dng 3/2014

België - Belgique P.B. Gent X BC 801

AA R

F ER

T

W

E LV

T

DE NIEUWE GEMEENSCHAP – DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT VAN HET AUGUST VERMEYLENFONDS SEPTEMBER-NOVEMBER 2014 – AFGIFTEKANTOOR GENT X ERKENNINGSNUMMER P 309 575 – VU: KOEN GOETHALS - P/A V.F. TOLHUISLAAN 88, 9000 GENT

T N O

colofon driemaandelijks ledenblad van het August Vermeylenfonds vzw; verschijnt op 15 maart, 15 juni, 15 september en 15 december.

De Nieuwe Gemeenschap:

Peter Benoy, Chantal De Cock, Caroline De Neve, Koen Goethals, Jago Kosolosky, Roland Laridon, Johan Notte, Paul Pataer, Anita Van Huffel, Raymond Vervliet, Tom Cools, Anne Van De Genachte (+ vormgeving)

Redactie

Algemeen secretariaat Tolhuislaan 88, 9000 Gent, t. 09/223 02 88 e-mail: info@vermeylenfonds.be - website: www. vermeylenfonds. be openingsuren: 9u - 12u en van 13u tot 17u.

Abonnement

12 euro (4 nummers).

Lidmaatschapsbijdrage minimum 10 euro (individu-

eel of gezin); minimum 6 euro (jongeren tot 18 jaar, studenten, werklozen); 30 euro (steunend lid). U kunt lid worden door aan te sluiten bij een plaatselijke afdeling of door overschrijving op rek.nr. BE50 001-127452218 van het Vermeylenfonds vzw, Tolhuislaan 88, 9000 Gent. Leden ontvangen gratis De Nieuwe Gemeenschap.

Verantwoordelijke uitgever

Koen Goethals, p/a Tol-

huislaan 88, 9000 Gent.

Voorpagina

met dank aan Amsab

de redactie verwacht dat de aangeboden/toegestuurde artikels getypt zijn met dubbele interlinie. De redactie behoudt zich het recht voor artikels taalkundig en/of stilistisch aan te passen en - mits goedkeuring van de auteur - te synthetiseren en/of in te korten. Artikels dienen ingeleverd te worden ten laatste 6 weken voor datum van verschijning.

Kopij

20/9 BREDENE FESTIVAL MANIFIESTA, FEEST VAN DE SOLIDARITEIT BIJWONEN. Tickets voor het zaterdagprogramma betaalt u bij ons 7 euro in plaats van 10 euro. Interesse? Contacteer ons via mail (info@vermeylenfonds.be of caroline@ vermeylenfonds.be) of telefonisch op 09Â 223 02 88 en wij reserveren graag een ticket voor u! INFO www.manifiesta.be

Auteursrechten personen die we niet hebben kunnen bereiken i.v.m. eventuele auteursrechten kunnen de redactie contacteren.

Giften vanaf 40 euro zijn fiscaal aftrekbaar. Reknr. BE50 001-1274522-18, Vermeylenfonds, Tolhuislaan 88, 9000 Gent.

Steun het Vermeylenfonds

Om reden van milieuvriendelijkheid wordt dit tijdschrift op chloorvrij recycleerbaar papier gedrukt.

9/11 LUISTER MEE NAAR EEN KOOR VAN 1000 STEMMEN - 1000 VOICES FOR PEACE Tickets van categorie B betaalt u bij ons 34 euro in plaats van 40 euro. Interesse?

Contacteer ons via mail (fabjen@vermeylenfonds.be) of telefonisch op 09Â 223 02 88 en wij reserveren graag een ticket voor u!

INFO: www.1000voices.be

VERWEVING

OKTOBER - NOVEMBER 2014]

04 STANDPUNTEN 04 Gezinnen zijn de dupe ¬ Interview met John Crombez

06 Niet samenwerken. Die luxe kunnen we ons niet veroorloven

¬ Caroline Copers

08 Invloed maakt macht

¬ Jos Geysels

09 Aan de vooravond van een nieuwe wereld. een gesprek met Wouter Van Bellingen ¬ Jago Kosolosky

12 I.M. Johan Soenen en Jacky Maes

14 BOEKEN 17 AFDELING IN DE KIJKER

¬ Rode Oogjes

18 INFO & VERSLAGEN 24 COLUMN

¬ Peter Benoy

26 BV

¬ Paul Pataer

XTRA – GEDICHT

edito

INHOUD [SEPTEMBER -

De moeder aller verkiezingen heeft een kind gebaard dat er niet erg mooi uitziet. Zeker in Vlaanderen. De grote overwinnaar is een ronduit rechtse partij met een donkerblauw neoliberaal programma en met een sterk etnocentrisch accent. De grondstroom in Vlaanderen is, meer dan ooit, rechts-nationalistisch, met zelfs radicale trekjes.

De partijpolitieke expressie van de linkerzijde heeft zich min of meer gehandhaafd, maar is toch aangeslagen want meer dan ooit zonder vooruitzicht van een centrum-links, laat staan links, beleid.

De Sp.a is geconfronteerd met een ideologische crisis en heeft nood aan een nieuw maatschappelijk project. Groen gaat onvoldoende vooruit om een geloofwaardig alternatief te kunnen aanbieden en de PVDA breekt niet echt door in de grote steden. De linkerzijde is, hoe dan ook, politiek te veel versnipperd om een tegengewicht te kunnen vormen tegen de ‘verWeving’ van Vlaanderen.

De christelijke arbeidersbeweging, die een essentieel basiselement zou moeten kunnen vormen van een bundeling van sociaal-progressieve krachten, is intern sterk verdeeld en verloor veel slagkracht door financiële schandalen. Een naamsverandering zal niet volstaan om daar verandering in te brengen.

De nood aan een nieuw beleid dat zowel de economische, als ecologische en culturele ‘wanorde’ aanpakt, vergt de creatie van een nieuwe grondstroom in Vlaanderen (als ‘onderdeel van het grote geheel’).

Dit kan niet zonder een bundeling van parlementaire én buitenparlementaire krachten vanuit een fundamentele oppositie tegen het N-VA-model, waar de CD&V en de Open VLD zich bij neerleggen.

Een echte "Kulturkampf" is ons aller opdracht.

Paul Pataer

www.vermeylenfonds.wordpress.com 3 EDITO

VLAAMSE REGERING BOURGEOIS I BESPAART 8 MILJARD De keuzes zijn zeer eenzijdig, met een sterke focus op facturen voor gezinnen

GEZINNEN DUPE ZIJN DE

4 STANDPUNTEN

De kogel is door de kerk. Op Vlaams niveau zal er 8 miljard euro worden bespaard. De regering-Bourgeois gaat bezuinigen bij onder meer de sociale organisaties, de culturele instellingen, in de kinderopvang, in het onderwijs en op de energiefactuur. Kortom, de gezinnen met kinderen zullen het grootste deel van de rekening betalen.

Is dit de sociaaleconomische regering die we mochten verwachten en zijn deze maatregelen wel zo onafwendbaar als men ons wil doen geloven?

John Crombez: “Er is vòòr de verkiezingen al heel hard gewerkt aan de beeldvorming dat we niet anders kunnen dan moeilijke maatregelen nemen, zodat de regering nu haar keuzes probleemloos kan verantwoorden. Maar ik betwist die beeldvorming. Het gaat hier niet om noodzakelijke maar om politieke keuzes en dat vertaalt zich in een ideologie. We hebben een maatschappij die welvarend is, maar er zijn hier en daar wat misbruiken of profitariaat, en dus gaat de regering brede systemen die ondersteunend zijn voor bijvoorbeeld gezinnen terugdraaien of afschaffen. En dat gaat zowel over gemeenschapsvorming en verenigingsleven als over de directe impact op de factuur. Als je de gratis kilowattuur voor kwetsbare gezinnen afschaft, dan heeft dat een impact op de facturen. Men heeft gewoon niet willen kijken naar een bredere solidariteit, die al voor een stuk bestond en waar er een transfer is van grote vermogens of grote bedrijven naar het drukken van de lasten en de kosten van de gezinnen. Dit is een politieke keuze en geen noodzaak.”

Maar u volgt de regering wel in haar keuze voor forse besparingen?

John Crombez: “Absoluut. Er moeten besparingen gebeuren. De budgetten moeten op orde worden gebracht. Ik ben zelf kabinetschef Begroting geweest, ik heb verschillende regeerakkoorden mee onderhandeld en dat is altijd een kwestie van keuzes maken. Het is met stijgende verbazing dat we kijken naar de huidige keuzes want die zijn zeer eenzijdig, met een sterke focus op facturen voor gezinnen. Een ander deel van de bevolking wordt daarin geheel ontzien.”

John Crombez: “Ik heb de memoranda van organisaties en koepels van het verenigingsleven en de verenigingen zelf gelezen voor de verkiezingen. Ik veronderstel dat andere partijen dat ook gedaan hebben.

Daaruit blijkt dat we nooit mogen afstappen van het huidige sociaal model, dat zijn diensten bewezen heeft. We moeten mensen in de breedte blijven ondersteunen, ook al zijn het, na de bankencrisis, nog steeds tijden waarin er moet gesaneerd worden. Zeker mensen die tegenslagen ondervinden, mogen we niet laten vallen. Verenigingen worden nu met het omgekeerde geconfronteerd. Het wordt hen moeilijker gemaakt. Maar de verenigingen moeten doen waar ze sterk in zijn, namelijk zich verenigen met de partijen die daarover willen praten, om dit niet zomaar te nemen. Kun je daar iets aan doen? Ja, het parlement beslist en niet alle keuzes liggen al vast. De eerstkomende maanden in het parlement zullen belangrijk zijn. Daar gaan de verenigingen best actief een rol in opnemen om die keuzes mee te bediscussiëren en alternatieven voor te stellen die rechtvaardiger zijn.”

Caroline Copers van het ABVV, die ook een bijdrage heeft geschreven voor ons nummer, stelt dat de linkerzijde niet meer de luxe heeft om de krachten niet te bundelen. Aan de rechterzijde lijkt men altijd véél gemakkelijker uit eenzelfde mond te praten. Hoe komt dat?

John Crombez: “Het gemakkelijkheidsantwoord bestaat erin om te zeggen dat de rechterzijde een kleine groep heeft die zeer mondig is en een grote megafoon heeft. Je ziet dat het bancaire, het nucleaire, VOKA, het VBO zich verenigen in hun eisen. Gemeenschapsvorming veronderstelt dat je een veel grotere groep mensen zonder megafoon een stem geeft en eigenlijk moeten we dat opnieuw veel meer doen.

Dat gaat over partijen en over organisaties heen, en zelfs over ideologische strekkingen heen. Het objectief zal belangrijker zijn dan de eigen achtergrond. Als je internationaal gaat rondkijken, zijn er bijna geen landen waar de laatste 20 jaar de inkomensongelijkheid is gedaald.

België is daar wel bij. En nu zegt men dat we dat sociale model in vraag moeten stellen, terwijl een aantal grootbanken alles op zijn vestingen heeft doen daveren! Men zal elkaar moeten vinden in duidelijke nee’s en duidelijke positieve alternatieven.”

stand.

Een deel van de besparingen wil de regering onder meer in de culturele en sociaal-culturele sector gaan halen. Er wordt gesproken over een totaal van 1 miljard. Hoe moet het verenigingsleven omgaan met deze aanstormende dreigingen.

Caroline De Neve

CV

John Crombez (sp.a) studeerde economische wetenschappen aan de Universiteit Gent (België) en statistische wetenschappen aan de Universiteit van Neuchâtel (Zwitserland), waarna hij een doctoraat in de economische wetenschappen behaalde, opnieuw aan de Universiteit Gent. In 2009 (tot 2010) werd hij verkozen tot lid van het Vlaams Parlement en van de Senaat. In 2010 werd hij fractieleider van de socialistische fractie in het Vlaams Parlement. In 2011 werd hij door Koning Albert II aangesteld tot Staatssecretaris voor de Bestrijding van de sociale en de fiscale fraude in de federale regering-Di Rupo.

5 STANDPUNTEN

NIET SAMENWERKEN? DIE LUXE KUNNEN WE ONS NIET VEROORLOVEN

We moeten toegeven dat het links-progressieve verhaal niet de hegemonie heeft op vandaag, en daar lessen uit trekken

6

STANDPUNTEN

Het is tegenwoordig bon ton om te zeggen dat er een rechtse onderstroom is in Vlaanderen. Sommigen gaan zelfs zo ver om te stellen dat er twee democratieën zijn in dit land. Lees: een linkse in Wallonië en een rechtse in Vlaanderen. De recente verkiezingsuitslagen zouden dat bevestigen.

Dat is een gekleurde visie, als je het mij vraagt, geen objectieve vaststelling. En dan heb ik het niet alleen over de verkiezingen die in Vlaanderen geen onverdeeld succes waren voor rechts, zeker als je resultaten van Sp.a, Groen, Pvda+ optelt én rekening houdt met de resultaten van CD&V die tot nader order een linkervleugel kent. Belangrijker is de vaststelling uit opinieonderzoeken dat de Vlaming op sociaaleconomisch vlak vaak progressieve keuzes maakt. Sociale zekerheid en tewerkstelling staan steevast bovenaan het prioriteitenlijstje. Vlamingen hechten ook veel belang aan overheidsdiensten en een herverdelende fiscaliteit. En Vlaanderen is niet homogeen: heel wat Vlaamse werknemers zullen zich meer verwant voelen met Waalse werknemers dan met Vlaamse ondernemers of politici.

Er is wel reden tot ongerustheid. Met de N-VA is er een partij aan de macht die het sociale welvaartsstaatmodel in vraag stelt. Lees er het V-programma op na: afbouw interprofessioneel loonoverleg, beperken van werkloosheidsuitkeringen, fiks besparen op sociale zekerheid, … maar meer subsidies aan ondernemingen. Werkgeversorganisaties als Voka en Unizo duwen mee in deze richting met een nooit geziene radicaliteit. Politici die eraan denken om een centrum-linkse formatie naar voor te schuiven worden afgedreigd met een staking van investeringen.

En dan zijn er nog Itinera en andere denktanks die eenzelfde boodschap prediken. Rechts slaagt er in om stap voor stap een eenheidsdenken van langer werken, te hoge loonkosten en minder overheid, ingang te doen vinden.

Niet dat onze welvaartsstaat perfect is, verre van. De hoge cijfers op vlak van (kinder)armoede, de vaak precaire situatie van alleenstaande ouders, de veel te lage gemiddelde pensioenen, de job-onzekerheid voor lager geschoolden, het tekort aan werkbare jobs, de groeiende inkomens- en vermogensongelijkheid en onze milieubelastende economie tonen aan dat ons model een kaas is met veel gaten. Maar eerder dan het bestaande opzij te schuiven in naam van de Verandering, is het zaak om het beleid bij te sturen in een sociale en meer duurzame richting.

Vlaanderen is niet homogeen rechts en hoeft dat niet te zijn. Maar we moeten ter linkerzijde wel toegeven dat het links-progressieve verhaal niet de hegemonie heeft op vandaag, en daar lessen uit trekken.

Les één: een gezonde portie zelfkritiek. We slagen er ook op het middenveld nog onvoldoende in om een alternatief project uit te dragen tot op de werkvloer en tot bij de bredere bevolking. Op een moment dat de sociale welvaartsstaat politiek ter discussie staat, moeten we onze achterban nog beter uitleggen wat de basics zijn van ons systeem.

Les twee: minder schroom aan de dag leggen om ons eigen verhaal te brengen. We worden zeker als vakbond gemakkelijk versleten voor conservatief, als verdedigers van de insiders, van verworven rechten en van de status quo. Verdedigen van wat bestaat kan conservatief zijn , bijvoorbeeld als men de bestaande inkomensongelijkheid of de scheef gegroeide machtsverhoudingen ten gunste van het financieel kapitaal niet in vraag stelt. Verdedigen van de rechten van gewone (werk) mensen is niet conservatief en zal dat ook nooit zijn. Maar we moeten meer doen dan ons verdedigen tegen dit soort framing, we moeten ons eigen maatschappelijk project sterker in de markt zetten. Een project van herverdeling, meer job- en loopbaanzekerheid, een duurzame economie en een robuuste sociale bescherming. Wedden dat dat aanslaat?

Les drie: samen staan we sterker. Je kan van rechts veel zeggen, maar niet dat ze niet uit eenzelfde mond spreken. Werkgeversorganisaties treden meer en meer gezamenlijk op. (Ze hebben dat afgekeken van het gemeenschappelijk vakbondsfront). Partijen als N-VA nemen het werkgeversverhaal moeiteloos over: Voka is mijn baas, weet je nog. En rechtse denktanks geven het een wetenschappelijk aureool. Vakbonden en middenvelders moeten nog veel sterker samenwerken. We doen dat al via de Verenigde Verenigingen, het Transitienetwerk, de Decenniumdoelen, en nog veel andere netwerken. Maar het blijft nog teveel steken bij de voorhoede en beroert de massa’s nog niet genoeg. En de progressieve partijen slagen er onvoldoende in om samen te werken.

Een luxe die we ons niet meer kunnen veroorloven.

Caroline Copers Algemeen Secretaris Vlaams ABVV

CV Caroline Copers is sinds 1 mei 2005 algemeen secretaris van het Vlaamse ABVV. Ze studeerde Rechten (VUB) met een specialisatie in sociaal recht, en begon haar loopbaan als pleiter en dossierbeheerder op de juridische dienst van het ABVV gewest Antwerpen.

Na 10 jaar werd ze Secretaris voor de sectoren schoonmaak, bewaking, tabak en Zoo bij de Algemene Centrale AC Antwerpen-Waasland. In 1999 werd ze gewestelijk voorzitter van de AC afdeling AntwerpenWaasland en was ze plaatsvervangend voorzitter van het ABVV-gewest Antwerpen.

7 STANDPUNTEN

communicatie via de kabel of de nieuwe media.

Verwar het analyseren van tendensen niet met het zeuren daarover.

Niet defensief zuchten maar onbevangen de kansen benutten die zich aandienen. Ontdek nieuwe stromingen en organisatievormen in de samenleving.

De aarde wordt warmer en de samenleving kouder.

Dat is, misschien wat simpel uitgedrukt, de fundamentele uitdaging waarvoor we de volgende jaren een oplossing moeten vinden.

De financieel-economische crisis heeft ons duidelijk gemaakt dat de religie van het economisme dat decennialang ons handelen en denken heeft gedomineerd niet langer houdbaar is. Het zo goed klinkende ‘geen gezeik, iedereen rijk’ blijkt een leugenachtige fabel te zijn. Stijgende armoede gaat gepaard met toenemende ongelijkheid en maatschappelijke onzekerheid, angst en wantrouwen.

Deze religie heeft echter nog vele volgelingen, dat blijkt uit het laatste Vlaamse regeerakkoord. Terwijl de ganse samenleving in een transitie zit, blinkt de ‘ kracht van de verandering’ vooral uit in georganiseerde stilstand. Vooruitgang door herhaling van (politiek-maatschappelijke) voorbijgestreefde recepten. Ook de discussies over de vorming van de federale regering voorspellen weinig goeds. Het worden kille tijden.

❏ NO ISSUE, NO POLITICS, NO COMMENT!

‘Politiek’ uit zich niet alleen in parlementaire zetels maar ook in maatschappelijke ideeën die zo dominant worden dat iedereen ze aanvaardt.

Het middenveld moet zich niet alleen concentreren op ‘policy-making’ maar evenzeer, gezien haar unieke positie, op ‘opinion-leading’. Maatschappelijke invloed – het creëren van krachtsverhoudingen rond ideeën en belangen, is belangrijk om politieke macht te verwerven.

Het komt er dus op aan van belangrijke thema’s maatschappelijke kwesties te maken, die aansluiten bij de verzuchtingen, bij de belangen en stromingen in de samenleving. Geef verontwaardiging een nieuwe horizon. ❏ MAAK BEWEGING. GEEN VERANDERING IN DE WETSTRAAT ZONDER BEWEGING IN DE

Daartegenover stelt de discussienota van het Vermeylenfonds dat er ‘nood is aan een nieuw beleid dat zowel de economische, als ecologische en culturele “wanorde” aanpakt, en creatie vergt van een nieuwe grondstroom in Vlaanderen’.

STRAAT. Vergroot het draagvlak voor je werking. Leg verbanden met gelijkgezinde en/of gelijksoortige organisaties. Het middenveld is breed en divers, gebruik deze rijkdom en werk, waar kan, samen binnen een algemeen vertoog, een verbindend verhaal.

Politiseer je belangrijke thema’s. Laat ze niet ondersneeuwen in managementstaal, vakjargon of containerbegrippen (‘goed bestuur’).

Ik kan mij in deze oproep vinden.

Het middenveld, in al zijn (ook niet-gesubsidieerde) vormen en (nieuwe) gedaantes, kan een belangrijke rol spelen in de maatschappelijke mobilisatie rond zo’n oproep. Maar het zal iets meer moeten zijn dan een oproep van het verenigd middenveld tegen een bezuinigingspolitiek. Een defensieve houding zal niet volstaan om aan die ‘nieuwe grondstroom’ te werken.

De maatschappelijke transitie en een offensief voor dat ‘nieuwe beleid’ veronderstelt ook enige transformatie van sociale bewegingen en culturele organisaties en verenigingen.

❏ WEES FLEXIBEL(ER) IN JE PRESENTATIE, BEWEEGLIJK(ER) IN JE ORGANISATIE MAAR

HALSSTARRIG IN JE WAARDEN. Lever niet in op de basiswaarden (zoals solidariteit, vrijheid, gelijkheid,…). Bewaak je eigen trefwoorden. Ze zijn allerminst verouderd of versleten. Ze zijn het waard om voortdurend herhaald te worden.

Jos Geysels

INVLOED MAAKT

ENKELE SUGGESTIES:

MACHT CV

❏ VERDEDIG UW LOOPGRAVEN MAAR BEWEEG JE VOORAL IN HET OPEN VELD

Verdedig je werking, projecten en doelstellingen, ze zijn van kapitaal belang. Sluit je echter niet op in de eigen loopgraaf, beweeg je flexibel in het open veld. Ga het debat aan. Stap niet in de frames van de tegenstander en illustreer geen clichés. Loop je eigen koers en hou het peloton in de gaten. Plooi niet terug op ‘verworven rechten’ met een nostalgische blik op het verleden.

Jos Geysels studeerde sociologie aan de universiteit van Antwerpen. Hij was politiek secretaris van Agalev van 1997 tot 2003, en werd in 2002 benoemd tot minister van Staat. Sinds 2007 is Geysels voorzitter van 11.11.11, de koepelorganisatie van de Vlaamse Noord-Zuidbeweging.

De tekst ‘Invloed maakt macht’ schreef hij in eigen naam.

❏ MAAK DE VERBINDING TUSSEN DE LEEFWERELD VAN MENSEN EN DE SYSTEEMWE-

RELD. Volg dus de bewegingen in de samenleving. De vroegere discussies en ontmoetingen in parochiezalen en volkshuizen zijn ingeruild voor 8

STANDPUNTEN

Wouter Van Bellingen, voormalig Spirit politicus en eerste zwarte schepen van Vlaanderen, is sinds kort directeur van het Minderhedenforum en volgt zo Naima Charkaoui op. Het Minderhedenforum groepeert verenigingen van nieuwe Vlamingen, etnisch-culturele minderheden en woonwagenbewoners. “Onze achterban kan een voortrekkersrol spelen in een nieuw Vlaanderen en in een nieuwe wereld.”

(Onderstaand interview werd afgenomen alvorens de cijfers uit het regeerakkoord bekend waren. Wouter Van Bellingen is zich op dit moment niet bewust van de dreigende besparingen in de sociale sector, red.)

DIVERSITEIT ALS TROEF En op welke manier biedt diversiteit voordelen?

Wouter Van Bellingen: “Onze achterban kan een poort zijn op de wereld. Onze regio draait op export, laten we deze nog versterken!

Onze mensen spreken meerdere talen, zijn opgeleid in een ander land.

Dit zijn allemaal voordelen. En misschien wordt het diploma hier niet erkend maar in de digitale wereld van vandaag is zo’n erkenning toch enorm gedateerd? Het is al lang niet meer noodzakelijk om fysiek aanwezig te zijn om samen te werken met mensen. Het enorm potentieel van onze mensen blijft al te vaak onbenut.”

AAN DE VOORAVOND VAN EEN NIEUWE

WERELD

Hoe gaat het Minderhedenforum om met de verrechtsing van Vlaanderen, zichtbaar in de verkiezingsuitslag?

Wouter Van Bellingen: “We moeten uitgaan van onze eigen kracht, los van de uitslag van de verkiezingen. Het Minderhedenforum heeft een enorme expertise opgebouwd. En je mag evenmin vergeten dat er ook een andere evolutie bezig is. Mensen worden zich bewuster van de wereld rondom hen en er ontstaat een positieve, maatschappelijke onderstroom die onze ideeën deelt. Neem nu de Wereldwinkels. Eerlijke handel was vijf tot tien jaar geleden helemaal niet populair. Nu wil iedereen iets met ‘Fairtrade’ te maken hebben; bedrijven, overheden, winkels, en particulieren.”

Maar er ligt toch een heuse uitdaging voor je?

Wouter Van Bellingen: “Ja, zeker! We moeten proberen een ruim draagvlak voor onze thema’s te creëren; via het uitbouwen van constructieve relaties met bestaande partners en het zoeken van nieuwe partners. Onze strategie moet ook veranderen. We moeten in het offensief gaan in plaats van voortdurend in het defensief te treden. We moeten meer van ons laten horen! We bundelen meer dan 1.700 verenigingen; dit is een groot deel van het middenveld van Vlaanderen…

Ook moeten we op korte termijn bekijken hoe we minder afhankelijk kunnen worden van de overheid, vooral op financieel vlak.”

Wouter Van Bellingen: “Maar de belangrijkste zoektocht is hoe we van diversiteit een positief verhaal kunnen maken. Kijk naar de Rode Duivels, dit is toch het duidelijkste voorbeeld van hoe diversiteit leidt tot complementariteit die versterkt? Bedrijven raken hier ook steeds meer van overtuigd en alle economen zijn het eens; een divers bedrijf is minder vatbaar voor crisissen en staat sterker in zijn schoenen. En dit geldt ook voor een samenleving; hoe meer diversiteit, hoe sterker we staan in de toekomst.”

Krijgen nieuwe Vlamingen vandaag te weinig kansen?

Wouter Van Bellingen: “Je kan het hele verhaal terugbrengen tot een kwestie van mensenrechten. Iedereen heeft recht op onderwijs en werk. Toch stellen we vast dat discriminatie in Vlaanderen vandaag mensenrechten in de weg staat. Dit zou niet mogen in een democratische regio anno 2014.”

Het Minderhedenforum bundelt een enorm groot aantal diverse organisaties, hoe houdt u de neuzen in dezelfde richting?

Wouter Van Bellingen: “De doelgroep is de laatste vijftien jaar enorm veranderd. Migranten waren vroeger mensen van Marokkaanse of Turkse afkomst. En ja, Italianen en Grieken in Limburg. Dit was een relatief eenduidige groep. Vandaag worden we geconfronteerd met superdiversiteit. Er zijn Congolezen die gebleven zijn na de studies, bootvluchtelingen, mensen met een verleden in de koolmijnen in Limburg, tot Oost-Europeanen die hier pas enkele maanden geleden toekwamen. Maar één ding heeft iedereen gemeenschappelijk; de zoektocht naar een betere toekomst. Mensen komen hier op zoek naar een beter leven voor zichzelf en hun kinderen. Ze willen bijdragen tot een betere wereld, land, samenleving, en stad. Dit zou ons moeten binden, iedereen wil toch gaan voor een betere samenleving en zijn talenten daarvoor inzetten?”

A BRAVE NEW WORLD Hoe kijkt u naar de toekomst?

Wouter Van Bellingen: “Daarvoor moet je kijken naar de demografische gegevens. In sommige wijken van Brussel behoort nu al meer dan 50% van de bevolking tot minderheden. Maar ook in Antwerpen, Gent, en andere steden zullen we de komende tien jaar een evolutie naar dergelijke cijfers zien. We spreken hier dus over een grote groep mensen die een belangrijk deel uitmaken van onze samenleving. En 9 STANDPUNTEN

deze groep wordt geconfronteerd met heel wat problemen. Bijna de helft van onze achterban leeft tegen de armoedegrens, werkloosheid bij etnisch-culturele minderheden is op tien jaar tijd bijna verdubbeld, 30% van alle allochtone jongens en 25 % van alle allochtone meisjes verlaat school zonder diploma. Dit zijn tijdbommen!”

komen, is er natuurlijk ook een andere houding nodig; een houding die diversiteit beschouwt als de hefboom voor onze samenleving.”

Zal samenleven dan moeilijker worden?

Wouter Van Bellingen: “Kijk, het zou een illusie zijn te denken dat samenleven überhaupt ooit makkelijk kan zijn. Een relatie is een werkwoord. Onze samenleving is heel divers en elke dag staan we voor nieuwe uitdagingen. Ik predik geen verhaal van rozengeur en maneschijn, maar kan wel verzekeren dat er daadwerkelijk aan de relatie gewerkt zàl worden! En met spanningen moet je op een open, respectvolle, en empatische manier omgaan. De focus moet liggen op wat ons bindt en niet op wat ons scheidt.”

VERANDERING OP KOMST

Verwacht u veel van de nieuwe Vlaamse en federale regering?

Wouter Van Bellingen: “Het goede nieuws is dat ze al gezegd hebben dat onze thema’s voor hen belangrijk zijn. Maar toch stel ik vast dat het Minderhedenforum, samen met andere organisaties, niet op gesprek zijn uitgenodigd. Een hele stoet van mensen uit het traditionele middenveld zijn de revue gepasseerd en dat is goed, maar er is een nieuw middenveld. Dit nieuw middenveld bestaat nog maar een paar jaar en wordt nog onvoldoende erkend. De conclusie is dan toch dat ik argwanend ben. Het is mooi van politici om het belang van thema’s te benadrukken maar de daden moeten ook volgen.”

Is het tijd voor dit nieuwe middenveld om een gemeenschappelijk front te vormen en van zich te laten horen?

Wouter Van Bellingen: “Zeker en vast! We moeten mondiger worden en onze boodschap duidelijker communiceren. Het is ook tijd voor Vlaanderen om te weten met hoeveel we zijn. Momenteel zijn we de stille massa die nooit wordt gehoord, maar wie het luidste roept, krijgt vaak zijn zin. We mogen niet langer over ons heen laten lopen! De tijd van de grote betogingen is voorbij maar we kunnen onze stem op een andere manier laten horen. Daarom moeten mensen via het Minderhedenforum een megafoon krijgen om hun verhaal kwijt te kunnen. We moeten bondgenoten vinden in de media, ondernemers, noem maar op. We zitten aan het begin van een nieuw tijdperk, de vooravond van een nieuw economisch model. Allerlei modellen zetten de huidige verouderde economische structuren onder druk. Denk aan crowdsourcing (ed. Een ontwikkeling waarbij organisaties of personen gebruikmaken van een grote groep niet gespecificeerde individuen voor onderzoek, innovatie, …), crowdfunding (ed. Een alternatieve wijze om een project te financieren waarbij direct contact tussen investeerders en ondernemers centraal staat.), en de deeleconomie (ed.

Een socio-economisch systeem waarin delen en collectief consumeren centraal staat.). Onze achterban kan een voortrekkersrol spelen in deze nieuwe wereld. Onze mensen zijn gewoon met veranderingen om te gaan en staan ervoor open. Ze zijn globaal ingesteld, flexibel, en bezitten veel competenties. De nieuwe economie zal globaal zijn en heeft globale burgers nodig. Om dit model volledig tot zijn recht te laten

CV

Ziet u deze houding vandaag de dag al?

Wouter Van Bellingen: “Ze- Wouter Van Bellingen was van ker! Kijk maar naar de jonge- 2007 tot 2013 Schepen van Jeugd, ren van vandaag. Er is een hele Internationale samenwerking en generatie aan het opstaan die Burgerzaken in Sint-Niklaas. In de dingen anders en beter zal 2013 werd hij verkozen tot geaanpakken. Jongeren zijn zo meenteraadslid voor de lokale parenorm verbonden, onder an- tij SOS 2012. In 2014 werd hij dere door sociale media. Met aangesteld als nieuwe directeur van allerlei innovaties neemt dit al- het Minderhedenforum, waardoor leen maar toe. Dingen worden hij zijn mandaat als gemeenteonderling razendsnel gedeeld, raadslid vroegtijdig stopzette. er is een groot onderling respect, dit is de toekomst. Jongeren maken hun eigen nieuws, niks blijft verborgen. Deze nieuwe generatie gaat de gevestigde waarden door elkaar schudden. De druk die van hen uitgaat is er en zal alleen maar stijgen. Het nieuwe middenveld wil in de toekomst graag aan hun zijde staan.”

Een laatste vraag. Is er momenteel ruimte voor een links Vlaams gedachtegoed?

Wouter Van Bellingen: “Ik was vroeger actief in Spirit, een Vlaamsprogressieve partij, maar ben ondertussen gestopt met partijpolitiek.

Emancipatie is vaak een progressief ontvoogdingsverhaal, van LatijnsAmerika tot het Baskenland. In Vlaanderen bevindt die strijd zich niet aan de linkerzijde van het politieke spectrum. Onze specifieke geschiedenis en vooral Wereldoorlog II zitten hier natuurlijk voor een groot stuk tussen. Maar het is belangrijker te kijken naar de toekomst. Mensenrechten zijn geen links-rechtsverhaal. Deze politieke tegenstellingen zijn voorbijgestreefd. Alles draait om de waarden waar je achter staat.

En het is misschien zo dat de conservatievere waarden momenteel duidelijker geëtaleerd worden. Andere waarden zijn veel moeilijker te definiëren. Dit verzwakt natuurlijk de boodschap die je wil brengen.

Met een moeilijk vertaalbaar en complexer verhaal dat vanuit verschillende invalshoeken kan bekeken worden, krijg je moeilijker een massa op de been. Het is met de traditionele communicatiekanalen ook veel eenvoudiger een eenduidige boodschap over te brengen. Gelukkig zien we dat nieuwe communicatievormen meer ruimte laten voor discussie. Kijk, er werd vaak gesproken over de ‘Linkse Kerk’ maar naar mijn mening was die er nooit. Er waren heel veel Kapelletjes die niet op één duidelijke bedevaartroute lagen. Conservatievere waarden zijn vaak duidelijker afgelijnd en overtuigen zo makkelijker mensen.”

Interview en tekst: Jago Kosolosky (redacteur voor MO*) 1 0 STANDPUNTEN

100 jaar oorlog: een bittere oogst – Verlooren

BERT WEVERS - SARAH D’HONDT

TE BESTELLEN LUPERCUSBIER Een zinnenprikkelend brouwsel op basis van gerstemout en hop, dat speciaal ter ere van het jaarlijks weerkerende liefdesfeest Lupercalia, werd gebrouwen. Een drank om uw gemoederen te bedaren, uw lendenen te verhitten en uw lusten bot te vieren.

Prijs: 7 euro per fles (Het bier wordt slechts opnieuw gebrouwen indien wij een bestelling van 180 flessen kunnen plaatsen.)

Info en bestellingen: caroline@vermeylenfonds.be

11 SEPTEMBER 2014 – 19u30

DE MARKTEN BRUSSEL VERNISSAGE MET RECEPTIE

TALKING DINNER GEORGIË Georgië is meer dan een land in oorlog. Tijdens deze Talking Dinner toont Gulie Managadze niet alleen de culinaire rijkdommen van dit land maar ook de prachtige natuur, architectuur, de ontelbare soorten dansen en rijke geschiedenis. Gulie moest in 1996 haar land verlaten door oorlog. De situatie werd onhoudbaar en ze besloot te vluchten. Ze kwamen aan in Oostende en vervolgens in Gent. Gulie bleef niet bij de pakken zitten; ze leerde Nederlands en is nu beëdigd vertaler/ tolk voor het Belgische gerecht. Daarnaast is Gulie een expert op het gebied van Georgische wijn.

Datum: oktober 2014 (exacte datum nog te bepalen) Locatie: De Buurtloods, Patrijsstraat 10, 9000 Gent Inkom: 15 euro (niet-leden)/ 12 euro (leden)/ 10 euro (studenten en werkzoekenden) voor kookles, getuigenis en eten. Uw inschrijving is pas geldig na telefonische bevestiging en overschrijving op rek. nr. BE50 0011 2745 2218 met vermelding talking dinner Georgië en het aantal personen.

Info en inschrijving: Sarah Mistiaen, Tolhuislaan 88, 9000 Gent; tel.: 09/223 02 88 of sarah@vermeylenfonds.be

VERWELKOMING Elke Roex, voorzitter Vermeylenkring Brussel, lid Raad VGC. TOELICHTING BIJ HET WERK VAN BERT WEVERS Spencer Frank Cotman, Ugent.

OPENINGSTOESPRAAK Ans Persoons (o.v.), Schepen van de Stad Brussel MUZIKALE OMLIJSTING ‘Verlooren’ door Sarah D’hondt kwartet: Sarah D’hondt, zang & woord (winnares Liesbeth List-prijs 2013); Koen De Cauter, zang, gitaar, klarinet en sopraansaxofoon; Kris Auman, contrabas; Stijn Bettens, accordeon, bandoneon & accordina.

EXPO tot en met 25 september.

GRATIS TOEGANG DE MARKTEN - OUDE GRAANMARKT 5 - BXL WWW.VERMEYLENFONDS.BE - WWW.DEMARKTEN.BE

1 1 EXTRA

i.m.

JOHAN SOENEN Op 24 juni 2014 overleed Johan Soenen tijdens een mooie reis door Portugal. Daarmee verloor het Vermeylenfonds een voormalig Algemeen voorzitter, de voorzitter van de afdeling Oudenaarde, een bevlogen redactielid en een vriend. Johan, echtgenoot van Trudy Ernste en vader van Bram en Lothar, werd 79 jaar.

Op Johans afscheidsplechtigheid las VF-bestuurslid Paul Pataer, die Johan lang en goed gekend heeft, onderstaande tekst voor. Het is met deze tekst dat ook wij in dng afscheid van hem nemen.

Als coördinator van het tijdschrift kan ik hier nog aan toevoegen dat wij Johans aanwezigheid tijdens de redactieraden zullen missen, evenals zijn ideeën en zijn schertsende intermezzo’s. We konden altijd op hem rekenen voor een bundeling woorden, de laatste jaren vaak voor de boekenrubriek. Uiteindelijk hebben we in 2014 nog een roman van Johan zelf uitgegeven, getiteld De vierschaar. Blij dat we deze uitdaging voor Johan nog hebben kunnen vervolmaken, kan ik met een gerust gemoed zeggen dat we alles hebben gegeven. Johan, bedankt.

Het was fijn.

Caroline

DENKEND AAN JOHAN SOENEN Mijn verste, frisse herinnering aan Johan Soenen was op het einde van de jaren vijftig van vorige eeuw. Er wordt in Gent betoogd tegen de talentellingen, dus voor het definitief vastleggen van de taalgrens. Het flamingantisme viert hoogtij aan de Gentse universiteit met het KVHV als grote trekker. Op de trappen voor de aula in de Voldersstraat worden de manifestanten toegesproken en aangepord door de preses “kultuur” van de AVV_VVKstudenten: een rijzige jongeman die in sierlijke volzinnen de inzet van die Kulturkampf toelicht.

Johan Soenen dus. Ik kende hem vaag als drie jaar oudere medestudent op het Sint-Barbaracollege, een kweekschool van zowel vrome, honkvaste christenen als van tolerante authentieke vrijdenkers. Men kent voldoende de levensloop van Johan om te weten tot welk soort mens hij zich heeft ontpopt.

Ik spreek hier namens het Vermeylenfonds om persoonlijk eer te betuigen aan een man die met verve ons fonds heeft voorgezeten van 2001 tot 2006. Ik wil dan ook uitleggen hoe hij een beetje onvermijdelijk op die voorzittersstoel is beland.

U kent de fameuze peilers van het AVF? Ik vertaal die even op mijn manier: taal minnend, vrij denkend en sociaal in hart en nieren. Als taal-

minnaar verdiende Johan reeds zijn strepen in zijn studententijd. Zo bracht hij onder meer taalkunstenaar Godfried Bomans naar een bekende Gentse studentenkroeg en gaf hij impulsen aan de Nederlandse cultuur aan de Gentse universiteit in piëteitsvolle herinnering aan zijn vader die als academicus voluit mee heeft geijverd voor de volledige vernederlandsing van de universiteit. Vader Soenen en August Vermeylen als Compagnons de route, stel je voor.

Johan is ook creatief met taal omgegaan. De literatuur die hij bracht was goedmoedig, schalks, speels en erudiet. Zijn sleutelromans getuigen van een zeldzame vrijmoedige kwetsbaarheid. Via de taal heeft Johan zichzelf bevrijd van het noodlot. Als germanist en hoogleraar Duits zal hij ongetwijfeld iets hebben opgestoken van het ‘amour fati’, de liefde voor het eigen levenslot, verkondigd door Friedrich Nietzsche. Nietzsche claimt daarbij dat iedereen de taak heeft om zijn overvloed aan levenskracht op zo’n manier te stileren dat hij een ‘verdraaglijk’ iemand wordt voor zijn omgeving.

Een verdraaglijk iemand is niet zo maar een prettig en beleefd – zeg maar verdraagzaam – mens, maar iemand die lust tot leven uitstraalt. Iemand die zijn pijn en wanhoop om de dood van God èn van anderen heeft gesublimeerd in de vreugde dat er nieuwe horizonten van diepe medemenselijkheid mogelijk zijn. Trudy heeft die “Umwertung” bij Johan intens mogen mee beleven en mee mogelijk gemaakt… Proficiat, lieve Trudy. Johan heeft die kentering in een van zijn allereerste gedichtjes, met als titel De Harlekijn, bijna terloops aangekondigd: “Soms laat ik anderen schaken / op de ruitjes van mijn rug / maar op ’t moment van koning-schaak : schud ik het schaakspel uit de haak / Dan loop ik heen en keer terug / met fonkelnieuwe ruitjes op mijn rug”.

Johan heeft in het Hoger Onderwijs voor vertalers en tolken meer dan zijn sporen verdiend. Hij bouwde een indrukwekkende academische loopbaan op in het HIVT/RUCA. Minder bekend is dat hij als kersverse leraar 54 jaar geleden in het Brussels Jezuïetencollege les heeft gegeven aan de latere EU-voorzitter Herman van Rompuy. Van Rompuy heeft daarover nog een warme herinnering opgehaald in 2006, sprekend over een enthousiaste leraar met een strikje die badinerend en met veel ironie zijn kennis uitstrooide.

Die ironie heeft hem ongetwijfeld geholpen toen hij, onder lichte druk van mezelf en een paar andere verlichte geesten van het AVF, zich kandidaat stelde voor het algemeen voorzitterschap van het AVF en meteen werd geconfronteerd met een miezerige hetze van pseudo-vrienden uit de Far West die, dankzij hun ijzersterk geheugen, wisten te vertellen dat de vader van Johan als arts zwaar gekwetste Oostfronters heeft bijgestaan op het slagveld. Toen Roger Soenen daarvoor werd 1 2 S Tgestraft A N D P U door N T E N het Bel-

gisch Krijgsgerecht was Johan tien jaar. Daar blijft toch wel iets van hangen zeker? … Ten slotte niet zoveel, zelfs niets. Johan, de Harlekijn weet je wel, heeft zijn rug gekromd en begon voor te zitten, zoals niet één. Onder zijn voorzitterschap, een lustrum lang, heeft het AVF zich resoluut ontwikkeld tot een culturele vereniging met een multicultureel aanschijn. Een hoofdkwartier hebben in het hart van een Turks-gekleurde wijk zal daar wel toe hebben bijgedragen. Johan gaf daar zo wat de toon aan door zijn grote aandacht voor de Turkse literatuur.

Het culmineerde in de uitgave in 2008 van zijn boek ‘Een haard van verzet. Honderd jaar Turkse roman 1900 – 2000’ met bijzondere focus op Orhan Pamuk, “nobelprijs voor literatuur of voor de vrede”, zoals hij werd aangekondigd in Johans causerie over Pamuk. Dit bracht hem er zelfs toe in 2002 een lezing te geven – in het Frans – aan de Yildiz universiteit in Istanbul over “de ontvangst van Orhan Pamuk in Vlaanderen en in Nederland sinds 1995”. Zijn lezingen over de Turkse literatuur, met nadruk op maatschappelijk protest en feminisme, volgden in die jaren elkaar op in een strak tempo. Heel dikwijls in het kader van activiteiten van het AVF. Die inbreng in de werking van het AVF noem ik onomwonden een verademing en letterlijk een vorm van geestesverruiming in de soms wat obligate en verzuilde tredmolen van een respectabel cultuurfonds. Johan deed dit niet vanop een hoge berg, maar vanuit zijn thuisfront in Oudenaarde. Vijfentwintig jaar geleden heeft hij een AVF-afdeling uit de grond gestampt in Oudenaarde, meestal met het Liedts-kasteel als uitvalbasis. Een roodgekleurde cultuurbeweging tot leven wekken en tot bloei brengen in een blauw-geel gekleurde regio is niet iedereen gegeven. Het mag model staan voor het hele AVF. De aanpak van Johan liet zich kenmerken door een ruime netwerking in en rond het vrijzinnige verenigingsleven, maar ook met grote openheid naar de omringende wereld. Hoeft het nog gezegd dat hij daarbij steeds mocht rekenen op de volle steun en medewerking van Trudy, zijn vrouw.

Het licht dat Johan verspreidde, is niet zachtjes uitgedoofd. Zijn laatste publieke optreden dateert van april-mei dit jaar met de voorstelling van zijn roman De vierschaar. Liefde en haat in de Groote Oorlog, waarvan de uitgave mede werd mogelijk gemaakt door het AVF. Zijn band met het AVF werd daarmee nog eens, ultiem bijna, aangehaald.

Als wij met z’n allen een vierschaar zouden vormen om over het leven van Johan te beoordelen, dan weet ik dat ons vonnis uitermate mild zal zijn: hij was innemend goed en zo fijngevoelig voor alles wat ons kan verheffen. Dank je wel Johan.

Paul Pataer

13

i.m.

JACKY MAES Mijn broer, ik ken hem mijn leven lang! We hebben samen gespeeld, gelachen, gedanst, geweend, gekibbeld en zijn samen opgegroeid bij onze ma en pa.

Broer, je was voor mij mijn mentor, steun en toeverlaat in heel veel dingen. Ik heb ontzettend veel geleerd van jou, ook hoe je tot het uiterste moet gaan. In alle dingen die je ondernomen hebt, zowel persoonlijk als politiek, heb je alles gegeven wat in je macht lag en dat … was heel veel.

Hoe fier waren we allebei toen ik in je voetsporen trad en we zeiden tegen elkaar: pa en ma moesten ons eens zien!

Hij is er niet meer, mijn broer! Hij heeft een strijd verloren die jaren heeft geduurd, maar hij heeft het die vuile ziekte niet gemakkelijk gemaakt.

Broer, je hebt keer op keer je belager de loef afgestoken. Je hebt gevochten en bent tot het uiterste gegaan om toch wat langer bij ons te kunnen zijn.

Helaas …lieve broer Lieve Jacky, ik ben er trots op dat ik je zus ben.

Je bent niet meer tastbaar, maar je zal altijd bij mij zijn. Ik draag je in mijn hart en zal dat altijd blijven doen. Dank je voor je liefde, je bezorgdheid, je levenslessen.

Vaarwel Jacky … zonder jou zal mijn leven nooit meer hetzelfde zijn.

Je zus Myriam (voorzitter AVF Oudenburg)

DE SPIRAAL ARMOEDE Schaarste is een boek dat perfect past in onze crisistijdsgeest en binnen de discussies over rechtvaardigheid die daaruit voortkomen, net zoals Kapitaal in de 21e eeuw van Thomas Piketty dat doet. Sendhil Mullainathan en Eldar Shafir nemen de dynamiek van onrecht in het vizier. Wat het met ons doet als we te weinig van iets hebben: het is de centrale vraagstelling bij hun uitgangspunt dat armoede leidt tot méér armoede. De sleutel om dit te begrijpen is de werking van schaarste. Schaarste veroorzaakt namelijk druk. Die kan positief zijn: we kennen allemaal het fenomeen dat een opdracht die niet meteen af moet, blijft liggen.

Een deadline helpt om één en ander in versnelling te brengen en om gefocust te werken.

Onder de tijdsdruk - tijdschaarste – kun je je beter concentreren, vaak met een beter resultaat als gevolg.

Maar een verhoogde focus onder tijdsdruk heeft ook een andere kant. Want hoe meer je je richt op een acuut probleem, hoe meer andere zaken naar de achtergrond verdrongen raken: tunnelvisie doet de concentratie dan zelf de overhand nemen op de taak. Mullainathan en Shafir toetsen en bevestigen dit proces met verschillende voorbeelden. Vervolgens introduceren zij het concept ​​ ‘bandbreedte’: hun maatstaf voor ons vermogen om onze aandacht op juiste beslissingen te richten en om aan afleiding te weerstaan. Elke persoon heeft een bepaalde bandbreedte, die hij gebruikt om taken uit te voeren. Hoe meer bandbreedte

je besteedt aan een bepaald onderwerp, hoe minder aandacht je hebt voor andere dingen. Schaarste aan bandbreedte betekent nu dat dit kapitaal grotendeels is opgebruikt. En hoe schaarser de resterende capaciteit aan aandacht, hoe meer er bespaard wordt op ‘bijzaken’ als tijdig knopen doorhakken of emoties van anderen registreren.

Welke groepen ondervinden nu specifiek een schaarste aan bandbreedte? Volgens de auteurs zorgt financiële schaarste voor een belangrijke versmalling ervan. De kwaliteit van onafhankelijke beslissingen blijkt te verminderen en geldzorgen leiden tot zwakkere cognitieve prestaties, meer zelfs dan door ernstig en langdurig slaaptekort. Armoede leidt dus tot zorgen, zorgen leiden tot een gebrek aan aandacht voor andere kwesties en dat leidt tot verkeerde beslissingen … die een bestaande armoedesituatie alleen maar verergeren. Dit verklaart ook waarom met name armere mensen vaker het slachtoffer zijn van financiële miskopen. Mullainathan en Shafir tonen aan dat schaarste aan financiële middelen zelfs kan leiden tot een dalende intelligentie. ‘Lawaai van binnenuit’ door zorgen en stress leidt evenveel af als externe ruis. Daarom adviseert het boek ook hoe je beter om kunt gaan met schaarste: kleurrijke voorbeelden tonen aan hoe je reserves en buffers kunt inbouwen om je bandbreedte te vergroten.

Schaarste is een mechanisme dat sociale mobiliteit belemmert. De kern van dit interessante boek is dan ook een striemende kritiek op de neoliberale veronderstelling dat de vrije markt wordt bevolkt door rationele actoren die hun eigen geluk smeden. Tegelijk is het duidelijk dat veel hulpprogramma's voor de eliminatie van schaarste verkeerde uitgangspunten hanteren en hun falen vaak onvermijdelijk is.

Schaarste is verrassend frisse lectuur, zelfs wanneer de theorie en aangehaalde voorbeelden niet per se ‘nieuw’ zijn. De grote verdienste van Mullainathan en Shafir is dat ze aantonen dat sociale ongelijkheid aan de basis ligt van het nemen van verkeerde beslissingen, en er niet het gevolg van is. (Wieland De Hoon) Schaarste. Hoe gebrek aan tijd en geld ons gedrag bepalen / Sendhil Mullainathan en Eldar Shaffir / Maven Publishing / 2013 / ISBN 978 94 90574 99 4

boek 14 BOEKEN

els . Pauwels

Jacques R

orlog 191

te De Groo g rlo o o n e Klass 8 1914-191

4-1918

A.

n is losoof

en econoo

m. Hij is acti

ef bij de stud

iedienst

Wever

www.epo.b

e

Na de Tweede Wereldoorlog voltrok zich in razendsnel tempo de industrialisering en internationalisering van de landbouw. Natuurlijke kringlopen werden doorbroken.

‘Boeren’ kon voortaan met weinig (zichtbare) grond. Varkens en kippen worden sindsdien in West-Europa hoofdzakelijk ‘grondloos’ vetgemest. Grond, water en petroleum werden overzee gevonden. Onder de vorm van soja voor veevoer.

Veevoer wordt voer van vernietiging. Alles wordt van elkaar los gekoppeld: de groeiende consumptie en de onderdelen van de productie. Wat is oorzaak? Wat is gevolg? De samenhang van de werkelijkheid wordt verknipt, verborgen.

Luc Vankrunkelsven

Koen Hosty

van de PVD

1962 is in dit proces een scharnierdatum.

1962? Rachel Carson lanceert haar spraakmakend boek: ‘Silent Spring’. Dode lente, omwille van de ongebreidelde doorbraak van de chemische landbouw. Het werk is zowat het begin van de milieubeweging in Noord-Amerika. Hetzelfde jaar deed het proces van de SS’er Adolf Eichmann de ogen opengaan voor een te weinig opgemerkte factor in de Holocaust. Hannah Arendt was op het proces aanwezig en verontrustte de wereldopinie met haar ophefmakende boek: ‘Eichmann in Jeruzalem. De banaliteit van het kwaad’. Twee vrouwen aan de Amerikaanse kant van de Atlantische Oceaan verheffen hun stem. Debat verzekerd! Tot op vandaag.

Aan de Europese kant komt de landbouw los van de grond, door de Dillon-ronde van de GATT (nu WTO – World Trade Organisation): een akkoord in het kader van de wereldhandel, dat samenvalt met het begin van het Europees Gemeenschappelijk Landbouwbeleid. Alwéér anno 1962.

Door de Dillondeal komt een vernietigende sojastroom op gang: eerst uit de Verenigde Staten; nadien, met de ‘Groene Revolutie’ vanuit Brazilië, Argentinië, Paraguay, Bolivia.

NUR 600

Voeding Verknipt

In deze historische context publiceert Wervel zijn vijfde boek over de interafhankelijkheid Brazilië-Europa-China. In de vorm van ‘flitsen’ presenteert de auteur moeilijke thema’s over internationale voedselafhankelijkheid en de razendsnelle veranderingen in de landbouwwereld. In de hoop dat ook de lezer-consument, aan beide kanten van de oceaan, zicht krijgt op de ‘samenhang van de dingen’ en zich mee kan inschakelen in een noodzakelijke en wereldwijde voedselbeweging.

15 BOEKEN

eren van De

n laat gee n spaand wereld van er heel van vrijheid en de wonde welvaart ons voorho re die De We uden, en ver en zijn drukt ons die precie ceo’s met de neu s het tegend s op de feit eel aanwij – Jan Blo en – zen.’ mmaert, pro fessor Tilb urg Unive rsity

et Vlaand

‘Ik krijg tele foontjes van onderneme vragen ges rs, en niet prekken op de minsten te zetten met die partij , die mij de N-VA van is hun hoo p gevestigd.

Bart De Wev N-VA de enig er. Op Veel ondern e is die iets emers den kan verande ken dat de Unizo-baa ren.’ Het s Karel Van zijn de woo Eetvelt. Enig Bart De Wev rden van e tijd daarvoo er al uitgero r had N-VA-v epen dat partij verw oor zitte Vok a zijn baa r elkomde s is. De top dan weer Arnault. de Franse van zijn scale vluc hteling Ber Is de N-VA nard misschien een allemans bestaat niet vriend ? Wa enkel uit krijt nt de fanclub streeppakk van de N-V Voltaire spre en of sup A ken. Integen errijken die deel. Ook de taal van senioren met veel werkloz een klein en, minimu pensioentje mtrekkers, aangespro , ja zelfs vak ken door bonders voe ‘de partij Het Vlaande van de hard len zich ren van De werkende Wever stel Vlamingen’. zelden hoo t Koen Hos In rt: voor wie tyn een vraa rijdt de N-V g die je maa A nu eigenlijk r ? En naar waar?

‘Koen Ho sty

Koen Hos tyn H

be

www.epo.

Vanaf heden vindt u bij uw driemaandelijks tijdschrift een selectie van vijf boeken, gepubliceerd door uitgeverij EPO en speciaal uitgekozen voor de leden van het Vermeylenfonds.

Sommige omdat ze aanleunen bij het thema van het nummer, andere omdat ze zo fenomenaal goed zijn dat u ze moet gelezen hebben.

Op elk van deze boeken krijgt u 20% korting bij aankoop.

Interesse? Surf dan naar de link http://www. epo.be/vermeylenfonds en plaats uw bestelling. EPO stuurt u het boek per post op.

Klasseno

een oorlog reldoorlog 4 Eerste We ropa van 191 ook dat de bestond in het Eu elite op school e een kleine ste rst Nochtans s?

Leerde u hee l wa e ocrati Die eer t. Overa voor de dem s algemeen stemrech industriële burgerij. nomische en ede de eco bijna nergen dbezittende adel ksmassa’s eke, de twe ron voor de vol van grootg poliseerde de politi hun broek gde. no en het in vol klasse mo omverar beide ded tie dat hen overal een Ma .

Om . cht ma rrevolu thutsend adel en bu ok van de wels is on en het spo n, kwamen en ques Pau e van Jac te vermijde olutie voorkomen De analys de heersende orde de rev Oorlog est en. mo van g oev werping log. Oorlo fs terugschr gevolg waren oor zel bij en t en die het gerij terech sering tegenhoud jd n oplossen ati ten, die alti e probleme de democr grootmach werven van economisch tussen de r het ver kon ook de linge concurrentie breiding voo e arbeidsder ritoriale uit stoffen en goedkop van de on ter r naa ren nd op zoek wa , bronnen van gro nd . In Rusla ten wacht had afzetmark rde elite ver vormingen ten voo krachten. ers uit dan her reld draaide and st-Europa waren t van de we e res de Maar het We in elit olutie, in jdelijk, en bleef de lukte de rev ine man onvermi de kop op. Toch ontaardde kle en tijd’. Dat dele van de loniale beweging ede oude orlog. iko e wereldo naar de ‘go staken ant terugkeer cisme en een nieuw had. een van n n fas het drome bekeke errie van nog nooit in de nachtm rlog zoals u hem Oo e oot De Gr aan en doceerde O historicus EP Pauwels is nada. Bij Jacques R. iversiteiten in Ca De mythe van un andere der oormeerdere on reld We eede n van hem ka en de Tw verschene Een reis log’. Ameri sculotten. de ‘goede oor t Parijs van de san business ), He 07) en Big (20 e log (2000 uti nse Revol door de Fra sland (2009). uit met nazi-D

20% KORTING OP BOEKEN VAN UITGEVERIJ EPO!

te De Groo

Toen begin 2008 de Vlaams-nationalistische en vermeend progressieve Gravensteengroep haar eerste manifest publiceerde, achtte een aantal kritische academici het nodig hierop te repliceren. De Vooruitgroep was geboren.

In de daaropvolgende jaren bracht de gestaag groeiende groep – zo hebben ondertussen ook Vermeylenfondsbestuurders Paul Pataer en Lydia Deveen-De Pauw zich aangesloten – regelmatig teksten naar buiten waarin nationalistische en neoliberale tendensen gevat becommentarieerd werden.

Met Wereldvreemd (in) Vlaanderen – het boek dat vlak voor de moeder der verkiezingen door uitgeverij EPO uitgebracht werd – brengt de groep een meer diepgravende analyse van politieke, maatschappelijke en sociaaleconomische fenomenen en tracht deze de krijtlijnen uit te tekenen voor een echte progressieve politiek. Het is een noodzakelijk boek geworden, een boek dat ook lang na deze verkiezingen relevant zal blijven.

‘There is no such thing as society’ , althans volgens de neoliberale acolieten. Als we alleen al kijken naar de op til zijnde asociale maatregelen van de nieuwe Vlaamse regering – het federale en Europese niveau laten we dan nog buiten beschouwing –, zien we dat de geradicaliseerde rechtse partijen een genadeloze aanslag plegen op het kostbare weefsel.

Een grondig uitgewerkt en wervend progressief alternatief is dan ook hoognodig. Zo niet zullen we binnen niet onafzienbare tijd wakker worden in een maatschappelijke hel,

NIEUW IN DNG

. Pauw Jacques R

k

VOORUIT!

waarin de mens een wolf is geworden voor zijn medemens.

Wat de uitwerking van dit alternatief betreft, zet de Vooruitgroep alvast stappen in de goede richting. De analyses die de Vooruitgroep presenteert, zijn doordacht uitgewerkt. De verschuivingen binnen de gelaagde machtsstructuren worden duidelijk uit de doeken gedaan en hete hangijzers zoals duurzaamheid, verstedelijking en diversiteit worden accuraat toegelicht.

Willen de geëngageerde leden van de Vooruitgroep in de toekomst evenwel een stuwende kracht teweegbrengen die mensen en masse kan mobiliseren om grondige maatschappelijke veranderingen te realiseren, dan zullen ze rekening moeten houden met een aantal knelpunten. Sommige van de teksten in het boek komen nogal academisch over.

De bevindingen verdienen het om omgezet te worden in een vlotter leesbare en meer wervende taal. Er kunnen best ook een aantal progressieve economen gezocht worden om de groep te versterken. De derde weg die te lang door de Europese sociaaldemocraten is bewandeld geweest, mag dan een doodlopende straat zijn gebleken, het economisch model van Diane Elson dat in het boek naar voren wordt geschoven als mogelijk alternatief, kan evenmin overtuigen. En – iets wat in dit boek onderbelicht bleef – er moet dringend een antwoord gevonden worden op hoe je een progressief verhaal aan de man brengt zonder grote mediakanalen. Met de alternatieve kleinere mediaspelers alleen gaat dat niet lukken, en van sociale media moet ook niet te veel goeds verwacht worden. Maar zoals Eric Corijn zelf aangeeft in het nawoord, het is maar een begin. En nu, vooruit! (Tom Cools) Wereldvreemd in Vlaanderen. Bakens voor een progressieve politiek / Eric Corijn en Pieter Saey (red.) / Uitgeverij EPO / 2014 / ISBN 978 94 91297 96 0

Koen Hos

tyn

Het Vlaandere n van De Weve r

GENTSE GEEFPLEIN

SCHITTERT Op 28 juni 2014 was het eindelijk zover. De Gentse stadshal werd voor de allereerste keer omgetoverd tot een Geefplein, een gratis markt voor iedereen. Wie zijn (bruikbare!) spullen kwijt wilde, mocht ze komen brengen. Wie iets wilde meenemen, mocht dat zonder vragen.

Er werd niet verhandeld, geruild of verkocht. Geven en nemen, dat was de boodschap. Zonder meer. Met deze gloednieuwe activiteit wil het Vermeylenfonds, i.s.m. het Masereelfonds en nog een hoop andere armoede- en culturele verenigingen, de geefcultuur bij de burgers aanwakkeren. Geven is een belangrijke attitude die bij zowel gever als ontvanger een positief gevoel achterlaat. Tevens willen we met het Geefplein de mensen bereiken die in armoede leven en die dagelijks hard moeten knokken om rond te komen. Ook zij verdienen een geschenkje. Net als alle anderen, want op het Geefplein is iedereen welkom! Bovendien geven wij met het Geefplein een ecologische boodschap: schenk je spullen een tweede leven.

(Foto’s Marc De Coninck) Op onderstaande link vindt u het filmpje van 1.000 zonnen: www.een.be/programmas/1000-zonnen/pieteren-de-planeet-geefplein

1 6 EXTRA

© Chantal De Cock

Roode oogjes

Naast onze lokale afdelingen is het Vermeylenfonds ook gestart met thematische afdelingen, kernen genaamd. De eerste kern die wij opgericht hebben, is een fotokern, gevormd door een groep mensen van verschillende regio’s die allen één ding gemeen hebben: hun passie voor fotografie.

AFDELING ROODE OOGJES IS GELANCEERD We willen jullie graag even mee laten genieten van het vuur in deze groep.

Met reeds vier uitstappen en een cursus op het palmares èn een gestaag groeiend aantal leden kunnen we niet anders dan onze pet afzetten voor de inzet van Roode Oogjes. Hun liefde voor alles wat met fotografie te maken heeft, kun je meevolgen op de facebookpagina Roode Oogjes.

Daar lees je de plannen voor komende activiteiten en kan je zelf mee discuteren. Er zijn echter twee in het roode oog springende activiteiten (in hetzelfde weekend) die extra aandacht verdienen. Op zaterdag 18 oktober gaat Roode Oogjes carpoolend naar de hoofdstad van Walbanië, Charle-

roi. Volgens Humo zijn er zeven redenen om Charleroi te bezoeken.

We gunnen onze roode oogjes een blik op de meisjes, het industrieel erfgoed, de spookmetro, de kunstscène, graffiti, het wonen en de restaurants (bron: http://www.humo.be/humo-archief/296829/ citytrip-charleroi-7-redenen-om-de-hoofdstad-van-walbanie-tebezoeken). We ontmoeten Carolo’s via de global greeter network die ons in eigen stad rondleiden. (zie: http://www.charleroithudiniegreeters.be/). Of we ook nog de terrils beklimmen, wandelen door de meest deprimerende straat van België en de plaats bezoeken waar de moeder van Magritte zelfmoord pleegde, laat ik nog even in het midden.

Feit is, 18 oktober in Charleroi belooft een boeiende uitstap te worden. (www.charleroiadventure.be) Zie Inforubriek voor de praktische kant.

Roode Oogjes werkt aan een eigen tentoonstelling. Le Corps Propre, ofwel de vleselijkheid staat centraal. De Franse fenomenoloog MerleauPonty stelde dat het eigen lichaam (le corps propre) een voorwaarde is voor ervaring. Om te ervaren moet de mens kunnen waarnemen, en bij visuele kunst gebeurt dit voornamelijk via het oog. Het eigen lichaam is een noodzaak om artistieke beschouwingen van het lichaam te kunnen ervaren.

De expo loopt van zondag 19 oktober tot en met zondag 2 november, CC Asse, Huinegem 4 in Asse Bent u geïnteresseerd om lid te worden of wil u graag zelf een fotokern (of een kern rond één van de andere kunsten) oprichten, neem dan contact op met fabjen@vermeylenfonds.be.

17 AFDELING IN DE KIJKER

ver slag SCHILDERWEDSTRIJD Vernissage van de laureaten 'schilderwedstrijd 2013' op zondag 6 juli 2014 in het VLC Geuzetorre, Oostende.

AVONDJE CARMIGGELT Op woensdag 9 juli om 20u organiseerde het AVF Koksijde in de Kerkepannezaal in St. Idesbald een avondje Carmiggelt. Gerd de Ley en Raymond de Bruyne brachten een volks en weemoedig-humoristisch theaterprogramma met amusante sketches en mooie literaire momenten.

1 8 VERSLAG

in fo 19.09/ EXPO FRANK RANSON In zijn werk zoekt letterkapper Frank Ranson naar uitdrukkingsmogelijkheden om zijn teksten op een speelscreatieve wijze een bijkomende dimensie te geven.

De tentoonstelling is open op zaterdag en zondag van 14:00u tot 18:00u tot zondag 28 september 2014.

Aanvang: vrijdag 19 september 2014 om 19:30u Locatie: Vrijzinnig Centrum De Sleutelbrug, Beenhouwersstraat 1-3 in 8000 Brugge.

Info: VF Brugge, Andrée Desmet, 050/35.94.39 - j.ducazu@scarlet.be 20.09/ OOST-VLAAMSE ONTMOETINGSDAG IN EVERGEM VF OOST-VLAANDEREN Op zaterdag 20 september heeft Vermeylenfonds Oost-Vlaanderen, met de organisatieklasse van afdeling Evergem, een prachtig dagvullend programma voor u klaar.

09.30 – 10.00 verwelkoming met koffie en koffiekoek(jes) in zaal Germinal, Velodroomstraat 25, 9940 Evergem 10.30 – 12.30 bezoek aan het waterspaarbekken van Kluizen. Vanuit het waterproductiecentrum van Kluizen levert De Watergroep drinkwater aan een groot deel van NoordOost-Vlaanderen, van het Meetjesland tot het Waasland. Het productiecentrum van Kluizen kan tot 60 miljoen liter drinkwater per dag produceren op basis van oppervlaktewater. Twee gidsen leiden ons rond op het domein en bij de installaties. www. dewatergroep.be.

12.30 – 14.30 middagmaal in De Cluysenaer in Kluizen.

Menu: soep - zeebaarsfilet op vel gebakken of gekonfijte eendenbout met kroketten en groenten en koffie. www.cluysenaer. be 14.45 – 16.30 bezoek aan de molensite van Ertvelde, de stenen molen en rosmolen.

De molens van Ertvelde zijn meer dan 200 jaar oud, en hebben een rijke geschiedenis. In 1987, na 116 jaar inactiviteit, wordt terug graan gemalen met de paarden. Daarvoor gebruikt men fjordenpaarden, gekend als sterk en werkwillig. Een unieke site waar zowel de wind- als de rosmolen nog actief zijn. De molenaar en zijn vrouw (ook molenaar) leiden ons rond op de site met de in werking zijnde molens . www.molen-ertvelde.be 17.00 Eindigen doen we in “Germinal” waar we de mensen nog een drankje aanbieden als afsluiter van de dag.

Zaal Germinal, Velodroomstraat 25, 9940 Evergem Prijs: 35 euro leden, 40 euro niet-leden, te storten op rekeningnummer BE50 0011 2745 2218 van Vermeylenfonds vzw. Gelieve te bellen alvorens over te schrijven, en dit voor 12 september via 09/223 02 88 of fabjen@vermeylenfonds.be en uw keuze voor vis of vlees vooraf door te geven.

Organisatie: Vermeylenfonds Evergem i.s.m.

Vermeylenfonds Oost-Vlaanderen 20.09/ VAN ALGERIJE TOT DE WETSTRAAT Yasmine Kherbache vertelt haar bijzondere levensloop of hoe de amper bekende kabinetschef van premier Di Rupo het nieuwe gezicht werd van de Antwerpse socialisten.

Zaterdag 20 september om 19u30 Locatie: Branderij, Zuidstraat 13, 9600 Ronse Prijs: 2 euro / leden gratis Info en inschrijving: vermeylenfondsronse@ hotmail.com of 0473/45 59 52 Organisatie: Vermeylenfonds Ronse 27.09/ BERT WEVERS - EEN BITTERE OOGST. VERLOOREN In het kader van 100 jaar Grote Oorlog brengt het Vermeylenfonds dit jaar doorheen 19 INFO

Vlaanderen een programma met werk van schilder Bert Wevers en muziek van Sarah D’hondt. Het project zoekt geen verheerlijking van de gevallen slachtoffers of het patriottisme, maar een manier om het universele leed te verbeelden - leed dat ook vandaag nog door vele conflicten wordt veroorzaakt Vernissage zaterdag 27 september om 20u Casino Modern, André Dumontlaan 2, Genk Organisatie: AVF, Willemsfonds, HVV & UPV Meer info over bezoekuren en programma verschijnt op onze website 30.09/ JAN WAS EEN FLINKE JONGEN Met sketches, verhalen, gedichten, liederen drukt Viona Westra uit hoe absurd de oorlog is en hoe de herdenking van de Groote Oorlog dreigt gekaapt te worden door commercie.

Viona Westra (zang), John Snauwaert (sax), Jean Van Lint (contrabas) & Filip Verneert (gitaar) Dinsdag 30 september om 20u30 GC De Wildeman, Schoolstraat 15, 3020 Herent Organisatie: AVF Leuven Wie belangstelling heeft voor deze uitstap gelieve vooraf een seintje te geven aan josdormaels@skynet.be - tel. 016/26.14.54 05.10/ BRUSSEL TIKT DUITS Het museum van de stad Brussel (in het Broodhuis) houdt ter gelegenheid van de 100ste verjaardag van de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) een tentoonstelling over het leven in Brussel tijdens de Duitse bezetting.

Zondag 5 oktober, exacte uur wordt aangekondigd op onze website Broodhuis Brussel, Grote Markt, 1000 Brussel Organisatie: AVF Vilvoorde 05.10/ DAGUITSTAP NAAR DE WESTHOEK We vertrekken om 8u30 aan het VC Liedtskasteel, Parkstraat 4, Oudenaarde met een autocar richting Poperinge. Daar bezoeken we Talbothouse en het Lijssenthoek Military Cementry.

Vervolgens rijden we door naar Ieper voor het middagmaal in Münchenhof (in buffetvorm:

20 INFO Afdeling in de kijker 'Roode Oogjes' Š Jean-Pierre Drubbels

soep – hoofdgerecht – dessert – consumptie – koffie).

In de namiddag bezoek aan Passendale Militair museum, Langemark Soldatenfriedhof (meer dan 44.000 Duitse militairen vonden hier hun laatste rustplek, waarvan 25.000 in een massagraf ) en Tyne Cot (de grootste Britse militaire begraafplaats op het Europese vasteland, er zijn bijna 12.000 grafstenen.

De achterzijde van Tyne Cot bestaat uit een muur met 35.000 namen van vermiste soldaten en is het vervolg van de Menenpoort).

De bus brengt ons daarna naar Ieper. Daar is er vrije tijd voordat we om 20u verzamelen aan de Menenpoort voor de Last Post. Rond 21u30 zijn we terug in Oudenaarde aan het VC Liedtskasteel.

Wanneer: zondag 5 oktober om 8.30u Prijs: Leden 50 euro, niet-leden 55 euro (*) . Te storten op bankrekening BE51 8777 1990 0162 van “Vermeylenfonds Oudenaarde” onder vermelding Westhoek.

Inbegrepen in de prijs: de busrit en fooi voor de chauffeur, het middagmaal en de entrées in de musea.

Inschrijven: Het aantal inschrijvingen is beperkt. Informeer naar de beschikbare plaatsen bij Trudy Ernste. trudy.ernste@telenet.be of 055/49 87 23.

Organisatie: Vermeylenfonds Oudenaarde 05.10/ ARBEIDERS IN BEWEGING Smaakvolle wandeling door het arbeidersverleden van Ronse.

De wandeling start om 15u. Het vertrekpunt was bij het ter perse gaan van dit nummer nog niet gekend.

Prijs: 5 euro / leden 3 euro Info: vermeylenfondsronse@hotmail.com of 0473/45 59 52 Organisatie: Vermeylenfonds Ronse 07.10/ LEZING FREDY FRANSEN In tegenstelling tot wat de meeste mensen denken is de UNO geen militaire organisatie.

De ganse uitleg daarop wordt je gegeven door dhr. Fredy Fransen die o.a. voor de UNO onderzoek heeft gedaan naar massavernietigingswapens in Irak.

Dinsdag 7 oktober om 20u Volkshuis, Rozenberg 115, Mol Organisatie: AVF Mol

10.10/ QUIZ Locatie: VLC, J. Vandeputtelaan te Blankenberge (max 4 per team). I.s.m.

Curieus. Verdere info volgt.

Aanvang: 19u30 Info: VF Blankenberge, Eddy Van Oyen, 050/41.91.89 avfblankenberge@gmail.com 13.10/ (A)SOCIAAL EUROPA- DEBAT MET WILLY CLAES EN XAVIER VERBOVEN Het democratisch gehalte van de Europese Unie heeft van bij haar ontstaan voor discussie gezorgd. Steeds meer wordt ook duidelijk dat de reductie van de liberale ideologie tot louter het garanderen van een vrije markt een Europees sociaal bloedbad veroorzaakt.

Niemand minder dan Willy Claes, oud secretaris-generaal van de NAVO en minister van staat, & Xavier Verboven , oud algemeen secretaris van het ABVV, gaan na hoe het zo ver is kunnen komen en wat de toekomst nog zal en kan brengen.

Maandag 13 oktober om 20u De Voorzorg Hasselt, Capucienenstraat 10, 3500 Hasselt Organisatie: AVF Hasselt Info: tom@vermeylenfonds.be 13.10/ KUNST EN VRIJZINNIGHEID - LEZING WILLEM ELIAS Het historisch belang van de avant-gardekunst voor de maatschappelijke acceptatie van de vrijzinnige levensbeschouwing is binnen de vrijzinnigheid te lang onderbelicht gebleven.

Willem Elias, gerenommeerd kunstfilosoof en notoir vrijdenker, is de uitgelezen persoon om de hechte relatie tussen kunst en vrijzinnigheid uit de doeken te doen.

Maandag 13 oktober om 20u VOC Hasselt, A. Rodenbachstraat 187, 3500 Hasselt Organisatie: AVF, Willemsfonds, HVV & UPV Info: tom@vermeylenfonds.be 16.10/ ZIVILARBEITER Streekgenoten worden door de Duitsers verplicht tewerkgesteld om loopgraven en bunkers te bouwen in levensgevaarlijke omstandigheden. Opgeëiste burgers lijden ver van hun familie honger en sterven een vergeten dood.

Donald Buyze brengt ons een aangrijpend beeld van een lijden van de burgerbevolking, 21

dat in de stroom publicaties over de Groote Oorlog weinig aan bod komt. Nochtans werden ooit tienduizenden burgers gedeporteerd.

Mannen uit de door de Duitsers bezette gebieden werden opgeëist om slavenarbeid te gaan verrichten op en achter de Duitse linies en in de Duitse oorlogsindustrie.

Locatie: VC Mozaïek, Overleiestraat 15A in Kortrijk Aanvang: 19u Info: VF Kortrijk - Marie Jeanne Kerckhove - 056/49 57 68 - mjkerckhove@telenet.be 16.10/ TALKING DINNER GEORGIË Georgië is meer dan een land in oorlog. Tijdens deze Talking Dinner toont Gulie Managadze niet alleen de culinaire rijkdommen van dit land maar ook de prachtige natuur, architectuur, de ontelbare soorten dansen en rijke geschiedenis.

Gulie moest in 1996 haar land verlaten door oorlog. Ze had er een goed leven, geen geldzorgen en woonde er met haar twee prachtige dochters en man tussen de bergen en de Zwarte zee. Toen brak de burgeroorlog uit.

In één klap veranderde alles. De situatie werd onhoudbaar en ze besloten te vluchten. Ze kwamen aan in Oostende en vervolgens in Gent. Gulie bleef niet bij de pakken zitten; ze leerde Nederlands en is nu beëdigd vertaler/ tolk voor het Belgische gerecht. Daarnaast is Gulie een expert op gebied van Georgische wijn die bekend staat als de bakermat van alle Europese wijn. Proeven zullen we!

Talking Dinner is meer dan koken alleen.

Laat je verrassen en verrijken door Gulie en haar dierbare moederland Georgië!

Locatie: De Buurtloods, Patrijsstraat 10, 9000 Gent Aanvang: 19.00u Info en inschrijving: sarah@vermeylenfonds. be of 09/223 02 88 (Sarah Mistiaen) Prijs: 15 euro (niet-leden)/ 12 euro (leden)/ 10 euro (studenten en werkzoekenden) voor kookles, getuigenis en eten. Uw inschrijving is pas geldig na telefonische bevestiging en overschrijving op rek. nr. BE50 0011 2745 2218 met vermelding talking dinner Georgië en het aantal personen.

Organisatie: interculturele werkgroep van het Vermeylenfonds

17.10 /STEFAN HERTMANS OVER OORLOG EN TERPENTIJN, MUZIKALE OMKADERING DOOR HET PROJECT ‘VERLOOREN’ Auteur Stefan Hertmans haalt voor zijn boek ‘Oorlog en Terpentijn’ herinneringen op aan zijn grootvader, een kunstschilder van wie hij een paar volgeschreven oude cahiers in handen kreeg. Het is een relaas over z'n armoedige leven in Gent begin 20ste eeuw, de gruwelijke ervaringen als frontsoldaat in WO I en een jong gestorven grote liefde...

‘Oorlog en terpentijn’ kent internationaal succes. In Nederland en Vlaanderen zijn inmiddels 100.000 exemplaren van verkocht. ‘Oorlog en Terpentijn’ werd bovendien bekroond met de CULTUURPRIJS VAN DE VLAAMSE GEMEENSCHAP 2014, PRIJS VAN DE LEZERSJURY GOUDEN BOEKENUIL 2014 en de SHORTLIST LIBRIS PRIJS 2014.

De avond wordt muzikaal omkaderd door Koen De Cauter, Sarah D’hondt, Kris Auman en Stijn Bettens. Locatie nog niet gekend.

Info en inschrijving: fabjen@vermeylenfonds. be of 09/223 02 88 Prijs: 10 euro/ persoon; 8 euro voor leden Vermeylenfonds, VTB en Curieus, 60+ en -21jarigen Organisatie: Vermeylenfonds Aalst i.s.m.

Standaard Boekhandel Aalst

Roode oogjes

18.10/ FOTOKERN ROODE OOGJES GAAT NAAR CHARLEROI Buiten een bezoek aan het Musée de la Photographie en een zeer indrukwekkende stad staat het programma nog niet helemaal op punt.

Om je alvast warm te maken staan enkele sites vermeld bij de rubriek afdeling in de kijker.

Om het carpoolen goed te kunnen regelen gelieve tijdig in te schrijven.

Info en inschrijving: fabjen@vermeylenfonds. be of 09/223 02 88 Prijs: wordt ter plaatse bepaald Organisatie: Fotokern Roode Oogjes 19.10/ LIJF-EIGEN - DRIELUIK OVER BROOSHEID EN VERLOKKING VAN HET MENSELIJK LICHAAM 1. Bert Wevers - Een bittere oogst. Verlooren In het kader van 100 jaar Grote Oorlog brengt het Vermeylenfonds dit jaar doorheen Vlaanderen een programma met werk van schilder Bert Wevers en muziek van Sarah D’hondt. Het project zoekt geen verheerlijking van de gevallen slachtoffers of het patriottisme, maar een manier om het universele leed te verbeelden - leed dat ook

Afdeling in de kijker 'Roode Oogjes' © Filip Van Lerberge

22

vandaag nog door vele conflicten wordt veroorzaakt.

2. Fotografie De fotografen van collectief Roode Oogjes tonen in hun werk het lichaam in al zijn facetten. Verwacht frappante beelden rond schoonheid en verval van het menselijke lichaam.

3. Streek-eigen In dit luik presenteren regionale vrijzinnige kunstenaars hun artistieke benaderingen van vleselijkheid & vrijzinnigheid.

Vernissage zondag 19 oktober om 15u Finissage zondag 2 november van 11u tot 18u CC Asse, Huinegem 4, 1730 Asse Organisatie: Vermeylenfonds Ternat & Willemsfonds Asse Meer info over het volledige programma vindt u op onze website 22.10/ SUPERDIVERS - BERT ANCIAUX OVER INTERCULTURALITEIT EN VERENIGINGSLEVEN Plaatselijke zelforganisaties op basis van etnisch-culturele identiteit in Vlaanderen werken als een accurate barometer, die treffend illustreert hoe onze samenleving met etnischculturele diversiteit omgaat. Dit lijkt vooralsnog niet zo succesvol.

Bert Anciaux onderzocht voor zijn doctoraatsonderzoek de ruim 1 800 plaatselijke verenigingen in Vlaanderen en Brussel waarin mensen zich verzamelen op basis van een gemeenschappelijke etnisch-culturele identiteit. Tijdens deze lezing zet hij de conclusies van zijn onderzoek uiteen. Een aanrader voor iedereen die streeft naar een gezonde samenleving.

Woensdag 22 oktober om 20u Salaam, Eksterstraat, 100b, 2800 Mechelen (onder voorbehoud) Meer info over de definitieve locatie vindt u op onze website Org.: AVF Mechelen & UPV Mechelen Info: tom@vermeylenfonds.be 31.10/ JONG GEWILD Muziekconcert van KAS en Tout Va Bien Locatie: Academie, Zuidstraat 19, 9600 Ronse Deuren om 18u30.

Info: vermeylenfondsronse@hotmail.com of 0473/45 59 52

04.11/ WERELDOORLOG I: TRIOMF OF ZWANENZANG VAN DE BELGISCHE NATIESTAAT Uit de Groote Oorlog ontstaat een nieuwe wereld zowel politiek, maatschappelijk als technologisch. Het vernielde Europa deelt zich op in nieuwe entiteiten. Ook in ons land veroorzaakt WOI een politieke barst.

De Vlaamse beweging, gegroeid vanuit een democratische reflex en als verdediging van de volkstaal, evolueert voor een deel naar een rabiaat antibelgicisme dat tenslotte uitmondt in sympathie voor het Duitse autoritaire regime. Bruno De Wever onderzoekt de achtergronden van de evolutie van het Vlaams-nationalisme tot een anti-Belgische afscheidingsbeweging. De geschiedenis van de opkomst van uiterst rechts in de Vlaamse beweging en de achtergronden van de collaboratie met het Nazisme confronteert ons met het huidige succes van autonomistische partijen in diverse gebieden van Europa en de zwaai naar uiterst rechts in heel wat landen.

Locatie: VC Mozaïek, Overleiestraat 15A in Kortrijk.

Aanvang: 19.30u Prijs: leden gratis - niet-leden: 5 euro.

Info: VF Kortrijk - Marie Jeanne Kerckhove - 056/49 57 68 - mjkerckhove@telenet.be 08.11/ ONCE UPON A CASTLE Met Once upon a Castle laat het kasteel van Gaasbeek zijn eeuwenoude herinneringen op je los. Deze inlevingstocht in de verborgen verhalen van drie voormalige bewoners werd door de pers geprezen.

Zaterdag 8 november, exacte uur wordt aangekondigd op onze website Kasteel van Gaasbeek, Kasteelstraat, 40, 1750 Gaasbeek (Lennik) Organisatie: AVF Wezembeek-Oppem Info: tom@vermeylenfonds.be 23.11/ TALKING WALLS Tentoonstelling in de bibliotheek van Vilvoorde met werken van Jacky Debacker en teksten van Viona Westra.

Vernissage zondag 23 november om 11u Bibliotheek Vilvoorde, Grote Markt 9, 1800 Vilvoorde Organisatie: AVF Vilvoorde & bibilotheek Vilvoorde Info: tom@vermeylenfonds.be 23

05.12/ VAN GEVANGENE TOT PRESIDENT Expo en film over het leven van Nelson Mandela Prijs: 5 euro/ leden 3 euro Locatie: De Brouwerij, Priesterstraat 13, 9600 Ronse Info: vermeylenfondsronse@hotmail.com of 0473/45 59 52 Organisatie: Vermeylenfonds Ronse 06.12/ BERT WEVERS 100 JAAR OORLOG GALERIJ PIM DE RUDDERE IN ASSENEDE (zie aankondiging 19.10 voor meer info) Tentoonstelling open tijdens weekends in december 2014.

Vernissage met het project ’Verlooren’ op zaterdag 6 december 2014 om 15.00u in Galerij Pim De Rudder, Hoogstraat 6 in Assenede. Gratis toegang.

Inschrijving verplicht (plaatsen zijn beperkt) Vermeylenfonds, 09/223 02 88 of fabjen@ vermeylenfonds.be 12.12/ VISITE Fototentoonstelling van Hendrik Braet over diversiteit in Ronse.

Prijs: gratis Info: vermeylenfondsronse@hotmail.com of 0473/45 59 52 Organisatie: Vermeylenfonds Ronse 18.12/ LEZING JEAN PAUL VAN BENDEGEM DE VRIJMETSELARIJ: DE GROTE ONBEKENDE (OF TOCH NIET)?

In deze lezing is het de bedoeling om eenvoudigweg het curieuze fenomeen toe te lichten van de vrijmetselarij. De lezing bestaat uit vijf deeltjes: welke literatuur is beschikbaar, wat zijn de historische wortels, wat is de situatie in België toen en vandaag, wat gebeurt er eigenlijk binnen die beschermde muren en waarom ben ik na meer dan dertig jaar nog steeds trots en blij een vrijmetselaar te zijn?

Voldoende tijd voor vragen wordt voorzien.

Wanneer: donderdag 18 december 2014 om 20u Waar: Sociaal Huis, Kerkstraat 7, Waarschoot Prijs: 5 euro / 8 euro Reserveren: eliane.bonamie@telenet.be – 09/330 45 57 of kristineheyde@gmail.com - 0499 145 930 Organisatie: Vermeylenfonds Waarschoot

column

HOE SCHOON WAS MIJN

school DE ONVOLTOOID VERLEDEN TIJD – EEN COLUMN VAN PETER BENOY –

In de straat waar ik ben geboren, stond de oorlog achter een houten schutting. Door de spleten kon ik de overwoekerde krater van de V1-inslag en de grondvesten van de vernietigde huizen zien. Dat was voor mij het enige tastbare van de Tweede Wereldoorlog; de rest waren verhalen van familie en kennissen. Ik besefte toen nog niet dat ik kort voor de landing in Normandië was geboren en dat ik op een haar na aan de moordende kracht van die V1 was ontsnapt.

In die jaren was een hoge kartonnen cilindervormige ton de navel van de wereld voor

mij. Ze stond in een aanbouw tussen afgedankt meubilair en was kriskras door elkaar half gevuld met vooroorlogse tijdschriften als Science et Vie, Popular Mechanics, National Geographic Magazine, e.a...Ik kon niet lezen maar de foto’s en tekeningen prikkelden mijn verbeelding. Staande in de ton groef ik kennis en nieuwe denkbeelden op.

Dan brak de tijd aan dat ik mijn ton achter moest laten om op een meer gestructureerde manier mijn kennis uit te breiden; in september 1949 ging ik voor het eerst naar de lagere school. Mijn ouders, overtuigde vrijzinnigen en voorstanders van het officieel onderwijs, stuurden me naar de Rijkslagere jongens2 4 COLUMN

school aan de achterkant van het Koninklijk Atheneum te Antwerpen, ondergebracht in een imposant 19de eeuws gebouw. Ze moesten kiezen of ik godsdienst of zedenleer zou volgen; ze schreven mij in voor het laatste. Van mijn eerste schooldag herinner ik me vooral de geur van het gloednieuw schoolmateriaal dat de onderwijzer uitdeelde. Daarna begonnen de eerste lessen: aap, vuur, lies, peen..., tellen tot tien, enz...de hefbomen die de toegang waren tot onmetelijke nieuwe terreinen.

Op één van die eerste dagen verscheen een pastoor in de klas – toen nog met zwart kleed en een breedgerande pothoed – gevolgd door een studiemeester die iets mysterieus onder

een doek neerzette. De onderwijzer verdween.

Met het breed gebaar van een goochelaar onthulde de pastoor een miniatuurstal met wat plaasteren figuurtjes in stro. Ik had zoiets al onder kerstbomen zien staan en het waren vooral de dieren die mijn aandacht trokken.

Nu begon de pastoor een sprookje te vertellen over de geboorte van een kindje Jezus, een ster, drie koningen met geschenken,... Helemaal anders dan de soms gruwelijke sprookjes van Andersen die me voor het slapen gaan werden voorgelezen. Nog nagenietend vertelde ik het ‘s avonds aan mijn ouders. Tot mijn verrassing ontstak mijn vader in woede en onderwierp me aan een kruisverhoor. De gemoedelijke oude pastoor die ‘Den Bompa’ werd genoemd, bleek er met zijn mooie sprookjes alleen maar op uit te zijn mij te bekeren en dat zou niet gebeuren.Ik kon me geen voorstelling maken van bekeren, maar het klonk onheilspellend.

Toch nogal verwarrend voor mij want mijn vader nam zijn hoed af voor elke geestelijke die zijn pad kruiste en hij leerde me dat je ieders geloof moest respecteren. De volgende dag zocht hij de schooldirectie op. Natuurlijk kan dit niet, mijnheer Benoy. Een vergissing.

Typische problemen bij het begin van het schooljaar...

De volgende godsdienstles kwam een studiemeester mij en drie andere leerlingen zedenleer halen (op klassen van 30 leerlingen; de communies moesten nog komen) en hij leverde ons af in een naburige klas waar een onderwijzer les gaf. “Zet jullie op de zijkant van het podium, hou je bezig met studie en ik wil geen woord horen,” zei hij. Studie? We konden nog niet lezen. ‘s Avonds aanhoorde vader mijn

verslag met ergernis, maar concludeerde dat er wellicht nog geen definitieve oplossing was gevonden en dat hij nog wat geduld zou hebben.

Keer op keer werden we tijdens godsdienst naar het podium van een andere klas gebracht, waar we, als we een paar woorden fluisterden, de toorn van de onderwijzer over ons kregen en als hij zijn rug naar de klas draaide werden beschoten met proppen papier. Onze eigen onderwijzer had ons geleerd dat we voor een gezonde houding recht in de bank moesten zitten met de rug tegen de achterkant. Daar was uiteraard geen sprake van in ons godsdienstvervangend onderkomen; bovendien mochten we niet op eventuele lege banken plaatsnemen.

Onlangs heb ik twee protestnota’s van mijn vader gericht aan het Ministerie van Onderwijs en de schooldirectie teruggevonden. Naast de uiteenzetting van het probleem stelt hij met verbazing vast dat de leerlingen zedenleer op hun rapport, evengoed als die van godsdienst, punten krijgen, terwijl die zeker niet op basis van lessen worden toegekend. Op wat dan wel? Op het doelloos tijd verspillen in een andere klas? Op een beoordeling van gedrag door de onderwijzer? Daar was voor beide groepen een aparte rubriek voor. Dan speelt hij zijn sterkste troef uit: “Zo men ten onrechte zou oordelen dat het de moeite niet loont om bv. aan 4 of 5 leerlingen ‘Zedenleer’ te onderrichten, dan zou men zich in dezelfde gedachtegang kunnen afvragen of het voor een bepaalde godsdienst aanvaardbaar is dat voor slechts één leerling tweemaal in de week de medewerking van een beoefenaar van die eredienst wordt ingeroepen” (Hij heeft het over

protestantse godsdienst). Na het suggereren van enkele mogelijke oplossingen concludeert hij: “Deze wijze van handelen is niet alleen af te keuren, maar onder pedagogisch opzicht is ze ten zeerste verwerpelijk. Bovenstaande overwegingen verplichten ons om met aandrang te vragen dat er een einde aan deze onaanvaardbare toestand zou worden gesteld.”

Het heeft niets uitgehaald. Rijksonderwijs in de rode burcht die Antwerpen toen was! Jaar na jaar bracht ik uren door in een ongemakkelijke houding op een zijkant van een stoffig podium, tentoongesteld als een goddeloze.

In het Atheneum – de andere kant van het gebouw – werd wel zedenleer gegeven en ongeveer de helft van de leerlingen volgden het; de communies waren voorbij. Er bestond toen nog geen opleiding moraalwetenschappen, maar het werd meestal gegeven door iemand die geschiedenis of filosofie had gestudeerd.

Mijn verhaal illustreert de nog wankele positie van de vrijzinnigheid in het Rijksonderwijs in de naoorlogse periode. Een voetnoot.De schoolstrijd moest nog beginnen.

In grote delen van de wereld is vandaag de toestand van het onderwijs en de impact van religies erop ronduit dramatisch: leerlingen die door terroristische groeperingen worden vermoord of ontvoerd, kinderen die van onderwijs verstoken blijven omdat ze op straat leven of omdat hun ouders te arm zijn, regio’s waar alleen religieus onderricht is toegestaan, bombardementen van scholen...Is het dat wat men de leerschool van het leven noemt?

Elke bijdrage vanaf 50 Euro (als privé-persoon) of van 125 Euro (als bedrijf of instelling) geeft recht op vermelding in deze lijst van sympathiesponsors. Wenst u het Vermeylenfonds financieel te steunen, neem dan contact op met het secretariaat van het Vermeylenfonds, Tolhuislaan 88, 9000 Gent,

sympathie sponsors

09 223 02 88, info@vermeylenfonds.be.

Lydia De Pauw-Deveen, ere-voorzitter; Vermeylenkring Brussel ✪ Johan Soenen; ✪ Albert Cools ✪ Claudine Mennens; ✪ Raymond Vervliet-Van Dunghen; ✪ Macharis-Jans; ✪ Carolus Pelgrims ✪ Bouquet-De Peuter; ✪ Frank Spaey; ✪ Frank Van Akelijen; ✪ Audenaert-Vanvoorden; ✪ Gisèle Haspeslagh; ✪ Roelofs-Heyrmans; ✪ Roels-De Prest; ✪ Verraes-De Bock; ✪ Vander Stoelen ✪ Benny Joos; ✪ Kristiaan Notte

2 5 COLUMN

bv

Paul Pataer ¬ SOMMIGEN VAN GROEN VINDEN MIJ TE LINKS-RADICAAL Paul Pataer werd als enige zoon geboren in een traditioneel katholiek gezin van vier kinderen. Zowel zijn moeder als zijn vader waren notarisklerken.

Paul Pataer: “Mijn vader was een echte Tsjeef zoals men een CVP-er hier in Gent noemt. Hij was sterk geëngageerd in de parochie SintPaulus aan het Sint-Pietersstation in Gent. Die parochie was tegelijk een afdeling van de CVP. Zijn politieke idolen waren de CVP-boegbeelden August De Schrijver en Theo Lefèvre. Gezagsgetrouw als hij was, kwam hij toch in opstand tegen zijn werkgever, de notaris, die hem onderbetaalde. Op die manier is hij op latere leeftijd in contact gekomen met de vakbeweging. Hij bekeek dus met enig goedvinden mijn latere vakbondsengagement, maar hij was vooral fier dat ik rechten studeerde. Hij stuurde mij naar het elitaire Sint-Barbaracollege, bij de Jezuïeten, waar ik trouwens Johan Soenen heb leren kennen. De eerste jaren heb ik het daar erg moeilijk gehad, ik kon me moeilijk aanpassen aan de burgerlijke sfeer. Pas in het laatste jaar kon ik mijn weg vinden vooral door pater Van den Bunder. Een erg erudiete leraar: gaf Latijn, Grieks, Nederlands, Frans, geschiedenis en godsdienst. In zijn lessen liet hij ons kennismaken met de theorieën van o.m. Marx, Freud en Sartre. Pater Van den Bunder gaf er nadien wel zijn kritiek

© Marc De Coninck

op maar als alternatief of aanvulling op mijn conservatieve opvoeding waren die theorieën toch een revelatie. Aan de universiteit vooral door contact met vrienden uit andere milieus ging voor mij de wereld open en ben ik een vrijdenker geworden maar zonder bruggen op te blazen.

Ik noem mij trouwens soms een vrijzinnige katholiek.”

Na het overlijden van Wilfried Martens verscheen er in De Standaard een foto van een reünie in 1986 van ‘het wonderbureau van de CVPjongeren’. Op de foto stond jij naast CVP-kopstukken, Wilfried Martens, Jean Luc Dehaene en Miet Smet. Hoe ben je eigenlijk bij de CVP-jongeren terecht gekomen?

Paul Pataer: “Ik was ook actief in de scoutsbeweging waar ik trouwens Jean-Luc Dehaene en Maurits Coppieters heb leren kennen. Die scoutsbeweging wilde ik moderniseren enerzijds door een gemengde werking op touw te zetten, wat niet evident was in een katholieke jeugdbeweging maar anderzijds ook door een soort debatclub op te richten met andersdenkenden zoals vrijzinnigen. Er hadden echt hevige debatten plaats over allerlei actuele onderwerpen. Op één van die debatavonden was Wilfried Martens ook aanwezig die toen net was toegetreden tot de CVP en her en der wat aanhang zocht. Na één van die debatavonden organiseerde Martens een bijeenkomst met o.m.

Jaak De Visscher, een filosoof, Roger Balthazar een verre neef van 2 6 BV

Herman en mezelf. Door samen lid te worden van de Gentse CVPjongeren, werd die club als het ware door ons overgenomen. Nadien is Wilfried Martens voorzitter geworden van de CVP-jongeren nationaal en ik ben met hem meegegaan. Ook daar werd de koers bepaald door vooral linksdenkenden zoals Georges Monard, Miet Smet, Ward Bosmans en Jean-Luc Dehaene die toen hoofd van de studiedienst van het ACW was. Er waren ook rechtsen bij maar die hielden zich op de achtergrond. Het was de tijd van het anti-atoommarscomité met Piet Frantzen als nationaal voorzitter en Herman Balthazar als voorzitter van de Gentse afdeling. Ik vond dat de CVP-jongeren vanuit hun pacifistische doelstelling zich ook moesten aansluiten bij die beweging, wat ook is gelukt. Dat deed de partij toch wel daveren op haar grondvesten. Dat werd nog sterker toen de CVP-jongeren opriepen tot progressieve frontvorming met de socialisten en begonnen te pleiten voor één groot pluralistisch scholennet.”

Je bent ook jarenlang actief geweest bij de landelijke bediendencentrale van het ACV. Paul Pataer: “Aanvankelijk was ik lid bij de Bond voor Bedienden, Technici en kaderleden, de BBTK van het ABVV, maar toen men mij in Brussel nauwelijks in het Nederlands te woord kon staan, ben ik lid geworden van de Landelijke Bedienden Centrale (LBC) van het ACV .

Ik werkte toen als jurist voor een verzekeringsmaatschappij waar ik advies moest geven omtrent arbeidsongevallen. Mijn adviezen vond men in die verzekeringsmaatschappij te syndicaal gericht. Ik werd gewoon ontslagen. Toevallig was er een vacature bij de LBC. Ik werd hoofd van de persdienst en hoofdredacteur van het maandblad ‘Ons Recht’. Ik herinner me nog goed dat ik toen al op een congres het onderscheid tussen het arbeiders- en bediendenstatuut heb gecontesteerd. Mijn artikels vielen weliswaar niet altijd in goede aarde. Zo was Jef Houthuys, de toenmalige ACV-voorzitter, in alle staten toen ik een kritisch artikel over het paternalistisch participatiesysteem bij Bekaert schreef.

Na vijf jaar ben ik overgestapt naar het echte vakbondswerk. Ik werd secretaris van de LBC in Brussel. Ik heb dat erg graag gedaan. De eerste stakingen van de witte woede heb ik trouwens toen georganiseerd. Ik nam ontslag uit de CVP en samen met nog een paar anderen ijverde ik voor politieke autonomie van het ACW, los van de CVP. We richtten een werkgroep Christelijke Arbeiderspartij op. We steunden ons hiervoor op de congresbesluiten van het ACW die zeer progressief waren.

De top van het ACW was daar helemaal niet gelukkig mee. Ik werd aangemaand om me bij heel die zaak op de achtergrond te houden wat ik niet heb gedaan. Op een bepaald ogenblik werd een interview van Guy Polspoel met mij uitgezonden op de BRT en de dag nadien kreeg ik mijn ontslag.”

Je werd toen opgevist door de doorbraakbeweging van Karel Van Miert die de deuren van de partij wilde openzetten voor gelovigen.

Paul Pataer: “De waarheid heeft zijn rechten. Ik moet toegeven dat er toen al gesprekken waren met Karel Van Miert. In die werkgroep ‘Christelijke arbeiderspartij’ waren er twee strekkingen, de ene vond dat er een aparte arbeiderspartij moest gevormd worden, de andere, waar ik toe behoorde, vond dat er veel beter toenadering werd gezocht

met bestaande progressieve partijen, in de eerste plaats de SP van Karel Van Miert. Karel Van Miert had toen al de progressieve priester Jef Ulburghs kunnen overtuigen om aan te sluiten bij de SP. Ik richtte PAKS op - Progressief Akkoord Kristenen en Socialisten – en sloot een akkoord met de top van de SP. Op het ogenblik dat ik mijn ontslag kreeg bij LBC waren de besprekingen evenwel nog niet rond. Vooral in Gent was er weerstand, Gilbert Temmerman zag dat niet zitten en de houding van Luc Van den Bossche was zeer dubbelzinnig. Ze hebben zich toen wel neergelegd bij de beslissing van het partijbestuur. Ik heb dus wel een risico genomen toen ik mijn ontslag ‘uitlokte’ bij de vakbond.”

De doorbraakbeweging van Karel Van Miert was geen onverdeeld succes.

Paul Pataer: “Het is een dubbel verhaal. Karel Van Miert geloofde er echt in en hij heeft daar ook succes mee geboekt. Bij de Europese verkiezing van 1984 behaalde de SP, met Karel Van Miert als lijsttrekker en Jef Ulburghs op de tweede plaats meer dan 30%. Ongelooflijk wat sindsdien allemaal verloren gegaan is. Hij zat dus op de goede lijn maar hij heeft die niet altijd consequent kunnen doortrekken. O.m. in Gent bleef het moeilijk. Ik werd beschouwd als een indringer die geparachuteerd werd door Karel Van Miert. Ik zou ook iemands plaats als senator hebben ingenomen wat niet waar is. Door het electoraal succes van de doorbraakbeweging kon de SP een senator extra coöpteren en die functie werd aan mij toegewezen. In de senaat kreeg ik, als enige jurist van de fractie, vrij veel bewegingsruimte waarvan ik goed gebruik heb gemaakt in het voordeel van de partij. Toch werd bij de daaropvolgende verkiezing (1991) mijn senaatszetel toegewezen aan Herman Verwilst en zat ik zonder werk. Gelukkig voor mij nam Herman Verwilst enkele maanden later ontslag omdat hij directeur kon worden bij de ASLK en werd ik opnieuw senator. Ik heb die functie 10 jaar uitgeoefend. Vanaf dat moment – in 1995 – heb ik nog uitsluitend vrijwilligerswerk gedaan.”

Je bleef wel voor de sp.a actief in de gemeentepolitiek in Gent waar je 12 jaar lang OCMW-raadslid was. Op het einde van je tweede mandaat nam je dan ontslag uit de partij en sloot je je aan bij Groen. Er wordt wel eens beweerd dat je ontslag nam omdat hernieuwing van je mandaat bij het OCMW niet meer mogelijk was bij de sp.a maar wel nog bij Groen.

Paul Pataer: “ik heb ontslag genomen uit de sp.a louter omwille van haar weinig progressieve standpunten omtrent de vluchtelingen. Ik was toen voorzitter van een vluchtelingenorganisatie en ik kon me daarmee niet verzoenen. Het is wel juist dat Vera Dua van Groen daarna bij mij niet lang heeft moeten aandringen om over te stappen. Ik kon me vinden in het programma van Groen dat heel dicht bij dat van de sp.a ligt.

Dat heeft trouwens Bruno Tobback onlangs nog bevestigd. Het enige dat me kon remmen om over te stappen was een vorm van loyaliteit.

Maar waarom zou ik loyaal zijn met een partij waarmee ik het grondig oneens ben over iets fundamenteels? Anderzijds heeft de sp.a ook niet erg aangedrongen om te blijven. Ik ben binnen de sp.a eigenlijk nooit 100% aanvaard geweest. Mijn actie binnen de roodgroene beweging waarvan het tijdschrift Nieuw Links de uiting was, was een doorn in 2 7 BV

het oog van Luc Van den Bossche. Volgens Johan Vande Lanotte heb ik de fout gemaakt om me binnen de sp.a links te positioneren i.p.v. de rechtervleugel te versterken en aldus de partij aantrekkelijk te maken voor progressieve christendemocraten.”

Je bent gedurende je politieke carrière enkele keren van partij veranderd. Welk politiek etiket zou jij op jezelf kleven?

Paul Pataer: “Ik herken mij het meest in de roodgroene beweging. Ik was een groene bij de sp.a en ik ben nu een rooie bij Groen. Sommigen van Groen vinden mij te links-radicaal. Ik wil dat Groen wat meer rooie accenten legt en vooral meer aansluiting zoekt bij de arbeidersbewegingen zoals ten tijde van Jos Geysels. Mijn grootste ontgoocheling is dat wij er niet in geslaagd zijn om de christelijke arbeidersbeweging - die volgens mij een vrij linkse beweging is - los te haken van de CVP ten einde het linkse front te versterken. Als straks de Vlaamse en Belgische regeringen een centrumrechts beleid gaan voeren en het ACW gaat daar in mee, wat is dan nog de zin van die beweging tenzij een vlotte service verlenen aan de leden?”

Ben je voorstander van een fusie van linkse partijen zoals de sp.a en Groen?

Paul Pataer: “Met de huidige sp.a in crisis en Groen, die in mijn ogen nog in een groeifase zit, zou een fusie niet verstandig zijn. Ik denk dat er iets totaal nieuw moet komen. Walter Zinzen heeft daarover goeie ideeën, hij spreekt van een fusie maar hij bedoelt iets anders. Het zou een totaal nieuwe partij moeten worden met een heel goed afgewogen programma. Het mag zeker niet overkomen als een spelletje: we

gaan onszelf opdoeken en dan samen een nieuwe partij oprichten maar voor de rest doen we verder zoals vroeger. Nee, het nieuwe moet eraf druipen. Misschien is het daarvoor nog te vroeg, is de crisis nog niet groot genoeg. Een kartel is ook niet goed. Kartels worden gevormd om opportuniteitsredenen. Door de kartelvorming tussen Groen en sp.a in Gent was Daniël Termont zeker dat hij burgemeester kon blijven en was Groen zeker van deelname aan het beleid. Misschien moeten we denken aan een betere samenwerking tussen de linkse partijen, zoiets als ‘Union de la gauche’ in Frankrijk, onder François Mitterand. Hierbij bleven de partijen – PS, communisten, les radicaux de gauche en les verts - onafhankelijk van elkaar maar vormden zowel in de oppositie als in de meerderheid een vaste coalitie.”

Ook met de PVDA? Paul Pataer: “Je mag de PVDA niet onderschatten. Ze hebben brains en wat haar misschien nog het meest siert: ze hebben nog een stuk onthechting die in andere linkse partijen wat verloren is gegaan. Het persoonlijk gewin speelt in die partij geen enkele rol. Het doet me denken aan Hendrik de Man die zich ergerde aan de verburgerlijking van de kaders van de toenmalige BWP. Terwijl zijn partijgenoten opgingen in het volle Bourgondische leven trok hij als een kluizenaar de bergen in.”

En daarna hadden we nog gesprekken over het geloof, de vrijzinnigheid en euthanasie in de zonovergoten tuin aan het landhuis van Paul en Dora in Sint-Denijs-Westrem… opnieuw een interessante en dus leuke ontmoeting. Hartelijk dank Paul voor dit gesprek.

Johan Notte

Breekt u uw hoofd liever over iets anders dan uw lastenboek?

Dan bent u bij ons aan het juiste adres. De P&V Groep biedt een zeer uitgebreid gamma verzekeringen aan grote bedrijven en instellingen, zowel op het vlak van leven als niet-leven. We bieden productoplossingen aan die perfect op uw wensen afgestemd zijn.

Meer weten? Contacteer ons gerust!

• via mail: instit@pvgroup.be • via telefoon: 02/250 91 11 • via de website: www.pv.be

2 8 COLUMN

29

AVF Reis Moskou & Sint-Petersburg Van 8 tot 15 april 2015 PROGRAMMA: Hieronder een beknopt overzicht van het voorlopige programma voor de reis naar Moskou en Sint-Petersburg. St.-Petersburg is niet de oudste, maar misschien wel de mooiste stad van Oost-Europa. Daar waar StPetersburg een modieus hersenspinsel is, is Moskou een eeuwenoud bolwerk waar macht, rijkdom en gezag onverminderd kracht en ernst uitstralen. Er is in het programma hieronder ook een uitstap voorzien naar de zgn Gouden ring. Die uitstap is momenteel nog onder voorbehoud. Indien die wegvalt dan is de terugkeer voorzien op 14 april 2015.

8//APRIL: BRUSSEL - MOSKOU 9//APRIL: MOSKOU Tijdens een rondrit krijgen we een eerste zicht op de belangrijkste en prachtigste bezienswaardigheden van Moskou.

10//APRIL: MOSKOU ZAGORSK – PERESLAVL (- ONDER VOORBEHOUD) We stoppen in Zagorsk bekend door het Troitse Sergieva Lavra klooster dat hier in de 14e eeuw door de heilige Sergej van Radonezj werd gesticht. Daarna rijden we verder naar Pereslavl.

11//APRIL: MOSKOU – SINTPETERSBURG Bezoek aan het Novodievitchiklooster. Eén van de mooiste kloosters van Moskou. We

nemen ook een kijkje in de metrostations van Moskou, een attractie op zich. Rond 16u00 vertrekt onze trein naar Sint-Petersburg.

12//APRIL: SINT-PETERSBURG Deze stad wordt ook wel het Venetië van Rusland genoemd en is gebouwd aan de Neva rivier waaraan een boulevard is aangelegd. Aan de overkant van de rivier is van een oud verdedigingsfort een museum gemaakt. Enkele architectonische gebouwen die voorbij komen: het grote groene voormalige winterpaleis (nu het Hermitage Museum genoemd), Het Stroganov Paleis, de St. Isaakskathedraal of het Moskou Station.

In de namiddag bezoek aan de Petrus & Paulusvesting, het oudste historische en architecturale monument van de stad.

13 APRIL: SINT-PETERSBURG Je bezoek aan St.-Petersburg is niet compleet zonder de buitenverblijven van de tsaren bewonderd te hebben, zoals het Peterhof of het Versailles van het noorden.

14/APRIL: SINT-PETERSBURG In het centrum bezoeken we de St-Isaac Kathedraal, die de sky-line van de stad met haar gouden koepel domineert. Het is de grootste kathedraal van Sint-Petersburg en gebouwd op een fundering van 30.000 boomstammen. Daarna bezoeken we de Hermitage, één van de grootste cultuurhistorische musea ter wereld.

30

15 APRIL: SINT-PETERSBURG BRUSSEL We brengen een bezoek aan dit imposante buitenverblijf van Catharina de Grote in Tsarskoje Selo. Naast het paleis verrees een park, een boerderij, een steenbakkerij en een school, vandaar dat men het buitenverblijf al gauw 'tsarskoje selo', het tsarendorp, heeft genoemd. In de loop der tijden werden de relatief bescheiden gebouwen van Catharina vervangen door barokke paleizen met luxueuze interieurs. In het elitaire lyceum van Tsarskoje Selo liep Poesjkin, Ruslands grootste dichter, school. De communisten veranderden de gehate naam van het buitengoed dan ook graag in 'Poesjkin'. Na de lichte lunch begeven we ons naar de luchthaven voor onze vlucht richting Brussel.

Prijs: 1.650,00 (7 dagen) of 1.750,00 euro (8 dagen), alles inbegrepen behalve persoonlijke uitgaven, dranken bij de maaltijden en verzekeringen.

Voor inlichtingen: Johan Notte: jnotte@ vermeylenfonds - (09)223 02 88

www.lichtpunt.be Eugène Plaskylaan 144, bus 3 1030 Brussel tel: 02 735 91 54

AdhuisvandeMens_Opmaak 1 7/02/12 12:48 Pagina 1

Wij zijn er voor jou!

Een huisvandeMens is er voor iedereen, dus ook voor jou.

Verdraagzaamheid, vrijheid, gelijkwaardigheid, verbondenheid en verantwoordelijkheid zijn onze kernwaarden. Voor ons is elke mens uniek! We helpen je graag.

Je kan bij ons terecht voor: Informatie (over ethische en maatschappelijke thema’s) Vrijzinnig humanistische plechtigheden (geboorte, huwelijk, samenwonen, jubilea, afscheid…)

Vrijzinnig humanistische begeleiding (een luisterend oor, een goed gesprek) Waardig levenseinde (wilsverklaring, patiëntenrechten, palliatieve zorg…)

Vrijzinnige draaischijf (lokale vrijzinnig humanistische initiatieven en activiteiten) Vrijwilligerswerk

Praktisch

Unie Vrijzinnige Verenigingen vzw

Je kan gewoon binnenspringen in een huisvandeMens, maar je maakt het best even telefonisch een afspraak, dan ben je zeker dat één van onze medewerkers je onmiddellijk verder zal helpen.

deMens.nu Magazine Het deMens.nu Magazine is hét vrijzinnig humanistisch tijdschrift voor de maatschappelijk geëngageerde mens.

Om de drie maanden werpt het Magazine een vrijzinnig humanistische blik op de samenleving. Het gaat hierbij over mensen. Over u, dus.

Onze dienstverlening is kosteloos.

Voor meer informatie:

U kan een gratis proefnummer aanvragen of u gratis abonneren.

www.deMens.nu

Hoe? Stuur een mailtje naar: info@deMens.nu OF schrijf naar: deMens.nu-UVV vzw Brand Whitlocklaan 87 – 1200 Sint-Lambrechts-Woluwe OF telefoneer naar: 02 735 81 92 Met vermelding van uw naam en adres.

De huizenvandeMens zijn een initiatief van deMens.nu

32