Rada Miejska w Nysie Wiceprzewodniczący
4.
PREMIER RP
SZ.P. DONALD TUSK
Kancelaria Prezesa
Rady Ministrów
Al. Ujazdowskie 1/3 00-583 Warszawa
Interpelacja / Wnioski
dot. powodzi we wrześni 2024r. w gminie Nysa i południowej Polsce.
Szanowny Panie Premierze,
W związku z dramatyczną sytuacją powodziową, która dotknęła nasze miasto Nysa oraz szerszy region, zwracam się z uprzejmą prośbą o przedstawienie informacji na temat działań podjętych przez Kancelarię Prezesa Rady Ministrów w obliczu nadchodzącego kataklizmu i jego skutków.
Wielu mieszkańców oraz przedstawicieli lokalnych władz zwraca uwagę na brak odpowiedniej koordynacji działań prewencyjnych przed wystąpieniem skutków powodzi, co dodatkowo pogorszyło sytuację. Dane meteorologiczne zapowiadały niebezpieczeństwo związane z nadciągającym niżem, który przyniósł intensywne opady oraz zwiększone ryzyko powodzi, a także jej wystąpienie tragiczne w skutkach. W związku z tym proszę o odpowiedzi na następujące pytania:
Jakie działania były podejmowane przez Kancelarię Prezesa Rady Ministrów przed prognozowaną powodzią w Nysie (od 10 września –pierwsze ostrzeżenia) w związku z prognozowanym niżem meteorologicznym i zbliżającą się katastrofą?
Czy Kancelaria i Premier RP byli powiadamiani przez krajowe służby (np. IMGW) i zagraniczne (np. z Czech) o zagrożeniu powodziowym? Czy odbywały się konsultacje z premierem Czech (lub innymi radami lub służbami w Polsce lub zagranicą)?
Czy Kancelaria i Premier RP mieli dostęp do Systemu monitoringu satelitarnego – powódź 2024 – uruchomionego 13 września w Centrum Informacji Kryzysowej Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk (CIK CBK PAN)? Jakie prognozy, komunikaty, raporty i informację otrzymywał Premier RP? Proszę o przekazanaie danych satelitarnych.
Jakie decyzje zostały podjęte przez Kancelarię i Premiera RP w kontekście dostępnych informacji z Systemu monitoringu
satelitarnego – powódź 2024 – oraz jakie działania zostały zainicjowane w odpowiedzi na zbliżające się zagrożenie?
Dlaczego, w obliczu zbliżającej się katastrofy, posiadając analizy i modele prognozujące ekstremalną katastrofę powodziową, Premier RP nie zdecydował się na wprowadzenie STANU KLĘSKI ŻYWIOŁOWEJ zdecydowanie wcześniej (nawet kilka dni), aby podjąć działania prewencyjne, takie jak:
a) Ewakuacja ludności i mienia zagrożonego powodzią, przygotowanie do ewakuacji przedsiębiorców i ich zasobów?
b) Przygotowanie i umocnienie wałów przeciwpowodziowych?
c) Organizacja działań służb ratunkowych, w tym straży pożarnej, wojska i medyków, oraz systemu spójnej komunikacji w celu zapewnienia odpowiednich zapasów wody, żywności, sanitariatów, noclegów oraz środków i ciężkiego sprzętu niezbędnego do działania w sytuacjach kryzysowych?
d) Przygotowanie zbiorników retencyjnych, uregulowanie żeglugi?
e) Przygotowanie i organizacja sztabów kryzysowych oraz służb i mieszkańców?
Wprowadzenie stanu klęski żywiołowej oraz dostęp do danych satelitarnych odpowiednio wcześniej mogłyby skutkować zdecydowanymi działaniami w zakresie ochrony ludności, a także dać samorządowcom, takim jak starosta powiatu nyskiego oraz burmistrz Nysy, niezbędny czas na odpowiednią reakcję i możliwość działania. Dzięki temu mogliby:
a) Zaktualizować, przygotować i skutecznie wdrożyć plany kryzysowe.
b) Zorganizować sprawną ewakuację mieszkańców z obszarów zagrożonych powodzią oraz poinformować jednostki samorządowe (np. Szpital), przedsiębiorców o konieczności ewakuacji.
c) Systematycznie przekazywać komunikaty informacyjne dotyczące sytuacji kryzysowej, co jest kluczowe dla bezpieczeństwa mieszkańców.
d) zaangażować mieszkańców, własne służby, zasoby, środki i siły do możliwości reagowania na zagrożenia. e) wdrożyć skutecznie tzw. „siatkę bezpieczeństwa”.
Zwracam uwagę na fakt, że aktualne mapy zagrożenia powodziowego są zdecydowanie nieadekwatne do zaistniałych wydarzeń. Z ostatnich danych wynika, że nie uwzględniały one zagrożeń, które wystąpiły podczas ostatnich powodzi oraz nowych zagrożeń. Mając na uwadze powyższe, chciałbym zapytać:
a) Jakie kroki planuje podjąć Kancelaria i Premier RP w celu aktualizacji map zagrożenia powodziowego, aby lepiej odzwierciedlały rzeczywistość i mogły być skutecznie wykorzystywane w zarządzaniu kryzysowym?
b) Jakie działania przewidziane są w Kancelarii i Premiera RP w zakresie współpracy z instytucjami odpowiedzialnymi za monitorowanie zagrożeń hydrologicznych, aby zapewnić, że prognozy i mapy są dostosowane i aktualizowane do aktualnych warunków meteorologicznych?
Chciałbym zwrócić uwagę na sytuację informacyjną z dnia 14 września 2024 r., kiedy to w głównym wydaniu w telewizji publicznej TVP1 wiadomości o 19:30 nie poinformowano o poważnej sytuacji powodziowej w Czechach, która trwała już od kilku dni. Premier Czech ostrzegał przed nadchodzącym zagrożeniem na granicy polsko-czeskiej. W głównych wiadomościach i serwisie POGODA
skupiano się na nieistotnych kwestiach, zamiast na realnym niebezpieczeństwie związanym z nadciągającą katastrofą wodną. W związku z tym chciałbym zapytać:
a) Dlaczego w tak ważnym momencie nie przekazano informacji dotyczących sytuacji w Czechach i potencjalnego zagrożenia dla naszego kraju?
b) Jakie działania planuje Kancelaria i Premier RP, aby zapewnić, że w przyszłości media publiczne będą w stanie odpowiednio informować społeczeństwo o istotnych zagrożeniach, także pochodzących z sąsiedzkiej zagranicy, które mogą wpływać na bezpieczeństwo mieszkańców Polski?
Na ogólnodostępnej stronie internetowej „Służba powodziowa do zgłaszania i prognozowania” czeska służba na bieżąco przedstawiała dane w swoich punktach pomiarowych na rzekach, które współdzielimy (przygranicznych) oraz model zagrożeń z odpowiednim wyprzedzeniem. W dniu 14.09.2024 o godz. 14:50 stacja w Mikulovicach zapowiadała, że do Głuchołaz zbliża się ekstremalna fala wezbraniowa o wielkości 387.000 m³/s wody. Chciałbym zapytać:
a) Czy Kancelaria i Premier RP mieli wiedzę o tych lub innych danych potwierdzających zbliżającą się katastrofę z strony czeskiej?
b) Gdy Premier RP osobiście odwiedzał Głuchołazy w godzinach wieczornych 14.09.2024, fala wezbraniowa była już na poziomie krytycznym, tj. 226.000 m³/s. Dlaczego nie ostrzeżono mieszkańców i nie ogłoszono natychmiastowej ewakuacji, czekając aż burmistrz Głuchołaz podejmie tę decyzję, gdy zapowiadana fala miała dotrzeć do Głuchołaz w godzinach przedpołudniowych 15.09.2024?
c) Jakie kroki zostaną podjęte, aby zapewnić lepszą komunikację ze stroną Czeską i innymi sąsiadami granic Polski, aby zapewnić szybsze działania w przyszłych sytuacjach kryzysowych?
Konsekwencje potężnej fali, jaka dotarła do nas z Czech i Białej Głuchołaskiej oraz sytuacja opisana w punkcie nr 9, powodowały kolejne podtopienia i ekstremalne warunki ewakuacji w miejscowościach takich jak Bodzanów, Nowy Świętów, a także bezpośrednio w Gminie Nysa: w Przełęku, Białej Nyskiej, Siestrzechowic oraz części Nysy od strony Zamłynia. Fala płynąca i niszcząca wszystko po drodze nie mogła znaleźć ujścia w zbyt wąskim gardle do zbiornika retencyjnego, jakim jest Jezioro Nyskie. W związku z powyższym chciałbym zapytać, jakie służby i działania podejmowały akcję przeciwdziałających skutkom powodzi? Proszę o szczegółowe informacje dotyczące podjętych działań oraz efektów tych interwencji.
W związku z sytuacją kryzysową wywołaną powodzią, chciałbym uzyskać szczegółowe informacje dotyczące działań podejmowanych przez odpowiednie służby w celu przekazywania danych do Powiatowego Centrum Kryzysowego w Nysie. Proszę o przedstawienie:
a) Jakie konkretne dane były przekazywane do Powiatowego Centrum Kryzysowego w kontekście monitorowania sytuacji powodziowej?
b) Proszę o szczegółowy scenariusz oraz stenogram godzinowy, który dokumentuje przekazywanie i obieg informacji od momentu wystąpienia pierwszych prognoz zagrożenia (tj. 10 września) do momentu wystąpienia katastrofy (tj. 16 września)?
14. 13.
W kontekście powodzi, jaka miała miejsce oraz zaistniałej sytuacji kryzysowej, chciałbym zapytać, w jakim stopniu Rządowe Centrum Bezpieczeństwa (RCB) wykorzystywało dostępne dane do monitorowania i oceny sytuacji oraz z jaką częstotliwością i w jaki sposób komunikowały zagrożone i już podtopione tereny i mieszkańców? Jednocześnie chciałbym uzyskać informacje na temat przyczyn braku komunikacji ze strony RCB w kontekście ewakuacji. Dlaczego nie przekazano informacji o konieczności ewakuacji z wybranych zagrożonych terenów oraz o bieżących danych dotyczących zagrożeń, które mogłyby pomóc mieszkańcom w podjęciu odpowiednich decyzji?
W kontekście Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego (KPZK) i jego aktualizacji z dnia 3 marca 2022 r., chciałbym uzyskać szczegółowe informacje na temat działań podjętych w związku z zagrożeniem powodziowym. Proszę o wskazanie, które z opracowanych 190 modułów były wprowadzone w związku z zachowaniem bezpieczeństwa przed powodzią i przeciwdziałaniem jej skutkom. W szczególności interesują mnie:
a) Daty i godziny, w których poszczególne moduły zostały aktywowane.
b) Lokacje, w których te moduły były wdrażane.
c) Konkretne działania podejmowane na podstawie tych modułów w celu minimalizacji ryzyka powodzi, przeciwdziałania jej skutkom, ewakuacji i usuwania szkód.
Na podstawie danych zawartych w publikacji "Modelowanie gospodarki wodnej na zbiornikach retencyjnych na przykładzie kaskady Nysy Kłodzkiej" autorstwa dr. inż. Ryszarda Kosierba, chciałbym zwrócić uwagę na sytuację związaną z zarządzaniem zrzutem wody ze zbiornika w Nysie podczas wystąpienia ekstremalnych zagrożeń powodziowych. W swoim komunikacie z dnia 12 września br. Wody Polskie informowały, że stan zbiornika w Nysie jest bezpieczny i nie ma decyzji o zwiększeniu piętrzenia wody, pomimo istniejących prognoz meteorologicznych zapowiadających intensywne opady deszczu, które mogły przekroczyć wartości 100-150 mm w krótkim czasie.
W opracowaniu dr. inż. Ryszarda Kosierba wskazano, że gospodarka wodna na zbiorniku Nysa powinna być realizowana w następujący sposób:
„− po otrzymaniu prognozy meteorologicznej, zapowiadającej wystąpienie opadów o czasie trwania 2-3 dni z możliwością przekroczenia wartości 100-150 mm w ciągu doby, należy zwiększyć zrzut wody ze zbiornika Nysa do wartości 100 m³/s;
− po wstrzymaniu żeglugi na Odrze i położeniu jazu Ujście Nysy należy rozpocząć stopniowe zwiększanie zrzutów ze zbiornika Nysa do wartości 250 m³/s;
− po wystąpieniu intensywnych opadów deszczu oraz możliwości pojawienia się dalszych opadów mogących w sumie przekroczyć 200 mm, należy zwiększyć odpływ ze zbiornika Nysa do wartości 400 m³/s.
Nałożenie się wezbrania z Nysy Kłodzkiej i Białej Głuchołaskiej, dające sumaryczny przepływ w przekroju zapory tego zbiornika wyższy od 2000 m³/s, stwarza zagrożenie wystąpienia wezbrania o prawdopodobieństwie niższym niż 1%;
− dalsze zwiększanie odpływu ze zbiornika Nysa należy realizować przy zachowaniu zasady odpływ = dopływ;
15.
− po otrzymaniu prognozy dotyczącej objętości wezbrania dopływającego do zbiornika Otmuchów oraz prognozy przepływu maksymalnego w przekroju wodowskazowym Miedonia na Odrze, należy skonfrontować prognozowane objętości wody dopływającej do zbiornika Otmuchów z jego wolną pojemnością i określić wielkość zrzutu ze zbiornika Otmuchów. Następnie należy porównać objętość wezbrania dopływającego do zbiornika Nysa ze zlewni różnicowej, tj. z rzek Białej Głuchołaskiej, Świdnej, Widnej i Raczyny oraz zrzutu ze zbiornika Otmuchów z wolną pojemnością zbiornika Nysa, aby ustalić odpowiedni zrzut (dla fali z 1997 roku zrzut maksymalny wynosił 600 m³/s); − ustalony zrzut należy utrzymywać do momentu zrównania się go z dopływem; − zmniejszenie zrzutów ze zbiornika Nysa powinno się odbywać zgodnie z krzywą dopływu do zbiornika Nysa w fazie opadania; − po przejściu kulminacji na Odrze w przekroju ujścia Nysy Kłodzkiej odpływ ze zbiornika Nysa powinien być utrzymany w wysokości 400 m³/s celem odtworzenia rezerw powodziowych na obu zbiornikach.”
W z związku z powyższym, chciałbym zapytać, dlaczego Wody Polskie, mając dostęp do ekstremalnych prognoz, danych z Czech i satelitów oraz uwzględniając odpowiednią instrukcję autorstwa Ryszarda Kosierby, nie zwiększyły zrzutu na tamie Jeziora Nyskiego do rzeki Nysy Kłodzkiej, czekając aż do godzin południowych w dniu 14 września? Większość mieszkańców Nysy, uważa, że takie działania powinny zostać podjęte w momencie prognozowania zagrożenia meteorologicznego i zagrożenia 3 stopnia i być podjęte już 12 września.
Jakie warunki i dane miały wpływ na nagłe zwiększenie zrzutu ze zbiornika nyskiego do ok. 1000 m3/s oraz kto i w którym momencie podjął i wydał decyzję?
Wniosek do premiera RP: o przeprowadzenie audytu zewnętrznego inwestycji "Modernizacja zbiornika wodnego Nysa w zakresie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego – etap I" (lata 2009-2015). W związku z powodzią, która dotknęła Nysę we wrześniu 2024 roku, a w szczególności w świetle informacji o osiągniętym odpływie ze zbiornika Nysa wynoszącym 1000 m³/s (przy dodatkowo deklarowanej możliwości przepływu 1400 m³/s po modernizacji), wnioskuję o przeprowadzenie niezależnego audytu zewnętrznego inwestycji zrealizowanej w latach 2009-2015.
Audyt powinien uwzględnić następujące aspekty:
·Symulacja przepływów: Czy po zakończeniu modernizacji zbiornika (2016 r.) przeprowadzono symulacje przepływu wody na poziomie 1000 m³/s i 1400 m³/s, uwzględniając rzeczywiste warunki hydrologiczne i meteorologiczne? Jeżeli tak, to proszę o udostępnienie raportów i informacji z tych symulacji.
·Ochrona przeciwpowodziowa: Czy modernizacja uwzględniła i zabezpieczyła wszystkie odnogi i dopływy rzeczne, w tym system retencji na terenie miasta Nysa w zakładanym pasie 10 km dotyczącą modernizacji wałów przeciwpowodziowych? Proszę o zestawienie dokumentacji projektowej i wykonawczej potwierdzającej zakres prac oraz ich zgodność z założeniami projektu?
·Zarządzanie kryzysowe: Czy wdrożone rozwiązania w ramach modernizacji miały zapewnić skuteczne zarządzanie przepływem wody w gminie Nysa w sytuacjach kryzysowych, takich jak ta, która
miała miejsce we wrześniu 2024 r.? W szczególności proszę o ocenę adekwatności procedur zarządzania zrzucaniem wody w odniesieniu do rzeczywistych warunków oraz prognoz meteorologicznych i faktycznych jej skutków.
·Komunikacja i współpraca: Jakie mechanizmy komunikacji i współpracy między różnymi instytucjami (Wody Polskie, Rządowe Centrum Bezpieczeństwa, służby meteorologiczne, samorząd) zadziałały w czasie powodzi? Czy zostały wykorzystane wszystkie dostępne dane do podejmowania decyzji?
·Kanał ulgi: wniosek do Premiera RP o wdrożenie kolejnego etapu rozbudowy przeciwpowodziowej w postaci budowy kanału ulgi dla obiektu zbirnika Jeziora Nyskiego i regulacji oraz zabezpieczenia wałów zabezpieczających wszystkie odnogi i dopływy rzeczne, w tym system retencji na terenie miasta Nysa w zakładanym pasie 10 km.
Uzasadnienie wniosku:
Wobec powyższego, istotne jest, aby zrozumieć, jakie konkretne działania zostały podjęte, jakie decyzje zapadły w kluczowych momentach oraz jakie były przyczyny ewentualnych opóźnień w reakcji na zbliżające się zagrożenie. Analiza ta pozwoli na wyciągnięcie wniosków, które mogą pomóc w poprawie systemów ochrony przeciwpowodziowej oraz w lepszym zarządzaniu kryzysowym w przyszłości.
Kończąc interpelację serdecznie dziękuję premierowi RP, że wspólnie z nami był naocznym świadkiem tragicznych wydarzeń. Dziękuję już za okazaną nam pomoc i wsparcie, a także chęć pomocy w odbudowie i rozwoju naszego Powiatu i gminy Nysa. Doceniam zaangażowanie premiera RP oraz lokalnych władz w trudnym czasie powodzi. To był dla nas wszystkich trudny czas. W imieniu wszystkich, którzy doświadczyli skutków powodzi, pragnę wyrazić ogromne podziękowania za Waszą niezwykłą odwagę, poświęcenie i zaangażowanie w trudnym czasie zagrożenia. Wasza szybka reakcja, wspólna praca oraz podjęte działania były kluczowe w minimalizowaniu skutków żywiołu. Mieszkańcom, wolontariuszom z różnych stron Polski, którzy z wielkim zrozumieniem i współpracą podejmowali wysiłki przeciwdziałaniu powodzi oraz pomagali swoim sąsiadom, i nam wszystkim - dziękuję za ducha solidarności. Dziękuję też wszystkim darczyńcom za dary dla mieszkańców Nysy oraz dla regionu – które docierały do Nas z całej Polski i Europy - były niezwykle cenne i trafiły do potrzebujących. Wasze wsparcie dało nam ogromną siłę do działania!
Służbom ratunkowym, straży pożarnej – w tym OSP, policji, wojsku –w tym WOT, Straży miejskiej, pracownikom Urzędu Miejskiego, Spółek Gminnych, Centrum Integracji Społecznej jednostek podległych, radnym oraz wszystkim innym jednostkom zaangażowanym w działania, składam serdeczne podziękowania za profesjonalizm, odwagę i determinację w obliczu niebezpieczeństwa. Wasza praca, często w ekstremalnych warunkach była i jest heroiczna.
Dziękuję także władzom lokalnym – Staroście Nyskiemu Danielowi Palimące – jego wszystkim służbom i współpracownikom ze sztabu kryzysowego oraz Burmistrzowi Nysy Kordianowi Kolbiarzowi i jego oraz naszemu zespołowi za wysiłek i próbę działania, które pozwoliły na minimalizowanie skutków katastrofy która dotknęła nasz region, pomimo działań w stanie wyższej konieczności i czasami stawiania władz Gminy i Powiatu przed faktami dokonanymi - decyzjami na wyższych szczeblach.
Chciałbym również wyrazić głębokie współczucie dla wszystkich ofiar powodzi oraz ich rodzin. Ta katastrofa dotknęła wiele osób, które straciły dorobek życia i zostały zmuszone do stawienia czoła niewyobrażalnym trudnościom. Nasze myśli i modlitwy są z Wami, a wspólna determinacja w odbudowie pokazuje, że jesteśmy silni jako społeczność.
Dziękuję wszystkim osobom, które w tym trudnym czasie okazały wielkie serce i wsparcie. To dzięki Wam możemy wierzyć w jaśniejszą przyszłość i odbudować nasz powiat oraz gminę Nysa na nowo. Wasza solidarność i empatia są najcenniejszymi darami, które pomogą nam przejść przez ten kryzys i wyjść z niego silniejszymi. Nysa To Ludzie. Działamy.
Z poważaniem, Adam Zelent
Załącznik nr 1
Prezentacja mul medialna wiceprzewodniczącego Rady Miejskiej w Nysie Adama
Zelenta prezentowana podczas sesji Rady Miejskiej w Nysie w dn. 9.10.2024 r.
