DNG # 2019 01

BUR

GERS MET ZIN

De nieuwe gemeenschap – driemaandelijks tijdschrift van het August Vermeylenfonds maart - juni 2019 – AFGIFTEKANTOOR GENT X erkenningsnummer P 309 575 – vu: Tarik Fraihi - p/a v.f. Tolhuislaan 88, 9000 Gent

PB- PP

BELGIE(N) - BELGIQUE

Kanarievogeltjes Het gele hesje; een ‘kledingstuk’ dat verplicht in de koffer van de auto ligt. Iets wat we met tegenzin aantrekken op de fiets. Het zegt: ”Let op! Hier ben ik!” We dragen het wanneer we kwetsbaar zijn.

Het doet anderen opletten, uitwijken en vertragen. Een nietszeggend item totdat het een krachtig symbool wordt. Een symbool voor het protest van mensen voor wie het water aan de lippen staat.

Het maakt de kwetsbaren zichtbaar. Zij die stilzwijgend ‘verder ploegen’ maar nu dreigen te verzuipen in de economische zee van belastingen, energiefacturen, onderbetaalde jobs, enz. Omdat ze denken dat het niet anders kan. “That’s life!” Maar het kan wel anders!

In dit nummer laten we bijzondere burgers aan het woord die met hun actie’s en daden het verschil maken, kunstenaars die zich laten inspireren door de burgerprotesten en een reflectie over de sociale, politieke en economische situatie op gang te brengen.

De gele hesjes hebben iedereen verwittigd, zoals kanarievogeltjes in een koolmijn.

SARAH MISTIAEN

maart- mei - juni 2019

04 STANDPUNTEN

04 - 07 interview met Manu Claeys 08 - 10 interview met Marc Reynebeau 11-13 Bijzondere Burgers 14 Sven T 'Jolle

15 HET GELACH 16 RECENSENT EN BOEKEN 18 FOCUS Cecylia Malik 20 AGENDA EN VERSLAG 24 BV

¬ Eric Goeman

26 COLUMN

edito

Marc Reynebeau neemt ons mee terug in de tijd en toont aan dat vele grote veranderingen onder de druk van de straat tot stand zijn gekomen. Manu Claeys stelt met een ‘sense of urgency’ dat de democratie moet gered worden.

Inhoud

¬ Peter Benoy ¬ Anita

30 GEDICHT

Colofon DE NIEUWE GEMEENSCHAP driemaandelijks ledenblad van het August

Vermeylenfonds vzw; verschijnt op 15 maart, 15 juni, 15 september en 15 december.

REDACTIE Peter Benoy, Tom Cools, Chantal De Cock, Caroline De Neve, Lieve De Neve, Sarah Mistiaen, Johan Notte, Nico Pattyn, Eliane Van Alboom, Anita Van Huffel, Judy Vanden Thoren en Anne Van De Genachte (+ vormgeving) ALGEMEEN SECRETARIAAT Tolhuislaan 88, 9000 Gent, t. 09 223 02 88 e-mail: info@vermeylenfonds.be - website: www. vermeylenfonds. be openingsuren: 9u - 12u en van 13u tot 17u ABONNEMENT 15 euro (4 nummers) LIDMAATSCHAPSBIJDRAGE 15 euro per individu. U kunt lid worden door aan te sluiten bij een plaatselijke afdeling of door overschrijving op rek.nr.

BE50 0011 2745 2218 van het Vermeylenfonds vzw, Tolhuislaan 88, 9000 Gent. Leden ontvangen gratis De Nieuwe Gemeenschap.

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Tarik Fraihi, p/a Tolhuislaan 88, 9000 Gent AUTEURSRECHTEN personen die we niet hebben kunnen bereiken i.v.m. eventuele auteursrechten kunnen de redactie contacteren.

COVER Sven T'Jolle, Global empowerment - Installatiezicht tentoonstelling Superdemocratie, Belgische Senaat 2017 cf ook pag. 14 STEUN HET VERMEYLENFONDS Giften vanaf 40 euro zijn fiscaal aftrekbaar.

Reknr. BE50 0011 2745 2218, Vermeylenfonds, Tolhuislaan 88, 9000 Gent.

Om reden van milieuvriendelijkheid wordt dit tijdschrift op chloorvrij recycleerbaar papier gedrukt.

focus Studenten voor het Klimaat Š Robert Huygens

Reflecties Deze pagina is een coproductie tussen het Vermeylenfonds en Creatief Schrijven vzw.

De tekst werd geoogst op het platform Azertyfactor, een vrijhaven waar pennenvoerders hun vruchten publiceren.

Wil je kans maken op publicatie in het volgende nummer?

Post je tekst op azertyfactor.be/kansen.'

Ik start met die man in de spiegel.

Gebeld, gezien, bericht,

Die moet kloven dichten,

Kortom, door lethargie verlicht.

Straten laten zwichten, Kom op, het achterwerk lichten!

Ik start met die man in de spiegel.

Die moet kloven dichten,

Ik start met die man in de spiegel.

Straten laten zwichten,

Die moet vuren staken,

Kom op, het achterwerk lichten!

Torens laten kraken, Kom op, van gezondheid blaken!

Ik vecht met die man in de spiegel.

Die nog introvert staart, Kalend, buikje, bebaard, Kortom, in dromenland gespaard.

Ik vecht met die man in de spiegel.

Die zich tot schermen richt,

3 EYECATCHER

MANUEL DECLERCK

Van activisme tot participatie Manu Claeys

POPULISTISCH NIEUW RECHTS MAAKT WERELDWIJD OPMARS

Red de democratie! is een heel sprekende titel.

Het geeft aan dat er een probleem is, maar tegelijkertijd zit in de titel vervat dat er een oplossing voor bestaat. Het uitroepteken benadrukt de sense of urgency. Waarvan moet de democratie gered worden?

© Koen Broos

4 STANDPUNTEN

Manu Claeys: “Ik denk dat de democratie van twee zaken moet gered worden. Ten eerste het idee dat “de markt” alles zal oplossen. Het is een idee dat tijdens de jaren tachtig, vooral onder Thatcher en Reagan, ingang vond. Zij werden hierin gesteund en gelegitimeerd door de economen van de School of Chicago, waarvan er verschillende ook nobelprijzen wonnen. Zij beschouwden economie als een exacte wetenschap met natuurwetten.

Alle problemen zouden worden opgelost door de markt. Dit ging gepaard met het afstoten van het middenveld en het collectief beheer werd vermarkt.

Heeft de democratie dan ooit gewerkt of zitten er systeemfouten in?

stand.

Na het einde van de koude oorlog was er bovendien een sfeer van triomf in het Westen. De vrije wereld had haar overwinning behaald op de “andere kant” die niet vrij was. Wij hebben vrije pers, vrijheid van meningsuiting en uiteraard de vrije markt. Intuïtief wordt ervan uitgegaan dat we dan ook meer democratie zouden hebben maar daar zijn kansen blijven liggen. Het werd al snel duidelijk dat indien men de markt laat beslissen, dit haaks staat op burgerbetrokkenheid. Het is ook niet toevallig dat sinds 1992, drie jaar na de val van de muur, het vertrouwen in de politiek systematisch achteruit gaat.”

De democratie moet ook gered worden van het groeiend wantrouwen. Ik ben, voor alle duidelijkheid, een grote believer in de democratie maar ik vrees dat de democratie in haar huidige vorm op haar limieten is gebotst. Ze is herleid tot een eng idee: verkiezingen en instellingen.

Die volstaan echter niet om complexe problemen zoals migratie, klimaat, ongelijkheid, aan te pakken De democratie vandaag is te zwak en figuren zoals Trump en Orban hollen haar nog verder uit. In mijn boek, en ook daarbuiten, exploreer ik nieuwe mogelijkheden om een buffer te vormen tegen dat intern uithollen van een systeem dat ik erg genegen ben.”

Mensen kwamen terug op straat..

“Rond de eeuwwisseling hebben we

de protesten van de andersglobalisten gekend. Een protest met als rode draad het opkomen tegen de machten die de samenleving in hun greep houden zoals het World Trade Organization, multinationals en dergelijke. Het is een protest dat zich overal op een andere manier manifesteerde en rond andere thema’s gebundeld was, maar vooral aangaf dat een ander alternatief mogelijk is.

“Je moet alles in de tijdsgeest zien. In de tijd van de Founding Fathers (red. grondleggers van de Verenigde Staten van America oa. George Washington, Thomas Jefferson, enz.) kon maar een gedeelte van de bevolking kiezen. Vrouwen, mensen van kleur, mensen die niet voldoende verdienden, konden niet stemmen. We mogen ook niet vergeten dat het maar verkiezingen zijn. Op basis van eenzelfde stemgedrag kan je verschillende uitslagen genereren: elk land heeft zijn eigen systeem – het zit al in de manier waarop je een lijst vormt. Heb je een ‘winner takes it all-systeem’ of niet? Vaak is het systeem ook op het lijf van de machthebbers geschreven.

aan een regimewissel te doen. Ik ben dus eerder voor stemplicht, het is de meest laagdrempelige manier van burgerbetrokkenheid. Na de Tweede Wereldoorlog heeft de democratie goed gewerkt. WO II was een wake-up call.

Instellingen werden versterkt en we hadden een legitiem bestuur.

Nu is er meer nodig. Het vertrouwen is sinds ‘92 achteruitgegaan. Er is een zekere polarisering in het politiek debat binnengeslopen, waarbij groepen met een duidelijk stelling voor of tegen, succesvol zijn. De narratieven van de centrumpartijen slaan niet meer aan. Het zoeken naar common ground en sociale vrede wordt als minder relevant ervaren.”

Als we naar de meest recente burgerprotesten kijken; de gele hesjes in Frankrijk en de klimaatspijbelaars, lijken die ook aan twee uitersten te zitten. Hoe vind je daar common ground? Hoe verzoen je hun bekommernissen?

“Dit is een typisch voorbeeld van een

“Ik vrees dat de democratie in haar huidige vorm op haar limieten is gebotst.”

Anderzijds zijn verkiezingen de enige manier om op een geweldloze manier

ID MANU CLAEYS (1964) is essayist en voorzitter van het Antwerpse bewonerscollectief stRaten-generaal, dat in 2010 de Prijs voor de Democratie kreeg en in 2017 met de Vlaamse overheid een Toekomstverbond afsloot over een duurzaam mobiliteitsplan in Antwerpen. Sinds zijn veelbesproken ‘Het Vlaams Blok in elk van ons (2001)’ exploreert Claeys al bijna twee decennia eigentijdse vormen van politiek burgerschap.

5 STANDPUNTEN

artificiële polarisering. De groepen worden tegenover elkaar geplaatst. De jonge, hoger opgeleide, kosmopolitische, progressieve middenklasse tegenover een lagere middenklasse die eerder landelijk woont en uit een vorm van egoïsme met vervuilende auto’s wil blijven rijden. Die tegenstelling is vals.

Wat beide groepen vragen is rechtvaardigheid. Het is niet fair dat mensen uit landelijke gebieden die hun auto nodig hebben om op het werk te geraken, de prijs moeten betalen van een falend klimaatbeleid. Ondertussen ontspringen de echte vervuilers de dans en zit hun fortuin veilig op de Kaaimaneilanden verstopt. Net zo min als het fair is dat jongeren tot niet-ecologische keuzes worden gedwongen omdat het ecologisch alternatief te duur is. Ook dit is een verhaal van koopkracht.

Ze worden tegen elkaar uitgespeeld. Er wordt een narratief op hen geplakt en hun signalen worden gerecupereerd. Dergelijke oprispingen zijn altijd een teken van onmacht. Ook hier in Antwerpen (red.

Manu Claeys lanceerde in 2005, voor en vanuit het Antwerpse bewonerscollectief stRaten-generaal, een alternatief voor de Oosterweelverbinding) was het een gevoel van onmacht dat ons in beweging bracht.

We hadden het gevoel vast te zitten, het gevoel onze kinderen niet te kunnen beschermen tegen vuile lucht. Protest was de enige manier om ervoor te zorgen dat met onze bekommernissen rekening gehouden werd.”

Wat is dan de volgende stap?

“We moeten op zoek gaan naar instrumenten en werkwijzen om die polarisering te ontkrachten en zo de democratie te versterken. De twee belangrijkste argumenten tegen burgerparticipatie zijn dat er onder burgers nu eenmaal ook veel meningsverschillen zijn en dat je altijd met een valse consensus dreigt te eindigen. Het is belangrijk om die meningsverschillen een plaats te geven want ze zijn relevant om weerstand te detecteren. Mensen willen gehoord en gerespecteerd worden. Daarnaast kan

nodig: de activist om maatschappelijke thema’s op de agenda te zetten en de participant om via procedures die door de overheid georganiseerd zijn tot resultaat te komen.”

U stelt het octopusmodel voor als model om de democratie te herdefiniëren: “Een dier dat met zijn hele lichaam denkt, drie harten heeft en acht armen die deels autonoom handelen.”

“De acht armen zijn in dit model acht rollen die burgers kunnen opnemen; acht burgeridentiteiten als het ware. Je hebt de activistische rollen die ik in mijn boek beschrijf als de motor van verandering.

De Pionier zoals Rosa Parks en Greta Thurnberg. Zij die het hebben gehad, die vinden dat er nu iets moet gebeuren.

De Dissident; degene die zich buiten de maatschappij zet. De Journalist is degene die actief gaat communiceren en een narratief gaat opbouwen of rond beeldvorming gaat werken. En dan heb je de Rebel. De Rebel is degene die soms bijna fysieke risico’s neemt om een punt te maken zoals de Iraanse Hosseini die tot twee jaar gevangenisstraf werd veroordeeld omdat ze haar hoofddoek aan een stok had gehangen. In democratieën heb je zelden rebellen en kan je over het algemeen met dissidentie je punt maken.

“Mensen willen gehoord en gerespecteerd worden.” transparantie al veel weerstand weghalen: als het duidelijk is binnen welk kader iets kan gerealiseerd worden, kunnen bepaalde reserves of tegenkantingen verdwijnen.

Wij zijn ook niet op zoek gegaan naar een consensus of compromis in zijn pure vorm.

Eerder naar een vorm van consensus waarbij iedereen zich achter het meest haalbare voorstel kan scharen., naar wat men in het Engels consent noemen. Men hoeft daarom de overtuiging dat z’n eigen idee beter was, niet te laten varen. Door naar die vorm van instemming te zoeken, maak je iedereen eigenaar van het nieuwe voorstel. Zo worden initiële tegenstanders ook ambassadeurs van het voorstel. Ik maak hier een duidelijk onderscheid tussen de activist en de participant. Je hebt beiden

Ook bij de burgerparticipatie heb je vier rollen: in deze fase ga je samenwerken met het bestuur. Die participatie kan erg beknopt zijn. De Kiezer is een participant in zijn meest minimalistische vorm. De Verzoeker is degene die deelneemt aan procedures, naar info-avonden komt, klacht indient enz.

De Deliberant is nog meer betrokken dan de Verzoeker. De Deliberant kan bijvoorbeeld in burgerpanels zitten.

Denk aan hoe in Ierland, dankzij zo’n burgerpanel, abortus werd gelegaliseerd.

Het draagvlak bij de bevolking was groter dan het politieke draagvlak. Het panel was een heel dankbaar instrument om een wet te laten stemmen die er anders niet was gekomen. De Stakeholders zijn de vertegenwoordigers van het maatschappelijke middenveld die idealiter mee aanschuiven tijdens het beslissingsproces, in wat we werkbanken noemen. Uiteraard is het mogelijk om tussen die verschillende identiteiten te schakelen. In het Oosterweeldebat zijn we met Straten- generaal als activist begonnen om te vervellen tot participant.”

Hoe passen de mensen die in de eerste plaats bezig zijn met overleven in dit verhaal, hoe zorg je ervoor dat ook hun stem gehoord wordt?

“Dat is een argument dat vaak misbruikt wordt om de legitimiteit van burgerparticipatie te ondergraven. Ook in onze casus waren er wijken waar je niet meteen veel burgerparticipatie verwacht.

Toch wilden we ook daar de temperatuur gaan meten. Zo hebben de ontwerpers in verband met het overkappen van de ring eens een infovergadering georganiseerd aan de ingang van de Colruyt. Daar hoor je dingen waar je vooraf niet aan hebt gedacht en heb je toch een participatief moment gecreëerd. Ook die burgers zijn gehoord geweest. Je kan de geest van wat daar werd gezegd, capteren en er rekening mee houden in je beslissingsproces. Het vraagt natuurlijk wat meer energie en tijd en vooral creativiteit, maar het is erg belangrijk om ook die stemmen te horen.”

Welke rol heeft de media gespeeld?

“De rol van de media in burgerparticipatie

Het Octopusmodel Acht armen: politiek burgerschap= meer dan kiezerschap Burgerparticipatie Activisme •Kiezer (verkiezingen)

•Pionier

•Deliberant(burgerpanel) •Dissident •Stakeholder (werkbank)

•Journalist

•Verzoeker (procedures)

•Rebel

6 STANDPUNTEN

blijft een zoektocht. Politicologen en journalisten houden van een helder narratief met ‘goeden en slechten’, ‘winnaars en verliezers’. Ze schrijven en brengen graag de politiek politicienne (red.

Politique politicienne is een pejoratieve aanduiding die in de Vlaamse media vaak wordt gebruikt voor een politiek die zich meer concentreert op politieke strategieën en machtsverhoudingen dan op inhoudelijke kwesties. De politiek zou op die manier te ver afstaan van wat de burger interesseert) in beeld. Mensen lezen graag verhaaltjes over complotten en intriges en journalisten gaan graag op die vraag in. Burgerparticipatieve initiatieven zijn veel moeilijker in dat format te gieten.

Wij hebben zelf ons verhaal geschreven.

De Activist als journalist, zoals daarnet beschreven. We hebben zelf ons narratief

Muziekcentrum

bepaald. Door de reikwijdte van het initiatief-omdat iedereen betrokken partij is-heeft de lokale pers mee ons verhaal verteld. De nationale pers kwam piepen wanneer er spanningen waren, als het verhaal volgens de logica van de politiek politicienne kon verteld worden. Er bestaat immers nog geen taal voor dit soort democratie. Een samenleving met meer burgerparticipatie vraagt een ander soort leiders, die een minder defensief taalgebruik hanteren. Dan krijgen we automatisch ook een ander soort journalistiek.”

Ik kijk ernaar uit!

INTERVIEW: JUDY VANDEN THOREN

Za 23.03

Za 30.03

Orchestre des Champs Elysées & Isabelle Faust

Antwerp Symphony Orchestra & Sergei Babayan

Brahms & Schumann

Prokofjev, Mozart & Rachmaninov!

Do 04.04

Vr 14.06

Brussels Philharmonic & Nikolai Lugansky

Laureatenconcert KoninginElisabethwedstrijd (viool)

Tribute to Rachmaninov

Brussels Philharmonic & laureaten 1,2 en 3

Ontdek het nieuwe seizoen 19 | 20 op www.debijloke.be

Info & tickets op www.debijloke.be of 09 323 61 00

7 STANDPUNTEN

Marc Reynebeau

'Protest?

Van alle tijden‌ '

Marc Reynebeau

De laatste maanden stonden in het teken van protest. De zogenaamde 'gele hesjes' brachten ongenoegen van onderuit op straat, en de voor maatregelen tegen de klimaatopwarming betogende scholieren maakten Vlaanderen zelfs tot een trendsetter wat protest betreft.

Wat is er aan de hand, en hoe moeten we dit historisch situeren? Wij vroegen het aan Marc Reynebeau, historicus, auteur en journalist bij De Standaard.

Meneer Reynebeau, hoe moeten we het huidige straatprotest zien binnen de traditie van betogingen en protest?

Zijn er verschillen met eerdere golven, of sluit het eerder aan bij de bestaande traditie?

Marc Reynebeau: "We moeten kijken

hoe het sociaal protest ontstaat en hoe er door het bestaande systeem mee wordt omgegaan. Het protest van de gele hesjes wijst op ongenoegen dat zich heeft opgebouwd en genegeerd werd. In Le Monde Diplomatique van januari werd een dossier gewijd aan de gele hesjes en men had het over een prerevolutionaire sfeer. De gevestigde instituties hebben het 8 STANDPUNTEN

protest duidelijk niet zien aankomen en hebben er geen context voor gegeven. Als een beweging legitiem ongenoegen kan organiseren, dan bezorgt ze het heersende systeem een probleem.

Er is zeker een analogie met eerdere golven van protest. De bekende historicus Jan Dhondt beweerde dat alle grote veranderingen in het Belgische politieke systeem niet via het parlement maar onder druk van de straat tot stand zijn gekomen.

Vaak blijkt de geĂŻnstitutionaliseerde macht in tijden van protest niet tijdig in staat te capteren wat er aan de hand is. Een klassiek voorbeeld is hoe het algemeen

enkelvoudig stemrecht is ingevoerd. Aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog was een katholieke regering aan de macht, die de strijd voor dat algemeen enkelvoudig stemrecht niet bepaald genegen was. We zien hoe iemand als Émile Francqui, directeur van de Generale Maatschappij, de legitimiteit van deze eisen inziet en in het geheim het protest steunt. Na de Eerste Wereldoorlog wordt het algemeen enkelvoudig stemrecht dan onder druk van de omstandigheden zonder grondwetsherziening ingevoerd. Ook de staking in 1936 voor arbeidsduurvermindering en betaald verlof haalde haar slag thuis, en recenter was er de nasleep van de affaire Dutroux en de Witte Mars van 1996. Dat ongenoegen is dan o.a. door een optreden van de koning getemperd, en resulteerde in de politiehervorming, de oprichting van Child Focus..."

Zijn er in de geschiedenis cesuren, momenten die het aanschijn van protest veranderd hebben?

liberalen zich in de 19de eeuw tot het protestantisme bekeerd.

Bij ons zijn er uitlaatkleppen voor sociaal ongenoegen. Stakingen zijn legaal, men riskeert zijn toekomst niet als men er aan deelneemt. Buiten die structuren is het veel moeilijker. De klimaatspijbelaars wisten bv. duidelijk niet goed wat ze konden verwachten toen ze de eerste keer in het Centraal Station in Brussel aankwamen. De politie heeft als het ware de eerste betoging moeten organiseren.

Voor sociaal protest moeten nu eenmaal voorzieningen getroffen worden. Het risico bestaat dat door de steun van het systeem protest doodgeknuffeld wordt. Maar het is een tweesnijdend zwaard. Het valt moeilijk te onderschatten hoe moeilijk het is om buiten de bestaande structuren te protesteren. Dat vraagt moed, je kunt er je plaats in de maatschappij mee verliezen.

En dat geldt voor alle zijden van het politieke spectrum, mutatis mutandis ook voor een Dries Van Langenhove."

ID MARC REYNEBEAU (Albertstad (Belgisch-Congo), 6 mei 1956) is een Belgisch journalist, columnist en historicus. Hij was verbonden aan het weekblad Knack, en vervolgens redacteur Weekendbijlagen bij de krant De Standaard. Naast columns schrijft hij ook boeken en essays.

"In onze geschiedenis vinden we tal van voorbeelden terug van sociaal protest.

De periode van de Guldensporenslag is er een voorbeeld van, toen diverse sociale groepen streden om meer invloed.

Een interessant voorbeeld zijn de lokale opstanden in Zuid-West-Vlaanderen die zich achter de omstreden keizer Jozef II schaarden. Zijn hervormingen tastten de almacht van de grote abdijen aan, en de boeren in die streek vinden dat ze meer te verwachten hadden van de keizer dan van het nieuwe regime met de Brabantse Revolutie. Protest gaat ver terug en is divers. Ook de reformatie was een soort emancipatiebeweging, waarbij de republikeinse gedachte postvatte.

Het Geuzenboek van Louis Paul Boon behandelt dit thema. Die link met het protestantisme bleek trouwens hardnekkig.

Zo hebben nogal wat progressieve

Technische ontwikkelingen zorgen ook niet per definitie voor omwentelingen op het vlak van sociaal protest. Via een uitgebreid spoorwegennet hield men in de 19de eeuw in Vlaanderen de arbeiders verspreid over het platteland. Zo zijn er nooit grote arbeidersconcentraties ontstaan in de steden. Dit vormde een sociaal vertragende factor. Émile Vandervelde heeft nog geprobeerd via pendelaars in de trein de arbeiders op het platteland socialist te

Als een beweging legitiem ongenoegen kan organiseren, dan bezorgt ze het heersende systeem een probleem

Zijn er technische ontwikkelingen of sociale veranderingen die de aard van het protest doorheen de geschiedenis veranderd hebben?

Denken we maar aan de opkomst van de steden, waardoor gemakkelijker kon gemobiliseerd worden, of de uitvinding van de boekdrukkunst, die ook het verspreiden van bv. pamfletten mogelijk maakte.

"Zoiets speelt een rol, maar er moeten wel voldoende mensen kunnen lezen vooraleer bv. pamfletten hun invloed kunnen hebben. Pamfletten werden in de achttiende en negentiende eeuw vaak in de vorm van tweespraak opgesteld. Ze werden dan voorgelezen, waarbij afwisselend argumenten en tegenargumenten aan bod kwamen. Het was een krachtig middel, we vinden er in de jaren 1780 de eerste vorm van Belgische natiegevoelens in terug.

9 STANDPUNTEN

Bij boeren indertijd was hun mentale universum beperkt tot de ruimte die ze letterlijk konden zien. Vandaag heffen sociale media allerlei grenzen op. Het is veel gemakkelijker om een groep gelijkgezinden te vinden, we zien fenomenen als flashmobs. Communicatie gaat veel sneller, concepten als sociale klasse spelen daarbij amper een rol. Het risico daarbij is misleiding, getrol, fake news. Je kunt ingaan op uitnodigingen of niet, het is ook allemaal vrijblijvender en creëert illusies. Soms daagt amper iemand op bij dergelijke oproepen.

maken, maar socialisme op het platteland is tot de late 20ste eeuw nooit van de grond gekomen.

De belangrijkste factor bij protest is dat macht na een tijdje een soort continuüm vormt. De fundamentele uitgangspunten worden niet meer in vraag gesteld, grieven worden niet meer gehoord. Dat zien we nu bij het neoliberale systeem. Er ontstaat een soort inertie. Ongenoegen bouwt zich op, en dan krijg je op een bepaald moment een breuk. Ook nu maakt het bestaande systeem slachtoffers. Het is vrij egalitair, maar op staatskosten via inkomsten vooral uit arbeid, niet uit vermogens. Vrij egalitair qua inkomens, maar niet qua vermogens. Er is een onderlaag, we zien stijgende armoedecijfers, meer mensen die hun toevlucht moeten nemen tot voedselbanken, mensen die jobs moeten

combineren. Het systeem kan niet onveranderd blijven doorgaan.

onwetendheid ter goeder trouw van de groepen aan de macht.

Een interessant historisch voorbeeld is het revolutiejaar 1848. In februari kwam de julimonarchie ten val in Frankrijk. De revolutie sloeg over naar andere landen en in Brussel heerste paniek. De koning bood aan te vertrekken, het stemrecht werd uitgebreid, het dagbladzegel afgeschaft, ambtenaren mochten niet langer in het parlement zetelen. Uit schrik voor onlusten werd in Gent zelfs carnaval verboden. Uiteindelijk werd een legertje revolutionairen bij Risquons-Tout aan de grens met Frankrijk tegengehouden, waarbij wel een aantal doden zijn gevallen. Eenzelfde paniek zien we na de Eerste Wereldoorlog, tot in de voege jaren 1920. Diplomaten signaleerden dat er in Duitsland een leger van activisten en bolsjevieken in de maak was dat naar België zou oprukken, terwijl zo'n leger nooit heeft bestaan. Nog in 1920 beweerde premier Carton de Wiart dat er een revolutie in de maak was. Het toont aan dat men binnen bepaalde geprivilegieerde groepen geen idee had van wat leefde onder de bevolking."

Het klimaat vormt een urgentie die niet te zien is in het beleid. Het beleid daaromtrent is niet consequent. De gele hesjes zijn een apolitieke beweging waar extreemlinks en -rechts hun kar proberen aan te hangen. Er wordt over hen gezegd dat ze anti groen zijn, dat ze tegen accijnzen zijn, maar eigenlijk weten we niet goed wat hun eisen zijn.

Wat is hun programma, hun structuur, wie zijn hun woordvoerders? Het protest is in elk geval wel een symptoom van de asociale manier waarop aan klimaatbeleid wordt gedaan. In Frankrijk, met zijn dunbevolkte platteland, is er dan nog een andere realiteit dan in Vlaanderen.

Maar ook bij ons zijn er hoge accijnzen en worden tegelijkertijd elektrische auto's gesubsidieerd. Het zijn maatregelen die vooral de hogere middenklasse ten goede komen, zoals ook subsidies voor de renovatie van woningen of

Mensen willen gehoord worden, ze willen dat er rekening gehouden wordt met hun belangen.

Mensen kunnen op straat komen voor meer middelen, gaande van broodrellen wegens hongersnood tot stakingen voor meer loon. Ook kan men protesteren voor meer inspraak, zoals uitbreiding van het stemrecht.

Opkomen voor het klimaat lijkt nog tot een andere categorie te behoren.

Kan men protest indelen naargelang de eisen?

"Meestal gaat het over representatie.

Mensen willen gehoord worden, ze willen dat er rekening gehouden wordt met hun belangen. Iedere mens streeft naar erkenning, ook in sociale betekenis, en wil zich gerepresenteerd zien in het machtssysteem. Men wenst dat daar rekening mee gehouden wordt, meestal collectief. Eigenlijk zijn dat heel redelijke eisen, het willen aanwezig zijn, vertegenwoordigd zijn in de macht.

De continuïteit van de macht negeert deze wensen of merkt ze zelfs niet op.

We kunnen soms spreken van een soort

belangrijke historische input zijn. In elk geval zal klimaatbeleid sociaal moeten zijn of het zal niet zijn.

De gele hesjes brengen legitieme eisen naar boven, van mensen wier stem niet gehoord werd. Maar het accapareren zal verder gaan, ze zullen zwart of rood worden. Het geweld heeft hen wel sympathie gekost, ze werden geïnfiltreerd door 'casseurs'. Het geweld wijst ook op de wanhoop van die mensen, in Frankrijk is het bekladden van de Arc de Triomphe toch een doodzonde.

Hun acties hebben de elite schrik aangejaagd, Macron heeft toegevingen gedaan en ook in België zijn de accijnzen op benzine en diesel niet verhoogd. Het tekent de angst.

Wat de politieke vertaling betreft, de voornaamste tendens is toch het einde van de grote partijen, met name de klassieke centrumpartijen. Het interessante daaraan is dat dit ook een emancipatorisch aspect heeft. Kiezers beslissen meer zelf, en zijn niet automatisch trouw aan een partij.

Zeker in landen zonder meerderheidsstelsel wordt het politieke landschap steeds meer opgedeeld. Het wantrouwen tegenover de gevestigde partijen groeit ook. In Frankrijk werd Macron president, maar ontsnapte men maar nipt aan een keuze tussen Fillon en Le Pen. Bij een keuze tussen het harde neoliberale beleid waar Fillon voor stond en dmaatregelen zoals een lagere pensioenleeftijd van Le Pen mag het niet verbazen dat wie tot de onderklasse behoort voor de tweede optie kiest. De versplintering van het politieke landschap biedt op zich geen oplossing voor het probleem van de representatie van sociaal ongenoegen. En werkgeversorganisatie moeten oppassen met oproepen voor nog meer austeriteit. Het zorgt voor steeds meer ongenoegen. Jan Dhondt vroeg het indertijd al: 'Hou rekening met de mensen.'"

De gele hesjes brengen legitieme eisen naar boven, van mensen wier stem niet gehoord werd

zonnepanelen, maar niet de onderklasse.

Zolang de groep die profiteert groot genoeg is kan men het zich nog permitteren de rest te verwaarlozen. Maar die onderklasse groet, en knaagt aan de middenklasse.

Dat het protest groeit is reeds langer merkbaar. Zo valt de fundamentele kritiek van het ACV op deze regering op. Er worden voordelen uitgedeeld aan mensen die al werken, en detectives afgestuurd op leefloners. Er is bovendien het discours dat wanneer je pech hebt in het leven, het je eigen schuld is. Het ongenoegen over dat alles groeit."

Kan dit protest zich vertalen in nieuwe succesvolle politieke bewegingen?

"De gele hesjes zie ik na verloop van tijd verdwijnen. Ze missen leiders, een programma. Maar ze hebben een probleem gesignaleerd, en dat zal hun 1 0 STANDPUNTEN

Meneer Reynebeau, wij danken u voor dit gesprek.

INTERVIEW: NICO PATTYN

Bijzondere Burgers

Leen Van Waes Leen, je was medeorganisator van de klimaatmars, Claim the Climate.

Wat was je reactie wanneer België als één van de weinig landen tegen het Europees voorstel stemde rond de klimaatdoelstellingen?

“Om mede te zorgen voor o.a. de mobilisatie van de mars, was ik enkele maanden in dienst bij 11.11.11., dat lid is van de klimaatcoalitie, coördinator van Claim the Climate. Na het vele werk en de historische opkomst, was de klap des te groter te moeten vernemen dat België, naast Tsjechië, als enige land tegen de nieuwe Europese richtlijn rond energiebesparing stemde. Het was een verschrikkelijk pijnlijk moment voor velen.

Persoonlijk heb ik deze verontwaardigde gevoelens zo snel mogelijk getransformeerd en startte ik o.a. samen met Farah LaPorte en Maria Lucia Cruz Correia ‘Feeding Hope’, geïnspireerd op de borstvoedingsactie in Polen ( vgl.Cecylia Malik, pag. 18). Pacifistisch verzet is een ongelooflijk sterk wapen. “

© Bas Bogaert

Ben je reeds langs bezig met actie’s?

Hoe is activisme voor jou begonnen?

“Ik zie mezelf eerder als een geëngageerde burger die bijdraagt tot een betere wereld dan een activiste. Gelijkheid, rechtvaardigheid, het streven naar vrede en verbinding zijn zaken die ik hoog acht sinds mijn jonge tienerjaren. Wil je komen tot een betere wereld moet dit alles in balans zijn. Het proberen toe passen op grotere schaal, is iets waar ik pas later mee begon, eigenlijk pas ten volle nadat ik ernstig ziek werd en mijn leven even kort bedreigd was. Na m’n herstel probeer ik mijn vaardigheden bewust zo maximaal en efficient te benutten om de grootste impact te hebben, zo weinig mogelijk tijd te verliezen en er ook nog voldoende te zijn voor mijn gezin.”

Waarin verschilt burgerprotest vandaag tegenover vroeger? Welke vorm moet burgerprotest vandaag aannemen?

“De digitale technologie zorgt er ongetwijfeld voor dat burgerprotesten op een snellere, effciëntere manier georganiseerd worden. Maar deze technologische benefits hebben ook een ‘counterpoint’ op vlak van privacy, monitoring, trolling, etc. Dat zijn zaken waar iedereen alert moet voor zijn, 1 1 STANDPUNTEN

zeker ook burgerbewegingen. De nieuwe technologie leent zich dan wel weer uitstekend om globale bewegingen op te starten, iets wat we hopelijk in de toekomst steeds meer zullen zien. Globale problemen hebben immers een globale oplossing nodig. Op één of andere manier begrijpen de jongeren dit beter dan wij, misschien juist omdat ze al die sociale media zo goed onder de knie hebben. Een Greta Thunberg die maanden geleden opriep tot een wereldwijde klimaatstaking en daar – op 15 maart – ook zal in slagen.

Fantastisch vind ik dit.”

Wat drijft je? Wat is voor jou ‘de druppel’ om over te gaan tot actie?

Wanneer denk je “nu moet ik iets doen”?

“Het polariserende debat dat vandaag gevoerd wordt door politici en extra gevoed wordt door de media is heel gevaarlijk. Ik zou zo graag de focus wat meer zien op de ‘de mens an sich’, op humaniteit, gelijkheid en mensenrechten.

Dat hier acties en protesten bij horen is jammer genoeg de huidige realiteit. Onze (Europese) democratie staat onder de druk, dus het is echt van groot belang dat burgers de macht gebruiken die ze hebben.

We kunnen als burger veel meer dan we denken. Zelf probeer ik op verschillende

fronten tegelijk actief te zijn door een meer adviserende rol in te nemen, i.p.v. actieve rol als organisator, zodat ik mijn tijd maximaal kan benutten.”

Hoe verklaar je dat sommigen eerder passief verontwaardigd blijven, soms onverschillig zijn, en anderen overgaan tot actie?

“De vele informatie die ons overspoelt, zorgt bij vele mensen voor een soort van verlamming, denk ik. Daarnaast zijn er natuurlijk ook individuele en culturele verschillen die ervoor zorgen of iemand al dan niet tot actie overgaat. Ook de persoonlijke draagkracht van mensen speelt een rol. Niet iedereen heeft energie om zelf acties te organiseren. Angela Davis spreekt van een ‘radical (collective) selfcare’ dat in feite hand in hand moet gaan met activisme, wil je echte verandering teweeg brengen. Ik geloof hier heel sterk in. Indien je dit niet voldoende doet, geraak je al snel de pedalen kwijt.”

Je was ook mede-organisator van de voettocht ’Civil March for Aleppo’, een actie genomineerd voor de Nobelprijs van de vrede. 4000 burgers uit 62 verschillende landen stapten van Berlijn naar Aleppo. Hoe begin je aan zoiets? Welke gevolgen heeft dit voor jou op persoonlijk vlak en in je dagelijks leven?

“Ik geloof niet dat er ooit nog iets op mijn weg zal komen dat zo complex was als dat. Op werkelijk alle vlak was het iedere dag opnieuw weer een uitdaging.

Er kwam zo veel bij kijken: vergunningen aanvragen in alle landen, slaapplaats regelen, persberichten schrijven en vertalen, sociale media updaten, zorgen dat de mars niet werd gekaapt,enz. Ik ontfermde me vooral over het bedenken van een strategie die ervoor zorgde dat het team ‘on the ground’ in contact stond met het ‘internationaal coördinatie (online) team’, dat in contact stond met alle ‘locale teams’ uit alle 8 verschillende landen die de mars doorkruiste. Deze zorgden op hun beurt dan weer voor gratis slaapplaats, politievergunningen, aanschrijven van lokale pers etc. Maar vooraleer deze strategie geïmplementeerd werd, waren we drie maanden verder.

Omdat de actie tot stand gekomen is ‘in the heat of the moment’ hadden we amper drie weken de tijd om alles voor te bereiden. Als je weet dat de mars acht maand geduurd heeft, was dat natuurlijk totaal niet realistisch. Daarnaast verloren

we veel energie in crisimanagement.

Online regende het haatberichten tegen ons en verschillende groepen probeerden op diverse manieren een stokje in de wielen steken. We werden in verschillende politieke hoeken geduwd werden, terwijl dat juist was waar we niet voor stonden.

We hebben het geopolitieke conflict aan de lijve ondervonden. ‘On the ground’ was de mars een ‘Big brother’ situatie terwijl we in gaten werden gehouden door de ‘real Big Brother’. Dat we genomineerd werden voor de Nobelprijs was een mooie erkenning. Hoewel er vele andere Syrische organisaties zijn die deze prijs veel meer verdienen. Maar de nominatie op zich kan wel een bron van inspiratie zijn voor het opzetten van andere burgerbewegingen.”

Tijdens de actie’s ben je omringd door gelijkgezinden en positieve energie.

Hoe voel je je wanneer een dergelijke actie is afgelopen en het dagelijks leven (en sleur) terug op gang komt?

“Sinds mijn organisatie bij de Civil March for Aleppo word ik regelmatig gecontacteerd door (opstartende) burgerbewegingen of organisaties om mee te denken over de strategie, het bepalen van een visie, uitstippelen van communicatielijnen etc. Dat zorgt ervoor dat ik vaak met verschillende projecten en campagnes terzelfdertijd bezig ben en me m.a.w. niet snel verveel. Daarnaast heb ik een creatieve ziel die graag gevoed word, wat er meteen voor zorgt dat ‘de sleur’ mijn dagelijks leven eigenlijk nog nooit echt is binnenglipt. Misschien verzet ik me er – onbewust – wel tegen...”

Wat draag je mee uit je actie’s? Wat voed je om door te gaan en verder te doen?

“De geschiedenis leer ons dat grote maatschappelijke veranderingen vaak aan burgerprotest zijn voorafgegaan en dat nieuwe ideeën de wereld wel degelijk veranderen. Het is van groot belang te geloven in wat op het eerste zicht soms onmogelijk lijkt te zijn. Dus blijven dromen is de boodschap. En vooral 'live as big as your dreams’.”

INTERVIEW: SARAH MISTIAEN

1 2 STANDPUNTEN

Nils Luyten Burger met zin!

Waar officiële instanties te kort schieten in het asiel en integratiebeleid treden vrijwilligers en vzw’s op de voorgrond om in te springen. Over opvang, voedselbedeling e.d. zijn reeds bladzijden volgeschreven, maar er zijn veel vrijwilligers die, met grote inzet, hun bijdrage leveren op minder gekende domeinen.

Eén van hen is Nils Luyten.

Nils werkt in Brussel bij ORBIT vzw waar hij o.a. het project “Woning gezocht, Buren gevonden” leidt, een project voor het vinden van woningen voor erkende vluchtelingen.

Hij deed veel ervaring op tijdens zijn stage in het VN-vluchtelingen agentschap en als vrijwilliger bij Hand in Hand. In zijn vrije tijd coacht hij LGBT (Lesbian, Gay, Bisexual en Transgender) asielzoekers bij hun asielaanvraag en integratie.

Het begon allemaal toen hij in contact kwam met een Afghaanse jongen die asielzoeker was en in het asielcentrum te Sijsele verbleef. De Afghaanse vluchteling wist niet dat hij op basis van zijn seksualiteit asiel kon aanvragen omdat in Afghanistan de LGBT-gemeenschap vervolgd wordt. De conventie voor vluchtelingen, die België ondertekend heeft, stelt duidelijk dat wie persoonlijk vervolgd wordt en geen bescherming kan krijgen van de overheid, recht heeft op

asiel. In België worden deze asielaanvragen uit Afghanistan echter niet prioritair behandeld zodat het vaak één tot twee jaar duurt alvorens een asielinterview plaatsvindt. Nils helpt hen met het samenstellen en documenteren van hun asielaanvraag en zoekt ook een pro deo advocaat. Asielzoekers moeten kunnen aantonen dat ze in hun thuisland deel uitmaken van de LGBT-gemeenschap en dat ze daarvoor vervolgd worden. Hun verhaal moet bovendien geloofwaardig overkomen. Hier knelt echter het schoentje. Omdat velen hun overheid niet vertrouwen, staan ze ook hier wantrouwig tegenover de overheid en durven ze niet open over hun seksualiteit spreken.

Tevens worden ze in een asielcentrum geplaatst bij andere vluchtelingen uit hun regio waardoor ze zich ook daar niet veilig voelen. Aparte asielcentra zijn hier evenwel niet de oplossing maar er is wel een systeem van lokale opvang dat slechts wordt toegepast voor mensen die veel kans maken op erkenning van hun asielaanvraag. ‘Kwetsbaarheid’ is hierbij een voorwaarde maar HoLeBi’s vallen daar niet onder.

Ook daar steekt Nils een helpende hand uit door deze kwetsbare asielzoekers een aantal dagen per maand bij hem thuis op te vangen. Zij krijgen de toelating om tien dagen per maand elders dan in het asielcentrum te verblijven zodat ze mentaal tot rust komen.

Nils’ taak is het vertrouwen winnen van de asielzoekers en hen overtuigen dat ze tijdens het interview tegenover de ambtenaar voor asiel, open en eerlijk moeten spreken.

Een bijkomend probleem is dat ze vaak gebruik moeten maken van een tolk en als die tolk uit hun gemeenschap afkomstig is, vertrouwen ze die ook niet.

Kunnen bewijzen dat men in het thuisland deel uitmaakt van de LGBT-gemeenschap is zeer moeilijk omdat er niet echt zo een gemeenschap bestaat. Men moet kunnen kan aantonen dat men partners had van hetzelfde geslacht, of dat men hier in België contacten opzocht met de LGBT gemeenschap. De overheid moet uitzoeken hoe de toestand in het thuisland is maar als je zelf kan aantonen, via onderzoeken of blogs, dat je in jouw thuisland vervolgd wordt dan is de kans op goedkeuring van jouw asielaanvraag veel groter.

Als vertrouwenspersoon mag Nils samen met een advocaat aanwezig zijn bij het soms vijf uur durende asielinterview.

Ook al mogen zij niets inbrengen, is

dat een grote steun voor de asielzoeker.

De vertrouwenspersoon en de advocaat kunnen na het interview wel wijzen op onduidelijkheden of opmerkingen geven.

Nils heeft intussen ongeveer vijftien LGBT jongeren uit verschillende landen met succes begeleid. Na de erkenning van de asielaanvraag moeten ze na één maand het asielcentrum verlaten en begint de moeilijke zoektocht naar een woning.

Ook hier zorgt Nils voor hun verdere begeleiding. Zo is hij steeds op zoek naar mensen die graag willen samenhuizen met erkende vluchtelingen, of een vrije kamer in hun woning aan deze doelgroep willen verhuren. Meer informatie hierover kan je vinden op www.woninggezocht.be/ melding .

INTERVIEW: ROBERT HUYGENS

Reis naar Andalusië 3/6 tot 10/6/2019 In de voetsporen van Federico García LORCA met “HAPPY-END” in Almería Deze themareis bevat een aantal elementen die je niet in een doorsnee commerciële reis kan meemaken: - We nemen u mee naar plaatsen die een belangrijke rol hebben gespeeld in het (korte) leven van de ultieme Andalusiër: Federico García LORCA - De filmindustrie ontdekte al vroeg het bijzondere licht in de woestijn van de provincie Almería. We nemen u mee naar beroemde filmsets: Lawrence of Arabia, Exodus, Indiana Jones en die van de spaghetti-westerns van Sergio Leone (zoals “For a Fistful of Dollars more” en “The Good, The Bad & The Ugly”), die zo belangrijk waren in de carrière van Clint Eastwood.

© Guido Declerck

- FLAMENCO: we bezoeken niet alleen de typische tablaos voor toeristen, maar ook authentieke Peñas Flamencas en -festivals.

- Een links en geëngageerd publiek kunnen we laten kennismaken met: het socialistische bolwerk dat Marinaleda is, met zijn volksvergaderingen en de legendarische burgemeester Juan Manuel Sanchez Gordillo + het San Rafael-kerkhof en zijn monument ter ere van de slachtoffers van de burgeroorlog. Dit monUment staat op de plaats waar een paar jaar geleden het grootste massagraf in zuid-Spanje werd blootgelegd + het linkse stadje La Puebla de Cazalla van de broers Francisco en José Maria Moreno Galván.

INFO en INSCHRIJVING daniela.martin@skynet.be 1 3 STANDPUNTEN

Sven T’Jolle Local Empowerment, 2003, courtesy galerie Laurent Godin Paris

Spade by Spade, Sven T' Jolle, 2018

Sinds de jaren negentig werk Sven `t Jolle gestaag aan een oeuvre dat vormexperiment koppelt aan sociale kritiek. Daarbij ontwikkelt hij - vaak met humor of poëzie - een beeldtaal die tegenspreekt. Of tegenspraak blootlegt. De kunstenaar wil een waarheid in beeld brengen die niet zomaar de dominante beelden uit de mainstream media reproduceert, maar integendeel de heersende ‘wijsheid’ over politiek, economie, of kunst, in vraag stelt.

The age of Entilement or Affordable Tooth Extraction, een ruim overzicht van zijn recentere werk. Eind vorig jaar volgde de tentoonstelling People are bad, for the economy bij Station in Melbourne. Momenteel werkt de kunstenaar aan Out of touch (Boze brievenbussen) een project voor Lustwarande dat met Delirious vanaf juni een overzicht toont van internationale sculptuur in het gelijknamige park in Tilburg, Nederland.

Sven ’t Jolle werd in 1966 in Antwerpen geboren waar hij beeldhouwkunst studeerde aan de Koninklijke Academie voor Schone INFO: www.wiels.org - fundamentfoundation.nl Kunsten. Sinds 2010 woont hij in het Australische Melbourne. In 2017 stationgallery.com.au/exhibitions/jolle-2018#3521 presenteerde het Brusselse kunstencentrum Wiels, 1 4 STANDPUNTEN

Het gelach In deze rubriek leggen we nadruk op het positieve in onze kleine en grote wereld.

We brengen enkel goed nieuws met veel zwarte en witte humor, cadeautjes, weggeefacties, twitteroptimisten, facebookclowns en nog veel meer… Heeft u ook heugelijk nieuws te melden, mail dan naar sarah@vermeylenfonds.be want “Optimism is a moral duty!”

Ook dit keer is er weer goed nieuws! We hebben er een nieuw redactielid bij, Judy Vanden Thoren!

Judy Vanden Thoren is een Gentse, startende sociaal onderneemster, aspirant schrijfster, mama van 2 pubers met een groot hart voor grootstedelijke jeugd.

Haar professioneel leven speelde zich tot voor kort af in de sociale sector en het onderwijs. Een grote bezorgdheid over

Burgemeester Brent geeft de voorzittersfakkel door Begin jaren 2000, na de viering van het 50 jarig bestaan van AVF Zelzate, besliste de toenmalige voorzitter Andrea Wolfaert en haar bestuursploeg om de vereniging ‘on hold’ te zetten.

Na een gesprek met sp.a kopstuk Karin Temmerman, nam Brent Meuleman eind 2014 het heft in handen om deze rode cultuurvereniging nieuw leven in te blazen. Gedreven als hij is, ging hij in zijn sp.a vriendenkring op zoek naar enkele enthousiastelingen die samen met hem aan de slag gingen en onmiddellijk een goede werkgroep vormden.

de kloof tussen jongeren enerzijds en hun leerkrachten, begeleiders, opvoeders anderzijds, zette haar ertoe aan met enkele gelijkgezinden VZW Hybried op te richten.

Via de vzw biedt ze vormingen, workshops en coaching aan met als doel bruggen te bouwen en wederzijds begrip te creëren.

Vanuit haar eigen hybride identiteit breekt ze een lans voor het schakelen tussen identiteiten om tot ware verbinding te komen. Ondertussen werkt ze ook aan een boek over hetzelfde thema. Ze vervoegde de redactie van DNG vanuit een diep sociaal engagement.

Voor meer info kijk op de website www.hybried.org

De nieuwe bestuursploeg bracht een bezoek aan de oud – leden om hen op de hoogte te stellen van de heropstart van de vereniging als ook om de komende activiteiten voor te stellen. Op 20 maart 2015 organiseerde AVF Zelzate een eerste activiteit nl. “VERF”, een voorstelling met o.a. Kurt Defrancq en Jean Paul Van Bendegem. Met een volle zaal aanwezigen was dat meteen een schot in de roos. De goede, succesvolle start maakte dat veel nieuwe leden zich aansloten. Jaarlijks slaagt het team erin om een gevarieerd cultuurprogramma aan haar leden aan te bieden.

voorkeursstemmen in onze gemeente en was aan zet om een nieuwe bestuurscoalitie samen te stellen.

Reeds vele jaren staat Brent bekend als dé man in de Zelzaatse politiek die graag naar de inwoners luistert en graag mensen helpt. We hebben altijd geloofd in zijn veelzijdige talenten en dat komt nu wel uit.

In Januari legde Brent Meuleman de eed af als burgervader en maakt hij ons terug trots op Zelzate.

Onze dertigjarige burgemeester is een geboren en getogen Zelzatenaar. Hij groeide op in een warm, socialistisch gezin. Na het behalen van zijn bachelor Engels – Zedenleer, ging hij aan de slag als communicatieambtenaar bij het gemeentebestuur van Zelzate. Daarna gaf hij een aantal jaren Engels en Zedenleer in Zelzate. In zijn vrije tijd bespeelt hij het keyboard bij de coverband G MINOR. Brent Meuleman droeg het voorzitterschap over aan Winnie Van de Weyer. Zij nam voorheen de taak van secretaris op zich en geeft die functie door aan Nathalie Van Laere. Winnie zal zich ten volle engageren om samen met de negen andere bestuursleden (waaronder Brent) in hetzelfde elan verder te werken.

WINNIE VAN DE WEYER Eind 2018 gaf Brent aan dat hij de fakkel van voorzitter van het AVF wilde doorgeven. Zijn beslissing kwam voor niemand onverwacht. Na de gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober 2018, werd al snel duidelijk dat Brent het heel druk zou krijgen. Hij behaalde als lijsttrekker van sp.a de meeste 1 5 HB OE TE KG E L A C H

vraag 5

De recensent In ‘99 extreem korte verhalen voor beginners en gevorderden’ legt Flor Van de Kerckhove zich een zware beperking op; elk verhaal bestaat uit 100 woorden.

Eén uitzondering: verhaal nr. 66 telt slechts 99 woorden. Hij spiegelt zich hierbij aan de term ‘drabble’ uit ‘Monty Python’s Big Red Book’ (1971); een drabble is een gezelschapsspel waarin de winnaar degene is die als eerste een roman schrijft van minstens 100 woorden. Nadien heeft de Birmingham University SF Society zich met academische vanzelfsprekendheid het woord toegëeigend en gedecreteerd dat een drabble altijd uit exact 100 woorden moet bestaan.

Exclusief voor AVF-leden 20 % korting op op deze boeken. Surf naar

www.epo.be/nl/12-boekenportaal bestel het boek en gebruik de kortingscode DNG201901 in je winkelmandje.

DE ONZICHTBARE WOONCRISIS

‘99 extreem korte verhalen’ bestaat alleen als e-book en is gratis. Het boekje bevat verhalen, voorvallen, herinneringen, fantasieën, overwegingen, al dan niet aanleunend tegen filosofie en literatuur.

Ze staan dikwijls in een onderling verband omdat sommige personages terug opduiken. In haar inleiding inventariseert Delfine Lecompte de personages: ‘wulpse garnalenpelsters, duivelse pastoors, ambitieuze forelvissers, sympathieke pulpschrijvers, laakbare nettenbreiers, tirranieke nonnen, neurotische paaldanseressen, naïeve hoefsmeden, bipolaire vissers, sentimentele piraten, sullige boeven, Zweedse hoeren, zenuwachtige toeristen en stuurloze matrozen’; of anders gezegd, mensen zoals u en ik. Om deze boeiende fauna gratis op uw scherm te krijgen moet u mailen naar: florvandekerckhove@telenet.be

De crisis van het Vlaams woonbeleid in cijfers en de realiteit achter deze cijfers.

Maar ook een betoog over hoe we eruit kunnen raken en een menselijker en socialer woonbeleid kunnen voeren.

Van experts tot middenveld, van de Vlaamse Woonraad tot economen en sociologen: al jaren zwaaien ze met cijfers om uit te leggen dat het Vlaams woonbeleid achterhaald is. In De onzichtbare wooncrisis zal u die gegevens ook vinden. Maar Joy Verstichele van het Vlaams Huurdersplatform vertrekt in zijn boek vooral van de realiteit áchter de cijfers.

Referentie: 9789462671515

HOMO ECOLOGICUS

Kunnen wij vriendschap met de Aarde sluiten? In dit essay onderzoekt Eric van der Vet de mogelijkheden om ons toe te wenden naar de Aarde om de verregaande degeneratie van ecologische systemen te stoppen en te werken aan herstel. Hij sluit aan bij moderne filosofen zoals Latour, Manschot en Kunneman die met hun kritiek op het antropocentrisme voor een nieuwe verhouding tot de Aarde en andere levende wezens pleiten.

Eric van der Vet put uit tientallen bronnen uit de wetenschap, onderzoeksjournalistiek en mondiale en Europese politiek.

Hij laat de betekenis zien van duurzaamheidsbewegingen en individuele vernieuwers. Ecologie kan en moet in economie geïntegreerd worden. Dit zal niet zomaar gaan: er is sprake van een heftige strijd tussen economische en ecologische waarden, tussen algemene belangen en deelbelangen.

16 BOEK

In aansluiting op hoopgevende initiatieven heeft de auteur krachtige richtingwijzers voor duurzaam handelen uitgewerkt.

Hierbij stelt hij het realiseren van ecologische waarden centraal in de posities en rollen die wij vervullen op onze weg van Homo Economicus naar Homo Ecologicus.

Referentie: 9789088508608

DAAR KOMEN DE HELMEN

In ‘Daar komen de helmen’ schetst de Rotterdamse kunstenaar M’hamed Abttoy een indringend beeld van de huidige protesten in de Rif, NoordMarokko. De daden van de Marokkaanse veiligheidsdiensten en ordetroepen worden in de cartoons en schilderijen van Abttoy geprojecteerd op de repressie van de Rifopstand van eind jaren vijftig. Deze is in het Riffijnse collectieve geheugen gegrift door het beeld van de iqbbarn, wat letterlijk ‘helmen’ betekent, waarmee de Marokkaanse soldaten aangeduid worden die het gebied toentertijd introkken.

Een beeld dat zich momenteel bij de Hirak-demonstraties wederom opdringt door de grootschalige aanwezigheid van veiligheidsdiensten in de Rif. Referentie: 9789491921544

REBEL POLITIEKE HERINNERINGEN 1869-1938

Angelica Balabanoff (1878-1965) was een van de leidende figuren in de internationale socialistische beweging van voor, tijdens en direct na de Eerste Wereldoorlog. In 1919 werd ze de eerste secretaris van de Derde Communistische Inter­­na­tionale (Kom­intern). Hoewel

Reis 'Brieven uit Spanje': inspirerende culturele schrijfreis

boek

6/5 tot 10/6/2019

ze in de vergetelheid raakte, hoort ze zonder meer thuis in de eredivisie van bekende revolutionaire vrouwen als Rosa Luxemburg, Emma Goldman, Clara Zetkin en Alexandra Kollontaj, met wie allen ze bevriend was.

Balabanoff kwam al vroeg in verzet tegen het milieu van handelaren en grondbezitters in het Oekraïense stadje Chernikov, waar ze opgroeide. In 1897 vertrok ze naar Brussel en ging studeren aan de Université Nouvelle, een instituut dat bekend stond om zijn radicalisme.

In 1900 werd ze lid van de Italiaanse Socialistische Partij. Nadat bij toeval haar talent om grote groepen toe te spreken werd ontdekt, ontwikkelde ze zich al snel tot een van de belangrijkste en populairste sprekers op socialistische massabijeenkomsten.

Met een nawoord van Elsbeth Etty, biografe van de grand old lady van het Nederlandse socialisme Henriëtte Roland Holst, verzorgt het nawoord.

Referentie: 9789082454642

BRILJANTE MAN

Briljante man is een roman waarin de thema’s als kokende lava borrelen. Een greep: racisme, kunst, kunstenaarschap, schrijverschap, maatschappelijke chaos.

Dit alles in een experimentele, hoogst oorspronkelijke stijl – die associatief is, als een lange stream of consciousness.

Briljante man is de derde roman van Michael Tedja (1971).

Referentie: 9789086841660

Het uitwisselen van ervaringen heen en terug. In wandelen door de natuur, in proeven van cultuur en in de dagelijkse schrijfworkshop. En waar kan dat beter dan op een prachtige locatie, Rascafria, op 80 km van Madrid in het hartje van Spanje. Onder de zon, maar net niet te warm want we verblijven te midden van een natuurgebied op 1100 meter hoogte in de bergen.

Met de volgende ingrediënten maken wij een onvergetelijke schrijfreis: zon, rust, streekgerechten, bossen, culturele uitstappen, tapas, dagelijkse wandelingen, schaduwrijke terrasjes, een verfrissend drankje of een heerlijk glas wijn, … en het bezoek van een schrijver en buitenlandcorrespondent voor de VRT en 17 BOEK

NOS Sven Tuytens.

De coach op deze inspirerende schrijfvakantie is Barbara, die ons schrijfvuur zal doen aanwakkeren.

Barbara Callewaert is een multi-potential met een breed interesseveld. Het liefst van al combineert ze haar liefde voor mensen met haar liefde voor creatief denken.

INFO Voor inlichtingen, inschrijvingen en het volledige reisprogramma: barbara.callewaert.pamm@gmail.com of sorayagina@hotmail.com ORGANISATIE VF Nieuwbakkers/Eeklo

Cecylia in een boom “Een heel jaar lang, klom ik elke dag in een boom. In 365 dagen heb ik 365 bomen overwonnen. Elke dag postte ik een foto van ‘Cecylia in een boom' op Facebook. Er kwam heel veel reactie en m’n vriendenkring werd steeds groter. Mijn actie was geïnspireerd door mijn favoriete boek, ‘The Baron in the Trees’ van Italo Calvino.”

CECYLIA MALIK woont en werkt in Krakau. Ze is beeldend kunstenares en activiste.

Haar projecten handelen over thema’s zoals milieu- en sociaal-politieke kwesties, 'burgerrechten voor de stad' en 'sociale sculpturen'. Haar projecten worden ontwikkeld in nauwe samenwerking met wetenschappers en lokale gemeenschappen.

Ze is vooral lokaal actief, in Krakau, haar geboorteplaats, vechtend voor de weinig groene gebieden in de stad.

Ze sloot zich aan bij ‘Save The Rivers Coalition’, om Poolse rivieren in hun natuurlijke ‘wilde’ staat te beschermen en te redden. Ze startte ook twee ecologische campagnes op nationaal niveau: "River Sisters" en "Polish Mothers on the felling", tegen de massale houtkap van bomen.

18

© Cecylia Malik

"POOLSE MOEDERS OP BOOMSTRONKEN" is een informele burgerbeweging die ontstond als een reactie op de massale kap van bomen in Polen als gevolg van ‘de wet van Szyszko’, genoemd naar de Poolse minister van Milieu. De wet staat toe dat elke boom op privéterrein door de eigenaar kan worden gekapt, zelfs als deze 200 jaar oud is. Het gevolg is dat overal in Polen massaal bomen worden gekapt. © Tomasz Wiech

© Piotr Dzivrdzia

De campagne begon met het protest van Cecylia Malik, een maand lang gaf ze haar zes maanden oude zoon Ignacy op verschillende plaatsen in Kraków borstvoeding op gevelde bomen. Ze plaatste de foto's op Facebook om de omvang van het boomkap te laten zien. Andere moeders deden mee aan de campagne. De eerste actie van de groep vond plaats op 3 maart 2017 in Krakau. Foto's gingen viral op het internet en werden verspreid in Poolse en Europese media. Het werd een symbolische actie en soortgelijke protesten volgden in andere steden: moeders met kleine kinderen zochten locaties op om de omvang van de vernietiging van de bomen te tonen en een onmiddellijke wijziging van de wet en het ontslag te eisen van de minister van Milieu Jan Szyszko.

19

Agenda Uitgebreide info over alle activiteiten vindt u op onze website www.vermeylenfonds.be 28/3 " 20U00 REFUGEES FOR REFUGEES

31/3 " 15U00 TOT 17U00 MUZIEKPROJECT - JAMSESSIONS

De eerste doortocht van het project Refugees for Refugees twee jaar geleden, bleek voor heel wat muziekliefhebbers een hoopgevende ontdekking.

Vooral de gesmaakte samenwerking met het opvangcentrum van het Rode Kruis gaf het project een bijzondere meerwaarde. Refugees for Refugees brengt tien virtuoze muzikanten samen, gevlucht uit Syrië, Irak, Afghanistan, Pakistan, Tibet ... die uiteindelijk in België terechtkwamen. Een aantal genoot een muzikale vorming aan gerenommeerde conservatoria langs de zijderoute (Damascus, Bagdad, Aleppo, ... ). Anderen vonden hun artistieke richting binnen de volksmuziek. Hun liederen vertellen over hun tocht, over de landen die ze doorkruisten en de weg die ze aflegden INFO j.ducazu@scarlet.be INKOM €15. MAX 10 deelnemers LOCATIE Stadsschouwburg, Vlamingstraat in Brugge.

ORGANISATIE VF Brugge

Kan muziek ons helpen meer empathisch te zijn? Deze activiteit is in samenwerking met Viva-la-Vida-Eeklo en Linx+.

INFO en INSCHRIJVINGEN fleurfore@ hotmail.com INKOM Gratis. Iedereen welkom met eigen muziekinstrument.

LOCATIE Kerkstraat 45 in Eeklo (ingang naast ABVV kantoor).

ORGANISATIE VF Eeklo- nieuwbakkers

30/03 BUSREIS NAAR KEULEN

INFO Myriam Maes, 0479/710 174 maes_myriam@telenet.be ORGANISATIE VF Oudenburg 31/3 " 16U00 - 19U00 FIRE FEST - VURIGE VERHALEN

Er zit vuur in je cultuur! De winter is voorbij, het licht en de warmte keren terug.

Over de hele wereld vieren mensen dit met feest, lekker eten en…vuur! Vuur verbindt culturen en mensen, in het noorden en het zuiden. Vanaf 16:00 kan je kennis maken met verschillende culturele rituelen & tradities rond vuur. Alles vindt plaats in en rond de magische Sint Baafsabdij...

In de Abdijrefter: 16u00 - Documentaire over vuurtradities in Iran 17u00 - Keynote over licht binnen de Sikhtraditie met Harjinder Singh.

INFO Schrijf online in op fabjen@vermeylenfonds.be LOCATIE Sint-Baafsabdij, Voorhoutkaai, 9000 GENT

19/4, 20/4, 26/4, 27/4 " 10U00 TOT 13U00 ANTWERPEN BEZET/BEVRIJD

Wandel mee en bots op Jodenjagers, de Witte Brigade en Vlaamse SS-ers, de blinde oorlogsburgemeester en aangebrande Vlaamse schrijvers, kaalgeschoren vrouwen en spoorloos verdwenen diamantairs, Albert Einstein en ...Camille Huysmans!

Struikel mee door een bezette & bevrijde stad. 75 jaar geleden al. 1944.

INFO Kies je datum en reserveer je plaats via pvanhoorick@hotmail.com. Betaling ter plaatse.

INKOM 2,5 euro. Voor wie wil aansluitend soep en croque (5 euro) & boottrip op de Schelde (5 euro) LOCATIE afspraak uiterlijk 10.00u voor de ingang van de dierentuin. Einde rond 13.00u aan de kaaien met zich op 'Top Hat', het Amerikaanse kamp.

ORGANISATIE VF Antwerpen 26/4 " 20U00 TOT 22U00 SMITS, MEESTER EN MOLLENAAR

Een scherpe lezing over Smits zoals u hem niet kent. Op verhaal gebracht door Ivo Verheyen, gewezen conservator van het Smitsmuseum en Marianne Verbist, de charmante gastvrouw van het cultuurprogramma 't Walhalla op Radio Mol, die spitante brieven van Smits zal voorlezen.

Deze uitzonderlijke lezing vindt plaats in het originele atelier van Jakob Smits in Achterbos, waar slechts een enkele Mollenaar ooit is binnen geweest.

INFO Inschrijving is absoluut noodzakelijk via chreet.dexters@telenet.be.

LOCATIE Smits atelier in Achterbos.

ORGANISATIE VF Mol

2 0 AGENDA

4/4 " 18U00 ACTUELER DAN VANDAAG - EDDY MERCKX

INFO actuelerdanvandaag@gmail.com INKOM leden 6 euro - niet-leden: 8 euro LOCATIE Goudblommeke in papier, Cellebroersstraat 55 in Brussel ORGANISATIE VF Brussel 3/5 " 12/5 JO CUYPERS

Jo Cuypers (1950) is een veel gelauwerde Kunstenaar-Architect. Zowel zijn ouders als beide grootouders waren Mollenaars.

Nu keert Jo – even – terug naar waar zijn verhaal ooit begon.

INFO chreet.dexters@telenet.be of 0496 50 04 05 LOCATIE exporuimte 't Getouw, Molenhoekstraat 2 in Mol. Open van maandag tem vrijdag van 9 tot 16 uur, en op zaterdag & zondag van 13.30 tot 17 uur ORGANISATIE VF Mol 4/5 " 11U00 TOT 19U00 5/5 " 10U00 TOT 17U00 TOER DE GEUZE

De 12de editie van de Toer de Geuze zal plaatsvinden op zaterdag 4 mei en zondag 5 mei 2019. De openingsuren zijn De volgende brouwerijen en stokerijen zullen hun deuren openen op zaterdag: Boon, De Troch, Lindemans, Oud Beersel, Tilquin, Timmermans alsook het bezoekerscentrum De Lambiek.

Tijdens de Toer de Geuze moet je niet betalen om de deelnemende brouwerijen, stokerijen en het bezoekerscentrum De Lambiek te bezoeken.

INFO tom@Vermeylenfonds.be of jean. trembloy@telenet.be INKOM Gratis LOCATIE Horal, Hoogstraat 2B, 1650 BEERSEL ORGANISATIE VF De maan onder water 10/05 " 19U30

VA IS KONING THEATER MONOLOOG OVER (JONG DEMENTIE DOOR WILLY DE JAEGHERE.

Op een aangrijpende, verrassende en herkenbare manier vertelt Willy het verhaal van Jef. De toeschouwer wordt meegezogen in de wereld van Jef met een lach en een traan.

LOCATIE Zaal Germinal, Velodroomstraat 25, 9940 Evergem INFO gilbert.roegiest@telenet.be of sarah. vanbrabant@hotmail.com INKOM 3€(leden), 5 € (niet-leden) ORGANISATIE VF Evergem en VF Wondelgem 28/5 " 20U00 VAN LUST, SPOT EN ZINNELIJK GENOT

Piet van Hees - lezing: Van lust, spot en zinnelijk genot. Spotten en lachen over huwelijk, overspel en hoorndragers in de late Middeleeuwen. 'Mijn lezing geeft een vergelijking van de leefwijze, zeden en moraal tussen de vroege en late Middeleeuwen.

Die vergelijking maak ik met vroeg- en laatmiddeleeuwse gedichten. Verder laat ik een 100-tal dia's zien over die tijden'.

INFO chreet.dexters@telenet.be LOCATIE Volkshuis, Rozenberg 115 in Mol. ORGANISATIE VF Mol

29/5 " 19H LAS MAMAS BELGAS. LEZING VRT BUITENLANDCORRESPONDENT SVEN TUYTENS

Vermeylenfonds-Eeklo organiseert vanaf mei een reeks ontmoetingen die stil staan bij de (vergeten) Spaanse Burgeroorlog met zijn verstrekkende gevolgen van het conflict in de rest van Europa. Hij zal praten over zijn boek “las mamás belgas” uitgegeven bij Lannoo, over een groep jonge vrijwillige verpleegsters uit Vlaanderen en Nederland die tijdens de Spaanse Burgeroorlog in een republikeins oorlogshospitaal gingen werken. In 1939 keerden zij terug naar België waar sommigen het verzet vervoegden. Ze betaalden allen een bijzonder hoge prijs voor hun inzet. Tijdens de boekvoorstelling krijgen we ook een van zijn korte documentaires (26 minuten) te zien over de Spaanse Burgeroorlog. Nadien is er ruimte voor debat en we sluiten de avond af met een wijn en tapas.

INFO www.facebook.com/Vermeylenfonds.eeklo/ of www.vermeylenfonds.be.

Reserveren via sorayagina@hotmail.com of marc.de.coninck1@gmail.com LOCATIE auditorium Bibliotheek Eeklo, Molenstraat 36, 9900 Eeklo 3/6 TOT 10/6 " REIS NAAR ANDALUSIA IN DE VOETSPOREN VAN FEDERICO GARCÍA LORCA MET “HAPPY-END” IN ALMERÍA

Deze themareis bevat een aantal elementen die je niet in een doorsnee commerciële reis kan meemaken. We nemen u mee naar plaatsen die een belangrijke rol hebben gespeeld in het (korte) leven van de ultieme Andalusiër: Federico García LORCA INFO en INSCHRIJVINGEN daniela. martin@skynet.be

nikolai lugansky’s R ACHM ANINOV

© MARCO BORGGREVE

2 1 AGENDA

26/7 " 14U00 BOB DE MOOR - STRIPAUTEUR

AFSCHEID VAN VOORZITTER ARMAND SERMON

Bestuurslid Walter Lembrecht stelt ons zijn tentoonstelling over Bob De Moor voor en geeft ons ondertussen zijn deskundige uitleg. Vlaams striptekenaar die vooral bekend is als medewerker aan Hergés strip Kuifje en voor zijn reeksen Meester Mus, Barelli en Cori, de scheepsjongen.

INFO Myriam Maes, 0479/710 174 maes_myriam@telenet.be LOCATIE Bibliotheek van Oudenburg, Weststraat 24, Oudenburg ORGANISATIE VF Oudenburg

We nemen vandaag afscheid van Armand Sermon als voorzitter van de Vermeylenkring Kortrijk. Hij slaagde erin om de kring in enkele jaren om te vormen tot een van de meest bloeiende afdelingen.

Armand is een gedreven organisator en laat niets aan het toeval over. Daarenboven heeft hij een heel breed netwerk , getuige ook de grote opkomst vandaag, dat hij graag inzet voor het Vermeylenfonds. Niet slecht voor een zelfverklaarde anarchist Dat is niet toevallig, Armand werd geboren in Halle in een socialistisch nest. Zijn vader wou hem eerst Sergei heten maar de tijdsgeest was daar net na de oorlog niet rijp voor.

Het werd dus Armand wat zoveel betekent als Krijger, legeraanvoerder, soldaat van de mensen. Zijn bestuur moet ik niet uitleggen wat dat betekent. Hij strijd hard voor de idealen van het fonds.

Maar Armand, zonder d Arman, is een Perzische naam en duidt op de hoop en het verlangen die Armand koestert voor een betere meet humanistische wereld.

En ten slotte, Sergei Sermon, die initialen moest je gelukkig nooit gebruiken. Maar Sergei zou dienaar betekenen, Armand ten dienste van onze vereniging en de doelstellingen. Maar ook ten dienste van zijn gezin. In hoeverre hij ook dienaar is thuis moet u straks aan Rita vragen maar als ik u zeg dat Rita ‘parel’ betekent, dan weet u genoeg. Want Armand en Rita dachten niet alleen aan de geest maar ook aan het lichaam. In bijna geen enkele andere afdeling wordt het bourgondische zo mooi en lekker vormgegeven. In Antwerpen kennen ze er niets van.

Verslag

2 2 VERSLAG

Als blijk van onze dankbaarheid schenken we u een werkje van Colin Waeghe, u welbekend. Het komt uit de series ‘escaping the scenes’ en zoals u ziet ontsnapt de inkt letterlijk het werk. Meteen ook onze dankbaarheid voor het feit dat uw ontsnapping perfect is voorbereid met de opvolger Linda Denys als nieuwe voorzitter. Onze vriend Armand, we zien je graag nog veel!

NIEUWE VOORZITTER LINDA DENYS

Met pijn in het hart hebben we op 22.12.2019 de afzwaai en huldiging van Armand Sermon als voorzitter (blijft weliswaar nog bestuurslid) en de huldiging van de nieuwe voorzitter Linda Denys, die ook zeer actief en gedreven is in de Vermeylenkring gevierd.

LEZING DIVERSITEIT, MIGRATIE EN VEILIGHEID

Voorzitter Tarik Fraihi gaf een lezing over het thema ‘Diversiteit, migratie en veiligheid’. De organisatie was in handen van Vermeylenfonds Brugge en Vormingplus Brugge in het kader van de actie ‘Allemaalmensen Brugge’. Vertrekkend vanuit zijn eigen levensverhaal benadrukte Tarik het belang van verbondenheid. Hij beklemtoonde tevens het belang van taal als middel tot samenhorigheid en wederzijds begrip. Hij belichtte verder de gevaren van extreemrechts, extreemlinks en het moslimfundamentalisme. Een samenleving kan maar echt functioneren als alle ‘spelers’ rekening houden met de spelregels: de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en de basisregels van de democratie.

Ook in Kortrijk gaf Tarik een intense lezing over taal als instrument om kennis op

te doen en om een identiteit op te bouwen, om te zoeken naar je plaats in de wereld: allochtoon, wat houdt dat eigenlijk in? Taal als instrument om te discrimineren en om pijn te doen... Met taal en symboliek creëer je de wereld. Welke kant we er nu mee omgaan - terugkeer naar tribale geslotenheid of het open Vlaanderen dat we vroeger waren - die strijd is nog niet geleverd.

© Robert Huygens

© Marc De Coninck

TALKING DINNER

JONGEREN EN HET KLIMAATBELEID

Samen koken met Kalifa aan een heerlijke Senegalese maaltijd met Afrikaanse muziek en sfeer, dat was weer een geslaagde Talking Dinner!

Duizenden jongeren spijbelen elke donderdag om de Belgische politici duidelijk te maken dat zij een ambitieuzer klimaatbeleid willen om hun toekomst te verzekeren. Robert Huygens ging naar Brussel en maakte een fotoverslag.

© Robert Huygens

2 3 VERSLAG

bv Eric

© Etienne Chalmet

Goeman

¬ protestzanger, actievoerder en zo veel meer …

Ruim vijftig jaar staat Eric Goeman op de barricaden van het burgerprotest. Geboren en opgegroeid in een arbeiderswijk van Gent kwam hij al op vrij jonge leeftijd in de ban van de protestzangers waarvan vooral Jimi Hendrix zijn idool was.

Hij stichtte enkele rockgroepjes waarvoor hij de teksten schreef en die hij als zanger ook bracht. Op optredens van De Vieze Gasten, het theatergezelschap De Mannen van de Dam en de linkse rockgroep Bots verzorgde hij de boekenstand met linkse literatuur. Hij was betrokken bij de acties voor de legalisering van abortus, was medeorganisator van de eerste vrouwendag, overplakte in racistische Gentse cafés de uithangbordjes ‘Interdit aux étrangers’ met ‘interdit aux racistes’. Eric was ook hoofdredacteur van het linkse Gentse tijdschrift ‘Metro’ en dat kostte hem bijna het leven nadat twee brandbommen zijn redactielokaal vernietigden.

Al bijna dertig jaar modereert hij op de Gentse Feesten debatten. Hij is sinds 1992 voorzitter van de jury voor de prijs van de democratie… en zo zou ik nog een tijdje kunnen doorgaan. Nog steeds is hij betrokken bij allerlei acties zoals ook die rond het klimaat. Dit protest staat momenteel erg in de belangstelling. Men zou bijna vergeten dat het burgerprotest zo oud is als de democratie. Wie herinnert zich nog het jongerenprotest van de Indignados in Madrid, de verontwaardigden, die uitdijde over diverse landen in Europa?

In New York was er gelijktijdig de actie Occupy Wall Street.

Een nagenoeg wereldwijd verzet tegen het neoliberalisme met als orgelpunt de internationale actiedag op 15 oktober 2011.

Dat protest lijkt helemaal in het niets verdwenen te zijn of toch niet?

“Over de hele wereld zijn er voortdurend protestbewegingen maar helaas hoort of leest men daar nauwelijks over. Onlangs was er in Californië een grote onderwijsstaking waaraan honderdduizenden leerkrachten deelnamen. Heb je over deze acties iets gelezen in de pers? Overal in de wereld zijn er protestacties bezig over zeer uiteenlopende thema’s. Er is dus wereldwijd een grote ontevredenheid. Volgens mij is de verkiezing van Donald Trump als president van de VS een uiting van die ontevredenheid. Ook de acties van de gele hesjes moet men vanuit dit perspectief bekijken. Door het neoliberaal beleid van de laatste jaren vrezen grote groepen van de huidige middenklasse in de armoede te belanden. De sociale mobiliteit naar boven, naar een hogere klasse wordt steeds moeilijker zo niet onmogelijk. Die fenomenen hebben voor gevolg dat steeds meer mensen zich afkeren van de traditionele partijen en kiezen voor het populisme. In het huidige neokapitalistische stelsel heeft het kapitaal immers de totale vrijheid verworven en de overheid buiten spel gezet. Daardoor kunnen de nationale staten geen degelijk sociaal beleid meer voeren en wordt de verzorgingsstaat afgebouwd. Vooral de zwaksten in onze samenleving zijn daarvan de grootste slachtoffers. Kijk maar naar de kinderarmoede die niet opgelost geraakt. De nationale staten ontpoppen zich steeds meer als belastingparadijzen, ook België aangezien er hier geen vermogensbelasting is. De baas van Auchan bv woont niet in Parijs of elders in Frankrijk maar in België om de vermogensbelasting in Frankrijk te ontvluchten. Die is trouwens onlangs afgeschaft.”

Rond de eeuwwisseling werd in Frankrijk Attac opgericht, Association pour la Taxation des Transactions pour l'Aide aux Citoyens. Attac wilde de zgn. Tobintaks invoeren. Die taks op financiële transacties was aanvankelijk bedoeld om de economische stabiliteit te vergroten maar Attac wilde de opbrengst van die taks gebruiken voor de financiering van de armoedebestrijding en de herverdeling tussen arme en rijke landen. Attac had afdelingen over de hele wereld. Jij was één van de drijvende krachten van de Vlaamse afdeling. Een aantal belangrijke Europese leiders waren toch gewonnen voor zo’n Tobintaks?

“De actie voor het invoeren van de Tobintaks was inderdaad het speerpunt van Attac en het heeft er inderdaad naar uitgezien dat we onze slag zouden thuishalen. Angela Merkel en - hoe eigenaardig het ook mag klinken - ook Nicolas Sarkozy, toen nog president van Frankrijk, waren het idee van de Tobintaks gunstig gezind. Ik heb ooit een tekst van een speech die Sarkozy gehouden had voor de algemene vergadering van de VN doorgezonden naar een aantal strijdmakkers en iedereen dacht dat het een tekst was van een extreemlinkse groepering. De bankenlobby is er echter in geslaagd om de Tobintaks zo uit te hollen dat onze belangrijkste doelstellingen zoals opnieuw politieke controle krijgen over de economie en de fiscale vrijheid van multinationals en grote vermogens blokkeren, niet meer aan bod kwamen. In feite heeft die actie van Attac rond de Tobintaks na twintig jaar weinig opgebracht. Hij staat dan wel op de agenda van de vakbonden maar of ze daar een strijdpunt gaan van maken is zeer de vraag.”

2 4 BV

Attac is ook een felle tegenstander van de Europese Grondwet.

Was dat ook niet de reden voor de Europese leiders om af te haken?

“Door de Europese Grondwet kunnen de nationale staten in feite geen zelfstandig sociaal beleid meer voeren. Het fiscaal neoliberalisme zit in de Grondwet gebeiteld. Het is vrijwel onmogelijk om bv met een paar landen een vermogensbelasting in te voeren. Daarom was Attac tegen die grondwet die helaas ook door Groen en de sociaaldemocraten is goedgekeurd. Voor mij blijft fiscale herverdeling evenwel een belangrijk strijdpunt. Het belang van die fiscale herverdeling is echter moeilijk uit te leggen omdat dat voor de meeste mensen een vrij abstract gegeven is. Wat de bewoners van de sociale wijken vooral ervaren is dat ze de schaarse middelen die ze zich nog kunnen veroorloven zoals betaalbare woningen moeten delen met nieuwe inwijkelingen, immigranten en vluchtelingen die het meestal ook niet breed hebben. Daarom spreekt het populistische discours van extreemrechts hen meer aan dan de visie dat het niet de vluchtelingen zijn die met het geld gaan lopen maar de rijken die niet op een correcte wijze belast worden.

Ze ervaren de machteloosheid van de traditionele politieke partijen die daar in geen enkele legislatuur ook maar iets aan gedaan hebben.

De voorbije centrumlinkse regeringen hebben bv de kinderarmoede ook niet aangepakt en opgelost. Bovendien heeft het Vlaams Belang in navolging van het Franse ‘Front national’ van Marine Le Pen weliswaar een extreemrechts sociaal-cultureel programma – ze zijn tegen migratie, tegen homo’s, tegen, abortus, enz. – maar wel een links sociaaleconomisch programma, dus voor sociale herverdeling, vermogensbelasting, enz. Over het stakingsrecht waar ze vroeger niet over te spreken waren, hoor je ze niet meer. In feite is het Vlaams Belang de feitelijke tegenhanger van de N-VA die ethisch cultureel links is maar een ultraliberaal economisch programma heeft.”

Het discours van Theo Francken over de vluchtelingen kan men toch bezwaarlijk ethisch cultureel links noemen.

“Juist maar dat discours wordt vooral gevoerd vanuit strategische overwegingen, uit electoraal opportunisme, om de rechtse achterban uit de klauwen van het Vlaams Belang te houden. De basis van het programma van de N-VA is ultraliberaal, men wil zowat alle sociale voorzieningen zoals kinderopvang privatiseren.”

Het blijft voor mij toch onbegrijpelijk dat de sociaaldemocraten die zich profileren op het behoud van de sociale zekerheid steeds meer electoraal terrein verliezen ten voordele van repressieve rechtse en extreemrechtse partijen.

Hoe verklaar jij dat?

“Door de contouren die ik daarjuist geschetst heb: het neokapitalisme heeft de overheid buitenspel gezet en laat geen ruimte meer om de verzorgingsstaat in stand te houden. Enkele jaren geleden heeft de voorzitter van de Europese Centrale Bank dat ronduit gezegd: we stoppen met de verzorgingsstaat. De taak van de overheid is vanuit die visie beperkt tot repressie, veiligheid, het beschermen van de grenzen enz. Het programma van linkse partijen is evenwel niet gericht op repressie maar op sociale doelstellingen en

aangezien die nog moeilijk kunnen verwezenlijkt worden, verliezen die partijen hun aanhang. En dit fenomeen ziet met over de hele westerse wereld. De grootste ongelijkheid vindt men nu in de zo geroemde verzorgingsstaten in Scandinavië.”

Dus, ondanks de vele protestbewegingen blijft het antisociale neokapitalisme de plak zwaaien.

“De vele protestbewegingen zijn meestal one-issuebewegingen: het gaat ofwel over het klimaat, ofwel de koopkracht ofwel de fiscaliteit of vermogensbelasting. Mijn droom is dat al die aparte acties aan elkaar gebonden worden. Maar dat is natuurlijk gemakkelijker gezegd dan gedaan. Ik had gedacht dat de nieuwe Europese protestbeweging, Diem 25 een optie was. Die beweging is opgericht door de ex-minister van financiën van Griekenland, Varoufakis vanuit de vaststelling dat de EU aan het uiteenvallen is door de opgang van misantropie, xenofobie en nationalisme. Diem 25 wil dat de EU opnieuw een gebied wordt voor vrede en solidariteit voor alle Europeanen. Helaas doet Diem 25 al mee aan de volgende Europese verkiezingen en dat is veel te vroeg. Diem 25 is nog te weinig gekend en er zijn nog te veel alternatieven waarop gestemd kan worden.”

In eigen land is er op politieke vlak toch ook weinig samenwerking aan de linkerzijde dacht ik.

“Ik vrees dat men in gespreide slagorde naar die verkiezingen zal gaan en daar zal rechts ongetwijfeld opnieuw van profiteren. Ook al zijn ze verdeeld, als puntje bij paaltje komt trekken alle rechtse partijen aan hetzelfde zeel. En dat doet links veel te weinig. Als een soort van protest ben ik lid van de drie linkse partijen m.n. sp.a, Groen en PvdA. Ik begrijp ten volle dat ze niet samensmelten tot één partij, men moet inderdaad rekening houden met de verschillende partijculturen. Ze zouden echter wel voor een aantal cruciale programmapunten kunnen samenwerken. Alle drie de partijen zijn voorstander van een vermogensbelasting, voor een minimumpensioen van 1.500 euro en ze maken zich zorgen over de dalende koopkracht van de werkende mensen. Ze willen dat de multinationals belastingen betalen en dat er meer sociale woningen worden gebouwd, dat de wachtlijsten in de jeugdzorg vlugger worden afgebouwd en rusthuizen betaalbaar moeten worden voor iedereen. Er zijn enkele verschillen over de strategie tegen de klimaatverandering, maar in essentie zijn die overbrugbaar. Maar neen, het water is te diep, we gaan in gespreide slagorde naar het electorale slagveld terwijl rechts reeds droomt van een tweede Zweedse coalitie.”

En wij dromen dat die er niet komt. Hartelijk dank voor dit boeiende gesprek!

JOHAN NOTTE

2 5 BV

¬ De onvoltooid verleden tijd – een column van Peter Benoy

Kunstenaarsverzet in de Golden Sixties Midden jaren ‘60 groeide bij jonge kunstenaars en schrijvers het besef dat ze niet langer artistieke censuur, repressie en het diepgeworteld conservatisme in het cultuurbeleid moesten pikken. Hieronder een aantal feiten die het toenmalig klimaat van repressie en verzet illustreren (met verontschuldigingen voor de talloze data en namen).

Op 24 maart 1965 had het Fakkeltheater in de Antwerpse Bourlaschouwburg de première gepland van ‘De Plaatsbekleder’, een stuk van Rolf Hochhuth (regie: Walter Tillemans). Het stuk stelt in vraag waarom Paus Paulus XII tijdens de Tweede Wereldoorlog niet krachtiger heeft geprotesteerd tegen de uitroeïng van de Joden. Onder druk van de katholieke lobby werd de voorstelling aanvankelijk verboden door het overwegend sociaaldemocratische stadsbestuur, maar die trok de beslissing nog tijdig terug. In Turnhout werd de voorstelling verboden door het CVP-stadsbestuur; in andere steden, zoals Gent, ging ‘De Plaatsbekleder’ normaal door.

Wanneer het Humanistisch Verbond in haar gastprogramma op de BRT enkele fragmenten van dit stuk wou uitzenden, stelde de directeur-generaal, Paul Van den Bussche, zijn veto.

Het incident is een illustratie van de toenmalige verzuiling in Vlaanderen en het uitgesproken conservatieve overwicht dat vooral de culturele sector onder druk zette.

Op 9 juli van datzelfde jaar had op de Groenplaats te Antwerpen de eerste van een reeks happenings plaats met Wout Vercammen, Panamarenko, Heyrman en Nakajima. Zij kozen voor een artistieke actie die zonder tussenkomst van musea of galeries kon plaatshebben.

Hoe ludiek en onschuldig ook, de politie interveniëerde geregeld.

Wanneer een aantal dichters aankondigen dat ze op 15 september 1966 in de voetgangerstunnel op ‘de naar huis snellende massa winkeljuffrouwen, bezigheidstherapeuten, arbeiders, bedienden, ambtenaren, enz. opale gedichten (gaan) bliksemen’ wordt deze manifestatie enkele uren tevoren verboden. De dichters die dit niet tijdig konden vernemen, werden door de politie opgepakt en pas na uren ondervraging en na het opstellen van een proces-verbaal vrijgelaten. Uit de verontwaardiging van die dichters is het Contramine-comité ontstaan.

Al een hele tijd werd geijverd voor een gratis stand voor literaire tijdschriften en uitgaven in eigen beheer op de Boekenbeurs, maar de Vereniging ter bevordering van het Vlaamse Boekwezen weigerde dat. Contramine opende in oktober 1966, tegelijk met de officiële, een alternatieve beurs. Iedereen die er iets mee te maken had, werd door de politie opgepakt voor ondervraging, maar er werden geen juridische gronden gevonden om hun initiatief te verbieden.

In hetzelfde jaar krijgt het Nederlandse Provo-verhaal navolging in Vlaanderen; tijdschriften als Revo (het eerste nummer in maart ‘66),

Anar, Bom en Protest ontstonden in diverse steden en lagen aan de basis van talrijke happenings. Meermaals werden nummers van die tijdschriften in beslag genomen. Legendarisch zijn de happenings in het centrum van Brussel tussen 22 en 29 oktober die op een ludieke wijze het koningshuis, het militarisme, de kerk, de consumptiemaatschappij en de VS-interventie in Vietnam in vraag stelden; ze werden het slachtoffer van charges van de politie en sommigen werden aangehouden.

Nadat Herman J. Claeys, die Revo had opgericht, in nr. 10 van het Gentse tijdschrift Daele het onschuldige essay ‘De Penisgroet’ had gepubliceerd, werd de volledige oplage in beslag genomen en werden er huiszoekingen gedaan bij Claeys en Jan Emiel Daele. De verontwaardiging was groot en leidde tot de organisatie van twee Protest Read Ins in het Brussels Paleis voor Schone Kunsten (PSK, nu: Bozar) en de oprichting van een Comité van Waakzaamheid tegen de Censuur.

Na de première van ‘Masscheroen’ van Hugo Claus op 30 december 1967 op het vierde ‘exprmntl’ -festival in het Casino van Knokke werd de auteur voor de rechter gedaagd omdat in het stuk drie 2 6 COLUMN

Het zijn slechts enkele voorbeelden van het repressief klimaat in de jaren ‘60, waarin spijtig genoeg BSP ministers, zoals Vranckx, en BSP mandatarissen een belangrijk aandeel hadden. Vormen van censuur, verbod van activiteiten, huiszoekingen bij kunstenaars, inbeslagnames van hun kunstwerken, hun boeken, manuscripten en correspondentie waren legio.

Een andere steen des aanstoots bij de nieuwe generatie kunstenaars was het gebrek aan een coherent kunstenbeleid in dit land. Zij was zich bewust geworden van het feit dat een aantal frisse en hoopgevende initiatieven die kort na het einde van de oorlog waren ontstaan, intussen tot een nieuw establishment waren geëvolueerd, dat blind was geworden voor de actualiteit in de kunsten. Vooral traditionele en risicoloze instellingen kregen de nodige werkingsmiddelen.

Het verzet in culturele middens tegen deze praktijken geraakte in een stroomversnelling door de gebeurtenissen van mei’ 68 in Frankrijk; dit voorbeeld werkte, niet alleen in de universiteiten, maar ook in de jonge culturele middens als een soort katalysator. Hun acties verbonden protest en provocatie met duidelijke eisen en een meer gestructureerde strategie.

Antwerpen (VAGA). Panamarenko, Hugo Heyrman, Koen Calliauw, Serge Largot, Cel Overberghe, Albert Szukalski, Wybrant Ganzevoort en Guy Mees vervoegden de beweging. Vanaf 7 juni bezetten zij de voordrachtzaal van het museum. Na talloze soms heftige gedachtenwisselingen in werkgroepen en volksvergaderingen werd een ‘Bericht aan de bevolking’ (15 juni) goedgekeurd waaruit een radicaler engagement bleek dan aanvankelijk. Naast eisen i.v.m. het conservatieve kunstenbeleid wou VAGA vanuit het museum acties voeren die concreet gericht waren op de actuele behoeften van de inwoners van de stad. VAGA durfde over de muren van het artistieke landschap te kijken en stelde zich open voor andere maatschappelijke groepen; de groep reflecteerde bv. over groene zones, over recreatiemogelijkheden en over het onderwijs en werkte projecten daarover uit. Het valt op dat hun openheid weinig aansloeg in literaire middens, die in het defensief waren gedrongen door de talloze gevallen van censuur en daarvan zowat hun enige strijdpunt maakten.

Tot de belangrijkste realisaties van VAGA horen: het autovrij maken van het Conscienceplein, de organisatie van enkele tentoonstellingen van actuele kunst in het museum en -zij het indirect- de oprichting in 1970 van het Internationaal Cultureel Centrum in het Koninklijk Paleis op de Meir, waar Belgische kunstenaars naast gerenommeerde buitenlandse kunstenaars zullen tentoonstellen.

Een probleem van burgerverzetsbewegingen is dat ze vrij heterogene groepen zijn, ontstaan rond vrij algemene en soms vage eisen, maar naarmate ze hun programma concreet willen invullen en een strategie uitwerken komen dikwijls meningsverschillen tussen radicalen en gematigden aan de oppervlakte en verzanden eindeloze discussies in immobilisme. Zo verging het ook VAGA. Ook na mei’68 ging de censuur onverminderd voort. Jef Geeraerts ontving in 1969 de driejaarlijkse staatsprijs voor zijn roman ‘Black Venus’; onmiddellijk daarna werd het boek verboden. Honni soit qui mal y pense.

De ijsblokken waarmee Hugo Heyrman en Panamarenko het Conscienceplein afzetten, 6 juli 1968

naakte mannen ten tonele verschenen. Hierdoor geschokt organiseert het Comité voor waakzaamheid in maart ‘68 te Antwerpen (zaal Majestic) en in mei ‘68 te Brussel (PSK) druk bijgewoonde Protest Read Ins tegen de censuur. In Antwerpen zaten ondanks de meningsverschillen in het literaire milieu een 30-tal auteurs eensgezind op het podium: van Marnix Gijsen over Hugo Claus tot Gust Gils.

Onder hen slechts één vrouw, de dichteres Clara Haesaert; de Dolle Mina’s kwamen pas twee jaar later in beweging. Op 5 juni wordt Claus door de rechtbank van Brugge veroordeeld tot vier maanden effectieve gevangenisstraf en een boete van 10 000 Bfr. Tegelijk wordt de toen nog vrijwel onbekende Fluxus-kunstenares Yoko Ono veroordeeld tot drie maanden gevangenisstraf omdat ze naakt rondliep in een happening na de opvoering van ‘Masscheroen’. De verontwaardiging krijgt een internationale dimensie: Alechinsky, Appel, Arrabal, Alain Resnais, Peter Brook, Michel Leiris, François Nourrrissier, e.a. verklaren zich solidair met Claus. In beroep zullen de vier maanden voorwaardelijk worden.

Al op 28 mei bezetten een aantal kunstenaars, op initiatief van beeldende kunstenaars Roel D’Haese, Serge Creuz, Marcel Broodthaers en Roger Somville, het PSK midden in de periode van de Koningin Elisabethwedstrijd. Ze organiseerden massaal bijgewoonde vrije vergaderingen en richtten commissies op rond diverse thema’s. De bezetters verklaarden zich solidair met de actie en bezettingen van de studentenbeweging, kloegen o.m. de klassencultuur aan, eisten de oprichting van een museum voor moderne kunst en meer inspraak voor de studenten in het hoger kunstonderwijs. Ze waren de mening toegedaan dat elke culturele revolutie ook een maatschappelijke revolte inhoudt. De bezetting zou duren tot 10 juni.

colum

Twee dagen later kwam Antwerpen in beweging. Op 30 mei stelde een groep kunstenaars, waaronder Jef Verheyen, Wannes Van De Velde, Panamarenko, Fred Van Hove, Wybrand Ganzevoort en Hugo Heyrman een manifest op dat de volgende dag aan het Stadsbestuur en de directie van het KMSKA werd bezorgd en uitgedeeld aan de bezoekers van het museum. Ze bekritiseerden vooral het gebrek aan contact van het museum met de bevolking, eisten medezeggenschap van de kunstenaars om er terug een levend museum van te maken en ook een ruimte voor een open forum waar de problemen in verband met de leefbaarheid van de stad konden besproken worden. De bezetters doopten zich tot Vrije Actiegroep

2 7 COLUMN

Toekomst eruit”. Econoom Hans Bevers: “Er kan niet genoeg aandacht zijn voor ons milieu, voor sociale en economische gelijkheid”.

Wat een verademing!

Wat een verademing ook dat wereldwijd, jonge vrouwen de moed bij elkaar schrapen om hun angsten te verwoorden. Sterke jonge meisjes nemen het voortouw: Greta Thunberg; vijftien jaar, klimaatactiviste, spijbelt in haar eentje, houdt geen blad voor de mond. Emma Gonzalez; negentien jaar, voorvechtster van wapenbeheersing in de V.S. Ahed Tamini; achttien jaar, gaat de confrontatie aan met de Israëlische soldaten, protesteert vanuit de gevangenis over het lot van haar Palestijnse landgenoten. Nadia Murad en Lamiya Aji Bashar; Jezidisch mensenrechtenactivistes en moedige getuigenissen over seksueel geweld door IS op jonge Jezidi vrouwen.

Bij ons zijn het Anuna en Kyra, klimaatactivisten. Zij staken de koppen bij elkaar.

Hun bekommernissen laten oppikken door de politiek is niet simpel. Ze vroegen zich af: stel dat wij iets willen doen, hoe pakken we het aan? Met z’n allen op straat komen is een aloude beproefde methode, maar loont niet altijd. Andere omstreden methodes zijn de ‘burgerlijke ongehoorzaamheid’ en de ‘economische boycot’.

Via meneer ‘Suikerberg’ van het internet, vonden ze spoedig hun weg naar medescholieren. Omdat hun eerste succesvolle betoging geen weerklank vond, koppelden ze er later het spijbelen aan, een daad van ‘burgerlijke ongehoorzaamheid’. Met groot succes deze keer, ze stonden op alle voorpagina’s van de kranten en kregen ze steun van 3.455 wetenschappers! Toen geraakten sommige politiekers in paniek. Hoe krijgen we die beweging gestopt of tenminste in diskrediet? Het antwoord was simpel en eeuwenoud: “Het is een complot!”

Welnu, complotteurs van complotten, ik heb het voor jullie uitgezocht.

Ik zocht op internet naar een strategie voor het succes van een actie. Het welslagen van de meest recente succesvolle burgerbewegingen, die van ‘Straten Generaal’ en ‘Ademloos’ was te danken aan volgende bruikbare en eenvoudige tips: - Overstijg politieke kleur – Zoek brede steun- Dien algemeen belang – Baseer je op feiten – Wees constructief- Ageer niet tègen politici – Doe het tijdens een ver-

kiezingsjaar- Heb uithoudingsvermogenHoud het ludiek – Reken op gezaghebbende stemmen van dokters, wetenschappers, professoren…

Ziedaar uw complot !

column

Een mooie fase in het leven, is die waarin we de tijd hebben om na te denken. Een beetje zoals bij de oude Grieken: beschouwen en bestuderen. Het is een wonderlijk tijdverdrijf. Ik zit in die bedenkelijke levensfase waarin ik dat urenlang kan volhouden. Tijdens zo’n moment vraag ik mij de vreemdste dingen af: “stel …?”

Misschien heeft Jan met het gele hesje zich afgevraagd: “stel dat ik evenveel verdien als mijn CEO?” Misschien vroeg een scholier tezelfdertijd: “stel dat ik volgend jaar opnieuw in zo’n hitte mijn examen moet leren?” Soms zijn het kleine vragen waarop we alerter antwoord zoeken.

We vinden die antwoorden niet meer in verouderde boeken, we zoeken op Google, de magische zoekmachine. De verontrustende antwoorden gaan over de zeer nabije toekomst. De wereldwijde opwarming van de aarde vormt een groot probleem met immense gevolgen voor het leven.

Alles wat de jeugd vandaag doet, houdt verband met hun toekomst. Hun opvoeding, hun studies, hun hobby’s, hun vrienden… Toekomst is hun tijd, de hen toekomende tijd. Daar hebben we zeer veel van nodig om de fouten uit het verleden weg te werken, om de problemen van vandaag op te lossen. Die tijd hebben we niet meer. Als geen ander heeft de jeugd dat begrepen.

Zij vragen ons NU in te grijpen. Dat is hun verdomd goede recht!

Het maatschappelijk leven mag dan nog zo complex, veeleisend en tijdopslorpend zijn, we moeten de onheilspellende toekomst onder ogen zien en wereldwijd ageren.

In de grote borrelende, broeiende massa waarin we leven, bevinden zich naast de hardwerkende massa die zich focust op het behoud van werk, de bollebozen uit de IT, de ingenieurs, de wetenschappers die in stilte werken en alleen in het glorielicht staan als ze een Nobelprijs krijgen. Onder hen ook de machtige economen van de grote bedrijven. Geen minnaars van het voetlicht, noch van het voetvolk. Bij monde van hun woordvoeder stellen zij ons steeds dezelfde vraag: “wie gaat dat betalen?”

Versta daaronder ook hun antwoord: “wij niet”. Zij staan in nauw contact met het beleid. Gezaghebbende economisten, die stilaan uit de kast komen, kaarten dit aan. Econoom Geert Noels: “Er zijn heel nauwe contacten tussen de politiek en de grote bedrijven, en die excessen moeten

2 8 COLUMN

Anita

31 MAART 2019

FIRE FEST

GRATIS

VURIGE VERHALEN In en rond de Sint-Baafsabdij

29

GUILLAUME APOLLINAIRE (Rome 1880 – Parijs 1918) Iets meer dan een eeuw geleden stierf Apollinaire (pseud. van Kostrowitzky) te Parijs, nog maar net 39 geworden, ten gevolge van de Spaanse griep. Hij schreef essays, toneel en romans, maar hij werd vooral bekend als dichter.

Bekend is wat bescheiden geformuleerd; zijn belangrijkste bundels ‘Alcools’ (1913) en ‘Calligrammes’ (1918) hebben de Westerse poëzie diepgaand beïnvloed. Tot vandaag verschijnen, naast een steeds aanhoudende stroom van heruitgaven en schooluitgaven van zijn werk, nog altijd talloze studies en biografieën. In het Waalse Stavelot kun je in de abdij een Musée Apollinaire bezoeken. Ter gelegenheid van de herdenking van het overlijden van de dichter werden er diverse activiteiten georganiseerd oa. in Stavelot. In de zomer van 1899 logeerden de 18-jarige Guillaume en zijn broer er enkele maanden, terwijl hun moeder in het toen mondaine Spa verbleef. Hij beleefde er zijn eerste liefde, maakte grote wandelingen en schreef er gedichten die doortrokken waren van de sfeer van ‘Les Fagnes’, een sfeer die in zijn herinnering levendig zal blijven.

In ‘Alcools’ zijn gedichten gebundeld van de periode 1898-1913. Toen hij de drukproeven nakeek bleek dat de zetters van de interpunctie een boeltje hadden gemaakt.

Gegrepen door een impuls zei de dichter: ‘Laat de zintekens gewoon weg!’. Hij overtuigde zijn uitgever met het argument dat interpunctie niet onmisbaar was voor de poëzie: ‘zij heeft geen punten en komma’s nodig en nog minder uitroeptekens, vraagtekens en gedachtenstrepen om verstaanbaar te zijn. Daartoe dienen haar ritme en haar kadans.’ Dat was niet de enige ophefmakende vernieuwing die met ‘Alcools’ ingang vond. Apollinaire bracht bv. ook de moderniteit en de verstedelijking in zijn gedichten; luchtvaart, reclame, elektriciteit, fotografie (De in het Frans dichtende Vlaming Emile Verhaeren had het pad hiervoor al ten dele vereffend in ‘Les Villes tentaculaires’ uit 1895). Ook het verrassende en het enigmatische van zijn beeldspraak was vrijwel nieuw en kondigde de surrealistische poëzie al aan.

zijn woorden zijn onderwerp tekent, een haast volmaakte symbiose van woord en beeld. Soms combineert hij die calligrammen met simultaneïteit, met het naast elkaar schrijven van verschillende verzen.

In 1914 had Apollinaire zich vrijwillig aangemeld bij het leger in de hoop zo de Franse nationaliteit te verkrijgen.

In de loopgraven liep hij in 1916 door de explosie van een obus een ernstige hoofdwonde op, waarvan hij slechts moeizaam herstelde. In ‘Calligrammes’ is deze oorlog sterk aanwezig met gedichten als ‘Les soupirs du servant de Dakar’, ‘La nuit d’avril 1915’, ‘Merveille de la guerre’. Een fragment uit dit laatste: ‘Comme c’est beau toutes ces fusées/ Mais ce serait bien plus beau s’il y en avait plus encore/ S’il y en avait des millions qui auraient un sens complet et relatif comme les lettres d’un livre/ Pourtant c’est aussi beau que si la vie même sortait des mourants’.

In ‘Het raam gaat open als een sinaasappel’ (Uitgeverij Vleugels, 2017, 96 p.) selecteerde en vertaalde Kiki Coumans met veel zorg 35 gedichten van Apollinaire. Ook de calligrammen werden met respect voor de originelen vertaald, een niet geringe prestatie.

KEUZE GEDICHT EN TEKST: PETER BENOY

dicht Met de publicatie in 1918 van ‘Calligrammes, poèmes de la paix et de la guerre 1913-1916’ zette Apollinaire nog een stap verder: in een aantal gedichten gebruikte hij zijn verzen als materiaal om typografisch of in handschrift te tekenen. De futuristen hadden hem misschien op dat spoor gezet met hun ‘parole in libertà’. Had hij al niet in 1913 met deze technieken een futuristisch manifest geschreven, ‘L’antitradition futuriste’. Dit was overigens zijn enige medewerking aan de beweging van Marinetti, die begin jaren ‘20 in het zog van Mussolini zal belanden.

Het wezenlijk verschil tussen de poëzie van de futuristen en ‘Calligrammes’ is dat Apollinaire met de contouren van

30 IM

Wij zijn er voor jou!

Bij deMens.nu staat de mens centraal. Mensen hebben mensen nodig.

En mensen willen verbonden zijn met elkaar. Daarom vind je overal in Vlaanderen en Brussel een huisvandeMens in je buurt.

In een huisvandeMens kan je terecht voor: Informatie Bij ons vind je informatie over levensbeschouwelijke onderwerpen, over het vrijzinnig humanisme en zijn waarden, en over ethische en maatschappelijke thema’s zoals euthanasie, abortus, mensenrechten …

Vrijzinnig humanistische plechtigheden Wil je graag stilstaan bij een belangrijke gebeurtenis in je leven?

Wij helpen je bij de organisatie van een vrijzinnig humanistische plechtigheid bij een geboorte of adoptie, een huwelijk of relatieviering, een overlijden of afscheid …

Gesprekken Bij ons kan je terecht voor gesprekken omtrent levensvragen en zelfbeschikking, levensbeschouwing en zingeving.

Waardig levenseinde Wij bieden informatie over euthanasie, patiëntenrechten, palliatieve zorg … en helpen je met het opstellen van een wilsverklaring.

Gemeenschapsvorming Een huisvandeMens werkt als vrijzinnig humanistische draaischijf en geeft ondersteuning aan onze lidverenigingen. In een huisvandeMens vind je informatie over initiatieven en activiteiten van de lokale vrijzinnig humanistische verenigingen en ontmoetingscentra.

Vrijwilligerswerk Heb je zin om het vrijzinnig humanistische netwerk te versterken?

Vrijwilligers zijn bij ons meer dan welkom. Wij zorgen voor begeleiding en geven je alle kansen. Zo kan je onder meer plechtigheden verzorgen of meewerken aan gemeenschapsvormende activiteiten.

De huizenvandeMens zijn een initiatief van deMens.nu

Unie Vrijzinnige Verenigingen vzw

deMens.nu vertegenwoordigt Nederlandstalige vrijzinnig humanistische verenigingen in Vlaanderen en Brussel

deMens.nu Magazine Zoomt in op mensen en maatschappelijke tendensen vanuit een vrijzinnig humanistisch perspectief. Verschijnt viermaal per jaar.

Gratis proefnummer of gratis abonnement?

Mail naar info@deMens.nu Of schrijf naar deMens.nu-UVV vzw Brand Whitlocklaan 87 bus 9 1200 Sint-Lambrechts-Woluwe Of telefoneer naar 02 735 81 92

32