Lees over het bijzondere van De Zuid: Een unieke wijk in de duinen
DIT IS EEN BOEKJE VOOR . . . . . . HUIDIGE EN NIEUWE BEWONERS . . . ALLE NOORDWIJKERS . . . GEMEENTE NOORDWIJK . . . POLITIEKE PARTIJEN . . . MAKELAARS . . . ONTWIKKELAARS . . . (TUIN)ARCHITECTEN . . . AANNEMERS Samengesteld door Wijkvereniging De Zuid. Met dank aan: Jelle van Dijk (Vereniging voor Natuur- en Vogelbescherming Noordwijk) Mevrouw M.L. Heineken - Cummins Anna Kreffer (Operatie Steenbreek) Arnoud van der Meulen (Stichting Duinbehoud) Prof. Joop Schaminee (Radboud Universiteit Nijmegen) Prof. Matthijs Schouten (Wageningen Universiteit)
VOORWOORD De Zuid is een Noordwijkse wijk in een open duinlandschap dat zijn natuurlijke karakter nog voor een groot deel behouden heeft. Vooral dat laatste is heel erg bijzonder, misschien wel uniek, en in ieder geval onvervangbaar - het is tegenwoordig ondenkbaar dat er waar dan ook een woonwijk in de duinen gebouwd zou mogen worden. En er is nog méér bijzonders aan De Zuid. Deze wijk grenst direct aan natuurgebieden, het strand, de zee, de Coepelduynen, de binnenduinrand, de bollenvelden, en maakt deel uit van het overkoepelende Nationaal Park Hollandse Duinen. Uiteraard is De Zuid ook onderdeel van Noordwijk zelf. Een zelfbewust, aantrekkelijk dorp met de infrastructuur van een stad waar het gaat om voorzieningen als horeca, sport, cultuur, enzovoort. Met twee zeer verschillende dorpskernen: ‘Op Zee’ - van oorsprong een vissersplaatsje dat de sprong naar toerisme en congressen maakte - en Noordwijk Binnen - nog steeds zichtbaar een ooit welvarende middeleeuwse plaats. Waar vind je zoiets op een half uur van Den Haag, Amsterdam en Schiphol? Er is altijd bewust naar gestreefd om De Zuid een wijk midden in de duinen te laten zijn. Het stratenpatroon respecteerde het oorspronkelijke duinlandschap, met duinbermen in plaats van betegelde stoepen. De percelen werden ruim opgezet en niet geëgaliseerd, de bebouwing bleef beperkt qua omvang, zonder hoge heggen of hekken die de weidsheid van het duinlandschap zouden beperken. Door dit alles kon een bijzondere flora en fauna zich handhaven in de tuinen en bermen van De Zuid (vorig jaar nog mocht onze voorzitter in zijn tuin getuige zijn van de geboorte van een reekalfje). In dit boekje willen we als wijkvereniging laten zien hoe bijzonder De Zuid is. Tevens is het een oproep tot bewustwording dat De Zuid het waard is om te beschermen, te versterken en te koesteren. Wijkvereniging De Zuid
1
PLAN WATTEZ”
“
IN 1883 ONTWERPT TUINARCHITECT DIRK WATTEZ (1833-1906) UIT NAARDEN, IN OPDRACHT VAN DE “MAATSCHAPPIJ NOORDWIJK TOT EXPLOITATIE VAN DUINGRONDEN”, EEN PLAN OM VORM TE GEVEN AAN DE DOOR DE MAATSCHAPPIJ VERWORVEN DUINGRONDEN TEN ZUIDEN VAN HET VISSERSDORP NOORDWIJK AAN ZEE, MET DE BEDOELING HIER VILLA’S TE BOUWEN. Dirk Wattez, die zich omstreeks 1886 in Bussum zal vestigen, geniet vooral bekendheid door zijn werk voor rijke Twentse textielfamilies. De aanleg van zijn parken en tuinen kenmerkt zich door slingerende paden met flauwe, langgerekte bochten. De grond tussen de paden is vaak sterk druppelvormig. Het plan voor de Noordwijkse Zuidduinen vormt hierop geen uitzondering. Vermoedelijk heeft hij zich ook laten inspireren door Engelse villaparken met kronkelwegen en vrijstaande huizen. Het ontwerp van Wattez is in grote lijnen terug te vinden in het huidige stratenplan en hij is daarmee de grondlegger van de huidige wijk De Zuid.
2
‘ Het meest geslaagde voor�eeld van een villapark aan de kust ’ Uit: Jos Berndsen e.a., Met zicht op Zee. Tweehonderd jaar bouwen aan badplaatsen in Nederland, België en Duitsland (Den Haag 1985).
3
TERUG IN DE TIJD De ontstaansgeschiedenis van De Zuid is direct verbonden met de ontwikkeling van de badplaats Noordwijk aan Zee. Tot halverwege de negentiende eeuw bestond er geen badcultuur in Noordwijk. De aankoop van een zestal badkoetsjes door kastelein Willem van Konijnenburg in 1866 wordt gezien als de start van de badplaats. De ontwikkeling van de badplaats komt echter pas echt op gang als burgemeester Cornelis Pické in 1882 het initiatief neemt tot oprichting van “Maatschappij Noordwijk tot exploitatie van duingronden” met de bedoeling alle aan de staat behorende duingronden rond het vissersdorp op te kopen en tot badplaats te ontwikkelen. De maatschappij start voortvarend. Tuinarchitect Dirk Wattez maakt een ontwerp (zie pagina 2-3) voor het zuidelijk deel van de aangekochte terreinen met ruimte voor een imposant kurhaus, een laiterie, weiden en een
4
meanderend samenspel van wegen die de ligging van de duinvalleien volgen. Het is de bedoeling dat in het gebied duinkavels worden verkocht waarop vakantievilla’s zullen verrijzen. In het voorjaar van 1883 wordt gestart met de aanleg van een weg op de duinen langs de kust, de latere Koningin Astridboulevard. Het grote kurhaus komt er niet. Daarvoor in de plaats wordt in 1885 het veel kleinere hotel “Huis ter Duin” opgeleverd, gelegen op een hoog duin, net ten zuiden van het vissersdorp. Met de komst van de Duitse hotelondernemer Heinrich Tappenbeck die in 1887 hotel Huis ter Duin overneemt, ontstaat er een nieuw elan in de ontwikkeling van de badplaats. Geleidelijk aan worden er nu kavels verkocht en villa’s gebouwd, voornamelijk aan de inmiddels bestrate boulevard en Oude Zeeweg. Links: Koepelweg. Boven: hoek AtjehwegBeethovenweg. Midden: Beethovenweg.
Op een plattegrond uit 1912 is de villabouw nog spaarzaam. De Boerhaaveweg is slechts een voetpad. De Dennenweg, Ligusterweg, Atjehweg, Javaweg en Surinameweg bestaan nog niet. Tijdens het Interbellum krijgt “De Zuid” de huidige vorm. Veel van de huidige huizen zijn in dat tijdperk gebouwd. Eigenaar van het duingebied is sinds 1901 Maatschappij “De Toekomst” die in de loop der jaren het beheer en eigendom van de wegen in De Zuid overdraagt aan de gemeente Noordwijk. Na de Tweede Wereldoorlog worden de laatste open plekken bebouwd, echter zonder ingrijpende wijzigingen van het duinlandschap, waardoor het kenmerkende, open duinlandschap tot op de dag van vandaag behouden is gebleven. Hoewel de villabouw in De Zuid oorspronkelijk bedoeld was voor vakantiebewoning, blijkt al voor de Tweede Wereldoorlog dat veel bewoners permanent verblijf houden. Noordwijk is een prettige gemeente om te wonen. Tegen deze achtergrond kan De Zuid worden beschouwd als de eerste 'nieuwbouwwijk' van Noordwijk aan Zee en zelfs van heel Noordwijk. 5
Professor Joop Schaminee (Radboud Universiteit Nijmegen)
‘ Europese topnatuur, zomaar in een woonwijk. Alleen daarom al het beschermen waard! ’
6
HET UNIEKE OPEN DUINLANDSCHAP VAN DE ZUID DE ZUID: EEN HEERLIJKE WIJK OM IN TE VERTOEVEN DE ZUID IS EEN WIJK WAAR HET PRETTIG VERTOEVEN IS, ZOWEL VOOR BEWONERS ALS BEZOEKERS. HET MEEST OPVALLEND AAN DE ZUID IS HET OPEN DUINLANDSCHAP MET MEANDERENDE KLINKERWEGEN DIE DE DUINVALLEIEN VOLGEN. Vanaf de aanleg van de wijk eind negentiende eeuw, is het open duinkarakter grotendeels bewaard gebleven. Bijzonder is het feit dat er vrijwel nergens in de wijk trottoirs zijn aangelegd. Tussen de bestrating en de percelen liggen brede groene bermen (zie ook
pagina 15), waarin zich op veel plaatsen een bijzondere flora heeft ontwikkeld. Al met al een unieke woonwijk, die in deze omvang in Nederland zijn gelijke niet kent. Bij de aanleg van De Zuid is het duinlandschap grotendeels in tact gelaten. Veel van de huidige bewoners hebben die lijn voortgezet en hebben het open duinkarakter behouden door het natuurlijke reliëf in stand te houden en door geen hoge schuttingen te plaatsen. De boulevard bleef beperkt en open bebouwd met doorzicht richting de zee. Bewoners, bezoekers en passanten kunnen de wijk daardoor beleven als een (semi)natuurlijk kustlandschap. De Zuid vormt (ook) in die zin een geleidelijke overgang van het zeedorp naar de Coepelduynen, of van Noordwijk Binnen naar het strand. De bijzondere flora en fauna dragen daar natuurlijk aan bij.
7
Arnoud van der Meulen (Stichting Duinbehoud)
‘ De Zuid is volwaardig onderdeel van het Nationaal Park Hollandse Duinen ’
8
BEWAREN VOOR TOEKOMSTIGE GENERATIES ER WORDT NAAR GESTREEFD OM DE NATUURWAARDEN EN HET KARAKTER VAN HET UNIEKE OPEN DUINLANDSCHAP VAN DE ZUID TE BESCHERMEN, TE BEWAREN EN TE VERSTERKEN VOOR NU EN VOOR DE TOEKOMST. Om het unieke open duinlandschap te bewaren is het van belang dat het doorzicht in alle richtingen gehandhaafd blijft. Dat betekent dat bij nieuwbouw of verbouwingen zoveel mogelijk het natuurlijke duinlandschap in stand wordt gehouden of weer in de natuurlijke staat wordt teruggebracht. Dit kan door de duinen in de tuinen door te laten lopen, en de tuinen zoveel mogelijk in te richten met inheemse plantensoorten (zie ook pagina 22-23). Ook zal het zo laag mogelijk houden van terreinafscheidingen met een doorzichtig, natuurlijk karakter bijdragen aan het open karakter van De Zuid. Het natuurlijke karakter van de wijk verdraagt geen massale (hoge) bebouwing. Op basis van een eerder convenant met de wijkvereniging heeft de gemeente Noordwijk in 2014 in beleidsregels vastgelegd dat geen medewerking meer wordt verleend aan het uitbreiden van bouwmassa's ten opzichte van het bestemmingsplan. Kort voor het ter perse gaan van dit boekje heeft de gemeente de formulering van dit beleid enigszins aangepast, waardoor hierover onzekerheid is ontstaan. De gemeenteraad heeft uitgesproken ervan uit te gaan dat de inhoud van de eerdere afspraken onverkort geldend blijft. Bij het open duinlandschap zoals De Zuid dat nu kent heeft iedereen baat. De Zuid appelleert aan vrijheid en licht, en biedt door de frisse, zilte zeelucht een gezonde leefomgeving. Zowel voor bewoners, plaatsgenoten als toeristen, wandelaars en fietsers een inspirerende omgeving (zie ook pagina 18).
9
“DIT IS EEN DUIN, GEEN TUIN!” TOEN DE EIGENARES HAAR HUIS VERKOCHT AAN MARIEKE VAN RHIJN EN HAAR ECHTGENOOT, GING DAT HAAR ZEER AAN HET HART. ZE WAARSCHUWDE HEN: “DENK EROM, DIT IS EEN DUIN, EN EEN DUIN WORDT NOOIT EEN TUIN!” ZIJ WAREN ZICH DAAR, ZOALS DE MEESTE NIEUWE BEWONERS, NIET SPECIAAL VAN BEWUST. MAAR JUIST OMDAT ZIJ NIET VAN DIE TUINIERS WAREN, SPRAK ZO'N DUINTUIN HEN JUIST AAN. MARIEKE ANTWOORDDE DAN OOK GEVAT: “NOU, MEVROUW, MAAKT U ZICH GEEN ZORGEN, WIJ MAKEN GEEN D-T FOUTEN.” Overigens heeft ook een duin wel degelijk onderhoud nodig, maar de nieuwe bewoners hebben gelukkig een tuinman die zich zeer bewust is van wat ‘natuurlijk’ is in een duingebied. Toen ze later bij een grote verbouwing van hun huis een deel van het duin moesten ‘remodelleren’, en een belangrijk deel van het perceel tijdelijk bedolven was onder een berg zand - het zag er vreselijk uit - heeft deze tuinman eerst het bovenste laagje van dat deel van het duin apart afgegraven en opgeslagen elders op het perceel. Na afloop van de verbouwing maakte hij een aangepast duinprofiel, en bedekte dat weer met de eerder afgegraven bovenlaag. Binnen de kortste tijd had het echte duinterrein zich weer in volle glorie hersteld. Op de hier afgebeelde foto is het resultaat te zien: een prachtige duintuin.
10
Pro
‘ Fantastisc de natuurkw
ofessor Matthijs Schouten (Wageningen Universiteit)
ch hoe mensen zich inzetten voor waliteit in hun directe omgeving! ’ 11
Jelle van Dijk (Vereniging voor Natuur- en Vogelbescherming Noordwijk)
‘ Flora, fauna en landschap in De Zuid beschermen door gezamenlijke inspanning van bewoners en gemeente ’
12
DE ZUID ONDERDEEL ZEEDORPENLANDSCHAP DE ZUID MAAKT DEEL UIT VAN HET ZOGENAAMDE ZEEDORPENLANDSCHAP. DIT LANDSCHAP IS LANGS DE HELE HOLLANDSE KUST ONTSTAAN IN DE MIDDELEEUWEN DANKZIJ HET SAMENSPEL VAN DE NATUUR EN DE MENSELIJKE GEBRUIKERS VAN HET LANDSCHAP. De duinen bij vissersdorpen als Katwijk en Noordwijk werden gebruikt om er netten te drogen, plaggen te steken, vee te weiden en brandhout te verzamelen. In de vlakkere delen ontstonden akkertjes waar vooral aardappelen werden verbouwd. Tot 1962 kweekte de Katwijkse familie Guyt nog bloemen en groenten in een grote duinvallei achter ESTEC. Het eeuwenlange gebruik van de duinen rond de dorpen heeft geleid tot een
open landschap met een bijzondere en waardevolle flora en fauna. Door menselijke activiteit kwam de kalkrijke ondergrond op wisselende plaatsen aan de oppervlakte. Betreding en begrazing veroorzaakten open plekken waardoor een mozaĂŻek van duingrasland en stukken open zand ontstond. Door deze afwisseling in begroeiing is het gebied ook in trek bij dieren die zich graag op een open plekje opwarmen om bij gevaar de begroeiing in te vluchten (zandhagedis, blauwvleugelsprinkhaan). De Coepelduynen zijn nu een van de meest open duingebieden van het land, en de flora behoort tot de rijkste van de Nederlandse kust. De aanleg van De Zuid veranderde het zeedorpenlandschap in een villapark. Het bijzondere van De Zuid is dat de bijzondere flora zichtbaar bleef in bermen en tuinen. Wandelaars en spelende kinderen zijn nog steeds van invloed op het openhouden van het duinlandschap. Een passend gebruik van de bermen en de tuinen door bewoners van De Zuid kan ook een bijdrage leveren aan het in stand houden van het zeedorpenkarakter met bijbehorende flora en fauna van het duinlandschap (zie pagina 14-15).
13
1
2
3
4
5
6
14
7
8
BIJZONDERE DUINFLORA & FAUNA DE DUINFLORA EN FAUNA IN DE BERMEN EN TUINEN VAN DE ZUID ZIJN ZEER WAARDEVOL. VOOR DE BERMEN KOMEN PLANTENLIEFHEBBERS UIT HEEL NEDERLAND NAAR NOORDWIJK. SAMEN MET DE VERENIGING VOOR NATUUR- EN VOGELBESCHERMING NOORDWIJK HEEFT DE WIJKVERENIGING DAAROVER IN 2010 EEN MOOIE BROCHURE UITGEGEVEN. Heel erg bijzonder is de blauwe bremraap die op de landelijke Rode Lijst van bedreigde plantensoorten staat, maar in de bermen van De Zuid goed gedijt. Nergens komt deze bedreigde soort zo vaak voor als in de bermen van De Zuid. Andere veel voorkomende bermbewoners met prachtige poëtische namen zijn de pijpbloem, winterpostelein, vingerhelmbloem, slangenkruid, bitterkruidbremraap, zandambrosia, oosterse sterhyacint, duinaveruit, rode ogentroost, vingerhelmbloed, grote ratelaar, welriekende salomonszegel en grote klaproos.
Veel vogelsoorten die normaliter in de duinen zijn te vinden broeden ook in De Zuid, dankzij de duinvegetatie en de ruime tuinen met natuurlijke begroeiing. Te denken valt aan duinbewoners als heggenmus, groenling, fitis en kneu. In de strook met loofhout langs de Koepelweg en de Boerhaaveweg behoren de zanglijster, tjiftjaf, zwartkop, roodborst, winterkoning en pimpelmees tot de vaste bewoners. Ook broeden hier bijzondere soorten als de ransuil, groene specht en grote bonte specht. De nachtegaal is vooral te vinden in de duinvallei van de voormalige Laiterie aan de Rudolf Tappenbeckweg. Maar de zang van deze bedreigde vogelsoort is ook tot half juni te horen langs de Boerhaaveweg en Dennenweg. De bebouwing blijkt echter ook vogels aan te trekken. De grote schoorstenen bij de oudere villa’s zijn prima schuilplaatsen voor kauwen. Onder de daken van andere villa’s hebben zich gierzwaluwen en zwarte roodstaarten genesteld. Verder zijn er tal van andere dieren die De Zuid bewonen. Vlinders en andere insecten zijn belangrijk voor het ecologisch evenwicht. Zo wordt bijvoorbeeld de zeldzame blauwe bremraap bestoven door vlinders. Vossen, reeën en zelfs damherten zijn bekende gasten in De Zuid. In de avonduren of de vroege ochtend is een ontmoeting niet ondenkbaar. Een enkele keer worden er zelfs reekalfjes geboren in een duintuin.
1. rode ogentroost 2. blauwe bremraap 3. welriekende salomonszegel 4. bitterkruidbremraap 5. wondklaver 6. akkerwinde 7. middelste teunisbloem 8. nachtsilene
15
EEN BELANGRIJKE SCHAKEL DE ZUID MAAKT DEEL UIT VAN EEN GROTER GEHEEL. ALLEREERST ALS ONDERDEEL VAN DE BADPLAATS NOORDWIJK AAN ZEE. BINNEN DE GEMEENTE NOORDWIJK IS DE ZUID EEN VAN DE VELE WIJKEN DIE NOORDWIJK ALS GEHEEL TOT ZO’N AANTREKKELIJKE, DIVERSE EN LEVENDIGE GEMEENTE MAKEN. Daarnaast is De Zuid een belangrijke schakel in de vrijwel ononderbroken rij jonge duinen die ontstaan is rond het jaar 1100, en die loopt van Hoek van Holland tot Den Helder, één van de rijkste natuurgebieden in Noord-West-Europa. Veel van onze planten en diersoorten kunnen er overleven in de verder verstedelijkte en dichtbevolkte regio's. De aarde warmt op, waardoor klimaatzones naar het noorden opschuiven. Veel soorten planten en dieren zijn sterk gebonden aan bepaalde klimaatzones. Doordat de duinen van Noord-Frankrijk tot Denemarken een lang lint van relatief goed aaneengesloten natuurgebieden vormen, kunnen klimaatgevoelige planten en dieren in de duinen ook meebewegen met de naar het noorden verschuivende klimaatzones. Inmiddels
16
is het Zuid-Hollandse deel van dit duinlandschap ondergebracht in het Nationaal Park Hollandse Duinen. Het park omvat een prachtig kustlandschap langs de Noordzee, tussen strand en strandwallen waar landgoederen, duinen, zeedorpen en steden elkaar afwisselen. Voordat De Zuid werd ontwikkeld, was het onderdeel van het duingebied tussen Noordwijk en Katwijk, waar het dankzij het open duinlandschap nog steeds een natuurlijke voortzetting van is. De Coepelduynen zoals het duinlandschap tussen Noordwijk en Katwijk heet, met het zo kenmerkende Zeedorpenlandschap, staat onder beheer van Staatsbosbeheer en heeft de status van Natura 2000 gebied. Bijzonder is de ‘Kuil’ aan het einde van de Dennenweg. Ook deze duinpan heeft de status van Natura 2000 gebied. Daartoe behoort ook de beboste steilrand langs de Koepelweg en de Boerhaaveweg. De Zuid vormt een mooie, geleidelijke overgang van de duinen naar de bebouwing, en de open bebouwing aan de boulevard biedt een overgang tussen de wijk en de zee. De tuinen en bermen in De Zuid zijn, door hun duinkarakter, een belangrijke schakel in de ecologische verbinding tussen de Coepelduynen en de Noordduinen van Noordwijk. Daarmee draagt De Zuid bij aan de klimaatbestendigheid van de duinnatuur.
Mevrouw M.L. Heineken - Cummins (bewoonster De Zuid)
‘ Mijn man en ik hebben steeds het streven naar het behoud van het open duinlandschap gesteund ’
17
AANTREKKELIJK VOOR VELEN DE PRACHTIGE WIJK DE ZUID IS VOOR VELEN AANTREKKELIJK. DE WIJK HEEFT HEEL WAT MEER TE BIEDEN DAN LOUTER WOONGENOT EN LEENT ZICH DAN OOK UITSTEKEND VOOR EEN WANDEL- OF FIETSTOCHTJE. Cultuur & natuur Om te beginnen zijn de prachtig gesitueerde villa’s in de wijk een lust voor het oog. Vele van de huizen kennen een lange en/of bijzondere geschiedenis, zoals de in 1917 als vakantiewoning gebouwde villa De Koekoek. Dit aan de Boerhaaveweg gelegen huis in Engelse landhuisstijl staat sinds 1999 op de Rijksmonumentenlijst. De tuinen bij de woningen zijn veelal met veel respect voor de omgeving aangelegd. Het is soms zelfs lastig te zien waar de tuin ophoudt en de duinen beginnen. Een wandeling door de wijk kan mooi worden vervolgd in het zeedorpenlandschap van de Coepelduynen (zie pagina 12-13). Het parkachtige karakter dat de wijk sinds het begin kenmerkt, is nog altijd intact en de natuur is dan ook overal zichtbaar in de villawijk. De afwezigheid van trottoirs versterkt dit groene gevoel nog eens. Uniek zijn de bermen waarin volop bijzondere flora is te ontdekken (zie pagina 14-15).
18
Op ontdekking in De Zuid Het moge duidelijk zijn: er is genoeg te ontdekken en te bekijken in De Zuid met haar unieke flora en fauna. Het is uiteraard mogelijk om gewoon een ommetje te maken in deze oase van rust, maar er zijn ook volop wandel- en fietsroutes die (deels) door De Zuid voeren. Wie graag meer wil zien van deze bijzondere wijk en op zoek is naar een mooie route kan onder andere terecht op onderstaande websites. Hier zijn enkele uitgezette routes te vinden of zelf routes samen te stellen door middel van knooppunten. Een paar voorbeelden:
www.noordwijk.info bv. wandelroute ‘Nooit verwacht Noordwijk’ of fietsroute ‘Duin- en bloemenroute’ of 'NOV-fietsroute' www.bollenstreek.info bv. wandelroute ‘Coepelduynen’ www.toproutenetwerk.nl bv. wandelroute ‘Zuidduinen’ of ‘Katwijk en Noordduinen route’ of fietsroute ‘bollen- en plassenroute’ www.fietseropuit.nl www.anwb.nl www.staatsbosbeheer.nl Zie ook het informatiebord van de gemeente op de kruising Atjehweg/ Beethovenweg.
19
WIJKBEVEILIGING Het is belangrijk om je veilig te kunnen verplaatsten en wonen in de wijk. Sinds 2003 heeft De Zuid een eigen wijkbeveiliging , georganiseerd door wijkbewoners en ondergebracht in de Stichting Wijkbeveiliging "De Zuid". Circa 94 % van de woonhuizen en appartementen neemt deel aan de wijkbeveiliging, in totaal ongeveer 240 deelnemers. De Zuid kent, juist ook dankzij de eigen wijkbeveiliging, zeer weinig inbraken zoals de politie jaarlijks bij de deelnemersvergadering met statistieken aantoont. Bijkomend voordeel van een veilige wijk is dat hoge hekken en muren overbodig zijn, hetgeen bijdraagt aan de openheid van het duinlandschap van De Zuid. Voor nieuwe deelnemers is het eenvoudig lid te worden via de voorzitter van de stichting Evert-Jan Bonnike (bonnike@xs4all.nl) of via Gordijn Global Security (www.gordijnglobalsecurity.nl of 010 - 234 46 67).
20
WIJKVERENIGING Wijkvereniging De Zuid wil graag een constructieve rol spelen bij de noodzakelijke en voortdurende ontwikkeling van Noordwijk en de eigen wijk. Op basis van respect voor twee pijlers: beperkte bouwmassa en open duinlandschap, werkt de wijkvereniging graag samen met de gemeente Noordwijk en alle andere betrokken partijen. Met ongeveer 180 leden heeft de wijkvereniging een brede basis in de wijk. Nog in het recente verleden is er aanzienlijke druk geweest om (ver) buiten de mogelijkheden van het bestemmingsplan te bouwen. Al dan niet begrijpelijk in het individuele geval, maar bedreigend voor het geheel.
De wijkvereniging is sinds haar oprichting dĂŠ belangenbehartiger van het zo bijzondere karakter van De Zuid (zie pagina 9). Niet alleen voor de bewoners van De Zuid, maar ook voor ĂĄlle inwoners van Noordwijk en haar bezoekers. Wijkvereniging De Zuid roept bewoners, eigenaren, de gemeente en alle andere betrokken partijen op om het bijzondere karakter in stand te houden en te bewaren voor toekomstige generaties. Bewoners en eigenaren die nog geen lid zijn en deze unieke wijk in het duingebied eveneens willen beschermen, nodigen wij graag uit om ook lid te worden van de wijkvereniging. Dit kan met een mailtje aan voorzitter@wijkvereniging-dezuid.nl.
21
HOE HOUDEN WE HET DUINLANDSCHAP OPEN De wijkvereniging wil in deze uitgave de waarden van De Zuid onder de aandacht brengen en een beroep doen op alle betrokkenen bij de inrichting en het beheer van de openbare en particuliere terreinen in de wijk, om zorgvuldig met deze waarden om te gaan. Dat wil dus zeggen dat het natuurlijke reliĂŤf zo veel mogelijk in stand wordt gehouden, dat de openheid van het landschap wordt gerespecteerd door terughoudendheid bij bebouwing en het plaatsen van damwanden en schuttingen. Als tuinen beplant worden, verdienen soorten die van nature in de duinen voorkomen de voorkeur, bijvoorbeeld slangenkruid of koningskaars. Ook vragen we om terughoudendheid bij het gebruik van bestrijdingsmiddelen. Als zich een eentonige vegetatie van struweel of grassen heeft ontwikkeld, kan door kappen van het struweel, maaien en afvoeren van het gras of het verwijderen van de vegetatie met de toplaag van de bodem, de natuurlijke soortenrijkdom worden hersteld. Bij zulke ingrepen kan ook waardevolle natuur verloren gaan, dus raadpleeg eerst deskundigen via Natuur- en Vogelbescherming Noordwijk of Stichting Duinbehoud.
22
AANBEVELINGEN OM HET UNIEKE KARAKTER VAN HET OPEN DUINLANDSCHAP TE BEVORDEREN: •
beperkte bouwmassa's; doorzicht naar zee behouden aan boulevard.
• behoud van natuurlijk geaccidenteerd duinterrein; duin zoveel mogelijk terugbrengen in oorspronkelijke staat.
• doorkijken en doorkijkjes, houd zichtlijnen in stand; geen hoge heggen, tuinmuren, schuttingen en dergelijke.
• respecteer duinflora en -fauna in duintuinen; pas geen uitheemse vegetatie toe. • beschermen van oorspronkelijke flora in de bermen; niet bemesten en bestraten; geen dennenaanplant in de bermen.
• houd bestrating beperkt, ook op de percelen; kies voor een waterdoorlatende soort (zie ook de website van Operatie Steenbreek, www.operatiesteenbreek.nl).
• beperkt en discreet plaatsen van verkeersdrempels, verkeersborden en parkeermeters.
•
spaarzaam met verlichting.
Anna Kreffer (Operatie Steenbreek)
‘ Wees zuinig op het mooie duin, versterk die waarden in je tuin ’
23
NAWOORD Wij hopen dat u zich na het lezen van deze uitgave nog meer bewust bent geworden van het bijzondere karakter van De Zuid. ‘Een woonwijk in de duinen’, dat idee is niet meer vanzelfsprekend, want het open duinlandschap is in de loop van de tijd op diverse plekken zwaar onder druk gekomen en soms zelfs - onherstelbaar - verloren gegaan. En we staan als bewoners niet alleen in ons streven. Zoals blijkt uit deze uitgave onderschrijven diverse organisaties en instituten op het gebied van natuur- en (cultuur)landschapswaarden de bijzondere waarden van De Zuid en roepen ze op deze waarden te behouden en te beschermen. Daarom deze oproep en appel aan bewoners en gemeente om het natuurlijk karakter van de wijk zoveel mogelijk te beschermen en te bewaren. Dit mooie boekje is bedoeld om alle betrokkenen - gemeente, huidige en nieuwe bewoners, makelaars, ontwikkelaars, architecten, aannemers, tuinarchitecten, enz. - nog eens extra te doen beseffen hoe bijzonder De Zuid is: een woonwijk in een open duinlandschap, onvervangbaar, en meer dan de moeite waard om gezamenlijk en individueel proactief te behouden en door te geven aan de toekomst als een van de meest bijzondere wijken van ons land. Wijkvereniging De Zuid
24
COLOFON Uitgave van: Wijkvereniging De Zuid, Noordwijk Tekst: Jeroen Verhoog Maris Media, Noordwijk Met tekstbijdragen van: Arnoud van der Meulen, Stichting Duinbehoud Vormgeving en productie: Riet Simoen, Maris Media, Noordwijk Fotografie: Piet Broekhof, Jelle van Dijk, Erfgoed Leiden en Omstreken, Willem van den Haak, René Kuulkers © 2017 Wijkvereniging De Zuid, Noordwijk
Een uitgave van Wijkvereniging De Zuid, Noordwijk