiorców o szczególnym znaczeniu gospodarczo-obronnym, w zakresie realizacji planów działań w sytuacjach szczególnych zagrożeń. 2. Zapewnienie operatorowi pocztowemu środków finansowych z budżetu państwa niezbędnych do wykonania nałożonego zadania – w przypadku nakazania operatorowi pocztowemu przez Prezesa UKE nieodpłatnego świadczenia niektórych usług pocztowych związanych z usuwaniem skutków wystąpienia sytuacji szczególnego zagrożenia. 3. Wprowadzenie – we współpracy z właściwymi ministrami – ograniczeń w wykonywaniu usług pocztowych w warunkach stanów nadzwyczajnych. 4. Wsparcie działań zmierzających do odtworzenia i zapewnienia ciągłości działania infrastruktury krytycznej znajdującej się w zakresie odpowiedzialności ministra.

KATALOG XV – ZADANIA MINISTRA OBRONY NARODOWEJ Zadanie główne: Zapewnienie nienaruszalności terytorialnej Rzeczypospolitej Polskiej i wsparcie działań innych organów w przypadku wystąpienia zagrożeń pozamilitarnych Moduły zadaniowe: 1. Przygotowanie i wdrożenie decyzji (aktywacja wydzielonych sił) właściwych organów dotyczących użycia Sił Zbrojnych RP w sytuacji kryzysowej. 2. Wspieranie organów administracji publicznej i poszkodowanej ludności przez wydzielone pododdziały i oddziały Sił Zbrojnych RP w zakresie określonym ustawą o zarządzaniu kryzysowym. 3. Wspieranie organów administracji publicznej w przedsięwzięciach przywracania naruszonego porządku i bezpieczeństwa publicznego, ochrony obiektów mających szczególne znaczenie dla bezpieczeństwa lub obronności państwa, w transporcie drogowym, kolejowym, lotniczym i wodnym, w ochronie granicy RP oraz na polskich obszarach morskich oraz w działaniach związanych ze stanem zagrożenia epidemicznego, stanem epidemii albo w razie niebezpieczeństwa szerzenia się zakażenia lub choroby zakaźnej, która może stanowić zagrożenie dla zdrowia publicznego, w szczególności wystąpienia choroby szczególnie niebezpiecznej lub wysoce zakaźnej. 4. Przeciwdziałanie zagrożeniom terrorystycznym. 5. Zorganizowanie, uruchomienie i monitorowanie pracy jednolitego Krajowego Systemu Wykrywania Skażeń i Alarmowania. 6. Wsparcie działań zmierzających do odtworzenia i zapewnienia ciągłości działania infrastruktury krytycznej znajdującej się w zakresie odpowiedzialności ministra. 7. Informowanie właściwych instytucji zagranicznych/międzynarodowych o sytuacji i zagrożeniach oraz podjętych działaniach, stosownie do właściwości ministra.

KATALOG XVI – ZADANIA MINISTRA WŁAŚCIWEGO DO SPRAW OŚWIATY I WYCHOWANIA Zadanie główne: Zapewnienie ciągłości funkcjonowania systemu oświaty Moduły zadaniowe: 1. Nadzór nad organizacją procesu szkolenia i trybem pracy placówek oświatowych w związku z zaistniałą sytuacją kryzysową. Część B KPZK str. 47

3. PROCEDURY REAGOWANIA KRYZYSOWEGO, OKREŚLAJĄCE SPOSÓB POSTĘPOWANIA W SYTAUCJACH KRYZYSOWYCH – ZESTAWIENIE KATALOGÓW I MODUŁÓW ZADANIOWYCH KATALOG XVI – ZADANIA MINISTRA WŁAŚCIWEGO DO SPRAW OŚWIATY I WYCHOWANIA Zadanie główne: Zapewnienie ciągłości funkcjonowania systemu oświaty 2. Rozpatrywanie wniosków o zwiększenie części oświatowej subwencji ogólnej, na dofinansowanie likwidacji szkód spowodowanych sytuacją kryzysową w obiektach oświatowych. 3. Zorganizowanie i nadzór nad systemem edukacji przebywających w Polsce cudzoziemców (uchodźców). 4. Wprowadzenie ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela w zakresie wynikającym z postanowień art. 21 ustawy o stanie wyjątkowym (ograniczenia w działalności edukacyjnej).

KATALOG XVII – ZADANIA MINISTRA WŁAŚCIWEGO DO SPRAW PRACY Zadanie główne: Zapewnienie dialogu społecznego mającego na celu poprawę warunków pracowniczo-społecznych Moduły zadaniowe: 1. Wsparcie programów opracowanych przez starostów na rzecz aktywizacji osób bezrobotnych na terenach, na których wystąpiła sytuacja kryzysowa. 2. Uruchomienie i prowadzenie dialogu społecznego na rzecz budowania społecznego porozumienia wokół rozwiązań społeczno-gospodarczych w celu zapewnienia właściwych warunków rozwoju.

KATALOG XVIII – ZADANIA MINISTRA WŁAŚCIWEGO DO SPRAW ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO Zadanie główne: Zapewnienie ciągłości funkcjonowania systemu pomocy społecznej oraz zapewnienie wypłat świadczeń obligatoryjnych Moduły zadaniowe: 1. Monitorowanie skuteczności i koordynacja udzielanej pomocy społecznej w sytuacji kryzysowej. 2. Zorganizowanie wsparcia dla programów pomocy społecznej, realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego lub podmioty uprawnione. 3. Zorganizowanie i koordynacja systemu zabezpieczenia społecznego przebywających w Polsce cudzoziemców (uchodźców). 4. Wsparcie działań zmierzających do odtworzenia i zapewnienia ciągłości działania infrastruktury krytycznej, znajdującej się w zakresie odpowiedzialności ministra.

KATALOG XIX – ZADANIA MINISTRA WŁAŚCIWEGO DO SPRAW ROLNICTWA Zadanie główne: Zapewnienie ciągłości produkcji rolno-hodowlanej. Zapewnienie właściwej jakości zdrowotnej żywności pochodzenia zwierzęcego i roślinnego Moduły zadaniowe: 1. Uruchomienie i nadzór nad realizacją przez Głównego Lekarza Weterynarii planów gotowości zwalczania poszczególnych chorób zakaźnych zwierząt. 2. Nadzór nad działalnością Głównego Lekarza Weterynarii, w tym w zakresie:

a) ustalenia sposobu postępowania ze zwłokami zwierząt; b) kontroli sytuacji epizootycznej oraz przestrzegania przepisów o ochronie zwierząt na terenach objętych sytuacją kryzysową. Część B KPZK str. 48

3. PROCEDURY REAGOWANIA KRYZYSOWEGO, OKREŚLAJĄCE SPOSÓB POSTĘPOWANIA W SYTAUCJACH KRYZYSOWYCH – ZESTAWIENIE KATALOGÓW I MODUŁÓW ZADANIOWYCH KATALOG XIX – ZADANIA MINISTRA WŁAŚCIWEGO DO SPRAW ROLNICTWA Zadanie główne: Zapewnienie ciągłości produkcji rolno-hodowlanej. Zapewnienie właściwej jakości zdrowotnej żywności pochodzenia zwierzęcego i roślinnego 3. Nadzór nad działalnością Głównego Inspektora Ochrony Roślin i Nasiennictwa w zakresie bezpieczeństwa produkcji roślinnej i ochrony roślin uprawnych. 4. Współdziałanie w ramach jednolitego Krajowego Systemu Wykrywania Skażeń i Alarmowania. 5. Wsparcie działań zmierzających do odtworzenia i zapewnienia ciągłości działania infrastruktury krytycznej znajdującej się w zakresie odpowiedzialności ministra. 6. Informowanie właściwych instytucji międzynarodowych/zagranicznych o stanie zagrożenia w Polsce i realizowanych działaniach, stosownie do właściwości ministra. 7. Nadzór nad Instytutem Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy w zakresie udzielania instytucjom i obywatelom informacji o aktualnych warunkach związanych z suszą rolniczą (glebową).

KATALOG XX – ZADANIA MINISTRA WŁAŚCIWEGO DO SPRAW ROZWOJU WSI Zadanie główne: Zapewnienie ciągłości funkcjonowania infrastruktury wsi Moduły zadaniowe: 1. Zorganizowanie pomocy finansowej i rzeczowej dla potrzeb rozwoju wsi, w tym odbudowy i odtwarzania zdolności w produkcji rolnej. 2. Nadzór nad działalnością Prezesa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, w szczególności w zakresie udzielania pomocy we wznowieniu produkcji w gospodarstwach rolnych i działach specjalnych produkcji rolnej, w których wystąpiły szkody spowodowane sytuacją kryzysową. 3. Nadzór nad działalnością Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, w szczególności w zakresie polityki ubezpieczenia społecznego wobec rolników poszkodowanych w wyniku sytuacji kryzysowej. KATALOG XXI – ZADANIA MINISTRA WŁAŚCIWEGO DO SPRAW RYNKÓW ROLNYCH Zadanie główne: Zapewnienie bezpieczeństwa zaopatrzenia ludności w żywność Moduły zadaniowe: 1. Nadzór nad działalnością Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, w szczególności w zakresie interwencyjnego zakupu, przechowywania i sprzedaży na rynek produktów rolno-spożywczych zgromadzonych w zapasach interwencyjnych. 2. Nadzór nad działalnością Głównego Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, w szczególności w zakresie bezpieczeństwa w produkcji i obrocie artykułów rolnospożywczych. 3. Współdziałanie w ramach jednolitego Krajowego Systemu Wykrywania Skażeń i Alarmowania.

Część B KPZK str. 49

3. PROCEDURY REAGOWANIA KRYZYSOWEGO, OKREŚLAJĄCE SPOSÓB POSTĘPOWANIA W SYTAUCJACH KRYZYSOWYCH – ZESTAWIENIE KATALOGÓW I MODUŁÓW ZADANIOWYCH KATALOG XXII – ZADANIA MINISTRA WŁAŚCIWEGO DO SPRAW RYBOŁÓWSTWA Zadanie główne: Zapewnienie ciągłości gospodarowania i ochrona żywych zasobów morza i zasobów ryb w wodach śródlądowych Moduły zadaniowe: 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Nadzór nad działaniem instytucji podległych (Głównym Inspektoratem Rybołówstwa Morskiego w Słupsku) i nadzorowanych (Instytutem Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie, Morskim Instytutem Rybackim-Państwowym Instytutem Badawczym w Gdyni) w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowej. Koordynowanie działań służących odbudowie zasobów ryb dwuśrodowiskowych, w tym koordynowanie i nadzór zadania zarybiania polskich obszarów morskich. Nadzór nad gospodarowaniem żywymi zasobami morza. Współpraca z administracjami rybackimi innych państw, Komisją Europejską i Europejską Agencją Kontroli Rybołówstwa. Współpraca z ministrem właściwym do spraw rolnictwa oraz rynku rolnego w zakresie jakości handlowej i bezpieczeństwa zdrowotnego produktów rybnych i przetwórstwa rybnego. Prowadzenie spraw związanych z pomocą finansową dla organizacji producentów, w tym działaniami interwencyjnymi na rynku rybnym.

KATALOG XXIII – ZADANIA MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI Zadanie główne: Zapewnienie bezpieczeństwa funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości Moduły zadaniowe: 1. Uruchomienie, we współpracy z właściwym ministrem i nadzór nad funkcjonowaniem ośrodków odosobnienia tworzonych w warunkach wprowadzenia stanu wyjątkowego. 2. Wsparcie działań zmierzających do odtworzenia i zapewnienia ciągłości działania infrastruktury krytycznej znajdującej się w zakresie odpowiedzialności ministra. PROKURATURA: 3. Działania realizowane przez Prokuratury mające na celu ustalenie okoliczności i prawdopodobnych sprawców zdarzenia. 4. Uruchomienie i nadzór nad realizowanym przez Prokuraturę procesem identyfikacji ofiar sytuacji kryzysowej. SŁUŻBA WIĘZIENNA: 5. Działanie Służby Więziennej w przypadku wystąpienia zagrożeń. 6. Przywracanie naruszonego porządku i bezpieczeństwa w jednostkach organizacyjnych SW, w tym zagrożenia lub naruszenia bezpieczeństwa konwoju.

Część B KPZK str. 50

3. PROCEDURY REAGOWANIA KRYZYSOWEGO, OKREŚLAJĄCE SPOSÓB POSTĘPOWANIA W SYTAUCJACH KRYZYSOWYCH – ZESTAWIENIE KATALOGÓW I MODUŁÓW ZADANIOWYCH KATALOG XXIV – ZADANIA MINISTRA WŁAŚCIWEGO DO SPRAW SZKOLNICTWA WYŻSZEGO I NAUKI Zadanie główne: Zapewnienie ciągłości funkcjonowania uczelni i innych podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki oraz zwiększenie skuteczności systemu zarządzania kryzysowego poprzez wykorzystanie innowacyjnych projektów naukowych Moduł zadaniowy: 1. Nadzór nad organizacją procesu kształcenia i trybem pracy uczelni w związku z zaistniałą sytuacją kryzysową. 2. Wprowadzenie i nadzór nad stosowaniem wobec uchodźców przebywających w Polsce zasad podejmowania przez nich kształcenia na uczelniach oraz uznawania wykształcenia uchodźców. 3. Wydanie rekomendacji dla uczelni lub zlecenie instytucjom szkolnictwa wyższego i nauki organizacji wsparcia psychologicznego, w zakresie działań zainicjowanych przez wojewodów . 4. Wprowadzenie ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela w zakresie wynikającym z postanowień art. 21 ustawy o stanie wyjątkowym (czasowe ograniczenie lub czasowe zawieszenie funkcjonowania uczelni). 5. Wykonanie i wdrożenie – we współpracy z właściwymi ministrami – projektów naukowych realizowanych przez instytuty badawcze dotyczących reagowania i ograniczania skutków zagrożeń np. epidemii, epizootii, epifitozy, w tym w szczególności z wykorzystaniem innowacyjnych metod i technologii

KATALOG XXV – ZADANIA MINISTRA WŁAŚCIWEGO DO SPRAW TRANSPORTU Zadanie główne: Koordynowanie działaniami instytucji podległych lub nadzorowanych w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowej na drogach publicznych oraz w transporcie kolejowym i lotniczym Moduły zadaniowe: 1. Realizacja nadzoru nad zarządzaniem drogami i zarządzaniem ruchem na drogach krajowych na potrzeby zabezpieczenia funkcjonowania transportu drogowego. 2. Nadzór nad kontrolą przewozu drogowego towarów niebezpiecznych oraz wymagań związanych z tym przewozem. 3. Zapewnienie funkcjonowania publicznego transportu zbiorowego na linii/sieci komunikacyjnej w międzywojewódzkich i międzynarodowych przewozach pasażerskich, w transporcie kolejowym, na potrzeby instytucji i służb reagowania kryzysowego. 4. Prowadzenie spraw związanych z: a) wykonywaniem przez ministra funkcji wynikających ze zwierzchnictwa Rzeczypospolitej Polskiej w przestrzeni powietrznej, w zakresie niezwiązanym z umacnianiem obronności państwa; b) sprawowaniem przez ministra nadzoru nad polskim lotnictwem cywilnym i nad działalnością obcego lotnictwa cywilnego w Rzeczypospolitej Polskiej, w zakresie określonym w ustawie Prawo lotnicze, innych ustawach oraz umowach międzynarodowych. 5. Wsparcie działań zmierzających do odtworzenia i zapewnienia ciągłości działania infrastruktury krytycznej znajdującej się w zakresie odpowiedzialności ministra.

Część B KPZK str. 51

3. PROCEDURY REAGOWANIA KRYZYSOWEGO, OKREŚLAJĄCE SPOSÓB POSTĘPOWANIA W SYTAUCJACH KRYZYSOWYCH – ZESTAWIENIE KATALOGÓW I MODUŁÓW ZADANIOWYCH

KATALOG XXVI – ZADANIA MINISTRA WŁAŚCIWEGO DO SPRAW ŚRODOWISKA Zadanie główne: Działanie w przypadku wystąpienia zagrożeń dla ludzi, ich mienia, środowiska naturalnego spowodowanych katastrofami naturalnymi i zdarzeniami radiacyjnymi Moduły zadaniowe: 1. Nadzór nad Państwowym Instytutem Geologicznym w zakresie udzielania instytucjom i obywatelom informacji o aktualnych warunkach hydrogeologicznych (susza hydrogeologiczna). 2. Nadzór nad Państwowym Gospodarstwem Leśnym „Lasy Państwowe” w zakresie ochrony lasów i gruntów leśnych. Minister właściwy do spraw środowiska sprawuje nadzór nad działalnością Państwowego Gospodarstwa Leśnego „Lasy Państwowe”, Instytutem Badawczym Leśnictwa i Państwowym Instytutem Geologicznym – Państwowym Instytutem Badawczym oraz działalnością Biura Nasiennictwa Leśnego w Warszawie

KATALOG XXVII – ZADANIA MINISTRA WŁAŚCIWEGO DO SPRAW WEWNĘTRZNYCH Zadanie główne: Zapewnienie bezpieczeństwa powszechnego i porządku publicznego Moduły zadaniowe: 1. Koordynacja działania służb i instytucji resortu (w tym Państwowej Straży Pożarnej, Policji, Straży Granicznej) w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego i porządku publicznego, w tym działania Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego. 2. Koordynacja wykonywania zadań z zakresu obrony cywilnej kraju, w tym powszechnego systemu ostrzegania i alarmowania oraz ewakuacji ludności z rejonów zagrożonych. 3. Organizacja i prowadzenie działań ratowniczych w warunkach sytuacji kryzysowej. 4. Działanie Straży Granicznej w warunkach zagrożenia bezpieczeństwa granicy lądowej i morskiej RP, w tym podczas masowej operacji ratowniczej na morzu. 5. Zapewnienie przestrzegania prawa, bezpieczeństwa i porządku publicznego, w tym w rejonach prowadzonych działań ratowniczych. 6. Wnioskowanie o zagraniczną pomoc ratowniczą. 7. Współpraca i koordynacja działań ratowniczych organizacji pozarządowych. 8. Wnioskowanie do Prezesa Rady Ministrów albo Ministra Obrony Narodowej o użycie oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych RP, w tym Żandarmerii Wojskowej do pomocy Policji lub Straży Granicznej. 9. Zarządzenie użycia funkcjonariuszy Straży Granicznej do udzielenia pomocy Policji. 10. Wprowadzenie, we współpracy z właściwymi ministrami, ograniczeń w transporcie drogowym, kolejowym i lotniczym oraz w ruchu jednostek pływających na śródlądowych drogach wodnych, morskich wodach wewnętrznych i morzu terytorialnym, wynikających z obowiązującego stanu klęski żywiołowej. 11. Wprowadzenie ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela w zakresie wynikającym z postanowień art. 21 ustawy o stanie wyjątkowym (depozyt broni palnej, amunicji i materiałów wybuchowych). 12. Zorganizowanie dekontaminacji skutków skażenia chemicznego, biologicznego i radiacyjnego oraz dekontaminacji wstępnej ludzi. 13. Wprowadzenie lub wnioskowanie do Prezesa Rady Ministrów o wprowadzenie stopnia alarmowego lub stopnia alarmowego CRP. 14. Uruchomienie i nadzór nad realizacją krajowego planu postępowania awaryjnego w przypadku zdarzeń radiacyjnych. Część B KPZK str. 52

3. PROCEDURY REAGOWANIA KRYZYSOWEGO, OKREŚLAJĄCE SPOSÓB POSTĘPOWANIA W SYTAUCJACH KRYZYSOWYCH – ZESTAWIENIE KATALOGÓW I MODUŁÓW ZADANIOWYCH KATALOG XXVII – ZADANIA MINISTRA WŁAŚCIWEGO DO SPRAW WEWNĘTRZNYCH Zadanie główne: Zapewnienie bezpieczeństwa powszechnego i porządku publicznego 15. Nadzór nad udziałem służb i instytucji resortu w procesie informowania o ofiarach sytuacji kryzysowej. 16. Współdziałanie w ramach jednolitego Krajowego Systemu Wykrywania Skażeń i alarmowania, w ramach „Planu współdziałania jednostek organizacyjnych wchodzących w skład jednolitego Krajowego Systemu Wykrywania Skażeń i Alarmowania”. 17. Koordynacja działań antyterrorystycznych, podejmowanych przez właściwe służby lub organy na miejscu zdarzenia o charakterze terrorystycznym. 18. Wsparcie działań zmierzających do odtworzenia i zapewnienia ciągłości działania infrastruktury krytycznej znajdującej się w zakresie odpowiedzialności ministra.

KATALOG XXVIII – ZADANIA MINISTRA WŁAŚCIWEGO DO SPRAW ZAGRANICZNYCH Zadanie główne: Reprezentowanie i ochrona interesów Rzeczypospolitej Polskiej za granicą Moduły zadaniowe: 1. Zapewnienie ochrony i pomocy zagrożonym obywatelom polskim poza granicami RP, we współpracy z Ministrem-Koordynatorem Służb Specjalnych. 2. Zapewnienie bezpieczeństwa polskim placówkom zagranicznym m.in. poprzez wprowadzenie stopnia alarmowego oraz stopnia alarmowego CRP. 3. Wsparcie działań zmierzających do odtworzenia i zapewnienia ciągłości działania infrastruktury krytycznej, znajdującej się w zakresie odpowiedzialności ministra. 4. Informowanie właściwych państw/organów UE, NATO i ONZ oraz innych właściwych organizacji międzynarodowych o działaniach podjętych przez władze polskie na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa RP. 5. Podejmowanie działań na forum międzynarodowym, mających na celu pozyskanie międzynarodowego wsparcia dla procesu reagowania kryzysowego przez władze RP.

KATALOG XXIX – ZADANIA MINISTRA WŁAŚCIWEGO DO SPRAW ZDROWIA Zadanie główne: Zapewnienie bezpieczeństwa w zakresie zdrowia publicznego Moduły zadaniowe:

1. Nadzór nad systemem Państwowe Ratownictwo Medyczne na terenie kraju, w tym Lotniczym Pogotowiem Ratunkowym. Zapewnienie osobom w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego odpowiednich świadczeń opieki zdrowotnej.

2. Uruchomienie i nadzór nad realizacją planu działania publicznej służby krwi. 3. Koordynacja dostępności i bezpieczeństwa produktów leczniczych i wyrobów medycznych oraz monitoring wolnych łóżek szpitalnych. 4. Zapewnienie bezpieczeństwa sanitarno-epidemiologicznego na terenie kraju. 5. Wsparcie działań zmierzających do odtworzenia i zapewnienia ciągłości działania infrastruktury krytycznej znajdującej się w zakresie odpowiedzialności ministra.

Część B KPZK str. 53

3. PROCEDURY REAGOWANIA KRYZYSOWEGO, OKREŚLAJĄCE SPOSÓB POSTĘPOWANIA W SYTAUCJACH KRYZYSOWYCH – ZESTAWIENIE KATALOGÓW I MODUŁÓW ZADANIOWYCH KATALOG XXX – ZADANIA MINISTRA WŁAŚCIWEGO DO SPRAW ŻEGLUGI ŚRÓDLĄDOWEJ Zadanie główne: Zapewnienie bezpieczeństwa na śródlądowych drogach wodnych Moduły zadaniowe: 1. Wprowadzenie ograniczeń praw i wolności człowieka i obywatela w zakresie ruchu jednostek pływających na śródlądowych drogach wodnych wynikających z obowiązującego stanu klęski żywiołowej / stanu wyjątkowego. 2. Ograniczenie obowiązku przewozowego śródlądowymi drogami wodnymi, ze względu na potrzeby obronności lub bezpieczeństwa państwa albo w przypadku klęski żywiołowej. 3. Nałożenie na przewoźnika żeglugi śródlądowej obowiązku zawarcia umowy na wykonanie zadania przewozowego, ze względu na potrzeby obronności lub bezpieczeństwa państwa bądź w przypadku klęski żywiołowej.

KATALOG XXXI – ZADANIA SZEFA AGENCJI BEZPIECZEŃSTWA WEWNĘTRZNEGO Zadanie główne: Rozpoznawanie i zwalczanie zagrożeń godzących w bezpieczeństwo wewnętrzne państwa, w szczególności zagrożeń o charakterze terrorystycznym Moduły zadaniowe: 1. Uruchomienie procesu koordynacji obiegu informacji w związku z wystąpieniem: a) zdarzenia o charakterze terrorystycznym, b) zdarzenia o charakterze terrorystycznym dotyczącego systemów teleinformatycznych. 2. Wnioskowanie do właściwych organów o wprowadzenie: a) stopnia alarmowego w związku ze zdarzeniem o charakterze terrorystycznym, b) stopnia alarmowego CRP w związku ze zdarzeniem o charakterze terrorystycznym dotyczącym systemów teleinformatycznych. 3. Uruchomienie i nadzór nad realizacją zadań w przypadku ataku na infrastrukturę teleinformatyczną organów administracji rządowej. 4. Wydanie poleceń organom administracji publicznej, właścicielom i posiadaczom obiektów, instalacji, urządzeń infrastruktury administracji publicznej lub infrastruktury krytycznej w przypadku wystąpienia: a) zdarzenia o charakterze terrorystycznym, b) zdarzenia o charakterze terrorystycznym dotyczącego systemów teleinformatycznych. 5. Organizacja realizacji zadań na rzecz wsparcia procesu odtwarzania i zapewnienia ciągłości działania infrastruktury krytycznej znajdującej się w zakresie odpowiedzialności ministrów w związku z wystąpieniem: a) zdarzenia o charakterze terrorystycznym, b) zdarzenia o charakterze terrorystycznym dotyczącego systemów teleinformatycznych.

Część B KPZK str. 54

3. PROCEDURY REAGOWANIA KRYZYSOWEGO, OKREŚLAJĄCE SPOSÓB POSTĘPOWANIA W SYTAUCJACH KRYZYSOWYCH – ZESTAWIENIE KATALOGÓW I MODUŁÓW ZADANIOWYCH KATALOG XXXII – ZADANIA SZEFA AGENCJI WYWIADU Zadanie główne: Rozpoznawanie i zwalczanie zagrożeń zewnętrznych godzących w bezpieczeństwo, obronność, niepodległość i nienaruszalność terytorium RP oraz terrorystycznych wymierzonych przeciwko obywatelom RP poza granicami kraju. Moduły zadaniowe: 1. Rozpoznawanie, przeciwdziałanie i zapobieganie działaniom godzącym w bezpieczeństwo, obronność, niepodległość i nienaruszalność terytorium RP. 2. Przeciwdziałanie międzynarodowemu terroryzmowi, ekstremizmowi, w tym zdarzeniom o charakterze terrorystycznym wymierzonym przeciwko obywatelom lub mieniu Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa.

KATALOG XXXIII – ZADANIA DYREKTORA RZĄDOWEGO CENTRUM BEZPIECZEŃSTWA Zadanie główne: Zapewnienie koordynacji obiegu informacji w sytuacji kryzysowej Moduły zadaniowe: 1. Koordynowanie (pozyskiwanie, weryfikacja, przekazywanie) obiegu informacji (zgodnie z SPO-12). 2. Monitorowanie działań służb i instytucji zaangażowanych w reagowanie w sytuacji kryzysowej oraz realizacji uruchomionych procedur. 3. Opracowywanie bieżących ocen rozwoju sytuacji kryzysowej i raportowanie o jej przebiegu. 4. Przygotowywanie i obsługa posiedzenia Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego (zgodnie z SPO-1). 5. Monitorowanie komunikacji społecznej w sytuacji kryzysowej prowadzonej przez rzecznika organu właściwego dla sytuacji kryzysowej (zgodnie z SPO-3 KPZK).

KATALOG XXXIV – ZADANIA PREZESA/RADY MINISTRÓW Zadanie główne: Zapewnienie wewnętrznego i zewnętrznego bezpieczeństwa państwa Moduły zadaniowe: 1. Sprawowanie zarządzania kryzysowego na terytorium RP. 2. Udostępnianie rezerw strategicznych oraz tworzenie rezerw w ramach Rządowego Programu Rezerw Strategicznych. 3. Uruchamianie przedsięwzięć i procedur systemu zarządzania kryzysowego w ramach Systemu Reagowania Kryzysowego NATO. 4. Wnioskowanie do właściwych organów państwa o wprowadzenie stanu wyjątkowego (stanu wojennego), wyższych stanów gotowości obronnej państwa oraz wprowadzenie powszechnej mobilizacji. 5. Przyjęcie w drodze rozporządzeń podmiotowego i przedmiotowego zakresu wprowadzenia i stosowania ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela w warunkach obowiązywania stanu wyjątkowego na terenie więcej niż jednego województwa (w zakresie wynikającym z postanowień art. 21 ustawy o stanie wyjątkowym). 6. Podjęcie decyzji o zwiększeniu z rezerwy ogólnej budżetu państwa planu wydatków danego dysponenta, na wniosek właściwego ministra lub innego dysponenta części budżetowej, na zasadach określonych w rozporządzeniu wydanym na podstawie art.155 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. 7. Zapewnienie przez KPRM polityki informacyjnej oraz przeciwdziałanie dezinformacji. Część B KPZK str. 55

3. PROCEDURY REAGOWANIA KRYZYSOWEGO, OKREŚLAJĄCE SPOSÓB POSTĘPOWANIA W SYTAUCJACH KRYZYSOWYCH – ZESTAWIENIE KATALOGÓW I MODUŁÓW ZADANIOWYCH

KATALOG XXXV – ZADANIA WOJEWODY Zadanie główne: Kierowanie i koordynowanie działaniami wszystkich organów administracji rządowej i samorządowej funkcjonujących na terenie województwa w celu zapewnienia bezpieczeństwa ludzi, ich mienia i środowiska. Moduły zadaniowe: 1. Pozyskiwanie, analizowanie i przekazywanie informacji o sytuacji na terenie województwa (zgodnie z SPO-12 KPZK). 2. Zwoływanie posiedzenia wojewódzkiego zespołu zarządzania kryzysowego (WZZK). 3. Uruchamianie i monitorowanie realizacji zadań zawartych w wojewódzkim planie zarządzania kryzysowego (WPZK) oraz - stosownie do rodzaju zagrożenia - innych planach, w tym: a) operacyjnego planu ochrony przed powodzią; b) planu działania na wypadek wystąpienia epidemii; c) planu postępowania awaryjnego w przypadku zdarzeń radiacyjnych; d) planu organizacji i funkcjonowania zastępczych miejsc szpitalnych; e) planu działania systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego; f) planu gotowości zwalczania chorób zakaźnych zwierząt; g) planu postępowania awaryjnego w przypadku skażenia chemicznego brzegu morskiego; h) planu przygotowania miejsca lądowania rozbitków/ewakuowanych w czasie masowej operacji ratowniczej (MRO) na morzu. 4. Zorganizowanie współdziałania wszystkich organów administracji rządowej i samorządowej w województwie oraz kierowanie ich działalnością w zakresie zapobiegania zagrożeniu życia, zdrowia lub mienia oraz zagrożeniom środowiska naturalnego, bezpieczeństwa państwa i utrzymania porządku publicznego, ochrony praw obywatelskich oraz zwalczania i usuwania skutków zdarzeń, w tym pomocy społecznej poszkodowanym. 5. Uruchomienie systemu ostrzegania i alarmowania ludności o zagrożeniu na terenie województwa oraz personelu własnego urzędu. 6. Zorganizowanie procesu komunikacji społecznej (zgodnie z SPO-3 KPZK). 7. Zorganizowanie systemu informowania o ofiarach sytuacji kryzysowej. 8. Zorganizowanie systemu wsparcia psychologicznego dla ofiar sytuacji kryzysowej. 9. Wprowadzenie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii na obszarze województwa i nadzór nad realizacją zadań wynikających z tego stanu. 10. Wnioskowanie o użycie pododdziałów lub oddziałów Sił Zbrojnych RP do wsparcia działań w sytuacji kryzysowej na terenie województwa. 11. Wnioskowanie do Rady Ministrów o wprowadzenie stanu klęski żywiołowej. 12. Wnioskowanie do właściwego organu o dodatkowe środki finansowe na potrzeby reagowania/odbudowy podmiotów zaangażowanych w sytuacji kryzysowej (w trybie określonym w SPO-2). 13. Wprowadzenie obowiązku świadczeń osobistych i rzeczowych w warunkach obowiązującego stanu klęski żywiołowej (art. 22 ustawy o stanie klęski żywiołowej). 14. Wprowadzenie ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela w zakresie wynikającym z postanowień art. 21 ustawy o stanie wyjątkowym, jeżeli stan wyjątkowy wprowadzono na terenie jednego województwa. 15. Zorganizowanie funkcjonowania organów cenzury i kontroli w trybie art. 20 ustawy o stanie wyjątkowym. 16. Utrzymanie zdolności do zarządzania sytuacją kryzysową w przypadku uszkodzenia lub niedostępności obiektów i infrastruktury przewidywanej dla funkcjonowania WZZK. 17. Działanie w przypadku wprowadzenia stopnia alarmowego lub stopnia alarmowego CRP, z uwzględnieniem każdego ze stopni alarmowych. 18. Organizacja działań przeciwko dezinformacji. 19. Podwyższenie gotowości wszystkich lub niektórych podmiotów wykonujących działalność leczniczą, działających na obszarze województwa. 20. Organizacja procesu militaryzacji wybranych jednostek organizacyjnych w województwie. Część B KPZK str. 56

3. PROCEDURY REAGOWANIA KRYZYSOWEGO, OKREŚLAJĄCE SPOSÓB POSTĘPOWANIA W SYTAUCJACH KRYZYSOWYCH – ZESTAWIENIE KATALOGÓW I MODUŁÓW ZADANIOWYCH KATALOG XXXV – ZADANIA WOJEWODY Zadanie główne: Kierowanie i koordynowanie działaniami wszystkich organów administracji rządowej i samorządowej funkcjonujących na terenie województwa w celu zapewnienia bezpieczeństwa ludzi, ich mienia i środowiska. 21. Organizacja wykonywania zadań wynikających z podwyższania gotowości obronnej państwa czasu kryzysu i/lub wojny (zgodnie z Planem operacyjnego funkcjonowania województwa na czas zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny). 22. Wsparcie działań zmierzających do odtworzenia i zapewnienia ciągłości działania infrastruktury krytycznej znajdującej się na obszarze województwa, w zakresie właściwym dla wojewody.

Część B KPZK str. 57

4. WSPÓŁDZIAŁANIE MIĘDZY SIŁAMI UCZESTNICZĄCYMI W REALIZACJI PLANOWANYCH PRZEDSIĘWZIĘĆ NA WYPADEK SYTUACJI KRYZYSOWEJ Współdziałanie między podmiotami uczestniczącymi w realizacji planowanych przedsięwzięć na wypadek sytuacji kryzysowej Współdziałanie ma na celu synchronizację działań wszystkich organów systemu zarządzania kryzysowego, tak aby na każdym etapie postępowania, a zwłaszcza w fazie reagowania, uzyskać maksymalny efekt skuteczności. Współdziałanie z zasady organizuje organ administracji, który w zidentyfikowanym zagrożeniu i siatce bezpieczeństwa, zawartej w planie zarządzania kryzysowego, został wskazany jako podmiot wiodący. W przypadku wystąpienia zdarzenia nieujętego w siatce bezpieczeństwa współdziałanie organizuje organ, który pełni rolę podmiotu wiodącego na podstawie decyzji/polecenia Prezesa Rady Ministrów. Zadaniem wymienionych w siatce bezpieczeństwa podmiotów współpracujących jest uruchomienie i skierowanie do działań na rzecz podmiotu wiodącego wszystkich dostępnych sił, środków i usług będących w dyspozycji organów i jednostek organizacyjnych podległych lub nadzorowanych, stosownie do zapotrzebowania podmiotu wiodącego i skali zagrożenia. Po przyjęciu Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego ministrowie i wojewodowie, wskazani w siatce bezpieczeństwa jako podmioty wiodące w fazie reagowania, określą podmiotom współpracującym zakres niezbędnych sił, środków i usług, które będą im niezbędne w ramach wsparcia działań w sytuacji kryzysowej. Informacje te zostaną zamieszczone w aktualizowanych planach zarządzania kryzysowego właściwych ministrów (kierowników urzędów centralnych) i wojewodów. Organ administracji publicznej, wskazany w siatce bezpieczeństwa jako podmiot wiodący ma prawo, w zależności od rozwoju sytuacji, wystąpić o wsparcie również do organów/instytucji publicznych niewymienionych w siatce bezpieczeństwa, o ile ich potencjał jest niezbędny do zminimalizowania lub usunięcia skutków zagrożenia.

Współdziałanie realizują: • w obszarze decyzyjnym i opiniodawczo-doradczym: – organy administracji publicznej właściwego szczebla; – zespoły zarządzania kryzysowego organów administracji publicznej; • w obszarze planowania, wymiany informacji i bieżącej koordynacji działań: – komórki do spraw zarządzania kryzysowego właściwych organów administracji publicznej; – centra zarządzania kryzysowego.

Część B KPZK str. 58

4. WSPÓŁDZIAŁANIE MIĘDZY SIŁAMI UCZESTNICZĄCYMI W REALIZACJI PLANOWANYCH PRZEDSIĘWZIĘĆ NA WYPADEK SYTUACJI KRYZYSOWEJ GŁÓWNE OBSZARY WSPÓŁDZIAŁANIA

w fazie zapobiegania • przegląd stanu prawnego, procedur i zasobów • ocenianie stanu bezpieczeństwa • przygotowywanie projektów przepisów z zakresu zarządzania kryzysowego • realizacja długofalowych działań w zakresie bezpieczeństwa

w fazie odbudowy

• zapewnienie niezbędnych warunków funkcjonowania ofiarom sytuacji kryzysowej • pozyskanie środków finansowych dla poszkodowanych oraz na odbudowę zniszczonej infrastruktury • opracowywanie i realizacja programów odbudowy i rozwoju • analiza prawna i merytoryczna zrealizowanych działań, dostosowanie programów odbudowy i przygotowań do wniosków z sytuacji kryzysowej • odtworzenie zdolności użytych sił i środków • odtworzenie zużytych zasobów.

w fazie przygotowania

• opracowywanie siatki bezpieczeństwa • opracowywanie, uzgadnianie i aktualizacja planów zarządzania kryzysowego • wymiana bieżących informacji o zagrożeniach i podejmowanych działaniach • uzgadnianie zakresu i sposobu wykonania zadań • uzgadnianie standardów wyposażenia w sprzęt i oprogramowanie informatyczne do wspomagania procesu zarządzania • opracowywanie wspólnych raportów, analiz, programów i strategii postępowania • przygotowywanie i realizacja porozumień i umów o współpracy • organizowanie i prowadzenie wspólnych szkoleń i ćwiczeń • zorganizowanie systemu punktów kontaktowych zapewniających sprawną wymianę informacji

w fazie reagowania • wymiana bieżących informacji o zagrożeniach i podejmowanych działaniach • koordynacja działań w warunkach sytuacji kryzysowej, w tym udzielanie wzajemnej pomocy i wspieranie organu wiodącego • udział własnych przedstawicieli w sztabach (zespołach) innych organów zaangażowanych w rozwiązanie sytuacji kryzysowej

Część B KPZK str. 59

5. TRYB URUCHAMIANIA NIEZBĘDNYCH SIŁ I ŚRODKÓW, UCZESTNICZĄCYCH W REALIZACJI PLANOWANYCH PRZEDSIĘWZIĘĆ NA WYPADEK SYTUACJI KRYZYSOWEJ SPOSÓB URUCHAMIANIA PRZEZ WŁAŚCIWEGO MINISTRA MINISTER OKREŚLA SZCZEGÓŁOWE SPOSOBY I ŚRODKI REAGOWANIA NA ZAGROŻENIA ORAZ OGRANICZANIA I LIKWIDACJI ICH SKUTKÓW

WYCIĄG Z USTAWY O ZARZĄDZANIU KRYZYSOWYM

ZESPÓŁ ZARZĄDZANIA KRZYSOWEGO MINISTRA WYPRACOWUJE WNIOSKI I PROPOZYCJE DOTYCZĄCE ZAPOBIEGANIA I PRZECIWDZIAŁANIA ZAGROŻENIOM

Art. 12. 1. Ministrowie kierujący działami administracji rządowej oraz kierownicy urzędów centralnych realizują, zgodnie z zakresem swojej właściwości, zadania dotyczące zarządzania kryzysowego. 2. Ministrowie i kierownicy, o których mowa w ust. 1, opracowują plany zarządzania kryzysowego, w których w szczególności uwzględnia się:

1. W STYTUACJACH KRYZYSOWYCH POZOSTAJĄCYCH W GESTII JEDNEGO MINISTRA ORAZ W SYTUACJI NIEWYMAGAJĄCEJ KOODYNACJI DZIAŁAŃ ZE STRONY RADY MINISTRÓW DECYZJE O URUCHOMIENIU SIŁ I ŚRODKÓW PODEJMUJE MINISTER. 2. DECYDUJE TAKŻE O SPOSOBIE WYKORZYSTANIA DOSTĘPNYCH ZASOBÓW. 3. ZESPÓŁ ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO MINISTRA OKREŚLA PROPOZYCJE UŻYCIA I SPOSOBU WYKORZYSTANIA SIŁ I ŚRODKÓW BĘDĄCYCH W GESTII MINISTRA.

2) szczegółowe sposoby i środki reagowania na zagrożenia oraz ograniczania i likwidacji ich skutków; 2b. Ministrowie i kierownicy, o których mowa w ust. 1, na potrzeby realizacji zadań z zakresu zarządzania kryzysowego tworzą zespoły zarządzania kryzysowego, w skład których wchodzą kierujący właściwymi komórkami organizacyjnymi urzędu obsługującego ministra lub kierownika, o których mowa w ust. 1, a także inne osoby przez nich wskazane. Część B KPZK str. 60

5. TRYB URUCHAMIANIA NIEZBĘDNYCH SIŁ I ŚRODKÓW, UCZESTNICZĄCYCH W REALIZACJI PLANOWANYCH PRZEDSIĘWZIĘĆ NA WYPADEK SYTUACJI KRYZYSOWEJ SPOSÓB URUCHAMIANIA PRZEZ RADĘ MINISTRÓW SIŁ I SRODKÓW WSKAZANYCH W KPZK

RADA MINISTRÓW MINISTER WŁAŚCIWY DO SPRAW WEWNĘTRZNYCH WYCIĄG Z USTAWY O ZARZĄDZANIU KRYZYSOWYM RZĄDOWY ZESPÓŁ ZARZĄDZANIA KRZYSOWEGO PRZYGOTOWUJE PROPOZYCJE UŻYCIA SIŁ I ŚRODKÓW NIEZBĘDNYCH DO OPANOWANIA SYTUACJI KRYZYSOWYCH

Art. 7. 1. Rada Ministrów sprawuje zarządzanie kryzysowe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. 2. W przypadkach niecierpiących zwłoki zarządzanie kryzysowe sprawuje minister właściwy do spraw wewnętrznych, zawiadamiając niezwłocznie o swoich działaniach Prezesa Rady Ministrów.

1. W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH WYKRACZAJĄCYCH POZA ZAKRES ZADAŃ JEDNEGO MINISTRA, W KTÓRYCH NIEZBĘDNA JEST KOORDYNACJA DZIAŁAŃ CO NAJMNIEJ DWÓCH MINISTRÓW, A TAKŻE KIEDY ZASOBY BĘDĄCE W JEGO GESTII SĄ NIEWYSTARCZAJĄCE, DECYZJĘ O URUCHOMIENIU DODATKOWYCH SIŁ I ŚRODKÓW PODEJMUJE RADA MINISTRÓW. 2. RADA MINISTRÓW DECYDUJE TAKŻE O SPOSOBIE UŻYCIA MOŻLIWYCH DO WYKORZYSTANIA ZASOBÓW. 3. RZĄDOWY ZESPÓŁ ZARZĄDZANIA KRZYSOWEGO, NA POTRZEBY RADY MINISTRÓW, OKREŚLA PROPOZYCJE UŻYCIA ZASOBÓW NIEZBĘDNYCH DO ZAŻEGNANIA POWSTAŁEJ SYTUACJI KRYZYSOWEJ.

Art. 8. 1. Przy Radzie Ministrów tworzy się Rządowy Zespół Zarządzania Kryzysowego, zwany dalej "Zespołem", jako organ opiniodawczo-doradczy właściwy w sprawach inicjowania i koordynowania działań podejmowanych w zakresie zarządzania kryzysowego. Art. 9. 1. Do zadań Zespołu należy: 1) przygotowywanie propozycji użycia sił i środków niezbędnych do opanowania sytuacji kryzysowych

Część B KPZK str. 61

5. TRYB URUCHAMIANIA NIEZBĘDNYCH SIŁ I ŚRODKÓW, UCZESTNICZĄCYCH W REALIZACJI PLANOWANYCH PRZEDSIĘWZIĘĆ NA WYPADEK SYTUACJI KRYZYSOWEJ PROCEDURY WYSTĘPOWANIA O POMOC I UDZIELANIA POMOCY W RAMACH WSPÓŁPRACY MIĘDZYNARODOWEJ PUNKTY KONTAKTOWE WYZNACZONE DO KOORDYNACJI UDZIELANIA POMOCY W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH ERCC - Centrum Koordynacji Reagowania Kryzysowego UE, funkcjonujące w ramach ECHO, w trybie 24/7, z siedzibą w Brukseli ECHO - Dyrekcja Generalna ds. Europejskich Operacji Ochrony Ludności i Pomocy Humanitarnej UE, przy Komisji Europejskiej w Brukseli EADRCC - Euroatlantycki Ośrodek Koordynacji Reagowania w Przypadku Katastrof, funkcjonujący w ramach NATO, w trybie 24/7, przy Kwaterze Głównej NATO w Brukseli UNOCHA - Biuro Koordynacji Pomocy Humanitarnej ONZ z siedzibą w Genewie SK KG PSP - Stanowisko Kierowania Komendanta Głównego PSP, pełniące rolę Krajowego Punktu Kontaktowego RP

WSPARCIE W RAMACH ECHO/ERCC ➢

Wymiana doświadczeń i dobrych praktyk na rzecz ograniczenia ryzyka katastrof (w tym Programu Sendai) oraz zapobiegania i gotowości reagowania kryzysowego w ramach Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności;

➢

Korzystanie z bazy danych EDRIS - europejskiego systemu informacji w zakresie reagowania na katastrofy, zawierającej dane o zasobach (w tym finansowych) zadeklarowanych na potrzeby dostarczania pomocy humanitarnej w razie klęsk żywiołowych lub katastrof spowodowanych przez człowieka na całym świecie. Właściwość ministerstw spraw zagranicznych państw członkowskich;

➢

Korzystanie z międzynarodowych systemów ostrzegania (w czasie zbliżonym do rzeczywistego) o zagrożeniach oraz prognozowania katastrof i zarządzania nimi, w tym: • europejski system ostrzegania przed powodzią (EFAS); • europejski system informowania o zagrożeniu pożarowym lasów (prognozy do sześciu dni),w tym mapy obszarów spalonych i ocena szkód (EFFIS); • globalny całodobowy system ostrzegania o katastrofach i koordynacji (GDACS), który gromadzi dane o zagrożeniach naturalnych (trzęsienia ziemi, tsunami, burze tropikalne, powodzie i wulkany); • meteoalarm - internetowa platforma alertów, która integruje ostrzeżenia o trudnych warunkach pogodowych pochodzące z narodowych służb meteorologicznych wielu krajów europejskich, stworzona w ramach EUMETNET (europejskie służby meteorologiczne);

➢

Współfinansowanie projektów wspomagajających podwyższanie krajowych zdolności w zakresie reagowania kryzysowego;

➢

Pozyskiwanie z satelitarnego systemu Copernicus map obszarów dotkniętych katastrofą;

➢

Współfinansowanie (do 75%) kosztów krajowych związanych z transportem i czynnościami operacyjnymi wykonywanymi na miejscu katastrofy w ramach pomocy koordynowanej przez ERCC. Część B KPZK str. 62

5. TRYB URUCHAMIANIA NIEZBĘDNYCH SIŁ I ŚRODKÓW, UCZESTNICZĄCYCH W REALIZACJI PLANOWANYCH PRZEDSIĘWZIĘĆ NA WYPADEK SYTUACJI KRYZYSOWEJ PROCEDURA WYSTĘPOWANIA O POMOC W RAMACH WSPÓŁPRACY MIĘDZYNARODOWEJ WYKORZYSTANIE SIŁ I ŚRODKÓW KRAJOWYCH BĘDĄCYCH W GESTII JEDNEGO MINISTRA

ANALIZA MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTYWANYCH ZASOBÓW KRAJOWYCH

WYKORZYSTANIE SIŁ I ŚRODKÓW KRAJOWYCH W SYTUACJI KOORDYNACJI DZIAŁAŃ PRZEZ RADĘ MINISTRÓW

REALIZACJA W RAMACH MINISTERSTWA PRZEZ ZZK LUB CZK

KPK INFORMUJE NIEZWŁOCZNIE RCB O DECYZJI PODJĘTEJ PRZEZ KG PSP O UDZIELONEJ POMOCY

KONSULTACJE W SPRAWIE ZWRÓCENIA SIĘ O POMOC MIĘDZYNARODOWĄ

WYSŁANIE PROŚBY O POMOC

REALIZACJA W RAMACH RADY MINISTRÓW PRZEZ RZZK LUB CZK

ANALIZA MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTYWANYCH ZASOBÓW KRAJOWYCH

MINISTER WŁAŚCIWY DO SPRAW WEWNĘTRZNYCH DECYZJA RADY MINISTRÓW O ZWRÓCENIE SIĘ O POMOC MIĘDZYNARODOWĄ DECYZJA MINISTRA

KG PSP SK KG PSP (Krajowy Punkt Kontaktowy w RP)

PROŚBA O POMOC ORAZ PRZEKAZANIE JEJ DO KPK PODJĘCIE DECYZJI O UDZIELENIU POMOCY INFORMACJA O UDZIELONEJ POMOCY

PRZESŁANIE INFORMACJI O UDZIELONEJ POMOCY

WZAJEMNE INFORMOWANIE SIĘ O UDZIELANEJ POMOCY INFORMACJA KPK DO RCB O WYSTĄPIENIU O POMOC

ERCC

Część B KPZK str. 63

5. TRYB URUCHAMIANIA NIEZBĘDNYCH SIŁ I ŚRODKÓW, UCZESTNICZĄCYCH W REALIZACJI PLANOWANYCH PRZEDSIĘWZIĘĆ NA WYPADEK SYTUACJI KRYZYSOWEJ

PROCEDURA WYSTEPOWANIA O POMOC W RAMACH WSPÓŁPRACY MIĘDZYNARODOWEJ (w ramach UE, NATO i ONZ)

INFORMACJA Z SK KG PSP DO RCB O OTRZYMANEJ POMOCY

SK KG PSP

STAŁE PRZEDSTAWICIELSTWO RP PRZY UE/NATO/ONZ

WSTĘPNA WIEDZA ERCC o WCZEŚNIEJ ZADEKLAROWANYCH MOŻLIWOŚCIACH KRAJÓW

ERCC-ECHO (UE)

INFORMACJA ZWROTNA KPK do ERCC O ZAKRESIE UDZIELONEJ POMOCY

KRAJOWE PUNKTY KONTAKTOWE państw UE - DECYZJA KRAJU O UDZIELENIU POMOCY - POWIADOMIENIE ERCC O DECYZJI

UNOCHA (ONZ)

EADRCC (NATO) Część B KPZK str. 64

5. TRYB URUCHAMIANIA NIEZBĘDNYCH SIŁ I ŚRODKÓW, UCZESTNICZĄCYCH W REALIZACJI PLANOWANYCH PRZEDSIĘWZIĘĆ NA WYPADEK SYTUACJI KRYZYSOWEJ PROCEDURA UDZIELANIA POMOCY PRZEZ RP W RAMACH WSPÓŁPRACY MIĘDZYNARODOWEJ ERCC-ECHO (UE) ZAPOTRZEBOWANIE NA POMOC ZGŁOSZONE PRZEZ ERCC DO SK KG PSP

KPK/SK KG PSP

W ODNIESIENIU DO SIŁ I ŚRODKÓW PODLEGŁYCH KG PSP DECYZJA KG PSP O UDZIELENIU POMOCY

W ODNIESIENIU DO SIŁ I ŚRODKÓW NIE PODLEGŁYCH KG PSP

PRZEKAZANIE PRZEZ KPK INFORMACJI O ZAPOTRZEBOWANIU DO RCB RCB PO DOKONANIU WŁASNEJ ANALIZY I NA PODSTAWIE INFORMACJI UZYSKANYCH OD PODMIOTÓW KRAJOWYCH PRZEDSTAWIA PROPOZYCJE DLA RZZK

RCB PRZEKAZUJE INFORMACJĘ O ZAPOTRZEBOWANIU WŁASCIWYM PODMIOTOM KRAJOWYM Z PROŚBĄ o: •

analizę sytuacji pod kątem możliwych zagrożeń w zakresie swojej odpowiedzialności (w tym zagrożeń hydrometeo)

•

analizę własnych możliwości udzielenia pomocy z uwzględnieniem skuteczności reagowania w przypadku wystąpienia zagrożeń na terytorium RP

•

niezwłoczne udzielenie odpowiedzi

DECYZJA RZZK/RM O UDZIELENIU POMOCY RCB PRZEKAZUJE DECYZJĘ PODJĘTĄ PRZEZ RZZK/RM DO KPK ORAZ PODMIOTÓW DEKLARUJĄCYCH POMOC DODATKOWE WYMAGANIA: ➢ Służba dyżurna RCB pełni rolę Zapasowego KPK; ➢ RCB zgłasza ERCC, EADRCC i UNOCHA gotowość do bieżącej całodobowej współpracy w szczególności w zakresie wymiany informacji i współdziałania; ➢ Procedura odnosząca się do współpracy z ERCC ma zastosowanie także w przypadku realizacji prośby zgłoszonej przez EADRCC NATO lub UNOCHA.

KPK PRZEKAZUJE DO ERCC DECYZJĘ WŁADZ KRAJOWYCH O UDZIELENIU POMOCY I KOORDYNUJE PROCES PRZYGOTOWANIA I WYJAZDU Z POLSKI SIŁ I ŚRODKÓW WYDZIELONYCH DO DZIAŁAŃ POZA GRANICAMI RP

KPK MONITORUJE DZIAŁANIA WYDZIELONYCH SIŁ I ŚRODKÓW POZA GRANICAMI RP I NA BIEŻĄCO WSPÓŁPRACUJE Z ERCC

Część B KPZK str. 65

5. TRYB URUCHAMIANIA NIEZBĘDNYCH SIŁ I ŚRODKÓW, UCZESTNICZĄCYCH W REALIZACJI PLANOWANYCH PRZEDSIĘWZIĘĆ NA WYPADEK SYTUACJI KRYZYSOWEJ URUCHAMIANIE SIŁ ZBROJNYCH RP DO WSPARCIA DZIAŁAŃ W SYTUACJI KRYZYSOWEJ ZASADY FORMUŁOWANIA WNIOSKÓW, TRYB KIEROWANIA ORAZ ZAKRES REALIZOWANYCH ZADAŃ PRZEZ SIŁY ZBROJNE RP SĄ OKREŚLONE m.in. W USTAWACH: -

5. Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 r. o stanie wyjątkowym. 6. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 lipca 2016 r. w sprawie użycia oddziałów i pododdziałów Policji oraz Sił Zbrojnych RP w razie zagrożenia bezpieczeństwa publicznego lub zakłócenia porządku publicznego. 7. Ustawa z dnia 18 kwietnia2002 r. o stanie klęski żywiołowej. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 lutego 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów i oddziałów Sił Zbrojnych RP w zapobieganiu skutkom klęski żywiołowej lub ich usuwaniu. 8. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 grudnia 2013 r. w sprawie szczegółowych zasad użycia oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych RP w czasie stanu wyjątkowego. 9. Ustawa z dnia 10 czerwca 2016 r. o działaniach antyterrorystycznych 10. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 lipca 2016 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu organizacji współdziałania oddziałów i pododdziałów Policji z oddziałami i pododdziałami Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskie w przypadku wprowadzenia trzeciego lub czwartego stopnia alarmowego. 11. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 października 2015 r. w sprawie użycia sił Straży Granicznej oraz oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa publicznego lub zakłócenia porządku publicznego w zasięgu terytorialnym przejścia granicznego oraz w strefie nadgranicznej

o zarządzaniu kryzysowym o Policji o Straży Granicznej o działaniach antyterrorystycznych o stanie klęski żywiołowej o stanie wyjątkowym o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi

oraz rozporządzeniach wykonawczych Rady Ministrów do tych ustaw. Możliwość wykorzystania pododdziałów i oddziałów Sił Zbrojnych RP w przeciwdziałaniu skutkom zagrożeń radiacyjnych przewidziano również w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 18 stycznia 2005 r. w sprawie planów postępowania awaryjnego w przypadku zdarzeń radiacyjnych (Dz. U. z 2005 r., Nr 20, poz. 169 z późn. zm.), zgodnie z którym działania takie koordynuje minister właściwy do spraw wewnętrznych. Podstawy prawne: 1. Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym. 2. Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji. 3. Ustawa z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej 4. Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi

Część B KPZK str. 66

5. TRYB URUCHAMIANIA NIEZBĘDNYCH SIŁ I ŚRODKÓW, UCZESTNICZĄCYCH W REALIZACJI PLANOWANYCH PRZEDSIĘWZIĘĆ NA WYPADEK SYTUACJI KRYZYSOWEJ WARUNKI UŻYCIA SIŁ ZBROJNYCH RP OKREŚLONE W POSZCZEGÓLNYCH USTAWACH

Ustawa o zarządzaniu kryzysowym (art. 25) Planowanie użycia

wojewoda uwzględnia w wojewódzkim planie zarządzania kryzysowego udział oddziałów SZ RP i uzgadnia z szefem WSzW

Sytuacja operacyjna uzasadniająca użycie SZ RP

użycie innych sił i środków jest niemożliwe lub może okazać się niewystarczające

Organ składający wniosek o użycie SZ RP wojewoda występuje do Ministra Obrony Narodowej z wnioskiem o przekazanie do jego dyspozycji oddziałów Sił Zbrojnych RP przewidzianych w wojewódzkim planie zarządzania kryzysowego

Organ decydujący o użyciu SZ RP

na wniosek wojewody Minister Obrony Narodowej podejmuje decyzję o skierowaniu pododdziałów lub oddziałów SZ RP

Rodzaj zadań do wykonania

ratownicze i prewencyjne

Organ określający zadania SZ RP

Organ koordynujący działania SZ RP i innych podmiotów

wojewoda, starosta, wójt przekazuje zadania dowódcom skierowanych sił

wojewoda, starosta, wójt koordynuje włączenie oddziałów SZ RP do realizacji zadań (samodzielnie lub we współdziałaniu z innymi podmiotami)

Uprawnienia dla żołnierzy

Zasady dowodzenia

nie ma

dowódcy wojskowi dowodzą podległymi sobie siłami wojskowymi

Część B KPZK str. 67

5. TRYB URUCHAMIANIA NIEZBĘDNYCH SIŁ I ŚRODKÓW, UCZESTNICZĄCYCH W REALIZACJI PLANOWANYCH PRZEDSIĘWZIĘĆ NA WYPADEK SYTUACJI KRYZYSOWEJ Ustawa o Policji (art. 18) Planowanie użycia

nie ma

Sytuacja operacyjna uzasadniająca użycie SZ RP

sytuacja niecierpiąca zwłoki

Organ składający wniosek o użycie SZ RP

minister właściwy do spraw wewnętrznych występuje z wnioskiem do Ministra Obrony Narodowej o skierowanie oddziałów Sił Zbrojnych RP do pomocy Policji

Organ decydujący o użyciu SZ RP na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych, Minister Obrony Narodowej podejmuje decyzję o udzieleniu pomocy, po czym zawiadamia o niej Prezydenta RP i Prezesa Rady Ministrów, Prezydent RP w drodze postanowienia zatwierdza lub uchyla decyzję MON

Rodzaj zadań do wykonania

prewencyjne i represyjne

Organ określający zadania SZ RP

Minister Obrony Narodowej w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych

Organ koordynujący działania SZ RP i innych podmiotów

Uprawnienia dla żołnierzy

Zasady dowodzenia

komendant wojewódzki Policji (Komendant Główny Policji w przypadku działań na obszarze większym niż jedno województwo) lub wyznaczony przez niego policjant

uprawnienia policjantów (określone w art.15-17 ustawy o Policji), m.in. prawo legitymowania, przeszukiwania i zatrzymywania osób, użycia środków przymusu bezpośredniego i broni palnej.

dowódcy wojskowi dowodzą podległymi sobie siłami wojskowymi

Część B KPZK str. 68

5. TRYB URUCHAMIANIA NIEZBĘDNYCH SIŁ I ŚRODKÓW, UCZESTNICZĄCYCH W REALIZACJI PLANOWANYCH PRZEDSIĘWZIĘĆ NA WYPADEK SYTUACJI KRYZYSOWEJ

zagrożenie bezpieczeństwa publicznego lub zakłócenie porządku publicznego, jeżeli użycie oddziałów i pododdziałów Policji okaże się niewystarczające

Prezes Rady Ministrów występuje z wnioskiem do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o skierowanie do pomocy oddziałów Sił Zbrojnych RP

na wniosek Prezesa Rady Ministrów Prezydent RP wydaje postanowienie o użyciu oddziałów Sił Zbrojnych RP: - do pomocy Policji lub do działań samodzielnych, jeśli Policja nie dysponuje możliwościami skutecznego przeciwdziałania zagrożeniom

prewencyjne i represyjne

Minister Obrony Narodowej w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych

komendant wojewódzki Policji (Komendant Główny Policji w przypadku działań na obszarze większym niż jedno województwo) lub wyznaczony przez niego policjant

uprawnienia policjantów (określone w art.15-17 ustawy o Policji), m.in. prawo legitymowania, przeszukiwania i zatrzymywania osób, użycia środków przymusu bezpośredniego i broni palnej.

dowódcy wojskowi dowodzą podległymi sobie siłami wojskowymi

Część B KPZK str. 69

5. TRYB URUCHAMIANIA NIEZBĘDNYCH SIŁ I ŚRODKÓW, UCZESTNICZĄCYCH W REALIZACJI PLANOWANYCH PRZEDSIĘWZIĘĆ NA WYPADEK SYTUACJI KRYZYSOWEJ Ustawa o Straży Granicznej (art.11 b-d) Planowanie użycia

nie ma

Sytuacja operacyjna uzasadniająca użycie SZ RP

sytuacja niecierpiąca zwłoki

Organ składający wniosek o użycie SZ RP

minister właściwy do spraw wewnętrznych występuje z wnioskiem do Ministra Obrony Narodowej o skierowanie oddziałów Sił Zbrojnych RP do pomocy Straży Granicznej

Organ decydujący o użyciu SZ RP

na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych, Minister Obrony Narodowej podejmuje decyzję o udzieleniu pomocy, po czym zawiadamia o niej Prezydenta RP i Prezesa Rady Ministrów, Prezydent RP w drodze postanowienia zatwierdza lub uchyla decyzję MON

Rodzaj zadań do wykonania

prewencyjne i represyjne

Organ określający zadania SZ RP

Minister Obrony Narodowej w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych

Organ koordynujący działania SZ RP i innych podmiotów

Uprawnienia dla żołnierzy

Zasady dowodzenia

komendant oddziału Straży Granicznej właściwy ze względu na miejsce prowadzonych działań; Komendant Główny Straży Granicznej – w przypadku działań wykraczających poza obszar właściwości miejscowej jednego komendanta oddziału Straży Granicznej Komendanci SG koordynują działania podejmowane przez Straż Graniczną oraz oddziały i pododdziały Sił Zbrojnych w porozumieniu z Dowódcą Operacyjnym RSZ

uprawnienia funkcjonariuszy Straży Granicznej (określone w art. 11 ust. 1 pkt 2, 4–5a, 5b lit. a i b, pkt 6, 7, 7a i 10 oraz art. 23 ustawy o Straży Granicznej), m.in. dokonywania kontroli osobistej, przeglądania bagaży, zatrzymywania osób stwarzających bezpośrednie zagrożenie dla życia, zdrowia lub mienia, przeszukiwania osób i pomieszczeń, użycia środków przymusu

dowódcy wojskowi dowodzą podległymi sobie siłami wojskowymi

Część B KPZK str. 70

5. TRYB URUCHAMIANIA NIEZBĘDNYCH SIŁ I ŚRODKÓW, UCZESTNICZĄCYCH W REALIZACJI PLANOWANYCH PRZEDSIĘWZIĘĆ NA WYPADEK SYTUACJI KRYZYSOWEJ bezpośredniego i broni palnej. zagrożenie bezpieczeństwa publicznego lub zakłócenie porządku publicznego w zasięgu terytorialnym przejścia granicznego oraz w strefie nadgranicznej, jeżeli użycie sił Straży Granicznej okaże się niewystarczające lub uzasadnia to stopień zagrożenia

Prezes Rady Ministrów występuje do Prezydenta RP z wnioskiem o użycie oddziałów Sił Zbrojnych RP

Prezydent RP wydaje postanowienie o użyciu Sił Zbrojnych RP, Prezes Rady Ministrów zarządza użycie Żandarmerii Wojskowej

prewencyjne i represyjne

Minister Obrony Narodowej w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych

dowódcy wojskowi dowodzą podległymi sobie siłami wojskowymi

Część B KPZK str. 71

5. TRYB URUCHAMIANIA NIEZBĘDNYCH SIŁ I ŚRODKÓW, UCZESTNICZĄCYCH W REALIZACJI PLANOWANYCH PRZEDSIĘWZIĘĆ NA WYPADEK SYTUACJI KRYZYSOWEJ Ustawa o stanie klęski żywiołowej (art. 18) Planowanie użycia

wojewoda uwzględnia w wojewódzkim planie zarządzania kryzysowego udział oddziałów SZ RP i uzgadnia Ministrem Obrony Narodowej

Sytuacja operacyjna uzasadniająca użycie SZ RP

Organ składający wniosek o użycie SZ RP

Organ decydujący o użyciu SZ RP

użycie innych sił i środków jest niemożliwe lub niewystarczające

wojewoda występuje do Ministra Obrony Narodowej z wnioskiem o skierowanie oddziałów Sił Zbrojnych RP do wykonywania zadań związanych z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięciem

na wniosek wojewody Minister Obrony Narodowej przekazuje do dyspozycji wojewody oddziały SZ RP

Rodzaj zadań do wykonania

Organ określający zadania SZ RP

Organ koordynujący działania SZ RP i innych podmiotów

ratownicze i prewencyjne

wojewoda dysponuje przekazanymi oddziałami Sił Zbrojnych i określa ich zadania

wojewoda, starosta, wójt przekazują zadania dowódcom i koordynują realizację zadań oraz współdziałanie z innymi podmiotami

Uprawnienia dla żołnierzy

Zasady dowodzenia

nie ma

dowódcy wojskowi dowodzą podległymi sobie siłami wojskowymi

Część B KPZK str. 72

5. TRYB URUCHAMIANIA NIEZBĘDNYCH SIŁ I ŚRODKÓW, UCZESTNICZĄCYCH W REALIZACJI PLANOWANYCH PRZEDSIĘWZIĘĆ NA WYPADEK SYTUACJI KRYZYSOWEJ Ustawa o stanie wyjątkowym (art. 11) Planowanie użycia

nie ma

Sytuacja operacyjna uzasadniająca użycie SZ RP

Organ składający wniosek o użycie SZ RP

dotychczas zastosowane siły i środki zostały wyczerpane

Prezes Rady Ministrów występuje do Prezydenta RP z wnioskiem o użycie oddziałów Sił Zbrojnych RP

Sytuacja operacyjna uzasadniająca użycie SZ RP w przypadku wprowadzenia trzeciego lub czwartego stopnia alarmowego, jeżeli użycie

Organ składający wniosek o użycie SZ RP minister właściwy do spraw wewnętrznych występuje z wnioskiem określającym zakres i formę

Organ decydujący o użyciu SZ RP

na wniosek Rady Ministrów Prezydent RP wydaje postanowienie o skierowaniu oddziałów Sił Zbrojnych RP do przywrócenia normalnego funkcjonowania państwa

Rodzaj zadań do wykonania

prewencyjne i represyjne

Organ koordynujący działania SZ RP i innych podmiotów

Uprawnienia dla żołnierzy

Zasady dowodzenia

organ wojskowy (dowódca rodzaju Sił Zbrojnych, Komendant Główny ŻW lub Szef Sztabu Generalnego) z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych lub wojewodą (podczas działań w jednym województwie)

uprawnienia policjantów (określone w art.15-17 ustawy o Policji), m.in. prawo legitymowania, przeszukiwania i zatrzymywania osób, użycia środków przymusu bezpośredniego i broni palnej

dowódcy wojskowi dowodzą podległymi sobie siłami wojskowymi

Organ określający zadania SZ RP

Organ koordynujący działania SZ RP i innych podmiotów

Uprawnienia dla żołnierzy

Zasady dowodzenia

Minister Obrony Narodowej w decyzji o użyciu SZ RP

komendant wojewódzki Policji (Komendant Główny Policji w przypadku działań na obszarze większym niż jedno województwo)

środki przymusu bezpośredniego i broń palna na zasadach przewidzianych dla żołnierzy Żandarmerii Wojskowej

dowódcy wojskowi dowodzą podległymi sobie siłami wojskowymi

Organ określający zadania SZ RP

Minister Obrony Narodowej w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych

Ustawa o działaniach antyterrorystycznych (art.22) Planowanie użycia

po wprowadzeniu 3 lub 4 stopnia alarmowego

Organ decydujący o użyciu SZ RP decyzję o użyciu Sił Zbrojnych RP niepodlegającą ogłoszeniu, wydaje Minister Obrony Narodowej. Minister Obrony

Rodzaj zadań do wykonania

prewencyjne i represyjne

Część B KPZK str. 73

5. TRYB URUCHAMIANIA NIEZBĘDNYCH SIŁ I ŚRODKÓW, UCZESTNICZĄCYCH W REALIZACJI PLANOWANYCH PRZEDSIĘWZIĘĆ NA WYPADEK SYTUACJI KRYZYSOWEJ oddziałów i pododdziałów Policji okaże się niewystarczające lub może okazać się niewystarczające

Planowanie użycia

Sytuacja operacyjna uzasadniająca użycie SZ RP

nie ma

użycie innych sił i środków jest niemożliwe lub może okazać się niewystarczające

pomocy do Ministra Obrony Narodowej o skierowanie oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych RP do pomocy Policji

Narodowej informuje niezwłocznie Prezydenta RP i Prezesa Rady Ministrów o wydaniu decyzji. Prezydent RP może wydać postanowienie o zmianie lub uchyleniu decyzji MON

Ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (art.44a) Organ Organ Organ koordynujący składający Rodzaj zadań Organ określający decydujący o działania SZ RP wniosek do wykonania zadania SZ RP użyciu SZ RP i innych podmiotów o użycie SZ RP Minister Obrony Minister Obrony Główny Inspektor Narodowej Narodowej Sanitarny lub może przekazać przekazuje wojewoda określają do dyspozycji Główny Inspektor delegowane siły zadania dowódcom ratownicze Głównego Sanitarny lub do dyspozycji oddziałów i i prewencyjne Inspektora wojewoda Głównego pododdziałów i Sanitarnego lub Inspektora koordynują wojewody, na Sanitarnego lub współdziałanie z którego wojewody innymi podmiotami

oddziały i pododdziały Wojsk Specjalnych mogą użyć i wykorzystać w działaniach kontrterrorystycznych środki przymusu bezpośredniego i broń palną w sposób przewidziany w art. 3 ust. 2a ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony RP

Uprawnienia dla żołnierzy

Zasady dowodzenia

nie ma

pododdziały i oddziały Sił Zbrojnych RP pozostają pod dowództwem przełożonych.

Część B KPZK str. 74

5. TRYB URUCHAMIANIA NIEZBĘDNYCH SIŁ I ŚRODKÓW, UCZESTNICZĄCYCH W REALIZACJI PLANOWANYCH PRZEDSIĘWZIĘĆ NA WYPADEK SYTUACJI KRYZYSOWEJ obszarze podejmowane są działania

Zabezpieczenie logistyczne (niezależnie od podstawy prawnej użycia SZ RP) Za zabezpieczenie logistyczne odpowiadają dowódcy jednostek wojskowych organizujący Wojskowe Zgrupowania Zadaniowe w oparciu o wydzielone siły i środki z innych JW. • żywienie żołnierzy - organizuje się w oparciu o stacjonarną infrastrukturę służby żywnościowej (stołówki, kasyna) lub cywilną (restauracje, stołówki szkolne), wskazaną przez właściwe organy administracji publicznej. W przypadku braku możliwości wykorzystania bazy stacjonarnej, żywienie organizowane jest w oparciu o rozwijane urządzenia polowe służby żywnościowej. Zaopatrywanie w produkty żywnościowe może być realizowane w oparciu źródła zweryfikowane przez Wojskowy Ośrodek Medycyny Prewencyjnej; • zakwaterowanie żołnierzy – organizowane w obiektach wojskowych (koszary wojskowe) lub w przypadku braku takiej możliwości, obiektach czasowo wydzielonych przez organy administracji publicznej (na zasadach określonych przez te władze). Przy braku możliwości zakwaterowania, należy zorganizować zakwaterowanie w systemie polowym. Za porządek wewnętrzny, dyscyplinę i zapewnienie żołnierzom odpowiednich warunków bytowych w przydzielonych rejonach zakwaterowania odpowiada dowódca tej jednostki, z której składu wydzielono żołnierzy do udziału w operacji; • materiały pędne i smary (MPS) - uzupełniane w najbliższych lub wyznaczonych w tym celu jednostkach wojskowych i składach MPS (na zasadach obowiązujących w SZ RP) lub w podmiotach gospodarczych wskazanych przez właściwe organy administracji publicznej. Punkty tankowania śmigłowców wydzielonych do akcji organizują jednostki wydzielające ten sprzęt lub inne wyznaczone jednostki wojskowe; • sprzęt wojskowy, środki bojowe i materiałowe przeznaczone do użycia w akcji przechowuje się w magazynach stałych lub polowych, zgodnie z zasadami obowiązującymi w SZ RP, przy zapewnieniu wymaganego bezpieczeństwa i ochrony; • obsługę techniczną oraz remonty uzbrojenia i sprzętu wojskowego organizuje się w oparciu o najbliższe lub wyznaczone jednostki wojskowe (na zasadach obowiązujących w SZ RP) lub podmiotach gospodarczych wskazanych przez właściwe organy administracji publicznej (na zasadach określonych przez te organy); • opiekę medyczną stanów osobowych sprawuje etatowa służba zdrowia jednostek wojskowych, z których delegowani są żołnierze oraz w razie potrzeby z wykorzystaniem systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego (PRM.

Finansowanie (niezależnie od podstawy prawnej użycia SZ RP) • koszty zabezpieczenia logistycznego działań Sił Zbrojnych RP pokrywane są z zgodnie z Planem Zarządzania Kryzysowego MON • materiały i sprzęt, niebędące na wyposażeniu SZ RP a niezbędne do wykonania zadań (np. worki, piasek, materiały budowlane) zapewnia organ administracji publicznej, na rzecz którego wykonywane są te zadania

Część B KPZK str. 75

5. TRYB URUCHAMIANIA NIEZBĘDNYCH SIŁ I ŚRODKÓW, UCZESTNICZĄCYCH W REALIZACJI PLANOWANYCH PRZEDSIĘWZIĘĆ NA WYPADEK SYTUACJI KRYZYSOWEJ Zgodnie z art. 21 ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (Dz. U. z 2020 r. poz. 1856; z 2021 r. poz.159), w sytuacji kryzysowej obowiązek podjęcia działań spoczywa na organie właściwym w sprawach zarządzania kryzysowego, który pierwszy otrzymał informację o wystąpieniu zagrożenia. Organ ten niezwłocznie informuje o zaistniałym zdarzeniu organy odpowiednio wyższego i niższego szczebla, przedstawiając jednocześnie swoją ocenę sytuacji oraz informację o zamierzonych działaniach. W przypadku gdy lokalne zdarzenie na terenie powiatu nabiera znamion kryzysu, a więc istnieje potrzeba skierowania dodatkowych sił wsparcia lub gdy działania obejmują teren kilku powiatów, wojewoda będący organem właściwym w sprawach zarządzania kryzysowego na terenie województwa, na podstawie art. 14 ustawy kieruje (…) reagowaniem i usuwaniem skutków zagrożeń na terenie województwa (poziom „1”). Eskalacja zagrożenia i narastające potrzeby wojewody są głównymi przesłankami do reakcji ministra kierującego określonym działem administracji rządowej (zgodnie z postanowieniami art. 12 ustawy ministrowie (…) realizują, zgodnie z zakresem swojej właściwości, zadania dotyczące zarządzania kryzysowego), wskazanego w siatce bezpieczeństwa jako wiodący dla danego rodzaju zagrożenia. Jego główną rolą jest zorganizowanie i skierowanie do dyspozycji wojewody specjalistycznych sił i środków wsparcia oraz uruchomienie dodatkowych narzędzi (prawnych, finansowych, itp.), umożliwiających szybkie i skuteczne opanowanie sytuacji kryzysowej (działania na poziomie „2”).

administracji publicznej oraz możliwe do zastosowania narzędzia prawne, określają stosowne ustawy. Przyjęty w ustawie o zarządzaniu kryzysowym podział zadań i kompetencji jest skorelowany z organizacją administracji publicznej. Wskazane cztery poziomy zagrożenia, wraz z zawartymi w nich procedurami reagowania, porządkują sferę odpowiedzialności właściwych organów administracji za działanie w sytuacjach kryzysowych. Szczegółowe zasady działania zawarte są w planach zarządzania kryzysowego wojewodów, ministrów i kierowników urzędów centralnych. Wymienione poziomy zagrożenia przyjęto na potrzeby Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego, wychodząc z założenia, że uruchomienie procedur zawartych w tym planie może nastąpić w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowej na poziomie 1. Zdarzenia i odpowiednie dla nich działania organów administracji publicznej w powiecie i gminie winny znaleźć swoje odniesienie w poziomach zagrożenia zdefiniowanych w wojewódzkim planie zarządzania kryzysowego.

Szczególna rola centralnych organów administracji rządowej ma miejsce w przypadku zdarzenia, którego skutki odczuwalne są na terenie kilku województw, a zagrożenie wymaga działań interdyscyplinarnych. Konieczne staje się uruchomienie procedur reagowania przez Radę Ministrów (zgodnie z art. 7 Rada Ministrów sprawuje zarządzanie kryzysowe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej), w tym przy pomocy Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego. Wskazany przez Prezesa Rady Ministrów minister wiodący dla danej sytuacji kryzysowej, korzystając ze wsparcia innych ministrów i kierowników urzędów centralnych koordynuje działania w zakresie usuwania skutków zdarzenia (poziom „3”). Przeciwdziałanie zagrożeniom na najwyższym „4” poziomie wymaga podjęcia szczególnych środków w drodze wprowadzenia jednego ze stanów nadzwyczajnych: klęski żywiołowej, wyjątkowego lub wojennego. Reguły działania organów

Część B KPZK str. 76

5. TRYB URUCHAMIANIA NIEZBĘDNYCH SIŁ I ŚRODKÓW, UCZESTNICZĄCYCH W REALIZACJI PLANOWANYCH PRZEDSIĘWZIĘĆ NA WYPADEK SYTUACJI KRYZYSOWEJ

POZIOM ZAGROŻENIA

ORGAN ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ ODPOWIEDZIALNY ZA ROZWIĄZANIE SYTUACJI KRYZYSOWEJ WOJEWODA

"1" (sytuacja kryzysowa na poziomie wojewódzkim)

"2"

MINISTER wiodący zgodnie z siatką bezpieczeństwa, przy rutynowym wsparciu innych ministrów

PODSTAWA DZIAŁANIA

• wojewódzki plan zarządzania kryzysowego • plany wojewódzkich zespolonych służb, inspekcji i straży

• plan zarządzania kryzysowego ministra

(sytuacja kryzysowa w obszarze odpowiedzialności jednego ministra) RADA MINISTRÓW/Minister wiodący zgodnie z siatką bezpieczeństwa "3" (sytuacja kryzysowa w obszarze odpowiedzialności kilku ministrów)

"4"

• stan klęski żywiołowej – organ wiodący (w zależności od obszaru): wójt, starosta, wojewoda, właściwy minister • stan wyjątkowy – Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, Prezes Rady Ministrów lub wojewoda • stan wojenny – Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej we współdziałaniu z Radą Ministrów

• Krajowy Plan Zarządzania Kryzysowego • plany zarządzania kryzysowego ministrów

• Krajowy Plan Zarządzania Kryzysowego • Plan Reagowania Obronnego RP

Część B KPZK str. 77

6. ZESTAWIENIE SIŁ I ŚRODKÓW PLANOWANYCH DO WYKORZYSTANIA W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH

Zestawienie zostało opracowane w postaci elektronicznej przy użyciu systemu informacji geograficznej (GIS). Mapy z zestawieniem sił i środków są dostępne dla dedykowanych użytkowników zewnętrznych (wskazanych przez ministrów, kierowników urzędów centralnych i wojewodów). Login dostępu do zestawienia przekazuje Dyrektor RCB na wniosek uprawnionych użytkowników.

Część B KPZK str. 78

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ

SPO-1

ORGANIZACJA POSIEDZENIA RZĄDOWEGO ZESPOŁU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

SPO-2

URUCHOMIENIE DODATKOWYCH ŚRODKÓW FINANSOWYCH

SPO-3

ZASADY INFORMOWANIA LUDNOŚCI O ZAGROŻENIACH – ORGANIZACJA PROCESU KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ W SYTUACJI KRYZYSOWEJ

SPO-4

TYMCZASOWE PRZYWRÓCENIE KONTROLI GRANICZNEJ NA GRANICACH RP

SPO-5

WPROWADZENIE STANU KLĘSKI ŻYWIOŁOWEJ

SPO-6

WPROWADZENIE STANU WYJĄTKOWEGO

SPO-7

WPROWADZENIE STANU WOJENNEGO

SPO-8

POSTĘPOWANIE W SYTUACJI UPROWADZENIA TERRORYSTYCZNEGO OBYWATELA POLSKIEGO POZA OBSZAREM RP

SPO-9

DZIAŁANIA W PRZYPADKU MASOWEGO NAPŁYWU CUDZOZIEMCÓW NA TERYTORIUM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

SPO-10

WSPÓŁPRACA MIĘDZY ADMINISTRACJĄ PUBLICZNĄ A WŁAŚCICIELAMI ORAZ POSIADACZAMI SAMOISTNYMI I ZALEŻNYMI OBIEKTÓW, INSTALACJI LUB URZĄDZEŃ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ W ZAKRESIE JEJ OCHRONY

SPO-11

ORGANIZACJA EWAKUACJI OBYWATELI POLSKICH SPOZA GRANIC KRAJU

SPO-12

OBIEG INFORMACJI POMIĘDZY KRAJOWYMI ORGANAMI I STRUKTURAMI ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

SPO-13

OSTRZEGANIE I ALARMOWANIE WOJSK ORAZ LUDNOŚCI CYWILNEJ O ZAGROŻENIU UDERZENIAMI Z POWIETRZA

SPO-14

PRZEKRACZANIE GRANIC RP PRZEZ WOJSKA SOJUSZNICZE W CELU POBYTU LUB TRANZYTU

SPO-15

ORGANIZACJA MEDYCZNEGO MOSTU POWIETRZNEGO W PRZYPADKU WYSTĄPIENIA ZDARZENIA MASOWEGO

SPO-16

ZWOŁANIE I OBSŁUGA POSIEDZENIA ZESPOŁU DO SPRAW INCYDENTÓW KRYTYCZNYCH

Część B KPZK str. 79

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ I. Cel procedury, koordynator, podstawy prawne SPO-1

ORGANIZACJA POSIEDZENIA RZĄDOWEGO ZESPOŁU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

Określenie procesu decyzyjnego i organizacyjnego dla potrzeb zwołania posiedzenia Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego Wejście Sytuacja wymagająca zwołania RZZK

Dyrektor RCB

Wyjście Przekazanie wykonawcom ustaleń przyjętych podczas posiedzenia RZZK

– członkowie RZZK – organy administracji rządowej wyznaczeni do udziału w posiedzeniu RZZK – kierownicy komórek do spraw zarządzania kryzysowego członków RZZK i wyznaczonych organów Podstawy prawne działań

1) ustawa z dnia 26 kwietnia 2007r. o zarządzaniu kryzysowym 2) zarządzenie Nr 67 Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 października 2014r. w sprawie organizacji i trybu pracy Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego 3) rozporządzenie z dnia 21 listopada 2014r. Prezesa Rady Ministrów w sprawie organizacji i trybu działania Rządowego Centrum Bezpieczeństwa

II. Przebieg działań Lp.

Przedsięwzięcie

Zebranie informacji o przebiegu zdarzenia i działaniach organów właściwych dla rodzaju sytuacji kryzysowej

Przygotowanie kompleksowej analizy sytuacji wraz z prognozą rozwoju i rekomendacją dla zwołania RZZK (we współpracy z kierownikiem komórki do spraw zarządzania kryzysowego właściwego merytorycznie członka RZZK)

Przekazanie analizy sytuacji, prognozy i rekomendacji członkowi RZZK właściwemu dla rodzaju sytuacji kryzysowej wraz z propozycją składu osobowego zespołu

Akceptacja propozycji przygotowanych przez Dyrektora RCB

Wystąpienie do przewodniczącego RZZK z wnioskiem o zwołanie zespołu wraz z propozycją składu osobowego

Podjęcie decyzji o zwołaniu posiedzenia RZZK

Przygotowanie i przekazanie przewodniczącemu Zespołu informacji dla Prezydenta RP o planowanym posiedzeniu RZZK

Przygotowanie i przekazanie zaproszonym członkom RZZK informacji o czasie, miejscu i porządku posiedzenia oraz materiałów dotyczących tematyki posiedzenia RZZK

Wykonawca Dyrektor RCB

Dyrektor RCB

członek RZZK minister wiodący-właściwy dla rodzaju sytuacji kryzysowej Przewodniczący zespołu Dyrektor RCB

Część B KPZK str. 80

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ

Przygotowanie miejsca spotkania

10.

Obsługa posiedzenia zespołu, w tym opracowanie protokołu z posiedzenia wraz z przyjętymi ustaleniami

11.

Przedstawienie protokołu przewodniczącemu zespołu do akceptacji

12.

Przekazanie członkom zespołu protokołu zaakceptowanego przez przewodniczącego

13.

Opracowanie, we współpracy z Centrum Informacyjnym Rządu, komunikatu prasowego z posiedzenia zespołu

14.

Przekazanie komunikatu Rzecznikowi Prasowemu Rządu - celem podania do publicznej wiadomości

15.

Przekazanie wykonawcom ustaleń przyjętych podczas posiedzenia RZZK

16.

Monitorowanie stanu realizacji ustaleń RZZK przez wykonawców

Część B KPZK str. 81

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ

SPO-2

URUCHOMIENIE DODATKOWYCH ŚRODKÓW FINANSOWYCH

I. Cel procedury, koordynator, podstawy prawne Cel procedury

Koordynator działań

Określenie sposobu postępowania w celu uzyskania dodatkowych środków finansowych w związku z sytuacją kryzysową

Minister właściwy do spraw budżetu

Wejście

Wyjście

Wystąpienie sytuacji kryzysowej, w związku z którą konieczne jest dysponowanie dodatkowymi środkami finansowymi

Uzyskanie dodatkowych środków finansowych

Uczestnicy – Dysponent części budżetu państwa właściwy dla rodzaju sytuacji kryzysowej – Dyrektor RCB Podstawy prawne działań

1) 2) 3) 4) 5)

ustawa z dnia 26 kwietnia 2007r. o zarządzaniu kryzysowym ustawa z dnia 23 stycznia 2009r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie ustawa z dnia 4 września 1997 o działach administracji rządowej ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 lutego 2017r. w sprawie dysponowania rezerwą ogólną budżetu państwa

II. Przebieg działań Lp. 1.

Przedsięwzięcie Uzyskanie informacji o przebiegu zdarzenia i dotychczasowych działaniach organów właściwych dla rodzaju sytuacji kryzysowej

Przygotowanie analizy zagrożenia, możliwości przeciwdziałania oraz oszacowanie potrzeb finansowych

Wykonawca Dyrektor RCB organ właściwy dla rodzaju sytuacji kryzysowej, będący dysponentem części budżetowej

Część B KPZK str. 82

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ

Uruchomienie własnych środków finansowych, poprzez: 1) przeniesienie wydatków między rozdziałami i paragrafami klasyfikacji wydatków w ramach danej części i działu budżetu państwa (na podstawie art. 171 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych), 2) przeniesienie wydatków między częściami w ramach jednego działu i rozdziału budżetu państwa, w sytuacji, gdy minister jest dysponentem więcej niż jednej części budżetowej i niezwłoczne poinformowanie Rady Ministrów o przeniesieniu wydatków. Rada Ministrów może uchylić decyzję ministra, 3) przekazanie środków finansowych wykonawcom zadania. W przypadku niewystarczających własnych środków finansowych: 1) wystąpienie organu właściwego dla rodzaju sytuacji kryzysowej do Ministra Finansów (zgodnie z art. 2 pkt. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych) z wnioskiem o uruchomienie środków z rezerw celowych budżetu państwa (część 83, suma wszystkich rezerw celowych do 5% wydatków budżetowych), w tym z rezerw przeznaczonych na przeciwdziałanie klęskom żywiołowym i usuwanie ich skutków, 2) podjęcie przez Ministra Finansów decyzji o uruchomieniu i przekazaniu środków finansowych do dyspozycji organu właściwego dla rodzaju sytuacji kryzysowej, 3) przekazanie środków finansowych organowi właściwemu dla rodzaju sytuacji kryzysowej. W przypadku braku własnych środków finansowych oraz możliwości uruchomienia środków finansowych z rezerw celowych: 1) wystąpienie organu właściwego dla rodzaju sytuacji kryzysowej do Ministra Finansów (zgodnie z art. 2 pkt. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych). z wnioskiem o zwiększenie z rezerwy ogólnej budżetu państwa (część 81, wysokość rezerwy do 0,2% wydatków budżetowych), wydatków o kwotę do 2 mln zł: a) podjęcie przez Ministra Finansów decyzji o zwiększeniu wydatków z rezerwy ogólnej budżetu państwa, b) zawiadomienie Prezesa Rady Ministrów o zwiększeniu wydatków, c) przekazanie środków finansowych organowi właściwemu dla rodzaju sytuacji kryzysowej. 2) wystąpienie organu właściwego dla rodzaju sytuacji kryzysowej do Prezesa Rady Ministrów (za pośrednictwem Szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów) z wnioskiem o zwiększenie z rezerwy ogólnej budżetu państwa, wydatków o kwotę do 10 mln zł: a) podjęcie przez Prezesa Rady Ministrów decyzji o zwiększeniu wydatków z rezerwy ogólnej budżetu państwa, b) przekazanie decyzji Ministrowi Finansów z poleceniem uruchomienia środków, c) przekazanie środków finansowych organowi właściwemu dla rodzaju sytuacji kryzysowej. W przypadku wykorzystania kwoty środków finansowych uzyskanych w trybie określonym w pkt. 5 i oszacowania potrzeby dodatkowych środków – ponowne wystąpienie organu właściwego dla rodzaju sytuacji kryzysowej do Ministra Finansów (zgodnie z art. 2 pkt. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych) lub Prezesa Rady Ministrów o wyasygnowanie dodatkowych środków finansowych z rezerwy ogólnej budżetu państwa W przypadku braku środków finansowych w rezerwie ogólnej budżetu państwa – przygotowanie na wniosek Rady Ministrów projektu zmiany ustawy budżetowej państwa, uwzględniającej zwiększone potrzeby i wydatki.

organ właściwy dla rodzaju sytuacji kryzysowej

Minister właściwy do spraw budżetu we współpracy z organem właściwym dla rodzaju sytuacji kryzysowej

Minister właściwy do spraw budżetu (odnośnie pkt. 1), Prezes Rady Ministrów (odnośnie pkt. 2), we współpracy z organem właściwym dla rodzaju sytuacji kryzysowej

Jak w pkt. 5

Minister właściwy do spraw budżetu

Część B KPZK str. 83

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ

W przypadku wystąpienia poważnej klęski (klęski naturalnej, klęski technologicznej lub przemysłowej, zamachu terrorystycznego lub sytuacji zagrożenia zdrowia publicznego), powodującej powstanie szkód ocenionych na ponad 3 miliardy EUR w cenach z 2011 r. lub na ponad 0,6% dochodu narodowego brutto państwa, niezależnie od krajowych źródeł finansowania, istnieje możliwość wystąpienia o dotację z Funduszu Solidarności Unii Europejskiej. Wniosek o udzielenie dotacji należy złożyć do Komisji Europejskiej jak najszybciej, nie później niż 10 tygodni po pierwszych szkodach wyrządzonych przez klęskę.

W przypadku wprowadzenia jednego ze stanów nadzwyczajnych na terytorium państwa lub na jego części: stanu wyjątkowego, klęski żywiołowej lub wojennego, Rada Ministrów może, w drodze rozporządzenia dokonywać przeniesienia planowanych wydatków budżetowych między częściami i działami budżetu państwa w celu realizacji zadań wynikających z przepisów dotyczących wprowadzenia tego stanu. W przypadku wprowadzenia stanu nadzwyczajnego na terytorium państwa lub na jego części, nie ma zastosowania ograniczenie dot. wykorzystania rezerw celowych oraz zakaz przeznaczania rezerwy ogólnej na zwiększanie wydatków, które zostały zmniejszone w trakcie realizacji budżetu w wyniku przeniesień określonych w art. 171 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych.

organ właściwy dla rodzaju sytuacji kryzysowej, będący dysponentem części budżetowej we współpracy z ministrem właściwym do spraw budżetu (lub ministrem właściwym do spraw finansów publicznych)

Rada Ministrów

Część B KPZK str. 84

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ

SPO-3

ORGANIZACJA PROCESU KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ

I. Cel procedury, koordynator, podstawy prawne Cel procedury

Koordynator działań

Określenie procesu organizacji komunikacji ze społeczeństwem w sytuacji kryzysowej.

Wejście

Rozpoczęcie procesu komunikacji społecznej w związku z powstaniem potencjalnego zagrożenia sytuacją kryzysową oraz wystąpieniem realnej sytuacji kryzysowej.

Wyjście

Uczestnicy

Rzecznik prasowy/kierownik komórki organizacyjnej Rzecznicy prasowi ministrów, służb i podmiotów współpracujących odpowiedzialnej za komunikację społeczną podmiotu (zgodnie z procedurami realizacji zadań z zakresu zarządzania wiodącego w danej sytuacji kryzysowej (w Krajowym Planie kryzysowego zawartymi w Krajowym Planie Zarządzania Zarządzania Kryzysowego, zostały wskazane instytucje, Kryzysowego), rzecznik rządu, rzecznik prasowy Rządowego które pełnią rolę wiodącą w danej sytuacji kryzysowej). Centrum Bezpieczeństwa, rzecznicy wojewodów, osoba Współpraca: wyznaczona przez szefa instytucji do realizacji zadań komunikacji Kryzysowy Zespół Prasowy (jeżeli został powołany) społecznej. Szef Wydziału Polityki Informacyjnej Rządowego Centrum Bezpieczeństwa Podstawy prawne działań

Zakończenie procesu komunikacji w związku z rozwiązaniem sytuacji kryzysowej.

1) ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym 2) rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 8 stycznia 2002 r. w sprawie organizacji zadań rzeczników prasowych w urzędach organów administracji 3) ustawa z dnia 26 stycznia 1984 r. - Prawo prasowe 4) ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej 5) zarządzenie nr 67 Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 października 2014 r. w sprawie organizacji i trybu pracy Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego

II. Przebieg działań Lp.

Przedsięwzięcie

Wykonawca

Etap przygotowawczy

Przygotowanie dla swojej instytucji strategii komunikacji w kryzysie, wraz ze scenariuszami działań dla najczęściej występujących sytuacji kryzysowych właściwych dla danego podmiotu.

Rzecznik prasowy/ kierownik komórki odpowiedzialnej za komunikację społeczną w danej instytucji

Część B KPZK str. 85

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ

Wytypowanie grupy osób, która będzie współpracowała ze środkami masowego przekazu, podzielenie zadań (prowadzenie monitoringu mediów; dyżurów telefonicznych, przygotowywanie komunikatów prasowych, analiz medialnych, analiz mediów społecznościowych, konferencji prasowych, zbieranie i dystrybuowanie pytań od mediów, zbieranie informacji od ekspertów, weryfikacja nieprawdziwych informacji, przygotowywanie sprostowań i wyjaśnień), wytypowanie głównych komunikatorów.

Ustalenie rodzaju wykorzystywanych narzędzi komunikacji – np. briefing, konferencja prasowa, komunikaty prasowe itp.

Ustalenie alternatywnych kanałów łączności (oprócz telefonii komórkowej) pomiędzy rzecznikami podmiotów zaangażowanych w rozwiązywanie sytuacji kryzysowej.

Przygotowanie bazy ekspertów zewnętrznych i wytypowanie ekspertów wewnętrznych, którzy będą wypowiadali się o danej sytuacji kryzysowej.

Organizowanie treningów i ćwiczeń dla osób zajmujących się komunikacją społeczną – wprowadzenie do ćwiczeń tzw. elementu medialnego, umożliwiającego ćwiczenie przez służby prasowe komunikacji społecznej w sytuacjach kryzysowych.

Zaktualizowanie bazy teleadresowej mediów i osób odpowiedzialnych za komunikację w innych instytucjach.

Prowadzenie działań edukacyjno-informacyjnych: 1) tworzenie i rozpowszechnianie programów edukacyjnych w zakresie zapobiegania wszelkiego rodzaju zdarzeniom kryzysowym; 2) informowanie o sposobach postępowania w sytuacjach zagrożenia w celu kształtowania właściwych postaw społecznych; 3) organizowanie treningów i ćwiczeń, organizowanie kampanii informacyjnych propagujących sposób postępowania w danych sytuacjach kryzysowych

Rzecznik prasowy/ kierownik komórki odpowiedzialnej za komunikację społeczną w danej instytucji Rzecznik prasowy/ kierownik komórki odpowiedzialnej za komunikację społeczną w danej instytucji Rzecznik prasowy/ kierownik komórki odpowiedzialnej za komunikację społeczną w danej instytucji Rzecznik prasowy/ kierownik komórki odpowiedzialnej za komunikację społeczną w danej instytucji Treningi wewnętrzne: podmioty zaangażowane Treningi zewnętrzne: rzecznik rządu i inne instytucje w zakresie swoich kompetencji, Rzecznik prasowy/ kierownik komórki odpowiedzialnej za komunikację społeczną w danej instytucji Osoba wyznaczona przez szefa instytucji do realizacji tych zadań

Część B KPZK str. 86

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ

10.

Wyznaczenie osób odpowiedzialnych za komunikację społeczną w obszarach: 1) bezpośrednie komunikowanie ze społeczeństwem: a. osobami zagrożonymi sytuacją kryzysową, b. poszkodowanymi i ich rodzinami, 2) komunikowanie wewnątrz instytucji; 3) komunikowanie pomiędzy podmiotami zaangażowanymi w rozwiązywanie sytuacji kryzysowej. Przygotowanie do bezpośredniego komunikowania ze społeczeństwem w trakcie kryzysu: 1) wytypowanie osób, które mają przygotowanie i umiejętność rozmawiania z rodzinami poszkodowanych np. psychologów z ośrodków interwencji kryzysowej, które będą kontaktowały się z rodzinami poszkodowanych i innymi grupami docelowymi dotkniętymi kryzysem; 2) przygotowanie się do działań informacyjnych zmierzających do zabezpieczenia zdrowia i mienia ludności lub ewentualnej ewakuacji; 3) zweryfikowanie i zaktualizowanie bazy teleadresowej dla zapewnienia kontaktu ze służbami ratowniczymi oraz punktami informacyjnymi, pamiętając o zebraniu kontaktów alternatywnych, na wypadek gdyby np. podstawowy nr telefony był cały czas zajęty.

Szef instytucji

Osoba wyznaczona przez szefa instytucji do realizacji tych zadań

Potencjalny moment wystąpienia sytuacji kryzysowej

11.

Jeżeli szef Wydziału Polityki Informacyjnej RCB, jako pierwszy otrzyma informację o możliwości wystąpienia sytuacji kryzysowej, przekazuje ją do Centrum Analityczno-Operacyjnego oraz, w ramach zapewnienia koordynacji polityki informacyjnej, kontaktuje się z rzecznikiem podmiotu wiodącego w danym kryzysie, w celu przyspieszenia organizacji procesu komunikacji.

Szef Wydziału Polityki Informacyjnej Rządowego Centrum Bezpieczeństwa

W trakcie sytuacji kryzysowej – dla zapewnienia efektywnej komunikacji ze społeczeństwem

12.

Wdrażanie wcześniej przygotowanej strategii komunikacyjnej przez podmioty zaangażowane w rozwiązywanie sytuacji kryzysowej.

13.

Powołanie Kryzysowego Zespołu Prasowego (jeżeli zachodzi taka potrzeba).

Rzecznik podmiotu wiodącego, rzecznik głównego wykonawcy, rzecznicy podmiotów współpracujących, RCB i rzecznicy wojewodów Rzecznik podmiotu wiodącego

Część B KPZK str. 87

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ

Prowadzenie proaktywnych działań komunikacyjnych: 1) wydanie pierwszego komunikatu tak szybko jak to możliwe; 2) regularne wydawanie komunikatów prasowych, najlepiej o ściśle określonych i wcześniej zapowiedzianych porach, zawierających najświeższe informacje o bieżącej sytuacji. Jeżeli zachodzi taka potrzeba, ze względu na dynamiczny rozwój sytuacji, należy zintensyfikować wydawanie komunikatów; 3) zapraszanie przedstawicieli zaangażowanych podmiotów lub ekspertów, w zależności od omawianej problematyki do udziału w konferencjach prasowych. UWAGA: Dobór narzędzi (np. briefingi, komunikaty wysyłane do mediów, spotkania) będzie zależał od rozwoju sytuacji; W sytuacjach, które wzbudzają szczególnie duże zainteresowanie mediów zalecane jest zorganizowanie briefingu prasowego lub konferencji prasowej.

15.

Przy zdarzeniu, które będzie skupiało uwagę mediów, zorganizowanie na miejscu zdarzenia Mobilnego Centrum Prasowego – obsługującego wszystkie media tam zgromadzone.

16.

Wyznaczenie, na miejscu zdarzenia, miejsca dla mediów, skąd dziennikarze mogliby relacjonować rozwój sytuacji, jednocześnie nie przeszkadzając w prowadzeniu działań.

17.

Wytypowanie osoby do kontaktu z mediami na miejscu zdarzenia.

18.

Bieżące monitorowanie mediów, by w razie konieczności korygować przekazy, a nawet weryfikować sposób organizacji komunikacji społecznej. Niezwłoczne dementowanie informacji nieprawdziwych lub nieścisłych.

19.

Wyznaczenie, na wniosek rzecznika, zastępcy rzecznika (w przypadku długotrwałego kryzysu).

Szef instytucji

Bezwzględne zapewnienie całodobowego kontaktu mediów z rzecznikiem lub jego zmiennikiem.

Rzecznicy podmiotów zaangażowanych w rozwiązywanie sytuacji kryzysowej

20.

Rzecznik podmiotu wiodącego, rzecznik głównego wykonawcy, rzecznicy podmiotów współpracujących

Rzecznik głównego wykonawcy, rzecznicy podmiotów współpracujących Rzecznik głównego wykonawcy, rzecznicy podmiotów współpracujących Rzecznik głównego wykonawcy w porozumieniu z rzecznikiem podmiotu wiodącego i rzecznikami podmiotów współpracujących Rzecznik podmiotu wiodącego, rzecznik głównego wykonawcy i rzecznicy podmiotów współpracujących

Część B KPZK str. 88

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ

21.

W ramach bezpośredniej komunikacji – informowanie opinii społecznej o konieczności określonego postępowania w danej sytuacji, np. jakiej pomocy, w jakim rozmiarze, gdzie, kiedy i na jakich warunkach może oczekiwać poszkodowana ludność, jakie działania są podejmowane w celu likwidacji sytuacji kryzysowej. Działania te powinny być prowadzone poprzez narzędzia komunikacji bezpośredniej np. zorganizowanie infolinii, stałego punktu informacyjnego, nawiązanie bezpośredniego kontaktu z poszkodowanymi i ich rodzinami czy uruchomienie dedykowanej strony internetowej.

Osoba wyznaczona przez szefa instytucji do realizacji tych zadań

Po zakończeniu fazy reagowania w sytuacji kryzysowej

22.

Regularne przekazywanie informacji jak przebiega faza usuwania skutków sytuacji kryzysowej i na jaką pomoc ze strony administracji publicznej mogą liczyć poszkodowani.

23.

Przedstawienie opinii publicznej podsumowania działań poszczególnych instytucji biorących udział w rozwiązywaniu sytuacji kryzysowej.

24.

Przygotowanie analizy działań komunikacyjnych w celu doskonalenia/ulepszenia/wyciągnięcia wniosków z prowadzonego procesu komunikacyjnego.

25.

W ramach bezpośredniej komunikacji: 1) utrzymanie (czas uzależniony od sytuacji) funkcjonowania wszystkich narzędzi komunikacji bezpośredniej, które były wykorzystywane podczas trwania sytuacji kryzysowej np. takich jak infolinia. 2) jeżeli zachodzi taka potrzeba, skorzystać z innych narzędzi komunikacji bezpośredniej.

Rzecznik głównego wykonawcy w porozumieniu z rzecznikiem podmiotu wiodącego i rzecznikami podmiotów współpracujących Rzecznik głównego wykonawcy w porozumieniu z rzecznikiem podmiotu wiodącego i rzecznikami podmiotów współpracujących Rzecznik podmiotu wiodącego, rzecznicy podmiotów współpracujących Osoba wyznaczona przez szefa instytucji do realizacji tych zadań

III. Postanowienia końcowe 1. Powyższa procedura odnosi się do zorganizowania procesu komunikacji społecznej w momencie zaistnienie możliwości wystąpienia sytuacji kryzysowej, w trakcie jej trwania oraz po zakończeniu fazy reagowania w sytuacji kryzysowej. 2. Rzecznik prasowy/kierownik komórki organizacyjnej odpowiedzialnej za komunikację społeczną podmiotu wiodącego jest odpowiedzialny za koordynację komunikacji ze społeczeństwem poprzez media. 3. Szef podmiotu wiodącego zapewnia komunikację ze społeczeństwem we wszystkich pozostałych obszarach, wyznaczając osoby odpowiedzialne za dany obszar.

Część B KPZK str. 89

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ 4. Rzecznik prasowy/kierownik komórki organizacyjnej odpowiedzialnej za komunikację społeczną podmiotu wiodącego może powołać Kryzysowy Zespół Prasowy, składający się z przedstawicieli komórek prasowych podmiotów zaangażowanych w rozwiązywanie sytuacji kryzysowej. W przypadku, gdy Zespół nie prezentuje jednolitego stanowiska, głos decydujący ma rzecznik podmiotu wiodącego. W przypadku powołania Kryzysowego Zespołu Prasowego, Zespół, pod przewodnictwem rzecznika podmiotu wiodącego, ustala główne przekazy, narzędzia komunikacji oraz wyznacza osoby komunikujące. 5. Do prac w Kryzysowym Zespole Prasowym mogą zostać zaproszeni eksperci. 6. Rządowe Centrum Bezpieczeństwa, w ramach zapewnienia koordynacji polityki informacyjnej, organizuje i prowadzi szkolenia dla rzeczników administracji publicznej w zakresie zarządzania informacją w sytuacji kryzysowej. Organizuje i prowadzi moduł medialny krajowych ćwiczeń zarządzania kryzysowego, którego celem jest przetestowanie istniejących procedur w zakresie komunikacji w sytuacji kryzysowej. Przygotowuje materiały/dokumenty w formie kompendium wiedzy jak np. Księga Komunikacji Kryzysowej, ułatwiające prowadzenie komunikacji społecznej w kryzysie, a w momencie wystąpienia rzeczywistej sytuacji kryzysowej monitoruje prowadzenie i organizację procesu komunikacji przez podmiot wiodący i podmioty współpracujące. Jeżeli informacje wychodzące z podmiotów zaangażowanych nie są spójne lub są nieprawdziwe – informuje właściwych rzeczników w celu zapewnienia spójności przekazu. 7. Rządowe Centrum Bezpieczeństwa prowadzi komunikację ze społeczeństwem w kryzysie w ramach swoich kompetencji. Przejmuje rolę głównego komunikatora i podmiotu wiodącego w aspekcie komunikacji społecznej w danej sytuacji kryzysowej, jeżeli takie ustalenia zapadną na posiedzeniu Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego. 8. Rzecznik prasowy rządu może powierzyć koordynację polityki informacyjnej rzecznikowi innej instytucji niż podmiot wiodący. 9. Resorty i służby uwzględnią w swoich planach zarządzania kryzysowego szczegółowe sposoby i metody organizacji procesu komunikacji społecznej w sytuacji kryzysowej.

Część B KPZK str. 90

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ SPO-4

TYMCZASOWE PRZYWRÓCENIE KONTROLI GRANICZNEJ NA GRANICACH RP

I. Cel procedury, koordynator, podstawy prawne Cel procedury

Koordynator działań

Uczestnicy – –

Określenie procesu przygotowania do tymczasowego przywrócenia kontroli granicznej na granicach wewnętrznych

Wejście Zagrożenie porządku publicznego lub bezpieczeństwa państwa, w tym spowodowane zdarzeniem o charakterze terrorystycznym, klęską żywiołową, międzynarodową imprezą masową lub masową niekontrolowaną migracją na terytorium RP, któremu przeciwdziałanie wymaga czasowego wprowadzenia kontroli granicznej na polskich granicach wewnętrznych

Wyjście

Czasowe zawieszenie postanowień Konwencji Schengen

Minister właściwy do spraw wewnętrznych

– –

członkowie RZZK organy administracji rządowej wyznaczeni do udziału w posiedzeniu RZZK kierownicy komórek do spraw zarządzania kryzysowego członków RZZK i wyznaczonych organów przedstawiciele innych jednostek organizacyjnych podległych Prezesowi Rady Ministrów

Podstawy prawne działań

1) konwencja wykonawcza do Układu z Schengen z dnia 14 czerwca 1985 r. między Rządami Państw Unii Gospodarczej Beneluksu, Republiki Federalnej Niemiec oraz Republiki Francuskiej w sprawie stopniowego znoszenia kontroli na wspólnych granicach 2) rozporządzenie z dnia 9 marca 2016 r. Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/399 w sprawie unijnego kodeksu zasad regulujących przepływ osób przez granice (kodeks graniczny Schengen) 3) ustawa z dnia 24 sierpnia 2007 r.o udziale Rzeczypospolitej Polskiej w Systemie Informacyjnym Schengen oraz Wizowym Systemie Informacyjnym 4) ustawa z dnia 12 października 1990 r. o ochronie granicy państwowej 5) ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym 6) rozporządzenie z dnia 21 listopada 2014r. Prezesa Rady Ministrów w sprawie organizacji i trybu działania Rządowego Centrum Bezpieczeństwa 7) zarządzenie nr 67 Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 października 2014 r. w sprawie organizacji i trybu pracy Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego

Część B KPZK str. 91

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ II. Przebieg działań Lp.

Przedsięwzięcie

Wykonawca

Zebranie informacji o zdarzeniu i dotychczasowych działaniach zaangażowanych organów

Dyrektor RCB

Przygotowanie (we współpracy z ministrem wiodącym) analizy zagrożenia i możliwości przeciwdziałania, z uwzględnieniem: - rodzaju i skali oraz przewidywanego zasięgu terytorialnego zagrożenia, - możliwości przeciwdziałania z wykorzystaniem dostępnych środków, - uwarunkowań międzynarodowych dotychczasowych i możliwych działań, zmierzających do zminimalizowania zagrożenia

Dyrektor RCB

Przekazanie Przewodniczącemu RZZK wniosków z dokonanej analizy i rekomendacją dla zwołania posiedzenia zespołu, w celu rozpatrzenia zasadności przywrócenia kontroli granicznej na granicach wewnętrznych RP w związku z przewidywanym rozwojem zagrożenia

Minister właściwy do spraw wewnętrznych we współpracy z Dyrektorem RCB

Przygotowanie i przekazanie przewodniczącemu Zespołu informacji dla Prezydenta RP o planowanym posiedzeniu RZZK

Dyrektor RCB

Decyzja o zwołaniu posiedzenia RZZK. Podjęcie przez RZZK ustalenia o przywróceniu kontroli granicznej na granicach wewnętrznych RP, wraz z określeniem trybu przywrócenia (planowy lub natychmiastowy)

Przewodniczący zespołu

Przygotowanie projektu rozporządzenia MSWiA przywracającego kontrolę graniczną osób przekraczających granicę państwową stanowiącą granicę wewnętrzną kraju, określającego: - odcinki granicy państwowej, na której kontrola graniczna osób zostaje przywrócona, - przejścia graniczne, rodzaj ruchu dozwolonego przez te przejścia i czas ich otwarcia oraz zasięg terytorialny przejść granicznych, - okres, w którym kontrola graniczna osób zostaje tymczasowo przywrócona (na czas nie dłuższy niż 30 dni lub na przewidywany okres trwania poważnego zagrożenia), - zakres kontroli (dostosowany do przyczyn uzasadniających jej wprowadzenie), - możliwość stosowania kontroli na niektórych odcinkach drogowych lub kolejowych przecinających granicę państwową, a także w niektórych portach, przystaniach i portach lotniczych i lotniskach oraz przywrócenie obowiązku składania planu lotu przy przekraczaniu granicy w przestrzeni powietrznej Polski

Minister właściwy do spraw wewnętrznych

Uzgodnienie treści projektu rozporządzenia z właściwymi merytorycznie członkami RZZK

Minister właściwy do spraw wewnętrznych

Część B KPZK str. 92

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ

9. 10.

1) Powiadomienie, w terminie co najmniej 28 dni przed datą planowanego przywrócenia kontroli granicznej, kierownictwa: – Komisji Europejskiej, – państw członkowskich UE. Powiadomienie zawiera: – przyczyny proponowanego przywrócenia kontroli, – wyszczególnienie zdarzeń stanowiących poważne zagrożenie dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa wewnętrznego, – zakres proponowanego przywrócenia, z określeniem miejsc, w których ma zostać przywrócona kontrola graniczna, – nazwy dozwolonych przejść granicznych, – datę i czas trwania proponowanego przywrócenia, – ewentualne potrzeby działań, które powinny być podjęte przez inne państwa członkowskie. 2) Czas powiadomienia może być krótszy niż 28 dni w przypadku gdy okoliczności, które spowodowały potrzebę przywrócenia kontroli granicznej na granicach wewnętrznych, staną się znane później niż cztery tygodnie przed planowanym przywróceniem kontroli. 3) Państwo członkowskie może wyjątkowo i w trybie natychmiastowym przywrócić kontrolę graniczną na granicach wewnętrznych, na ograniczony okres nieprzekraczający 10 dni. W przypadku kolejnego przedłużenia tej kontroli państwo członkowskie zobowiązane jest do przeprowadzenia konsultacji z Komisją Europejską i pozostałymi państwami członkowskimi, zgodnie z przyjętą procedurą. Rozpatrzenie opinii Komisji Europejskiej oraz wyników konsultacji z państwami członkowskimi UE przy opracowywaniu końcowej wersji projektu rozporządzenia Wydanie rozporządzenia w sprawie tymczasowego przywrócenia kontroli granicznej osób przekraczających granicę państwową RP stanowiącą granicę wewnętrzną w rozumieniu kodeksu granicznego Schengen

Przygotowanie: minister właściwy do spraw wewnętrznych Przesłanie za pośrednictwem SP RP przy UE

Minister właściwy do spraw wewnętrznych Minister właściwy do spraw wewnętrznych, we współpracy z MSZ Minister właściwy do spraw wewnętrznych Komendant Główny Straży Granicznej, Komendant Główny Policji, inni właściwi merytorycznie członkowie RZZK, wojewoda

11.

Realizacja przedsięwzięć wynikających z postanowień rozporządzenia w sprawie tymczasowego przywrócenia kontroli granicznej

12.

Przekazanie informacji o tymczasowym przywróceniu kontroli granicznej redaktorom naczelnym dzienników ogólnokrajowych oraz nadawcom ogólnokrajowych programów radiowych i telewizyjnych, celem przekazania komunikatów do publicznej wiadomości

Rzecznik Prasowy Rządu

13.

Niezwłocznie po wydaniu rozporządzenia (podjętej decyzji) powiadomienie o przywróceniu kontroli granicznej i rodzaju zastosowanych środków, kierownictwa: – Parlamentu Europejskiego, – Rady Unii Europejskiej, – Komisji Europejskiej, – państw członkowskich UE

Minister Spraw Zagranicznych

14.

W przypadku wymagającym niezwłocznego działania i podjęcia decyzji o przywróceniu kontroli granicznej w trybie natychmiastowym:

Minister Spraw Zagranicznych

Część B KPZK str. 93

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ

15.

odstąpienie od konsultacji z władzami i państwami członkowskimi UE, powiadomienie - niezwłocznie po podjęciu decyzji – wskazanych wyżej instytucji i państw członkowskich UE o terminie, powodach i zakresie wprowadzonej kontroli granicznej Bieżące monitorowanie sytuacji i efektów przywróconej kontroli granicznej dla stanu bezpieczeństwa wewnętrznego i porządku publicznego w kraju

Dyrektor RCB

16.

Przekazywanie Przewodniczącemu RZZK wniosków z dokonanej analizy sytuacji na potrzeby zespołu, w celu rozpatrzenia zasadności przedłużenia kontroli granicznej o odnawialny okres do 30 dni lub zniesienia kontroli

17.

Po podjęciu przez Przewodniczącego RZZK decyzji o potrzebie przedłużenia kontroli – wydanie stosownego rozporządzenia MSWiA

18.

Przekazanie władzom i państwom członkowskim UE wyprzedzającej informacji na temat powodów przedłużenia wprowadzonej kontroli

Minister Spraw Zagranicznych

19.

Po podjęciu przez Przewodniczącego RZZK decyzji o zniesieniu kontroli – wydanie stosownego rozporządzenia MSWiA

Minister właściwy do spraw wewnętrznych

20.

21.

22.

Przekazanie informacji o zniesieniu kontroli granicznej redaktorom naczelnym dzienników ogólnokrajowych oraz nadawcom ogólnokrajowych programów radiowych i telewizyjnych, celem przekazania komunikatów do publicznej wiadomości Przekazanie państwom członkowskim UE informacji o zniesieniu kontroli granicznej. Przedstawienie: – Parlamentowi Europejskiemu, – Radzie Unii Europejskiej, – Komisji Europejskiej, sprawozdania z przywrócenia kontroli granicznej na granicach wewnętrznych, z opisem procedury dokonywanych odpraw i skuteczności przywrócenia kontroli Opracowanie raportu zawierającego analizę przeprowadzonych działań oraz ocenę aktualnego stanu bezpieczeństwa wewnętrznego i porządku publicznego w kraju

Minister właściwy do spraw wewnętrznych

Rzecznik Prasowy Rządu

Minister Spraw Zagranicznych

Minister właściwy do spraw wewnętrznych, Dyrektor RCB

III. Postanowienia końcowe Wskazani w procedurze wykonawcy uwzględnią w swoich planach zarządzania kryzysowego szczegółowe sposoby i metody realizacji własnych przedsięwzięć.

Część B KPZK str. 94

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ SPO-5

WPROWADZENIE STANU KLĘSKI ŻYWIOŁOWEJ

I. Cel procedury, koordynator, podstawy prawne Cel procedury

Koordynator działań

Uczestnicy – –

Określenie procesu przygotowania do wprowadzenia stanu klęski żywiołowej na terytorium RP Minister właściwy do spraw administracji publicznej

– – –

Wejście

Wyjście

Wystąpienie katastrofy naturalnej lub awarii technicznej noszącej znamiona klęski żywiołowej, w związku z którą skuteczne zapobieganie oraz usunięcie skutków wymaga podjęcia działań nadzwyczajnych poprzez wprowadzenie stanu klęski żywiołowej

Wprowadzenie stanu klęski żywiołowej na części albo na całym terytorium państwa

Podstawy prawne działań 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7)

ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt ustawa z dnia 29 listopada 2000 r. Prawo atomowe rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 lutego 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad udziału pododdziałów i oddziałów Sił Zbrojnych RP w zapobieganiu skutkom klęski żywiołowej lub ich usuwaniu

Część B KPZK str. 95

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ II. Przebieg działań Lp.

Przedsięwzięcie

Zebranie informacji o rozwoju sytuacji kryzysowej i dotychczasowych działaniach zaangażowanych organów

Przygotowanie kompleksowej analizy sytuacji wraz z prognozą jej rozwoju

Dokonanie wstępnej oceny wniosku wojewody o wprowadzenie stanu klęski żywiołowej

Dokonanie oceny skutków katastrofy naturalnej (awarii technicznej) i możliwości ich usunięcia, uwzględniającej: – presję czasu, jakościowo-ilościowy oraz terytorialny rozmiar zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi, ich mienia i środowiska, – poziom efektywności działań organów administracji publicznej, służb i inspekcji, – możliwości i ograniczenia obecnie dostępnych zasobów, – ograniczenia prawno-instytucjonalne, utrudniające prowadzone działania, – skalę niezbędnych potrzeb sił, środków i narzędzi prawnych

Przygotowanie przewodniczącemu RZZK rekomendacji do zwołania zespołu i rozpatrzenia zasadności wniosku o wprowadzenie stanu klęski żywiołowej

Podjęcie decyzji o zwołaniu posiedzenia RZZK

Wykonawca Dyrektor RCB

organ właściwy dla rodzaju sytuacji kryzysowej, we współpracy z Dyrektorem RCB

Przewodniczący zespołu Pkt 7 - czynności realizowane przed posiedzeniem RZZK

Dokonanie analizy potrzeb wynikających z sytuacji w odniesieniu do rozwiązań organizacyjno-prawnych zawartych w ustawie o stanie klęski żywiołowej oraz innych aktach normatywnych, pod kątem konieczności i możliwości zastosowania wybranych rozwiązań w przygotowywanym projekcie rozporządzenia Rady Ministrów – w następujących obszarach: 1. Określenie obszaru i czasu trwania stanu klęski żywiołowej - do 30 dni (art. 4 ustawy o stanie klęski żywiołowej) 2. Wskazanie ministra (wojewody) właściwego do kierowania działaniami prowadzonymi w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia (art. 8 ustawy) 3. Określenie zakresu udziału pododdziałów lub oddziałów Sił Zbrojnych RP w wykonywaniu zadań związanych z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięciem (art. 18 ustawy): – współudział w monitorowaniu zagrożeń, – wykonywanie zadań związanych z oceną skutków zjawisk zaistniałych na obszarze występowania zagrożeń, – wykonywanie zadań poszukiwawczo-ratowniczych,

organ właściwy dla rodzaju sytuacji kryzysowej, we współpracy z Dyrektorem RCB oraz: Minister właściwy do spraw administracji publicznej

MON

Część B KPZK str. 96

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ – –

ewakuowanie poszkodowanej ludności i mienia, wykonywanie zadań mających na celu przygotowanie warunków do czasowego przebywania ewakuowanej ludności w wyznaczonych miejscach, – współudział w ochronie mienia pozostawionego na obszarze występowania zagrożeń, – izolowanie obszaru występowania zagrożeń lub miejsca prowadzenia akcji ratowniczej, – wykonywanie prac zabezpieczających, ratowniczych i ewakuacyjnych przy zagrożonych dobrach kultury, – prowadzenie prac wymagających użycia specjalistycznego sprzętu technicznego lub materiałów wybuchowych będących w zasobach Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, – usuwanie materiałów niebezpiecznych i ich unieszkodliwianie, z wykorzystaniem sił i środków będących na wyposażeniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, – likwidowanie skażeń i zakażeń biologicznych, – wykonywanie zadań związanych z naprawą i odbudową infrastruktury technicznej, – współudział w zapewnianiu przejezdności szlaków komunikacyjnych, – udzielanie pomocy medycznej i wykonywanie zadań sanitarno-higienicznych i przeciwepidemicznych 4. Wybór możliwych i koniecznych niezbędnych ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela (art. 21 ustawy): – zawieszenie działalności określonych przedsiębiorców, – nakaz lub zakaz prowadzenia działalności gospodarczej określonego rodzaju, – nakaz pracodawcy oddelegowania pracowników do dyspozycji organu kierującego działaniami prowadzonymi w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia, – całkowita lub częściowa reglamentacja zaopatrzenia w określonego rodzaju artykuły, – obowiązek poddania się badaniom lekarskim, leczeniu, szczepieniom ochronnym oraz stosowaniu innych środków profilaktycznych i zabiegów, niezbędnych do zwalczania chorób zakaźnych oraz skutków skażeń chemicznych i promieniotwórczych, – obowiązek poddania się kwarantannie, – obowiązek stosowania środków ochrony roślin lub innych środków zapobiegawczych niezbędnych do zwalczania organizmów szkodliwych dla ludzi, zwierząt lub roślin, – obowiązek stosowania określonych środków zapewniających ochronę środowiska, – obowiązek stosowania środków lub zabiegów niezbędnych do zwalczania chorób zakaźnych zwierząt, – obowiązek opróżnienia lub zabezpieczenia lokali mieszkalnych bądź innych pomieszczeń, – dokonanie przymusowych rozbiórek i wyburzeń budynków lub innych obiektów budowlanych albo ich części, – nakaz ewakuacji w ustalonym czasie z określonych miejsc, obszarów i obiektów, – nakaz lub zakaz przebywania w określonych miejscach i obiektach oraz na określonych obszarach, – zakaz organizowania lub przeprowadzania imprez masowych, – nakaz lub zakaz określonego sposobu przemieszczania się, – wykorzystanie, bez zgody właściciela lub innej osoby uprawnionej, nieruchomości i rzeczy ruchomych,

Minister właściwy do spraw administracji publicznej Minister Sprawiedliwości Minister właściwy do spraw rolnictwa Minister właściwy do spraw gospodarki Minister właściwy do spraw środowiska Minister właściwy do spraw zdrowia

Część B KPZK str. 97

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ – – –

zakaz prowadzenia strajku w odniesieniu do określonych kategorii pracowników lub w określonych dziedzinach, ograniczenie lub odstąpienie od określonych zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, jednakże niepowodujące bezpośredniego narażenia życia lub zdrowia pracownika, wykonywanie świadczeń osobistych i rzeczowych

5. Ocena zasadności wprowadzenia ograniczeń w transporcie drogowym, kolejowym i lotniczym oraz w ruchu jednostek pływających na śródlądowych drogach wodnych, morskich wodach wewnętrznych i morzu terytorialnym (art. 24 ustawy).

6. Analiza potrzeb wprowadzenia ograniczeń w wykonywaniu pocztowych usług o charakterze powszechnym lub usług kurierskich (art. 25 ustawy) Analiza potrzeb wprowadzenia ograniczeń w pracy urządzeń nadawczych lub nadawczo-odbiorczych w wykonywaniu usług telekomunikacyjnych 7. Uzgodnienie trybu współpracy z kierownikami środków masowego przekazu w związku z ich obowiązkiem nieodpłatnego, niezwłocznego publikowania lub zamieszczania komunikatów prasowych, radiowych i telewizyjnych związanych z działaniami w czasie stanu klęski żywiołowej (art. 26 ustawy) 8. Analiza potrzeb wprowadzenia ograniczeń i obowiązków według postanowień innych przepisów (stosownie do rodzaju zaistniałej sytuacji kryzysowej): – ograniczenia w korzystaniu z wód, w szczególności w zakresie poboru wody lub wprowadzania ścieków do wód albo do ziemi oraz zmiany sposobu gospodarowania wodą w zbiornikach retencyjnych (art. 31 ustawy prawo wodne), – ograniczenia w przemieszczaniu się i w handlu, obowiązek szczepień i świadczenia pracy w związku ze stanem zagrożenia epidemicznego lub stanem epidemii ludzi (art. 46 i 47 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi), – ograniczenia w przemieszczaniu się i w handlu, obowiązek szczepień i przeprowadzania innych zabiegów na obszarach objętych chorobą zakaźną zwierząt lub zagrożonych wystąpieniem tej choroby (art. 47 i 48 ustawy o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt) – nakaz ewakuacji lub przesiedlenia osób, pozostania w pomieszczeniach zamkniętych, zakaz spożywania skażonej żywności, wody i paszy podczas działań interwencyjnych (art. 90 ustawy prawo atomowe) Decyzja Prezesa Rady Ministrów w sprawie: – odrębnego trybu opracowania, uzgodnienia i wniesienia projektu rozporządzenia w sprawie wprowadzenia stanu klęski żywiołowej; – wskazania członka Rady Ministrów do przedstawienia Radzie Ministrów stanowiska, rekomendacji lub opinii w zakresie przyjęcia rozporządzenia w sprawie wprowadzenia stanu klęski żywiołowej.

Minister właściwy do spraw transportu Minister właściwy do spraw gospodarki morskiej Minister właściwy do spraw żeglugi śródlądowej, MON Minister właściwy do spraw łączności Minister właściwy do spraw informatyzacji Rzecznik Prasowy Rządu Prezes KRRiTV

Wojewoda Minister właściwy do spraw zdrowia Minister właściwy do spraw rolnictwa Minister właściwy do spraw wewnętrznych Prezes Państwowej Agencji Atomistyki

Prezes Rady Ministrów

Część B KPZK str. 98

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ 10.

Przygotowanie, na podstawie przeprowadzonej analizy, projektu rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wprowadzenia stanu klęski żywiołowej, z uwzględnieniem aktualnego rozwoju sytuacji

11.

Koordynacja uzgodnienia projektu rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wprowadzenia stanu klęski żywiołowej zgodnie z decyzją, o której mowa w pkt 8

12.

Przekazanie uzgodnionego projektu rozporządzenia członkom RZZK, do rozpatrzenia podczas posiedzenia zespołu

13.

Wniesienie projektu rozporządzenia w sprawie wprowadzenia stanu klęski żywiołowej pod obrady Rady Ministrów, po uwzględnieniu ewentualnych uwag i propozycji zgłoszonych podczas posiedzenia RZZK

14.

Przyjęcie projektu rozporządzenia w sprawie wprowadzenia stanu klęski żywiołowej

Rada Ministrów

15.

Publikacja rozporządzenia w Dzienniku Ustaw

Prezes Rządowego Centrum Legislacji

16. 17. 18.

Przekazanie treści rozporządzenia o wprowadzeniu stanu klęski żywiołowej redaktorom naczelnym dzienników ogólnokrajowych oraz nadawcom ogólnokrajowych programów radiowych i telewizyjnych, celem niezwłocznego opublikowania i przekazania komunikatów do publicznej wiadomości Przekazanie właściwym organom administracji publicznej ustaleń przyjętych podczas posiedzenia RZZK oraz postanowień rozporządzenia Rady Ministrów o wprowadzeniu stanu klęski żywiołowej Monitorowanie stanu realizacji ustaleń RZZK przez wykonawców

organ właściwy dla rodzaju sytuacji kryzysowej

Rzecznik Prasowy Rządu Dyrektor RCB Dyrektor RCB

Część B KPZK str. 99

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ SPO-6

WPROWADZENIE STANU WYJĄTKOWEGO

I. Cel procedury, koordynator, podstawy prawne Cel procedury

Koordynator działań

Uczestnicy

Minister właściwy do spraw wewnętrznych

Określenie procesu przygotowania do wprowadzenia stanu wyjątkowego na terytorium RP

Wejście

Wyjście

Podstawy prawne działań

Wystąpienie sytuacji szczególnego zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, w tym spowodowanego działaniami terrorystycznymi lub działaniami w cyberprzestrzeni, które nie może być usunięte poprzez użycie zwykłych środków konstytucyjnych

Wprowadzenie stanu wyjątkowego na części albo na całym terytorium państwa

1) ustawa z dnia 21 czerwca 2002 r.o stanie wyjątkowym 2) ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym 3) ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji 4) rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 lipca 2016 r w sprawie użycia oddziałów i pododdziałów Policji oraz Sił Zbrojnych RP w razie zagrożenia bezpieczeństwa publicznego lub zakłócenia porządku publicznego 5) rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 grudnia 2013 r. w sprawie szczegółowych zasad użycia oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych RP w czasie stanu wyjątkowego 6) rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 lipca 2016 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobów organizacji współdziałania oddziałów i pododdziałów Policji z oddziałami i pododdziałami Sił Zbrojnych RP w przypadku wprowadzenie trzeciego lub czwartego stopnia alarmowego

Część B KPZK str. 100

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ II. Przebieg działań Lp.

Przedsięwzięcie

Zebranie informacji o przebiegu zdarzenia i działaniach zaangażowanych organów

Przygotowanie oceny sytuacji wraz z prognozą rozwoju

Dokonanie analizy zagrożenia i możliwości przeciwdziałania, uwzględniającej: – presję czasu, jakościowo-ilościowy oraz terytorialny rozmiar zagrożenia ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, – poziom efektywności działań organów administracji publicznej, służb i inspekcji, – możliwości i ograniczenia obecnie dostępnych zasobów, – ograniczenia prawno-instytucjonalne, utrudniające prowadzone działania, – skalę niezbędnych potrzeb sił, środków i narzędzi prawnych

Przygotowanie rekomendacji do zwołania RZZK w celu rozpatrzenia zasadności wprowadzenia stanu wyjątkowego

Podjęcie decyzji o zwołaniu posiedzenia RZZK

Wykonawca Dyrektor RCB

organ właściwy dla rodzaju sytuacji kryzysowej, we współpracy z Dyrektorem RCB

Przewodniczący zespołu Pkt 6 - Czynności realizowane przed posiedzeniem RZZK

Dokonanie analizy potrzeb wynikających z sytuacji w odniesieniu do rozwiązań organizacyjno-prawnych zawartych w ustawie o stanie wyjątkowym oraz innych aktach normatywnych, pod kątem konieczności i możliwości zastosowania wybranych rozwiązań w przygotowywanych projektach rozporządzeń – w następujących obszarach: 6.

Określenie przyczyn, obszaru i czasu trwania stanu wyjątkowego – do 90 dni (art. 3 ustawy o stanie wyjątkowym)

Ocena niezbędnego poziomu koordynacji i kontroli funkcjonowania administracji

organ właściwy dla rodzaju sytuacji kryzysowej, we współpracy z Dyrektorem RCB oraz: Minister właściwy do spraw administracji publicznej

Część B KPZK str. 101

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ Ocena zasadności użycia uzbrojonych oddziałów lub pododdziałów Policji (art. 18 ustawy o Policji) Określenie zasadności użycia oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych RP do przywrócenia normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli dotychczas zastosowane siły i środki zostały wyczerpane, z uwzględnieniem (art. 11): – stopnia i rodzaju zagrożenia, – utrzymania zdolności oddziałów i pododdziałów do realizacji zadań wynikających z Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i ratyfikowanych umów międzynarodowych, – założenia, że oddziały i pododdziały pozostają pod dowództwem przełożonych służbowych i wykonują zadania wyznaczone przez Ministra Obrony Narodowej w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych, – nadania żołnierzom oddziałów i pododdziałów uprawnień policjantów określonych w art. 15-17 ustawy o Policji

Minister właściwy do spraw wewnętrznych

MON Minister właściwy do spraw wewnętrznych Stosownie do kompetencji

Uzgodnienie zakresu i rodzaju zadań do realizacji przez oddziały i pododdziały Sił Zbrojnych RP Dobór możliwych i koniecznych ograniczeń wolności i praw człowieka: zawieszenie prawa do (art. 16 ustawy): – organizowania i przeprowadzania zgromadzeń i imprez masowych, strajków pracowniczych i innych form protestu, – zrzeszania się i nakazanie zaniechania działalności stowarzyszeń, partii politycznych i innych organizacji, których działalność może zwiększyć zagrożenie konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, wstrzymanie pozwoleń na przeprowadzanie zbiórek publicznych (art. 16 ustawy), wprowadzenie obowiązku posiadania przez każdą osobę przebywającą w miejscu publicznym swojego dokumentu tożsamości (art. 18 ustawy), wprowadzenia nakazu lub zakazu (art. 18 ustawy): – przebywania lub opuszczania w ustalonym czasie oznaczonych miejsc, obiektów i obszarów, – uzyskania zezwolenia organów administracji publicznej na zmianę miejsca pobytu stałego i czasowego, – zgłoszenia w ustalonym terminie organom ewidencji ludności lub Policji przybycia do określonej miejscowości, – utrwalania za pomocą środków technicznych wyglądu lub innych cech określonych miejsc, obiektów lub obszarów Analiza potrzeb i możliwości stosowania instytucji odosobnienia wobec osób, w stosunku do których zachodzi podejrzenie zachowania określonego w art. 17 ustawy: – określenie trybu wydawania decyzji przez wojewodów o odosobnieniu, – ocena przygotowania ośrodków odosobnienia przez Ministra Sprawiedliwości Analiza potrzeb i możliwości postępowania w obszarze ograniczeń w komunikacji społecznej (art. 20 ustawy): – dobór dostępnych środków wynikających z sytuacji: – cenzura prewencyjna środków społecznego przekazu,

Minister właściwy do spraw wewnętrznych, Minister właściwy do spraw administracji publicznej, Minister Sprawiedliwości Stosownie do kompetencji Minister właściwy do spraw wewnętrznych, Minister Sprawiedliwości Stosownie do kompetencji Minister właściwy do spraw wewnętrznych, Minister właściwy do spraw łączności,

Część B KPZK str. 102

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ –

kontrola zawartości przesyłek, listów, paczek i przekazów przekazywanych w ramach usług pocztowych o charakterze powszechnym lub usług kurierskich, – kontrola treści korespondencji telekomunikacyjnej i rozmów telefonicznych lub sygnałów przesyłanych w sieciach telekomunikacyjnych, – emisja sygnałów uniemożliwiających nadawanie lub odbiór przekazów radiowych, telewizyjnych lub dokonywanych poprzez urządzenia i sieci telekomunikacyjne, których treść może zwiększyć zagrożenie konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, – tryb postępowania i zadania dla wojewodów, jako organów cenzury, – zakres i sposób postępowania Urzędu Komunikacji Elektronicznej, jako organu właściwego w sprawach wykonywania kontroli przesyłek pocztowych i kurierskich, kontroli telekomunikacyjnej oraz emisji sygnałów uniemożliwiających nadawanie lub odbiór korespondencji drogą radiową. Uzgodnienie trybu współpracy z kierownikami środków masowego przekazu (redaktorami naczelnymi dzienników oraz nadawcami programów radiowych i telewizyjnych) w związku z ich obowiązkiem nieodpłatnego, niezwłocznego podania do publicznej wiadomości rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o wprowadzeniu stanu wyjątkowego i innych aktów prawnych dotyczących tego stanu (art. 6 ustawy) oraz ocena potrzeby wprowadzenia ograniczeń w dostępie do informacji publicznej (art. 21 ustawy)

Oszacowanie potrzeby objęcia militaryzacją wybranych jednostek organizacyjnych, w razie wprowadzenia stanu wyjątkowego na całym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Ocena zasadności wprowadzenia ograniczeń (art. 21 ustawy), celem przygotowania i wydania szczegółowych rozporządzeń przez Radę Ministrów, w zakresie: – dostępu do towarów konsumpcyjnych, poprzez całkowitą lub częściową reglamentację zaopatrzenia ludności (ministrowie właściwi ze względu na charakter towarów konsumpcyjnych podlegających reglamentacji), – wolności działalności gospodarczej, poprzez nakazanie okresowego zaniechania prowadzenia działalności gospodarczej określonego rodzaju albo ustanowienie obowiązku uzyskania zezwolenia na rozpoczęcie działalności gospodarczej określonego rodzaju (ministrowie właściwi ze względu na rodzaj prowadzonej działalności), – działalności edukacyjnej, poprzez okresowe zawieszenie zajęć dydaktycznych w szkołach włącznie ze szkołami wyższymi, z wyjątkiem szkół duchownych i seminariów duchownych (minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego i nauki), – obrotu krajowymi środkami płatniczymi, obrotu dewizowego oraz działalności kantorowej (minister właściwy do spraw finansów publicznych), – transportu drogowego, kolejowego i lotniczego oraz w ruchu jednostek pływających na morskich wodach wewnętrznych i na morzu terytorialnym, a także na śródlądowych drogach wodnych (ministrowie właściwi do spraw: transportu, gospodarki morskiej, żeglugi śródlądowej),

Minister właściwy do spraw informatyzacji, Prezes UKE Stosownie do kompetencji

Rzecznik Prasowy Rządu Prezes KRRiTV Minister właściwy do spraw wewnętrznych, MON Stosownie do kompetencji

Rada Ministrów

Część B KPZK str. 103

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ –

–

funkcjonowania systemów łączności oraz działalności telekomunikacyjnej i pocztowej, w tym bankowych systemów telekomunikacyjnych, poprzez nakazanie wyłączenia urządzeń łączności lub zawieszenia świadczenia usług, na czas określony, a także poprzez nakazanie niezwłocznego złożenia do depozytu właściwego organu administracji rządowej radiowych i telewizyjnych urządzeń nadawczych i nadawczo-odbiorczych lub ustalenie innego sposobu ich zabezpieczenia przed wykorzystaniem w sposób zagrażający konstytucyjnemu ustrojowi państwa, bezpieczeństwu obywateli albo porządkowi publicznemu (minister właściwy do spraw łączności, do spraw informatyzacji), prawa posiadania broni palnej, amunicji i materiałów wybuchowych oraz innych rodzajów broni lub określonych przedmiotów, poprzez nakazanie niezwłocznego złożenia do depozytu właściwego organu administracji rządowej albo zakazanie noszenia (minister właściwy do spraw wewnętrznych).

Decyzja Prezesa Rady Ministrów w sprawie: – odrębnego trybu opracowania, uzgodnienia i wniesienia projektu uchwały i rozporządzeń w sprawie wprowadzenia stanu wyjątkowego; – wskazania członka Rady Ministrów do przedstawienia Radzie Ministrów stanowiska, rekomendacji lub opinii w zakresie przyjęcia uchwały i rozporządzeń w sprawie wprowadzenia stanu wyjątkowego. Przygotowanie, na podstawie przeprowadzonej analizy, projektów: 1. uchwały Rady Ministrów o skierowaniu do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej wniosku o wprowadzenie stanu wyjątkowego, 2. wniosku Rady Ministrów do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o wprowadzenie stanu wyjątkowego, określającego: – przyczyny wprowadzenia i niezbędny czas trwania stanu wyjątkowego, – obszar, na jakim stan wyjątkowy powinien być wprowadzony, – rodzaje ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela 3. rozporządzenia Rady Ministrów, określającego: – szczegółowy tryb i sposoby oraz obszarowy, podmiotowy i przedmiotowy zakres wprowadzanych ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela zawartych w rozporządzeniu Prezydenta RP, z uwzględnieniem w możliwym stopniu minimalnych indywidualnych i społecznych uciążliwości wynikających ze stosowania tych ograniczeń, – szczegółowe zasady użycia oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w czasie stanu wyjątkowego oraz możliwość użycia uzbrojonych oddziałów lub pododdziałów Policji 4. rozporządzeń właściwych ministrów, określających szczegółowy tryb i sposób stosowania ograniczeń wolności praw człowieka i obywatela, wymienionych w pkt. 6.11 (art. 21 ustawy) Uzgodnienie projektu uchwały i wniosku Rady Ministrów oraz rozporządzeń w sprawie wprowadzenia stanu wyjątkowego (zwanych dalej projektami przepisów)

Prezes Rady Ministrów

organ właściwy dla rodzaju sytuacji kryzysowej, we współpracy z właściwymi ministrami i Dyrektorem RCB

10.

Przekazanie uzgodnionych projektów przepisów członkom RZZK, do rozpatrzenia podczas posiedzenia zespołu

organ właściwy dla rodzaju sytuacji kryzysowej

11.

Posiedzenie Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego

Przewodniczący RZZK

Część B KPZK str. 104

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ 12.

Opracowanie końcowej wersji projektów przepisów, po uwzględnieniu ewentualnych uwag i propozycji zgłoszonych podczas posiedzenia RZZK

13.

Wniesienie projektów przepisów do rozpatrzenia na posiedzeniu Rady Ministrów, zorganizowanym z udziałem przedstawiciela Prezydenta RP

organ właściwy dla rodzaju sytuacji kryzysowej

14.

Przyjęcie przez Radę Ministrów przedłożonych projektów

Rada Ministrów

15.

Przekazanie Prezydentowi RP przyjętej przez Radę Ministrów uchwały wraz z wnioskiem o wprowadzenie stanu wyjątkowego

Prezes Rady Ministrów

16.

Zapewnienie wsparcia w przygotowaniu projektu rozporządzenia Prezydenta RP, stosownie do potrzeb zgłoszonych przez Kancelarię Prezydenta RP

17.

Przekazanie Prezesowi Rady Ministrów informacji o podpisaniu przez Prezydenta RP rozporządzenia o wprowadzeniu stanu wyjątkowego, wraz z tekstem rozporządzenia

18. 19.

Podpisanie rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowego trybu, sposobu i zakresu wprowadzanych ograniczeń, zasad użycia oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych RP oraz uzbrojonych oddziałów lub pododdziałów Policji Podpisanie przez właściwych ministrów rozporządzeń określających szczegółowy tryb i sposób stosowania ograniczeń wolności praw człowieka i obywatela, według postanowień art. 21 ustawy

organ właściwy dla rodzaju sytuacji kryzysowej Przedstawiciel Kancelarii Prezydenta RP Prezes Rady Ministrów właściwi ministrowie

20.

Publikacja rozporządzeń w Dzienniku Ustaw

Prezes RCL

21.

Przekazanie treści rozporządzeń dot. wprowadzenia stanu wyjątkowego redaktorom naczelnym dzienników ogólnokrajowych oraz nadawcom ogólnokrajowych programów radiowych i telewizyjnych, celem niezwłocznego opublikowania i przekazania komunikatów do publicznej wiadomości

Rzecznik Prasowy Rządu

22.

Przekazanie właściwym organom administracji publicznej decyzji przyjętych podczas posiedzenia RZZK oraz wynikających z rozporządzeń dot. wprowadzenia stanu wyjątkowego

Dyrektor RCB

23.

Przedstawienie Sejmowi RP rozporządzenia Prezydenta RP o wprowadzeniu stanu wyjątkowego i uzyskanie akceptacji przyjętego rozwiązania

24.

Notyfikacja Sekretarzowi Generalnemu Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy wprowadzenia stanu wyjątkowego na terenie RP

Prezydent RP w ciągu 48 godzin od podpisania rozporządzenia Minister Spraw Zagranicznych

25.

Monitorowanie rozwoju sytuacji i stanu realizacji przez wykonawców przyjętych rozwiązań

Dyrektor RCB

Część B KPZK str. 105

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ

SPO-7

WPROWADZENIE STANU WOJENNEGO

I. Cel procedury, koordynator, podstawy prawne Cel procedury

Koordynator działań

Uczestnicy

MON

Określenie procesu przygotowania do wprowadzenia stanu wojennego na terytorium RP

Wejście

Wyjście

Zewnętrzne zagrożenie bezpieczeństwa państwa, w tym spowodowane działaniami o charakterze terrorystycznym lub działaniami w cyberprzestrzeni, zbrojna napaść na terytorium RP lub gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji

Wprowadzenie stanu wojennego na części albo na całym terytorium państwa

Podstawy prawne działań 1) Konstytucja RP 2) ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony RP 3) ustawa z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wojennym oraz o kompetencjach Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym organom RP 4) ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym 5) rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie przygotowania systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym 6) rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 września 2004 r. w sprawie gotowości obronnej państwa 7) rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 czerwca 2004 r.w sprawie warunków i trybu planowania i finansowania zadań wykonywanych w ramach przygotowań obronnych państwa przez organy administracji rządowej i organy samorządu terytorialnego 8) Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 29 grudnia 2018 r. o wydaniu Polityczno-Strategicznej Dyrektywy Obronnej RP

Część B KPZK str. 106

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ

II. Przebieg działań Lp.

Przedsięwzięcie

Zebranie informacji o rozwoju sytuacji kryzysowej i działaniach zaangażowanych organów

Przygotowanie kompleksowej analizy sytuacji wraz z prognozą jej rozwoju

Dokonanie wstępnej oceny stanu realizacji i efektów wdrożenia dotychczasowych przedsięwzięć z wykazu przedsięwzięć i procedur systemu zarządzania kryzysowego, a zwłaszcza: opcji zapobiegania, działań przeciw zaskoczeniu i środków reagowania kryzysowego.

Przygotowanie przewodniczącemu RZZK rekomendacji do zwołania zespołu i rozpatrzenia zasadności wniosku o wprowadzenie stanu wojennego

Podjęcie decyzji o zwołaniu posiedzenia RZZK

Wykonawca Dyrektor RCB

MON, we współpracy z MSZ i Dyrektorem RCB

Przewodniczący zespołu Pkt 6 - czynności realizowane przed posiedzeniem RZZK

Dokonanie analizy potrzeb wynikających z sytuacji w odniesieniu do rozwiązań organizacyjno-prawnych zawartych w ustawie o stanie wojennym (…) oraz innych aktach normatywnych, pod kątem konieczności i możliwości zastosowania wybranych rozwiązań w przygotowywanym wniosku Rady Ministrów do rozporządzenia Prezydenta RP – w następujących obszarach:

MON, we współpracy z MSZ, Dyrektorem Rządowego Centrum Bezpieczeństwa oraz:

1. Określenie przyczyn i obszaru, na którym ma być wprowadzony stan wojenny (art. 3 ustawy)

Minister właściwy do spraw wewnętrznych we współpracy z MON

2. W razie konieczności zawieszenie prawa do: 1) strajków pracowniczych i innych form protestu w odniesieniu do określonych kategorii pracowników lub w określonych dziedzinach; 2) strajków i innych niż strajki form akcji protestacyjnych rolników; 3) akcji protestacyjnych studentów organizowanych przez studenckie samorządy, stowarzyszenia lub organizacje (art.19 ustawy) 3. Wprowadzenie (art. 21 ustawy).: – cenzury prewencyjnej środków społecznego przekazu,

Minister właściwy do spraw wewnętrznych, Minister Sprawiedliwości Minister właściwy do spraw łączności, Minister

Część B KPZK str. 107

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ –

kontroli zawartości przesyłek, listów, paczek i przekazów przekazywanych w ramach usług pocztowych o charakterze powszechnym lub usług kurierskich, – kontroli treści korespondencji telekomunikacyjnej i rozmów telefonicznych lub sygnałów przesyłanych w sieciach telekomunikacyjnych, – emisji sygnałów uniemożliwiających nadawanie lub odbiór przekazów radiowych, telewizyjnych lub dokonywanych poprzez urządzenia i sieci telekomunikacyjne, których treść może zwiększyć zagrożenie bezpieczeństwa lub obronności państwa. 4. Zawieszenie prawa do organizowania zgromadzeń, przeprowadzania imprez masowych i zrzeszania się stowarzyszeń, partii politycznych, organizacji i innych form ruchów obywatelskich oraz prowadzenia zbiórek publicznych (art. 22 ustawy). 5. Wprowadzenie nakazów lub zakazów: 1) przebywania lub opuszczania w ustalonym czasie oznaczonych miejsc, obiektów i obszarów; 2) uzyskania zezwolenia organów administracji publicznej na zmianę miejsca pobytu stałego i czasowego; 3) zgłoszenia w ustalonym terminie organom ewidencji ludności lub Policji przybycia do określonej miejscowości; 4) utrwalania przy pomocy środków technicznych wyglądu lub innych cech określonych miejsc, obiektów lub obszarów. Wprowadzenie nakazów/zakazów przebywania, zezwolenia na zmianę miejsca pobytu, ewidencjonowania pobytu (art. 23 ustawy) 6. Wprowadzenie ograniczeń (art. 24 ustawy) w zakresie: – reglamentacji zaopatrzenia ludności w towary konsumpcyjne (Minister właściwy do spraw rolnictwa i do spraw rozwoju wsi) – wolności działalności gospodarczej, poprzez nakazanie okresowego zaniechania prowadzenia działalności gospodarczej określonego rodzaju albo ustanowienie obowiązku uzyskania zezwolenia na rozpoczęcie działalności gospodarczej określonego rodzaju (ministrowie właściwi ze względu na rodzaj prowadzonej działalności) – działalności edukacyjnej (minister właściwy do spraw oświaty i wychowania oraz szkolnictwa wyższego i nauki) – obrotu środkami płatniczymi (Minister Finansów w zakresie działu finanse publiczne). – funkcjonowania systemów łączności oraz działalności telekomunikacyjnej i pocztowej (Minister właściwy do spraw informatyzacji) – prawa posiadania broni palnej, amunicji i materiałów wybuchowych (Minister właściwy do spraw wewnętrznych i spraw administracji) – dostępu do informacji publicznej (Minister właściwy do spraw wewnętrznych i spraw administracji). 7. Nałożenie dodatkowych zadań na przedsiębiorców, wprowadzenie zarządu komisarycznego w przedsiębiorstwach i obowiązku pracy i świadczeń, zajęcie nieruchomości dla Sił Zbrojnych lub obrony państwa (art. 25 ustawy) 8. Wprowadzenie (art. 26 ustawy): – ograniczeń w przewozie osób i rzeczy w transporcie drogowym, kolejowym, lotniczym, morskim i żegludze śródlądowej, – zakazu lotów polskich i obcych statków powietrznych, ruchu polskich i obcych jednostek pływających oraz ruchu pojazdów na drogach publicznych – obowiązku wykonywania przez przewoźników przewozu na potrzeby obronności i bezpieczeństwa państwa – rekwizycji środków transportu na potrzeby obronne państwa (art. 27 ustawy).

właściwy do spraw informatyzacji

9. Zamknięcie/ograniczenie ruchu osobowego i towarowego przez przejścia graniczne oraz wprowadzenie szczególnych zasad wydawania obywatelom polskim i cudzoziemcom dokumentów uprawniających do przekraczania granicy państwowej (art. 28 ustawy).

Minister właściwy do spraw wewnętrznych

MSWiA, Minister Sprawiedliwości

Minister właściwy do spraw wewnętrznych

właściwi ministrowie

Minister właściwy do spraw gospodarki Ministrowie właściwi do spraw: transportu, gospodarki morskiej, żeglugi śródlądowej, wewnętrznych, MON

Część B KPZK str. 108

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ

10. Przygotowanie, na podstawie przeprowadzonej analizy, według pkt 6, projektów: 1) wniosku Rady Ministrów do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o wprowadzenie stanu wojennego, określającego: – przyczyny i obszar, na jakim stan wojenny powinien być wprowadzony – rodzaje ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela – przejście organów władzy publicznej na określone stanowiska kierowania – stany gotowości bojowej Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej – zadania Sił Zbrojnych w czasie stanu wojennego – mianowanie Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych oraz terminu przejęcia przez niego dowodzenia Siłami Zbrojnymi oraz innymi jednostkami organizacyjnymi, podporządkowanymi mu zgodnie z narodowymi planami użycia Sił Zbrojnych do obrony państwa 2) rozporządzenia Rady Ministrów, określającego: – zakres wprowadzanych ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela zawartych w rozporządzeniu Prezydenta RP – uruchomienie systemu kierowania obroną państwa – przejście na wojenne zasady działania organów władzy publicznej – zasady działania organów władzy publicznej w strefie bezpośrednich działań wojennych – zmilitaryzowanie wskazanych/wszystkich jednostek organizacyjnych 3) rozporządzeń właściwych ministrów, określających szczegółowy tryb i sposób stosowania ograniczeń wolności praw człowieka i obywatela

Przedstawienie oceny sytuacji i propozycji rozwiązań na posiedzeniu Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego

Wniesienie projektów przepisów do rozpatrzenia na posiedzeniu Rady Ministrów, z udziałem przedstawiciela Prezydenta RP

10.

Przyjęcie przez Radę Ministrów przedłożonych projektów. Przekazanie Prezydentowi RP wniosku o wprowadzenie stanu wojennego

Prezes Rady Ministrów

11.

Zapewnienie wsparcia w przygotowaniu rozporządzenia Prezydenta RP, stosownie do potrzeb zgłoszonych przez Kancelarię Prezydenta RP

MON

12.

Przekazanie Prezesowi Rady Ministrów podpisanego przez Prezydenta RP rozporządzenia o wprowadzeniu stanu wojennego

Przedstawiciel Kancelarii Prezydenta RP

13.

Podpisanie rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowego trybu, sposobu i zakresu wprowadzanych ograniczeń oraz szczegółowych rozporządzeń właściwych ministrów

Prezes Rady Ministrów, właściwi ministrowie

14.

Publikacja rozporządzeń w Dzienniku Ustaw

Prezes RCL

15.

Przekazanie treści rozporządzeń dot. wprowadzenia stanu wojennego redaktorom naczelnym dzienników ogólnokrajowych oraz nadawcom ogólnokrajowych programów radiowych i telewizyjnych, celem niezwłocznego opublikowania i przekazania komunikatów do publicznej wiadomości

Rzecznik Prasowy Rządu

16.

Przedstawienie Sejmowi RP rozporządzenia Prezydenta RP o wprowadzeniu stanu wojennego

Prezydent RP w ciągu 48 godzin od

MON we współpracy z właściwymi ministrami i Dyrektorem RCB

MON

Część B KPZK str. 109

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ podpisania rozporządzenia 17.

Notyfikacja Sekretarzowi Generalnemu Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy wprowadzenia stanu wojennego na terenie RP

Minister Spraw Zagranicznych

18.

Monitorowanie rozwoju sytuacji i stanu realizacji przyjętych rozwiązań

Szef Głównego Stanowiska Kierowania

Część B KPZK str. 110

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ SPO-8

POSTĘPOWANIE W SYTUACJI TERRORYSTYCZNEGO UPROWADZENIA OBYWATELA POLSKIEGO POZA OBSZAREM RP

Poniższy schemat umożliwia najszybsze i maksymalnie skuteczne działania mające na celu reagowanie organów administracji rządowej w przypadkach terrorystycznego uprowadzenia obywatela (obywateli) Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami kraju. Zakłada najbardziej elastyczne działanie, dostosowane do dynamicznie zmieniających się uwarunkowań charakteryzujących zdarzenia dotyczące uprowadzeń terrorystycznych osób. Organem właściwym do uruchomienia procedury jest z mocy prawa Minister Spraw Zagranicznych. Zgodnie z art. 36 Konstytucji RP, podczas pobytu za granicą obywatel polski ma prawo do opieki ze strony Rzeczypospolitej Polskiej. Działem administracji rządowej sprawy zagraniczne kieruje Minister Spraw Zagranicznych. Zgodnie z ustawą Prawo konsularne, w przypadku wystąpienia zdarzeń mogących powodować zagrożenie dla życia lub bezpieczeństwa obywateli polskich konsul podejmuje działania w celu wsparcia bezpiecznego i sprawnego opuszczenia przez nich zagrożonego obszaru.

Ustawa o działaniach antyterrorystycznych „Art. 19. Minister właściwy do spraw zagranicznych, we współpracy z Ministrem Koordynatorem Służb Specjalnych, jeżeli został powołany, koordynuje działania właściwych służb i organów w przypadku zdarzenia o charakterze terrorystycznym poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, wymierzonego przeciwko obywatelom lub mieniu Rzeczypospolitej Polskiej, z wyłączeniem zdarzeń, o których mowa w ust. 2. (…) 3. Wykonując zadanie, o którym mowa w ust. 1 (…), minister właściwy do spraw zagranicznych (…) może w szczególności żądać od właściwych służb i organów przedstawienia informacji, sprawozdań i wariantów proponowanych rozwiązań, a także konsultowania z nim podejmowanych działań.

Służby i instytucje wchodzące w skład Zespołu działają na podstawie przepisów prawa zawartych w ustawach regulujących ich działania. Podstawa prawna: Ustawa o Radzie Ministrów „Art. 5. W celu wykonania zadań i kompetencji określonych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i ustawach, Prezes Rady Ministrów może w szczególności: 1) wyznaczyć ministrowi zakres spraw, w których minister ten działa z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów;”.

Część B KPZK str. 111

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ

OPCJONALNIE – RZĄDOWY ZESPÓŁ ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO* w celu przygotowania propozycji użycia sił i środków (Art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o zarządzaniu kryzysowym)

PREZES RADY MINISTRÓW upoważnia ministra właściwego do spraw zagranicznych do zapewnienia koordynacji działań organów administracji rządowej oraz ich współdziałania z innymi podmiotami w zakresie spraw związanych z przypadkami uprowadzenia terrorystycznego obywateli Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami kraju

MINISTER SPRAW ZAGRANICZNYCH • działając z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów zawiadamia poszczególne organy administracji rządowej o tym fakcie i o konieczności wzięcia udziału w pracach zespołu pod jego przewodnictwem • uruchamia pracę zespołu, na forum którego udostępniane są informacje i dokumenty umożliwiające wypracowanie rozwiązań, w oparciu o które podejmowane są decyzje • w przypadku konieczności ewakuacji uprowadzonego/uprowadzonych obywateli RP (ewakuacja medyczna, wyjazd z obszarów szczególnie niebezpiecznych, etc.) stosuje się procedurę SPO-11

PRACA ZESPOŁU DO SPRAW UPROWADZEŃ TERRORYSTYCZNYCH OBYWATELI RP POZA GRANICAMI KRAJU * Ta opcja wskazana została, jako możliwa, zgodnie z obowiązującym prawem, w celu uzyskania przez PRM opinii przed upoważnieniem Ministra Spraw Zagranicznych. Należy zauważyć, że możliwa jest sytuacja, kiedy Minister Spraw Zagranicznych upoważniany będzie w chwili zaistnienia opisywanej sytuacji, a nie w chwili obejmowania urzędu.

Część B KPZK str. 112

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ SKŁAD ZESPOŁU DO SPRAW UPROWADZEŃ TERRORYSTYCZNYCH OBYWATELI RP POZA GRANICAMI KRAJU 1. W skład Zespołu wchodzą: 1) przewodniczący – Minister Spraw Zagranicznych, 2) członkowie: a) Minister właściwy do spraw wewnętrznych (lub upoważniony Sekretarz, Podsekretarz Stanu), b) Minister Obrony Narodowej (lub upoważniony Sekretarz, Podsekretarz Stanu), c) Minister – Koordynator służb specjalnych, d) Sekretarz Kolegium do spraw Służb Specjalnych, 3) sekretarz – Dyrektor Departamentu Konsularnego MSZ. 2. W prace Zespołu, w zależności od zaistniałej sytuacji, decyzją przewodniczącego zostaną włączeni: 1) Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, 2) Szef Agencji Wywiadu, 3) Szef Służby Wywiadu Wojskowego, 4) Szef Służby Kontrwywiadu Wojskowego, 5) Komendant Główny Policji, 6) Komendant Główny Straży Granicznej, 7) Dyrektor Rządowego Centrum Bezpieczeństwa, 8) Rzecznik Prasowy MSZ, 9) dyrektor terytorialnie właściwego departamentu MSZ, 10) dyrektor komórki organizacyjnej właściwej do spraw bezpieczeństwa oraz dyrektor komórki organizacyjnej właściwej do spraw zarządzania kryzysowego w MSZ. 3. Osoby włączone do prac Zespołu wskazane w pkt 2, mogą delegować swoich przedstawicieli, których wiedza i kompetencje niezbędne są w zaistniałej sytuacji kryzysowej. 4. W zależności od potrzeb do prac Zespołu dopraszani będą eksperci. 5. Regulamin działania zostanie opracowany przez MSZ po przyjęciu procedury. 6. Obsługę Zespołu zapewni Ministerstwo Spraw Zagranicznych.

Część B KPZK str. 113

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ DZIAŁANIA W PRZYPADKU MASOWEGO NAPŁYWU CUDZOZIEMCÓW NA TERYTORIUM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

SPO-9

I. Cel procedury, koordynator działań, podstawy prawne Cel procedury

Koordynator działań

Określenie procesu przyjęcia cudzoziemców masowo przybyłych na terytorium RP wskutek sytuacji we własnym kraju, którzy deklarują poszukiwanie ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Wejście

Wyjście

Przybycie na terytorium RP cudzoziemców masowo opuszczających kraj pochodzenia z powodu obcej inwazji, wojny, wojny domowej, konfliktów etnicznych lub rażących naruszeń praw człowieka

Pobyt cudzoziemców w miejscach docelowego rozmieszczenia w ramach zapewnienia ochrony na terytorium RP

Minister właściwy do spraw wewnętrznych i spraw administracji publicznej

Uczestnicy – – – – – – – – – – – – – –

Minister właściwy do spraw zagranicznych Minister właściwy do spraw wewnętrznych i administracji publicznej Minister Obrony Narodowej Minister właściwy do spraw zdrowia Minister właściwy do spraw gospodarki Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania Minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego i nauki Minister właściwy do spraw finansów publicznych Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego Szef Agencji Wywiadu Prezes Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych Wojewodowie Dyrektor RCB

Podstawy prawne działań 1) 2)

3) 4) 5) 6) 7)

konwencja dotycząca statusu uchodźców, sporządzona w Genewie dnia 28 lipca 1951 r. dyrektywa Rady 2001/55/WE z dnia 20 lipca 2001 r. w sprawie minimalnych standardów przyznawania tymczasowej ochrony na wypadek masowego napływu wysiedleńców oraz środków wspierających równowagę wysiłków między Państwami Członkowskimi związanych z przyjęciem takich osób wraz z jego następstwami konwencja wykonawcza do Układu z Schengen z dnia 14 czerwca 1985 r. między Rządami Państw Unii Gospodarczej Beneluksu, Republiki Federalnej Niemiec oraz Republiki Francuskiej w sprawie stopniowego znoszenia kontroli na wspólnych granicach rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 206/399 z dnia 9 marca 2016 r. ustanawiające wspólnotowy kodeks zasad regulujących przepływ osób przez granice (kodeks graniczny Schengen) rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 216/1624 z dnia 14 września 2016 r. w sprawie Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej Rozporządzenie Rady (WE) nr 539/2001 z dnia 15 marca 2001 r. wymieniające państwa trzecie, których obywatele muszą posiadać wizy podczas przekraczania granic zewnętrznych, oraz te, których obywatele są zwolnieni z tego wymogu Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 810/2009 z dnia 13 lipca 2009 r. ustanawiające Wspólnotowy Kodeks Część B KPZK str. 114

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ 8) 9) 10) 11) 12) 13) 14) 15) 16) 17) 18) 19) 20) 21) 22) 23) 24) 25) 26) 27) 28)

Wizowy ustawa z dnia 12 października 1990 r. o ochronie granicy państwowej ustawa z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej ustawa z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie ustawa z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej ustawa z dnia 15 czerwca 2012 r. o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ustawa z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin ustawa z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej ustawa z dnia 17 grudnia 2020 r. o rezerwach strategicznych ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy Protokół dotyczący uchodźców, sporządzony w Nowym Jorku w dniu 31 stycznia 1967 r. zarządzenie Nr 67 Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 października 2014 r. w sprawie organizacji i trybu pracy Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego

II. Przebieg działań Lp.

Przedsięwzięcie

Zebranie informacji o zdarzeniu idotychczasowych działaniach zaangażowanych organów

Przygotowanie (we współpracy z innymi uczestnikami procedury) oceny sytuacji, analizy zagrożenia i możliwości przeciwdziałania

Sposób wykonania zadania Pozyskanie informacji od CZK wojewodów, DK MSZ, CZK MON, CZK KG SG, KGP, ABW i innych współdziałających Należy uwzględnić: − rodzaj i skalę oraz przewidywany obszar, na który mogą przybyć cudzoziemcy − sposób i miejsca przekroczenia granicy − warianty postępowania w zależności od przewidywanej liczby osób

Odpowiedzialny

Wykonawca zadania

Dyrektor RCB

Minister właściwy do spraw wewnętrznych, minister właściwy do spraw zagranicznych – we współpracy z Szefem UdSC, Dyrektorem RCB

Szef UdSC, Komendant Główny Straży Granicznej we współpracy z kierującym komórką organizacyjną MSWiA właściwą w sprawach nadzoru nad działalnością Szefa UdSC oraz Straży Granicznej, Dyrektor RCB Część B KPZK str. 115

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ − możliwe działania w celu ograniczenia skali zjawiska − postępowanie w relacjach międzynarodowych (UE) − rekomendacje dla RZZK Rekomendacje powinny się odnosić do: − organizacji przyjęcia i pobytu cudzoziemców na terytorium RP − ewentualnego przywrócenia kontroli granicznej na wewnątrz-unijnych granicach RP − ewentualnego uruchomienia dodatkowych środków finansowych przeznaczonych na pokrycie kosztu organizacji przyjęcia i pobytu cudzoziemców na terytorium RP

Minister właściwy do spraw wewnętrznych, Minister właściwy do spraw administracji publicznej – we współpracy z Dyrektorem RCB

Szef UdSC, Komendant Główny Straży Granicznej, kierownik komórki organizacyjnej MSWiA właściwej w sprawach zarządzania kryzysowego, Dyrektor RCB

Minister właściwy do spraw wewnętrznych we współpracy z Dyrektorem RCB

kierownik komórki organizacyjnej MSWiA właściwej w sprawach zarządzania kryzysowego/Szef Wydziału Polityki Informacyjnej RCB

Przekazanie Przewodniczącemu RZZK wniosków z dokonanej analizy i ewentualnej rekomendacji dla zwołania posiedzenia zespołu

Zorganizowanie i przeprowadzenie posiedzenia Zespołu Zarządzania Kryzysowego w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych/ Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego

według SPO nr 1

Przygotowanie i przywrócenie kontroli granicznej na wewnątrz-unijnych granicach RP – w razie potrzeb

według SPO nr 4 Działanie Komendanta Głównego Straży Granicznej zgodnie z Planem tymczasowego przywrócenia kontroli granicznej na granicach wewnętrznych

Minister właściwy do spraw wewnętrznych

Komendant Główny Straży Granicznej

Przygotowanie Służby Celno-Skarbowej do wzmożonej kontroli celno-skarbowej, w tym na przywróconych wewnątrz-unijnych granicach RP.

Działanie zgodnie z Planem Zarzadzania Kryzysowego Ministra właściwego do spraw finansów publicznych

Minister właściwy do spraw finansów publicznych

Szef Krajowej Administracji Skarbowej

Gospodarze i operatorzy systemów IK

Szef Wydziału Ochrony IK RCB

Minister właściwy do spraw wewnętrznych

kierownik komórki organizacyjnej MSWiA właściwej w sprawach nadzoru nad działalnością Szefa UdSC i Straży Granicznej oraz w sprawach międzynarodowych

Ewentualny przegląd planów i procedur oraz wdrożenie przedsięwzięć mających na celu podniesienie poziomu bezpieczeństwa i ochrony, w tym ochrony infrastruktury krytycznej na terenie kraju

Wystąpienie do właściwych organów Unii Europejskiej z wnioskiem o podjęcie przez Radę Unii Europejskiej decyzji o udzieleniu ochrony czasowej cudzoziemcom na terytorium UE, w tym na terenie Polski

Stosownie do sytuacji RCB przygotowuje i przekazuje rekomendacje w zakresie: − przeglądu systemu bezpieczeństwa − wzmocnienia ochrony − sprawdzenia łączności współdziałania − przekazywania informacji o zagrożeniach Wystąpienie powinno zawierać zapotrzebowanie na uruchomienie finansowania działań krajowych ze środków aktualnie dostępnych funduszy europejskich, w tym środków o których mowa w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) NR 516/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. ustanawiającym Fundusz Azylu, Migracji i Integracji (jeśli krajowe siły i środki okażą się niewystarczające)

Część B KPZK str. 116

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ

Ewentualne przedłożenie Radzie Ministrów projektu rozporządzenia określającego zasady przyjęcia, pobytu i finansowania cudzoziemców w ramach ochrony czasowej

Przyjęcie przez Radę Ministrów rozporządzenia, o którym mowa w pkt. 8.

W rozporządzeniu uwzględnia się: − szczegółowe zasady finansowania ochrony czasowej, limit cudzoziemców, którym można udzielić tej ochrony, okres jej trwania lub warunki zakończenia jej udzielania i sposób udzielania pomocy, − sposób realizacji zadań podejmowanych w ramach ochrony czasowej, uwzględniając w szczególności rodzaj zagrożenia, na które narażeni byli cudzoziemcy przed przybyciem na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, możliwości finansowania tej ochrony oraz zobowiązania wynikające z postanowień umów międzynarodowych wiążących Rzeczpospolitą Polską, − zakres, szczegółowe warunki i sposób wykonywania badań lekarskich i zabiegów sanitarnych ciała i odzieży cudzoziemca, kierując się w szczególności potrzebą zapobiegania rozprzestrzenianiu się chorób zakaźnych. Dodatkowo: można również powierzyć realizację zadań podejmowanych w ramach ochrony czasowej organizacjom pozarządowym, określając zakres powierzanych zadań i okres ich wykonywania, sposób kontroli ich wykonywania oraz sposób finansowania tych zadań, biorąc pod uwagę konieczność zapewnienia cudzoziemcom należytej ochrony. Zastrzeżenie: brak rozporządzenia nie wstrzymuje wykonania zadania zapewnienia pomocy cudzoziemcom poszukującym ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Szef UdSC we współpracy ministrem właściwym do spraw wewnętrznych

poprzez kierownika komórki organizacyjnej MSWiA właściwej w sprawach nadzoru nad działalnością Szefa UdSC

Rada Ministrów

Prezes Rządowego Centrum Legislacji

Część B KPZK str. 117

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ

10.

Uzyskanie dodatkowych środków finansowych na realizację zadań związanych z zapewnieniem ochrony czasowej cudzoziemców

1) zwiększone wydatki związane z wdrożeniem zadań będą ponoszone w ramach następujących części budżetu państwa: − 42., której dysponentem jest Minister Spraw Wewnętrznych − 82., której dysponentem jest minister właściwy do spraw budżetu, finansów publicznych i instytucji finansowych, na sfinansowanie zadań związanych z kształceniem uchodźców w polskim systemie oświaty − 85., której dysponentem jest wojewoda − 83. na sfinansowanie zadań związanych z integracją cudzoziemców realizowanych przez powiaty 2) dopiero w przypadku braku możliwości wygospodarowania środków w ramach własnych budżetów, środki te mogłyby być pozyskane z rezerw celowych (w tym z rezerw przeznaczonych na przeciwdziałanie klęskom żywiołowym i usuwanie ich skutków) oraz rezerwy ogólnej budżetu państwa – postępowanie według SPO nr 2) 3) o uruchomienie tych środków wystąpi Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji

Minister właściwy do spraw wewnętrznych we współpracy z Szefem UdSC/właściwy terytorialnie wojewoda

kierownik komórki organizacyjnej MSWiA wykonującej funkcję dysponenta części 42 budżetu państwa – Sprawy wewnętrzne/właściwy terytorialnie wojewoda

Etap I – zorganizowanie centralnych punktów recepcyjnych, ośrodków dla cudzoziemców oraz obozowisk

11.

W pierwszej kolejności do zapewnienia cudzoziemcom pobytu będą wykorzystane ośrodki dla cudzoziemców administrowane przez Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców oraz obiekty pozyskane w ramach działań własnych Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców

1) weryfikacja dostępności miejsc będących w stałej dyspozycji UdSC w aktualnie funkcjonujących ośrodkach dla cudzoziemców 2) przygotowanie do uruchomienia dodatkowych ośrodków do zakwaterowania 3) w każdym ośrodku zapewnia się cudzoziemcom zakwaterowanie i wyżywienie 4) opieka medyczna zapewniana jest przez Szefa UdSC na podstawie umowy zawartej między UdSC a podmiotem zapewniającym opiekę medyczną

Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców (Szef UdSC) we współpracy z właściwymi terytorialnie wojewodami

Dyrektor Departamentu Pomocy Socjalnej UdSC

Część B KPZK str. 118

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ

12.

13.

Na podstawie dokonanej oceny sytuacji sporządzonej przez MSWiA lub ustaleń z posiedzenia RZZK, minister właściwy do spraw administracji publicznej wnioskuje do wojewodów o wytypowanie obiektów z przeznaczeniem na centralne punkty recepcyjne lub ośrodki dla cudzoziemców, przedstawiając równocześnie wskazówki co do zakresu realizacji zadań związanych z przyjęciem cudzoziemców na terenie województwa oraz sprawuje bieżący nadzór nad wykonywaniem tych zadań, a także współdziała z innymi uczestnikami procedury w celu zapewnienia wojewodzie optymalnych warunków wykonania zadania.

Przygotowanie przez wskazanych wojewodów dodatkowych miejsc do zakwaterowania cudzoziemców poza ośrodkami recepcyjnymi lub ośrodkami dla cudzoziemców będącymi w dyspozycji Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców

5) obsługę tłumaczeń zapewniają: − osoby wyznaczone przez Szefa UdSC − funkcjonariusze/pracownicy Straży Granicznej w zakresie posiadanych możliwości − osoby z listy tłumaczy Straży Granicznej − osoby rekomendowane przez organizacje pozarządowe i organy samorządowe 6) całkowite funkcjonowanie i finansowanie ośrodków oraz wszystkich kosztów pobytu cudzoziemców zapewnia Szef UdSC 1) uzgodnienie z Szefem UdSC: − wymagań, które powinny spełniać obiekty przeznaczone do przyjęcia cudzoziemców (rejony dyslokacji na terenie kraju, aspekty logistyczne, finansowe i w zakresie bezpieczeństwa) − szczegółowego podziału zadań, które realizowaliby wojewodowie na rzecz Szefa UdSC 2) przekazanie wojewodom zaleceń dotyczących wskazania obiektów 3) monitorowanie działań wojewodów i udzielanie im bieżącej pomocy 4) występowanie do ministrów oraz kierowników urzędów centralnych i innych instytucji w sprawach zgłaszanych przez wojewodów 1) we współpracy z organami samorządowymi wskazuje obiekty na punkty recepcyjne i/lub ośrodki (wśród obiektów mogących służyć jako ośrodki dla cudzoziemców bierze się pod uwagę internaty, ośrodki wypoczynkowe, szkoleniowe, schroniska, hotele, itp.) 2) wyposaża obiekty (w przypadku, gdy wskazane obiekty nie będą wyposażone) w niezbędny sprzęt umożliwiający zakwaterowanie, przeprowadzenie badań medycznych, zbiorowe żywienie 3) sporządza wykaz firm (z regionu) świadczących usługi zbiorowego żywienia 4) uzgadnia z Policją i PSP kwestie porządku publicznego i bezpieczeństwa pożarowego

Minister właściwy do spraw administracji publicznej

właściwy terytorialnie wojewoda

kierownik komórki organizacyjnej MSWiA właściwej w sprawach zarządzania kryzysowego

kierownik komórki organizacyjnej UW wyznaczony przez wojewodę

Część B KPZK str. 119

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ

14.

Uruchomienie przez Szefa UdSC (na bazie wytypowanych przez wojewodę obiektów) – centralnych punktów recepcyjnych i/lub ośrodków dla cudzoziemców przekraczających granicę państwową

15.

Zorganizowanie przewozu cudzoziemców ubiegających się o ochronę na terytorium RP z placówek Straży Granicznej bezpośrednio do centralnych punktów recepcyjnych i/lub do ośrodków dla cudzoziemców

16.

Przewóz cudzoziemców z centralnych punktów recepcyjnych do ośrodków dla cudzoziemców/dodatkowo wytypowanych obiektów

5) wyznacza osoby do udzielenia pomocy Szefowi UdSC w procesie przyjęcia cudzoziemców w obiekcie, w przypadku wystąpienia takiej potrzeby 1) Szef UdSC decyduje o uruchomieniu konkretnych obiektów i wyznacza swojego przedstawiciela odpowiedzialnego na miejscu za ich funkcjonowanie, we współpracy z właściwym terytorialnie wojewodą (lub jego upoważnionym przedstawicielem) 2) przedstawiciel Szefa UdSC: − organizuje proces przyjęcia cudzoziemców w obiekcie − odpowiada za zapewnienie im wyżywienia, opieki medycznej i innych niezbędnych potrzeb − zapewnia finansowanie przedsięwzięcia − współpracuje z przedstawicielem wojewody − informuje na bieżąco Dyrektora DPS UdSC o sytuacji i ewentualnych potrzebach 3) zabezpieczenie medyczne jest realizowane przez podmiot zapewniający opiekę medyczną, z którym umowę na świadczenia medyczne zawarł Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców 1) Straż Graniczna zapewnia transport wyłącznie dla cudzoziemców należących do grupy szczególnej troski, o których mowa w ustawie o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium RP (art. 30 ust. 1 pkt 8) 2) w przypadku gdy liczba cudzoziemców ubiegających się o ochronę na terytorium RP będzie większa niż 300 w ciągu doby transport dla osób nie posiadających własnych środków transportu realizuje SG, Policja, PSP, MON 1) transport organizuje Szef UdsC z wykorzystaniem: − własnych środków transportu, − środków transportu podmiotów zewnętrznych, na podstawie zawieranych umów o świadczenie usług. 2) transport osób rannych organizuje Szef UdSC

Szef UdSC, wojewodowie

Dyrektor Departamentu Pomocy Socjalnej UdSC – przedstawiciel Szefa UdSC

KGSG, Szef Urzędu ds. Cudzoziemców

Dyrektor Biura Techniki i Zaopatrzenia KGSG Dyrektor Departamentu Pomocy Socjalnej UdSC

Szef UdSC we współpracy z właściwymi podmiotami

Dyrektor Departamentu Pomocy Socjalnej UdSC

Część B KPZK str. 120

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ

17.

z podmiotem zapewniającym opiekę medyczną dla cudzoziemców na zlecenie Szefa UdSC W przypadku dalszego napływu cudzoziemców oraz braku miejsc w wytypowanych obiektach stałych konieczne będzie zorganizowanie tymczasowego obozowiska lub tymczasowych obozowisk: Miejsce obozowiska wskazuje właściwy terytorialnie wojewoda w uzgodnieniu 1) wskazanie terenu obozowiska z właściwym terytorialnie organem administracji samorządowej 2) wystąpienie z wnioskiem do Ministra Obrony Zapotrzebowanie w szczególności na sprzęt i materiały Narodowej lub ministra właściwego do spraw kwaterunkowe oraz pomoc personelu w wewnętrznych (właściwego kierownika urzędu przygotowaniu terenu obozowiska wojewoda kieruje centralnego kierującego formacją podległą do MON (MSWiA). Realizację zapotrzebowania MSWiA) o pomoc sprzętową i osobową w koordynuje przedstawiciel Szefa UdSC organizacji obozowiska 3) wystąpienie do Prezesa Rady Ministrów o Wniosek jest składany i realizowany według Procedury uruchomienie rezerw strategicznych, stosownie uruchamiania rezerw strategicznych do zidentyfikowanych potrzeb w organizowanym obozowisku: − żywienie w stacjonarnych/polowych wojskowych punktach żywnościowych 4) udzielenie wojewodzie wsparcia sprzętowego, transportowego i osobowego – zgodnie ze − zakwaterowanie w namiotach/kontenerach złożonym wnioskiem wojewody, stosownie do wojskowych możliwości Sił Zbrojnych RP − zabezpieczenie sanitarno-higieniczne – właściwy terytorialnie Wojskowy Ośrodek Medycyny Prewencyjnej

5) udzielenie wojewodzie wsparcia sprzętowego, transportowego i osobowego – zgodnie ze złożonym wnioskiem wojewody, stosownie do możliwości

6) uruchomienie rezerw strategicznych – zgodnie ze złożonym wnioskiem wojewody,

− wydzielenie kontenerów specjalistycznych (mieszkalnych, transportowych, sanitarnych i innych) i namiotów z nagrzewnicami, − wyposażenie w sprzęt przeciwpożarowy, oświetlenie terenu − wyznaczenie personelu do pomocy w przygotowaniu obozowiska − wydzielenie środków transportu 1) możliwe do uzyskania rezerwy w zakresie logistyki (w szczególności żywności, paliw, infrastruktury, środków medycznych) 2) odbiór rezerw przez instytucję wskazaną we wniosku wojewody

Szef UdSC we współpracy z wojewodami/MON/MSWiA/ME/KG PSP /KG Policji/KG SG

właściwy terytorialnie wojewoda

MON

kierownik komórki organizacyjnej UW wyznaczony przez wojewodę

Dowódca Operacyjny RSZ (CZK MON)

KG SG/KG Policji/KG PSP, w zakresie posiadanych możliwości

Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów

Prezes Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych

Część B KPZK str. 121

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ 3) koszty wykorzystania rezerw sfinansowane z budżetu państwa 7) zorganizowanie tymczasowego obozowiska, w tym: a) wygrodzenie terenu, rozstawienie namiotów wieloosobowych, wyposażenie obozowiska w niezbędny sprzęt b) zorganizowanie i zapewnienie wyżywienia c) zorganizowanie służby porządkowo-informacyjnej d) zapewnienie dostaw energii elektrycznej, wody pitnej i usług sanitarno-higienicznych

Szef UdSC upoważniony przedstawiciel Szefa UdSC – według zapotrzebowania kierownika obozowiska i w uzgodnieniu z:

KW PSP/MON/właściwy terytorialnie wojewoda właściwy terytorialnie wojewoda w uzgodnieniu z przedstawicielem Szefa UdSC KG Policji/ KW PSP/KG SG/MSWiA właściwym terytorialnie wojewodą

e) wyznaczenie kierownictwa tymczasowego obozowiska f) zapewnienie prowadzenia obozowiska w zakresie socjalnym, finansowania kosztów zakwaterowania, wyżywienia, opieki medycznej i innych kosztów Zabezpieczenie medyczne: − ambulatorium wojskowe − cywilne okoliczne podmioty lecznicze − ewakuacja medyczna – wojskowy i cywilny sanitarny transport kołowy oraz LPR Pomoc psychologiczna: − ośrodki interwencji kryzysowej (OIK) − kwalifikowany personel (na podstawie wcześniej 8) zapewnienie opieki zdrowotnej i pomocy zawartych porozumień) organizacji pozarządowych, psychologicznej stowarzyszeń, kościołów, organizacji pożytku publicznego i wolontariatu W szczególnych sytuacjach, zwłaszcza w początkowej fazie działań związanych z napływem uchodźców na teren RP, do wsparcia OIK – jako uzupełnienie działań OIK – mogą zostać wykorzystani etatowi psychologowie PSP i Policji (jeżeli nie występuje potrzeba udzielania pomocy psychologicznej w ramach własnej służby) Nadzór nad zapewnieniem opieki zdrowotnej i pomocy 9) nadzór nad zapewnieniem opieki zdrowotnej, psychologicznej oraz nadzór nad zabezpieczeniem pomocy psychologicznej i zabezpieczenia sanitarno-epidemiologicznym, w sytuacji gdy miejsce sanitarno-epidemiologicznego utworzenia obozowiska podlega nadzorowi PIS MSWiA

Szef UdSC

podmiot zapewniający opiekę medyczną, z którym umowę na świadczenia medyczne zawarł Szef UdSC (finansowanie ze środków rezerwy ogólnej budżetu państwa) Szef UdSC, właściwy terytorialnie wojewoda we współpracy z Ministrem właściwym do spraw zdrowia, MON

Minister właściwy do spraw wewnętrznych

kierownik komórki organizacyjnej UW wyznaczony przez wojewodę/zespoły psychologów zorganizowane przez wojewodę, organ administracji samorządowej/właściwy terytorialnie kierownik OIK

kierownik komórki organizacyjnej MSWiA, która sprawuje, w imieniu ministra właściwego do spraw wewnętrznych, nadzór nad podmiotami leczniczymi MSWiA oraz nad PIS MSWiA Część B KPZK str. 122

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ

10) zabezpieczenie miejsc realizacji nauki dla dzieci i młodzieży cudzoziemskiej

1) weryfikacja dostępności wolnych miejsc w szkołach 2) wskazanie miejsc realizacji obowiązku szkolnego i obowiązku nauki 3) zapewnienie miejsc realizacji nauki w obozowiskach 4) przygotowanie szkół na przyjęcie cudzoziemców

11) zorganizowanie zajęć rekreacyjno-sportowych dla dzieci i młodzieży cudzoziemskiej

18.

19.

20. 21.

1) sprawowanie zapobiegawczego oraz bieżącego nadzoru sanitarnego w zakresie przestrzegania wymagań higieniczno-sanitarnych i zdrowotnych 2) monitorowanie sytuacji epidemiologicznej w oparciu o informacje pochodzące od osób Zabezpieczenie sanitarno-epidemiologiczne udzielających świadczeń zdrowotnych w miejscach pobytu cudzoziemców funkcjonujących na przejściach granicznych, ośrodkach pobytowych, tymczasowych obozowiskach 3) podejmowanie działań zapobiegawczych oraz przeciwepidemicznych 1) wykorzystanie doświadczeń i procedur np. PCK w organizacji ośrodków i obozowisk Skoordynowanie wsparcia ze strony organizacji 2) wykorzystanie zasobów kwaterunkowych pozarządowych organizacji 3) pomoc językowa oraz w organizacji i funkcjonowaniu ośrodka/obozowiska Przeprowadzenie czynności kontrolno-rozpoznawczych w zakresie bezpieczeństwa pożarowego w obiektach wytypowanych na ośrodki dla cudzoziemców oraz obozowiska. Zapewnienie bezpieczeństwa pożarowego w miejscach pobytu cudzoziemców Zapewnienie bezpieczeństwa i porządku publicznego podczas zorganizowanego przewozu oraz w miejscach pobytu cudzoziemców

22.

Ochrona granicy państwowej oraz ujawnianie nielegalnie przybywających osób

23.

Dostosowanie działań do Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1624 z dnia 14 września 2016 r. w sprawie Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej

1) przygotowanie i skierowanie do Agencji FRONTEX wniosku o udzielenie wsparcia w formie „szybkiej interwencji” (Rapid Border Intervention – RBI) 2) opracowanie Planu operacyjnego określającego organizację operacji RBI

Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania

właściwy kurator oświaty

Szef UdSC we współpracy z właściwym wojewodą

właściwy wojewoda we współpracy z organizacjami pozarządowymi

Główny Inspektor Sanitarny

właściwe miejscowo organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej; w odniesieniu do obiektów i służb MSWiA – właściwy Państwowy Inspektor Sanitarny MSWiA; w odniesieniu do jednostek i obiektów MON – właściwa terytorialnie Wojskowa Inspekcja Sanitarna/WOMP, we współpracy z zarządzającymi miejscami pobytu cudzoziemców (UdSC, wojewodowie)

właściwy terytorialnie wojewoda

dyrektor wydziału polityki społecznej UW

KG PSP

komendant wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej

KG Policji

komendant wojewódzki Policji

KG SG

komendant oddziału Straży Granicznej

KG SG

Dyrektor Biura Spraw Międzynarodowych KGSG kierownicy jednostek organizacyjnych SG – komendant Oddziału SG/Komendant PSG Część B KPZK str. 123

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ

24.

25.

26.

3) zapewnienie obsługi logistycznej operacji: zorganizowanie transportu, wyżywienia i bazy noclegowej dla funkcjonariuszy-gości oraz opieki nad nimi Skierowanie do właściwych organów państwa objętego sytuacją kryzysową noty dyplomatycznej o natychmiastowe podjęcie działań, które spowodowałyby zmniejszenie (ograniczenie) napływu cudzoziemców na terytorium RP Powiadomienie Wysokiego Komisarza Organizacji Narodów Zjednoczonych do Spraw Uchodźców (UNHCR) o sytuacji, działaniach podjętych przez władze RP i ewentualnych oczekiwaniach na reakcję ONZ i innych organizacji międzynarodowych Realizacja przez Stanowisko Kierowania Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej zadań Międzynarodowego Punktu Kontaktowego w ramach współpracy z ERCC UE, EADRCC NATO i UN OCHA w zakresie ratownictwa i ochrony ludności

Minister właściwy do spraw zagranicznych

KG PSP

Komendant Główny PSP

Etap II – zorganizowanie dalszego pobytu cudzoziemców na terenie kraju

27.

Wskazanie możliwości przyjęcia cudzoziemców na obszarach wytypowanych województw (w internatach, ośrodkach wypoczynkowych, schroniskach i zakładach resocjalizacyjnych będących we właściwości Ministra Sprawiedliwości, itp.) oraz wytypowanie miejsc pobytu na terenie kraju, jeśli nie zostało to ustalone w ramach realizacji zadań określonych w etapie I

28.

Przygotowanie wytypowanych miejsc do przyjęcia cudzoziemców, jeśli nie zostało to ustalone w ramach realizacji zadań określonych w etapie I

29.

Pozyskanie i skierowanie środków zbiorowego transportu drogowego do przewozu cudzoziemców z obozowiska do innych wytypowanych obiektów na terenie województwa, jeśli nie zostało to ustalone w ramach realizacji zadań określonych w etapie I

30.

Zapewnienie bezpieczeństwa zorganizowanego przewozu cudzoziemców oraz porządku publicznego w trakcie pobytu cudzoziemców w wytypowanych obiektach

KG Policji

komendant wojewódzki Policji

31.

Zorganizowanie funkcjonowania obiektu. Zapewnienie warunków socjalno-bytowych dla cudzoziemców w wytypowanym miejscu zakwaterowania

Szef UdSC

upoważniony przedstawiciel Szefa UdSC

32.

Nadzór nad zapewnieniem opieki zdrowotnej (podstawowej opieki zdrowotnej, specjalistycznej pomocy medycznej, leczenia szpitalnego), transportu medycznego, opieki stomatologicznej i pomocy psychologicznej

Minister właściwy do spraw wewnętrznych we współpracy z Szefem UdSC

kierownik komórki organizacyjnej MSWiA, która sprawuje, w imieniu MSWiA, nadzór nad podmiotami leczniczymi MSWiA

33.

Zapewnienie cudzoziemcom przebywającym w wytypowanym miejscu zakwaterowania zabezpieczenia sanitarno-epidemiologicznego

Minister właściwy do spraw administracji publicznej, Wojewoda, Szef UdSC

Szef UdSC/wojewodowie właściwi dla wytypowanych miejsc pobytu

właściwe miejscowo organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej; Główny Inspektor Sanitarny

w odniesieniu do jednostek i obiektów MON – właściwa terytorialnie Wojskowa Inspekcja Sanitarna/WOMP, Część B KPZK str. 124

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ

35.

funkcjonujących na przejściach granicznych, ośrodkach pobytowych, tymczasowych obozowiskach 3) podejmowanie działań zapobiegawczych oraz przeciwepidemicznych Zapewnienie finansowania świadczeń medycznych udzielanych cudzoziemcom przebywającym w wytypowanym obiekcie Skoordynowanie wsparcia ze strony organizacji pozarządowych

36.

Zapewnienie bezpieczeństwa pożarowego w wytypowanych obiektach

37.

Zorganizowanie zajęć rekreacyjno-sportowych dla dzieci i młodzieży przebywających w wytypowanych obiektach

38.

Objęcie dzieci i młodzieży systemem oświaty w publicznych szkołach i placówkach edukacyjnych

1) zabezpieczenie dowozu do szkół, 2) zapewnienie wyprawki szkolnej, 3) zapewnienie podręczników, 4) zapewnienie nauki języka polskiego w szkole, 5) zapewnienie pomocy psychologicznopedagogicznej.

39.

Umożliwienie cudzoziemcom podjęcia i odbywania studiów, studiów doktoranckich i Innych form kształcenia, uczestniczenia w badaniach naukowych i pracach rozwojowych – na zasadach określonych w ustawie Prawo o szkolnictwie wyżsym i nauce

1) uprawnienie cudzoziemców do podejmowania kształcenia na zasadach obowiązujących obywateli polskich 2) procedury uznawania wykształcenia

Minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego i nauki

Dyrektor Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej, rektorzy uczelni

Włączenie w system świadczeń rodzinnych i świadczenia wychowawczego cudzoziemców spełniających niezbędne (ustawowe) kryteria oraz zorganizowanie pomocy dla dzieci cudzoziemców w przypadku niemożności zapewnienia opieki i wychowania przez ich biologicznych rodziców

1) uzyskanie od Szefa UdSC informacji o liczbie i miejscu pobytu cudzoziemców, którym zapewniono ochronę na terytorium RP 2) wydanie zaleceń wojewodom/organom samorządu terytorialnego, co do postępowania w celu ustalenia prawa do świadczeń rodzinnych dla cudzoziemców oraz pomocy pozostawionym bez opieki dzieci cudzoziemców 3) analiza stopnia zabezpieczenia środków w budżetach wojewodów 4) w przypadku niedoborów środków, wnioskowanie do ministra właściwego do spraw budżetu o uzupełnienie budżetów wojewodów o środki na

Minister właściwy do spraw rodziny

Dyrektor Departamentu Polityki Rodzinnej MRPiPS, dyrektor wydziału polityki społecznej UW

34.

40.

we współpracy z zarządzającymi miejscami pobytu cudzoziemców (UdSC, wojewodowie)

Szef UdSC

KG PSP

upoważniony przedstawiciel Szefa UdSC właściwy terytorialnie wojewoda komendant wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej

Szef UdSC we współpracy z właściwym wojewodą

Właściwy wojewoda we współpracy z organizacjami pozarządowymi

minister właściwy do spraw oświaty i wychowania we współpracy z właściwym wojewodą

Część B KPZK str. 125

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ realizację ustawowych zadań gmin 1) wystąpienie z wnioskiem do innych państw UE o przyjęcie cudzoziemców 2) powiadomienie Komisji Europejskiej i Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych do Spraw Uchodźców o przedmiotowym wniosku 3) w przypadku zgody wskazanego państwa, przemieszczenie cudzoziemców do ustalonego miejsca na koszt Polski 4) cudzoziemiec musi wyrazić zgodę na relokację

41.

Ewentualne wystąpienie do właściwych organów Państw Członkowskich UE z wnioskami o przeniesienie osób korzystających z ochrony z Polski do innego Państwa Członkowskiego UE

42.

Rozpoznawanie, zapobieganie i zwalczanie zagrożeń dla bezpieczeństwa wewnętrznego państwa, mogących wystąpić w związku z masowym napływem cudzoziemców na terytorium RP

43.

44.

1) zorganizowanie zespołu komunikacji kryzysowej z udziałem przedstawicieli organów odpowiedzialnych za realizację zadań 2) informowanie opinii społecznej o sytuacji, podejmowanych działaniach oraz konieczności określonego postępowania w danej sytuacji 3) regularne wydawanie komunikatów prasowych Informowanie społeczeństwa o sytuacji oraz i organizowanie konferencji prasowych podjętych działaniach – według SPO-3 4) niezwłoczne dementowanie informacji nieprawdziwych i zapewnienie spójności przekazu medialnego różnych zaangażowanych instytucji 5) przygotowywanie materiałów informacyjnych dla cudzoziemców finansowane ze środków przeznaczonych na organizację przyjęcia cudzoziemców (pozyskanych w trybie określonym w pkt 10) Zapewnienie bieżącego przekazywania informacji między organami administracji publicznej zaangażowanymi w przygotowanie i realizację procedury Przygotowywanie bieżących analiz i ocen sytuacji Monitorowanie przebiegu działań, w szczególności pod względem możliwych zagrożeń bezpieczeństwa na terenie RP

MSWiA we współpracy z Szefem UdSC

Szef Agencji Wywiadu i Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, we współpracy z właściwymi służbami i instytucjami

Minister właściwy do spraw wewnętrznych Właściwy terytorialnie wojewoda

Rzecznik prasowy Ministra właściwego do spraw wewnętrznych, Szef Wydziału Polityki Informacyjnej RCB Rzecznik prasowy wojewody

Dyrektor RCB, we współpracy z zaangażowanymi organami administracji publicznej

Część B KPZK str. 126

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ III. Postanowienia końcowe Wskazani w procedurze wykonawcy uwzględnią w swoich planach zarządzania kryzysowego szczegółowe sposoby i metody realizacji własnych przedsięwzięć. IV. Ograniczenie w stosowaniu procedury W sytuacji, kiedy cudzoziemiec przebywający na terytorium Polski nielegalnie nie będzie zgłaszał chęci ubiegania się o ochronę międzynarodową, na podstawie przepisów ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, zostanie zatrzymany i będzie oczekiwał na wydalenie z terytorium RP w jednym ze strzeżonych ośrodków dla cudzoziemców będących w dyspozycji Straży Granicznej, w którym zostanie umieszczony na podstawie postanowienia sądu. Wobec cudzoziemca mogą zostać również zastosowane alternatywne środki przewidziane w art. 398 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, tj. zobowiązanie cudzoziemca do: − zgłaszania się w określonych odstępach czasu do organu Straży Granicznej wskazanego w postanowieniu; − wpłaty zabezpieczenia pieniężnego w wysokości określonej w postanowieniu, nie niższej niż dwukrotność minimalnego wynagrodzenia przewidzianego w przepisach o minimalnym wynagrodzeniu za pracę; − przekazania dokumentu podróży do depozytu organowi wskazanemu w postanowieniu; − zamieszkiwania w miejscu wyznaczonym w postanowieniu do czasu wykonania decyzji o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu. Przedstawiony w procedurze schemat dotyczy postępowania w przypadku napływu cudzoziemców, którzy złożyli wniosek o ochronę międzynarodową na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Brak jest szczególnych rozwiązań prawnych regulujących organizację i finansowanie pomocy socjalnej oraz medycznej dla cudzoziemców, którzy nie złożą wniosku o ochronę międzynarodową. V. Słownik pojęć Ośrodek recepcyjny – ośrodek recepcyjny Urzędu do Spraw Cudzoziemców odpowiadający za przyjęcie, rejestrację, przeprowadzenie badań medycznych oraz innych czynności administracyjnych wobec nowoprzybyłych cudzoziemców ubiegających się o nadanie statusu uchodźcy. Urząd do Spraw Cudzoziemców prowadzi 2 ośrodki recepcyjne – w Białej Podlaskiej oraz Dębaku. Ośrodek dla cudzoziemców – obiekty przeznaczone na funkcjonowanie ośrodków dla cudzoziemców w celach zapewnienia zakwaterowania, wyżywienia i opieki medycznej do czasu zakończenia procedury o nadanie statusu uchodźcy, będące w aktualnej dyspozycji Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców, bądź utworzone na te potrzeby w obiektach wskazanych przez wojewodów bądź przez inne organy administracji samorządowej/rządowej. Za zakwaterowanie w ośrodku dla cudzoziemców uważa się również stałe zakwaterowanie w hotelach, hostelach i innych obiektach komercyjnych. Centralny Punkt Recepcyjny – obiekt/ośrodek utworzony w sytuacji nagłego napływu cudzoziemców do Polski w infrastrukturze wskazanej przez właściwego terytorialnie wojewodę w sytuacji braku możliwości zapewnienia zakwaterowania w ośrodkach dla cudzoziemców, w celu wypełniania zadań określonych dla ośrodka recepcyjnego. Obozowisko – (ośrodek krótkotrwałego zakwaterowania) obozowisko założone w sytuacji nagłego napływu cudzoziemców do Polski w celu zapewnienia podstawowego zakwaterowania dla cudzoziemców; powinno być tworzone w ostateczności – w sytuacji wyczerpania wszelkich innych zasobów kwaterunkowych o charakterze trwałym (hotele, hostele, ośrodki etc.). Podmiot zapewniający opiekę medyczną – podmiot wyłoniony przez Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców w postępowaniu na zapewnienie opieki medycznej cudzoziemcom ubiegającym się o nadanie statusu uchodźcy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Część B KPZK str. 127

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ

WSPÓŁPRACA MIĘDZY ADMINISTRACJĄ PUBLICZNĄ A WŁAŚCICIELAMI ORAZ POSIADACZAMI SAMOISTNYMI I ZALEŻNYMI OBIEKTÓW, INSTALACJI LUB URZĄDZEŃ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ W ZAKRESIE JEJ OCHRONY

SPO-10

I. Cel procedury, koordynator, podstawy prawne Cel procedury

Koordynator działań

Określenie sposobu współpracy w czasie sytuacji kryzysowej mogącej stanowić zagrożenie dla infrastruktury krytycznej oraz będącej skutkiem zakłócenia funkcjonowania IK

Wejście Wystąpienie sytuacji kryzysowej, w związku z którą konieczna jest współpraca pomiędzy administracją a operatorami IK

Minister właściwy dla rodzaju sytuacji kryzysowej

Wyjście

Zakończenie sytuacji kryzysowej

Uczestnicy – Minister odpowiedzialny za dany system infrastruktury krytycznej* – Właściciele oraz posiadacze samoistni i zależni obiektów, instalacji lub urządzeń infrastruktury krytycznej (dalej: „operatorzy IK”) – Szef ABW – Wojewoda – Dyrektor RCB – Minister – Koordynator służb specjalnych – Inne niezbędne podmioty Podstawy prawne działań

1) 2) 3) 4) 5)

ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym ustawa z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów ustawa z dnia 4 września 1997 r. działach administracji rządowej ustawa z dnia 10 czerwca 2016 r. o działaniach antyterrorystycznych ustawa z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia

II. Przebieg działań Lp.

Przedsięwzięcie

Wykonawca

Etap przygotowawczy 1.

Aktualizowanie listy z danymi kontaktowymi osób odpowiedzialnych za utrzymywanie kontaktów z podmiotami właściwymi w zakresie ochrony infrastruktury krytycznej, o których mowa w art. 6 ust. 5a ustawy o zarządzaniu kryzysowym oraz przekazywanie jej do CZK funkcjonujących w ministerstwach i urzędach centralnych oraz WCZK

Dyrektor RCB

Część B KPZK str. 128

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ 2.

Aktualizowanie listy z danymi kontaktowymi CZK ministerstw i urzędów centralnych oraz WCZK i przekazywanie jej osobom, o których mowa w art. 6 ust. 5a ustawy o zarządzaniu kryzysowym

Wyznaczenie osób odpowiedzialnych za: 1) wymianę informacji z operatorami IK, a także pomiędzy instytucjami zaangażowanymi w rozwiązywanie sytuacji kryzysowej 2) wymianę informacji wewnątrz instytucji

Cykliczna weryfikacja i ewentualna aktualizacja bazy teleadresowej punktów kontaktowych oraz sprawdzenie działania przewidzianych środków łączności (ewentualnie innych znanych lub wykorzystywanych)

Dyrektor RCB – Minister odpowiedzialny za dany system infrastruktury krytycznej – Minister właściwy dla rodzaju sytuacji kryzysowej – Minister – Koordynator służb specjalnych – Dyrektor RCB – Szef ABW - wojewoda – Minister odpowiedzialny za dany system infrastruktury krytycznej – Minister właściwy dla rodzaju sytuacji kryzysowej – Dyrektor RCB – Szef ABW – wojewoda

Działanie w sytuacji kryzysowej

Uzyskanie i zebranie informacji o rozwoju sytuacji kryzysowej i dotychczasowych działaniach właściwych służb

Przygotowanie oceny sytuacji wraz z prognozą rozwoju

– Dyrektor RCB – Minister właściwy dla rodzaju sytuacji kryzysowej we współpracy z ministrami odpowiedzialnymi za systemy IK oraz operatorami IK Minister właściwy dla rodzaju sytuacji kryzysowej, we współpracy z ministrami odpowiedzialnymi za systemy infrastruktury krytycznej oraz operatorami IK

Część B KPZK str. 129

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ

Monitorowanie rozwoju sytuacji i przebiegu działań podjętych przez podmioty zaangażowane oraz bieżąca wymiana informacji

Minister właściwy dla rodzaju sytuacji kryzysowej, we współpracy z ministrami odpowiedzialnymi za systemy infrastruktury krytycznej oraz operatorami IK

W przypadku podjęcia informacji o możliwości wystąpienia sytuacji kryzysowej będącej skutkiem zdarzenia o charakterze terrorystycznym, zagrażającego infrastrukturze krytycznej, wydawanie poleceń organom i podmiotom zagrożonym tymi działaniami oraz przekazywanie im niezbędnych informacji służących przeciwdziałaniu zagrożeniom

Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego

Informowanie Ministra Koordynatora Służb Specjalnych o działaniach podjętych w pkt. 4.

Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego

*Minister odpowiedzialny za system IK oznacza ministra, o którym mowa w art. 5b ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym i wskazanego w Narodowym Programie Ochrony Infrastruktury Krytycznej. III. Postanowienia końcowe – zadania głównych uczestników ochrony IK ▪ należy uwzględnić zadanie wprowadzone artykułem 33 ustawy z dnia 10 czerwca 2016 r. o działaniach antyterrorystycznych (Dz.U. z 2016 roku, poz. 904) dotyczące obowiązku wpisania obiektów wchodzących w skład infrastruktury krytycznej do wykazu obiektów określonych w art. 5 ustawy o ochronie osób i mienia (Dz.U. z 2016 r., poz. 1432, z późn. zm.) Rządowe Centrum Bezpieczeństwa: ▪ realizacja zadań planistycznych i programowych z zakresu ochrony infrastruktury krytycznej oraz europejskiej infrastruktury krytycznej, w tym opracowywanie i aktualizacja załącznika funkcjonalnego do Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego dotyczącego ochrony infrastruktury krytycznej, a także współpraca, jako krajowy punkt kontaktowy, z instytucjami Unii Europejskiej i Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego oraz ich krajami członkowskimi w zakresie ochrony infrastruktury krytycznej; ▪ budowanie, utrzymywanie i rozwijanie sieci wymiany informacji pomiędzy uczestnikami Narodowego Programu Ochrony Infrastruktury Krytycznej; ▪ wsparcie w identyfikacji i ocenie skutków potencjalnych efektów kaskadowych; ▪ wsparcie bezpośrednich kontaktów między podmiotami zaangażowanymi w reagowanie na sytuację kryzysową; ▪ zatwierdzanie planów ochrony infrastruktury krytycznej. Minister odpowiedzialny za system IK: ▪ dokonywanie ad hoc, na potrzeby reagowania oceny ryzyka zakłócenia funkcjonowania systemu IK, wywołanego zniszczeniem lub zakłóceniem funkcjonowania pojedynczej IK; ▪ współpraca z organami, w kompetencji których znajdują się sprawy dotyczące części składowych (elementów) systemu IK, niebędących bezpośrednio we właściwości gospodarza; ▪ udzielanie wsparcia merytorycznego ministrowi właściwemu dla rodzaju sytuacji kryzysowej ▪ współpraca z operatorami infrastruktury krytycznej w zakresie jej ochrony, animowanie tej współpracy i jej podtrzymywanie; ▪ współpraca z RCB w zakresie wsparcia w identyfikacji IK oraz wdrażaniu i aktualizacji NPOIK.

Część B KPZK str. 130

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ Operator IK: ▪ przygotowanie i wdrażanie, stosownie do przewidywanych zagrożeń, planów ochrony infrastruktury krytycznej oraz utrzymywania własnych systemów rezerwowych zapewniających bezpieczeństwo i podtrzymujących funkcjonowanie tej infrastruktury do czasu jej pełnego odtworzenia; ▪ dostarczanie administracji publicznej i innym operatorom IK wiedzy na temat zależności i współzależności pomiędzy własną IK, a IK funkcjonującą w innych sektorach gospodarki; ▪ przekazywanie przez właścicieli oraz posiadaczy obiektów, instalacji lub urządzeń infrastruktury krytycznej informacji o zidentyfikowanych zagrożeniach dla zarządzanej przez nich infrastruktury; ▪ przekazywanie informacji o spodziewanym lub zaobserwowanym zwiększeniu zapotrzebowania na usługi lub produkty dostarczane przez operatorów; ▪ wsparcie administracji publicznej (na wszystkich poziomach) wiedzą ekspercką dotyczącą funkcjonowania IK w procesie planowania na wypadek wystąpienia sytuacji kryzysowej; ▪ wymiana informacji na temat zagrożeń z właściwymi organami administracji publicznej i innymi operatorami IK; ▪ niezwłoczne przekazywanie Szefowi Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, będących w ich posiadaniu informacji dotyczących zagrożeń o charakterze terrorystycznym dla infrastruktury krytycznej, a także działań, które mogą prowadzić do zagrożenia życia lub zdrowia ludzi, mienia w znacznych rozmiarach, dziedzictwa narodowego lub środowiska naturalnego. Wojewoda: ▪ koordynowanie wykonania zadań z zakresu ochrony infrastruktury krytycznej, wynikających z faktu jej lokalizacji na terytorium województwa, w tym ujęcie tych zadań w planach zarządzania kryzysowego; ▪ gromadzenie i przetwarzanie informacji dotyczących infrastruktury krytycznej zlokalizowanej na terenie województwa; ▪ przekazywanie, jeżeli istnieje potrzeba wynikająca z wojewódzkiego planu zarządzania kryzysowego, niezbędnej informacji o infrastrukturze krytycznej na terenie województwa właściwemu organowi administracji publicznej działającemu na tym terenie; ▪ przekazywanie operatorom informacji dotyczących zagrożeń dla infrastruktury krytycznej; ▪ współpraca z samorządem wojewódzkim, powiatowym i gminnym w realizacji zadań z zakresu zarządzania kryzysowego i planowania cywilnego, wynikających z kompetencji samorządu województwa; ▪ współpraca z operatorami IK i podmiotami właściwymi w sprawach ochrony IK w celu zakończenia działań związanych z sytuacją kryzysową lub ograniczeniem jej skutków; Szef ABW W przypadku podjęcia informacji o możliwości wystąpienia sytuacji kryzysowej będącej skutkiem zdarzenia o charakterze terrorystycznym, zagrażającego infrastrukturze krytycznej, może wydawać polecenia organom i podmiotom zagrożonym tymi działaniami oraz przekazywać im niezbędne informacje służące przeciwdziałaniu zagrożeniom. Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego o podjętych działaniach informuje Ministra Koordynatora Służb Specjalnych.

Część B KPZK str. 131

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ

ORGANIZACJA EWAKUACJI OBYWATELI POLSKICH SPOZA GRANIC KRAJU

SPO-11

I. Cel procedury, koordynator działań, podstawy prawne Cel procedury

Koordynator działań

Określenie procesu organizacji ewakuacji osób zagrożonych zza granicy do Polski

Wejście

Wyjście

Wystąpienie sytuacji kryzysowej poza granicami kraju, w związku z którą konieczne jest udzielenie pomocy obywatelom polskim oraz obywatelom innych państw będących członkami ich rodzin, w tym ewakuacja zagrożonych osób do

Przyjęcie osób ewakuowanych w miejscu bezpiecznym i/lub w kraju

Minister właściwy do spraw zagranicznych – w zakresie organizacji ewakuacji poza granicami kraju Minister właściwy do spraw wewnętrznych i spraw administracji publicznej – w zakresie przyjęcia i/lub pobytu na terenie RP osób ewakuowanych

Uczestnicy – – – – – – – – – – – – – – – –

Minister właściwy do spraw gospodarki Minister właściwy do spraw budżetu Minister właściwy do spraw transportu Minister Obrony Narodowej Minister właściwy do spraw wewnętrznych i spraw administracji publicznej Minister właściwy do spraw zagranicznych Minister właściwy do spraw zdrowia Minister właściwy do spraw energii Minister właściwy do spraw turystyki Minister – Koordynator służb specjalnych Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego Szef Agencji Wywiadu Szef Służby Kontrwywiadu Wojskowego Szef Służby Wywiadu Wojskowego Wojewoda Dyrektor Rządowego Centrum Bezpieczeństwa

Podstawy prawne działań 1) decyzja Rady z dnia 1 grudnia 2009 r. ustanawiająca środki wykonawcze do decyzji Rady Europejskiej w sprawie sprawowania prezydencji Rady oraz dotycząca przewodnictwa w organach przygotowawczych Rady. Ustanowienie Grupy Roboczej do spraw Konsularnych (COCON) 2) dyrektywa Rady (UE) 2015/637 z dnia 20 kwietnia 2015 r. w sprawie środków koordynacji i współpracy mających ułatwić ochronę konsularną niereprezentowanych obywateli Unii w państwach trzecich oraz uchylająca decyzję 95/553/WE 3) ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym 4) ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie 5) ustawa z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej

Część B KPZK str. 132

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ 6) ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa 7) ustawa z dnia 21 stycznia 2021 r. o służbie zagranicznej 8) ustawa z dnia 25 czerwca 2015 r. Prawo konsularne 9) ustawa z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu 10) ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych 11) ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej 12) ustawa z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym 13) ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej 14) ustawa z dnia 26 stycznia 1984 r. Prawo prasowe 15) ustawa z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne 16) ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe 17) ustawa z dnia 3 lipca 2002 r. Prawo lotnicze 18) ustawa z dnia 17 gudnia 2020 r. o rezerwach strategicznych 19) ustawa z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym 20) ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej 21) ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych, 22) ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi 23) ustawa z dnia 9 czerwca 2006 r. o służbie Kontrwywiadu Wojskowego i Służbie Wywiadu Wojskowego 24) zarządzenie Nr 67 Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 października 2014 r. w sprawie organizacji i trybu pracy Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego

miejsca bezpiecznego

II. Przebieg działań Lp.

Przedsięwzięcie

Sposób wykonania zadania

Odpowiedzialny

Wykonawca zadania

Minister właściwy do spraw zagranicznych

Departament Konsularny Ministerstwa Spraw Zagranicznych

Etap przygotowawczy 1.

Uzyskanie informacji o rozwoju sytuacji kryzysowej i dotychczasowych działaniach polskich służb dyplomatyczno-konsularnych

Informacje uzyskuje Ministerstwo Spraw Zagranicznych, głównie od właściwego terytorialnie przedstawicielstwa dyplomatycznego lub Agencji Wywiadu/Służby Wywiadu Wojskowego

Szef Agencji Wywiadu Szef Służby Wywiadu Wojskowego

Część B KPZK str. 133

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ

Przygotowanie analizy zagrożenia i możliwości przeciwdziałania

Należy uwzględnić: − rodzaj, skalę oraz przewidywany zasięg terytorialny zagrożenia − liczbę osób wymagających pomocy (obywateli polskich, państw UE i pozostałych) oraz ich stan zdrowia − możliwości przeciwdziałania z wykorzystaniem środków dostępnych na miejscu (personel miejscowy placówki, stan finansów placówki, dotychczas wykonane i planowane czynności) − międzynarodowe uwarunkowania dotychczasowych i możliwych działań − ewentualność wysłania personelu z kraju, zwiększenia budżetu na opiekę konsularną, określenia zakresu pomocy − potrzebę zwołania posiedzenia Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego, stosownie do sytuacji − wybór najlepszego środka transportu i sposobu ewakuacji (wsparcie bezpiecznego wyjazdu lokalnymi komercyjnymi środkami transportu, wykorzystanie zasobów innych państw, zapewnienie krajowego transportu cywilnego, zapewnienie transportu wojskowego), stosownie do sytuacji

Minister właściwy do spraw zagranicznych

Departament Konsularny MSZ

W procesie przygotowania analizy zagrożenia i możliwości przeciwdziałania skutkom tego zagrożenia np. poprzez zorganizowanie ewakuacji, Minister Spraw Zagranicznych uwzględnia konieczność kontrwywiadowczego i fizycznego zabezpieczenia przedsięwzięcia, jego wykonawców i osób przewidzianych do ewakuacji. Czynności realizowane przez służby specjalne koordynuje osoba, której Prezes Rady Ministrów powierzył koordynację i nadzór nad działalnością służb specjalnych

Minister – Koordynator służb specjalnych

Szef AW, Szef SWW Szef ABW, Szef SKW

Przekazanie Prezesowi Rady Ministrów-Przewodniczącemu Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego wniosków z dokonanej analizy, w celu rozpatrzenia zasadności i możliwości ewakuacji osób zza granicy do miejsca bezpiecznego lub bezpośrednio do kraju

Minister właściwy do spraw zagranicznych Dyrektor RCB-Sekretarz RZZK

Zwołanie posiedzenia RZZK. Analiza sytuacji. Decyzja Prezesa Rady Ministrów o przeprowadzeniu ewakuacji

Prezes Rady Ministrów-Przewodniczący RZZK

Uzgodnienie z krajowymi organami współdziałającymi szczegółowego sposobu realizacji przedsięwzięcia

Zgodnie z właściwością: Minister właściwy do spraw zagranicznych Minister właściwy do spraw wewnętrznych

4. Wariant I

Część B KPZK str. 134

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ

Wariant II

Przygotowanie wniosku o przeprowadzenie ewakuacji. Przedstawienie koncepcji ewakuacji oraz potrzeb krajowym organom współdziałającym. Przedłożenie wniosku Prezesowi Rady Ministrów Decyzja Prezesa Rady Ministrów o przeprowadzeniu ewakuacji Uzgodnienie z krajowymi organami współdziałającymi szczegółowego sposobu realizacji przedsięwzięcia

Wariant III

W przypadku wystąpienia nagłego zagrożenia dla bezpieczeństwa obywateli polskich decyzję o ewakuacji podejmuje Minister Spraw Zagranicznych w uzgodnieniu z Ministrem Obrony Narodowej oraz Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji. O podjętych działaniach informuje Prezesa Rady Ministrów oraz uzgadnia przedsięwzięcia z ministrami zaangażowanymi w proces przeprowadzenia ewakuacji

Zgodnie z właściwością: Minister właściwy do spraw zagranicznych Minister właściwy do spraw wewnętrznych Prezes Rady Ministrów Zgodnie z właściwością: Minister właściwy do spraw zagranicznych Minister właściwy do spraw wewnętrznych Zgodnie z właściwością: Minister właściwy do spraw zagranicznych, Minister właściwy do spraw wewnętrznych

Zorganizowanie i przeprowadzenie ewakuacji zagrożonych osób zza granicy do miejsca bezpiecznego – koordynuje Minister Spraw Zagranicznych

Uzyskanie dodatkowych środków finansowych na zorganizowanie i przeprowadzenie ewakuacji

1) w pierwszej kolejności zwiększone wydatki będą ponoszone z części budżetu państwa, której dysponentem jest Minister Spraw Zagranicznych; 2) w przypadku niewystarczających własnych środków, Minister Spraw Zagranicznych postępuje według SPO-2; 3) w przypadku konieczności zapewnienia transportu przez polskiego przewoźnika lotniczego/ cywilnego (Polskie Linie Lotnicze LOT) z zagrożonego obszaru do miejsca bezpiecznego – z wnioskiem o podział rezerw celowych/rezerwy ogólnej wystąpi Minister Spraw Zagranicznych – postępowanie według SPO-2; 4) w przypadku konieczności zapewnienia lotniczego transportu wojskowego z zagrożonego obszaru do miejsca bezpiecznego – z wnioskiem o podział rezerw celowych/rezerwy ogólnej wystąpi Minister Obrony Narodowej w porozumieniu z Ministrem Spraw Zagranicznych – postępowanie według SPO-2; 5) w przypadku konieczności zapewnienia transportu kolejowego z zagrożonego obszaru do miejsca bezpiecznego – z wnioskiem o podział rezerw celowych/rezerwy ogólnej wystąpi Minister właściwy do spraw transportu w porozumieniu z Ministrem Spraw

Minister właściwy do spraw zagranicznych

kierownik komórki organizacyjnej MSZ wykonującej funkcję dysponenta części 45 budżetu państwa – sprawy zagraniczne

Minister właściwy do spraw budżetu

Przedstawiciel ministra właściwego do spraw budżetu

Minister Obrony Narodowej

Przedstawiciel ministra obrony narodowej

Minister właściwy do spraw transportu

Przedstawiciel ministra właściwego do spraw transportu

Część B KPZK str. 135

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ Zagranicznych – postępowanie według SPO-2.

Prowadzenie rozpoznania sytuacji, ze szczególnym ukierunkowaniem na stwierdzone i prognozowane zagrożenia dla bezpieczeństwa obywateli polskich znajdujących się w rejonie zaistniałej sytuacji kryzysowej i przekazywanie bieżących danych do Ministerstwa Spraw Zagranicznych.

Szef Agencji Wywiadu Szef Służby Wywiadu Wojskowego Główny Inspektor Sanitarny (zagrożenie epidemiczne) Minister właściwy do spraw gospodarki (sytuacja polskich przedsiębiorców funkcjonujących w rejonie kryzysu)

Zbieranie informacji o sytuacji, ich analizowanie, opracowywanie i przekazywanie krajowym organom współdziałającym oraz zainteresowanym państwom/organizacjom międzynarodowym Uzyskiwanie informacji o sytuacji od krajowych punktów kontaktowych (m.in. Minister Zdrowia-GIS, MSWiA-KG PSP) funkcjonujących w międzynarodowym systemie monitoringu oraz Krajowego Centrum Zarządzania Kryzysowego w RCB 7.

Utrzymywanie kontaktu i uzgodnienie trybu postępowania z właściwymi władzami państwa, na terenie którego znajdują się zagrożone osoby Uzgodnienie sposobu postępowania podczas spotkania grupy roboczej do spraw konsularnych COCON państw Unii Europejskiej Wymiana informacji w ramach Lokalnej Współpracy Konsularnej Pozyskanie lokalnych środków transportu do przewozu zagrożonych osób do tymczasowego miejsca pobytu (miejsc zbiórki) Uzgodnienie z przedstawicielami ministrów (kierowników urzędów centralnych) zaangażowanych w przeprowadzenie ewakuacji szczegółowego zakresu zadań do wykonania Przygotowane w MSZ komunikaty są przekazywane za pośrednictwem: − stron internetowych MSZ − stron internetowych innych urzędów centralnych Uruchomienie procesu informowania obywateli polskich − możliwości komunikacyjnych systemu rejestracji znajdujących się na terenie obcego kraju o planowanych podróży „Odyseusz” działaniach (sposobach pomocy, miejscach zbiórek, − operatorów telefonii komórkowej (art. 176-177 ustawy środkach transportu, trybie ewakuacji, planach prawo telekomunikacyjne) dotyczących zakwaterowania, opieki medycznej, itd. po − polskich nadawców radiowo-telewizyjnych emitujących dotarciu do Polski) sygnał na terenie obcego kraju (art. 34 ustawy prawo prasowe) − zagranicznych nadawców radiowo-telewizyjnych właściwych dla obcego kraju/regionu (według

Kierownicy komórek organizacyjnych MSZ Minister właściwy do spraw zagranicznych

Minister właściwy do spraw zagranicznych, we współpracy z ministrem właściwym do spraw informatyzacji ministrem właściwym do spraw wewnętrznych

Przedstawiciele ministrów (kierowników urzędów centralnych)

Departament Konsularny MSZ

kierownik komórki organizacyjnej MSWiA właściwej w sprawach zarządzania kryzysowego

Część B KPZK str. 136

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ uzgodnień)

− polskich placówek dyplomatycznych i konsularnych 9.

Przekazanie do ABW szczegółowych informacji o planowanej ewakuacji pod kątem możliwych zagrożeń ekstremistycznych, terrorystycznych lub przestępczych oraz przekazanie przez ABW do Ministerstwa Spraw Zagranicznych informacji dotyczącej potencjalnych zagrożeń

10.

Informowanie rodzin znajdujących się w Polsce o sytuacji i podjętych działaniach

11.

Informowanie społeczeństwa polskiego o sytuacji i podjętych działaniach

12.

13.

14.

Wsparcie bezpiecznego opuszczenia zagrożonego obszaru przez obywateli polskich na własną rękę komercyjnymi środkami transportu w przypadku ich dostępności

W przypadku nieznacznej liczby zagrożonych obywateli polskich i/lub lepszych możliwości ewakuacyjnych państw członkowskich UE, bądź innych – wsparcie ewakuacji obywateli polskich wraz z obywatelami tych państw, Zastosowanie procedur Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności, w szczególności możliwości współfinansowania (do 75%) kosztów krajowych związanych z transportem i czynnościami operacyjnymi wykonywanymi na miejscu katastrofy w ramach pomocy koordynowanej przez ERCC.

W przypadku braku możliwości opuszczenia zagrożonego obszaru środkami komercyjnymi, przygotowanie i skierowanie środków transportu lotniczego do przewozu zagrożonych osób

1) Tryb z wykorzystaniem polskiego przewoźnika lotniczego (PLL LOT): a) MSZ występuje z wnioskiem do Kancelarii Prezesa Rady Ministrów (KPRM) o odpłatne udostępnienie statku powietrznego przez polskiego przewoźnika lotniczego b) KPRM nakłada na przewoźnika obowiązek udostępnienia statku powietrznego i zawarcia umowy przewozowej c) KPRM przy wsparciu MSZ prowadzi negocjacje i podpisuje umowę z przewoźnikiem, określając szczegółowe warunki wykonania usługi, w tym: liczbę osób do ewakuacji, punkty zbiórki, terminy realizacji, miejsca startu i lądowania,

Minister właściwy do spraw zagranicznych Szef ABW Minister właściwy do spraw zagranicznych

Departament Konsularny MSZ we współpracy z ABW

Departament Konsularny MSZ Rzecznik prasowy MSZ

Minister właściwy do spraw zagranicznych Minister właściwy do spraw turystyki Minister właściwy do spraw zagranicznych

Departament Konsularny MSZ

Minister właściwy do spraw turystyki Minister właściwy do spraw zagranicznych Szef KPRM Minister właściwy do spraw zagranicznych

Przedstawiciel KPRM Departament Konsularny MSZ

Część B KPZK str. 137

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ

15.

Wybór sposobu ewakuacji lotniczej oraz zabezpieczenie przelotu

warunki bezpieczeństwa przelotu 2) Tryb z wykorzystaniem wojskowego transportu lotniczego: a) wariant A) − MSZ wnioskuje do MON o ustalenie dostępności i możliwości użycia krajowych wojskowych środków transportu, określając liczbę osób do ewakuacji, punkty zbiórki oraz optymalny termin realizacji − MON decyduje o skierowaniu na potrzeby ewakuacji wojskowych środków transportu, na zasadach określonych ustawą o zasadach użycia lub pobytu SZ RP poza granicami państwa − spełnienie formalności związanych z wykorzystaniem przestrzeni powietrznej zapewnia MON b) wariant B) Wystąpienie do dowódcy jednostki transportu lotniczego HAW (NATO) o udostępnienie transportu lotniczego w ramach pakietu „polskich godzin lotu” do przewozu zagrożonych osób do Polski – w ramach Programu Strategic Airlift Capability SAC. c) wariant C) Wykorzystanie środków transportu lotniczego w ramach Programu Strategicznego Transportu Lotniczego SALIS NATO-PDP (Strategic Airlift Interim Solution). 1) rozważenie przeprowadzenia ewakuacji w dwóch fazach: − faza I – z miejsca zagrożonego do najbliższego bezpiecznego regionu lub kraju (miejsca bezpiecznego) − faza II – z miejsca bezpiecznego do Polski 2) MSZ przekazuje Straży Granicznej informację dotyczącą planowanej liczby ewakuowanych i inne niezbędne

Minister Obrony Narodowej

Dowódca Operacyjny RSZ

Minister właściwy do spraw zagranicznych

Departament Konsularny MSZ

Komendant Główny Straży Granicznej

Dyrektor Zarządu Granicznego KGSG

Część B KPZK str. 138

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ

16.

17.

dane potrzebne w procesie odprawy granicznej 3) Komendant Główny Żandarmerii Wojskowej wydziela żołnierzy Żandarmerii Wojskowej do utrzymania porządku publicznego na pokładach wojskowych statków powietrznych w trakcie trwania ewakuacji. 4) Odpowiednio - Komendant Główny Policji wydziela policjantów do utrzymania porządku publicznego na pokładach cywilnych statków powietrznych i innych środkach transportu wykorzystywanych do przeprowadzenia ewakuacji. 1) MSZ wnioskuje do MI o ustalenie dostępności i możliwości użycia kolejowych środków transportu, określając liczbę osób do ewakuacji, punkty zbiórki (główne i rezerwowe) oraz optymalny termin realizacji 2) MI nakłada na PKP Intercity S.A. obowiązek zawarcia umowy o wykonanie zadania przewozowego 3) PKP Intercity S.A. uzgadnia z zagranicznymi przewoźnikami możliwości i warunki uruchomienia pociągów w trybie indywidualnego rozkładu jazdy, po Przygotowanie i skierowanie środków transportu czym składa zamówienie na trasę do PKP PLK S.A. oraz kolejowego do przewozu zagrożonych osób właściwych zagranicznych zarządców infrastruktury, przez których obszar planowana jest trasa przejazdu Rozważenie możliwości wykorzystania do ewakuacji 4) PKP Intercity S.A. ustala z zagranicznymi zarządcami środków transportu wodnego infrastruktury kolejowej szczegóły transportu, w tym przewidywany tabor kolejowy, trasy i czasy przejazdu, przejścia graniczne, warunki ruchu, koszt, termin realizacji, 5) PKP Intercity S.A. zapewnia gotowość do przewozu osób z wykorzystaniem środków transportu kolejowego w miarę posiadanego taboru 6) MI monitoruje proces przygotowań i realizację przedsięwzięcia oraz na bieżąco informuje CO DK MSZ o stanie wykonania zadania. Przygotowanie (zawarcie umów) przez wojewodę wskazanego przez Prezesa Rady Ministrów (lub MSWiA - na podstawie upoważnienia Prezesa Rady Ministrów) oraz skierowanie środków transportu drogowego do przewozu zagrożonych osób z obcego kraju do Polski

Komendant Główny Żandarmerii Wojskowej

Komendant Główny Policji

Minister właściwy do spraw zagranicznych

Szef Sztabu ŻW

Dyrektor Głównego Sztabu Policji

Departament Konsularny MSZ

Minister właściwy do spraw transportu

Dyrektor Biura Zarządzania Kryzysowego MI

Minister właściwy do spraw wewnętrznych

kierownik komórki organizacyjnej MSWiA właściwej w sprawach zarządzania kryzysowego

Część B KPZK str. 139

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ

18.

Przygotowanie i skierowanie do obcego kraju podległych sił i środków do pomocy, jeżeli jest prowadzona akcja ratownicza wobec osób ewakuowanych lub występuje konieczność zapewnienia bezpieczeństwa osobom biorącym udział w akcji ewakuacyjnej

1) o ile to możliwe i wskazane, zorganizowanie rekonesansu rejonu działań z udziałem przedstawicieli podmiotów uczestniczących w przedsięwzięciu

2) zadysponowanie grupy (zespołu) ratowniczej do działania poza granicami kraju – zgodnie ze standardami obowiązującymi w PSP i umowach międzynarodowych Decyzję o skierowaniu pododdziałów Sił Zbrojnych RP podejmuje Minister Obrony Narodowej określając w niej sposób i zakres działania

19.

Zorganizowanie zabezpieczenia medycznego ewakuacji. Postępowanie wobec ewakuowanych obywateli polskich wymagających pomocy medycznej

1) uzgodnienie sposobów komunikacji i organizacji czynności związanych z ewakuacją medyczną na terytorium obcego państwa

2) skierowanie personelu medycznego Lotniczego Pogotowia Ratunkowego do wsparcia obsady medycznej wojskowych statków powietrznych 3) uzyskanie informacji o dostępnych miejscach szpitalnych, przekazanie danych do DK – Wydziału Centrum Operacyjne MSZ 4) ewentualne wystąpienie do Prezesa Rady Ministrów z wnioskiem o udostępnienie medycznych rezerw

i spraw administracji publicznej Minister właściwy do spraw zagranicznych Minister – Koordynator służb specjalnych Minister właściwy do spraw wewnętrznych Minister Obrony Narodowej Minister właściwy do spraw wewnętrznych Minister właściwy do spraw zagranicznych we współpracy z Ministrem właściwym do spraw zdrowia Minister właściwy do spraw zdrowia we współpracy z Ministrem Obrony Narodowej Minister właściwy do spraw zdrowia

wojewoda

Departament Konsularny MSZ we współpracy z AW oraz SWW

Komendant Główny PSP

Dowódca Operacyjny RSZ RP

W zakresie zadań realizowanych przez: Ministra Zdrowia – departament właściwy w zakresie zarządzania kryzysowego MON, MSZ, MSWiA – kierownicy komórek organizacyjnych wyznaczeni przez właściwych ministrów

wojewoda

Część B KPZK str. 140

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ strategicznych 5) koordynacja działań medycznych na terenie kraju, realizowanych na rzecz osób ewakuowanych 6) udział w procesie komunikacji społecznej związanej z wykonanym przedsięwzięciem, organizowanym przez MSZ i MSWiA 1) udział w przygotowywanej analizie i ocenie zagrożenia epidemicznego związanego z ewakuacją medyczną obywateli polskich, chorych na choroby wysoko zakaźne i szczególnie niebezpieczne w celu leczenia ich w Polsce 2) po podjęciu przez uprawnione organy decyzji o ewakuacji medycznej osób chorych lub podejrzanych o zachorowanie na chorobę wysoce zakaźną lub szczególnie niebezpieczną – ocena przygotowania podmiotu leczniczego na terenie Polski do przyjęcia ewakuowanych chorych

20.

Zorganizowanie zabezpieczenia ewakuacji medycznej osób chorych lub podejrzanych o zachorowanie na chorobę wysoce zakaźną lub szczególnie niebezpieczną

Główny Inspektor Sanitarny

departamenty GIS właściwe w zakresie zapobiegania oraz zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi oraz w zakresie ochrony sanitarnej granic

3) wsparcie merytoryczne w obszarze bezpieczeństwa epidemiologicznego przy przygotowaniu umowy z wytypowanym przewoźnikiem lotniczym na przewóz z obcego państwa do Polski osób chorych lub podejrzanych o zachorowanie

4) przekazanie informacji do GIS o miejscu lądowania statku powietrznego z ewakuowanymi chorymi 5) weryfikacja obowiązujących procedur postępowania na lotnisku i czynności związanych z przemieszczeniem ewakuowanych chorych do podmiotu leczniczego na terenie Polski

Departament Konsularny MSZ

Główny Inspektor Sanitarny

departamenty GIS właściwe w zakresie zapobiegania oraz zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi oraz w zakresie ochrony sanitarnej granic we współpracy

Część B KPZK str. 141

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ z zarządzającym lotniskiem, właściwą miejscowo inspekcją sanitarną, Strażą Graniczną, Policją, wojewodą i Urzędem Lotnictwa Cywilnego 6) komunikacja społeczna związana z wykonanym przedsięwzięciem (przekazanie społeczeństwu komunikatów i informacji)

Rzecznik Prasowy MZ departamenty GIS właściwe w zakresie zapobiegania oraz zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi oraz w zakresie ochrony sanitarnej granic

7) sprawowanie nadzoru epidemiologicznego w związku prowadzonymi działaniami

Zorganizowanie przyjęcia ewakuowanych osób w kraju – koordynuje Minister właściwy do spraw administracji publicznej

21.

22.

Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji otrzymuje z MSZ (Departament Konsularny) informacje o liczbie osób, które mają być ewakuowane oraz ich potrzebach w zakresie krótkotrwałego zakwaterowania. Na tym etapie – w miarę możliwości – służby konsularne powinny dysponować danymi odnośnie przyszłych potrzeb w zakresie pobytu (preferowana lokalizacja, czy dane osoby mają rodzinę w Polsce, ich ewentualne potrzeby w zakresie opieki medycznej, szkoły dla dzieci, opieki dla osób niepełnosprawnych lub niesamodzielnych)

Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji (Szef Urzędu do spraw Cudzoziemców) dokonuje analizy możliwości czasowego zakwaterowania cudzoziemców w obiektach będących w dyspozycji służb podległych MSWiA (w tym w ośrodkach dla cudzoziemców)

Minister właściwy do spraw zagranicznych Minister właściwy do spraw administracji publicznej Minister właściwy do spraw wewnętrznych

Departament Konsularny MSZ

kierownik komórki organizacyjnej MSWiA właściwej w sprawach zarządzania kryzysowego kierownik komórki organizacyjnej MSWiA właściwej w sprawach zarządzania kryzysowego Szef UdsC

23.

24.

MSWiA wnioskuje do wojewodów o wytypowanie obiektów, w których osoby ewakuowane mogą być zakwaterowane na pobyt krótkoterminowy, jeśli w wyniku wcześniejszej analizy zaistnieje potrzeba wskazania dodatkowych miejsc zakwaterowania. Uzyskanie dodatkowych środków finansowych na przyjęcie i pobyt ewakuowanych osób w kraju

1) w pierwszej kolejności zwiększone wydatki będą ponoszone z części budżetu państwa, której

kierownik komórki organizacyjnej MSWiA właściwej w sprawach zarządzania kryzysowego wojewoda Minister właściwy do spraw

kierownik komórki organizacyjnej MSWiA wykonującej funkcję

Część B KPZK str. 142

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ

25.

26.

dysponentem jest Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji 2) po wydatkowaniu własnych środków, z wnioskiem do Ministra Finansów o podział rezerw celowych/rezerwy ogólnej budżetu państwa – wystąpi Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji – postępowanie według SPO-2. Departament Konsularny MSZ przekazuje do RCB informacje o czasie oraz lotnisku startu i lądowania samolotów (lub o czasie oraz miejscu odjazdu i przyjazdu pociągów) oraz liczbie i danych osób ewakuowanych. RCB informuje podmioty zaangażowane w ewakuację, w tym w szczególności: służby podległe MSWiA oraz Ministra Zdrowia, Szefa ABW i właściwych terytorialnie wojewodów, celem podjęcia przez te instytucje czynności związanych z przyjęciem osób ewakuowanych. Straż Graniczna: 1) przeprowadza odprawę graniczną, natomiast w stosunku do osób ewakuowanych, które nie spełniają warunków na wjazd i pobyt na terytorium RP, prowadzone są działania zmierzające do udzielenia zezwolenia na wjazd na terytorium RP w trybie szczególnym 2) informuje przedstawicieli właściwych placówek dyplomatycznych o cudzoziemcach ewakuowanych do Polski 3) informuje ABW o osobach przybyłych do Polski Na podstawie otrzymanych informacji w ramach przeprowadzonej ewakuacji 4) w przypadku konieczności otwarcia tymczasowego przejścia granicznego, minister właściwy do spraw wewnętrznych zapewnia jego organizację

administracji publicznej

dysponenta części budżetu pozostającej we właściwości Ministra

Minister właściwy do spraw budżetu

Departament Konsularny MSZ we współpracy z RCB

Minister właściwy do spraw wewnętrznych Komendant Główny Straży Granicznej

Komendant placówki Straży Granicznej zgodnie z właściwością

Policja intensyfikuje czynności porządkowo-ochronne w rejonie lotniska/obszaru kolejowego

Komendant Główny Policji

właściwy terytorialnie komendant wojewódzki/Stołeczny Policji

PSP w razie takiej potrzeby przygotowuje w rejonie lotniska/obszaru kolejowego, miejsce tymczasowego przyjęcia osób ewakuowanych, w uzgodnieniu z zarządzającym tym lotniskiem/obszarem kolejowym

Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej

Komendant Główny PSP

Część B KPZK str. 143

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ

27.

28.

29.

Przedsięwzięcia związane z opieką nad ewakuowanymi w ramach zapewnienia im krótkotrwałego pobytu

1) opieka nad ewakuowanymi cudzoziemcami przekazywana jest przedstawicielom właściwych placówek dyplomatycznych 2) osoby ewakuowane dysponujące własnymi możliwościami zakwaterowania/pobytu udają się do tych miejsc 3) pozostałe osoby (w tym cudzoziemcy) są kwaterowani w obiektach służb podległych MSWiA 4) w razie wyczerpania dotychczasowych możliwości zakwaterowania ewakuowanych osób, wojewodowie organizują ich zakwaterowanie i wyżywienie w wytypowanych wcześniej obiektach 5) jeśli istnieje taka potrzeba, wojewoda przygotowuje i wydaje niezbędne dokumenty osobiste określające status pobytu na terenie RP ewakuowanych osób

Rozpoznawanie, zapobieganie i zwalczanie zagrożeń dla bezpieczeństwa wewnętrznego państwa, mogących wystąpić w związku z przeprowadzonym przedsięwzięciem i pobytem ewakuowanych osób na terytorium RP Zapewnienie bieżącego przekazywania informacji między właściwymi krajowymi organami współdziałającymi, zaangażowanymi w przygotowanie i przebieg ewakuacji Przygotowywanie bieżących analiz i ocen sytuacji Monitorowanie przebiegu działań, w szczególności pod względem możliwych zagrożeń bezpieczeństwa przebiegu ewakuacji Przygotowanie raportu końcowego z działań oraz przekazanie go do wiadomości podmiotów biorących udział w ewakuacji

Minister właściwy do spraw wewnętrznych

kierownik komórki organizacyjnej MSWiA właściwej w sprawach zarządzania kryzysowego

wojewoda

Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, we współpracy z właściwymi służbami i instytucjami Dyrektor RCB, we współpracy z zaangażowanymi organami administracji publicznej

Dyrektor RCB

III. Postanowienia końcowe 1.

Powyższa procedura odnosi się do zorganizowania ewakuacji zagrożonych osób z obszarów niebezpiecznych, na przykład wskutek zamachu terrorystycznego, klęski żywiołowej, konfliktów wewnętrznych, etnicznych lub zbrojnych (obcej inwazji, wojny, wojny domowej) lub rażących naruszeń praw człowieka, w związku z którą konieczne jest udzielenie pomocy obywatelom polskim oraz obywatelom innych państw będących członkami ich rodzin. Procedura może być również stosowana w związku z uprowadzeniem terrorystycznym obywatela polskiego poza granicami kraju – w przypadku konieczności ewakuacji po uwolnieniu (zob. SPO-8).

W przypadku gdy obywatele polscy zostaną ewakuowani przez inne państwo do miejsca bezpiecznego, należy odpowiednio do sytuacji dostosować zakres realizacji wymienionych wyżej przedsięwzięć, z zachowaniem podziału zadań przyjętego w procedurze.

W przypadku wystąpienia państwa członkowskiego UE z takim wnioskiem i dostatecznymi zdolnościami logistycznymi po stronie polskiej, w procedurze ewakuacyjnej można uwzględnić obywateli tego państwa.

Część B KPZK str. 144

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ 4.

Postanowienia procedury w części dotyczącej Zorganizowania i przeprowadzenia ewakuacji zagrożonych osób zza granicy do miejsca bezpiecznego można zastosować w odniesieniu do ewakuacji osób posiadających Kartę Polaka. Zakres przedsięwzięć realizowanych w kraju na rzecz ewakuowanych do Polski osób posiadających Kartę Polaka wynika z uprawnień tych osób określonych w ustawie z dnia 7 września 2007 r. o Karcie Polaka.

Procedurę dotyczącą organizacji ewakuacji można zastosować (z odpowiednimi do sytuacji modyfikacjami związanymi z zapewnieniem warunków pobytu w kraju) do przeprowadzenia ewakuacji osób, które nie mogą powrócić do kraju wskutek zaistniałych nieprzewidzianych okoliczności, spowodowanych działaniem siły wyższej, w rozumieniu postanowień ustawy z dnia 24 listopada 2017 r. o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych.

W przypadku zaistnienia okoliczności wskazujących na długotrwały pobyt i konieczność dalszego zapewnienia pomocy ewakuowanym osobom na terenie Polski, Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej we współpracy z wojewodami i organami samorządu terytorialnego dokona analizy potrzeb tych osób. Jeśli zaistnieje taka potrzeba, Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej we współpracy z Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji, Ministrem Edukacji i Nauki oraz Szefem Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego opracuje i przedłoży Radzie Ministrów propozycje możliwości długoterminowej pomocy ewakuowanym. Dokument będzie zawierał między innymi analizę i podział zadań oraz źródła finansowania poszczególnych przedsięwzięć.

Wskazani w procedurze wykonawcy uwzględnią w swoich planach zarządzania kryzysowego szczegółowe sposoby i metody realizacji własnych przedsięwzięć.

Część B KPZK str. 145

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ

SPO-12

OBIEG INFORMACJI POMIĘDZY KRAJOWYMI ORGANAMI I STRUKTURAMI ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

I. Cel procedury, koordynator działań, uczestnicy, podstawy prawne Cel procedury

Koordynator działań

Określenie zasad i uczestników obiegu informacji pomiędzy krajowymi organami i strukturami zarządzania kryzysowego, celów, rodzajów i zawartości sporządzanych raportów oraz trybu ich przekazywania

Wejście

Wyjście

Ciągłe monitorowanie zagrożeń, informowanie o stwierdzonym zdarzeniu (zagrożeniu), ocena sytuacji, koordynacja uruchamianych struktur oraz racjonalne gospodarowanie siłami i środkami

Ocena działań i bieżące monitorowanie sytuacji

Dyrektor Rządowego Centrum Bezpieczeństwa

Uczestnicy – Ministrowie kierujący działaniami administracji rządowej i kierownicy urzędów centralnych – Szef Służby Kontrwywiadu Wojskowego – Szef Służby Wywiadu Wojskowego – wojewodowie – starostowie – wójt, burmistrz, prezydent miasta – Dyrektor Rządowego Centrum Bezpieczeństwa Podstawy prawne działań

1) ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym 2) ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie 3) ustawa z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej 4) rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 2009 r. w sprawie określenia organów administracji rządowej, które utworzą centra zarządzania kryzysowego, oraz sposobu ich funkcjonowania

II. Przebieg działań SŁOWNIK ▪ minister – każdy minister kierujący działem administracji rządowej ▪ minister wiodący – minister kierujący działem administracji rządowej wskazany jako podmiot wiodący przy danym zagrożeniu w siatce bezpieczeństwa Krajowego Planu Zarzadzania Kryzysowego ▪ minister współpracujący – minister kierujący działem administracji rządowej, kierownik urzędu centralnego oraz wojewoda wskazany jako podmiot współpracujący z ministrem wiodącym przy danym zagrożeniu w siatce bezpieczeństwa Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego ▪ starosta – również prezydent miasta na prawach powiatu ▪ CZK – utworzone zgodnie z ustawą o zarządzaniu kryzysowym oraz rozporządzeniem Rady Ministrów centrum zarządzania kryzysowego odpowiednio: starosty, wojewody, ministra, kierownika urzędu centralnego

Część B KPZK str. 146

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ WYMAGANIA OBIEGU INFORMACJI 1. Każdy organ administracji publicznej dysponujący własnym planem zarządzania kryzysowego jest zobowiązany do monitorowania zagrożeń. Zadanie monitorowania zagrożeń realizują jednostki (komórki) organizacyjne wskazane przez ministrów (kierowników urzędów centralnych) – w zakresie zagrożeń wyszczególnionych we własnym planie i zagrożeń, dla których minister jest podmiotem wiodącym zgodnie z siatką bezpieczeństwa Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego oraz wojewodowie i starostowie. 2.

Przepływ informacji o zagrożeniach wynikających z monitoringu oraz zaistniałych zdarzeniach zapewniają centra zarządzania kryzysowego ministrów (kierowników urzędów centralnych), wojewodów i starostów. Ministrowie, którzy nie dysponują własnym centrum zarządzania kryzysowego wyznaczają podległe sobie komórki organizacyjne, odpowiedzialne za przepływ informacji o zagrożeniach lub zdarzeniach.

Urzędy centralne nadzorowane przez ministrów oraz jednostki podległe lub nadzorowane przez ministrów, nie dysponujące własnym CZK (zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 2009 r.) realizują zadania wynikające z obiegu informacji za pośrednictwem ministra nadzorującego.

Organ administracji publicznej, który jako pierwszy otrzymał informację o zagrożeniu jest zobowiązany niezwłocznie powiadomić o zaistniałym zdarzeniu organy odpowiednio wyższego i niższego szczebla. W procedurze informacja ta ma formę raportu doraźnego.

W przypadku gdy informacje z raportu doraźnego, dane z monitoringu lub z oceny stanu sytuacji wskazują na możliwość, bądź potwierdzają wystąpienie sytuacji kryzysowej, organ administracji publicznej realizujący w związku z tą sytuacją przedsięwzięcia według przyjętych procedur reagowania informuje o sytuacji i przebiegu działań w formie raportu sytuacyjnego. Raport ten jest przekazywany cyklicznie, według zapotrzebowania organu wyższego szczebla, do czasu zakończenia działań w związku z zaistniałą sytuacją kryzysową. Z chwilą uruchomienia raportowania sytuacyjnego nie sporządza się raportu doraźnego.

Niezależnie od przekazywanych raportów doraźnych lub raportów sytuacyjnych, organy administracji publicznej dysponujący centrami zarządzania kryzysowego opracowują i przekazują w systemie centrów zarządzania kryzysowego cyklicznie, raz na dobę, informacje o sytuacji oraz realizowanych i planowanych działaniach na terenie odpowiedzialności. Informacja ta ma formę raportu dobowego. Raport dobowy to nazwa raportu sytuacyjnego przesyłanego jeden raz dziennie, o którym mowa w § 7 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 2009 r. w sprawie określenia organów administracji rządowej, które utworzą centra zarządzania kryzysowego, oraz sposobu ich funkcjonowania.

Siły i środki przygotowane i utrzymywane do reagowania w sytuacjach kryzysowych i uwzględnione w planach zarządzania kryzysowego są bilansowane w raporcie o stanie zasobów, przekazywanym raz w roku do Rządowego Centrum Bezpieczeństwa.

Wszystkie raporty powinny być opracowywane i przekazywane z zachowaniem kryterium aktualności i wiarygodności danych oraz terminowości i ciągłości przekazywania raportów, a także z zachowaniem przepisów o ochronie informacji niejawnych.

Raporty, o których mowa wyżej nie obejmują informacji związanych z czynnościami operacyjno-rozpoznawczymi prowadzonymi przez służby państwowe na podstawie upoważnień zawartych w ustawach.

Część B KPZK str. 147

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ RAPORT DORAŹNY Sytuacja operacyjna wymagająca sporządzenia raportu Sporządza raport Każdy organ (instytucja), który uzyskał informację o zaistnieniu zdarzenia: ▪ wójt, burmistrz (prezydent miasta) ▪ starosta, z uwzględnieniem informacji przekazanych przez wójta, burmistrza (prezydenta miasta) oraz kierowników administracji zespolonej na terenie powiatu ▪ wojewoda, z uwzględnieniem informacji przekazanych przez starostę oraz kierowników administracji zespolonej na terenie województwa ▪ minister (kierownik urzędu centralnego) ▪ operator IK ▪ Dyrektor Rządowego Centrum Bezpieczeństwa

W ramach prowadzonego monitoringu i na podstawie innych informacji stwierdza się wystąpienie zdarzenia lub zagrożenia, którego aktualna skala, bądź dalszy rozwój mogą skutkować wystąpieniem sytuacji kryzysowej Odbiorca raportu ▪ organ wyższego i niższego szczebla w stosunku do sporządzającego raport ▪ dyrektor RCB od/do ministrów (kierowników urzędów centralnych) i wojewodów ▪ w przypadku zdarzeń o charakterze terrorystycznym – Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego ▪ w przypadku zdarzeń w obszarze IK – wojewoda, dyrektor RCB

Zawartość raportu Informacje możliwe do ustalenia bezpośrednio po wystąpieniu zdarzenia, według stanu na określoną godzinę, w szczególności: 1. rodzaj zdarzenia lub zagrożenia (jeśli zagrożenie jest opisane w planie zarządzania kryzysowego należy podać nazwę zagrożenia używaną w planie) 2. opis sytuacji albo rodzaj zdarzenia lub zagrożenia, w tym przyczyny oraz czas i miejsce lub obszar (województwo, powiat, gmina, miejscowość) jego wystąpienia 3. faktyczne i potencjalne skutki zdarzenia lub zagrożenia, w tym (o ile jest to możliwe do oszacowania): liczbę poszkodowanych (zabitych i rannych), liczbę zagrożonych osób (w tym zagrożonych lub objętych ewakuacją), liczbę zagrożonych lub uszkodzonych budynków (mieszkalnych i gospodarczych) i obiektów użyteczności publicznej (szkoły, szpitale itp.) oraz systemów infrastruktury krytycznej, a także opis innych potencjalnych skutków zagrożenia bezpośrednio związanych z zakresem działania raportującego podmiotu 4. ocenę i prognozę rozwoju sytuacji 5. opis podjętych i zamierzonych działań 6. opis sił i środków zaangażowanych i przewidywanych do uruchomienia 7. wnioski i rekomendacje lub uwagi 8. źródło informacji o zdarzeniu lub zagrożeniu

Termin przekazania raportu

niezwłocznie po uzyskaniu informacji o zdarzeniu i sporządzeniu raportu

Część B KPZK str. 148

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ RAPORT SYTUACYJNY Sytuacja operacyjna wymagająca sporządzenia raportu Zapotrzebowuje raport

starosta

wojewoda

minister wiodący

Sporządza raport ▪ wójt, burmistrz (prezydent miasta) ▪ kierownik administracji zespolonej na terenie powiatu ▪ starosta ▪ kierownik administracji zespolonej na terenie województwa ▪ operator IK na terenie województwa ▪ wojewoda ▪ minister współpracujący ▪ kierownik urzędu centralnego ▪ kierownik jednostki podległej lub nadzorowanej przez ministra ▪ operator IK

minister współpracujący

▪ kierownik jednostki podległej lub nadzorowanej przez ministra

dyrektor RCB

▪ wojewoda ▪ minister wiodący ▪ minister współpracujący ▪ kierownik urzędu centralnego ▪ kierownik jednostki podległej lub nadzorowanej przez ministra ▪ operator IK

Informacje z raportu doraźnego, dane z monitoringu lub z oceny stanu sytuacji wskazują na możliwość, bądź potwierdzają wystąpienie sytuacji kryzysowej Odbiorca raportu

Zawartość raportu

Termin przekazania raportu

starosta Informacje o realizowanych działaniach, według stanu na określony dzień/godzinę, w szczególności: wojewoda

minister wiodący

minister współpracujący ▪ dyrektor RCB ▪ członkowie RZZK ▪ w przypadku zdarzeń o charakterze terrorystycznym – Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego

1. rodzaj zdarzenia lub zagrożenia (jeśli zagrożenie jest opisane w planie zarządzania kryzysowego należy podać nazwę zagrożenia używaną w planie) 2. opis sytuacji albo rodzaj zdarzenia lub zagrożenia, w tym przyczyny oraz czas i miejsce lub obszar (województwo, powiat, gmina, miejscowość) jego wystąpienia 3. faktyczne i potencjalne skutki zdarzenia lub zagrożenia, w tym (o ile jest to możliwe do oszacowania): liczbę poszkodowanych (zabitych i rannych), liczbę zagrożonych osób (w tym zagrożonych lub objętych ewakuacją), liczbę zagrożonych lub uszkodzonych budynków (mieszkalnych i gospodarczych) i obiektów użyteczności publicznej (szkoły, szpitale itp.) oraz systemów infrastruktury krytycznej, a także opis innych potencjalnych skutków zagrożenia bezpośrednio związanych z zakresem działania raportującego podmiotu 4. ocenę i prognozę rozwoju sytuacji 5. opis podjętych i zamierzonych działań 6. opis sił i środków zaangażowanych i przewidywanych do uruchomienia 7. wnioski i rekomendacje lub uwagi 8. źródło informacji o zdarzeniu lub zagrożeniu

cyklicznie, na godzinę określoną w zapotrzebowaniu

Część B KPZK str. 149

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ RAPORT SYTUACYJNY – DOBOWY Sytuacja operacyjna wymagająca sporządzenia raportu Sporządza raport CZK starosty, z uwzględnieniem informacji przekazanych przez wójtów, burmistrzów (prezydentów miast) oraz kierowników administracji zespolonej na terenie powiatu ▪

▪ ▪

CZK wojewody, z uwzględnieniem informacji przekazanych przez starostów oraz kierowników administracji zespolonej na terenie województwa CZK ministra CZK kierownika urzędu centralnego

Informacje o zdarzeniach bieżących i planowanych, informacje z raportów doraźnych, raportów sytuacyjnych, dane z monitoringu, posiadane dane statystyczne oraz innych informacje dotyczących aktualnego stanu bezpieczeństwa Odbiorca raportu

Zawartość raportu

CZK wojewody

Krajowe Centrum Zarządzania Kryzysowego (RCB)

Informacje o stanie bezpieczeństwa, a w szczególności: 1. istotne zdarzenia i zagrożenia stwierdzone w ciągu minionej doby 2. zidentyfikowane potencjalne zagrożenia (i ich możliwe skutki) 3. działania planowane w związku ze zdarzeniami/zagrożeniami (o ile nie zostały ujęte w raporcie sytuacyjnym) 4. adekwatność posiadanych sił i środków do prowadzonych/ planowanych działań

Termin przekazania raportu czas przekazania i zawartość raportu według uzgodnień wojewody ze starostą

codziennie, nie później niż do godz. 5.00, według stanu na godzinę 24:00 dnia poprzedniego*

Krajowe Centrum Zarządzania Kryzysowego (RCB) na podstawie otrzymanych raportów dobowych, sporządza codziennie dobową informację zbiorczą i przekazuje ją ministrom, kierownikom urzędów centralnych, wojewodom. * w szczególnie uzasadnionych przypadkach raporty dobowe przekazywane są do KCZK (RCB) na zasadach uzgodnionych odrębnie z dyrektorem RCB

Część B KPZK str. 150

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ RAPORT O STANIE ZASOBÓW Sytuacja operacyjna wymagająca sporządzenia raportu Sporządza raport

▪ ▪ ▪

wojewoda minister kierownik urzędu centralnego

Potrzeba przygotowania i utrzymywania zasobów niezbędnych do wykonywania zadań ujętych w planach zarządzania kryzysowego oraz okresowej aktualizacji baz danych Odbiorca raportu

Krajowe Centrum Zarządzania Kryzysowego (RCB)

Zawartość raportu Wykaz sił i środków niezbędnych do wykonywania zadań ujętych w planach zarządzania kryzysowego, a w szczególności: 1. nazwa i adres, współrzędne geograficzne jednostki organizacyjnej/obiektu 2. liczba osób/rodzaj i liczba sprzętu 3. czas gotowości do użycia/do działań 4. dane kontaktowe

Termin przekazania raportu

do dnia 31 stycznia roku następującego po roku, którego dotyczy raport

Raport o stanie zasobów zawiera wyłącznie informacje jawne. O zakresie i szczegółowości danych decyduje organ sporządzający raport. Zbiorcze zestawienie sił i środków planowanych do wykorzystania w sytuacjach kryzysowych jest elementem Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego

Część B KPZK str. 151

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ

00:00 Raport sytuacyjny dot. zdarzeń 2 i 3 za okres 20.00 – 24.00

20:00

04:30

Raport sytuacyjny dot. zdarzeń 2 i 3 za okres 16.00 – 20.00

Zdarzenie 1 Raport doraźny

do 5:00 Raport dobowy według stanu na godz. 24.00

Raportowanie o zdarzeniach i działaniach - rozwiązanie poglądowe

06:30 Zdarzenie 1 Raport doraźny. Zakończenie działań.

8:00 Zdarzenie 2 Raport doraźny.

16:00 Raport sytuacyjny dot. zdarzeń 2 i 3 za okres 8.00 – 16.00

9:40 Zdarzenie 3 Raport doraźny.

13:00

11:00

Zapotrzebowanie szczebla nadrzędnego na raport sytuacyjny dot. zdarzeń 2 i 3

Raport doraźny. Trwają działania w związku ze zdarzeniem 2 i 3.

Część B KPZK str. 152

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ

OSTRZEGANIE I ALARMOWANIE WOJSK ORAZ LUDNOŚCI CYWILNEJ O ZAGROŻENIU UDERZENIAMI Z POWIETRZA

SPO-13

I. Cel procedury, koordynator działań, podstawy prawne Cel procedury

Koordynator działań

Uczestnicy – –

Określenie procesu przekazania komunikatów ostrzegawczych o zagrożeniu uderzeniami z powietrza, w tym spowodowanych lotem obiektu stanowiącego zagrożenie terrorystyczne typu „RENEGADE” (zwanym dalej „zagrożeniem z powietrza”) dowódcom jednostek wojskowych i organom właściwym w sprawach zarządzania kryzysowego, z możliwie dużym wyprzedzeniem, tak aby niezwłocznie po wykryciu zagrożenia umożliwić skuteczne zaalarmowanie wojsk i ludności cywilnej

Minister Obrony Narodowej – w zakresie działań instytucji (podmiotów) wojskowych Minister właściwy do spraw wewnętrznych i spraw administracji publicznej – w zakresie działań instytucji (podmiotów) cywilnych

–

– – – –

Wejście

Wyjście

Uzyskanie informacji o zagrożeniu uderzeniami z powietrza, w tym spowodowanych lotem obiektu stanowiącego zagrożenie terrorystyczne typu „RENEGADE”

Przekazanie komunikatów ostrzegawczych o zagrożeniu uderzeniami z powietrza, w tym spowodowanych lotem obiektu stanowiącego zagrożenie terrorystyczne typu „RENEGADE” dowódcom jednostek wojskowych i organom właściwym w sprawach zarządzania kryzysowego, tak aby niezwłocznie po

Dowódca Operacyjny Rodzajów Sił Zbrojnych Dowódca Centrum Operacji Powietrznych – Dowódca Komponentu Powietrznego (COP-DKP) Dowódca 22. Ośrodka Dowodzenia i Naprowadzania (ODN), Dowódca Mobilnej Jednostki Dowodzenia Operacjami Powietrznymi (MJDOP), Dowódca 1. Regionalnego Ośrodka Dowodzenia i Naprowadzania (RODN) ministrowie, kierownicy urzędów centralnych wojewodowie, starostowie, wójtowie (burmistrzowie, prezydenci miast) przedsiębiorcy telekomunikacyjni zgodnie z zapisami art. 176a ustawy Prawo telekomunikacyjne z dnia 16 lipca 2004 r. (Dz. U. z 2016 poz. 1489 z późn. zm.) Dyrektor Rządowego Centrum Bezpieczeństwa (RCB)

Podstawy prawne działań

1) ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym 2) ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie 3) ustawa z dnia 26 stycznia 1984 r. Prawo prasowe 4) ustawa z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne 5) ustawa z dnia 12 października 1990 r. o ochronie granicy państwowej 6) rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Szefa Obrony Cywilnej Kraju, szefów obrony cywilnej województw, powiatów i gmin

7) rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 listopada 2011 r. w sprawie określenia organu dowodzenia obroną powietrzną oraz trybu postępowania przy stosowaniu środków obrony powietrznej w stosunku do obcych statków powietrznych niestosujących się do wezwań państwowego organu zarządzania ruchem lotniczym 8) rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 stycznia 2013 r. w sprawie systemów wykrywania skażeń i powiadamiania o ich wystąpieniu oraz właściwości organów w tych sprawach 9) decyzja nr 286/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 13 sierpnia 2009 r. w sprawie wprowadzenia do użytku

Część B KPZK str. 153

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ wykryciu zagrożenia umożliwić skuteczne zaalarmowanie wojsk i ludności cywilnej

służbowego w Siłach Zbrojnych RP Instrukcji funkcjonowania systemu powszechnego ostrzegania wojsk oraz ludności cywilnej o zagrożeniu uderzeniami z powietrza

II. Przebieg działań 1. TRYB URUCHAMIANIA I ODPOWIEDZIALNOŚĆ 1) Dyżurna Zmiana Bojowa Centrum Operacji Powietrznych – Dowództwo Komponentu Powietrznego (COP-DKP) monitoruje polską przestrzeń powietrzną całodobowo, w ramach narodowego i sojuszniczego systemu obrony powietrznej, w każdym stanie gotowości obronnej państwa 2) W przypadku stwierdzenia zagrożenia COP-DKP aktywuje system ostrzegania i alarmowania wojsk oraz ludności cywilnej o zagrożeniu z powietrza. Decyzję taką może podjąć Dyżurny Dowódca Obrony Powietrznej (DDOP). 3) Za zorganizowanie systemu powszechnego ostrzegania i alarmowania ludności cywilnej odpowiada właściwy terenowo – wojewoda, starosta, wójt (burmistrz, prezydent miasta). W odniesieniu do osób przebywających w obiektach administracji publicznej – właściwy minister (kierownik urzędu centralnego) lub kierujący daną jednostką organizacyjną/podmiotem administracji państwowej. 4) W czasie pokoju, w warunkach braku zagrożeń, funkcjonowanie systemu powszechnego ostrzegania i alarmowania o zagrożeniu z powietrza może być sprawdzane w ramach ćwiczeń, a także podczas cyklicznych treningów organizowanych zgodnie z harmonogramem opracowanym przez COP-DKP. 5) System powszechnego ostrzegania i alarmowania o zagrożeniu z powietrza jest uruchamiany doraźnie w przypadku zidentyfikowania zagrożenia z powietrza dla części lub całego terytorium kraju oraz na stałe: − w warunkach wprowadzonego stanu wyjątkowego lub wojennego, albo − w przypadku wprowadzenia stopnia alarmowego w związku z zagrożeniem terrorystycznym.

2. W PRZYPADKU ZIDENTYFIKOWANIA ZAGROŻENIA Z POWIETRZA

Po zidentyfikowaniu zagrożenia Dyżurna Zmiana Bojowa (DZB COP – DKP) przekazuje dyżurnemu RCB komunikat o zagrożeniu i konieczności uruchomienia urządzeń KF radiowej sieci ostrzegania na przewidywanym obszarze zagrożenia

Dyżurny RCB: − przekazuje dyżurnemu wojewódzkiego centrum zarządzania kryzysowego (WCZK) komunikat: „UWAGA. ZAGROŻENIE Z POWIETRZA. WŁĄCZYĆ

W WARUNKACH WPROWADZONEGO STANU WYJĄTKOWEGO LUB WOJENNEGO, ALBO W PRZYPADKU WPROWADZENIA 3 lub 4 STOPNIA ALARMOWEGO W ZWIĄZKU Z ZAGROŻENIEM TERRORYSTYCZNYM Z POWIETRZA 1) Po wprowadzeniu stanu wyjątkowego lub wojennego albo w przypadku wprowadzenia 3 lub 4 stopnia alarmowego w związku z zagrożeniem terrorystycznym z powietrza dyżurny RCB: − przekazuje dyżurnemu wojewódzkiego centrum zarządzania kryzysowego (WCZK) komunikat: „UWAGA. ZAGROŻENIE Z POWIETRZA. WŁĄCZYĆ ODBIORNIKI RADIOWEJ SIECI OSTRZEGANIA”, nakazujący natychmiastowe uruchomienie odbiorników KF radiowej sieci ostrzegania na terenie województwa i prowadzenia nasłuchu w trybie całodobowym − informuje CZK oraz wyznaczone punkty kontaktowe ministrów/kierowników urzędów centralnych/wybranych podmiotów administracji państwowej o możliwym zagrożeniu 3)

Dyżurny WCZK: - nakazuje na terenie województwa uruchomienie odbiorników KF radiowej sieci ostrzegania o zagrożeniu z powietrza

Część B KPZK str. 154

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ ODBIORNIKI RADIOWEJ SIECI OSTRZEGANIA”, nakazujący natychmiastowe uruchomienie odbiorników KF radiowej sieci ostrzegania na terenie województwa − informuje CZK oraz wyznaczone punkty kontaktowe ministrów/kierowników urzędów centralnych/wybranych podmiotów administracji państwowej o zagrożeniu − informuje Dyżurną Zmianę Bojową COP - DKP o przekazanym poleceniu uruchomienia odbiorników KF radiowej sieci ostrzegania na terenie kraju 4) Dyżurny WCZK: - nakazuje na terenie województwa natychmiastowe uruchomienie odbiorników KF radiowej sieci ostrzegania o zagrożeniu z powietrza - informuje służby wojewódzkiego systemu ratowniczego o zagrożeniu (PSP, PRM, Policja i inne) 5) Ośrodki ostrzegania ODN/MJDOP/RODN rozpowszechniają w swoim sektorze odpowiedzialności komunikat o zagrożeniu z powietrza, z wykorzystaniem radiowej sieci ostrzegania 6) Dyżurny powiatowego centrum zarządzania kryzysowego (PCZK) po otrzymaniu z odbiornika KF komunikatu radiowego o zagrożeniu, uruchamia procedurę alarmowania ludności cywilnej na terenie powiatu poprzez OGŁOSZENIE ALARMU, w szczególności z wykorzystaniem: − systemu syren alarmowych a także: − ośrodków radiowych i telewizyjnych − systemów teleinformatycznych − urządzeń rozgłoszeniowych stacjonarnych i na pojazdach 7) W przypadku gdy PCZK nie dysponuje odbiornikiem KF radiowej sieci ostrzegania o zagrożeniu z powietrza, procedurę alarmowania ludności cywilnej na terenie zagrożonego powiatu uruchamia dyżurny WCZK lub rozpowszechnia sygnał o zagrożeniu w sieci alarmowania wojewody 8) Ministrowie/kierownicy urzędów centralnych/kierujący daną jednostką organizacyjną/podmiotem administracji państwowej, po uzyskaniu informacji o ogłoszonym alarmie dla ludności cywilnej na terenie właściwym dla usytuowania urzędu, uruchamiają procedurę alarmowania osób przebywających w urzędzie

informuje służby wojewódzkiego systemu ratowniczego o zagrożeniu (PSP, PRM, Policja i inne)

3) Dyżurny RCB informuje Dyżurną Zmianę Bojową COP - DKP o uruchomieniu odbiorników KF radiowej sieci ostrzegania na terenie kraju 4) Ośrodki ostrzegania ODN/MJDOP/RODN rozpowszechniają w swoim sektorze odpowiedzialności komunikat o zagrożeniu z powietrza, z wykorzystaniem radiowej sieci ostrzegania 5) Dyżurny powiatowego centrum zarządzania kryzysowego (PCZK) po otrzymaniu z odbiornika KF komunikatu radiowego o zagrożeniu, uruchamia procedurę alarmowania ludności cywilnej na terenie powiatu poprzez OGŁOSZENIE ALARMU, w szczególności z wykorzystaniem: − systemu syren alarmowych a także: − ośrodków radiowych i telewizyjnych − systemów teleinformatycznych − urządzeń rozgłoszeniowych stacjonarnych i na pojazdach 6) W przypadku gdy PCZK nie dysponuje odbiornikiem KF radiowej sieci ostrzegania o zagrożeniu z powietrza, procedurę alarmowania ludności cywilnej na terenie zagrożonego powiatu uruchamia dyżurny WCZK lub rozpowszechnia sygnał o zagrożeniu w sieci alarmowania wojewody 7) Ministrowie/kierownicy urzędów centralnych/kierujący daną jednostką organizacyjną/podmiotem administracji państwowej, po uzyskaniu informacji o ogłoszonym alarmie dla ludności cywilnej na terenie właściwym dla usytuowania urzędu, uruchamiają procedurę alarmowania osób przebywających w urzędzie

Część B KPZK str. 155

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ 9) ODWOŁANIE ALARMU następuje po komunikacie radiowym z odbiornika KF otrzymanym z Ośrodka ostrzegania ODN/MJDOP/RODN i jest realizowane w trybie przyjętym przy ogłaszaniu alarmu

8) ODWOŁANIE ALARMU następuje po komunikacie radiowym otrzymanym z Ośrodka ostrzegania ODN/MJDOP/RODN i jest realizowane w trybie przyjętym przy ogłaszaniu alarmu

10) Na wniosek Dyżurnej Zmiany Bojowej COP - DKP dyżurny RCB: − przekazuje dyżurnemu WCZK komunikat: „UWAGA. ZAGROŻENIE Z POWIETRZA ODWOŁANE. WYŁĄCZYĆ ODBIORNIKI RADIOWEJ SIECI OSTRZEGANIA”, nakazujący wyłączenie odbiorników KF radiowej sieci ostrzegania o zagrożeniu z powietrza − informuje CZK oraz wyznaczone punkty kontaktowe ministrów/kierowników urzędów centralnych/wybranych podmiotów administracji państwowej o odwołaniu zagrożeniu

9) Po zniesieniu stanu wyjątkowego lub wojennego albo odwołaniu 3 lub 4 stopnia alarmowego dyżurny RCB: − przekazuje dyżurnemu WCZK komunikat: „UWAGA. ZAGROŻENIE Z POWIETRZA ODWOŁANE. WYŁĄCZYĆ ODBIORNIKI RADIOWEJ SIECI OSTRZEGANIA”, nakazujący wyłączenie odbiorników KF radiowej sieci ostrzegania o zagrożeniu z powietrza − informuje DZB COP-DKP o wyłączeniu odbiorników KF − informuje CZK oraz wyznaczone punkty kontaktowe ministrów/kierowników urzędów centralnych/wybranych podmiotów administracji państwowej o odwołaniu zagrożenia

4. DODATKOWE POTRZEBY 1) Służba dyżurna RCB, dyżurni WCZK oraz dyżurni PCZK posiadający odbiorniki KF do odbioru sygnałów o zagrożeniu z powietrza uczestniczą w comiesięcznych treningach sprawdzających funkcjonowanie systemu, inicjowanych przez Dyżurną Służbę Operacyjną COP-DKP. Dyżurni PCZK nieposiadający radiowych odbiorników KF biorą udział w treningu pracując w radiowej sieci alarmowania wojewody. W tym przypadku sygnał o zagrożeniu uderzeniami z powietrza rozpowszechnia dyżurny WCZK

Treść komunikatów o zagrożeniu, przekazywanych w relacjach COP-DKP-RCB-WCZK określa osoba funkcyjna Dowództwa Centrum Operacji Powietrznych – Dowództwa Komponentu Powietrznego

Do ogłoszenia i odwołania alarmu dla ludności o zagrożeniach uderzeniami z powietrza stosuje się formę i treść OGŁOSZENIE ALARMU/ODWOŁANIE ALARMU, określoną w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 stycznia 2013 r. w sprawie systemów wykrywania skażeń i powiadamiania o ich wystąpieniu oraz właściwości organów w tych sprawach (Dz. U. poz. 96)

Niezbędne są unormowania prawne dotyczące systemu ostrzegania i alarmowania o zagrożeniach z powietrza, w celu zintegrowania rozwiązań przyjętych dla systemu wykrywania skażeń i powiadamiania o ich wystąpieniu oraz systemu powszechnego ostrzegania i alarmowania o zagrożeniach z powietrza. Propozycje zmian legislacyjnych przedstawi Minister właściwy do spraw wewnętrznych i spraw administracji publicznej (Szef Obrony Cywilnej Kraju) – w terminie 6 miesięcy od czasu przyjęcia KPZK przez Radę Ministrów.

5. BUDŻET ZADANIA Koszty przygotowania i funkcjonowania systemu ostrzegania i alarmowania są finansowane: − na poziomie krajowym i wojewódzkim – z budżetu państwa z części, której dysponentem są ministrowie kierujący działami administracji rządowej, centralne organy administracji rządowej oraz wojewodowie − na poziomie powiatowym i gminnym – z budżetu jednostek samorządu terytorialnego

Część B KPZK str. 156

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ 6. W związku z zawarciem w dniu 10 marca 2017 r. Porozumienia między Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji a Ministrem Obrony Narodowej dotyczącego włączenia Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej do Regionalnego Systemu Ostrzegania, przekazywanie komunikatów dotyczących zagrożeń dla społeczeństwa, informujących o zagrożeniu z powietrza, w tym zagrożeniu typu RENEGADE, zagrożeniu atakiem rakietami balistycznymi, a także zagrożeniu typu chemicznego lub biologicznego, spowodowanego przez obiekt powietrzny lub nawodny zakwalifikowany do kategorii RENEGADE lub M-RENEGADE, komplementarnie do SPO-13, może odbywać się za pomocą Regionalnego Systemu Ostrzegania (RSO), na zasadach określonych w ww. Porozumieniu.

Część B KPZK str. 157

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ SPO-14

PRZEKRACZANIE GRANIC RP PRZEZ WOJSKA SOJUSZNICZE W CELU POBYTU LUB TRANZYTU

I. Cel procedury, koordynator, podstawy prawne Cel procedury

Koordynator działań

Uczestnicy – –

Minister Obrony Narodowej

Określenie procesu przekraczania granic, przyjęcia oraz dalszego ruchu Sojuszniczych Sił Wzmocnienia (SSW) przez terytorium RP

Wejście

Wyjście

Przywołanie art. 5 traktatu waszyngtońskiego bądź inna forma wsparcia RP lub/i sąsiednich państw sojuszniczych, podczas której na teren tych państw zostaną przemieszczone SSW (w tym siły wysokiej gotowości)

Opuszczenie przez SSW terytorium RP bądź zakończenie operacji wymagającej tranzyt przez to terytorium

– – – – – – – –

Prezydent RP Minister właściwy do spraw wewnętrznych i spraw administracji publicznej Minister właściwy do spraw transportu Mnister właściwy do spraw gospodarki morskiej Minister właściwy do spraw zdrowia Minister właściwy do spraw finansów publicznych Minister właściwy do spraw środowiska Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego Dyrektor RCB Wojewoda, we współdziałaniu z organami administracji samorządowej, w trybie art. 25 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie

Podstawy prawne działań 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8)

ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej ustawa z dnia 23 września 1999 r. o zasadach pobytu wojsk obcych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zasadach ich przemieszczania się przez to terytorium ustawa z dnia 12 października 1990 r. o ochronie granicy państwowej ustawa z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych umowa między Państwami Stronami Traktatu Północnoatlantyckiego dotycząca statusu ich sił zbrojnych sporządzona w Londynie dnia 19 czerwca 1951r. umowa między Państwami-Stronami Traktatu Północnoatlantyckiego a innymi Państwami uczestniczącymi w Partnerstwie dla Pokoju, dotycząca statusu ich sił zbrojnych oraz jej Protokół dodatkowy, podpisane w Brukseli w dniu 19 czerwca 1995r. rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 11 sierpnia 2005 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu ponoszenia i regulowania opłat za świadczenia zdrowotne udzielane żołnierzom wojsk obcych i ich personelowi cywilnemu

Część B KPZK str. 158

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ 10) rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 14 grudnia 2004 r. w sprawie Komisji do rozpatrywania roszczeń z tytułu szkód wyrządzonych przez wojska obce 11) rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 22 grudnia 2011 r. w sprawie przypadków i trybu zwrotu podatku od towarów i usług siłom zbrojnym, wielonarodowym kwaterom i dowództwom oraz ich personelowi cywilnemu 12) rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 22 lipca 2013 r. w sprawie szczegółowych zasad wprowadzania na obszar celny Unii Europejskiej i wyprowadzania poza ten obszar, a także nadawania przeznaczenia celnego w odniesieniu do okrętów wojennych i wojskowych statków powietrznych oraz wyposażenia i sprzętu jednostek wojskowych i jednostek organizacyjnych służb podległych lub nadzorowanych przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych II. Przebieg działań Lp.

Przedsięwzięcie

Wykonawca

Etap Przygotowawczy 1.

Akceptacja polityczna przyjęcia/tranzytu przez Polskę SSW na swoje terytorium, podejmowana przez Rady Ministrów

Dokonanie przeglądu umów w sprawie udzielenia SSW wsparcia przez państwo-gospodarza

Dokonanie przeglądu porozumień międzynarodowych w zakresie przekraczania granic

Dokonanie przeglądu narodowych zasobów obronnych przewidzianych do zadań wsparcia przez Państwo-Gospodarza

Dokonanie przeglądu i aktualizacji baz danych zasobów obronnych w zakresie swojej właściwości, w obszarze: a) transport kolejowy b) transport drogowy c) transport lotniczy d) transport morski

Prezes Rady Ministrów po zapoznaniu się z opinią MON i MSZ MON (pełnomocnik do spraw HNS) MSZ Ministrowie/właściwi miejscowo wojewodowie (koordynacja MON) a-c) minister właściwy do spraw transportu, d) minister właściwy do spraw gospodarki morskiej Minister właściwy do spraw zdrowia/ właściwi miejscowo wojewodowie

Dokonanie przeglądu zasobów i kadr pod kątem zapewnienia niezbędnych świadczeń zdrowotnych, w tym ewakuacji chorych i rannych

Zebranie informacji o zdarzeniu i dotychczasowych działaniach zaangażowanych organów

Dyrektor RCB

Przygotowanie (we współpracy z ministrem wiodącym) analizy zagrożeń i możliwości przeciwdziałania, z uwzględnieniem: – rodzaju i skali oraz przewidywanego obszaru, na którym będą przebywać obce wojska,

Dyrektor RCB

Część B KPZK str. 159

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ –

uwarunkowań międzynarodowych umożliwiających podjęcie niezbędnych działań Minister Obrony Narodowej we współpracy z Dyrektorem RCB Minister Obrony Narodowej we współpracy z Dyrektorem RCB Organy administracji publicznej właściwe w sprawach zarządzania kryzysowego

Przekazanie Przewodniczącemu RZZK wniosków z dokonanej analizy i rekomendacją dla zwołania posiedzenia zespołu, w celu: – organizacji przyjęcia i pobytu SSW na terytorium RP

10.

Zorganizowanie i przeprowadzenie posiedzenia Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego – zgodnie z SPO nr 1

11.

Przegląd planów i procedur oraz wdrożenie przedsięwzięć mających na celu podniesienie poziomu bezpieczeństwa i ochrony, w tym ochrony infrastruktury krytycznej na terenie kraju (zgodnie z ustaleniami RZZK)

12a.

Zgoda na pobyt wojsk obcych na terytorium RP do 3 miesięcy

12b.

Zgoda na pobyt wojsk obcych na terytorium RP powyżej 3 miesięcy lub przedłużenie pobytu zgodnie z pkt. 12a niniejszej procedury

Rada Ministrów

12c.

Zgoda na pobyt wojsk obcych na terytorium RP w ramach wzmocnienia wojskowego Sił Zbrojnych RP w trakcie operacji wojskowych prowadzonych w czasie pokoju

Prezydent RP na wniosek Ministra Obrony Narodowej po uzyskaniu zgody Rady Ministrów

13.

Zgoda na przemieszczanie się wojsk obcych przez terytorium RP

Minister Obrony Narodowej

14.

Przyjęcie informacji o sprzęcie podlegającym kontroli celno-skarbowej oraz sporządzenie zgłoszenia celnego

15.

Uruchomienie Narodowego Punktu Kontaktowego Wysokiego Szczebla ds. przemieszczania i pobytu sojuszniczych sił zbrojnych na terytorium RP (single National Point of Contact – sNPoC) oraz innych punktów kontaktowych

Minister Obrony Narodowej

Minister właściwy do spraw finansów publicznych Minister Obrony Narodowej organy administracji publicznej zobowiązane do przygotowania punktów kontaktowych

Część B KPZK str. 160

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ Etap Wykonawczy 16.

Nadanie przeznaczenia celnego sprzętowi i towarom znajdującym się na wyposażeniu wojsk obcych (tyko w przypadku przybycia SSW spoza strefy Schengen)

17.

Kontrola wojsk obcych przy przekraczaniu polskiej granicy (tyko w przypadku przybycia SSW spoza strefy Schengen)

18.

Zorganizowanie pilotażu kolumny wojsk obcych od przejścia granicznego do miejsca stacjonowania lub/i granicy RP

Udostępnienie dróg wojewódzkich i organizacja ruchu po nich 19. Udostępnianie dróg krajowych i organizacja ruchu po nich

20.

Wydanie polecenia gotowości urzędników w jednostkach samorządów terytorialnych, zgodnie z art. 22 ustawy o wojewodzie

21.

Wybór i wykorzystanie obiektów oraz urządzeń użyteczności publicznej na rzecz SSW

22.

Zakwaterowanie żołnierzy wojsk obcych oraz towarzyszącego im personelu cywilnego

23.

Udostępnienie terenów i nieruchomości na czasowe rozmieszczenie sojuszniczych i własnych jednostek wojskowych oraz magazynowanie uzbrojenia, urządzeń i środków materiałowych

24.

Udzielenie Wojewodzie wsparcia sprzętowego i osobowego w organizacji obozowiska – zgodnie ze złożonym wnioskiem

25.

Zapewnienie dostaw energii elektrycznej, wody pitnej i usług sanitarno-higienicznych

26.

Zapewnienie zabezpieczenia sanitarno-epidemiologicznego

27.

Zaopatrzenie medyczne Sojuszniczych Sił Wzmocnienia w leki, materiały jednorazowe, mat. zużywalne, krew oraz preparaty krwiopochodne

28.

Zapewnienie opieki zdrowotnej (ewakuacja chorych i rannych)

Minister właściwy do spraw finansów publicznych KG SG Szef Inspektoratu Wsparcia SZ RP oraz Komendant Główny Żandarmerii Wojskowej we współpracy z Komendantem Głównym Policji Właściwy terytorialnie Wojewoda Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad, koncesjonariusze płatnych odcinków autostrad Właściwy terytorialnie Wojewoda Właściwy terytorialnie Wojewoda Minister Obrony Narodowej Właściwy terytorialnie Wojewoda Minister Obrony Narodowej Właściwy terytorialnie Wojewoda Właściwy terytorialnie Wojskowy Inspektor Sanitarny Minister właściwy do spraw zdrowia Departament Wojskowej Służby Zdrowia MON

Część B KPZK str. 161

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ

29.

Zapewnienie porządku publicznego i ochrony obozowiska

30.

Monitorowanie skutków i zjawisk spowodowanych zanieczyszczeniem środowiska lub niekorzystnym przekształceniem naturalnego ukształtowania terenu, powstałe w czasie pobytu/tranzytu wojsk obcych na terytorium RP

31.

Rozpoznawanie, zapobieganie i zwalczanie zagrożeń dla bezpieczeństwa wewnętrznego państwa, mogących wystąpić w związku z przebywaniem na terytorium lub tranzytem wojsk obcych przez terytorium RP Zapewnienie bieżącego przekazywania informacji między organami administracji publicznej zaangażowanymi w przygotowanie i realizację procedury

32.

Przygotowywanie bieżących analiz i ocen sytuacji Monitorowanie przebiegu działań, w szczególności pod względem możliwych zagrożeń bezpieczeństwa na terenie RP

Właściwy terytorialnie Wojewoda KG ŻW we współpracy z KGP Minister właściwy do spraw środowiska Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, we współpracy z właściwymi służbami i instytucjami MON (SKW) Dyrektor RCB, we współpracy z zaangażowanymi organami administracji publicznej

Etap Przejściowy i Końcowy 33.

Informowanie społeczeństwa o sytuacji oraz podjętych działaniach (Procedura SPO-3 Zasady informowania ludności o zagrożeniach – organizacja procesu komunikacji społecznej w sytuacji kryzysowej)

34.

Ustalenie, na drodze dyplomatycznej, wysokości odszkodowania za szkody wyrządzone przez wojska obce przeciw mieniu stanowiącym wyłączną własność skarbu państwa1 (również Lasy Państwowe)

36.

Przyjmowanie i rozpatrywanie roszczeń osób fizycznych i prawnych oraz niepaństwowych jednostek organizacyjnych w zakresie szkód wyrządzonych przez wojska obce przeciw ich mieniu oraz ewentualna wypłata odszkodowań Wystąpienie do państwa wysyłającego o zwrot kosztów poniesionych na świadczenia zdrowotne dla żołnierzy sił obcych (sojuszniczych)

37.

Wystąpienie o zwrot kosztów leczenia (refundowanie) przez wojska obce

38.

Przyjęcie wniosków, rozpatrzenie i ewentualny zwrot podatków od towarów i usług wojskom obcym

35.

MON Dyrektor RCB Minister właściwy do spraw zagranicznych we współpracy z MON MON MON Minister właściwy do spraw zdrowia Minister właściwy do spraw finansów publicznych

III. Postanowienia końcowe Wskazani w procedurze wykonawcy uwzględnią w swoich planach zarządzania kryzysowego szczegółowe sposoby i metody realizacji własnych przedsięwzięć. 1

Z wyłączeniem mienia użytkowanego przez Siły Zbrojne RP.

Część B KPZK str. 162

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ SPO-15

ORGANIZACJA MEDYCZNEGO MOSTU POWIETRZNEGO W PRZYPADKU WYSTĄPIENIA ZDARZENIA MASOWEGO

I. Cel procedury, koordynator działań, podstawy prawne Cel procedury

Koordynator działań

Określenie procesu organizacji medycznego mostu powietrznego w przypadku wystąpienia zdarzenia masowego

Wejście Wystąpienie sytuacji kryzysowej z udziałem dużej liczby poszkodowanych

Uczestnicy – – – – – – –

Minister właściwy do spraw zdrowia

minister właściwy do spraw wewnętrznych minister właściwy do spraw administracji publicznej Minister Obrony Narodowej (MON) minister właściwy do spraw zdrowia/dyrektor LPR Szef KPRM wojewodowie dyrektor Rządowego Centrum Bezpieczeństwa

Wyjście

Podstawy prawne działań

Rozlokowanie poszkodowanych w podmiotach wykonujących działalność leczniczą na terenie kraju, celem zapewnienia im pomocy medycznej

1) ustawa z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym 2) ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej 3) ustawa z dnia 17 grudnia 2020 r. o rezerwach strategicznych 4) ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym 5) ustawa z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej 6) ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie 7) ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych 8) rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 czerwca 2012 r. w sprawie warunków i sposobu przygotowania oraz wykorzystania podmiotów leczniczych na potrzeby obronne państwa oraz właściwości organów w tych sprawach 9) zarządzenie Nr 67 Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 października 2014 r. w sprawie organizacji i trybu pracy Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego

II. Przebieg działań Lp.

Przedsięwzięcie

Sposób wykonania zadania

Zebranie informacji o zdarzeniu i dotychczasowych działaniach zaangażowanych organów

Pozyskanie informacji od CZK wojewody, Koordynatora Centrum Operacyjnego LPR Przekazanie przez RCB informacji o zdarzeniu do MSWiA, CZK MZ i CZK MON

Odpowiedzialny

dyrektor RCB

Wykonawca zadania

Dyrektor RCB

Część B KPZK str. 163

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ

Przygotowanie (we współpracy z innymi uczestnikami procedury) oceny sytuacji, analizy zagrożenia i możliwości przeciwdziałania

Należy uwzględnić m.in.: - rodzaj i skalę oraz przewidywany rozwój sytuacji - możliwości medyczne województwa, właściwego terytorialnie dla zaistniałego zdarzenia - dostępny potencjał i możliwości LPR - możliwości wsparcia przez SZ RP, wynikające z PZK RON Informacja jest przekazywana Prezesowi Rady Ministrów oraz ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych i do spraw administracji publicznej

minister właściwy do spraw zdrowia we współpracy z wojewodą, dyrektorem LPR i dyrektorem RCB

1) Wniosek przygotowany we współpracy z dyrektorem LPR 2) Wniosek jest przekazany – do wiadomości: - Ministrowi Zdrowia - dyrektorowi RCB

wojewoda

kierownik komórki organizacyjnej urzędu wojewódzkiego właściwy do spraw zarządzania kryzysowego

kierownik komórki organizacyjnej MZ właściwy do spraw zarządzania kryzysowego, we współpracy z szefem COA RCB

Wniosek wojewody – na podstawie rekomendacji wojewódzkiego lekarza koordynatora ratownictwa medycznego – do MON o wsparcie działań ratowniczych z wykorzystaniem wojskowego medycznego transportu lotniczego

Wniosek wojewody do Prezesa Rady Ministrów o uruchomienie rezerw strategicznych wyrobów medycznych i produktów leczniczych

Szczegółowy tryb postępowania – według KPZK Procedura udostępniania rezerw strategicznych

Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów

Prezes Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych

Wystąpienie ministra właściwego do spraw zdrowia do wojewodów o: 1) zapewnienie gotowości medycznej podmiotów wykonujących działalność leczniczą – właściwych dla rodzaju zdarzenia 2) przygotowanie zapasów środków medycznych i krwi oraz produktów krwiopochodnych 3) cykliczne raportowanie o sytuacji i zrealizowanych działaniach

Należy wytypować podmioty medyczne zapewniające możliwość udzielenia w trybie natychmiastowym pomocy medycznej poszkodowanym – w pierwszej kolejności położone na terenie województw sąsiadujących z województwem właściwym dla miejsca zdarzenia dysponujące: - lotniskiem (lądowiskiem) - przygotowanym personelem i potencjałem podmiotów leczniczych

minister właściwy do spraw zdrowia we współpracy z ministrem właściwym do spraw administracji publicznej

kierownik komórki organizacyjnej MZ właściwy do spraw zarządzania kryzysowego, we współpracy z kierownikiem komórki organizacyjnej MSWiA właściwym do spraw zarządzania kryzysowego

Część B KPZK str. 164

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ

Przygotowanie zestawienia możliwości podmiotów leczniczych – opracowanego na podstawie informacji uzyskanych od wojewodów.

Zestawienie jest przekazywane: - wojewódzkiemu lekarzowi koordynatorowi ratownictwa medycznego koordynującemu działania ratownicze, - koordynatorowi Centrum Operacyjnego LPR, - szefowi CZK MON, - dyrektorowi RCB

minister właściwy do spraw zdrowia

kierownik komórki organizacyjnej MZ właściwy do spraw zarządzania kryzysowego, we współpracy z wojewodą

Raport MON o zakresie wsparcia udzielanego wojewodzie

Raport zawiera m.in. następujące dane: 1) liczba, typ i aktualne możliwości medyczne statków powietrznych, 2) liczba/specjalność wojskowego personelu medycznego wyznaczonego do działań, 3) czas przybycia statków powietrznych do lądowisk wskazanych przez koordynatora Centrum Operacyjnego LPR Raport jest przekazany: - wojewodzie - ministrowi właściwemu do spraw zdrowia - dyrektorowi LPR - dyrektorowi RCB 4) Zestawienie możliwości wsparcia lotniczego MON: 2 samoloty CASA 295: jeden dla 2 pacjentów intensywnej terapii i 5 pacjentów leżących drugi dla 24 pacjentów leżących wojskowe samochody sanitarne

MON

CZK MON we współpracy z koordynatorem Centrum Operacyjnego LPR

Uruchomienie działań

1) Organizację kołowego transportu medycznego cywilnego i wojskowego z rejonu akcji ratowniczej do lotniska (miejsca startu) koordynuje wojewódzki lekarz koordynator ratownictwa medycznego.

minister właściwy do spraw zdrowia DO RSZ

wojewoda

Część B KPZK str. 165

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ 2) Organizację wykonania transportu lotniczego z rejonu akcji ratowniczej do lądowania w rejonach wytypowanych podmiotów wykonujących działalność leczniczą na terenie wskazanych województw koordynuje koordynator Centrum Operacyjnego LPR 3) Organizację kołowego transportu medycznego cywilnego i wojskowego z lotniska (miejsca lądowania) do wytypowanego podmiotu wykonującego działalność leczniczą koordynuje wojewódzki lekarz koordynator ratownictwa medycznego 4) Organizację lotów wojskowych statków powietrznych koordynuje Centrum Operacji Powietrznych – Dowództwo Komponentu Powietrznego (COP-DKP) we współpracy z koordynatorem Centrum Operacyjnego LPR 9.

Zapewnienie bieżącego przekazywania informacji między instytucjami zaangażowanymi wprzygotowanie i realizację procedury Monitorowanie przebiegu działań i przygotowywanie bieżących informacji, analiz i ocen sytuacji

dyrektor LPR

wojewoda

COP-DKP, LPR

dyrektor RCB, we współpracy z zaangażowanymi instytucjami

III. Postanowienia końcowe Wskazani w procedurze wykonawcy uwzględnią w swoich planach zarządzania kryzysowego i wewnętrznej dokumentacji szczegółowe sposoby i metody realizacji własnych przedsięwzięć.

Część B KPZK str. 166

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ SPO-16

ZWOŁANIE I OBSŁUGA POSIEDZENIA ZESPOŁU DO SPRAW INCYDENTÓW KRYTYCZNYCH

I. Cel procedury, koordynator działań, podstawy prawne

Cel procedury

Koordynator działań

Określenie procesu decyzyjnego i organizacyjnego dla potrzeb zwołania posiedzenia Zespołu do spraw Incydentów Krytycznych, zwanego dalej ZIK w przypadku wystąpienia incydentu krytycznego2 w obszarze cyberbezpieczeństwa RP

Dyrektor Rządowego Centrum Bezpieczeństwa

Uczestnicy Członkowie stali zespołu: - przedstawiciele CSIRT MON, CSIRT NASK, CSIRT GOV (Szefa ABW) Członkowie zaproszeni na posiedzenie zespołu, w szczególności przedstawiciele: – Pełnomocnika Rządu do spraw Cyberbezpieczeństwa; – ministra właściwego do spraw energii; – ministra właściwego do spraw transportu; – ministra właściwego do spraw gospodarki morskiej; – ministra właściwego do spraw żeglugi śródlądowej; – ministra właściwego do spraw zdrowia; – ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej; – ministra właściwego do spraw informatyzacji; – ministra właściwego do spraw wewnętrznych; – Ministra Obrony Narodowej; – Ministra Sprawiedliwości; – Ministra Spraw Zagranicznych; – Ministra-Koordynatora służb specjalnych; – Prokuratora Krajowego; – Komisji Nadzoru Finansowego; – Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej; – Komendanta Głównego Policji; – Komendanta Centralnego Biura Śledczego Policji; – Komendanta Służby Ochrony Państwa; – Komendanta Głównego Straży Granicznej; – Rządowego Centrum Bezpieczeństwa; – innych instytucji (w tym wojewody właściwego terytorialnie do skutków zdarzenia), na podstawie decyzji przewodniczącego ZIK

incydent krytyczny – incydent skutkujący znaczną szkodą dla bezpieczeństwa lub porządku publicznego, interesów międzynarodowych, interesów gospodarczych, działania instytucji publicznych, praw i wolności obywatelskich lub życia i zdrowia ludzi, klasyfikowany przez właściwy CSIRT MON, CSIRT NASK lub CSIRT GOV.

Część B KPZK str. 167

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ Wejście

Wyjście

Wystąpienie lub wysokie prawdopodobieństwo wystąpienia incydentu krytycznego w obszarze cyberbezpieczeństwa RP

Podstawy prawne działań

Przekazanie wykonawcom ustaleń przyjętych podczas posiedzenia ZIK

1) ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa 2) ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym 3) ustawa z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej 4) ustawa z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne 5) ustawa z dnia 10 czerwca 2016 r. o działaniach antyterrorystycznych

II. Przebieg działań Lp.

Przedsięwzięcie

Zebranie danych o zdarzeniu i opracowanie informacji o sytuacji

Sposób wykonania zadania Informacja zawiera: 1) wstępną analizę potencjalnych skutków incydentu, z uwzględnieniem w szczególności: a) liczby użytkowników, których dotyczy incydent, zwłaszcza jeśli zakłóca świadczenie usługi kluczowej, b) momentu wystąpienia i wykrycia incydentu oraz czasu jego trwania, c) zasięgu geograficznego obszaru, którego dotyczy incydent. 2) ewentualną rekomendację w sprawie zwołania Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego3, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym. 3) ewentualny wniosek o zwołanie ZIK wraz z rekomendacjami dot. składu zaproszonych przedstawicieli oraz klauzuli tajności posiedzenia.

Przekazanie opracowanej informacji dyrektorowi Rządowego Centrum Bezpieczeństwa

Wykonawca zadania

Kierownik CSIRT MON, CSIRT NASK, CSIRT GOV

Organ właściwy w sprawach zarządzania kryzysowego, w trybie art. 21 ustawy o zarządzaniu kryzysowym, zgodnie z zasadami określonymi w SPO-12 Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego

– Kierownik CSIRT MON, CSIRT NASK, CSIRT GOV; – organ właściwy w sprawach zarządzania kryzysowego, w trybie art. 21 ustawy o zarządzaniu kryzysowym, zgodnie z zasadami określonymi w SPO-12 Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego

skutki incydentu mogą przybrać takie rozmiary, że RZZK zostanie zwołany, zanim będzie przygotowana informacja CSIRT i zgłoszona propozycja zwołania ZIK w celu określenia zasad obsługi incydentu i wskazania wiodącego CSIRT.

Część B KPZK str. 168

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ

4 5

Przygotowanie zbiorczej informacji o sytuacji. Przekazanie opracowanej, zbiorczej informacji wraz z decyzją o zwołaniu ZIK członkom zespołu przewidzianym do udziału w posiedzeniu Zespołu oraz terminie i miejscu posiedzenia ZIK

Przygotowanie miejsca posiedzenia ZIK

Ustalenia (decyzje) wynikające z posiedzenia ZIK

1) przygotowanie dla uczestników posiedzenia materiałów informacyjnych o incydencie, skutkach (w tym skutkach wtórnych i współzależnościach sektorowych) oraz prognozowanym przebiegu; 2) przygotowanie wizualizacji sytuacji operacyjnej oraz udziału w posiedzeniu za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej – zgodnie z art. 36 ust. 6 ustawy; 3) tylko w miarę potrzeb - przygotowanie i zabezpieczenie miejsca posiedzenia pod kątem zapewnienia odpowiedniej klauzuli tajności4; 4) zapewnienie dokumentowania posiedzenia; 5) posiedzeniu przewodniczy dyrektor RCB. 1) jednomyślne wyznaczenie CSIRT koordynującego obsługę incydentu krytycznego; 2) określenie zadań i roli pozostałych CSIRT oraz RCB w obsłudze incydentu; 3) określenie sposobu wymiany informacji technicznych dotyczących incydentu; 4) przygotowanie rekomendacji dot. polityki informacyjnej, wynikającej z sytuacji; 5) podjęcie decyzji o ewentualnym wystąpieniu przez dyrektora RCB z wnioskiem do Prezesa Rady Ministrów w sprawie zwołania Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego; 5) w przypadku incydentu, który może spowodować zagrożenie wystąpienia zdarzenia o charakterze terrorystycznym5,

Dyrektor RCB

W przypadku braku możliwości odbycia niejawnego posiedzenia w siedzibie RCB, posiedzenie organizuje się w siedzibie MSWiA albo ABW. zdarzenie o charakterze terrorystycznym – należy przez to rozumieć sytuację, co do której istnieje podejrzenie, że powstała na skutek przestępstwa o charakterze terrorystycznym, o którym mowa w art. 115 § 20 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, lub zagrożenie zaistnienia takiego przestępstwa

Część B KPZK str. 169

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ dotyczącego systemów teleinformatycznych organów administracji publicznej lub systemów teleinformatycznych wchodzących w skład infrastruktury krytycznej6, przygotowanie informacji i wniosków dla ministra właściwego do spraw wewnętrznych i Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego7. 6.

Przekazanie ustaleń (decyzji) podjętych na posiedzeniu ZIK do realizacji przez uczestników posiedzenia

Dyrektor RCB

Formalne przekazanie uczestnikom posiedzenia przyjętych ustaleń (decyzji)

Dyrektor RCB

Bieżące informowanie RCB o sytuacji i stanie wdrażania ustaleń przyjętych na posiedzeniu ZIK

- Kierownik CSIRT MON, CSIRT NASK, CSIRT GOV - organ właściwy w sprawach zarządzania kryzysowego, w trybie art. 21 ustawy o zarządzaniu kryzysowym, zgodnie z zasadami

„art.115 § 20. KK. Przestępstwem o charakterze terrorystycznym jest czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności, której górna granica wynosi co najmniej 5 lat, popełniony w celu: 1) poważnego zastraszenia wielu osób, 2) zmuszenia organu władzy publicznej Rzeczypospolitej Polskiej lub innego państwa albo organu organizacji międzynarodowej do podjęcia lub zaniechania określonych czynności, 3) wywołania poważnych zakłóceń w ustroju lub gospodarce Rzeczypospolitej Polskiej, innego państwa lub organizacji międzynarodowej - a także groźba popełnienia takiego czynu.” ustawa o działaniach antyterrorystycznych „Art.15.2. W przypadku zagrożenia wystąpieniem zdarzenia o charakterze terrorystycznym dotyczącego systemów teleinformatycznych organów administracji publicznej lub systemów teleinformatycznych wchodzących w skład infrastruktury krytycznej albo w przypadku wystąpienia takiego zdarzenia można wprowadzić jeden z czterech stopni alarmowych CRP: 1) pierwszy stopień alarmowy CRP (stopień ALFA–CRP); 2) drugi stopień alarmowy CRP (stopień BRAVO–CRP)”. 3) trzeci stopień alarmowy CRP (stopień CHARLIE–CRP); 4) czwarty stopień alarmowy CRP (stopień DELTA–CRP). ustawa o działaniach antyterrorystycznych „Art. 16. 1. Stopnie alarmowe lub stopnie alarmowe CRP wprowadza, zmienia i odwołuje, w drodze zarządzenia, w zależności od rodzaju zagrożenia zdarzeniem o charakterze terrorystycznym, Prezes Rady Ministrów, po zasięgnięciu opinii ministra właściwego do spraw wewnętrznych i Szefa ABW, a w przypadkach niecierpiących zwłoki – minister właściwy do spraw wewnętrznych, po zasięgnięciu opinii Szefa ABW, informując o tym niezwłocznie Prezesa Rady Ministrów: 1) na całym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; 2) na obszarze jednej lub kilku jednostek podziału terytorialnego kraju; 3) na obszarze określonym w sposób inny niż przez odniesienie do jednostek podziału terytorialnego kraju; 4) dla określonych obiektów jednostek organizacyjnych administracji publicznej, prokuratury, sądów lub innych obiektów infrastruktury administracji publicznej lub infrastruktury krytycznej”.

Część B KPZK str. 170

7. PROCEDURY REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO – STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE, W TYM ZWIĄZANE Z OCHRONĄ INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ określonymi w SPO-12 Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego 9.

Monitorowanie sytuacji. Sporządzanie cyklicznych raportów

10.

O ile była taka decyzja ZIK – wystąpienie z wnioskiem do Prezesa Rady Ministrów o zwołanie Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego

Przygotowanie i przebieg posiedzenia RZZK – zgodnie z postanowieniami zarządzenia nr 67 Prezesa Rady Ministrów Z dnia 15 października 2014 r. w sprawie organizacji i trybu pracy Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego oraz Standardową Procedura Operacyjną nr 1

Dyrektor RCB

Część B KPZK str. 171

8. ORGANIZACJA ŁĄCZNOŚCI

Organizacja łączności na potrzeby systemu zarządzania kryzysowego, zawierająca zespół przedsięwzięć organizacyjno-technicznych oraz możliwe do wykorzystania siły, środki i systemy łączności została określona w odrębnym, niejawnym załączniku funkcjonalnym do Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego.

Część B KPZK str. 172

9. ORGANIZACJA SYSTEMU MONITOROWANIA ZAGROŻEŃ, OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA Schemat ideowy systemu monitorowania, ostrzegania i alarmowania o zagrożeniach

Monitorowanie zagrożeń, ostrzeganie i alarmowanie ma na celu:

instytucja monitorująca narzędzia monitorowania zagrożenia komunikat ostrzegawczy

komunikat ostrzegawczy

ostrzeganie i alarmowanie ludności

CZK kierownik instytucji odpowiedzialnej za reagowanie komunikat ostrzegawczy, alarm dla ludności komunikat ostrzegawczy, alarm dla podmiotów reagowania

▪ uzyskanie informacji o zbliżaniu się lub stwierdzaniu faktu zaistnienia, na określonym terenie, niebezpieczeństwa dla zdrowia i życia ludności związanego z wystąpieniem klęsk żywiołowych, katastrof naturalnych, awarii obiektów technicznych, skażeń i zakażeń, stosowaniem środków rażenia lub innych zdarzeń, których skutki mogą wpłynąć negatywnie na poziom bezpieczeństwa ludności ▪ określenie rodzaju, miejsca, skali i skutków zaistniałych zagrożeń oraz oznaczaniu stref niebezpiecznych ▪ ostrzeganie i alarmowanie sił właściwych do reagowania oraz ludności o zbliżającym się niebezpieczeństwie, informowanie o zalecanych zasadach postępowania (zachowania się) obywateli w określonej sytuacji

podmioty reagowania

Część B KPZK str. 173

9. ORGANIZACJA SYSTEMU MONITOROWANIA ZAGROŻEŃ, OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA

Alert RCB – to SMS-owy system ostrzegania przed zagrożeniami. Podstawą do wysłania Alertu RCB jest art. 21a ustawy z dnia 26.04.2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (z późn. zm.). Ostrzeżenie otrzymują użytkownicy telefonów komórkowych przebywający w obszarze występowania lub wystąpienia potencjalnego zagrożenia. Alert RCB jest uruchamiany na podstawie informacji o potencjalnych zagrożeniach otrzymywanych z ministerstw, od służb – np. Policji, Państwowej Straży Pożarnej, Straży Granicznej, z urzędów i instytucji centralnych – np. Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej oraz urzędów wojewódzkich (Wojewódzkie Centra Zarządzania Kryzysowego). Jest wykorzystywany tylko w sytuacjach nadzwyczajnych, wtedy, gdy występuje bardzo duże prawdopodobieństwo (ponad 80 procent) bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia osób przebywających na znaczącym obszarze. Jest dedykowany zdarzeniom dynamicznym, takich jak burze, wichury, intensywne opady deszczu, powodzie, ale również ostrzega przed planowanymi detonacjami niewybuchów, skażeniem wody, zdarzeniami CBRNE czy informuje o regulacjach związanych z epidemią. Alert RCB jest przesyłany na każdy telefon znajdujący się na zagrożonym terenie. Na numery z prefixem +48 komunikat jest w języku polskim, a z pozostałymi prefixami w języku angielskim. Dystrybucją komunikatów zajmują się wszyscy funkcjonujący w Polsce operatorzy telefonii komórkowej. Usługa jest bezpłatna. Alert RCB może być również skierowany, tylko do użytkowników telefonów z prefixem +48 przebywających zagranicą. Ostrzeżenie składa się ze 160 znaków (w nadzwyczajnych sytuacjach 320) i w treści zawiera rodzaj zagrożenia oraz najważniejsze zalecenia postępowania w przypadku wystąpienia zdarzenia. Do komunikatu może być dołączony link do strony internetowej (gov.pl), gdzie można znaleźć więcej informacji na temat danego zagrożenia. W komunikacie nie mogą występować znaki diakrytyczne. Przykładowe Alerty RCB: Uwaga! Dzis i w nocy burze, silny wiatr i ulewny deszcz. Mozliwe podtopienia. Zabezpiecz rzeczy, ktore moze porwac wiatr. Uwaga! Jesli mozesz, zostan w domu. Pomagaj seniorom. Od 24.10 cala Polska w czerwonej strefie epidemicznej. #zostanwdomu www.gov.pl/zasadybezpieczenstwa Uwaga! Skażenie wody bakterią Coli w Wodociągu Wieliczka. Woda nie nadaje się do spożycia: w Wieliczce (z wył. os. Krzyszkowice), Czarnochowicach, Śledziejowicach, Strumianach, Zabawie, Sułkowie, Kokotowie i Lednicy Górnej. Uwaga! Dzisiaj (13.10) ok. godz. 13:00 wojsko zneutralizuje niewybuch na Kanale Piastowskim. Nie zblizaj sie do rz. Swiny na 3000 m. Słuchaj polecen słuzb. Uwaga! Zakaz wstepu do lasu w wyznaczonych strefach. Zagrozenie rozprzestrzeniania ASF. O padłych dzikach poinformuj policję, gminę lub weterynarza.

Część B KPZK str. 174

9. ORGANIZACJA SYSTEMU MONITOROWANIA ZAGROŻEŃ, OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA

MONITOROWANIE

systematyczna obserwacja prowadzona w określonych punktach lub obszarach w celu wykrywania zagrożenia lub w celu stwierdzenia zmian stopnia tego zagrożenia

WYKONAWCA ZADANIA Ministrowie, kierownicy urzędów wskazani jako podmioty odpowiedzialne w części Planu Zadania w zakresie monitorowania zagrożeń oraz wojewodowie, CD KSWSiA CEL ZADANIA 1. Wykrywanie i rozpoznanie zagrożenia, umożliwiające natychmiastowe stwierdzenie wzrostu poziomu zagrożenia 2. Ostrzeganie i alarmowanie ludności cywilnej oraz Sił Zbrojnych RP 3. Uruchamianie procedur reagowania 4. Opracowywanie ocen stanu zagrożenia i przygotowywanie zaleceń postępowania ochronnego 5. Realizacja zobowiązań Rzeczypospolitej Polskiej wynikających z ratyfikowanych umów, traktatów i porozumień międzynarodowych w zakresie obserwacji, pomiarów, analiz prognozowania i powiadamiania o zagrożeniach WARUNKI OPERACYJNE REALIZACJI ZADANIA – GŁÓWNE ZAGROŻENIA DLA SPRAWNOŚCI SYSTEMU MONITOROWANIA ZAGROŻEŃ, OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA 1. Brak prawidłowej koordynacji i nakładanie się kompetencji poszczególnych instytucji odpowiedzialnych za monitorowanie zagrożenia 2. Niewłaściwa współpraca zaangażowanych instytucji (kwestionowanie rzetelności informacji, opóźnienia w ich przekazywaniu, brak stałych punktów kontaktowych, nieaktualne dane kontaktowe, itp.) 3. Nieprecyzyjne informacje uzyskane z monitoringu, informacje z różnych źródeł wzajemnie się wykluczające 4. Stosowanie różnych form meldunków (raportów) utrudniających porównania i analizy 5. Brak systematyczności w przekazywaniu informacji, nieprzestrzeganie ustalonego trybu przekazywania informacji 6. Ograniczanie się do krótkiej informacji, brak pogłębionych analiz i prognoz rozwoju sytuacji 7. Brak kwalifikowanego personelu i stres wynikający z presji sytuacji 8. Brak wewnętrznych procedur postępowania niezbędnych dla zapewnienia ciągłości działania w przypadku wewnętrznego kryzysu w instytucji 9. Utrudnienia organizacyjno-techniczne (braki i awarie sprzętu, brak pomieszczeń, zasilania, łączności, urządzeń i odczynników do wykonywania badań, itp.) ORGANIZACJA DZIAŁAŃ 1. Monitorowaniu podlegają wszystkie zagrożenia wskazane w siatce bezpieczeństwa planu zarządzania kryzysowego 2. Systemy monitorowania zagrożeń powinny funkcjonować w trybie ciągłym 3. Dane o stanie zagrożenia są uzyskiwane m.in. z: 1) stacji pomiarowych rozmieszczonych na terenie kraju 2) badań laboratoryjnych 3) analizy zasobów dostępnych baz danych 4) naziemnych i satelitarnych systemów obserwacji przestrzeni powietrznej i morskiej 5) analizy zdarzeń i procesów mogących mieć wpływ na poziom bezpieczeństwa 6) współpracujących zagranicznych systemów i baz danych

Część B KPZK str. 175

9. ORGANIZACJA SYSTEMU MONITOROWANIA ZAGROŻEŃ, OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA 4. Informacje o zagrożeniu uzyskane z prowadzonego monitoringu są przekazywane: 1) właściwym dla rodzaju zagrożenia organom wskazanym jako podmioty wiodące w fazie reagowania 2) dyżurnym centrów zarządzania kryzysowego właściwym terytorialnie dla miejsca (obszaru) wystąpienia zagrożenia 3) dyżurnemu Rządowego Centrum Bezpieczeństwa 4) współpracującym podmiotom zagranicznym, zgodnie z zobowiązaniami przyjętymi przez właściwe organy RP 5. Za funkcjonowanie systemu monitorowania, w tym organizację pracy, zakres wykonywanych zadań oraz tryb informowania o zagrożeniach odpowiadają podmioty odpowiedzialne wymienione w części Planu Zadania w zakresie monitorowania zagrożeń 6. Działaniem systemu w województwie kieruje wojewoda WSPARCIE BIEŻĄCE 1. W sytuacji kryzysowej kierownicy zespołów odpowiedzialnych za monitorowanie decydują o zwiększeniu obsad zespołów oraz trybie ich pracy 2. Organy administracji publicznej odpowiedzialne za rozwiązanie sytuacji kryzysowej (podmioty wiodące) są zobowiązane do uzgodnienia z kierownikami instytucji prowadzących monitorowanie (odpowiednio do rodzaju i poziomu zagrożenia wymienionego w Planie) zakresu, trybu i sposobu przekazywania informacji o zagrożeniu, zapewniając sobie możliwość podjęcia działań wyprzedzających oraz ciągłość dopływu informacji w warunkach trwania zagrożenia 3. Możliwość wykorzystania Regionalnego Systemu Ostrzegania. 4. Możliwość wykorzystania alertów RCB DODATKOWE MOŻLIWOŚCI W PRZYPADKU WYSTĄPIENIA ZAGROŻEŃ CBRN – po wprowadzeniu stanu nadzwyczajnego 1. Uruchomienie przez MON Krajowego Systemu Wykrywania Skażeń i Alarmowania (KSWSiA) 2. Funkcjonujące autonomicznie systemy wykrywania skażeń i alarmowania o skażeniach obejmujące: 1) system wykrywania skażeń Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej – nadzorowany przez Ministra Obrony Narodowej 2) sieci i systemy nadzoru epidemiologicznego i kontroli chorób zakaźnych w kraju oraz krajowe punkty kontaktowe dla międzynarodowych systemów nadzoru nad zagrożeniami zdrowia lub życia dużych grup ludności – nadzorowane przez ministra właściwego do spraw zdrowia 3) system stacji wczesnego wykrywania skażeń promieniotwórczych i placówek prowadzących pomiary skażeń promieniotwórczych, koordynowane przez Prezesa Państwowej Agencji Atomistyki 4) nadzorowane przez wojewodów wojewódzkie systemy wykrywania i alarmowania oraz wojewódzkie systemy wczesnego ostrzegania o zagrożeniach 5) systemy nadzoru epizootycznego, fitosanitarnego, nadzoru nad bezpieczeństwem produktów pochodzenia zwierzęcego i paszami oraz nadzoru nad produktami rolnospożywczymi - nadzorowane przez ministrów właściwych do spraw rolnictwa i rynków rolnych oraz zdrowia 3. Przechodzą w tryb pracy w ramach jednolitego Krajowego Systemu Wykrywania Skażeń i Alarmowania (KSWSiA), koordynowanego przez Ministra Obrony Narodowej 4. Tryb pracy w ramach KSWSiA uruchamia Minister Obrony Narodowej z własnej inicjatywy lub na wniosek ministra właściwego do spraw: 1) wewnętrznych 2) zdrowia 3) administracji publicznej 4) rolnictwa 5) rynków rolnych 6) rozwoju wsi 7) gospodarki morskiej 8) środowiska

Część B KPZK str. 176

9. ORGANIZACJA SYSTEMU MONITOROWANIA ZAGROŻEŃ, OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA

6. 7.

9) gospodarki wodnej Systemy monitorowania zagrożeń w ramach KSWSiA zapewniają wzajemną interoperacyjność, w szczególności przez stosowanie: 1) takich samych metodyk i procedur obserwacji i pomiarów skażeń 2) takich samych formatów meldunków i informacji o skażeniach 3) identycznych procedur przekazywania meldunków i informacji o skażeniach 4) jednolitego schematu obiegu i wymiany informacji o skażeniach Informacje uzyskane w ramach KSWSiA są przekazywane właściwym dla rodzaju zagrożenia organom wskazanym jako podmioty wiodące w fazie reagowania Szczegółową organizację, zadania i zasady wymiany informacji określa Plan współdziałania jednostek organizacyjnych wchodzących w skład jednolitego Krajowego Systemu Wykrywania Skażeń i Alarmowania, którym dysponują podmioty odpowiedzialne za funkcjonowanie poszczególnych systemów

BUDŻET ZADANIA 1. 2.

Działanie systemów monitorowania zagrożeń jest finansowane ze środków z budżetu państwa będących w dyspozycji ministra, kierownika urzędu centralnego i wojewody odpowiedzialnego za system W przypadku niewystarczających własnych środków finansowych – postępowanie zgodnie z SPO-2 zawartą w Planie (Uruchomienie dodatkowych środków finansowych)

Część B KPZK str. 177

9. ORGANIZACJA SYSTEMU MONITOROWANIA ZAGROŻEŃ, OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA

OSTRZEGANIE

działania mające na celu: 1) przekazanie komunikatów i informacji uprzedzających o prawdopodobnych zagrożeniach 2) zalecających podjęcie działań zabezpieczających i ochronnych 3) instruujące o sposobach wykonania takich działań 4) podniesienie gotowości podmiotów reagowania

ALARMOWANIE

działania mające na celu: natychmiastowe przekazanie sygnału do właściwych terytorialnie władz, służb i ludności na danym terenie, informującego o zdarzeniu (sytuacji kryzysowej), które może zagrażać bezpieczeństwu ludzi, ich mieniu i środowisku naturalnemu

WYKONAWCA ZADANIA 1. Ministrowie, kierownicy urzędów wskazani jako podmioty odpowiedzialne w części Planu Zadania w zakresie monitorowania zagrożeń oraz wojewodowie i organy administracji samorządowej – w zakresie przekazywania komunikatów ostrzegawczych i alarmowania 2. Szef Obrony Cywilnej Kraju – w zakresie koordynacji procesu przygotowania, rozbudowy i modernizacji systemu alarmowania ludności na terenie kraju oraz organizacji treningów systemu alarmowania ludności 3. CD KSWSiA CEL ZADANIA Podmioty odpowiedzialne za monitorowanie zagrożeń, w przypadku wykrycia zagrożenia niezwłocznie powiadamiają właściwy terytorialnie dla miejsca takiego zdarzenia organ administracji publicznej (centrum zarządzania kryzysowego), celem: ✓ uruchomienia działań sił i środków właściwych dla rodzaju zagrożenia ✓ powiadomienia zagrożonej ludności oraz Sił Zbrojnych RP ORGANIZACJA DZIAŁAŃ/KIEROWANIA 1. Organ administracji publicznej właściwy terytorialnie dla miejsca wystąpienia zagrożenia uruchamia procedurę ostrzegania i alarmowania ludności, wykorzystując wszystkie dostępne środki techniczno-organizacyjne, a w szczególności: ✓ system syren alarmowych ✓ ośrodki radiowe i telewizyjne ✓ systemy telefonii komórkowej ✓ urządzenia rozgłoszeniowe stacjonarne i na pojazdach 2. Organy wskazane jako podmioty wiodące w fazie reagowania przygotowują własne zarządzenia i komunikaty i przekazują je redaktorom naczelnym dzienników, czasopism oraz stacji radiowych i telewizyjnych, w celu niezwłocznego powiadomienia ludności o zagrożeniu i zalecanym postępowaniu 3. Podmioty odpowiedzialne za monitorowanie zagrożenia zamieszczają na ogólnodostępnych serwisach internetowych komunikaty i ostrzeżenia oraz prognozy rozwoju sytuacji

Część B KPZK str. 178

9. ORGANIZACJA SYSTEMU MONITOROWANIA ZAGROŻEŃ, OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA ALARMY I KOMUNIKATY OSTRZEGAWCZE 1. Przykładowe formy i treść komunikatów ostrzegawczych o zagrożeniu skażeniami, zakażeniami oraz klęską żywiołową, ogłaszanych za pośrednictwem środków masowego przekazu zawiera rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 stycznia 2013 r. w sprawie systemów wykrywania skażeń i powiadamiania o ich wystąpieniu oraz właściwości organów w tych sprawach (Dz. U. poz. 96) 2.

Sygnały alarmowe i komunikaty ostrzegawcze mogą być wykorzystane wyłącznie w sytuacji rzeczywistego zagrożenia

3. Wykorzystanie sygnałów alarmowych i komunikatów ostrzegawczych w ramach treningów i ćwiczeń dotyczących systemów wykrywania i alarmowania możliwe jest po ogłoszeniu rozpoczęcia treningów lub ćwiczeń przez właściwe terytorialnie organy administracji publicznej, z 24-godzinnym wyprzedzeniem, w środkach masowego przekazu i w sposób zwyczajowo przyjęty na danym terenie. Ogłoszenie zawiera informacje o zakresie i zasięgu terytorialnym prowadzonego treningu lub ćwiczenia BUDŻET ZADANIA Koszty przygotowania i funkcjonowania systemu ostrzegania i alarmowania są finansowane: ✓ na poziomie krajowym – z budżetu państwa z części, którą dysponują ministrowie kierujący działami administracji rządowej, centralne organy administracji rządowej oraz wojewodowie ✓ na poziomie wojewódzkim, powiatowym i gminnym – z budżetu odpowiednio samorządu województwa, powiatu i gminy

OGŁOSZENIE ALARMU

ODWOŁANIE ALARMU

OGŁOSZENIE I ODWOŁANIE ALARMU akustyczny sygnał alarmowy środki masowego przekazu Powtarzana trzykrotnie zapowiedź słowna: modulowany dźwięk syreny Uwaga! Uwaga! Uwaga! Ogłaszam w okresie trzech minut alarm ………… (podać przyczynę, rodzaj alarmu itp.) dla ……………… (podać nazwę miasta, terenu)

ciągły dźwięk syreny w okresie trzech minut

wizualny sygnał alarmowy Znak żółty w kształcie trójkąta lub w uzasadnionych przypadkach innej figury geometrycznej

Powtarzana trzykrotnie zapowiedź słowna: Uwaga! Uwaga! Uwaga! Odwołuję alarm ………. (podać przyczynę, rodzaj alarmu itp.) dla ……………….. (podać nazwę miasta, terenu)

Część B KPZK str. 179

9. ORGANIZACJA SYSTEMU MONITOROWANIA ZAGROŻEŃ, OSTRZEGANIA I ALARMOWANIA

KOMUNIKATY OSTRZEGAWCZE ogłoszenie komunikatu

odwołanie komunikatu

Powtarzana trzykrotnie zapowiedź słowna: Uwaga! Uwaga! Osoby znajdujące się na terenie ………. około godz….. min……. może nastąpić skażenie …………… (podać rodzaj skażenia) w kierunku ……………….. (podać kierunek)

Powtarzana trzykrotnie zapowiedź słowna: Uwaga! Uwaga! Odwołuję uprzedzenie o zagrożeniu ………….. (podać rodzaj skażenia) dla ……………..

UPRZEDZENIE O ZAGROŻENIU ZAKAŻENIAMI

Formę i treść komunikatu uprzedzenia o zagrożeniu zakażeniami ustalają organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej

Powtarzana trzykrotnie zapowiedź słowna: Uwaga! Uwaga! Odwołuję uprzedzenie o zagrożeniu ……………. (podać rodzaj zakażenia) dla …………..

UPRZEDZENIE O KLĘSKACH ŻYWIOŁOWYCH I ZAGROŻENIU ŚRODOWISKA

Powtarzana trzykrotnie zapowiedź słowna: Informacja o zagrożeniu i sposobie postępowania mieszkańców ……………… (podać rodzaj zagrożenia, spodziewany czas wystąpienia i wytyczne dla mieszkańców)

Powtarzana trzykrotnie zapowiedź słowna: Uwaga! Uwaga! Odwołuję uprzedzenie o zagrożeniu ……………… (podać rodzaj klęski) dla ………………

UPRZEDZENIE O ZAGROŻENIU SKAŻENIAMI

Część B KPZK str. 180

10. ZASADY INFORMOWANIA LUDNOŚCI O ZAGROŻENIACH I SPOSOBACH POSTĘPOWANIA NA WYPADEK ZAGROŻEŃ 1. ROLA INSTYTUCJI W PROCESIE KOMUNIKACJI W SYTUACJI KRYZYSOWEJ

▪ częstotliwość przekazów; ▪ narzędzia komunikacji.

1.1. Instytucja wiodąca Każdej sytuacji kryzysowej, zgodnie z Krajowym Planem Zarządzania Kryzysowego, przypisana jest instytucja wiodąca (organ właściwy dla rodzaju sytuacji kryzysowej), która ze wzglądu na zakres merytoryczny, specyfikę działania i doświadczenie, nadzoruje zarządzanie daną sytuacją kryzysową, w tym odpowiada za koordynację polityki informacyjnej.

W przypadku gdy nie ma jednolitego stanowiska Zespołu – głos decydujący ma rzecznik organu właściwego dla rodzaju sytuacji kryzysowej. Zespół spotyka się w zależności od potrzeb.

Rzecznik prasowy lub kierownik komórki organizacyjnej odpowiadającej za komunikację społeczną (zwany dalej rzecznikiem), jest odpowiedzialny za koordynację komunikacji ze społeczeństwem poprzez media. Rzecznik instytucji wiodącej: ▪ jest koordynatorem polityki informacyjnej; ▪

przygotowuje, we współpracy z rzecznikiem instytucji będącej głównym wykonawcą, założenia dotyczące komunikacji społecznej w danej sytuacji kryzysowej (w tym określa główne przekazy, ich częstotliwość, narzędzia i osoby komunikujące) i po uzyskaniu akceptacji przełożonego – realizuje je poprzez rzecznika głównego wykonawcy. Rzecznik organu właściwego dla rodzaju sytuacji kryzysowej jest zobowiązany do udzielenia informacji Rzecznikowi Prasowemu Rządu na jego polecenie. W procesie komunikowania, zwłaszcza w sytuacji kryzysowej konieczne jest, aby informacja wchodząca ze wszystkich organów zaangażowanych w rozwiązywanie sytuacji kryzysowej była spójna. W związku z tym, rzecznik organu właściwego dla rodzaju sytuacji kryzysowej może powołać Kryzysowy Zespół Prasowy, składający się z przedstawicieli komórek prasowych organów zaangażowanych w rozwiązywanie sytuacji kryzysowej, a także innych, zaproszonych w zależności od potrzeb osób (np. psychologów, ekspertów z dziedziny, której kryzys dotyczy). To organ właściwy dla rodzaju sytuacji kryzysowej decyduje czy i kiedy powołać Kryzysowy Zespół Prasowy. Członkowie Kryzysowego Zespołu Prasowego są zobowiązani do udzielenia wszelkiej pomocy rzecznikowi organu właściwego dla rodzaju sytuacji kryzysowej. Kryzysowy Zespół Prasowy, pod przewodnictwem rzecznika organu właściwego dla rodzaju sytuacji kryzysowej opracowuje, a następnie realizuje założenia polityki medialnej w sytuacji kryzysowej, w tym określa: ▪ główne przekazy; ▪ osoby komunikujące;

Prowadząc działania komunikacyjne należy pamiętać, że nie można ich ograniczać wyłącznie do komunikacji poprzez media. Muszą one odbywać się również w pozostałych obszarach: ▪ komunikowanie ze społeczeństwem: - osobami zagrożonymi sytuacją kryzysową, - poszkodowanymi i ich rodzinami, ▪ komunikowanie wewnątrz instytucji; ▪ komunikowanie pomiędzy instytucjami zaangażowanymi w rozwiązywanie sytuacji kryzysowej. Organ właściwy dla rodzaju sytuacji kryzysowej zapewnia komunikację we wszystkich tych obszarach, wyznaczając osoby odpowiedzialne za dany obszar. 1.2.

Główny wykonawca

Jest to instytucja pełniąca kluczową rolę w rozwiązywaniu sytuacji kryzysowej. Podlega ona organowi wiodącemu, ale to na niej spoczywa większość zadań związanych z rozwiązywaniem danej sytuacji. Dotyczy to zarówno działań operacyjnych, jak i komunikacji społecznej – to rzecznik prasowy instytucji będącej głównym wykonawcą pełni rolę głównego komunikatora. Rzecznik głównego wykonawcy: ▪ jest głównym komunikatorem, chyba, że rzecznik instytucji wiodącej postanowi inaczej, ▪ współtworzy (razem z rzecznikiem organu wiodącego) i realizuje założenia dotyczące komunikowania w danej sytuacji kryzysowej (w tym określa główne przekazy, ich częstotliwość, narzędzia i osoby komunikujące), współpracuje z rzecznikami prasowymi organów zaangażowanych w rozwiązywanie sytuacji kryzysowych, aby zapewnić spójność przekazów. 1.3.

Inne organy zaangażowane w rozwiązywanie sytuacji kryzysowej

Inne organy zaangażowane w rozwiązywanie sytuacji kryzysowej komunikują się ze społeczeństwem w zakresie swoich kompetencji, natomiast główny przekaz jest uzgadniany z rzecznikiem organu właściwego dla rodzaju sytuacji kryzysowej – rzecznikiem instytucji wiodącej. Rzecznicy organów zaangażowanych współpracują

Część B KPZK str. 181

10. ZASADY INFORMOWANIA LUDNOŚCI O ZAGROŻENIACH I SPOSOBACH POSTĘPOWANIA NA WYPADEK ZAGROŻEŃ z rzecznikiem głównego wykonawcy i instytucji wiodącej, aby zapewnić spójność przekazów. W przypadku powołania przez rzecznika organu właściwego dla rodzaju sytuacji kryzysowej (instytucję wiodącą) Kryzysowego Zespołu Prasowego, w jego skład wchodzą rzecznicy organów zaangażowanych w rozwiązywanie sytuacji kryzysowej i realizują politykę informacyjną przyjętą przez Zespół. Analogicznie, jak w przypadku organu wiodącego i głównego wykonawcy, za komunikację ze społeczeństwem poprzez media odpowiadają rzecznicy. Kierownicy organów zaangażowanych w rozwiązywanie sytuacji kryzysowej zapewniają komunikację we wszystkich obszarach, wyznaczając osoby odpowiedzialne za dany obszar. Zgodnie z postanowieniami ustawy o zarządzaniu kryzysowym, na potrzeby realizacji zadań z zakresu zarządzania kryzysowego każdy organ tworzy zespół zarządzania kryzysowego. Ważne, aby zespół był obligatoryjnie poszerzony o rzecznika prasowego danej instytucji. Dzięki temu rzecznik będzie posiadał bieżącą informację o rozwoju sytuacji, co ułatwi mu aktywne prowadzenie polityki informacyjnej. Zespół zarządzania kryzysowego jest powoływany zgodnie z procedurami danego organu. Rzecznicy prasowi obligatoryjnie powinni mieć zastępców. Jest to bardzo istotne w przypadku długotrwałej sytuacji kryzysowej. 1.4.

Rządowe Centrum Bezpieczeństwa ściśle współpracuje z rzecznikami prasowymi: rządu, instytucji wiodącej, głównego wykonawcy, organów współpracujących i wojewodów. Po posiedzeniach Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego przygotowuje, w porozumieniu z osobą przewodniczącą posiedzeniu, komunikaty prasowe. 2.

Rozwiązywanie sytuacji kryzysowej wymaga szybkiej reakcji, a presja mediów może utrudniać podejmowanie decyzji. Dlatego tak istotne jest podjęcie działań przed wystąpieniem sytuacji kryzysowej. Działania wyprzedzające, mogą wpłynąć na zmniejszenie skali kryzysu. Muszą być podejmowane przez wszystkie organy w zakresie swoich kompetencji i rozpatrywane w dwóch aspektach – bezpośredniej komunikacji ze społeczeństwem i komunikacji ze społeczeństwem poprzez media. W ramach przygotowania do kontaktów z mediami należy: ▪ przygotować dla własnego organu strategię komunikacji w sytuacji kryzysowej wraz z algorytmami dla najczęściej występujących sytuacji właściwych dla danego organu; ▪

w ramach swojego organu wytypować grupę osób, która będzie współpracowała ze środkami masowego przekazu, podzielić zadania (prowadzenie monitoringu mediów; dyżurów telefonicznych, przygotowywanie komunikatów prasowych, konferencji prasowych), wytypować głównych komunikatorów;

▪

ustalić rodzaj wykorzystywanych z dziennikarzami;

▪

ustalić alternatywne kanały łączności pomiędzy zaangażowanych w rozwiązywanie sytuacji kryzysowej;

▪

przygotować bazę ekspertów zewnętrznych i wytypować ekspertów wewnętrznych, którzy będą wypowiadali się o danej sytuacji kryzysowej;

▪

organizować treningi i ćwiczenia dla osób zajmujących się komunikacją;

▪

zaktualizować bazę teleadresową mediów i osób komunikację w organach współpracujących.

Rządowe Centrum Bezpieczeństwa

Rządowe Centrum Bezpieczeństwa zapewnia koordynację polityki informacyjnej w sytuacji kryzysowej. W przypadku powołania Kryzysowego Zespołu Prasowego, rzecznik RCB, jeżeli jest taka konieczność, wchodzi w jego skład. Rządowe Centrum Bezpieczeństwa w ramach zapewnienia koordynacji polityki informacyjnej, monitoruje prowadzenie i organizację procesu komunikacji przez organ właściwy dla rodzaju sytuacji kryzysowej. Jeżeli rzecznik prasowy RCB, w wyniku działań właściwych komórek organizacyjnych Rządowego Centrum Bezpieczeństwa jako pierwszy uzyska informację o możliwości wystąpienia sytuacji kryzysowej, w ramach zapewnienia koordynacji polityki informacyjnej, kontaktuje się z rzecznikiem prasowym organu właściwego dla rodzaju sytuacji kryzysowej, w celu przyspieszenia organizacji procesu komunikacji. Jeżeli zachodzi taka potrzeba, rzecznik prasowy RCB rekomenduje zmianę sposobu komunikacji i wspiera działania komunikacyjne organu właściwego (instytucji wiodącej lub głównego wykonawcy) dla rodzaju sytuacji kryzysowej, np. pomaga w przygotowaniu procesu komunikowania (co mówić, gdzie, kto i kiedy), komunikatów czy wyboru narzędzi.

KOMUNIKACJA W KRYZYSIE

2.1 Przed wystąpieniem kryzysu

narzędzi

częstotliwość rzecznikami

kontaktów organów

odpowiedzialnych za

W ramach działań skierowanych do społeczeństwa należy: ▪ Realizować przedsięwzięcia edukacyjno-informacyjne: - tworzyć i rozpowszechniać programy edukacyjne w zakresie zapobiegania wszelkiego rodzaju zdarzeniom kryzysowym. Dzięki takim działaniom, można przygotować społeczeństwo na ewentualne wystąpienie zagrożeń,

Część B KPZK str. 182

10. ZASADY INFORMOWANIA LUDNOŚCI O ZAGROŻENIACH I SPOSOBACH POSTĘPOWANIA NA WYPADEK ZAGROŻEŃ

▪

jednocześnie przekazując wiedzę o możliwości ograniczenia skutków sytuacji kryzysowych; - informować o sposobach postępowania w sytuacjach zagrożenia w celu kształtowania właściwych postaw społecznych; - organizować treningi i ćwiczenia, kampanie informacyjne propagujące sposób postępowania w danych sytuacjach kryzysowych. W ramach przygotowania do bezpośredniego komunikowania ze społeczeństwem w trakcie kryzysu należy: - wytypować osoby, które mają przygotowanie i umiejętność rozmawiania z rodzinami poszkodowanych np. psychologowie, które będą kontaktowały się z rodzinami poszkodowanych i innymi grupami dotkniętymi kryzysem; - przygotować się do działań informacyjnych zmierzających do zabezpieczenia zdrowia i mienia ludności lub ewentualnej ewakuacji; - zweryfikować i zaktualizować bazę teleadresową dla zapewnienia kontaktu ze służbami ratowniczymi oraz punktami informacyjnymi, pamiętając o zebraniu kontaktów alternatywnych, na wypadek, gdyby np. podstawowy numer telefonu był cały czas zajęty.

2.2

W trakcie kryzysu

Bardzo często działania właściwych organów są podejmowane zanim jeszcze wystąpią wszystkie okoliczności wskazane w ustawowej definicji sytuacji kryzysowej. Również w odbiorze społecznym sytuacja kryzysowa pojawia się dużo szybciej – dlatego wraz z podjęciem działań przez administrację publiczną, w tym działań ratowniczych, należy rozpocząć komunikację ze społeczeństwem. Współpraca z mediami w sytuacji kryzysowej ma kluczowe znaczenie, gdyż brak informacji tworzy plotki, rodzi niepokój i chaos informacyjny. A to właśnie media w sytuacji kryzysowej często mogą być wsparciem dla działań służb ratowniczych, przy dobrej współpracy z nimi. Udostępnianie informacji powinno przebiegać systematycznie, jednak z zachowaniem zasad określonych przez osoby wytypowane do kontaktów z dziennikarzami. Jednocześnie rzecznicy prasowi i osoby współpracujące z mediami powinni pamiętać o specyfice pracy mediów i w miarę możliwości wyjść naprzeciw ich potrzebom (np. dostarczać regularnie informacje na temat przebiegu sytuacji kryzysowej, zapewnić, w uzgodnieniu z kierującym działaniami ratowniczymi, dostęp do miejsca zdarzenia albo – jeśli nie jest to możliwe – dostarczyć zdjęcia lub filmy przygotowane przez służby

prasowe, przygotować miejsce skąd mogą relacjonować zdarzenie nie przeszkadzając w akcji ratowniczej, itp.). Przygotowując pierwsze komunikaty kierowane do mediów należy dążyć do zasady, że rodziny poszkodowanych jako pierwsze otrzymują informację. Mogą się jednak zdarzyć sytuacje, kiedy przestrzeganie tej zasady staje się niemożliwe, zwłaszcza gdy dotyczy dużej grupy osób. Z reguły wtedy media stają się narzędziem, poprzez które informuje się o zaistniałej sytuacji. Istnieją także sytuacje np. zdarzenie terrorystyczne, gdy komunikacja ze społeczeństwem ma szczególny charakter, a decyzje kiedy i co komunikować, muszą być konsultowane z dowodzącym działaniami. Rzecznik lub osoby wyznaczone do komunikacji poprzez media powinni przekazywać opinii publicznej informacje o konieczności określonego postępowania w danej sytuacji oraz jakiej pomocy, w jakim rozmiarze, gdzie, kiedy i na jakich warunkach może oczekiwać poszkodowana ludność, a także jakie działania są podejmowane w celu likwidacji sytuacji kryzysowej. Dla zapewnienia efektywnej komunikacji ze społeczeństwem poprzez media należy: ▪ wdrożyć, wcześniej przygotowaną strategię komunikacyjną; ▪ powołać wewnętrzny zespół komunikacji kryzysowej, w skład którego weszliby przedstawiciele kierownictwa organu zaangażowanego w rozwiązanie sytuacji kryzysowej, rzecznik oraz eksperci z dziedziny, której ona dotyczy. Zespół ustala co komunikować z punktu widzenia danego organu, pamiętając, że główne przekazy są ustalane z rzecznikiem organu właściwego dla rodzaju sytuacji kryzysowej; ▪ wydawać regularnie, najlepiej o ściśle określonych i wcześniej zapowiedzianych porach, komunikaty prasowe, zawierające najświeższe informacje o bieżącej sytuacji. W przypadkach wzbudzających szczególnie duże zainteresowanie mediów, zalecane jest zorganizowanie briefingu prasowego, jednak dobór narzędzi zależy od rozwoju sytuacji i decyzji rzecznika; ▪ wyznaczyć na miejscu zdarzenia miejsce dla mediów, skąd dziennikarze mogliby relacjonować rozwój wydarzeń, jednocześnie nie przeszkadzając w prowadzeniu działań; ▪ wytypować osoby do kontaktu z mediami na miejscu zdarzenia; ▪ zapraszać do udziału w konferencjach prasowych przedstawicieli zaangażowanych organów lub ekspertów, w zależności od omawianej problematyki; ▪ zapewnić ścisłą współpracę rzeczników prasowych zaangażowanych organów i służb,

Część B KPZK str. 183

10. ZASADY INFORMOWANIA LUDNOŚCI O ZAGROŻENIACH I SPOSOBACH POSTĘPOWANIA NA WYPADEK ZAGROŻEŃ ▪

▪

monitorować na bieżąco media, niezwłocznie dementować informacje nieprawdziwe, nieścisłe lub mogące wywołać panikę, a w razie konieczności korygować przekazy i weryfikować sposób prowadzenia komunikacji; w sytuacji długotrwałego kryzysu, wymagającego pełnej aktywności i dyspozycyjności rzecznika, wyznaczyć zastępców rzecznika, zarówno organu właściwego dla rodzaju sytuacji kryzysowej, jak i innych zaangażowanych organów i służb; bezwzględnie zapewnić całodobowy kontakt telefoniczny mediów z rzecznikiem (lub jego zastępcą/zastępcami).

W ramach bezpośredniej komunikacji ze społeczeństwem osoby do tego wyznaczone na bieżąco informują opinię społeczną o konieczności określonego postępowania w danej sytuacji, np. jakiej pomocy, w jakim rozmiarze, gdzie, kiedy i na jakich warunkach może oczekiwać poszkodowana ludność, jakie działania są podejmowane w celu likwidacji sytuacji kryzysowej. Czynności te powinny być prowadzone poprzez narzędzia komunikacji bezpośredniej np. zorganizowanie infolinii, stałego punktu informacyjnego, nawiązanie bezpośredniego kontaktu z poszkodowanymi i ich rodzinami czy uruchomienie dedykowanej strony internetowej. 2.3 Po zakończeniu bezpośrednich działań w sytuacji kryzysowej – w fazie odbudowy W większości sytuacji kryzysowych osoby odpowiedzialne za komunikację społeczną zapominają o przekazywaniu informacji po zakończeniu fazy reagowania. Należy mieć na uwadze, że bardzo rzadko zdarza się, że wraz z zakończeniem fazy reagowania wszystkie problemy zostają rozwiązane. Brak komunikacji, przede wszystkim bezpośredniej, z osobami poszkodowanymi może wywoływać poczucie pozostawienia ich samym sobie.

Często wtedy poszkodowani zwracają się o pomoc do mediów, co skutkuje podważeniem zaufania do administracji publicznej i może przyczynić się do wznowienia już zażegnanego kryzysu. Dlatego też po zakończonych bezpośrednich działaniach w związku z sytuacją kryzysową, czyli w fazie odbudowy konieczne jest dalsze prowadzenie aktywnej komunikacji ze społeczeństwem, zarówno bezpośrednio, jak i poprzez media przekazując aktualne informacje. W ramach komunikacji poprzez media należy: ▪ regularnie przekazywać informacje jak przebiega faza usuwania skutków sytuacji kryzysowej oraz na jaką pomoc ze strony administracji publicznej mogą liczyć poszkodowani; ▪ przedstawić opinii publicznej podsumowanie działań poszczególnych organów biorących udział w rozwiązywaniu sytuacji kryzysowej; ▪ przygotować analizę działań komunikacyjnych w celu doskonalenia/ ulepszenia procesu komunikacji. W ramach bezpośredniej komunikacji ze społeczeństwem osoby do tego wyznaczone powinny utrzymać (czas uzależniony od sytuacji) funkcjonowanie wszystkich narzędzi komunikacji bezpośredniej, które były wykorzystywane podczas trwania sytuacji kryzysowej np. takich jak infolinia, która powinna być obsługiwana np. przez prawników, psychologów, socjologów, pracowników pomocy społecznej i innych specjalistów stosownie do potrzeb.

Część B KPZK str. 184

11. ORGANIZACJA EWAKUACJI Z OBSZARÓW ZAGROŻONYCH I. Cel procedury, koordynator, podstawy prawne Cel procedury

Koordynator działań

Określenie procesu organizacji ewakuacji osób z obszaru zagrożonego województwa (regionu kraju)

Uczestnicy

– Minister Obrony Narodowej – Minister właściwy do spraw zdrowia Minister właściwy do spraw wewnętrznych i spraw – Minister właściwy do spraw transportu – Minister właściwy do spraw budżetu administracji publicznej – Minister właściwy do spraw informatyzacji – Minister właściwy do spraw zabezpieczenia – społecznego – Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego – Wojewoda – Dyrektor RCB Podstawy prawne działań

Wejście

Wyjście

Wystąpienie sytuacji kryzysowej, w związku z którą konieczne jest przeprowadzenie ewakuacji osób z obszaru zagrożonego województwa (regionu kraju)

Przyjęcie osób ewakuowanych i zapewnienie im warunków pobytu na terenie docelowego województwa (regionu)

1) ustawa z dnia 26 kwietnia 2007r. o zarządzaniu kryzysowym 2) ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie 3) ustawa z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej 4) ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r.o finansach publicznych 5) ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej 6) ustawa z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym 7) ustawa z dnia 26 stycznia 1984 r. prawo prasowe 8) ustawa z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne 9) ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe 10) ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej 11) ustawa z dnia 21 czerwca 2002 r. o stanie wyjątkowym 12) ustawa z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wojennym oraz o kompetencjach Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej 13) ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej 14) ustawaz dnia 29 listopada 2000 r. Prawo atomowe 15) rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Szefa Obrony Cywilnej Kraju, szefów obrony cywilnej województw, powiatów i gmin 16) rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 23 stycznia 2018 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji 17) zarządzenie nr 67 Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 października 2014 r. w sprawie organizacji i trybu pracy Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego

Część B KPZK str. 185

11. ORGANIZACJA EWAKUACJI Z OBSZARÓW ZAGROŻONYCH II. Przebieg działań Lp.

Przedsięwzięcie

Wykonawca

Etap przygotowawczy 1.

Uzyskanie informacji o rozwoju sytuacji kryzysowej na terenie województwa (regionu) i dotychczasowych działaniach mających na celu likwidację (ograniczenie) zagrożenia oraz ochronę życia i zdrowia ludzi i mienia Przygotowanie analizy zagrożenia i możliwości przeciwdziałania, z uwzględnieniem: – rodzaju, skali oraz przewidywanego zasięgu terytorialnego zagrożenia i liczby zagrożonych obywateli – możliwości przeciwdziałania z wykorzystaniem dostępnych środków, w tym narzędzi prawnych – możliwości zabezpieczenia czasowego pobytu ludności na terenie województw poza strefą zagrożenia

Minister właściwy do spraw wewnętrznych, we współpracy z Dyrektorem RCB

Przekazanie Prezesowi Rady Ministrów-Przewodniczącemu RZZK wniosków z dokonanej analizy i stanowiska w sprawie zwołania posiedzenia zespołu, w celu rozpatrzenia: – zasadności i możliwości ewakuacji ludności z zagrożonego obszaru – propozycji wprowadzenia stanu klęski żywiołowej na terenie wskazanych województw

Minister właściwy do spraw wewnętrznych/ Dyrektor RCB-Sekretarz RZZK

Zwołanie posiedzenia RZZK. Przyjęcie ustalenia o przeprowadzeniu ewakuacji i/lub wprowadzeniu stanu klęski żywiołowej. Przygotowanie propozycji użycia sił i środków niezbędnych do przeprowadzenia ewakuacji

Prezes Rady MinistrówPrzewodniczący RZZK

Alternatywnie – Przyjęcie rozporządzenia w sprawie wprowadzenia stanu klęski żywiołowej. Tryb wprowadzania stanu klęski żywiołowej określa SPO-8

Rada Ministrów

Decyzja o przeprowadzeniu ewakuacji

Prezes Rady Ministrów

Dyrektor RCB

Zorganizowanie i przeprowadzenie ewakuacji – koordynuje Minister właściwy do spraw wewnętrznych 4.

Uruchomienie na wniosek właściwego dysponenta części budżetowej, środków finansowych na zorganizowanie i przeprowadzenie ewakuacji oraz na potrzeby zabezpieczenia pobytu osób ewakuowanych

Minister właściwy do spraw budżetu

Zaktualizowanie danych o możliwościach przyjęcia ewakuowanej ludności na obszarach wytypowanych województw

Minister właściwy do spraw informatyzacji

Zaktualizowanie danych o możliwościach użycia dostępnych sił i środków do przeprowadzenia ewakuacji

Minister właściwy do

Część B KPZK str. 186

11. ORGANIZACJA EWAKUACJI Z OBSZARÓW ZAGROŻONYCH Informowanie obywateli znajdujących się na obszarze zagrożonym o planowanych działaniach (sposobach pomocy, miejscach zbiórek, środkach transportu, trybie ewakuacji itd.) poprzez: – komunikaty operatorów telefonii komórkowej (art. 176-177 ustawy prawo telekomunikacyjne) – komunikaty nadawców radiowo-telewizyjnych (art. 34 ustawy prawo prasowe) – kolportowanie ulotek informacyjnych – urządzenia rozgłoszeniowe znajdujące się w dyspozycji służb porządku publicznego i ratowniczych

spraw administracji publicznej

Wojewoda

W przypadku wprowadzenia stanu klęski żywiołowej – uruchomienie procesu realizacji świadczeń rzeczowych i osobistych, zgodnie z przepisami dotyczącymi stanu klęski żywiołowej (w celu przejęcia na potrzeby ewakuacji obiektów, środków transportu i usług) Przygotowanie miejsc czasowego pobytu dla osób ewakuowanych Zorganizowanie przemieszczenia ewakuowanych osób i mienia, w tym określenie harmonogramu i tras przejazdów oraz zapewnienie bezpieczeństwa Przygotowanie i skierowanie do działań środków transportu drogowego do przewozu ewakuowanych osób 6.

Skierowanie na wniosek wojewody sił i środków ze składu Sił Zbrojnych RP do działań na rzecz wsparcia ewakuacji

Przygotowanie i skierowanie do dyspozycji wojewody środków transportu kolejowego do przewozu ewakuowanych osób 8

Zapewnienie opieki medycznej ewakuowanym osobom

Minister Obrony Narodowej Minister właściwy do spraw transportu Minister właściwy do spraw zdrowia

Przygotowanie rozwiązań prawnych w zakresie: – mechanizmów udzielania pomocy społecznej realizowanej przez wojewodę oraz jednostki samorządu terytorialnego na rzecz osób ewakuowanych na teren województwa – zabezpieczenia długotrwałego pobytu osób ewakuowanych na teren województwa

Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego

10.

Rozpoznawanie, zapobieganie i zwalczanie zagrożeń dla bezpieczeństwa wewnętrznego państwa, mogących wystąpić w związku z przeprowadzoną ewakuacją osób

Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, we współpracy z właściwymi służbami i instytucjami

11.

Informowanie społeczeństwa o sytuacji oraz podjętych działaniach

Według SPO-3

Przedsięwzięcie realizowane we współpracy z marszałkiem województwa

Część B KPZK str. 187

11. ORGANIZACJA EWAKUACJI Z OBSZARÓW ZAGROŻONYCH Zapewnienie bieżącego przekazywania informacji między organami administracji publicznej zaangażowanymi w przygotowanie i przebieg ewakuacji Przygotowywanie bieżących analiz i ocen sytuacji 12.

Monitorowanie przebiegu działań, w szczególności pod względem możliwych zagrożeń bezpieczeństwa przebiegu ewakuacji

Dyrektor RCB, we współpracy z zaangażowanymi organami administracji publicznej

Przygotowanie raportu końcowego z działań III. Postanowienia końcowe Wskazani w procedurze wykonawcy uwzględnią w swoich planach zarządzania kryzysowego szczegółowe sposoby i metody realizacji własnych przedsięwzięć.

Część B KPZK str. 188

12. ORGANIZACJA RATOWNICTWA, OPIEKI MEDYCZNEJ, POMOCY SPOŁECZNEJ ORAZ POMOCY PSYCHOLOGICZNEJ ORGANIZACJA RATOWNICTWA MEDYCZNEGO

JEDNOSTKI WSPÓŁPRACUJĄCE Z SYSTEMEM PRM: JEDNOSTKI PAŃSTWOWEJ STRAZY POŻARNEJ

SZPITALNY ODDZIAŁ RATUNKOWY CENTRUM URAZOWE JEDNOSTKA ORGANIZACYJNA SZPITALA

JEDNOSTKI OCHRONY P.POŻ WŁACZONE DO KSRG

WSPÓŁPRACA SPOŁECZNE ORGANIZACJE RATOWNICZE

ZESPÓŁ RATOWNICTWA MEDYCZNEGO

INNE JEDNOSTKI NADZOROWANE PRZEZ MSWiA LOTNICZE POGOTOWIE RATUNKOWE INNE JEDNOSTKI NADZOROWANE PRZEZ MON

999

LEKARZ KOORDYNATOR

112

CPR LUB STANOWISKA KIEROWANIA SŁUŻB I PODMIOTÓW RATOWNICZYCH

Część B KPZK str. 189

12. ORGANIZACJA RATOWNICTWA, OPIEKI MEDYCZNEJ, POMOCY SPOŁECZNEJ ORAZ POMOCY PSYCHOLOGICZNEJ ROZLOKOWANIE BAZ LOTNICZEGO POGOTOWIA RATUNKOWEGO (LPR)

Część B KPZK str. 190

12. ORGANIZACJA RATOWNICTWA, OPIEKI MEDYCZNEJ, POMOCY SPOŁECZNEJ ORAZ POMOCY PSYCHOLOGICZNEJ

Rok 2021

21 baz stałych + 1 baza sezonowa (w okresie letnim) w Koszalinie

•

4 bazy LPR funkcjonujące w trybie 24 godziny na dobę (Warszawa, Gdańsk, Wrocław, Kraków);

•

17 baz od godz. 7:00 do godz. 20:00;

•

1 baza sezonowa prowadzona od 1 czerwca do 5 września od godz. 7:00 do godz. 20:00 (Koszalin).

ZDARZENIA MASOWE ➢ Zdarzenie masowe – nagłe zagrożenie, w wyniku którego zapotrzebowanie na medyczne działania ratownicze przekracza możliwości obecnych na miejscu zdarzenia sił i środków oraz zachodzi konieczność prowadzenia segregacji rozumianej jako ustalanie priorytetów leczniczo – transportowych ➢ W przypadku zdarzeń masowych istnieje możliwość użycia do działań ratowniczych na miejscu zdarzenia/wezwania więcej niż jednego zespołu HEMS (śmigłowca) ➢ Dysponowanie zespołu HEMS z innych obszarów operacyjnych odbywa się poprzez zgłoszenie do Dyspozytora Krajowego LPR ➢ LPR może brać udział w organizacji transportu znacznej liczby poszkodowanych obywateli polskich do kraju środkami transportu niebędącymi w dyspozycji LPR ➢ Do wezwania uprawnieni są: • dyspozytor medyczny o którym mowa w art. 26 Ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym, • dyspozytor Centrum Operacyjnego LPR, • dyspozytorzy innych podmiotów ratowniczych (Państwowa Straż Pożarna, Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, Polskie Ratownictwo Okrętowe, Mazurska Służba Ratownicza) poprzez dyspozytora medycznego, o którym mowa w pkt. 1 lub bezpośrednio na podstawie podpisanych porozumień.

Część B KPZK str. 191

12. ORGANIZACJA RATOWNICTWA, OPIEKI MEDYCZNEJ, POMOCY SPOŁECZNEJ ORAZ POMOCY PSYCHOLOGICZNEJ

PROCEDURA PODNOSZENIA GOTOWOŚCI SZPITALI

AWARIA TECHNICZNA

KATASTROFA NATURALNA

WOJEWÓDZKI KOORDYNATOR RATOWNICTWA MEDYCZNEGO

ANALIZA SYTUACJI

ANALIZA SYTUACJI STWIERDZENIE STANU NAGŁEGO ZAGROŻENIA ZDROWOTNEGO ZNACZNEJ LICZBY OSÓB

INFORMACJA O POTRZEBIE POSTAWIENIA W STAN PODWYŻSZONEJ GOTOWOŚCI WSZYSTKICH LUB NIEKTÓRYCH PODMIOTÓW LECZNICZYCH

PODJĘCIE DECYZJI O PODWYŻSZENIU GOTOWOŚCI

PODMIOTY LECZNICZE

WOJEWODA

WPROWADZENIE OBOWIĄZKU POZOSTAWANIA W STANIE PODWYŻSZONEJ GOTOWOŚCI W CELU PRZYJĘCIE OSÓB ZNAJDUJĄCYCH SIĘ W STANIE NAGŁEGO ZAGROŻENIA ZDROWOTNEGO W DRODZE DECYZJI ADMINISTRACYJNEJ

DECYZJA MA RYGOR NATYCHMIASTOWEJ WYKONALNOŚCI

Część B KPZK str. 192

12. ORGANIZACJA RATOWNICTWA, OPIEKI MEDYCZNEJ, POMOCY SPOŁECZNEJ ORAZ POMOCY PSYCHOLOGICZNEJ

ORGANIZACJA OPIEKI MEDYCZNEJ PODCZAS ZDARZEŃ KRYZYSOWYCH PAŃSTWOWE RATOWNICTWO MEDYCZNE Zadaniem systemu utworzonego na podstawie ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. z 2020 r. poz. 882, z późn. zm.) jest zapewnienie pomocy każdej osobie znajdującej się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego. Organami administracji rządowej w zakresie ratownictwa medycznego są: • Minister Zdrowia sprawujący nadzór nad PRM na terenie kraju, • wojewodowie odpowiedzialni za planowanie, organizowanie, koordynowanie systemu oraz nadzór nad systemem na terenie województwa. Głównymi elementami systemu są: • zespoły ratownictwa medycznego: – specjalistyczne (w składzie co najmniej trzech osób, w tym lekarz systemu i pielęgniarka systemu lub ratownik medyczny), – podstawowe (złożone przynajmniej z dwóch ratowników medycznych lub pielęgniarek systemu - bez lekarza), • lotnicze zespoły ratownictwa medycznego, • szpitalne oddziały ratunkowe (SOR). Zespoły ratownictwa medycznego są jednostkami systemu podejmującymi czynności ratunkowe w warunkach przedszpitalnych, w celu ratowania osoby w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego. Szpitalne oddziały ratunkowe są komórkami organizacyjnymi szpitali, udzielające świadczeń opieki zdrowotnej osobom w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego. Z systemem współpracują centra urazowe oraz jednostki organizacyjne szpitali wyspecjalizowane w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego, które zostały ujęte w planie działania systemu PRM. Jednostkami współpracującymi z systemem są: • jednostki organizacyjne Państwowej Straży Pożarnej, • jednostki ochrony przeciwpożarowej włączone do krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego,

• • •

•

jednostki organizacyjne Policji i Straży Granicznej, jednostki podległe Ministrowi Obrony Narodowej, podmioty uprawnione do wykonywania ratownictwa górskiego na podstawie przepisów ustawy z dnia 18 sierpnia 2011 r. o bezpieczeństwie i ratownictwie w górach i na zorganizowanych terenach narciarskich, podmioty uprawnione do wykonywania ratownictwa wodnego na podstawie przepisów ustawy z dnia 18 sierpnia 2011 r. o bezpieczeństwie osób przebywających na obszarach wodnych, podmioty uprawnione do wykonywania ratownictwa górniczego na podstawie przepisów ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. - Prawo geologiczne i górnicze, jednostki organizacyjne Morskiej Służby Poszukiwania i Ratownictwa, o której mowa w ustawie z dnia 18 sierpnia 2011 r. o bezpieczeństwie morskim, podmioty niewymienione wyżej oraz społeczne organizacje, które w ramach swoich zadań ustawowych lub statutowych są obowiązane do niesienia pomocy osobom w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego które uzyskały wpis do rejestru jednostek współpracujących z systemem.

Rejestr takich jednostek dostępny jest pod adresem https: //rprm.ezdrowie.gov.pl/. Z systemem współdziałają uczelnie medyczne, podmioty lecznicze kształcenia ustawicznego dorosłych, stowarzyszenia lekarskie o zasięgu ogólnokrajowym prowadzące działalność w zakresie medycyny ratunkowej – w zakresie edukacji i przygotowywania kadr systemu, opracowywania zaleceń proceduralnych funkcjonowania systemu, inicjowania i realizacji zadań naukowo-badawczych w zakresie medycyny ratunkowej, oceny jakości systemu oraz wytyczania kierunków jego rozwoju. W przypadku wystąpienia katastrof naturalnych i awarii technicznych w rozumieniu ustawy z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej lub

Część B KPZK str. 193

12. ORGANIZACJA RATOWNICTWA, OPIEKI MEDYCZNEJ, POMOCY SPOŁECZNEJ ORAZ POMOCY PSYCHOLOGICZNEJ gdy w ocenie wojewódzkiego koordynatora ratownictwa medycznego skutki zdarzenia mogą spowodować stan nagłego zagrożenia zdrowotnego znacznej liczby osób, koordynator ten informuje niezwłocznie wojewodę o potrzebie postawienia w stan podwyższonej gotowości wszystkich lub niektórych podmiotów leczniczych, działających na obszarze danego województwa. Wojewoda może nałożyć na wymienione podmioty lecznicze, w drodze decyzji administracyjnej, obowiązek pozostawania w stanie podwyższonej gotowości w celu przyjęcia osób znajdujących się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego. Decyzji tej nadaje się rygor natychmiastowej wykonalności. Wojewoda może upoważnić wojewódzkiego koordynatora ratownictwa medycznego do wydawania takiej decyzji. W razie konieczności szpital, w którym znajduje się szpitalny oddział ratunkowy, zapewnia niezwłoczny transport sanitarny osoby w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego do najbliższego podmiotu leczniczego udzielającego świadczeń opieki zdrowotnej w odpowiednim zakresie.

PUBLICZNA SŁUŻBA KRWI Ustawa z dnia 22 sierpnia 1997r. o publicznej służbie krwi (Dz. U. z 2014 r. poz. 332 z późn. zm.) wraz z aktami wykonawczymi do ustawy. Zadanie związane z organizacją i koordynacją zaopatrzenia Rzeczpospolitej Polskiej w bezpieczną krew, jej składniki i produkty krwiopochodne realizowane jest przez jednostkę podległą Ministrowi Zdrowia – Narodowe Centrum Krwi (NCK) we współpracy z Krajowym Konsultantem do spraw Transfuzjologii Klinicznej, Krajowym Konsultantem do spraw Hematologii, Instytutem Hematologii i Transfuzjologii w Warszawie, Regionalnymi Centrami Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa wraz z oddziałami terenowymi, Wojskowym Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa MON oraz Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa MSWiA. NCK prowadzi bieżący, elektroniczny monitoring stanu dwóch składników krwi tj. Koncentratu Krwinek Czerwonych (KKCz) i Osocza Świeżo Mrożonego (FFP). Dane w tym zakresie są przekazywane codziennie do NCK ze wszystkich Regionalnych Centrów Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa (RCKiK). Informacje dotyczące stanów są analizowane i monitorowane w NCK. W przypadku wystąpienia niedoboru określonych składników krwi, NCK śledzi poziom realizacji

zamówień podmiotów leczniczych na krew i jej składniki oraz podejmuje decyzje o zintensyfikowaniu działań w celu zwiększenia poboru krwi Dodatkowo, w celu zapobieżenia zagrożeniom oraz ograniczenia negatywnych skutków w zakresie zaopatrzenia w krew i jej składniki, a także w celu zapewnienia ciągłości, funkcjonalności i bezpieczeństwa dostaw, RCKiK świadczą usługę obejmującą utrzymanie na potrzeby Ministra Obrony Narodowej rezerwy dwóch składników krwi: KKCz i FFP. Rezerwa ta może być także wykorzystana w czasie pokoju, w sytuacji nagłego, zwiększonego zapotrzebowania na znajdujące się w rezerwie składniki krwi, w razie wystąpienia masowych stanów nagłego zagrożenia zdrowotnego, wskutek działalności człowieka lub sił natury. Dopuszcza się zwolnienie jednorazowo do 25% ilości zgromadzonego KKCz i FFP. W takiej sytuacji decyzję o zwolnieniu określonej przez RCKiK, ilości krwi i jej składników podejmuje właściwy wojewoda, który jednocześnie powiadamia o tym fakcie Ministra właściwego do spraw zdrowia oraz Ministra Obrony Narodowej. Jednocześnie obowiązuje dokonanie niezwłocznego uzupełnienia brakującego zapasu krwi i jej składników, przez właściwe RCKiK, na własny koszt, w terminie 30 dni od daty wydania. W sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa państwa i wojny, zwalnianie zgromadzonych składników krwi odbywa się wg zasad ustalonych przez MON, zgodnie ze złożonymi w czasie pokoju w poszczególnych RCKiK – Zapotrzebowaniami zbiorczymi na krew i jej składniki. OPIEKA MEDYCZNA Organizacja opieki medycznej w warunkach sytuacji kryzysowej szczegółowo ujęta jest w planie zarządzania kryzysowego wojewody oraz wojewódzkim planie działania na wypadek wystąpienia epidemii. W części przedszpitalnej systemu PRM w wojewódzkich planach działania systemu (WPDS) Państwowego Ratownictwa Medycznego (PRM), wojewoda określa liczbę zespołów ratownictwa medycznego (ZRM) możliwych do uruchomienia w przypadku wystąpienia katastrof naturalnych i awarii technicznych w rozumieniu odpowiednich ustaw. W przypadku wyczerpania możliwości wojewody w zakresie zapewnienia opieki medycznej w związku z sytuacją kryzysową na terenie województwa, wsparcia udziela Minister Zdrowia.

Część B KPZK str. 194

12. ORGANIZACJA RATOWNICTWA, OPIEKI MEDYCZNEJ, POMOCY SPOŁECZNEJ ORAZ POMOCY PSYCHOLOGICZNEJ

ORGANIZACJA POMOCY SPOŁECZNEJ PODCZAS ZDARZEŃ KRYZYSOWYCH Zgodnie z postanowieniami ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2016 r., poz. 930 z późn. zm.) zadania z zakresu pomocy społecznej, polegające na udzieleniu bezpośredniego wsparcia osobom w sytuacjach kryzysowych, należą do jednostek samorządu terytorialnego szczebla gminnego i powiatowego. Jednostki samorządu terytorialnego są samodzielne i samorządne w wykonywanych zadaniach, a działania jakie realizują muszą wynikać z aktów prawnych rangi ustawowej lub z porozumień (dobrowolnie przyjętych do realizacji zadań) zawartych z Wojewodą. Pomoc społeczna przyznawana jest na podstawie ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej w gminach przez ośrodki pomocy społecznej, a w powiatach przez starostę lub powiatowe centra pomocy rodzinie. Ośrodki pomocy społecznej oraz powiatowe centra pomocy rodzinie są samorządowymi jednostkami organizacyjnymi podległymi bezpośrednio jednostce samorządu terytorialnego. Wojewoda sprawuje nad nimi nadzór w zakresie określonym w ustawie, w przypadku zadań zleconych wojewoda sprawuje nadzór pod względem legalności, rzetelności, celowości i gospodarności. Świadczenia z pomocy społecznej przyznawane są w drodze decyzji administracyjnej oraz dodatkowo ich wydanie poprzedza rodzinny wywiad środowiskowy. ŚWIADCZENIA Z POMOCY SPOŁECZNEJ MOŻLIWE DO URUCHAMIANIA W PRZYPADKU WYSTĄPIENIA SYTUACJI KRYZYSOWYCH Na świadczenia z pomocy społecznej, które mogą być uruchamiane w ramach niesienia pomocy poszkodowanym w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych, składają się: 1) świadczenia pieniężne w formie zasiłków celowych 2) udzielanie schronienia, zapewnienie posiłku oraz niezbędnego ubrania osobom tego pozbawionym 3) udzielanie natychmiastowej specjalistycznej pomocy psychologicznej, a w zależności od potrzeb – poradnictwa socjalnego lub prawnego

Świadczenia pieniężne, jakie mogą być uruchamiane dotyczą sytuacji kryzysowych o różnych skutkach prawnych, a mianowicie przypadków wystąpienia: 1) klęski ekologicznej lub zdarzenia skutkującego ogłoszeniem klęski żywiołowej 2) zdarzenia losowego w wyniku, którego osoby poniosły straty W przypadku sytuacji kryzysowych skutkujących ogłoszeniem klęski żywiołowej lub wystąpienia klęski ekologicznej uruchamiany może być zasiłek celowy przyznawany i wypłacany przez gminy (ośrodki pomocy społecznej) na pokrycie wydatków związanych z klęską żywiołową lub ekologiczną (art. 18 ust. 1 pkt. 4 ustawy o pomocy społecznej). Jest to zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej gminie, finansowane z budżetu państwa (z budżetu państwa finansowane są koszty świadczeń oraz obsługa realizacji tego zadania). Zasiłek celowy na pokrycie wydatków związanych z klęską żywiołową lub ekologiczną może być przyznany osobie albo rodzinie, która poniosła straty w wyniku klęski żywiołowej lub ekologicznej (art. 40 ust. 2 ustawy) – jest to świadczenie uznaniowe. Rezerwą celową na usuwanie skutków klęsk żywiołowych dysponuje Minister właściwy do spraw administracji publicznej. Właściwy wojewoda, na podstawie wniosków z gmin, może wystąpić do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji o przyznanie określonych środków z przeznaczeniem na usuwanie skutków klęsk żywiołowych, w tym sfinansowanie wypłat zasiłków celowych dla poszkodowanych. (Wytyczne z dnia 31 marca 2016 r. Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie zasad i trybu udzielania jednostkom samorządu terytorialnego dotacji celowych z budżetu państwa na dofinansowanie zadań własnych związanych z remontem i odbudową obiektów budowlanych zniszczonych lub uszkodzonych w wyniku zdarzeń noszących znamiona klęski żywiołowej, w tym na przeciwdziałanie skutkom takich zdarzeń w przyszłości.) Odrębnym świadczeniem pieniężnym, jakie może być uruchamiane w przypadku wystąpienia zdarzenia losowego, w wyniku którego osoby poniosły straty jest zasiłek celowy na pokrycie wydatków powstałych w wyniku zdarzenia losowego (art. 17 ust. 1, pkt. 6 ustawy). Jest to zadanie własne gminy, finansowane z budżetu własnego gminy. Zasiłek celowy może być przyznany osobie albo

Część B KPZK str. 195

12. ORGANIZACJA RATOWNICTWA, OPIEKI MEDYCZNEJ, POMOCY SPOŁECZNEJ ORAZ POMOCY PSYCHOLOGICZNEJ rodzinie, która poniosła straty wyniku zdarzenia losowego (art. 40 ust. 1 ustawy) – jest to świadczenie uznaniowe9. Oprócz świadczeń pieniężnych osobom poszkodowanych wskutek sytuacji kryzysowej udzielane mogą być świadczenia o charakterze rzeczowym w postaci schronienia, zapewnienie posiłku oraz niezbędnego ubrania osobom tego pozbawionym. Świadczenia te udzielane są w ramach zadań własnych gminy i finansowane są z budżetu własnego – art. 17 ust. 1 pkt. 3. „W ramach świadczeń rzeczowych, stosownie do postanowień art. 48 ust.1 ustawy, osoba lub rodzina ma prawo do: schronienia, posiłku i niezbędnego ubrania, jeżeli jest tego pozbawiona: ➢ udzielenie schronienia – następuje przez przyznanie tymczasowego miejsca w noclegowni albo schronisku dla osób bezdomnych (art.48a ust.1 ustawy). Zgodnie z art.48a ust.9 ustawy w sytuacji kryzysowej występującej na skalę masową przyznanie schronienia może nastąpić z pominięciem standardów określonych w ustawie oraz w innej formie niż określona w art. 48a ust. 1; ➢ przyznanie niezbędnego ubrania – następuje przez dostarczenie osobie potrzebującej odpowiedniego rozmiaru bielizny, odzieży i obuwia odpowiednich do pory roku. Pomoc ta przyznawana w sytuacji kryzysowej występującej na skalę masową, a także w przypadku wystąpienia klęski żywiołowej albo zdarzenia losowego nie wymaga przeprowadzenia rodzinnego wywiadu środowiskowego oraz wydania decyzji administracyjnej, a wydatki poniesione na udzieloną pomoc nie podlegają zwrotowi. ➢ pomoc doraźna albo okresowa w postaci jednego gorącego posiłku dziennie – przysługuje osobie, która własnym staraniem nie może go sobie zapewnić. Pomoc ta przyznawana w sytuacji kryzysowej występującej na skalę masową, a także w przypadku wystąpienia klęski żywiołowej albo zdarzenia losowego nie wymaga przeprowadzenia rodzinnego wywiadu środowiskowego oraz wydania decyzji administracyjnej, a wydatki poniesione na udzieloną pomoc nie podlegają zwrotowi.

Świadczenia pieniężne i rzeczowe nie wyczerpują spectrum pomocy udzielanej przez struktury administracji publicznej osobom poszkodowanym w sytuacjach kryzysowych. W sytuacji nagłej, w ramach interwencji kryzysowej, świadczona jest w ośrodkach interwencji kryzysowej pomoc w postaci udzielania natychmiastowej specjalistycznej pomocy psychologicznej, a w zależności od potrzeb – poradnictwa socjalnego lub prawnego. Jednocześnie, w myśl art. 115 ustawy o pomocy społecznej, jednostki samorządu terytorialnego mogą otrzymać dotacje celowe z budżetu państwa na dofinansowanie zadań własnych z zakresu pomocy społecznej, przy czym wysokość dotacji nie może przekroczyć 80% kosztów realizacji zadania. Jeżeli środki przeznaczone na dotację, pochodzą z programów rządowych, programów resortowych lub z pożyczek i kredytów10, będących środkami publicznymi w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, wysokość dotacji może przekroczyć 80% kosztów realizacji zadania. Środki na realizację zasiłków celowych na pokrycie wydatków powstałych w wyniku zdarzenia losowego mogą zostać uruchomione z rezerwy ogólnej budżetu państwa będącej w dyspozycji Rady Ministrów. O środki te ubiega się właściwy wojewoda, postępując w sposób określony w Standardowej Procedurze Operacyjnej – 2. W dalszej kolejności wojewoda kieruje środki do właściwych gmin.

MECHANIZMY UDZIELANIA POMOCY ZAWARTE W INNYCH PRZEPISACH Oprócz świadczeń dla poszkodowanych osób fizycznych wynikających z ustawy o pomocy społecznej, również poszkodowani wskutek powodzi pracownicy, pracodawcy i przedsiębiorcy objęci są systemem pomocy. Minister właściwy do spraw pracy może udzielić pomocy poszkodowanym pracownikom i przedsiębiorcom za pośrednictwem: ➢ Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych – pomoc może dotyczyć11: 10 Art. 5 ust. 1 pkt 4 lit. d ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych 11

9 Zasiłek ten może być przyznany niezależnie od dochodu i może nie podlegać zwrotowi

(art.40 ust.3 ustawy).

Pomoc ta wynika z ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy;

Część B KPZK str. 196

12. ORGANIZACJA RATOWNICTWA, OPIEKI MEDYCZNEJ, POMOCY SPOŁECZNEJ ORAZ POMOCY PSYCHOLOGICZNEJ

➢

o pracownika: ▪ wypłaty wynagrodzenia pracownikom, którzy nie dojechali do pracy, lub za okres, w którym zakład nie funkcjonował w skutek powodzi; ▪ usuwania skutków powodzi (ratowania zakładu pracy), Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych – pomoc może dotyczyć: o pracodawców dotkniętych powodzią i zatrudniających osoby niepełnosprawne (dotyczy również zakładów pracy chronionej); o osób niepełnosprawnych prowadzących działalność gospodarczą lub rolniczą12, Funduszu Pracy13 – starostowie mogą zatrudniać do prac interwencyjnych bezrobotnych zamieszkałych na terenach gmin lub miejscowości dotkniętych powodzią oraz do robót publicznych osoby, które utraciły warsztat pracy, a nie mogą ubiegać się o status osoby bezrobotnej.

Pomoc ta wynika z ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi 13 Pomoc ta wynika z następujących ustaw: o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi.; ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

Część B KPZK str. 197

12. ORGANIZACJA RATOWNICTWA, OPIEKI MEDYCZNEJ, POMOCY SPOŁECZNEJ ORAZ POMOCY PSYCHOLOGICZNEJ MOŻLIWE DODATKOWE FORMY POMOCY

Inicjowanie prac nad zmianami stosownych przepisów, w tym ustaw i rozporządzeń, umożliwiających uruchomienie dodatkowych przedsięwzięć na rzecz poszkodowanych

Opracowanie rządowych i resortowych projektów programów pomocy dla obywateli w celu złagodzenia skutków sytuacji kryzysowej i monitorowanie realizacji przedsięwzięć zaakceptowanych przez Radę Ministrów

Wystąpienie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z wnioskiem o dokonanie zmian w planie wydatków Funduszu Pracy

Przekazanie przez Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej dodatkowych środków finansowych z rezerwy Funduszu Pracy na: • przedsięwzięcia związane z usuwaniem skutków sytuacji kryzysowej; • łagodzenie skutków sytuacji kryzysowej poprzez tworzenie nowych miejsc pracy.

Przekazanie zainteresowanym informacji, że w przypadku zaprzestania faktycznej działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę, w określonym czasie pracownicy mogą otrzymać zaliczkę na poczet zaległego wynagrodzenia z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych

Sfinansowanie z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych: •

✓ czas niewykonywania pracy, jeżeli pracownik był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, które zostały bezpośrednio spowodowane sytuacją kryzysową;

Sfinansowanie z Funduszu Pracy: •

•

umorzenie całości lub części przyznanych refundacji na wyposażenie lub doposażenie stanowisk pracy lub środków na podjęcie działalności gospodarczej, jeśli miejsca pracy uległy zniszczeniu; finansowanie pracodawcom przez określony czas wynagrodzeń, nagród oraz składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu zatrudnienia skierowanych bezrobotnych z terenu objętego sytuacją kryzysową.

udzielenie pracodawcy nieoprocentowanej pożyczki w przypadku braku środków na wypłatę pracownikom wynagrodzenia przysługującego za:

✓ wykonaną pracę, polegającą na ochronie zakładu pracy przed zagrożeniem lub na usuwaniu skutków zagrożenia, mającą na celu utrzymanie lub przywrócenie prowadzenia przez pracodawcę działalności gospodarczej; •

udzielenie nieoprocentowanej pożyczki pracodawcy, który na skutek zagrożenia przejściowo zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej lub istotnie ograniczył jej prowadzenie.

Część B KPZK str. 198

12. ORGANIZACJA RATOWNICTWA, OPIEKI MEDYCZNEJ, POMOCY SPOŁECZNEJ ORAZ POMOCY PSYCHOLOGICZNEJ

ORGANIZACJA POMOCY PSYCHOLOGICZNEJ Kryzys jest momentem zwrotnym, stanem, który cechuje się dużym napięciem emocjonalnym, uczuciem przerażenia, obawą przed utratą kontroli i poczuciem bezradności oraz przed różnymi formami dezorganizacji zachowania, stanami lękowymi i objawami depresji. Osoba przeżywająca taki stan, ze względu na ograniczenie bądź wyczerpanie własnych możliwości rozwiązania problemu, wymaga pomocy z zewnątrz. Ofiary sytuacji kryzysowych, a więc: ▪ bezpośredni uczestnicy klęsk żywiołowych, katastrof itp. ▪ ich rodziny ▪ oraz personel zaangażowany w działania ratownicze powinny mieć zapewnioną pomoc psychologiczną, realizowaną bezpośrednio po zdarzeniu w formie: ▪ interwencji kryzysowej oraz – o ile występuje taka potrzeba – kontynuowaną w ramach:

✓ psychoterapii ✓ rehabilitacji psychologicznej Interwencja kryzysowa ma charakter pomocy psychologicznej, medycznej, socjalnej lub prawnej i służy wsparciu emocjonalnemu osoby w kryzysie. ▪ głównym celem interwencji kryzysowej jest przywrócenie równowagi psychicznej i umiejętności samodzielnego radzenia sobie, a dzięki temu zapobieganie przejściu reakcji kryzysowej w stan chronicznej niewydolności psychospołecznej ▪ drugi istotny powód to obniżenie lub wyeliminowanie kosztów społecznych (i finansowych), które mogą wynikać z zaburzonych reakcji i zachowań ofiar sytuacji kryzysowych i stanowić poważne utrudnienie w funkcjonowaniu systemów społecznych i ratowniczych.

GŁÓWNE ZADANIA POMOCY PSYCHOLOGICZNEJ OFIAROM SYTUACJI KRYZYSOWYCH: • przywrócenie ofiarom sytuacji kryzysowych równowagi psychicznej i umiejętności samodzielnego radzenia sobie • zapobieganie przejściu reakcji kryzysowej w stan chronicznej niewydolności psychospołecznej • obniżenie lub wyeliminowanie kosztów społecznych i finansowych, wynikających z zaburzonych reakcji i zachowań ofiar i stanowiących poważne utrudnienie w funkcjonowaniu systemów społecznych • podtrzymanie i zachowanie zdolności personelu do wykonywania zadań ratowniczych i wspomagających

Część B KPZK str. 199

12. ORGANIZACJA RATOWNICTWA, OPIEKI MEDYCZNEJ, POMOCY SPOŁECZNEJ ORAZ POMOCY PSYCHOLOGICZNEJ II. Organizacja systemu pomocy psychologicznej 1. Pomoc psychologiczna ofiarom sytuacji kryzysowych ma na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Pomocy tej udziela się w szczególności osobom i rodzinom dotkniętym zdarzeniem losowym albo sytuacją kryzysową spowodowaną klęską żywiołową lub ekologiczną. 2. Zgodnie z ustawą o pomocy społecznej, formą pomocy społecznej jest interwencja kryzysowa, stanowiąca zespół interdyscyplinarnych działań podejmowanych na rzecz osób i rodzin będących w stanie kryzysu. W ramach tej interwencji udziela się natychmiastowej specjalistycznej pomocy psychologicznej (art. 47). 3. Podstawową jednostką organizacyjną właściwą do udzielania wsparcia psychologicznego ofiarom sytuacji kryzysowych w formie interwencji kryzysowej jest działające w powiecie powiatowe centrum pomocy rodzinie – PCPR (miejski ośrodek pomocy rodzinie w mieście na prawach powiatu), z wykorzystaniem potencjału funkcjonującego ośrodka interwencji kryzysowej (OIK). 4. W sytuacji kryzysowej do pomocy lokalnemu powiatowemu centrum pomocy rodzinie (ośrodkowi interwencji kryzysowej) mogą być angażowani: ▪ specjaliści z placówek opiekuńczo-wychowawczych, ▪ kwalifikowany personel z placówek oświatowych (psychologowie i osoby zatrudnione w poradniach psychologiczno-pedagogicznych), ▪ kwalifikowany personel organizacji pozarządowych, stowarzyszeń, kościołów, organizacji pożytku publicznego i wolontariatu – na podstawie wcześniejszych umów i porozumień, ▪ psychologowie samodzielnie praktykujący, ▪ kwalifikowany personel z jednostek (uczelni14) nadzorowanych przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego i nauki. 14 Wsparcie ekspertów z jednostek nadzorowanych przez MEiN może być realizowane na

podstawie i na zasadach określonych we wcześniej zawartych porozumieniach pomiędzy organem właściwym w sprawach zarządzania kryzysowego a rektorem uczelni. Regulacjami prawnymi zawartymi w ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2021 r., poz. 478, z późn. zm.), pomocnymi przy zawieraniu porozumień pomiędzy uczelnią a organami samorządu terytorialnego jest:

5. W przypadku narastających potrzeb dodatkowe wsparcie może zapewnić: ▪ personel ośrodków interwencji kryzysowej z terenu innych powiatów, kierowany do działań zgodnie z wcześniejszymi uzgodnieniami w ramach województwa, na wniosek starosty właściwego dla miejsca działań i dyspozycją wojewody15. 6. Działania wobec ofiar sytuacji kryzysowych nie kończą się z chwilą interwencji kryzysowej, lecz z zasady są kontynuowane w ramach długofalowej pomocy psychologicznej (rehabilitacji psychologicznej). Pomoc ta jest sprawowana przez personel systemu opieki zdrowotnej oraz uzupełniana przez kwalifikowanych pracowników lokalnego powiatowego centrum pomocy rodzinie. 7. Etatowi psychologowie formacji podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych zapewniają wsparcie psychologiczne zaangażowanym w sytuację kryzysową ratownikom, strażakom, policjantom i innym funkcjonariuszom. Pomoc właściwym jednostkom organizacyjnym systemu pomocy społecznej jest możliwa głównie w formie eksperckiej i jako uzupełnienie zasadniczych działań realizowanych przez PCPR (OIK) i następuje w przypadku braku zapotrzebowania na wsparcie w ramach własnej formacji, na podstawie polecenia właściwego komendanta wojewódzkiego. 8. W przypadku zaistnienia szczególnych okoliczności wysoko specjalistyczne wsparcie psychologiczne, w szczególności dla zaangażowanego personelu - art. 11 ust. 1 pkt 10 ustawy, który mówi, że do podstawowych zadań uczelni należy działanie na rzecz społeczności lokalnych i regionalnych; 15

Zgodnie z art. 14 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym, wojewoda kieruje reagowaniem i usuwaniem skutków zagrożeń na terenie województwa, natomiast na podstawie art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie, w sytuacjach nadzwyczajnych, rozumianych jako sytuacje kryzysowe w myśl ustawy o zarządzaniu kryzysowym (w zakresie zapobiegania zagrożeniu życia, zdrowia lub mienia oraz zagrożeniom środowiska, bezpieczeństwa państwa i utrzymania porządku publicznego, ochrony praw obywatelskich, a także zapobiegania klęskom żywiołowym i innym nadzwyczajnym zagrożeniom oraz zwalczania i usuwania ich skutków) może wydawać polecenia i kierować działalnością organów administracji samorządowej działających w województwie.

Część B KPZK str. 200

12. ORGANIZACJA RATOWNICTWA, OPIEKI MEDYCZNEJ, POMOCY SPOŁECZNEJ ORAZ POMOCY PSYCHOLOGICZNEJ ratowniczego, może zostać udzielone przez wojskowe zespoły eksperckie funkcjonujące w 10. Wojskowym Szpitalu Klinicznym w Bydgoszczy. Ograniczeniem zaangażowania tych zespołów jest skierowanie ich w tym samym czasie do zapewnienia wsparcia psychologicznego żołnierzom Sił Zbrojnych RP, zwłaszcza wykonującym zadania poza terytorium RP 16. 9. Wykonując postanowienia obowiązujących przepisów: ▪ marszałek województwa przy pomocy regionalnego ośrodka polityki społecznej organizuje kształcenie oraz szkolenie zawodowe personelu PCPR wyznaczonego do realizacji zadań wsparcia psychologicznego (ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, art. 21 pkt 2); ▪ wojewoda zapewnia współdziałanie wszystkich organów administracji samorządowej działających w województwie oraz wykonuje i koordynuje zadania w zakresie zarządzania kryzysowego (ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie, art. 22 pkt 2 i 4); ▪ wojewoda nadzoruje realizację zadań samorządu gminnego, powiatowego i województwa pod względem jakości działalności jednostek organizacyjnych pomocy społecznej; ocenia stan i efektywność pomocy społecznej oraz finansowo wspiera programy w określonym przez wojewodę obszarze pomocy społecznej, realizowane przez jednostki samorządu terytorialnego lub podmioty uprawnione (ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (art. 22, pkt 8, 11 i 14); ▪ minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego w opracowywanych koncepcjach i kierunkach rozwoju w obszarze pomocy społecznej uwzględnia problematykę wsparcia psychologicznego dla ofiar sytuacji kryzysowych oraz finansowo wspiera programy w określonym przez ministra obszarze pomocy społecznej, realizowane przez jednostki samorządu terytorialnego lub podmioty uprawnione (ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, art. 23 ust. 1 pkt 1 i pkt 7a).

10. Wojskowy Szpital Kliniczny w Bydgoszczy dysponuje wielojęzycznymi zespołami eksperckimi. Personel może być skierowany w trybie alarmowym w dowolny rejon z zadaniem wsparcia psychologicznego w przypadku wystąpienia zdarzeń wywołujących objawy ostrej reakcji na stres.

Część B KPZK str. 201

13. ZASADY ORAZ TRYB OCENIANIA I DOKUMENTOWANIA SZKÓD SPOSÓB POSTĘPOWANIA W PRZYPADKU POWSTANIA SZKÓD W MIENIU KOMUNALNYM JEDNOSTEK SAMORZADU TERYTORIALNEGO W ZWIAZKU Z KLĘSKĄ POWODZI, NADMIERNYCH OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH, HURAGANÓW, POŻARÓW SPOWODOWANYCH WYŁADOWANIAMI ATMOSFERYCZNYMI, OSUWISK ZIEMII

DZIAŁANIE WÓJTA/BURMISTRZA, PREZYDENTA MIASTA, ZARZĄDU POWIATU LUB WOJEWÓDZTWA • niezwłoczne powiadomienie wojewody o zdarzeniu • powołanie komisji do szacowania strat • wystąpienie do wojewody o dokonanie weryfikacji strat oszacowanych przez komisję

DZIAŁANIE Ministra właściwego do spraw administracji publicznej • dokonuje podziału rezerw celowych budżetu państwa na usuwanie skutków klęsk żywiołowych • wydaje promesy informujące o przyznanej kwocie dofinansowania dla poszczególnych samorządów

DZIAŁANIE KOMISJI SZCZEBLA SAMORZĄDOWEGO • sporządzenie protokołu zawierającego wyliczenie szkód w mieniu komunalnym (drogi, mosty, przepusty, urządzenia i sieci wod.-kan., obiekty sportowe, szkoły itp.) • sporządzenie „Planu usuwania skutków klęsk żywiołowych” zawierającego harmonogram likwidacji szkód wraz z wykazem zadań podlegających odbudowie lub remontowi

DZIAŁANIE WOJEWODY • weryfikacja przez komisję wojewódzką rozmiaru zniszczeń podanych przez jednostki samorządu terytorialnego • przekazanie do ministra właściwego do spraw administracji publicznej wykazu jednostek samorządu terytorialnego dotkniętych klęską żywiołową • w wykazie powinny zostać umieszczone te jednostki w których straty wywołane klęską żywiołową są nie mniejsze niż 5% wykonanych dochodów jednostki na rok bezpośrednio poprzedzający rok wystąpienia klęski żywiołowej

Część B KPZK str. 202

13. ZASADY ORAZ TRYB OCENIANIA I DOKUMENTOWANIA SZKÓD SPOSÓB POSTĘPOWANIA W PRZYPADKU POWSTANIA SZKÓD W GOSPODARSTWACH ROLNYCH I DZIAŁACH PRODUKCJI ROLNEJ W ZWIĄZKU Z KLĘSKĄ SUSZY, GRADOBICIA, NADMIERNYCH OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH, WYMARZNIĘCIA, POWODZI, HURAGANÓW, POŻARÓW SPOWODOWANYCH WYŁADOWANIAMI ATMOSFERYCZNYMI, OSUWISK ZIEMI

5. DZIAŁANIE WOJEWODY w przypadku szkód powyżej 30 % średniej rocznej produkcji oraz szkód w środkach trwałych potwierdza wystąpienie szkód składając stosowną adnotację na protokole oszacowania szkód

4. DZIAŁANIE KOMISJI powołanej przez wojewodę w terminie do dwóch miesięcy od dnia zgłoszenia przez producenta rolnego powstania szkód w środkach trwałych, nie później jednak niż: − w terminie do 3 miesięcy od wystąpienia gradu, deszczu nawalnego, huraganu, pioruna, osunięcia się ziemi lub lawiny – w przypadku szkód w środku trwałym, albo − w terminie do 12 miesięcy od ustąpienia wody, umożliwiającego komisji rozpoczęcie szacowania szkód – w przypadku szkód spowodowanych przez powódź w budynkach. W przypadku szkód spowodowanych przez ujemne skutki przezimowania, przymrozki wiosenne, powódź lub grad w drzewach owocowych oszacowania dokonuje się dwukrotnie: − po raz pierwszy – w terminie do 2 miesięcy od dnia powstania tych szkód, − po raz drugi – nie później niż w terminie do 12 miesięcy od dnia powstania tych szkód. Składa protokół oszacowania szkód wojewodzie właściwemu ze względu na miejsce powstania tych szkód w terminie: − 30 dni od dnia oszacowania szkód, − 45 dni od dnia oszacowania szkód – w przypadku gospodarstw położonych na obszarze więcej niż 1 województwa

1. DZIAŁANIE ROLNIKA/PRODUCENTA ROLNEGO • zgłoszenie do urzędu gminy szkody mającej znamiona klęski • prośba o oszacowania szkód celem m.in. wnioskowania o kredyt preferencyjny

2. DZIAŁANIE WÓJTA/BURMISTRZA/PREZYDENTA MIASTA • niezwłocznie powiadamia wojewodę o zdarzeniu

• wnioskuje o powołanie komisji wojewódzkiej (zgłasza imiennie swoich przedstawicieli)

3. DZIAŁANIE KOMISJI powołanej przez wojewodę w terminie do dwóch miesięcy od dnia zgłoszenia przez producenta rolnego powstania szkód w uprawach rolnych lub zwierzętach niestanowiących stada podstawowego, nie później jednak niż do czasu zbioru plonu głównego danej uprawy albo jej likwidacji i nie wcześniej niż od wschodów upraw komisja dokonuje oszacowania szkód i składa protokół oszacowania szkód wojewodzie właściwemu ze względu na miejsce powstania tych szkód w terminie: − 30 dni od dnia oszacowania szkód, − 45 dni od dnia oszacowania szkód – w przypadku gospodarstw położonych na obszarze więcej niż 1 województwa.

Część B KPZK str. 203

13. ZASADY ORAZ TRYB OCENIANIA I DOKUMENTOWANIA SZKÓD PROCEDURA UBIEGANIA SIĘ O KREDYT INWESTYCYJNY NA WZNOWIENIE PRODUKCJI W GOSPODARSTWACH ROLNYCH I DZIAŁACH SPECJALNYCH PRODUKCJI ROLNEJ, W KTÓRYCH WYSTĄPIŁY SZKODY SPOWODOWANE PRZEZ SUSZĘ, GRAD, DESZCZ NAWALNY, UJEMNE SKUTKI PRZEZIMOWANIA, PRZYMROZKI WIOSENNE, POWÓDŻ, HURAGAN, PIORUN, OSUNIĘCIE SIĘ ZIEMI LUB LAWINĘ – SYMBOL nKL01

Pobranie z banku przez poszkodowanego formularza wniosku o kredyt.

Przygotowanie planu inwestycji, a w tym podanie: − celu i struktury finansowania inwestycji, − okresu realizacji inwestycji, − okresu kredytowania i karencji w spłacie.

Złożenie przez wnioskodawcę w banku wniosku o kredyt wraz z planem inwestycji, oświadczeniami sporządzonymi wg określonych wzorów, protokołem oszacowania szkód zawierającym adnotację wojewody potwierdzającą wystąpienie szkód oraz kompletem dokumentów wymaganych przez bank.

Część B KPZK str. 204

13. ZASADY ORAZ TRYB OCENIANIA I DOKUMENTOWANIA SZKÓD PROCEDURA UBIEGANIA SIĘ O KREDYT OBROTOWY NA WZNOWIENIE PRODUKCJI W GOSPODARSTWACH ROLNYCH I DZIAŁACH SPECJALNYCH PRODUKCJI ROLNEJ, W KTÓRYCH WYSTĄPIŁY SZKODY SPOWODOWANE PRZEZ SUSZĘ, GRAD, DESZCZ NAWALNY, UJEMNE SKUTKI PRZEZIMOWANIA, PRZYMROZKI WIOSENNE, POWÓDŻ, HURAGAN, PIORUN, OSUNIĘCIE SIĘ ZIEMI LUB LAWINĘ – SYMBOL nKL02

Pobranie z banku przez poszkodowanego formularza wniosku o kredyt.

Złożenie przez wnioskodawcę w banku wniosku o kredyt wraz oświadczeniami sporządzonymi wg określonych wzorów, protokołem oszacowania szkód, który w przypadku szkód powyżej 30 % średniej rocznej produkcji musi zawierać adnotację wojewody potwierdzającą wystąpienie szkód oraz kompletem dokumentów wymaganych przez bank.

Bank dokonuje własnej oceny inwestycji pod względem zgodności z obowiązującymi przepisami prawnymi i postanowieniami umowy zawartej pomiędzy Agencją, a bankiem.

Część B KPZK str. 205

13. ZASADY ORAZ TRYB OCENIANIA I DOKUMENTOWANIA SZKÓD SPOSÓB POSTĘPOWANIA W PRZECIWDZIAŁANIU RUCHOM OSUWISKOWYM ZIEMI I USUWANIA ICH SKUTKOM W ZAKRESIE OCHRONY OBIEKTÓW INFRASTRUKTURY UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ (PROJEKT „OSŁONA PRZECIWOSUWISKOWA”)

PODMIOTY ZAANGAŻOWANE W REALIZACJĘ PROJEKTU • jednostka realizująca projekt (JR): Departament Ochrony Ludności i Zarządzania Kryzysowego MSWiA • jednostki wykonujące (JW.): jednostki organizacyjne administracji samorządowej i rządowej oraz inne podmioty • jednostki wspierające realizację projektu: Wojewódzkie Zespoły Nadzorujące Realizację Projektu (WZNRP)

DZIAŁANIA Ministra właściwego do spraw administracji publicznej • dokonuje podziału środków finansowych przeznaczonych na likwidację szkód wyrządzonych przez osuwiska • wydaje promesy informujące o przyznanej kwocie dofinansowania dla poszczególnych samorządów lub innych zakwalifikowanych podmiotów

KWALIFIKACJA REALIZOWANYCH ZADAŃ W RAMACH PROJEKTU • naprawy, odbudowy, przeniesienia i ulepszenia infrastruktury publicznej zniszczonej bądź zagrożonej wystąpieniem ruchów osuwiskowych ziemi lub erozji brzegu morskiego • wykonanie systemów (budowli, urządzeń) zaprojektowanych w celu ochrony zagrożonych obszarów przed powtórnym wystąpieniem zdarzeń katastroficznych

WARUNKI KWALIFIKACJI ZADAŃ • plan usuwania ruchów skutków osuwiskowych ziemi (opracowany przez JW. na podstawie protokołów szkód oraz kosztorysu inwestorskiego) • karta rejestracyjna osuwiska (oddzielnie dla każdego zadania) • złożenie przez JW. wniosku o dotację na dofinansowanie zadania bezpośrednio do wojewody

DZIAŁANIA WOJEWODY (WZNRP) • dokonuje analizy oraz oceny przedłożonych planów, kart rejestracyjnych osuwisk, kart rejestracyjnych terenu zagrożonego ruchami masowymi ziemi • sporządza opinię zawierającą wyniki dokonanej oceny • określa zakres rzeczowy zadania rekomendowanego do realizacji

Część B KPZK str. 206

13. ZASADY ORAZ TRYB OCENIANIA I DOKUMENTOWANIA SZKÓD SZCZEGÓLNE ROZWIĄZANIA ZWIĄZANE Z USUWANIEM SKUTKÓW POWODZI

Zadania organów administracji publicznej dotyczące usuwania skutków powodzi o rozmiarach powodujących konieczność zastosowania szczególnych rozwiązań, gdy standardowe środki zastosowane przez właściwe organy administracji rządowej i organy jednostek samorządu terytorialnego mogą okazać się niewystarczające (podstawa prawna – ustawa z dnia 16 września 2011 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi (Dz. U. 2016 r. poz. 825).

RADA MINISTRÓW

PREZES RADY MINISTRÓW

określenie, w drodze rozporządzenia, na podstawie danych przekazanych przez właściwych wojewodów: • wykazu gmin lub miejscowości poszkodowanych w wyniku wystąpienia powodzi, na terenie których stosuje się w okresie do 12 miesięcy szczególne rozwiązania • rodzaju stosowanych rozwiązań oraz warunków ich stosowania po wydaniu rozporządzenia Rady Ministrów, możliwość przeniesienia, w drodze rozporządzenia planowanych wydatków budżetowych między częściami i działami budżetu państwa, uwzględniając przeznaczenie środków publicznych na sfinansowanie zadań określonych przez dysponentów części wnioskujących o dokonanie przeniesień w celu umożliwienia zastosowania szczególnych rozwiązań związanych z usuwaniem skutków powodzi

MINISTER WŁAŚCIWY DO SPRAW FINANSÓW PUBLICZNYCH

utworzenie w roku budżetowym, w którym wystąpiła powódź rezerwy celowej z przeznaczeniem na sfinansowanie usuwania jej skutków i przeniesienie do tej rezerwy kwoty planowanych wydatków budżetowych zablokowanych na podstawie art. 177 ust. 1 pkt. 2 i 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych

MINISTER WŁAŚCIWY DO SPRAW GOSPODARKI

dokonywanie wyboru funduszy pożyczkowych udzielających przedsiębiorcom pożyczek na usuwanie skutków powodzi, występowanie do ministra właściwego do spraw finansów publicznych o uruchomienie na ten cel środków z rezerwy celowej, a następnie ich przekazywanie na postawie umów o dotację celową wybranym funduszom pożyczkowym

MINISTER WŁAŚCIWY DO SPRAW ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO

określenie, w drodze rozporządzenia, szczegółowych warunków i trybu przyznawania środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych przeznaczonych na utrzymanie zagrożonych likwidacją na skutek powodzi miejsc pracy osób niepełnosprawnych, odtworzenie zniszczonej lub utraconej na skutek powodzi infrastruktury i wyposażenia warsztatów terapii zajęciowej, zakładów aktywności zawodowej oraz przedsiębiorstw osób niepełnosprawnych prowadzących działalność gospodarczą, pomoc dla osób niepełnosprawnych na zakup sprzętu rehabilitacyjnego, środków pomocniczych i przedmiotów ortopedycznych utraconych lub zniszczonych na skutek powodzi, usunięcie powstałych na skutek powodzi szkód w obrębie zlikwidowanych uprzednio barier technicznych i architektonicznych w związku z indywidualnymi potrzebami osób niepełnosprawnych, dofinansowanie, o którym mowa w art. 32 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, do oprocentowania kredytów bankowych zaciągniętych na likwidację skutków powodzi w związku z zatrudnianiem i rehabilitacją osób niepełnosprawnych, uwzględniając konieczność uproszczenia postępowania Część B KPZK str. 207

13. ZASADY ORAZ TRYB OCENIANIA I DOKUMENTOWANIA SZKÓD WOJEWODA

sprawowanie nadzoru nad realizacją zadań związanych z pomocą poszkodowanym

podmiot ubiegający się o pomoc • złożenie wojewodzie właściwemu ze względu na miejsce faktycznie prowadzonej działalności gospodarczej oświadczenia o wartości szkód materialnych poniesionych na skutek powodzi, włącznie z przekazaniem informacji o posiadaniu lub braku ubezpieczenia, z tytułu którego jest możliwe uzyskanie odszkodowania, a także informacji o numerze wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego albo ewidencji działalności gospodarczej;

POMOC PUBLICZNA

•

w przypadku uzyskania pomocy publicznej złożenie wojewodzie właściwemu ze względu na miejsce faktycznie prowadzonej działalności gospodarczej oświadczenia o wartości tej pomocy, w terminie 14 dni od dnia jej uzyskania, wraz z dołączonymi dokumentami potwierdzającymi wartość uzyskanej pomocy publicznej;

•

w przypadku uzyskania odszkodowania na pokrycie szkód materialnych poniesionych na skutek powodzi, złożenie niezwłocznie wojewodzie właściwemu ze względu na miejsce faktycznie prowadzonej działalności gospodarczej za pośrednictwem naczelnika urzędu skarbowego właściwego w sprawach podatku dochodowego oświadczenia o wysokości uzyskanego odszkodowania;

Wojewoda • sprawdzenie, czy uzyskana przez beneficjenta pomoc publiczna nie przekracza wartości szkód materialnych określonej w oświadczeniu; • zawiadomienie beneficjenta pomocy o wysokości kwoty przekroczenia, wskazując rachunek bankowy, na który dokonuje się wpłaty tej kwoty; • wydanie decyzji określającej kwotę przypadającą do zwrotu oraz rachunek bankowy, na który dokonuje się zwrotu;

ZBYWANIE NIERUCHOMOŚCI NA RZECZ POSZKODOWANYCH W TRYBIE BEZPRZETARGOWYM

•

odstąpienie od trybu przetargowego przy zbywaniu nieruchomości przeznaczonych na cele mieszkaniowe dla osób fizycznych poszkodowanych przez powódź stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, bądź wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa

•

jednorazowy, bezzwrotny, wypłacany niezwłocznie, nie później niż w ciągu 2 dni od dnia wydania decyzji w sprawie przyznania zasiłku, w kwocie do 2 tys. zł dla rodziny lub osoby samotnie gospodarującej, poszkodowanej w wyniku wystąpienia powodzi, w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej; przyznawanie i wypłacanie zasiłku należy do zadań zleconych z zakresu administracji rządowej realizowanych przez gminę; decyzję o przyznaniu zasiłku oraz jego wypłaty wydaje wójt (burmistrz, prezydent miasta), gminy, na terenie której wnioskodawca poniósł szkodę w wyniku powodzi, albo gminy sąsiadującej, na terenie której przebywa w wyniku przeprowadzenia ewakuacji albo konieczności opuszczenia zagrożonego miejsca zamieszkania; organ wypłacający zasiłek wydaje decyzję o zwrocie zasiłku w przypadku zaistnienia przesłanki określonej w art. 5 ust. 7 ustawy przeciwpowodziowej, tj. wówczas gdy w wyniku weryfikacji po wypłacie zasiłku organ wypłacający ustali, że rodzina lub osoba samotnie gospodarująca, w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej, która otrzymała zasiłek, nie poniosła szkody wskutek powodzi; w decyzji organu wypłacającego dotyczącej zwrotu zasiłku określa się w szczególności kwotę przypadającą do zwrotu wraz z odsetkami ustalonymi jak dla zaległości podatkowych oraz termin zwrotu kwoty nienależnie pobranego świadczenia; w szczególnie uzasadnionych przypadkach kwota podlegająca zwrotowi może zostać rozłożona na raty na wniosek członka rodziny będącego stroną w postępowaniu o przyznanie zasiłku powodziowego albo osoby samotnie gospodarującej, która otrzymała taki zasiłek; Minister właściwy do spraw administracji publicznej określi, w drodze rozporządzenia, tryb wypłaty i szczegółowy tryb zwrotu zasiłku oraz wzór formularza wniosku, uwzględniając konieczność uzyskania danych niezbędnych do identyfikacji rodziny lub osób, którym ma być przyznany

• •

ZASIŁEK POWODZIOWY •

•

Część B KPZK str. 208

13. ZASADY ORAZ TRYB OCENIANIA I DOKUMENTOWANIA SZKÓD

BUDYNKI MIESZKALNE LUB LOKALE MIESZKALNE USZKODZONE LUB ZNISZCZONE NA SKUTEK POWODZI

ZWOLNIENIA

• możliwość zawieszenia przez bank spłaty kredytu wraz z odsetkami na wniosek poszkodowanego, będącego kredytobiorcą którego mieszkanie (dom jednorodzinny) zostało uszkodzone lub zniszczone na skutek powodzi, na okres wskazany we wniosku, jednak nie dłuższy niż rok;

• w sprawach związanych z usuwaniem skutków powodzi możliwość zwolnień od: − opłat skarbowych − opłat za wydanie dokumentu paszportowego − opłat za udostępnianie danych i informacji oraz innych materiałów państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego − podatku dochodowego dochodów, przychodów, darowizn, świadczeń, spadków

• • • •

UŁATWIENIA DLA PRACOWNIKÓW I PRACODAWCÓW

•

• • •

prawo pracownika do odpowiedniej części minimalnego wynagrodzenia wypłacanego przez pracodawcę przez okres nie dłuższy niż 10 dni roboczych, z powodu niemożności świadczenia przez niego pracy w związku z powodzią; możliwość przeznaczenia środków z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych na cele związane z pomocą dla poszkodowanych; możliwość przeznaczenia środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych na odtworzenie infrastruktury i wyposażenia, utraconych lub zniszczonych na skutek powodzi miejsc pracy oraz rehabilitacji osób niepełnosprawnych u dysponenta tego funduszu maksymalnie do kwoty, która nie może być sfinansowana z innych źródeł; możliwość umorzenia w całości lub w części, wraz z odsetkami pożyczek przyznanych przed wystąpieniem powodzi ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych osobom niepełnosprawnym na działalność gospodarczą lub rolniczą, bądź zakładom pracy chronionej jeżeli w związku z powodzią nastąpiła utrata możliwości spłaty pożyczki; możliwość umorzenia przez starostę w drodze decyzji w całości lub w części wraz z odsetkami pożyczki, o której mowa w art. 42 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 645, z późn. zm.) udzielonej bezrobotnemu na sfinansowanie kosztów szkolenia w celu umożliwienia podjęcia lub utrzymania zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub działalności gospodarczej, jeżeli na skutek powodzi: 1) nastąpiła trwała lub czasowa przeszkoda w funkcjonowaniu instytucji szkoleniowej; 2) poszkodowany bezrobotny w okresie trwania powodzi nie mógł podjąć lub ukończyć szkolenia; możliwość umorzenia w całości lub w części wraz z odsetkami przez starostę na wniosek poszkodowanego przyznanych refundacji na wyposażenie lub doposażenie stanowisk pracy, lub środków na podjęcie działalności gospodarczej, o których mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia, jeżeli miejsca pracy uległy zniszczeniu na skutek powodzi; prawo do ponownego złożenia wniosku o przyznanie środków na podjęcie działalności gospodarczej przez osoby bezrobotne, którym umorzono środki przyznane na podjęcie działalności gospodarczej, w związku z utratą miejsca pracy na skutek powodzi; możliwość przyznania przez starostę, na wniosek bezrobotnego poszkodowanego powodzią, prawo do świadczenia w wysokości zasiłku dla bezrobotnych, finansowanego z Funduszu Pracy za okres poprzedzający dzień zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy, nie dłuższy niż 30 dni, jeżeli opóźnienie w rejestracji było spowodowane powodzią;

Część B KPZK str. 209

13. ZASADY ORAZ TRYB OCENIANIA I DOKUMENTOWANIA SZKÓD

UŁATWIENIA DLA PRACOWNIKÓW I PRACODAWCÓW

•

możliwość dokonywania przez starostę zwrotu ze środków Funduszu Pracy, poniesionych przez pracodawcę kosztów na wynagrodzenia, nagrody oraz składki na ubezpieczenia społeczne z tytułu zatrudnienia skierowanych bezrobotnych zamieszkałych na obszarze gmin lub miejscowości poszkodowanych w wyniku wystąpienia powodzi, oraz kosztów poniesionych na wynagrodzenia, nagrody oraz składki na ubezpieczenia społeczne zatrudnianych pracowników przez pracodawcę, którego zakład został zniszczony na skutek powodzi, pod warunkiem że pracodawca nie zmniejszy w tym okresie liczby zatrudnionych pracowników; możliwość realizacji zwrotów dotyczy okresu do 12 miesięcy, ale nie dłużej niż do końca roku następującego po roku, w którym wystąpiła powódź;

•

w przypadku zniszczenia na skutek powodzi co najmniej 30% gospodarstwa rolnego lub upraw działu specjalnego produkcji rolnej albo straty w produkcji zwierzęcej prowadzonej w dziale specjalnym produkcji rolnej powyżej 30% utrzymywanych zwierząt: możliwość dokonywania przez starostę zwrotu poniesionych przez organizatora robót publicznych kosztów na wynagrodzenia oraz składki na ubezpieczenia społeczne z tytułu zatrudnienia przy pracach związanych z usuwaniem skutków powodzi skierowanych poszkodowanych osób fizycznych, które osobiście i na własny rachunek prowadzą działalność w zakresie produkcji rolnej, w pozostającym w ich posiadaniu gospodarstwie rolnym obejmującym obszar użytków rolnych o powierzchni przekraczającej 2 ha przeliczeniowe lub prowadzące dział specjalny produkcji rolnej, o którym mowa w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników, oraz ich małżonków i pełnoletnich domowników przez okres do 12 miesięcy, jednak nie dłużej niż do dnia 31 grudnia roku następującego po roku, w którym wystąpiła powódź;

•

możliwość uzyskania nieoprocentowanej pożyczki z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych przez pracodawcę, który ze względu na powódź musiał przejściowo zaprzestać prowadzenia działalności gospodarczej (lub istotnie ją ograniczył) i nie posiada środków na wypłatę pracownikom wynagrodzenia; oraz możliwość jej umorzenia w całości lub w części przez ministra właściwego do spraw pracy na wniosek złożony do marszałka województwa; możliwość udzielania ulg w spłacie zobowiązań podatkowych przedsiębiorcom poszkodowanym powodzią, na ich wniosek złożony do dnia 31 grudnia roku następującego po roku, w którym wystąpiła powódź;

• •

możliwość stosowania rozwiązań ustawy o ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z ochroną miejsc pracy;

•

możliwość uzyskania przez pracodawcę pożyczki z funduszu pożyczkowego przeznaczonej na usuwanie szkód w rzeczowych aktywach trwałych lub obrotowych powstałych w wyniku powodzi w miejscu faktycznego wykonywania działalności gospodarczej, na usuwanie szkód w środkach trwałych oddanych mu do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze lub na remont albo przystosowanie do prowadzenia działalności gospodarczej innego lokalu lub budynku, w sytuacji, gdy usuwanie szkód w dotychczasowym miejscu jej prowadzenia wiązałoby się ze zwiększonym ryzykiem powtórnego zniszczenia przez powódź w przyszłości.

Część B KPZK str. 210

14. PROCEDURY URUCHAMIANIA REZERW PAŃSTWOWYCH PROCEDURA UDOSTĘPNIANIA REZERW STRATEGICZNYCH (problematykę rezerw strategicznych wcześniej regulowała ustawa z dnia 30.05.1996 r. o rezerwach państwowych, tytuł dokumentu wynika z zapisów art. 5 ust. 1 pkt 3) lit.j ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym) I. Cel procedury, koordynator, podstawy prawne Cel procedury

Koordynator działań

Uczestnicy – – – –

Określenie przebiegu udostępnienia rezerw strategicznych w przypadku wystąpienia klęski żywiołowej, sytuacji kryzysowej, odtworzenia infrastruktury krytycznej lub w celu zaspokojenia podstawowych potrzeb obywateli, ratowania ich życia i zdrowia, a także potrzebę wsparcia realizacji celów społecznych Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów

– – – –

Minister Obrony Narodowej Minister Sprawiedliwości Minister - Koordynator Służb Specjalnych Minister właściwy do spraw: administracji publicznej, energii, gospodarki złożami kopalin, gospodarki morskiej, łączności, gospodarki wodnej, wewnętrznych, rolnictwa, rynków rolnych, transportu, żeglugi śródlądowej, zdrowia, gospodarki, aktywów państwowych, klimatu, środowiska, Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Dyrektor Rządowego Centrum Bezpieczeństwa, Prezes Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych, organy administracji rządowej oraz służby, inspekcje i inne jednostki realizujące zadania w zakresie zarządzania kryzysowego i ochrony infrastruktury krytycznej

Wejście

Wyjście

Podstawy prawne działań

Wystąpienie zagrożenia bezpieczeństwa i obronności państwa, bezpieczeństwa, porządku i zdrowia publicznego, klęski żywiołowej lub sytuacji kryzysowej oraz zakłóceń w ciągłości dostaw służących funkcjonowaniu gospodarki narodowej

Wykorzystanie/użytkowanie udostępnionych rezerw strategicznych zgodnie z zaistniałą potrzebą i ich przeznaczeniem oraz dokonanie zwrotu części niewykorzystanych rezerw. W przypadku udostępnienia rezerw strategicznych, asortymentu specjalistycznego

1) ustawa z dnia 17 grudnia 2020 r. o rezerwach strategicznych 2) ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego państwa i zakłóceń na rynku naftowym 3) ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym 4) ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie 5) ustawa z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej 6) ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym 7) ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym

Część B KPZK str. 211

14. PROCEDURY URUCHAMIANIA REZERW PAŃSTWOWYCH i zaspokojeniu podstawowych potrzeb obywateli, ratowania ich życia i zdrowia, a także potrzebę wsparcia realizacji celów społecznych

– dokonanie jego zwrotu

II. Przebieg działań Lp.

Przedsięwzięcie

Wykonawca

Organ administracji samorządowej

Monitorowanie rozwoju sytuacji kryzysowej, stwarzającej możliwość zaistnienia zagrożenia życia ludzkiego oraz drastycznego pogorszenia się warunków bytowych ludności lub możliwości wystąpienia znacznych szkód i strat materialnych, wynikających z nieprzewidzianych zdarzeń i okoliczności oraz klęsk żywiołowych i sytuacji kryzysowych – w przypadku otrzymania stosownego zapotrzebowania bezwzględnej potrzeby użycia rezerw strategicznych przygotowanie i skierowanie do Prezesa Rady Ministrów wniosku o udostępnienie rezerw strategicznych Wniosek o udostępnienie rezerw strategicznych powinien zawiera co najmniej: nazwę i ilość asortymentu rezerw strategicznych oraz cel jego wykorzystania, a także dane podmiotu, któremu udostępnione rezerwy strategiczne będą wydane

Organy realizujące zadania w zakresie bezpieczeństwa i obronności państwa, zarządzania kryzysowego i ochrony infrastruktury krytycznej, zdrowia publicznego, porządku publicznego oraz ochrony i bezpieczeństwa obywateli, wymienione w pozycji "Uczestnicy"

Przygotowanie i wydanie decyzji o udostępnieniu rezerw strategicznych z urzędu albo na wniosek upoważnionego organu. Decyzja o udostępnieniu rezerw strategicznych powinna zawierać co najmniej 1) oznaczenie organu lub podmiotu, na którego rzecz rezerwy strategiczne są udostępnione; 2) określenie udostępnionego asortymentu rezerw strategicznych i jego ilości; 3) oznaczenie organu lub podmiotu, któremu udostępnione rezerwy strategiczne będą wydane do użycia; 4) wskazanie, czy udostępnienie rezerw strategicznych następuje z obowiązkiem zwrotu, lub zobowiązanie do zwrotu niewykorzystanej części udostępnionych rezerw strategicznych; 5) inne szczególne warunki udostępnienia rezerw strategicznych, w tym dotyczące obowiązku przetransportowania rezerw lub ich przetworzenia lub obowiązku zawarcia umowy dotyczącej udostępnienia z obowiązkiem zwrotu, jeżeli jest to konieczne ze względu na właściwości udostępnionego asortymentu rezerw strategicznych lub jest uzasadnione innymi względami

Prezes Rady Ministrów

Część B KPZK str. 212

14. PROCEDURY URUCHAMIANIA REZERW PAŃSTWOWYCH 4.

Przekazanie decyzji Prezesa Rady Ministrów do Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych w celu natychmiastowej jej realizacji

Szef Kancelarii PRM

Ustalenie warunków oraz łańcucha działań związanych z wydaniem i odbiorem przedmiotu udostępnienia, jego transportem, przetworzeniem, przetrzymywaniem, eksploatacją i zwrotem do zasobów rezerw strategicznych

Prezes Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych (RARS) we współdziałaniu z organem wnioskującym i odbiorcą

Sporządzenie przez Agencję polecenia wydania zawierającego w szczególności: 1) oznaczenie podmiotu, obowiązanego do wydania rezerwy, 2) oznaczenie magazynu, z którego ma nastąpić wydanie rezerwy, 3) oznaczenie, ilość, jednostki miary i ewentualnie inne dane identyfikujące rezerwy, 4) oznaczenie organu, na rzecz którego rezerwy są udostępniane; 5) oznaczenie odbiorcy rezerwy, 6) termin wydania rezerwy/harmonogram odbioru, 7) imię i nazwisko oraz numer dokumentu tożsamości osoby lub osób upoważnionych do fizycznego odbioru rezerwy, jeżeli taka informacja została Agencji przekazana

Wskazany przez Prezesa RARS – pracownik Agencji

Odbiór przedmiotu udostępnienia zgodnie ze wskazanym przez Prezesa RARS miejscem i terminem

Wskazany przez organ wnioskujący podmiot na rzecz którego udostępniono rezerwy strategiczne

Wykorzystanie udostępnionych rezerw strategicznych zgodnie z ich przeznaczeniem i stworzenie warunków niezagrażających funkcjonowaniu społeczności oraz złagodzenie szkód i strat materialnych wynikających z nieprzewidzianych zdarzeń i okoliczności.

Podmiot/podmioty na rzecz którego udostępniono rezerwy strategiczne

Dokonanie zwrotu części niewykorzystanych rezerw strategicznych zgodnie z podjętymi ustaleniami i otrzymanymi dokumentami – w przypadku częściowego ich niewykorzystania

Podmiot/podmioty na rzecz którego udostępniono rezerwy strategiczne

10.

Zwrot przedmiotu udostępnienia do zasobu rezerw strategicznych po wykorzystaniu, zgodnie z ustaleniami i zawartą umową – w przypadku udostępnienia rezerw strategicznych asortymentu specjalistycznego (np. konstrukcje składanych wiaduktów, mostów drogowych i kolejowych itp.)

Podmiot/podmioty na rzecz którego udostępniono rezerwy strategiczne

Część B KPZK str. 213

15. PRIORYTETY W ZAKRESIE OCHRONY ORAZ ODTWARZANIA INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ PRIORYTETY W ZAKRESIE OCHRONY ORAZ ODTWARZANIA INFRASTRUKTURY KRYTYCZNEJ Celem wskazania priorytetów w zakresie ochrony i odtwarzania infrastruktury krytycznej jest jak najszybsze łagodzenie i zmniejszenie skutków naturalnych i antropogenicznych zaburzeń jej funkcjonowania, w tym przenoszonych do innych obiektów, instalacji, urządzeń i usług wchodzących w skład systemów infrastruktury krytycznej (efekt kaskadowy) oraz jak najszybsze odtworzenie funkcji przez nią realizowanych. Biorąc pod uwagę fakt, że wszystkie obiekty, instalacje, urządzenia i usługi wchodzące w skład systemów infrastruktury krytycznej mają znaczenie dla funkcjonowania państwa i zaspokojenia potrzeb obywateli, priorytety ochrony IK, zgodnie z zasadą równości wskazaną w Narodowym Programie Ochrony Infrastruktury Krytycznej, ustala się na jednakowym poziomie. W przypadku wystąpienia zagrożenia priorytety w zakresie ochrony oraz odtwarzania infrastruktury krytycznej mogą zmieniać się dynamicznie wraz z rozwojem sytuacji kryzysowej i są zależne od wielu czynników. Do najważniejszych można zaliczyć: 1. Rodzaj zagrożenia oraz charakter jego rozprzestrzeniania 2. Skala zagrożenia 3. Liczba obywateli dotkniętych skutkami zakłóceń w dostępie do usług dostarczanych przez IK 4. Obszar dotknięty zagrożeniem Decyzje będą podejmowane biorąc pod uwagę możliwy efekt kaskadowy oraz wzajemne powiązania pomiędzy poszczególnymi IK, a także ochronę życia i zdrowia obywateli. Priorytety w zakresie odtwarzania infrastruktury krytycznej, dla poszczególnych obiektów infrastruktury krytycznej, jak i systemów, ustanawia się w sposób następujący17: 1. System elektroenergetyczny – energia elektryczna stanowi podstawowe źródło energii dla przemysłu i gospodarstw domowych. Ze względu na stopień uzależnienia gospodarki, a zwłaszcza odbiorców w gospodarstwach domowych, od energii elektrycznej, przerwa w jej dostawach może spowodować znaczne szkody, szczególnie w dużych ośrodkach miejskich. Charakterystyczne cechy energii elektrycznej takie jak brak możliwości magazynowania ilości mogących zaspokoić nawet krótkotrwałe zapotrzebowanie odbiorców oraz ekstremalnie krótki czas pomiędzy

wytworzeniem i zużyciem sprawiają, że system elektroenergetyczny nie dysponuje bezwładnością pozwalającą na jakiekolwiek przerwy w dostawach bez odczuwalnych konsekwencji dla odbiorców. System gazowy i system zaopatrzenia w paliwa ze względu na charakterystykę surowców oraz rozbudowany system magazynowania taką bezwładnością dysponuje. 2. System łączności i system ratowniczy – obowiązkiem państwa jest reagowanie na zagrożenia i usuwanie ich skutków na terenie kraju, a także ochrona życia i zdrowia obywateli oraz środowiska. W przypadku wystąpienia zagrożeń życie i zdrowie obywateli uzależnione jest od czasu reakcji służb ratowniczych. Najważniejszym elementem skutecznej reakcji jest powiadomienie o zagrożeniu (zdarzeniu). W Polsce podstawowym środkiem powiadamiania oraz kontaktu na odległość jest łączność telefoniczna mobilna i stacjonarna. 3. System zaopatrzenia w wodę (w tym odprowadzenia ścieków) – jako system zapewniający zaspokojenie podstawowych potrzeb obywateli. 4. System sieci teleinformatycznych oraz system zapewniający ciągłość działania administracji publicznej – systemy teleinformatyczne przejmują coraz więcej zadań i usług dotychczas świadczonych w tradycyjnej formie. Sieci teleinformatyczne umożliwiają dostęp do usług świadczonych przez administrację oraz np. system finansowy. Kolejny priorytet obejmuje system finansowy, ochrony zdrowia, zaopatrzenia w żywność, transportowy, produkcji, składowania, przechowywania i stosowania substancji chemicznych i promieniotwórczych, w tym rurociągi substancji niebezpiecznych.

17 Należy pamiętać, że wskazane systemy są wzajemnie zależne. Podane priorytety stanowią zatem

jedynie wskazówkę i nie mogą być traktowane jako ostateczne.

Część B KPZK str. 214

17. SKRÓTY ZAWARTE W KRAJOWYM PLANIE ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO Wykaz umów i porozumień międzynarodowych • •

•

• •

•

Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Słowenii o współpracy w dziedzinie zapobiegania klęskom żywiołowym i innym wypadkom oraz w usuwaniu ich następstw, Nr 12, poz. 88; Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Chorwacji o współpracy w dziedzinie zapobiegania katastrofom naturalnym i awariom technicznym oraz usuwania ich następstw, Dz. U. z 2006, Nr 234, poz. 1692; Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Rumunii o współpracy w zwalczaniu przestępczości zorganizowanej, terroryzmu i innych rodzajów przestępstw, sporządzona w Warszawie dnia 11 lipca 2001 r. (Dz. U. Nr 154, poz. 1625); Umowa między Rzeczpospolitą Polską a Republiką Węgierską o współpracy i wzajemnej pomocy w dziedzinie zapobiegania katastrofom, klęskom żywiołowym i innym poważnym wypadkom oraz usuwania ich następstw, Dz. U. z 2004, Nr 38, poz. 347; Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Białorusi o współpracy w dziedzinie zapobiegania katastrofom, klęskom żywiołowym i innym poważnym wypadkom oraz usuwania ich następstw, (Dz. U. z 2017 r., poz. 689); Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Federalnej Niemiec o współpracy służb policyjnych, granicznych i celnych sporządzona w Zgorzelcu dnia 15 maja 2014 r. Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Federalnej Niemiec o wczesnym powiadamianiu o awarii jądrowej, o wymianie informacji i doświadczeń oraz o współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej, podpisana w Warszawie dnia 30 lipca 2009 r. (M.P. Nr 72, poz. 210); umowa między Rządem Rzeczpospolitej Polskiej a Rządem Republiki Białoruś o wczesnym powiadamianiu o awariach jądrowych i o współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa radiologicznego. Sporządzona w Mińsku dnia 26 października 1994 r.; umowa między Rządem Rzeczpospolitej Polskiej a Rządem Republiki Litewskiej o wczesnym powiadamianiu o awarii jądrowej oraz o współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa jądrowego i ochrony

•

• • • •

•

radiologicznej. Sporządzona w Warszawie dnia 2 czerwca 1995 r.; porozumienie między Rządem Rzeczpospolitej Polskiej i Rządem Federacji Rosyjskiej o wczesnym powiadamianiu o awarii jądrowej, o wymianie informacji związanej z obiektami jądrowymi i o współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej. Sporządzone w Warszawie dnia 18 lutego 1995 r.; umowa pomiędzy Rządem Rzeczpospolitej Polskiej a Rządem Republiki Słowackiej o wczesnym powiadamianiu o awariach jądrowych, o wymianie informacji oraz o współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej. Sporządzona w Bratysławie dnia 17 września 1996 r.; umowa pomiędzy Rządem Rzeczpospolitej Polskiej a Rządem Ukrainy o wczesnym powiadamianiu o awariach jądrowych, o wymianie informacji oraz o współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej. Sporządzona w Kijowie dnia 24 maja 1993 r.; umowa pomiędzy Rządem Rzeczpospolitej Polskiej a Rządem Republiki Czeskiej o wczesnym powiadamianiu o awarii jądrowej oraz o wymianie informacji na temat pokojowego wykorzystania energii jądrowej, bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej. Sporządzona w Wiedniu dnia 27 września 2005 r.; umowa z dnia 25.08.1993 r. między Rządem RP i Rządem Federacji Rosyjskiej o współpracy w dziedzinie zapobiegania awariom przemysłowym, klęskom żywiołowym i likwidacji ich skutków (Dz. U. z 2002 r. Nr 185 poz.1536) umowa z dnia 10.04.1997 r. między RP a RFN o wzajemnej pomocy podczas katastrof i klęsk żywiołowych lub innych poważnych wypadków (Dz. U. z 1999 r. Nr 22, poz. 201); umowa z dnia 08. 06.2000 r. między RP oraz Republiką Czeską o współpracy i wzajemnej pomocy w przypadku katastrof, klęsk żywiołowych i innych nadzwyczajnych wydarzeń (Dz. U. z 2004 r. Nr 36 poz. 325); umowa z dnia 24.01.2000 r. między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Słowackiej o współpracy i wzajemnej pomocy podczas katastrof, klęsk żywiołowych i innych poważnych wypadków (Dz. U. z 2004 r. Nr 36, poz. 327); umowa z dnia 04.04.2000 r. między Rządem RP a Rządem Republiki Litewskiej o współpracy i wzajemnej pomocy w przypadku katastrof, klęsk

Część B KPZK str. 215

17. SKRÓTY ZAWARTE W KRAJOWYM PLANIE ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

•

żywiołowych i innych poważnych wypadków (Dz. U. z 2004 r. Nr 38 poz. 341); umowa z dnia 19.07.2002 r. między Rządem RP a Gabinetem Ministrów Ukrainy o współpracy i wzajemnej pomocy w dziedzinie zapobiegania katastrofom, klęskom żywiołowym i innych nadzwyczajnym wydarzeniom oraz usuwania ich następstw (Dz. U. z 2004 r. Nr 166 poz. 1737); Porozumienie między Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji Rzeczypospolitej Polskiej a Ministerstwem Spraw Wewnętrznych Brandenburgii o wzajemnej pomocy podczas katastrof, klęsk żywiołowych i innych poważnych wypadków, podpisane w Słubicach 18 lipca 2002 r., weszło w życie w dniu podpisania. (M.P. z 2003 r. Nr 15, poz. 207); Porozumienie między Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji Rzeczypospolitej Polskiej a Ministerstwem Spraw Wewnętrznych Meklemburgii-Pomorza Przedniego o wzajemnej pomocy podczas katastrof, klęsk żywiołowych i innych poważnych wypadków podpisane w Słubicach 18 lipca 2002 r., weszło w życie w dniu podpisania. (M.P. z 2003 r. Nr 15, poz. 209); Porozumienie między Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji Rzeczypospolitej Polskiej a Ministerstwem Spraw Wewnętrznych Saksonii o wzajemnej pomocy podczas katastrof, klęsk żywiołowych i innych poważnych wypadków podpisane w Słubicach 18 lipca 2002 r., weszło w życie w dniu podpisania. (M.P. z 2003 r. Nr 15, poz. 211); uchwała nr 22/2020 Rady Ministrów z dnia 6 marca 2020 r. w sprawie przystąpienia do porozumienia dotyczącego wspólnego udzielania zamówień Wykaz umów i porozumień krajowych

•

Porozumienie Komendanta Głównego Policji i Szefa Krajowej Administracji Skarbowej z dnia 9 listopada 2017 r. w sprawie współdziałania Policji i Krajowej Administracji Skarbowej; Porozumienie Generalnego Konserwatora Zabytków i Komendanta Głównego Policji z dnia 10 marca 2005 r. w sprawie współdziałania w zakresie zapobiegania i zwalczania przestępczości przeciwko zabytkom (Dz. Urz. KGP Nr 6, poz. 29); Porozumienie z dnia 3 listopada 2004 r. pomiędzy Ministrem pomiędzy Ministrem Finansów, Ministrem Kultury, Komendantem Głównym Policji i Komendantem Głównym Straży Granicznej w sprawie współdziałania

•

• •

•

• 

w zwalczaniu nielegalnego wywozu za granicę lub przywozu z zagranicy zabytków (Dz. Urz. KGP Nr 21, poz. 135); Porozumienie z dnia 20 kwietnia 2005 r. w sprawie współdziałania Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej z Policją w zakresie przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym (Dz. Urz. MON Nr 10, poz. 89); Porozumienie Komendanta Głównego Policji z dnia 7 września 2004 r. zawarte pomiędzy Głównym Inspektorem Ochrony Roślin i Nasiennictwa a Komendantem Głównym Policji w dniu 07.09.2004 r. w Warszawie (Dz. Urz. KGP Nr 20, poz. 130); Porozumienie Komendanta Głównego Policji i Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 17 czerwca 2004 r. w sprawie współdziałania Policji i Straży Granicznej (Dz. Urz. KGP Nr 11, poz. 58); Porozumienie między Komendantem Głównym Policji i Zarządem Głównym Górskiego Ochotniczego pogotowia ratunkowego z dnia 5 lutego 2008 r. w sprawie współdziałania Policji z Górskim Ochotniczym Pogotowiem Ratunkowym (Dz. Urz. KGP Nr 3, poz. 28); Porozumienie pomiędzy Komendantem Głównym Policji a Prezesem Zarządu Głównego Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego zawarte w Warszawie dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie współdziałania w zakresie bezpieczeństwa i porządku publicznego na wodach i terenach przywodnych (Dz. Urz. KGP Nr 13, poz. 106); Porozumienie Komendanta Głównego Policji i Szefa Sztabu Biura Ochrony Rządu z dnia 4 czerwca 2007 r. w sprawie współdziałania w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego w miejscach pobytu osób ochranianych przez Biuro Ochrony Rządu (Dz. Urz. KGP Nr 13, poz. 105) Porozumienie Komendanta Głównego Policji i Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad z dnia 21 listopada 2003 r. w sprawie współdziałania jednostek organizacyjnych Policji i Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad w zakresie poprawy stanu bezpieczeństwa ruchu drogowego (Dz. Urz. KGP Nr 21, poz. 124); Porozumienie pomiędzy Głównym Inspektorem Sanitarnym (GIS) i Prezesem Państwowej Agencji Atomistyki w sprawie współdziałania w realizacji zadań z zakresu ochrony radiologicznej, zawarte w dniu 29.04.2017 r.; Porozumienie pomiędzy Komendantem Głównym Straży Granicznej i Prezesem Państwowej Agencji Atomistyki w sprawie współdziałania w zakresie ochrony radiologicznej, zawarte w dniu 19.08.2005 r.;

Część B KPZK str. 216

17. SKRÓTY ZAWARTE W KRAJOWYM PLANIE ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO 



Porozumienie pomiędzy Dowódcą Generalnym Rodzajów Sił Zbrojnych i Prezesem Państwowej Agencji Atomistyki w sprawie współdziałania w zakresie ochrony radiologicznej oraz w zakresie reagowania w sytuacjach zdarzeń radiacyjnych na terenie kraju, zawarte w dniu 20 lipca 2017 r.; Porozumienie pomiędzy Komendantem Głównym Straży Pożarnej i Prezesem Państwowej Agencji Atomistyki o współpracy w zakresie zagrożeń radiacyjnych, zawarte w dniu 28 kwietnia 1994 r.

•

Porozumienie Komendanta Głównego Straży Granicznej i Dowódcy Wojsk Obrony Terytorialnej z dnia 27 września 2018 r. w sprawie współdziałania Straży Granicznej i Wojsk Obrony Terytorialnej;

•

Porozumienie Dowódcy Wojsk Obrony Terytorialnej i Komendanta Głównego Policji z dnia 5 lutego 2020 r. w sprawie współpracy Wojsk Obrony Terytorialnej i Policji; Porozumienie między Dowódcą Wojsk Obrony Terytorialnej a Komendantem Głównym Państwowej Straży Pożarnej z dnia 5 lutego 2020 roku w sprawie współpracy Wojsk Obrony Terytorialnej i Państwowej Straży Pożarnej;



Część B KPZK str. 217

17. SKRÓTY ZAWARTE W KRAJOWYM PLANIE ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

ABW ARAKIS – GOV

Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego Systemem wczesnego ostrzegania o zagrożeniach w sieci Internet ARiMR Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa AW Agencja Wywiadu BBN Biuro Bezpieczeństwa Narodowego SOP Służba Ochrony Państwa DUSKŻ Departament do spraw Usuwania Skutków Klęsk Żywiołowych CAT Centrum Antyterrorystyczne CBŚP Centralne Biuro Śledcze Policji CSIRT.GOV.PL Zespół Reagowania na Incydenty Bezpieczeństwa Komputerowego działający na poziomie krajowym prowadzony przez Szefa ABW CSIRT NASK Zespół Reagowania Incydenty Bezpieczeństwa Komputerowego działający na poziomie krajowym prowadzony przez Naukową i Akademicką Sieć Komputerową – Państwowy Instytut Badawczy CEZAR Centrum do spraw Zdarzeń Radiacyjnych COAS Centralny Ośrodek Analizy Skażeń COO Centralny Odwód Operacyjny Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej CZK Centrum Zarządzania Kryzysowego CZK MON Centrum Zarządzania Kryzysowego Ministra Obrony Narodowej EADRCC – NATO Euroatlantyckie Centrum Koordynacji Reagowania w Sytuacjach Katastrof (Euro - Atlantic Disaster Response Coordintion Center) ERCC –DG ECHO Centrum Koordynacji Reagowania Kryzysowego Dyrekcji Generalnej ds. Europejskiej Ochrony Ludności i Operacji Pomocy Humanitarnej (Emergency Response Coordination

EFTA EU FORMOZA GDDKiA GIOŚ GIS GLW GMDSS GROM

IBL IEA IG IMGW-PIB KDR KCZK KDM KG PSP KGP KGSG KRUS KSRG

CentreEuropean Commission Directorate General for Humanitarian aid and Civil Protection Operation) Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (European Free Trade Association) Unia Europejska (European Union) Morska Jednostka Działań Specjalnych Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Główny Inspektor Ochrony Środowiska Główny Inspektor Sanitarny Główny Lekarz Weterynarii Światowy Morski System Łączności Alarmowej i Bezpieczeństwa (Global Maritime Distress and Safety System) Grupa Reagowania Operacyjno-Manewrowego (Mobilnego), Jednostka Wojskowa im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej Instytut Badawczy Leśnictwa Instytut Energii Atomowej Instytut Geofizyki Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowy Instytut Badawczy Kierujący Działaniem Ratowniczym Krajowe Centrum Zarządzania Kryzysowego Krajowa Dyspozycja Mocy Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej Komenda Głowna Państwowej Straży Pożarnej Komendant Główny Policji Komenda Głowna Policji Komendant Główny Straży Granicznej Komenda Głowna Straży Granicznej Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Krajowy System Ratowniczo – Gaśniczy

Część B KPZK str. 218

17. SKRÓTY ZAWARTE W KRAJOWYM PLANIE ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO KSWSiA KZGW LFOC

Krajowy System Wykrywania Skażeń i Alarmowania Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej Lotnicza Formacja Obrony Cywilnej

MC MAP

minister właściwy do spraw informatyzacji Ministerstwo Aktywów Państwowych Minister Aktywów Państwowych minister właściwy do spraw aktywów państwowych minister właściwy do spraw gospodarki złożami kopalin minister właściwy do spraw łączności Ministerstwo Finansów Minister Finansów minister właściwy do spraw budżetu państwa minister właściwy do spraw finansów publicznych minister właściwy do spraw instytucji finansowych Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej Minister Funduszy i Polityki Regionalnej minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego Ministerstwo Sportu i Turystyki Minister Sportu i Turystyki minister właściwy do spraw kultury fizycznej minister właściwy do spraw turystyki Ministerstwo Rozwoju i Technologii Minster Rozwoju i Technologii minister właściwy do spraw gospodarki minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa Ministerstwo Infrastruktury Minister Infrastruktury minister właściwy do spraw transportu minister właściwy do spraw gospodarki morskiej

MFiPR

MKiDN

MKiS

MRiT

MEiN

MON MRiPS

MRiRW

MRO MW MWC MS

MSPiR MSWiA

MSZ

minister właściwy do spraw żeglugi śródlądowej minister właściwy do spraw gospodarki wodnej Ministerstwo Edukacji i Nauki Minister Edukacji i Nauki minister właściwy do spraw oświaty i wychowania minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego i nauki Ministerstwo Obrony Narodowej Minister Obrony Narodowej Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej Minister Rodziny i Polityki Społecznej minister właściwy do spraw rodziny minister właściwy do spraw pracy minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi minister właściwy do spraw rolnictwa minister właściwy do spraw rozwoju wsi minister właściwy do spraw rynków rolnych minister właściwy do spraw rybołówstwa masowa operacja ratownicza (Mass Rescue Operation) Marynarka Wojenna materiały wybuchowe przeznaczone do użytku cywilnego Ministerstwo Sprawiedliwości Minister Sprawiedliwości minister właściwy do spraw sprawiedliwości Morska Służba Poszukiwania i Ratownictwa Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji minister właściwy do spraw wewnętrznych minister właściwy do spraw administracji publicznej Ministerstwo Spraw Zagranicznych Minister Spraw Zagranicznych minister właściwy do spraw zagranicznych

Część B KPZK str. 219

17. SKRÓTY ZAWARTE W KRAJOWYM PLANIE ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO MKiŚ

NATO NCRS OCK NPOIK IK IW OSP OSPG PAA PAN PGL LP PIG-PIB PIWet-PIB PIORiN PKP PLK S.A. Plan SAR PLW PMŚ POLATOM

Ministerstwo Klimatu i Środowiska Minister Klimatu i Środowiska minister właściwy do spraw klimatu minister właściwy do spraw środowiska minister właściwy do spraw energii Ministerstwo Zdrowia Minister Zdrowia minister właściwy do spraw zdrowia Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego (North Atlantic Treaty Organization) System Reagowania Kryzysowego NATO (NATO Crisis Response System) Obrona Cywilna Kraju Narodowy Program Ochrony Infrastruktury Krytycznej Infrastruktura Krytyczna Inspekcja Weterynaryjna Ochotnicza Straż Pożarna Operator Systemu Przesyłowego Gazowego Państwowa Agencja Atomistyki Polska Akademia Nauk Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Państwowy Instytut Geologiczny Państwowy Instytut Badawczy Państwowy Instytut Weterynaryjny Państwowy Instytut Badawczy w Puławach Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. Plan akcji poszukiwawczych i ratowniczych wykonywanych na morzu (Maritime Search and Rescue Plan) Powiatowy Lekarz Weterynarii Państwowy Monitoring Środowiska Ośrodek Radioizotopów Instytutu Energii Atomowej

PSE PSP RCB RM RP RZZK RARS SG SG WP SK KG PSP SKW SOK SPSP SSW SWW SZ RP SRR Służba SAR

Polskie Sieci Elektroenergetyczne – Operator Systemu Przesyłowego Państwowa Straż Pożarna Rządowe Centrum Bezpieczeństwa Rada Ministrów Rzeczpospolita Polska Rządowy Zespół Zarządzania Kryzysowego Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych Sztab Generalny Sztab Generalny Wojska Polskiego Stanowisko Kierowania Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej Służba Kontrwywiadu Wojskowego Straż Ochrony Kolei Stacje Pomiaru Skażeń Promieniotwórczych Sojusznicze Siły Wzmocnienia Służba Wywiadu Wojskowego Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej strefa poszukiwań i ratownictwa (Search and rescue region) Morska Służba Poszukiwania i Ratownictwa (Maritime Search And Rescue Service)

Służba VTS

Służba Kontroli Ruchu Statków (Vessel Traffic Service)

TMAS

Morska Służba Asysty Telemedycznej (Maritime Telemedical Assistance Services) Urząd Dozoru Technicznego Transportowy Dozór Techniczny Urząd Komunikacji Elektronicznej Urząd Lotnictwa Cywilnego Urząd Regulacji Energetyki Urząd Wojewódzki Wydział Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego

UDT TDT UKE ULC URE UW WBiZK

Część B KPZK str. 220

17. SKRÓTY ZAWARTE W KRAJOWYM PLANIE ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO WCZK WIOŚ WIS WIF WIIH WITD WLW WUG ZHW ZDR ZK ZZK ZZR

Wojewódzkie Centrum Zarządzania Kryzysowego Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska Wojewódzki Inspektor Sanitarny Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny Wojewódzki Inspektorat Inspekcji Handlowej Wojewódzki Inspektorat Transportu Drogowego Wojewódzki Lekarz Weterynarii Wyższy Urząd Górniczy Zakład Higieny Weterynaryjnej (Laboratoria w strukturze Inspekcji Weterynaryjnej) Zakłady dużego ryzyka Zespół Kryzysowy/Zarządzanie Kryzysowe Zespół Zarządzania Kryzysowego Zakłady zwiększonego ryzyka

Część B KPZK str. 221

18. PROCEDURA AKTUALIZACJI KRAJOWEGO PLANU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

Plan zarządzania kryzysowego jest aktualizowany nie rzadziej niż raz na dwa lata. 1. Aktualizacja planu może następować również: • po zdarzeniu powodującym uruchomienie procedur reagowania kryzysowego i standardowych procedur operacyjnych. Członkowie RZZK mogą wnioskować o dokonanie zmian w procedurach lub innej części planu, • w przypadku zmian aktów prawnych lub zaistnienia nowego zagrożenia, • w przypadku zmian w planie zarządzania kryzysowego ministra (kierownika urzędu centralnego), będącego załącznikiem funkcjonalnym do KPZK. Po dokonaniu zmiany właściwy minister (kierownik urzędu centralnego) niezwłocznie przekazuje aktualny plan Dyrektorowi RCB. 2. Aktualizacja obejmuje w szczególności: • korektę/wprowadzenie nowych procedur reagowania, • zmiany teleadresowe w organizacji łączności, • dane dotyczące wskazanych sił i środków, • poprawki redakcyjne, • w następstwie nowych wniosków wynikających z ćwiczeń i treningów odnoszących się do problematyki zawartej w planie. 3. Za aktualizację niniejszego planu odpowiadają: • w zakresie nadzoru: Zastępca Dyrektora RCB sprawujący nadzór nad Wydziałem Oceny Ryzyka i Planowania, • bezpośrednio: Szef Wydziału Oceny Ryzyka i Planowania Rządowego Centrum Bezpieczeństwa.

18. PROCEDURA AKTUALIZACJI KRAJOWEGO PLANU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO 4. W przypadku gdy na potrzeby planowanego przedsięwzięcia jest opracowywana odrębna siatka bezpieczeństwa, z której wynika ryzyko wystąpienia sytuacji kryzysowej i potrzeba przygotowania dodatkowych szczegółowych procedur postępowania nieuwzględnionych w Krajowym Planie Zarządzania Kryzysowego, Dyrektor RCB, w uzgodnieniu z podmiotami wiodącymi dla zidentyfikowanych zagrożeń, opracowuje aneks do KPZK dotyczący tego przedsięwzięcia. Dyrektor RCB zatwierdza aneks i przyjęte rozwiązania przekazuje wykonawcom do realizacji. Wzór tabeli aktualizacyjnej:

Lp.

Data zmiany aktualizacyjnej

Zakres zmiany aktualizacyjnej

Osoba zarządzająca zmianę aktualizacyjną Stanowisko służbowe

Imię i nazwisko

Podpis

Osoba dokonująca zmiany aktualizacyjnej Stanowisko służbowe

Imię i nazwisko

Podpis

Krajowy Plan Zarządzania Kryzysowego został opracowany w Rządowym Centrum Bezpieczeństwa, z udziałem przedstawicieli właściwych organów administracji publicznej

Część B KPZK str. 223

Załącznik nr 8 Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej

s. 1/9

Dz.U. 2002 Nr 62 poz. 558

tj. Dz.U. 2017 poz. 1897 O BW I ES ZC ZENI E MARS ZA ŁKA S EJMU R ZEC ZYPO SPO LI TEJ PO LS KI E J z dnia 15 września 2017 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o stanie klęski żywiołowej 1. Na podstawie art. 16 ust. 1 zdanie pierwsze ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1523) ogłasza się w załączniku do niniejszego obwieszczenia jednolity tekst ustawy z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej (Dz. U. z 2014 r. poz. 333), z uwzględnieniem zmian wprowadzonych: 1)

ustawą z dnia 9 maja 2014 r. o informowaniu o cenach towarów i usług (Dz. U. poz. 915),

ustawą z dnia 16 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o działach administracji rządowej oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1954)

oraz zmian wynikających z przepisów ogłoszonych przed dniem 12 września 2017 r. 2. Podany w załączniku do niniejszego obwieszczenia tekst jednolity ustawy nie obejmuje: 1)

odnośnika nr 1 oraz art. 27 ustawy z dnia 9 maja 2014 r. o informowaniu o cenach towarów i usług (Dz. U. poz. 915), które stanowią: „1)

Niniejsza ustawa dokonuje w zakresie swojej regulacji wdrożenia dyrektywy 98/6/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 lutego 1998 r. w sprawie ochrony konsumenta przez podawanie cen produktów oferowanych konsumentom (Dz. Urz. WE L 80 z 04.07.1998).” „Art. 27. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.”;

art. 43 ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o działach administracji rządowej oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1954), który stanowi: „Art. 43. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem art. 39 ust. 2 i 3, które wchodzą w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia.”.

Marszałek Sejmu: M. Kuchciński

2017-10-12

Dziennik Ustaw

–2–

Poz. 1897 Załącznik do obwieszczenia Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 15 września 2017 r. (poz. 1897)

US TA WA z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej Rozdział 1 Przepisy ogólne Art. 1. Ustawa określa tryb wprowadzenia i zniesienia stanu klęski żywiołowej, a także zasady działania organów władzy publicznej oraz zakres ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela w czasie stanu klęski żywiołowej. Art. 2. Stan klęski żywiołowej może być wprowadzony dla zapobieżenia skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszących znamiona klęski żywiołowej oraz w celu ich usunięcia. Art. 3. 1. Ilekroć w ustawie jest mowa o: 1)

klęsce żywiołowej – rozumie się przez to katastrofę naturalną lub awarię techniczną, których skutki zagrażają życiu lub zdrowiu dużej liczby osób, mieniu w wielkich rozmiarach albo środowisku na znacznych obszarach, a pomoc i ochrona mogą być skutecznie podjęte tylko przy zastosowaniu nadzwyczajnych środków, we współdziałaniu różnych organów i instytucji oraz specjalistycznych służb i formacji działających pod jednolitym kierownictwem;

katastrofie naturalnej – rozumie się przez to zdarzenie związane z działaniem sił natury, w szczególności wyładowania atmosferyczne, wstrząsy sejsmiczne, silne wiatry, intensywne opady atmosferyczne, długotrwałe występowanie ekstremalnych temperatur, osuwiska ziemi, pożary, susze, powodzie, zjawiska lodowe na rzekach i morzu oraz jeziorach i zbiornikach wodnych, masowe występowanie szkodników, chorób roślin lub zwierząt albo chorób zakaźnych ludzi albo też działanie innego żywiołu;

awarii technicznej – rozumie się przez to gwałtowne, nieprzewidziane uszkodzenie lub zniszczenie obiektu budowlanego, urządzenia technicznego lub systemu urządzeń technicznych powodujące przerwę w ich używaniu lub utratę ich właściwości;

cyberprzestrzeni – rozumie się przez to przestrzeń przetwarzania i wymiany informacji tworzoną przez systemy teleinformatyczne, określone w art. 3 pkt 3 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U. z 2017 r. poz. 570), wraz z powiązaniami pomiędzy nimi oraz relacjami z użytkownikami.

2. Katastrofę naturalną lub awarię techniczną mogą wywołać również zdarzenia w cyberprzestrzeni oraz działania o charakterze terrorystycznym. Art. 4. 1. Stan klęski żywiołowej może być wprowadzony na obszarze, na którym wystąpiła klęska żywiołowa, a także na obszarze, na którym wystąpiły lub mogą wystąpić skutki tej klęski. 2. Stan klęski żywiołowej wprowadza się na czas oznaczony, niezbędny dla zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia, nie dłuższy niż 30 dni. Art. 5. 1. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, może wprowadzić stan klęski żywiołowej z własnej inicjatywy lub na wniosek właściwego wojewody. 2. W rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 1, określa się przyczyny, datę wprowadzenia oraz obszar i czas trwania stanu klęski żywiołowej, a także, w zakresie dopuszczonym niniejszą ustawą, rodzaje niezbędnych ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela. 3. Rozporządzenie, o którym mowa w ust. 1, ogłasza się w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, a ponadto podaje do publicznej wiadomości, w drodze obwieszczenia właściwego wojewody przez rozplakatowanie w miejscach publicznych, a także w sposób zwyczajowo przyjęty na danym obszarze. 4. Redaktorzy naczelni dzienników oraz nadawcy programów radiowych i telewizyjnych są obowiązani do niezwłocznego, nieodpłatnego podania do publicznej wiadomości rozporządzenia Rady Ministrów o wprowadzeniu stanu klęski żywiołowej, przekazanego im przez wojewodę właściwego ze względu na siedzibę redakcji lub nadawcy.

2017-10-12

Dziennik Ustaw

–3–

Poz. 1897

Art. 6. 1. Stan klęski żywiołowej może zostać przedłużony na czas oznaczony, w drodze rozporządzenia Rady Ministrów, po wyrażeniu przez Sejm zgody na to przedłużenie. 2. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, znosi stan klęski żywiołowej na całym obszarze jego obowiązywania lub na części tego obszaru przed upływem czasu, na który został wprowadzony, jeżeli ustaną przyczyny jego wprowadzenia. 3. Przepisy art. 5 stosuje się odpowiednio do rozporządzeń, o których mowa w ust. 1 i 2. Rozdział 2 Zasady działania organów władzy publicznej Art. 7. W czasie stanu klęski żywiołowej organy władzy publicznej działają w dotychczasowych strukturach organizacyjnych państwa i w ramach przysługujących im kompetencji, z zastrzeżeniem przepisów niniejszej ustawy. Art. 8. W czasie stanu klęski żywiołowej działaniami prowadzonymi w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia kierują: 1)

wójt (burmistrz, prezydent miasta) – jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono tylko na obszarze gminy;

starosta – jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono na obszarze więcej niż jednej gminy wchodzącej w skład powiatu;

wojewoda – jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono na obszarze więcej niż jednego powiatu wchodzącego w skład województwa;

minister właściwy do spraw administracji publicznej lub inny minister, do zakresu działania którego należy zapobieganie skutkom danej klęski żywiołowej lub ich usuwanie, a w przypadku wątpliwości co do właściwości ministra lub w przypadku gdy właściwych jest kilku ministrów – minister wyznaczony przez Prezesa Rady Ministrów – jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono na obszarze więcej niż jednego województwa.

Art. 9. 1. W czasie stanu klęski żywiołowej właściwy miejscowo wójt (burmistrz, prezydent miasta) kieruje działaniami prowadzonymi na obszarze gminy w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia. 2. W zakresie działań, o których mowa w ust. 1, wójt (burmistrz, prezydent miasta) może wydawać polecenia wiążące organom jednostek pomocniczych, kierownikom jednostek organizacyjnych utworzonych przez gminę, kierownikom jednostek ochrony przeciwpożarowej działających na obszarze gminy oraz kierownikom jednostek organizacyjnych czasowo przekazanych przez właściwe organy do jego dyspozycji i skierowanych do wykonywania zadań na obszarze gminy. 3. W zakresie działań, o których mowa w ust. 1, wójt (burmistrz, prezydent miasta) może występować do kierowników innych jednostek organizacyjnych niż określone w ust. 2, działających na obszarze gminy, z wnioskami o wykonanie czynności niezbędnych w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia. W razie odmowy wykonania tych czynności lub ich niewłaściwego wykonywania wójt (burmistrz, prezydent miasta) niezwłocznie zawiadamia organ, któremu podlega kierownik lub który sprawuje nadzór nad nim. 4. W zakresie działań, o których mowa w ust. 1, w przypadkach określonych w art. 8 pkt 2–4, wójt (burmistrz, prezydent miasta niebędącego miastem na prawach powiatu) podlega staroście. 5. W razie niezdolności do kierowania lub niewłaściwego kierowania działaniami prowadzonymi w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia wojewoda z inicjatywy własnej lub na wniosek starosty może zawiesić uprawnienia wójta (burmistrza, prezydenta miasta), określone w ust. 2 i 3, oraz wyznaczyć pełnomocnika do kierowania tymi działaniami. Do pełnomocnika stosuje się odpowiednio przepis ust. 4. 6. W przypadku, o którym mowa w art. 8 pkt 2, wójt (burmistrz, prezydent miasta) albo pełnomocnik, o którym mowa w ust. 5, wykonują czynności kierownicze na właściwym dla siebie obszarze wobec podmiotów, o których mowa w ust. 2. Art. 10. 1. W czasie stanu klęski żywiołowej właściwy miejscowo starosta kieruje działaniami prowadzonymi na obszarze powiatu w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia. 2. W zakresie działań, o których mowa w ust. 1, starosta może wydawać polecenia wiążące wójtom (burmistrzom, prezydentom miast niebędących miastami na prawach powiatu), kierownikom jednostek organizacyjnych utworzonych przez powiat, kierownikom powiatowych służb, inspekcji i straży, kierownikom jednostek ochrony przeciwpożarowej działających na obszarze powiatu oraz kierownikom jednostek organizacyjnych czasowo przekazanych przez właściwe organy do jego dyspozycji i skierowanych do wykonywania zadań na obszarze powiatu. 3. W zakresie działań, o których mowa w ust. 1, starosta może występować do kierowników innych jednostek organizacyjnych niż określone w ust. 2, działających na obszarze powiatu, z wnioskami o wykonanie czynności niezbędnych w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia. W razie odmowy wykonania tych czynności lub ich niewłaściwego wykonywania starosta niezwłocznie zawiadamia organ, któremu podlega kierownik lub który sprawuje nadzór nad nim. 2017-10-12

Dziennik Ustaw

–4–

Poz. 1897

4. W zakresie działań, o których mowa w ust. 1, w przypadkach określonych w art. 8 pkt 3 i 4, starosta podlega wojewodzie. 5. W razie niezdolności do kierowania lub niewłaściwego kierowania działaniami prowadzonymi w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia, wojewoda może zawiesić uprawnienia starosty określone w ust. 2 i 3 oraz wyznaczyć pełnomocnika do kierowania tymi działaniami. Do pełnomocnika stosuje się odpowiednio przepis ust. 4. 6. W przypadku, o którym mowa w art. 8 pkt 3, wójt (burmistrz, prezydent miasta) albo pełnomocnik, o którym mowa w art. 9 ust. 5, oraz starosta albo pełnomocnik, o którym mowa w ust. 5, wykonują czynności kierownicze na właściwym dla siebie obszarze wobec podmiotów, o których mowa odpowiednio w ust. 2 oraz w art. 9 ust. 2. Art. 11. 1. W czasie stanu klęski żywiołowej właściwy wojewoda kieruje działaniami prowadzonymi w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia na obszarze województwa. 2. W zakresie działań, o których mowa w ust. 1, wojewodzie są podporządkowane organy i jednostki organizacyjne administracji rządowej i samorządu województwa działające na obszarze województwa oraz inne siły i środki wydzielone do jego dyspozycji i skierowane do wykonywania tych działań na obszarze województwa, w tym pododdziały i oddziały Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. 3. W zakresie działań, o których mowa w ust. 1, w przypadku określonym w art. 8 pkt 4 wojewoda podlega właściwemu ministrowi. 4. W razie niezdolności do kierowania lub niewłaściwego kierowania działaniami prowadzonymi w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia minister, o którym mowa w art. 8 pkt 4, może zawiesić uprawnienia wojewody, o których mowa w ust. 1 i 2, oraz wyznaczyć pełnomocnika do kierowania tymi działaniami. Do pełnomocnika stosuje się odpowiednio przepis ust. 3. 5. W przypadku, o którym mowa w art. 8 pkt 4, wójt (burmistrz, prezydent miasta) albo pełnomocnik, o którym mowa w art. 9 ust. 5, starosta albo pełnomocnik, o którym mowa w art. 10 ust. 5, oraz wojewoda albo pełnomocnik, o którym mowa w ust. 4, wykonują czynności kierownicze na właściwym dla siebie obszarze wobec podmiotów, o których mowa odpowiednio w ust. 2, w art. 9 ust. 2 oraz art. 10 ust. 2. Art. 12. (uchylony) Art. 13. 1. W zakresie działań prowadzonych w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia minister, o którym mowa w art. 8 pkt 4, może wydawać polecenia wiążące organom administracji rządowej, z wyjątkiem Rady Ministrów, Prezesa Rady Ministrów i wiceprezesów Rady Ministrów, a także wydawać polecenia wiążące organom samorządu terytorialnego. 2. W razie odmowy wykonania polecenia, o którym mowa w ust. 1, lub niewłaściwego wykonywania polecenia przez: 1)

organy administracji rządowej – minister, o którym mowa w art. 8 pkt 4, niezwłocznie zawiadamia Prezesa Rady Ministrów;

organy samorządu terytorialnego – minister, o którym mowa w art. 8 pkt 4, może zawiesić odpowiednie uprawnienia takiego organu oraz wyznaczyć pełnomocnika do wykonywania tych uprawnień, zawiadamiając o tym właściwego wojewodę i Prezesa Rady Ministrów.

Art. 14. Kierowanie działaniami prowadzonymi w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia na obszarach i w obiektach jednostek organizacyjnych podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej, Ministra Sprawiedliwości, ministra właściwego do spraw zagranicznych oraz ministra właściwego do spraw wewnętrznych, Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego lub Szefa Agencji Wywiadu wymaga współdziałania: 1)

organu, o którym mowa w art. 8 pkt 1–3, z właściwymi kierownikami jednostek organizacyjnych podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej, Ministra Sprawiedliwości, ministra właściwego do spraw zagranicznych oraz ministra właściwego do spraw wewnętrznych, Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego lub Szefa Agencji Wywiadu;

ministra, o którym mowa w art. 8 pkt 4, z właściwym ministrem, Szefem Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego lub Szefem Agencji Wywiadu.

Art. 15. 1. Wojewodowie albo pełnomocnicy, o których mowa w art. 11 ust. 4, są obowiązani do współdziałania i wzajemnego przekazywania informacji w zakresie zapobiegania skutkom klęski żywiołowej lub ich usuwania. 2. Obowiązek przewidziany w ust. 1 dotyczy odpowiednio wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), starostów albo pełnomocników, o których mowa w art. 9 ust. 5 i art. 10 ust. 5. 2017-10-12

Dziennik Ustaw

–5–

Poz. 1897

Art. 16. Minister, o którym mowa w art. 8 pkt 4, jest obowiązany do informowania na bieżąco Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej i Prezesa Rady Ministrów o skutkach klęski żywiołowej i działaniach podejmowanych w celu zapobieżenia tym skutkom lub ich usunięcia. Art. 17. 1. W zapobieganiu skutkom klęski żywiołowej lub ich usuwaniu uczestniczą: Państwowa Straż Pożarna i inne jednostki ochrony przeciwpożarowej, Policja, Straż Graniczna, Morska Służba Poszukiwania i Ratownictwa, podmioty lecznicze, w tym w szczególności dysponenci jednostek systemu Państwowe Ratownictwo Medyczne, oraz inne właściwe w tych sprawach państwowe urzędy, agencje, inspekcje, straże i służby. 2. Podmioty, o których mowa w ust. 1, podlegają kierownictwu organów, o których mowa w art. 8, albo pełnomocników, o których mowa w art. 9 ust. 5, art. 10 ust. 5 i art. 11 ust. 4. Art. 18. 1. W czasie stanu klęski żywiołowej, jeżeli użycie innych sił i środków jest niemożliwe lub niewystarczające, Minister Obrony Narodowej może przekazać do dyspozycji wojewody, na którego obszarze działania występuje klęska żywiołowa, pododdziały lub oddziały Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, wraz ze skierowaniem ich do wykonywania zadań związanych z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięciem. 2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, pododdziały i oddziały Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej pozostają pod dowództwem przełożonych służbowych i wykonują zadania określone przez wojewodę. 3. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określi szczegółowe zasady udziału pododdziałów i oddziałów Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w zapobieganiu skutkom klęski żywiołowej lub ich usuwaniu, uwzględniając: 1)

rodzaje działań ratowniczych lub prewencyjnych, w których pododdziały i oddziały Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej mogą brać udział;

sposób koordynowania i dowodzenia ich działaniami;

sposób zapewnienia im zabezpieczenia logistycznego.

Art. 19. Kierujący działaniami prowadzonymi w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia współpracują ze społecznymi organizacjami ratowniczymi, charytatywnymi, stowarzyszeniami, fundacjami oraz innymi podmiotami działającymi na obszarze ich właściwości, a na wniosek lub za zgodą tych podmiotów koordynują ich działalność. Rozdział 3 Zakres ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela Art. 20. Ograniczenia wolności i praw człowieka i obywatela w stanie klęski żywiołowej stosuje się do osób fizycznych zamieszkałych lub czasowo przebywających na obszarze, na którym został wprowadzony stan klęski żywiołowej, oraz odpowiednio do osób prawnych i jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, mających siedzibę lub prowadzących działalność na obszarze, na którym został wprowadzony stan klęski żywiołowej, z zastrzeżeniem art. 24 i art. 25. Art. 21. 1. Ograniczenia, o których mowa w art. 20, mogą polegać na: 1)

zawieszeniu działalności określonych przedsiębiorców;

nakazie lub zakazie prowadzenia działalności gospodarczej określonego rodzaju;

nakazaniu pracodawcy oddelegowania pracowników do dyspozycji organu kierującego działaniami prowadzonymi w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia;

całkowitej lub częściowej reglamentacji zaopatrzenia w określonego rodzaju artykuły;

4a)1) zakazie okresowego podwyższania cen na towary lub usługi określonego rodzaju; 4b)1) nakazie stosowania cen ustalonych na towary lub usługi mające podstawowe znaczenie dla kosztów utrzymania konsumentów; 5)

obowiązku poddania się badaniom lekarskim, leczeniu, szczepieniom ochronnym oraz stosowaniu innych środków profilaktycznych i zabiegów, niezbędnych do zwalczania chorób zakaźnych oraz skutków skażeń chemicznych i promieniotwórczych;

Dodany przez art. 16 pkt 1 ustawy z dnia 9 maja 2014 r. o informowaniu o cenach towarów i usług (Dz. U. poz. 915), która weszła w życie z dniem 25 lipca 2014 r. 2017-10-12

Dziennik Ustaw

–6–

Poz. 1897

obowiązku poddania się kwarantannie;

obowiązku stosowania środków ochrony roślin lub innych środków zapobiegawczych niezbędnych do zwalczania organizmów szkodliwych dla ludzi, zwierząt lub roślin;

obowiązku stosowania określonych środków zapewniających ochronę środowiska;

obowiązku stosowania środków lub zabiegów niezbędnych do zwalczania chorób zakaźnych zwierząt;

10) obowiązku opróżnienia lub zabezpieczenia lokali mieszkalnych bądź innych pomieszczeń; 11) dokonaniu przymusowych rozbiórek i wyburzeń budynków lub innych obiektów budowlanych albo ich części; 12) nakazie ewakuacji w ustalonym czasie z określonych miejsc, obszarów i obiektów; 13) nakazie lub zakazie przebywania w określonych miejscach i obiektach oraz na określonych obszarach; 14) zakazie organizowania lub przeprowadzania imprez masowych; 15) nakazie lub zakazie określonego sposobu przemieszczania się; 16) wykorzystaniu, bez zgody właściciela lub innej osoby uprawnionej, nieruchomości i rzeczy ruchomych; 17) zakazie prowadzenia strajku w odniesieniu do określonych kategorii pracowników lub w określonych dziedzinach; 18) ograniczeniu lub odstąpieniu od określonych zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, jednakże niepowodującym bezpośredniego narażenia życia lub zdrowia pracownika; 19) wykonywaniu świadczeń osobistych i rzeczowych określonych w art. 22. 2. Ograniczenia, o których mowa w art. 20, w stosunku do osób zatrudnionych u pracodawcy, wobec którego został wydany nakaz prowadzenia działalności gospodarczej określonego rodzaju, mogą polegać na: 1)

zmianie systemu, wymiaru i rozkładu czasu pracy, w tym wydłużeniu okresu rozliczeniowego do dwunastu miesięcy, na zasadach określonych w Kodeksie pracy;

obowiązku pracy w niedziele, święta i dni wolne od pracy wynikające z rozkładu czasu pracy w pięciodniowym tygodniu pracy, w tym wydłużeniu okresu rozliczeniowego do dwunastu miesięcy, na zasadach określonych w Kodeksie pracy;

powierzeniu pracownikowi wykonywania pracy innego rodzaju niż wynikający z nawiązanego stosunku pracy; w takim przypadku pracownik zachowuje prawo do dotychczasowego wynagrodzenia, obliczonego według zasad obowiązujących przy obliczaniu wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego.

3. Ograniczenia, o których mowa w ust. 2, nie mogą być stosowane wobec pracowników młodocianych, osób niepełnosprawnych oraz kobiet w ciąży i karmiących. Art. 22. 1. Jeżeli siły i środki, którymi dysponuje wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta lub wojewoda albo pełnomocnik, są niewystarczające, można wprowadzić obowiązek świadczeń osobistych i rzeczowych polegających na: 1)

udzielaniu pierwszej pomocy osobom, które uległy nieszczęśliwym wypadkom;

czynnym udziale w działaniu ratowniczym lub wykonywaniu innych zadań wyznaczonych przez kierującego akcją ratowniczą;

wykonywaniu określonych prac;

oddaniu do używania posiadanych nieruchomości lub rzeczy ruchomych;

udostępnieniu pomieszczeń osobom ewakuowanym;

użytkowaniu nieruchomości w określony sposób lub w określonym zakresie;

przyjęciu na przechowanie i pilnowaniu mienia osób poszkodowanych lub ewakuowanych;

zabezpieczeniu zagrożonych zwierząt, a w szczególności dostarczaniu paszy i schronienia;

zabezpieczeniu zagrożonych roślin lub nasion;

10) pełnieniu wart; 11) zabezpieczeniu własnych źródeł wody pitnej i środków spożywczych przed ich zanieczyszczeniem, skażeniem lub zakażeniem, a także udostępnianiu ich dla potrzeb osób ewakuowanych lub poszkodowanych, w sposób wskazany przez organ nakładający świadczenie; 2017-10-12

Dziennik Ustaw

–7–

Poz. 1897

12) zabezpieczeniu zagrożonych dóbr kultury. 2. Od obowiązku świadczeń osobistych zwolnione są: 1)

osoby do 16 roku życia i powyżej 60 roku życia – w zakresie świadczeń wymienionych w ust. 1 pkt 2, 3, 6 i 10;

osoby chore, niepełnosprawne, kobiety w ciąży i kobiety karmiące – w zakresie świadczeń wymienionych w ust. 1 pkt 1–3, 6, 8 i 10;

osoby sprawujące opiekę nad dziećmi do lat 8, nad chorymi lub osobami niepełnosprawnymi – w zakresie świadczeń wymienionych w ust. 1 pkt 1–3, 6 i 10.

3. W szczególnie uzasadnionych przypadkach wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta, wojewoda albo pełnomocnik może odstąpić od nałożenia lub zwolnić od obowiązków, o których mowa w ust. 1, również inne osoby i podmioty, ze względu na interes publiczny albo wyjątkowo ważny interes danej osoby lub podmiotu. Art. 23. 1. Niezbędne ograniczenia wolności i praw człowieka i obywatela, o których mowa w art. 21 i art. 22, w granicach dopuszczonych w rozporządzeniu Rady Ministrów o wprowadzeniu stanu klęski żywiołowej wprowadza, odpowiednio w zakresie kompetencji wynikających z art. 8: 1)

wójt (burmistrz, prezydent miasta) albo pełnomocnik, o którym mowa w art. 9 ust. 5 – w drodze zarządzenia albo decyzji;

starosta albo pełnomocnik, o którym mowa w art. 10 ust. 5 – w drodze zarządzenia albo decyzji;

wojewoda albo pełnomocnik, o którym mowa w art. 11 ust. 4 – w drodze rozporządzenia albo decyzji.

2. Rozporządzenia wojewody lub pełnomocnika i zarządzenia, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, podlegają ogłoszeniu przez rozplakatowanie obwieszczeń w miejscach publicznych lub w inny sposób miejscowo przyjęty, a także przez ogłoszenie w lokalnej prasie. 3. W rozporządzeniu wojewody lub pełnomocnika, zarządzeniu lub decyzji należy podać: 1)

podstawę prawną;

określenie zakresu i rodzaju ograniczeń;

określenie obowiązanych podmiotów;

miejsce, dzień i godzinę osobistego stawiennictwa lub realizacji innych ograniczeń;

czas trwania ograniczeń;

pouczenie o odpowiedzialności karnej lub innych skutkach prawnych naruszenia rozporządzenia, zarządzenia lub decyzji.

że:

4. Do decyzji, o których mowa w ust. 1, stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, z zastrzeżeniem

podlegają one natychmiastowemu wykonaniu z chwilą ich doręczenia lub ogłoszenia;

mogą one być w nagłych wypadkach wydawane ustnie, a następnie niezwłocznie potwierdzane na piśmie;

odwołanie od nich wnosi się w terminie 3 dni od dnia doręczenia lub potwierdzenia na piśmie decyzji wydanej ustnie;

wniesione odwołania podlegają przekazaniu organowi odwoławczemu w terminie 3 dni, a rozpatrzeniu – w terminie 7 dni od dnia doręczenia mu odwołania;

organem wyższego stopnia w sprawach decyzji wydanych przez starostę i wójta (burmistrza, prezydenta miasta) jest wojewoda.

5. Wojewoda może uchylić w całości lub w części zarządzenie lub decyzję wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty albo pełnomocników, o których mowa w art. 9 ust. 5 i art. 10 ust. 5. 6. Minister właściwy do spraw administracji publicznej może uchylić w całości lub w części rozporządzenie lub decyzję wojewody albo pełnomocnika, o którym mowa w art. 11 ust. 4. Art. 24. 1. W celu usprawnienia przemieszczania się środków transportowych niezbędnych dla prowadzenia działań ratowniczych mogą być wprowadzone ograniczenia w transporcie drogowym, kolejowym i lotniczym oraz w ruchu jednostek pływających na śródlądowych drogach wodnych, morskich wodach wewnętrznych i morzu terytorialnym.

2017-10-12

Dziennik Ustaw

–8–

Poz. 1897

2.2) Minister właściwy do spraw transportu w zakresie transportu drogowego, kolejowego i lotniczego, minister właściwy do spraw żeglugi śródlądowej w zakresie ruchu jednostek pływających na śródlądowych drogach wodnych, a minister właściwy do spraw gospodarki morskiej w zakresie ruchu na morskich wodach wewnętrznych i morzu terytorialnym, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw administracji publicznej, ministrem właściwym do spraw wewnętrznych i Ministrem Obrony Narodowej, w drodze rozporządzenia, może wprowadzić ograniczenia, o których mowa w ust. 1, oraz określić zakres tych ograniczeń z uwzględnieniem konieczności zapewnienia warunków pozwalających na sprawne zapobieganie lub zwalczanie skutków klęski żywiołowej przy jednoczesnym zminimalizowaniu uciążliwości wynikłych dla innych użytkowników z wprowadzonych ograniczeń. Art. 25. 1. Dla zapewnienia łączności na potrzeby działań ratowniczych mogą być wprowadzone ograniczenia w wykonywaniu pocztowych usług o charakterze powszechnym lub usług kurierskich. 2. Ograniczenia w pracy urządzeń radiowych nadawczych lub nadawczo-odbiorczych oraz w wykonywaniu usług telekomunikacyjnych określają odrębne przepisy. 3. Minister właściwy do spraw łączności może, w drodze rozporządzenia, wprowadzić ograniczenia, o których mowa w ust. 1, oraz określić zakres tych ograniczeń z uwzględnieniem konieczności zapewnienia warunków pozwalających na sprawne zapobieganie lub zwalczanie skutków klęski żywiołowej przy jednoczesnym zminimalizowaniu uciążliwości wynikłych dla osób i podmiotów korzystających z pocztowych usług o charakterze powszechnym lub usług kurierskich. Art. 26. Redaktorzy naczelni dzienników oraz nadawcy programów radiowych i telewizyjnych są obowiązani, na żądanie ministra, o którym mowa w art. 8 pkt 4, wojewodów, starostów, wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) albo pełnomocników do nieodpłatnego, niezwłocznego publikowania lub zamieszczania komunikatów tych organów związanych z działaniami w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia. Rozdział 4 Przepisy karne Art. 27. 1. Kto w czasie stanu klęski żywiołowej: 1)

wbrew zakazowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 1 prowadzi działalność gospodarczą,

wbrew zakazowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 2 prowadzi działalność gospodarczą określonego rodzaju,

wbrew nakazowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 2 nie podejmuje działalności gospodarczej określonego rodzaju,

wbrew nakazowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 3 nie oddeleguje pracowników do dyspozycji organu kierującego działaniami prowadzonymi w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia,

wbrew nakazowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 4 narusza zasady reglamentacji zaopatrzenia w określonego rodzaju artykuły,

5a)3) wbrew zakazowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 4a podwyższa ceny na towary lub usługi, 5b)3) wbrew nakazowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 4b stosuje ceny inne niż ustalone na towary lub usługi, 6)

wbrew obowiązkowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 5 i 6 nie poddaje się badaniom lekarskim, leczeniu, szczepieniom ochronnym oraz stosowaniu innych środków profilaktycznych i zabiegów niezbędnych do zwalczania chorób zakaźnych oraz skutków skażeń chemicznych i promieniotwórczych, a także nie poddaje się obowiązkowi kwarantanny,

wbrew obowiązkowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 7 nie stosuje środków ochrony roślin lub innych środków zapobiegawczych niezbędnych do zwalczania organizmów szkodliwych dla ludzi, zwierząt lub roślin,

wbrew obowiązkowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 8 nie stosuje określonych środków zapewniających ochronę środowiska,

wbrew obowiązkowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 9 nie stosuje środków lub zabiegów niezbędnych do zwalczania chorób zakaźnych zwierząt,

10) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 10 nie opróżnia lub nie zabezpiecza lokalu mieszkalnego lub innych pomieszczeń,

2) 3)

W brzmieniu ustalonym przez art. 11 ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o działach administracji rządowej oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1954), która weszła w życie z dniem 17 grudnia 2016 r. Dodany przez art. 16 pkt 2 ustawy, o której mowa w odnośniku 1. 2017-10-12

Dziennik Ustaw

–9–

Poz. 1897

11) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 11 nie dokonuje przymusowych rozbiórek i wyburzeń budynków lub innych obiektów budowlanych albo ich części, 12) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 12 nie stosuje się do nakazu ewakuacji w ustalonym czasie z określonych miejsc, obszarów lub obiektów, 13) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 13 nie stosuje się do nakazu albo zakazu przebywania w określonych miejscach i obiektach oraz na określonych obszarach, 14) wbrew zakazowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 14 i 17 narusza wprowadzone ograniczenia organizując lub przeprowadzając imprezę masową albo strajk, 15) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 15 nie stosuje się do nakazu albo zakazu określonego sposobu przemieszczania się, 16) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 19 nie wykonuje świadczeń osobistych lub rzeczowych albo nie wykonuje ich w pełnym zakresie, 17) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 21 ust. 2 nie stosuje się do wprowadzonych ograniczeń w zakresie prawa pracy, 18) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 24 nie stosuje się do wprowadzonych ograniczeń w transporcie drogowym, kolejowym lub lotniczym albo w ruchu jednostek pływających na śródlądowych drogach wodnych, na morskich wodach wewnętrznych lub morzu terytorialnym, 19) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 25 nie stosuje się do wprowadzonych ograniczeń w pracy urządzeń radiowych nadawczych lub nadawczo-odbiorczych, w wykonywaniu usług telekomunikacyjnych, pocztowych usług o charakterze powszechnym lub usług kurierskich, 20) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 26 nie publikuje lub nie zamieszcza komunikatów i decyzji związanych z działaniami podejmowanymi w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia podlega karze aresztu albo grzywny. 2. Rozpoznawanie spraw określonych w ust. 1 następuje w trybie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia w postępowaniu przyśpieszonym. Art. 28. 1. Niewykonane w całości lub w części do dnia zniesienia stanu klęski żywiołowej lub uchylenia odpowiednich ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela kary za wykroczenia wymierzone na podstawie przepisów ustawy podlegają wykonaniu. 2. Postępowania w sprawach o wykroczenia określone w niniejszej ustawie, wszczęte i niezakończone orzeczeniem kończącym postępowanie do dnia zniesienia stanu klęski żywiołowej lub uchylenia odpowiednich ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela, prowadzi się na podstawie przepisów ustawy, a wymierzone kary podlegają wykonaniu. 3. Po zniesieniu stanu klęski żywiołowej postępowanie w sprawach o wykroczenia określone w niniejszej ustawie prowadzi się na zasadach ogólnych. Rozdział 5 Zmiany w przepisach obowiązujących i przepis końcowy Art. 29–33. (pominięte) Art. 34. Ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia4).

Ustawa została ogłoszona w dniu 22 maja 2002 r. 2017-10-12