dng 1/2015

PB- PP

BELGIE(N) - BELGIQUE

DE NIEUWE GEMEENSCHAP – DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT VAN HET AUGUST VERMEYLENFONDS MMAART - MEI 2015 – AFGIFTEKANTOOR GENT X ERKENNINGSNUMMER P 309 575 – VU: KOEN GOETHALS - P/A V.F. TOLHUISLAAN 88, 9000 GENT

colofon driemaandelijks ledenblad van het August Vermeylenfonds vzw; verschijnt op 15 maart, 15 juni, 15 september en 15 december.

De Nieuwe Gemeenschap:

Peter Benoy, Chantal De Cock, Caroline De Neve, Koen Goethals, Jago Kosolosky, Roland Laridon, Johan Notte, Paul Pataer, Anita Van Huffel, Raymond Vervliet, Tom Cools, Anne Van De Genachte (+ vormgeving)

Redactie

Algemeen secretariaat Tolhuislaan 88, 9000 Gent, t. 09/223 02 88 e-mail: info@vermeylenfonds.be - website: www. vermeylenfonds. be openingsuren: 9u - 12u en van 13u tot 17u.

Abonnement

12 euro (4 nummers).

Lidmaatschapsbijdrage minimum 10 euro (individu-

Verantwoordelijke uitgever

Koen Goethals, p/a Tol-

huislaan 88, 9000 Gent.

Voorpagina

foto © Katja Pire

de redactie verwacht dat de aangeboden/toegestuurde artikels getypt zijn met dubbele interlinie. De redactie behoudt zich het recht voor artikels taalkundig en/of stilistisch aan te passen en - mits goedkeuring van de auteur - te synthetiseren en/of in te korten. Artikels dienen ingeleverd te worden ten laatste 6 weken voor datum van verschijning.

Kopij

Auteursrechten personen die we niet hebben kunnen bereiken i.v.m. eventuele auteursrechten kunnen de redactie contacteren.

Giften vanaf 40 euro zijn fiscaal aftrekbaar. Reknr. BE50 001-1274522-18, Vermeylenfonds, Tolhuislaan 88, 9000 Gent.

Steun het Vermeylenfonds

Om reden van milieuvriendelijkheid wordt dit tijdschrift op chloorvrij recycleerbaar papier gedrukt.

27/03/2015 VERMEYLENFONDS@UGENT

DE BOEKENTOREN ALS LICHTBAKEN PROF. DR. KOEN GOETHALS ANDRÉ BAUWENS SYLVIA VAN PETEGHEM PROF. DR. FREDDY MORTIER PROF. DR. JOHAN BRAECKMAN MICHIEL HENDRYCKX

eel of gezin); minimum 6 euro (jongeren tot 18 jaar, studenten, werklozen); 30 euro (steunend lid). U kunt lid worden door aan te sluiten bij een plaatselijke afdeling of door overschrijving op rek.nr. BE50 001-127452218 van het Vermeylenfonds vzw, Tolhuislaan 88, 9000 Gent. Leden ontvangen gratis De Nieuwe Gemeenschap.

programma Verwelkoming door prof. dr. Koen Goethals, Algemeen Voorzitter Vermeylenfonds.

Panelgesprek met architect André Bauwens (Bouwmeester), Sylvia Van Peteghem (Afdelingshoofd Universiteitsbibliotheek), prof. dr. Freddy Mortier (Vice-Rector, voorzitter bouwcommissie) en fotograaf Michiel Hendryckx. Prof. dr. Johan Braeckman modereert.

Doorlopende projecties van foto’s van de boekentoren.

Tijdens het bezoek aan de Belvedère heffen we het glas op de vriendschap.

Vrijdag 27 maart 2015 om 19u00 Rozier 9, 9000 Gent Info: vermeylenfonds@ugent.be Gratis toegang.

ALLES VAN WAARDE…

WORDT U GRAAG OP DE HOOGTE GEHOUDEN VAN LEDENVOORDELEN, SPECIALE ACTIES EN BIJZONDERE ACTIVITEITEN VAN ONZE FDELINGEN? STUUR UW E-MAILADRES NAAR CAROLINE@VERMEYLENFONDS.BE EN ONTVANG ONZE MAANDELIJKSE DIGITALE NIEUWSBRIEF.

04 STANDPUNTEN 04 Hart boven hard bundelt het verzet ¬ Caroline De Neve 08 Ondernemer met geweten start eigen beweging

¬ Tom Cools 12 De Dans om het gouden kalf

¬ Tom Cools

15 BOEKEN 17 INFO & VERSLAGEN 25 ADELING IN DE KIJKER

¬ Zelzate

26 BV

¬ Caroline Gennez

29 COLUMN SYMPATHIE SPONSORS Elke bijdrage vanaf 100 euro geeft recht op vermelding in deze lijst van sympathiesponsors. Wenst u het Vermeylenfonds financieel te steunen, neem dan contact op met het secretariaat van het Vermeylenfonds, Tolhuislaan 88, 9000 Gent, tel.

09 223 02 88, info@vermeylenfonds.be.

Oscar Van Laeken ✪ Frank Beke; ✪ Raymond Vervliet ✪ Daniel Walraedt; ✪

¬ Peter Benoy

XTRA – GEDICHT

edito

INHOUD [MAART - MEI 2015]

“Onze regio wordt internationaal geroemd om zijn sociale voorzieningen en zijn zorg. Die kwaliteit wordt dag aan dag bewaakt én verbeterd door leden, vrijwilligers en professionals van maatschappelijke organisaties die samen een sterk middenveld vormen. Onze sociale zekerheid geeft waardigheid en kansen. Onze leerkrachten werken dagelijks aan een hoogstaand onderwijs, onze academici en wetenschappers aan grensverleggend onderzoek en vernieuwende oplossingen voor morgen. Omringende landen benijden ons het alomtegenwoordige verenigingsleven. Wie is in zijn jeugd niet in aanraking gekomen met sportclub, muziekschool of zomerkamp?

Talrijke verenigingen brengen stemlozen in onze samenleving samen en geven hen een krachtige stem. Ons bibliotheeknet is fijnmazig. In musea en archieven komen we in aanraking met schitterend cultureel erfgoed. Onze cultuur- en kunstencentra, onze kunstenaars, theatermakers en musici verrijken ons leven met hun kunnen, dat ook in het buitenland op brede waardering kan rekenen. Onze openbare omroep brengt dagelijks nieuws, duiding en uitstekende programma’s in de huiskamer. Op heel die sterke dienstverlening werd de voorbije jaren al stevig besnoeid. Gaan we die kwaliteitsvolle zorg voor het leven, opgebouwd door een collectief van mensen, te grabbel gooien? ‘Meer doen met minder’ kan allang niet meer. Laten we in dit sterke aanbod blijven investeren.”

Een excerpt uit de alternatieve septemberverklaring van Hart Boven Hard, een nieuwe beweging van burgers en organisaties, die zich zorgen maakt over de besparingsplannen van de huidige regering, die ijvert voor een eerlijke verdeling van de lasten, die staat voor een open Vlaanderen, die menselijke waarden boven de markt plaatst, die meent dat er wèl een alternatief is. Lees verder en u komt er alles over te weten, want dit nummer staat volledig in het teken van Hart Boven Hard (www.hartbovenhard.be) Caroline De Neve

RECHTZETTING

GUS

SPONSORS (GULLE SCHENKERS)

LUK CLAES RITA VAN DER STOELEN

Beste lezer, in het vorige nummer – Zorgzaam Vlaanderen – gaven wij de naam van fotograaf Jean-Pierre Drubbels op blz. 11 en 18 fout weer. Wij bieden hiervoor onze excuses aan.

www.vermeylenfonds.wordpress.com 3 EDITO

E LT H E

4

T VER

ZET

sta © Evy Menschaert

BUND

Kunt u even uitleggen hoe de beweging is ontstaan en wat zij precies beoogt?

Wouter Hillaert: “In augustus, in de nasleep van de eerste geruchten rond de besparingen die de culturele en socio-culturele sector zouden treffen, en die zelfs konden oplopen tot 20 %, kwam het e-mailverkeer tussen enkele cultuurmensen al snel op gang, met de vraag wat we gingen doen. Moesten we hier niet tegen in verzet komen? Omdat we intussen wisten dat het contraproductief was geworden om enkel voor de eigen subsidies en winkel het vingertje in de lucht te steken, besloten we om samen een vuist te maken met andere sectoren die met dezelfde tendensen kampen.

Dus hebben Hugo Franssen (mede-oprichter en senior publisher bij uitgeverij EPO, red.) en ik een mail rondgestuurd naar alle mensen in ons netwerk en over de sectoren heen. Vijf dagen later zat er een vijftigtal mensen rond de tafel, van bibliotheken, jeugdbewegingen, vakbonden, armoedeorganisaties, de milieubeweging, de Verenigde Verenigingen… Dat ging heel breed. Na enkele vergaderingen heeft dit geleid tot die fameuze alternatieve septemberverklaring.”

“Hart Boven Hard staat voor een tweeledig verhaal van dat eerste verzet tegen die besparingen en tegen de strikt economische kijk van deze regering op onze samenleving, in combinatie met een meer positief verhaal waarbij we opnieuw vragen stellen rond menselijke waarden. De ambitie van een beleid moet zo zijn dat iedereen er beter van wordt, terwijl nu vooral de economie de motor is van de beslissingen. Denk maar aan de metafoor van de goede huisvader die gereduceerd

wordt tot een boekhouder. Hij lijkt enkel nog verantwoordelijk voor de nul onder de streep van de inkomsten en de uitgaven, terwijl je zou verwachten dat een goede huisvader zich bekommert over kwaliteitsvol onderwijs voor zijn kinderen en zorg voor zijn eventueel zieke moeder. Daar gaat het bij Hart Boven Hard over. De uitdagingen die vandaag op onze samenleving afkomen, zoals armoede en ongelijkheid, milieuproblemen, diversiteit in onze steden, zullen we niet het hoofd kunnen bieden met de maatregelen die onze regering wil nemen. Wij doen een oproep voor een ander soort samenleving.”

Sinds kort hebben jullie tien hartenwensen (zie p. 6 en 7), geformuleerd, of streefprincipes voor een nieuwe samenleving. Hoewel duidelijk omschreven, blijven deze wensen redelijk abstract. In de hartenwens ‘Stop armoede’ bijvoorbeeld geven jullie wel een richting aan, maar er zit geen concreet en uitgekiend plan achter. Dat doet me ook wat denken aan de Indignados, die wel een zekere verontwaardiging uitten, maar daar hield het mee op. Hebben we niet eerder nood aan werkbaarheid?

Wouter Hillaert: “Ik denk dat we al een stuk concreter zijn dan de Indignados, maar het is iets wat we vaker te horen krijgen. Dit heeft te maken met de breedte die we als beweging opzoeken. Hart Boven Hard is een paraplu die heel veel bezorgdheden in verschillende sectoren en verzet tegen een aantal maatregelen wil bundelen, een breder platform wil geven, en daar terug een maatschappelijk verhaal rond waarden aan wil koppelen. Specifieke beleidspunten kunnen onder die paraplu veel sterker en geloofwaardiger verdedigd worden door afzonderlijke organisaties, met elk hun gerichte expertise. Het is niet aan Hart Boven Hard om die beleidspunten te gaan maken, want dat doen de vakbonden en politieke partijen al. Wij willen een globaler maatschappelijk verhaal vertellen, dat bij die politieke partijen wel eens ontbreekt en dat ook in het middenveld gedeeltelijk afwezig is geweest het laatste decennium. Daar maken wij het verschil. Natuurlijk zou het goed zijn mocht dat concreter kunnen, alleen vergt dat ook veel tijd en discussie. Over een aantal zaken hebben we trouwens wel een gezamenlijk standpunt, zoals over de noodzaak aan een vermogensbelasting. Hetzelfde geldt voor een aantal paradoxen zoals de belastingvrijstelling op bedrijfswagens die evenveel geld kost als ons volledige openbaar vervoer of tien keer

© Evy Menschaert

and.

5 STANDPUNTEN

meer dan wat er aan het kunstendecreet wordt uitgegeven. Maar over vele andere zaken zijn er verschillende meningen en er is tijd nodig om die uit te vlooien.”

Hoe zie je de toekomst van de beweging? Is het de bedoeling dat Hart Boven Hard op lange termijn blijft bestaan? Moet zij evolueren naar iets anders? Een politieke partij?

Wouter Hillaert: “We hebben ons bij aanvang voorgenomen om Hart Boven Hard meer te laten zijn dan een korte flits tijdens de hete herfst. Maar de beweging moet organisch groeien. We willen eerst de Grote Parade op 29 maart (zie p.8) afwachten en daarna gaan we evalueren. Wat is het potentieel? Wat zijn de zwakke punten? Hebben we onze eerste objectieven behaald? Hieruit zal blijken hoe we verder kunnen gaan. Op dit moment is er weinig draagvlak om bijvoorbeeld een politieke partij te worden. De lijn waarop we zul-

© Katja Pire

Hart Boven Hard is een burgerinitiatief dat haar intrede maakte tijdens de septemberverklaring van Vlaams Minister-President Bourgeois bij de aanvang van het nieuwe politieke jaar. Hart Boven Hard verscheen toen in de media met een alternatieve septemberverklaring, die lijnrecht stond op het ‘kille’ besparingsbeleid van de huidige regering. Ook na die eerste actie blijft Hart Boven Hard zich roeren. Er volgen nieuwe acties en oproepen, het logo verschijnt overal in het straatbeeld en de beweging wordt inmiddels breed gedragen door allerlei organisaties uit het middenveld, maar ook door studenten, gepensioneerden, de man in de straat.

Wouter Hillaert, één van de oprichters van de beweging en freelance podiumcriticus, vertelt ons over de drijfkracht achter en de verzuchtingen van de beweging.

CV Wouter Hillaert studeerde Germaanse, Scandinavistiek en Theaterwetenschappen. Sinds 2002 werkt hij als freelance podiumcriticus, eerst voor De Morgen en Klara, momenteel voor De Standaard.

Bij rekto:verso is hij redactiecoördinator. rekto:verso is een gratis tweemaandelijks tijdschrift dat de wereld beschouwt vanuit kunst en cultuur.

❤ 1 0 HARTENWENSEN SAMEN RIJK

Het personeel van het Vermeylenfonds op de fietstocht van Hart Boven hard in Gent (15/12/2014) © Chantal De Cock

len doorgaan, ligt eerder in de verbintenis die we maken tussen burgers en heel veel organisaties over de verschillende sectoren heen.

Dan moet je inderdaad de discussie voeren of we de inhoud gaan verscherpen en concreter maken, waardoor je minder breed wordt. Ofwel handhaaf je het verbindede aspect toch als eerste kenmerk van de beweging, met als gevolg dat je iets vager moet blijven. Volgens mij ligt onze sterkte hierin dat we opnieuw de krachten met elkaar in contact brengen, dat we deuren openen voor gesprekken met elkaar, zodat we minder op ons eigen eiland gaan zitten, wat een spijtige bijwerking was van de professionalisering in vele sectoren.

Vandaag hebben we niet meer de luxe om ons enkel met onszelf bezig te houden.”

Veel mensen geloven in het huidige beleid van onze regering en aanvaarden dat we hard moeten besparen, ook op onder meer cultuur en onderwijs. Tijdens een interview (in Aktief, het ledenblad van het Masereelfonds, red.) zei u vorige herfst daarover het volgende: “We hopen dat deze prille beweging het gesprek met het publiek aan kan gaan. Want ja, er lijkt een groot draagvlak te bestaan voor de idee dat besparingen noodzakelijk zijn.” Is Hart Boven Hard er intussen in geslaagd om dat gesprek aan te gaan en de boodschap van een waardig alternatief over te brengen?

Wouter Hillaert: “Hart Boven Hard heeft drie missies. Verbinden, waar we goed mee bezig zijn. Verbreden, en dat betekent dat je verder gaat dan de mensen die al overtuigd

Een rijke samenleving herken je aan de kwaliteit van haar zorg, onderwijs, cultuur, mobiliteit, sport, ... Die rijkdom is van iedereen, verkoop ze niet uit aan private bedrijven! Wij bepleiten extra investeringen in elk sterk aanbod dat mensen rijker maakt aan kennis, verbeelding en artistieke gevoeligheid. Omdat levenskwaliteit niet in een spaarvarken past.

STERK JONG EN OUD Een samenleving met toekomst bouw je op van in de wieg, met toegankelijke kinderopvang, genoeg vrije speelruimte, bloeiend jeugdwerk, degelijk onderwijs. Creëer waardevolle jobs voor jongeren, één op vijf zit zonder werk! Als gemeenschap gunnen we iedereen dezelfde kansen aan de start, én een evenwichtige oude dag.

WERKBAAR WERK Stress en burn-outs zijn dé ziekte van onze tijd. We snakken naar meer tijd voor onszelf, ons gezin, voor (mantel)zorg. Daarom blijft herverdelen van arbeid en inkomen de uitdaging. Met tijdskrediet of een kortere werkweek met loonbehoud kunnen we de werkdruk verminderen en meer mensen tewerkstellen. Het maakt tijd vrij om bewuste, actieve burgers te zijn.

DIVERSITEIT IS REALITEIT Diversiteit kleurt onze samenleving. Die grote verscheidenheid is onze realiteit. Toch versterkt nog te veel beleid de ongelijke behandeling van mensen op basis van afkomst, religie, geslacht en/of seksuele geaardheid.

Samen moeten wij voor gelijkwaardigheid gaan. Van ‘wij’ tegen ‘zij’ naar ‘onze’ samenleving. Omdat de toekomst pas begint waar racisme, discriminatie en uitsluiting stoppen.

WEES WERELDWIJS

Vakbonden en Hart Boven Hard staakten zij aan zij op de nationale stakingsdag (15/12/2014) © Evy Menschaert

6 STANDPUNTEN

België is geen eiland. Wat elders gebeurt, gaat ons mee aan. We geloven in meer internationale solidariteit, in een gastvrij België met een eigen vredespolitiek om conflicten te voorkomen. Ook pleiten we voor een ontwikkelingssamenwerking die geleidelijk evolueert

❤

naar een wereldwijde sociale zekerheid. In een wereld die een dorp geworden is, vegen we niet enkel voor eigen deur.

EERLIJKE BELASTINGEN Werkenden, gezinnen en kleine zelfstandigen betalen belastingen zoals het hoort. Waarom de grootste bedrijven en de grote fortuinen niet? Met die middelen kunnen we meer energievriendelijke scholen, rusthuizen en sociale woningen bouwen. We dringen aan op rechtvaardige belastingen, ook op de grootste vermogens.

STOP ARMOEDE België is een rijk land, maar één op zeven Belgen leeft in armoede, en de kinderarmoede is verdubbeld. Intussen groeit de kloof: de 1 procent rijkste Belgen bezitten evenveel als 60 procent van de bevolking. Trek alle inkomens en uitkeringen op tot boven de armoedegrens. Dat kost de staat 1,5 miljard per jaar, terwijl ze wel 6 miljard ophoest voor de notionele interestaftrek, een belastingvoordeel voor vennootschappen.

LEEFBARE BUURT Steden groeien steeds verder aan. Dat vraagt een sociale en ecologische vernieuwing. Willen we de kracht van het lokale echt opwaarderen, dan moeten steden en gemeenten méér in plaats van minder geld krijgen. Om fors te investeren in hun wijken en hun basisvoorzieningen, van cultuurcentra en jeugdhuizen tot ouderenzorg. We geven onze buurt niet prijs.

ECO IS LOGISCH

De sinterklaasactie van Hart Boven Hard in Antwerpen op 6/12/2014 © Evy Menschaert

zijn over dit verhaal, en verdiepen, wat betekent dat je mensen meer achtergrond geeft bij wat er vandaag aan de gang is. Zo probeer je hen wat meer argumenten te bieden om met dooddoeners als TINA (there is no alternative, red.) en het huidige besparingsbeleid om te gaan, om daar een verhaal tegenover te zetten. Aan die laatste twee missies hebben we nog werk. Maar ik geloof wel dat het ontstaan van onze lokale kernen, en dat zijn er nu 16, die actief zijn in verschillende regio’s en steden en die mee mobiliseren voor de Parade, de juiste krachten kunnen zijn om dat gesprek aan te gaan. Het is gemakkelijker om dat te doen in een lokale omgeving. Zij organiseren avonden, zij brengen mensen sa-

Het klimaat geeft alarmsignalen: we overschrijden de draagkracht van de planeet.

We moeten onze economie terug in handen nemen en inzetten op kwaliteit en hernieuwbaarheid. Van onderuit groeien tal van initiatieven die tonen dat het anders kan. Maar ook structurele veranderingen blijven nodig, met een internationale planning en bindende afspraken. Omdat zuurstof fijner ademt dan fijn stof.

DOE DE DEMOCRATIE Democratie is meer dan bolletjes kleuren.

Ook na de verkiezingen moet besturen gebeuren mét de bevolking. De kwaliteit van een democratie valt af te meten aan kracht van een kritisch en actief middenveld. Wie dat aan de kant schuift, is geen democraat.

De toekomst zal sociaal, ecologisch, solidair en superdivers zijn, of niet zijn. Daar is geen alternatief voor. Dat is het alternatief!

De nationale betoging op 6/11/2014 © Evy Menschaert

7 STANDPUNTEN

men, en dan hoop je dat het gesprek op café en rond de familietafel meer los komt. Want daar zit inderdaad nog veel potentieel.”

“Hart Boven Hard bestaan nu een halfjaar en begint eindelijk wat structuur te krijgen.

Wij roepen op tot een ander soort samenleving

We zijn ook bezig met een actie om wat meer middelen bijeen te sprokkelen. We zullen dus misschien wel 5 jaar nodig hebben om die geestverruimende missie, die de kern uitmaakt van wat we doen, ten volle waar te maken. Dat is minstens zo belangrijk als een directe, concrete impact op het beleid of het parlementaire gesprek, want elke vraag naar de politieke performantie van Hart Boven Hard dreigt democratie heel snel te reduceren tot partijpolitiek en het parlement. Terwijl democratie ook in het dagelijkse gesprek tussen mensen leeft en in het zoeken van burgers naar alternatieven en argumenten om met de keuzes van het beleid om te gaan.”

De socio-culturele en culturele sector staan zwaar onder druk. We worden steeds meer in een richting geduwd van financiële autonomie, sponsoring en crowdfunding. Solidariteit en andere waarden die de zachte sectoren betreffen, worden steeds meer een taak van bedrijven en burgers in plaats van overheidsinstellingen. Hoe wil Hart Boven Hard daarmee omgaan?

Wouter Hillaert: “Er is zeker marge om een aantal evidenties in het middenveld te bevragen en daar te zoeken naar mogelijke alternatieven. We moeten alleen vermijden dat je vanuit het idee van innovatie sluipenderwijs meegaat in die hele afbouw. Als we niet opletten zijn we zelf de beste partners in het verwezenlijken van de participatiemaatschappij, die op zich geen probleem is, tenzij ze betekent dat de staat zich volledig terugtrekt en heel veel verantwoordelijkheden overlaat aan de markt. Dan kunnen wij heel hard proberen te corrigeren met veel minder middelen, maar dan zullen we toch eerder medeplichtig worden dan dat we die negatieve tendensen kunnen keren. Daar moeten we zeer bezorgd over zijn, maar dat betekent niet dat we niet kunnen nadenken over nieuwe mogelijkheden, en dan spreek ik vooral over de cultuursector, want die ken ik het best. Toch zou ik willen dat dit naast het idee van gemeenschapssubsidiëring kan gebeuren in plaats van als vervanging ervan.”

Hebt u al gehoord van Boven Onder Nemen? Ondernemer Raf Schoenmaekers richtte deze tweede beweging op, die heel sterk geënt is op Hart Boven Hard en zelfs met hetzelfde logo-principe werkt, met de bedoeling om ondernemers eveneens samen te scharen rond het protest tegen een regering die enkel naar de cijfers kijkt. Hij roept

D E G ROT E PARADE Zondag 29 maart 2015 - 13u00 - Noordstation Brussel In welke samenleving wil jij leven? Is dat een samenleving die armen armer maakt, en rijken nog rijker? Een samenleving waar werken steeds meer stress geeft, en werkloos zijn je eigen schuld is? Waar onze planeet steeds verder overkookt? En basisrechten op arbeid, wonen en onderwijs afhangen van je taal en je afkomst? Waar vooral families en verenigingen de rekening betalen?

Daar lijkt deze samenleving steeds meer op.

Kom op straat, er is een alternatief!

Hart boven Hard en Tout Autre Chose trekken bij de verantwoordelijken voor deze samenleving aan de bel: wij willen het anders! Wij geloven dat er geld genoeg is om jongeren en kwetsbare mensen kansen te geven, als we het maar eerlijker verdelen. Wij willen meer aandacht voor wat het leven rijker en menselijker maakt: cultuur, zorg, onderwijs.

Alleen van een samenleving waarin iedereen zich thuis voelt, worden we samen beter.

WWW.HARTBOVENHARD.BE op tot een warme samenleving, met ruimte en geld voor cultuur, onderwijs en zorg. Wat vindt u hiervan?

Wouter Hillaert: “Raf heeft ons al gecontacteerd. Hij is een ondernemer die, terecht, vond dat er te veel polarisatie werd gecreëerd tussen enerzijds Hart Boven Hard en anderzijds ondernemers, terwijl hij stelt dat er ook zeer veel soorten ondernemers zijn en dat sommigen daarvan even hard bezorgd zijn over de regeringsplannen en de huidige tendensen. We zijn enthousiast met hem in gesprek gegaan en hij is momenteel bezig met cafégesprekken in verschillende steden om medestanders te vergaren. Ze gaan ook samen 8 STANDPUNTEN

naar De Parade. Ik vind het een heel belangrijk signaal dat er toch ook ondernemers zijn die zich helemaal niet vertegenwoordigd voelen door mensen zoals Karel Van Eetvelt, die staan te supporteren voor het onevenwichtig harde beleid van onze regeringen.”

Bedankt, Wouter!

Info over Hart Boven Hard vindt u op www. hartbovenhard.be Teken ook de alternatieve septemberverklaring! Het Vermeylenfonds ging u reeds voor.

Interview en tekst: Caroline De Neve

OND NE E R ME N BOV

EN

ONDERNEMER MET GEWETEN START EIGEN BEWEGING

In het kielzog van Hart Boven Hard startte ondernemer Raf Schoenmaekers met een eigen beweging, specifiek voor ondernemers die zich niet vertegenwoordigd weten door de huidige regering en haar ‘kille’ beleid.

Met Onder Boven Nemen wil hij andere ondernemers oproepen om een vuist te ballen tegen de besparingsdrift in onderwijs, zorg en cultuur, om te strijden voor duurzaam ondernemerschap en een warme samenleving.

Wanneer ben je met Onder Boven Nemen van start gegaan en wat was de directe aanleiding?

Raf Schoenmaekers: “2014. Een nieuwe regering treedt aan en snel wordt duidelijk welke maatregelen zij voor ogen hebben. Het is vanzelfsprekend dat mensen die een paar maanden eerder nog op de regerende partijen gestemd hebben deze niet zo snel gaan afvallen, maar toch hoor je weinig vreugdekreten.

De regering zoekt en vindt enkel expliciete steun bij ondernemers, of toch bij die instanties die menen ondernemers te vertegenwoordigen: Unizo, VBO, Voka, …. Zij laten verstaan dat de regering goed bezig is en zelf nog een stap verder mag of moet gaan. Ik, als (kleine) ondernemer, kijk met verbijs-

tering toe. Ben ik dan echt de enige ondernemer die klimaat, onderwijs, cultuur, zorg en duurzaam ondernemen cruciaal vindt en die punten ook in een regeerakkoord wil zien staan? Besparen op één van deze bouwstenen zou altijd de laatste optie moeten zijn, laat staan besparen op allemaal.”

“Er komt gelukkig wat weerwerk, ook van zelfstandigen en ondernemers. Opiniestukken in kranten en online, open brieven… maar kan hier iets blijvends uit evolueren?

Ik vroeg me al langer af of ik iets kon doen, maar door het huidige klimaat (zowel maatschappelijk als ecologisch) heb ik het gevoel dat ik iets moet doen.”

Je logo lijkt heel sterk op dat van Hart Boven Hard, een beweging die vóór jouw initiatief uit het middenveld is ontstaan maar ongeveer dezelfde verzuchtingen uitschreeuwt.

Had je op voorhand gesprekken met de initiatiefnemers van Hard Boven Hard?

Raf Schoenmaekers: “Neen. Ik voelde van bij de opstart van Hart Boven Hard wel hun inhoudelijke intenties sterk aan, maar door omstandigheden was ik er nog niet actief bij betrokken.

Ik kon mij ook niet van de indruk ontdoen dat bij Hart Boven Hard ondernemers of 9 STANDPUNTEN

zelfstandigen amper voorkwamen, noch in hun eigen communicatie, noch in de betrokken organisaties. Het leek mij geen structurele fout in hun opzet, maar een voorspelbaar gevolg van hun sterke associatie in de media met vakbonden en de lopende stakingen.

Daar waar Hart Boven Hard probeerde te anticiperen op elke mogelijke polarisatie, leek er toch nog een wig te bestaan. Ik was – en ben nog steeds – van mening dat er een initiatief vanuit de ondernemers moest komen om ook die laatste kloof te overbruggen. Ik ben ook van mening dat blijvende veranderingen liefst van binnenuit moeten komen.”

“Toen ik in november 2014 het logobeeld ‘Onder Boven Nemen’ maakte klopte dit voor mij visueel en inhoudelijk… Ik heb het op de sociale media gezet, met daarbij een korte oproep: ‘Ben ik de enige?’ Ik wist natuurlijk al langer dat ik niet de enige was, maar ik ken genoeg van statistiek om te weten dat zelfs met een paar honderden, we nog niet noodzakelijk een relevante impact kunnen hebben… op gelijk wat. Ik heb ook meteen Hart Boven Hard gecontacteerd en mijn initiatief kenbaar gemaakt.”

Ben ik dan echt de enige ondernemer die klimaat, onderwijs, cultuur, zorg en duurzaam ondernemen cruciaal vindt?

Hoe staan de mensen van Hart Boven Hard tegenover jouw initiatief?

Raf Schoenmaekers: “Hart boven Hard is bewust een zeer diverse groep en in die zin kan ik moeilijk voor hen allemaal spreken.

Tot nu toe ben ik nog maar 1 maal op hun ‘parlement’ geweest en ook mijn betrokken-

CV

Burgerlijk Ingenieur Informatica

WERK 1995 - 2001, Zelfstandige 2001 - heden, Komkom Doorn BVBA Ook: Gastdocent KASK (HoGent) & DAE (HoWest) ACTIVITEIT 3d animatie, post-productie (voor film en video), (motion) design, visual/interactive development, creative coding PASSIES Mijn gezin, wiskunde, logica, strips en film OBSESSIES ook

heid bij de lokale werking is voorlopig beperkt. Toch zijn de reacties daar en deze die ik online kreeg quasi uitsluitend positief. Initieel was er online een gezonde argwaan maar buiten de occasionele ondernemer-hater begrijpt iedereen vrij snel de oprechtheid van mijn bedoelingen.”

“Ik mag uit die reacties bij Hart Boven Hard afleiden dat zij het verhaal en de steun vanuit de ondernemerskant ook misten, en mijn initiatief appreciëren. Zij steunen tot op heden ook al mijn pogingen om een ruimere steun te vinden.”

“Ik krijg ook meer en meer de vraag om op lokale bijeenkomsten van Hart Boven Hard even mijn verhaal te komen doen. Ik ben blij dit te kunnen doen, maar vindt het ook essentieel om te benadrukken hoe klein we nog maar zijn. Bovendien is het niet de bedoeling om ‘Hart Boven Hard voor Ondernemers’ te worden. Ondernemers die zich bij Hart Boven Hard openlijk willen aansluiten moeten dit ook absoluut doen.”

“In tussentijd proberen wij de brug te maken, het verhaal in al zijn complexiteit en nuances te vertellen. Daar waar je aan het adres van de vakbonden vaak het verwijt hoort dat ze ‘zichzelf moeten heruitvinden’, of ‘evolueren naar de 21e eeuw’, denk ik dat dit evenzeer en misschien zelfs meer van toepassing is voor ondernemers… en zeker de organisaties die hen veronderstellen te vertegenwoordigen.”

Wat is je uiteindelijke doel met de beweging? Wanneer beschouw je Onder Boven Nemen als geslaagd?

Raf Schoenmaekers: “Laat ons eerst zoveel mogelijk ondernemers bij elkaar brengen.

Geef ‘Onder Boven Nemen’ nog wat tijd om gewoon zijn bestaan kenbaar of bekend te maken. Wanneer ik het initiatief ‘Onder Boven Nemen’ wil uitleggen probeer ik dat vaak aan de hand van Hart boven Hard, maar moet dan vaststellen dat zelfs zij amper gekend zijn.”

“Als we enkele tientallen of honderden ondernemers en zelfstandigen achter ons hebben kunnen we al eens beginnen denken over het laten horen van onze mening. En waarom niet een label maken dat onze zorg en ons engagement weergeeft? Een label dat klanten, leveranciers, consumenten, … kunnen herkennen, erkennen en misschien zelfs afdwingen? En nog een stap verder? Waarom niet met die ondernemers een samenwerking opzetten tussen hen en het middenveld.

Kunnen we niet die mensen verenigen die 1 0 STANDPUNTEN

expliciet een deel van hun tijd of winst willen investeren in al die domeinen die onze samenleving zo waardevol maken: zorg, klimaat, cultuur, … en daar de nodige online en offline structuur voor uitwerken?”

“En als ik helemaal mag dromen? Dan wordt Onder Boven Nemen overbodig. Dan wordt waar we voor staan meer regel dan uitzondering. Wanneer je ziet hoeveel directe vrijgevigheid en zorgzaamheid mensen nu al zelf organiseren (vrijwilligerswerk, geefpleinen, klimaatacties…), dan kan je toch niet anders dan hopen dat dit ook op ondernemersniveau leeft en te organiseren is.”

Onder Boven Nemen is dan wel geen politiek initiatief, maar ik kan me voorstellen dat dit ondernemersinitiatief toch wil wegen op de politieke besluitvorming. Hoe zie jij de relatie economie-politiek?

Raf Schoenmaekers: “Zoals één van de steunende ondernemers aangaf zou de formulering inderdaad eerder moeten zijn dat dit initiatief niet partijpolitiek gebonden is. Verder zijn er natuurlijk politieke motieven en aspiraties. Zodra je met mensen en de maatschappij bezig bent, ben je met politiek bezig.

Er is geen harde grens.”

“Politiek is voor mij een overkoepelend en eigenlijk heel idealistisch gegeven. Je probeert een evenwicht te vinden tussen cruciale factoren in onze maatschappij en je probeert een pad uit te stippelen waar je op lange termijn naartoe wilt. Natuurlijk is de dagelijkse realiteit veel praktischer en pragmatischer, maar het lijkt mij als politicus onontbeerlijk om altijd op die zuivere intenties te kunnen terugvallen.”

“Economie is daarentegen iets heel banaal.

Ik formuleerde het bij wijze van boutade onlangs dat economie enkel zijn bestaansreden vindt in het feit dat ruilhandel te onpraktisch werd. De laatste honderd jaar is economie en in het bijzonder het principe van ‘de noodzaak tot economische groei’ verworden tot een doel op zich. En helaas is dit dan weer in politiek verworden tot soms slechts het enige argument. Als je echter ziet waar de bankencrisis uit 2008 en aansluitende andere crisissen allemaal toe geleid hebben, dan is het hallucinant te moeten vaststellen hoe weinig er verandert aan ons economisch denken en bijhorende dogma’s.”

Mogen we ons binnenkort aan acties van Onder Boven Nemen verwachten?

Raf Schoenmaekers: “Ja. Een eerste stap zal

zijn om de overstap van online naar offline te maken en zien of we wat gewicht over houden. Een paar honderd ‘likes’ op Facebook zijn irrelevant in deze context. Om uit je eigen online informatiebubbel te breken moet je ook zichtbaar worden in de reguliere media en liefst zelfs in het straatbeeld. Ik denk dat Hart Boven Hard een gelijkaardige transitie aan het maken is. Hun parade (in maart) is waarschijnlijk ook voor ons een volgende stap. En ook daarna blijft het afwachten of we nog medestanders over houden… die wat strijdbaar zijn of willen worden.”

“Als je hogervermelde mogelijke doelstellingen leest kan je je wel inbeelden dat veel zal afhangen van wie mij nog wil bijtreden en helpen. Ik heb nog wel een hoop ideeën, maar kan ze niet, of toch niet allemaal, alleen realiseren.”

voor mij ook nog aftasten. Ondernemingen die vanuit hun activiteit reeds een sociale of ecologische inslag hebben zijn meestal niet geremd om zich openlijk een ietwat progressiever profiel aan te meten en durven dan ook gemakkelijker hun openlijke steun uitspreken.”

“Voor vele andere ondernemers is politieke neutraliteit inderdaad heilig. Toch pleit ik ervoor om ook dat taboe te proberen doorbreken. Mogen of moeten klanten, consumenten en leveranciers geen maatschappelijke eisen aan hun producten, bedrijven en bijhorende ondernemers stellen?”

“Maar zover zijn we nog niet, ondernemers die het OBN-initiatief steunen maar daar (nog) niet openlijk voor willen uitkomen kunnen dat aangeven. Niemand hoeft zich dus met naam en toenaam te verbinden aan het project, gelijkgestemde ondernemers Het verwijt dat kunnen OBN steunen, zo de vakbonden anoniem als ze zelf willen. moeten evolueren Dit geeft ons (hopelijk) naar de 21ste het voordeel van het geeeuw, is ook van tal, en de ondernemer wat toepassing op gemoedsrust dat iemand hen vertegenwoordigt.” ondernemers.

Bedankt Wouter!

Hoeveel weerstand ondervindt je vanuit de ondernemershoek? Heeft Voka je bijvoorbeeld al gecontacteerd?

Raf Schoenmaekers: “Tot op heden denk ik niet dat we al op hun radar zichtbaar zijn.

Initieel waren er een paar ‘klassieke’ ondernemers (vanuit ‘klassieke’ ondernemersorganisaties) die dachten dat ik de draak wou steken met Hart Boven Hard en het in die zin wel een vrolijk initiatief vonden. Ze hadden gelukkig snel door dat je bloedernstig kan zijn… en toch nog de nodige zin voor zelfrelativering behouden.”

“De laatste weken leerde ik echter hoeveel organisaties er bezig zijn met duurzaam, ethisch, sociaal, ecologisch, verantwoord,… ondernemen. En dan valt het mij tegen waarom ik hen niet hoor in dit debat. Waar sta je dan voor als je zelfs met dit beleid nog niet wat weerwerk durft te bieden? Zijn die organisaties dan allemaal zo theoretisch bezig?

Of zoals sommigen het uitdrukken; zijn zij er enkel om te faciliteren?”

Welke ondernemers steunen dit initiatief?

En heb je weet van ondernemers die positief staan tegenover het initiatief, maar die niet openlijk het initiatief steunen om hun zaak niet te schaden?

Raf Schoenmaekers: “De groep ondernemers die momenteel actief steunen is beperkt. Hoe breed het permanente draagvlak is, is dus

Info over Onder Boven Nemen vindt u op www.onderbovennemen. be

Een betoger gaat vermomd achter het typische masker van protestbewegingen wereldwijd © Joe Lampasa

Interview en tekst: Tom Cools

Scholieren tegen de besparingen op de nationale betoging van 6/11/2014 © Evy Menschaert

1 1 STANDPUNTEN

DE DANS OM HET

GOUDEN KALF THOMAS PIKETTY EN ‘KAPITAAL IN DE 21STE EEUW’

“Wat is vrijheid of gelijkheid voor de massa, tegenover de feodaliteit van het geld?” De vraag die August Vermeylen in 1945 stelde, is helaas actueler dan ooit. Wat zijn vrijheid en gelijkheid nog waard als macht en vermogen in handen zijn van het 1% superrijken? Welke garantie hebben wij dat we niet opnieuw in een feodaal stelsel belanden waarin concepten zoals vrijheid en gelijkheid gebruikt zullen worden om ons, wakkere burgers, in slaap te sussen? Waarin het sociale vangnet zal vervangen zijn door caritatieve systemen waarvan de keuzes berusten op willekeur en voorwaardelijkheid en die geen garanties bieden om de te verwachten vloed aan behoeftigen op te vangen?

Het Oxfam -rapport ‘Even it up’ laat niet veel aan de verbeelding over.

Onverbloemd worden de effecten van extreme ongelijkheid opgesomd. Overal ter wereld zet ongelijkheid een rem op de economische groei en werpt deze barrières op om armoede structureel de wereld uit te helpen. In vele landen is het zo dat de groei alleen nog maar de rijksten ten goede komt. Neem Zambia bijvoorbeeld. Het BBP is er tussen 2004 en 2013 elk jaar met 3 % gestegen, maar het aantal mensen dat er moet overleven met minder dan $ 1.25 per dag is er gestegen van 65 % in 2004 naar 74 % in 2010. Economische ongelijkheid bestendigt de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen en zorgt voor ongelijkheid op vlak van onderwijs, gezondheid en levensverwachting. Het aantal geestesziekten en de criminaliteit nemen erdoor toe. En alsof dat nog niet genoeg is blijkt ongelijkheid ook nog een geschikte voedingsbodem voor gewapende conflicten - denk maar aan Syrië - en zet het de armste landen aan tot keuzes die desastreuze ecologische gevolgen hebben. Nee, vrolijker word je er niet van.

Ronduit hallucinant en weerzinwekkend.

De laatste cijfers over de groeiende ongelijkheid in de wereld kan je moeilijk anders omschrijven.

Nooit eerder is de mondiale ongelijkheid groter geweest.

De 80 rijkste aardbewoners hebben een vermogen dat even groot is als dat van de helft van de wereldbevolking, en in 2016 zal het rijkste 1% meer vermogen bezitten dan de overige 99%.

1 2 STANDPUNTEN

Het valt eigenlijk niet te bevatten dat het probleem van de economische ongelijkheid zo lang onder de radar is gebleven van de wereldleiders. Tot nu dus. Tot Thomas Piketty (zeg trouwens niet ‘Tóm-as Pí-ku-tie’ maar zeg ‘Too-má Pie-ku-tíé’).

To Piketty or not to Piketty, that’s the question In 2013 verscheen diens lijvige Le Capital au XXIe siècle in Frankrijk en werd er al snel een bestseller. Toen zijn boek begin 2014 uitkwam in Amerika begon het pas echt storm te lopen. Plots was Piketty de talk of the town, en laaiden de debatten op over het centrale thema van zijn boek, de groeiende economische ongelijkheid. Zijn boek was er in een mum van tijd uitverkocht. In januari 2015 stond de teller wereldwijd reeds op anderhalf miljoen verkochte exemplaren, opmerkelijk voor een boek over economie. Ter vergelijking: nadat het eerste deel van Das Kapital in 1867 uitkwam, heeft het vijf jaar geduurd vooraleer de eerste 1000 exemplaren ervan verkocht werden. De eerste Engelse vertaling verscheen pas twintig jaar later, 4 jaar na het overlijden van Karl Marx.

Aan het verschijnen van zijn boek ging een indrukwekkende studie vooraf van de verdeling van inkomen en vermogen gedurende de afgelopen eeuwen. Piketty en zijn team onderzoekers verzamelden gegevens van drie eeuwen en meer dan 20 landen, waardoor ze over veel uitgebreidere datasets beschikten dan al hun voorgangers die zich met dit onderwerp hadden bezig gehouden. Het liet hen toe de evolutie van de ongelijkheid te schetsen vanaf de industriële revolutie tot nu.

Frappant is dat Piketty de theorie over ongelijkheid van nobelprijswinnaar Simon Kuznets weerlegt. Kuznets had als eerste onderzoek gedaan naar ongelijkheid in Amerika. Hij kwam tot de optimistische conclusie dat naarmate een economie industrialiseert, de ongelijkheid eerst toeneemt om vervolgens terug af te nemen naarmate de economie groeit. Schortte er dan zo veel aan de onderzoeksmethoden van Kuznets dat hij de bal zo missloeg? Niet echt, het was voor de eerste keer dat iemand een economische theorie presenteerde die gebaseerd was op een gigantische hoeveelheid statistische gegevens. Alleen besloegen zijn gegevens de periode tussen 1913 en 1948, uitgerekend een periode waar er een scherpe daling van de inkomensongelijkheid had plaatsgevonden. Ontvingen de 10 % rijkste Amerikanen in de periode 1910-1920 nog 45 tot 50 % van het nationaal inkomen, dan was dit tegen het einde van de jaren veertig gedaald tot ongeveer 30 tot 35%.

De krimp van de hoge inkomens was echter een toevalligheid, toe te schrijven aan de schokken van de grote depressie en de tweede wereldoorlog. De veel volledigere datasets van Piketty en zijn team tonen een ander verhaal. In de 18de en 19de eeuw was vermogen zeer ongelijk verdeeld. Tussen 1914 en 1973 groeide de gelijkheid, maar dat had te maken met het drastisch geslonken vermogen ten gevolge van 2 wereldoorlogen, een depressie en hyperinflatie. Na 1973 nam de economische ongelijkheid terug toe. Ondertussen zitten we bijna terug op het ongelijkheidsniveau van de 19de eeuw, met dat verschil dat we nu in sommige landen -waaronder België - een brede middenklasse hebben die vermogen bezit in de vorm van een huis.

Het belang van het werk van Piketty ligt in het aantonen van de divergerende kracht van kapitaal, die hij uitdrukt in volgende formule (het enige wat je trouwens moet weten om mee te kunnen praten over zijn boek):

r>g waarin r staat voor de rente op kapitaal en g staat voor de economische groei.

Bij een lage economische groei zal het belang van kapitaal alleen maar toenemen. Alleen snelle economische groei (ten gevolge van technologische vooruitgang of een groeiend bevolkingsaantal) of overheidsingrijpen kan economieën ervan weerhouden terug te keren naar een erfkapitalisme. Overgeërfd vermogen groeit immers sneller dan inkomen en productie. Tenzij er politieke maatregelen worden genomen om dit mechanisme tegen te gaan, zal een onbeteugeld kapitalistisch systeem ongelijkheid produceren en kunnen we niet anders dan evolueren naar een nieuw feodaal systeem.

Adepten van de trickle down economie - die veronderstelt dat als de rijken rijker worden, de armen ook rijker worden - zullen wel even geslikt hebben nu Piketty de theorie van Kuznets heeft ontkracht en onomstotelijk aangetoond heeft dat de rijkdom dan toch niet vanzelf naar beneden druppelt. Er is zelfs eerder sprake van een trickle up economie: de rijken worden rijker ten koste van de armen.

Genadeloos fileert hij ook de mening van economen die beweren dat de extreme loonverschillen een resultaat zijn van de rationele werking van de markt maar die wel tegelijkertijd in de toplaag van de inkomenshiërarchie zitten: “Ze hebben de ongelukkige neiging hun privébelangen te behartigen, onderwijl bewerend dat het ze om het algemeen belang te doen is.” Foei!

Mondiale tax shift Dat Piketty baanbrekend onderzoek heeft verricht naar inkomensen vermogensongelijkheid wordt niet echt betwist, het is vooral het laatste deel van zijn boek -dat waarin hij zijn visie formuleert op hoe je de groeiende economische ongelijkheid kan counteren - waar hij kritiek op krijgt. De meeste kritiek oogst hij met zijn voorstel voor de invoering van een mondiale vermogensbelasting om de mondiale economische ongelijkheid aan te pakken. Naïef en utopisch, zo schatten de critici dit voorstel in. Begin maar eens op mondiaal vlak aan een vermogenskadaster. Piketty is zich hier wel degelijk van bewust. ”Ongetwijfeld is een volledig wereldwijde vermogensbelasting een utopie. In dat geval zou een regionale of continentale belasting uitkomst kunnen bieden, vooral in Europa en om te beginnen in de landen die bereid zijn zo’n belasting in te voeren.”

Wat vooral belangrijk is, is dat de herverdeling van de welvaart terug op de politieke agenda staat. De mondiale vermogensbelasting mag dan misschien niet voor morgen zijn, Piketty heeft het wel voor elkaar gekregen dat het politieke taboe op praten over economische ongelijkheid is opgeheven. Er zijn wel degelijk alternatieven te bedenken ter vervanging van de neoliberale TINA-doctrine (there is no alternative), die vasthoudt aan een minimale staat, lage belastingtarieven voor 1 3 STANDPUNTEN

van dit land, het probleem van onze maatschappij is niet de ongelijkheid of de herverdeling. Wij zijn bij de beste drie ter wereld als het op herverdeling aankomt. Maar wat wij nodig hebben, is meer markt en niet minder." Nog iemand die het wegwerken van de ongelijkheid in België niet bovenaan zijn agenda heeft staan is minister van Financiën Johan Van Overtveldt, vurig aanhanger van de neoliberale goeroe Milton Friedman. Zijn idee van een tax shift bestaat er uit de btw te verhogen - een maatregel die er op neerkomt dat de middenklasse nogmaals in de portemonnee geraakt wordt en als bijkomend nadeel de inflatie aanwakkert-, dit terwijl het draagvlak om werk te maken van een vermogenswinstbelasting in België nog nooit zo hoog is geweest als nu. Zijn argument dat kapitaal geen grenzen kent en zal vluchten als het te zwaar wordt belast, vertelt maar een deel van het verhaal. Pas Michel Delbaere (nieuws.vtm.be)

de upperclass en een gedereguleerde markt en handel. Meer zelfs, de alternatieven zijn broodnodig. Het is juist dit marktfundamentalisme dat niet alleen voor een drastische toename van de economische ongelijkheid heeft gezorgd, maar dat grotendeels verantwoordelijk is voor de mondiale ecologische malaise.

Obama heeft de les alvast begrepen. In zijn jaarlijkse State of the Union bepleitte hij een rijkentaks om de rijkdom beter te verdelen. Met het huidige door republikeinen gedomineerde congres zal dit voorstel momenteel weinig slaagkansen hebben, maar deze aanzet tot fiscale hervorming bepaalt wel al mee de politieke agenda van de volgende presidentsverkiezingen in 2016.

Maar ook de noodzaak van een Europese fiscaliteit dringt zich In zijn jaarlijkse State of the Union bepleitte president Obama een rijkentaks om de rijkdom beter te verdelen. hoe langer hoe meer op. Het fiscale shoppinggedrag van partials het investeringsklimaat dusdanig lamentabel is dat er geen deftige culieren en bedrijven zal alleen zo aan banden gelegd kunnen worden. rendementen meer te behalen vallen, zal kapitaal de grenzen oversteHet blijft een absurd gegeven dat terwijl binnen de Europese Unie ken. Als kers op de taart heeft de huidige staatssecretaris voor Fiscale enerzijds gestreefd wordt naar economische integratie, de lidstaten elFraudebestrijding Elke Sleurs het geweer van schouder verwisseld en kaar anderzijds economisch beconcurreren met een hoop fiscale gunsthoudt ze zich liever bezig met het teniet doen van de verwezenlijkinregimes. Het bestaan hiervan heeft enkele perverse gevolgen gehad (en gen van haar voorganger John Crombez dan met de eigenlijke fiscale heeft die nog steeds). We kunnen ons bijvoorbeeld de vraag stellen of fraudebestrijding. De TINA-mantra dat de rechtse stuurlui reciteren de steenrijke Griekse reders vanaf de jaren zestig hun weg naar Grootgetuigt van een stuitend misprijzen voor de wil van het volk, dat masBrittannië zouden gevonden hebben zonder de voor hen zo voordelige saal te kennen geeft dat de grote vermogens meer moeten bijdragen. non domestication regels, waardoor ze ongestoord belastingen konden Een rechtvaardige fiscaliteit zal ook in België nog niet voor morgen ontwijken. Met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid kunzijn. nen we stellen dat de situatie er voor de modale Griek nu veel beter Ondertussen zwelt het feestgedruis aan in het land van melk en hozou uitzien, als er niet zo veel Europese fiscale achterpoortjes zouden ning. Laat duizend champagnekurken knallen. Feestje bij Marc Coubestaan waarlangs de reders hun geld konden versluizen. Of dichter bij cke. Bij Uplace. Bij de diamantairs in Antwerpen. Onze gefortuneerde huis, als Eden Hazard in Luxemburg een vennootschap opricht, dan pendanten kunnen zorgeloos hun dans om het gouden kalf voortzetis dat enkel en alleen omdat zijn financieel adviseur Gerdy Roose hem ten. Ze dansen de sirtaki. wijst op die mogelijkheid tot fiscale optimalisatie. Alsof die jongen zelf iets zou kennen van fiscaliteit.

Tekst: Tom Cools Ondertussen in België: steun de rijken, dans de sirtaki Dringt in de rest van de wereld de noodzaak voor fiscale herverdelende hervormingen stilletjes aan door, dan maakt men hier in België blijkbaar de omgekeerde beweging. Zo deelde Michel Delbaere, voorzitter van ondernemersorganisatie Voka, tijdens hun nieuwjaarsreceptie schaamteloos zijn visie op ongelijkheid in België mee: "Het probleem 14 BOEK

EXCLUSIEF VOOR VF-LEDEN

20% KORTING OP 5 BOEKEN VAN EPO

energierisico's voor investeerders zichtbaar te maken) benadert Leggett beleidsmakers en ondernemers op het hoogste niveau.

Uit de olie is een persoonlijk verslag van vele, soms hilarische pogingen om het centrum van de macht de werkelijke toestand duidelijk te maken, zodat beslissingen voortaan worden ingegeven door feiten en cijfers, vóór een gezonde aarde en een stabiele wereldeconomie.

Uit de olie / Jeremy Leggett / Uitgeverij EPO i.s.m. uitgeverij Jan van Arkel / 2014 / ISBN 9789491297908

grondig veranderd. Daardoor moeten we onze democratie herdenken, verbeteren en verdiepen. Vergeet multiculti, hier is superdiversiteit. Bij wijze van voorsmaakje van de wereld van morgen.

Superdiversiteit en democratie / Ico Maly, Jan Blommaert, Joachim Ben Yakoub / EPO / 2014 / ISBN 9789491297663

GA NAAR WWW.EPO.BE/VERMEYLENFONDS EN BESTEL ONLINE!

29,90 € 23,90 € ÉGALITÉ

22 € 17,60 € 19,95 € 15,95 €

DE WERELD VAN MORGEN

DUURZAME ENERGIE We stevenen – na de dotcom-zeepbel en de financiële crisis van 2008 – af op een volgende grote crisis. Die komt voort uit ons blinde vertrouwen in goedkope fossiele energie – ongeacht of we die wel kunnen winnen, financieren en verbranden.

Dat zegt Jeremy Leggett. Hij kent de energiewereld van binnen en van buiten. Hij laat zien hoe achter de schermen de spanning zich opbouwt.

Als oprichter van de Peakoil Taskforce (een op de overheid gerichte denktank van bezorgde Britse industriëlen) en als voorman van het Carbon Tracker Initiative (een prestigieuze organisatie die zich beijvert om de

'Vlamingen maken na 22 uur geen lawaai meer. Ze spreken Nederlands, zijn punctueel en vinden gezondheid heel belangrijk. De Vlamingen leven niet op straat, ze houden van rust en stilte.' Zo schetste de Vlaamse overheid in zijn legendarische 'starterspakket Inburgering' het beeld van 'de Vlamingen'.

Zouden er vandaag nog mensen rondlopen die deze karikatuur ernstig nemen? Vertrekkend vanuit onderzoek naar en in wijken in Brussel, Antwerpen en Gent concluderen Ico Maly, Jan Blommaert en Joachim Ben Yakoub dat zelfs de vlag 'multiculturele maatschappij' tekortschiet om de diversiteit van de hedendaagse samenlevingen te begrijpen.

Door toegenomen mobiliteit, globalisering en het internet is de wereld en ieders leven

Interesse in ongelijkheid is niet nieuw. Ontelbaar zijn de filosofen die voor een rechtvaardige verdeling van de rijkdom en gelijke kansen pleit(t)en, godsdiensten stellen sociale solidariteit voorop, en hoeveel revoluties zijn al niet begonnen met de kreet 'égalité'?

Dit boek gaat over de wijze waarop ongelijkheid in de 19de en de 20ste eeuw is onderzocht en welke bevindingen dat opleverde.

Het volgt meer dan dertig historici en auteurs die sinds het einde van de 19de eeuw het thema bestudeerden met aandacht voor inkomen, koopkracht, bezit, consumptie, onderwijs, voeding, gezondheid, levensverwachting, lichaamslengte en de human development index. Welk beeld van het verleden construeerden ze, op welke wijze en waarom?

Geschiedenis van de ongelijkheid start in Engeland om geleidelijk de wereld te omvatten.

Geschiedenis van de ongelijkheid / Peter Scholliers / EPO / 2014 / ISBN 9789491297724

boek 15 BOEK

KRUIMELS VOOR DE ARMEN

BRIEVEN OVER KUNST

'Voor wat, hoort wat'. Zo vatte Patrick Janssens in zijn tijd het sociaal beleid van Antwerpen samen. Dat Bart De Wever, toen hij 't Schoon Verdiep overnam, zich lovend uitsprak over die flinkse politiek is geen compliment voor een socialist. Maar alles kan beter. Na een jaar N-VA-bestuur maakt Jan Vranken, geestelijke vader van het bekende Jaarboek Armoede en Sociale Uitsluiting, een eerste balans op. Gewapend met getuigenissen, cijfers en documenten komt hij tot een messcherpe conclusie. 'De huidige coalitie', schrijft hij, 'heeft een duidelijk marsbevel, dat van leermeester Dalrymple en idool Thatcher. Anders gezegd: straf de armen en neem meteen maar het sociale beleid en het middenveld mee.' Thatcher aan de Schelde is een radiografie van een stad die bewust in tweeën wordt gedeeld en waarin bevolkingsgroepen tegen elkaar worden opgezet. Het is tegelijk een oproep om het roer om te gooien. Want het zijn niet de armen die moeten worden gestraft, het is de armoede die moet worden bestreden. Dat doe je niet door rechten voorwaardelijk te maken noch door kansarmen met wat kruimels van tafel te sturen.

Thatcher aan de Schelde / Jan Vranken / EPO / 2014 / ISBN 9789491297670

AKO (Antwerps Kunstenoverleg) startte in september 2013 een campagne onder de naam Mijn dagelijkse portie kunst. In april 2014 ging die campagne over in de nationale cam-

MUZIEK

BELPOP BONANZA BIS

© Tom Verbruggen

17 € 13,60 €

CC DE GROTE POST

19,90 € 15,90 €

pagne Ik kies voor kunst. Beide campagnes maken deel uit van een bredere beweging in de Vlaamse kunstensector om zowel de politiek als de publieke opinie bewust te maken van het grote belang van de kunsten.

Een van de acties van de campagne Mijn dagelijkse portie kunst mondde uit in dit brievenboek. Aan een brede groep mensen – kunstenaars, zakenlui, politici, journalisten, wetenschappers... – werd gevraagd een brief te schrijven naar een geliefd iemand en hem/haar te vertellen over het belang van kunst in hun leven. Het boek is, hoe kan het ook anders, zeer divers geworden. Nuchtere brieven naast heel emotionele, brieven vol argumenten naast zeer persoonlijke brieven, politiek geïnspireerde brieven naast anekdotische, brieven naar kinderen en kleinkinderen naast brieven aan dode bewonderde kunstenaars. En dat was ook wat we wilden: een koor van heel verschillende stemmen die vanuit heel verschillende invalshoeken zeggen wat kunst voor hen persoonlijk en voor de samenleving betekent. En toen de 'Zestig brieven over kunst' dan eindelijk allemaal binnen waren, waren het er... vijfenzestig.

De hemel van de Verbeelding / Antwerps Kunstenoverleg / EPO / 2014 / ISBN 9789491297984

Jan Delvaux, dj Bobby Ewing én de Belgische popgeschiedenis! vr 27 februari 2015 20.00 uur www.degrotepost.be TICKETINFO: 059 33 90 00 UiTloket / cc De Grote Post Hendrik Serruyslaan 18A 8400 Oostende

M_ad_destandaard_bonanza_13feb_a.indd 1

16 BOEK

13/02/15 14:43

ver slag

OUDENBURG 30/01/2015 Algemene ledenvergadering AVF Oudenburg op 30 januari 2015. Na een overzicht van de werking volgt een beetje ontspanning voor de afdeling.

VAN BENDEGEM WAARSCHOOT

Š Marc De Coninck

DAG VAN DE MIGRANT Vrijdag 28/11 was er onze jaarlijkse "dag van de migrant" van het August Vermeylen Fonds. Wat een avond, wat een feest. We mogen allen fier en trots terugblikken op een meer dan geslaagde avond. De Germinal: in fantastische Griekse kleuren getooid en volledig gevuld met enthousiaste mensen .

Het eten: lekker ĂŠn genoeg!

De drank: lekker en genoeg!

De muziek: fantastische muzikanten die er de sfeer graag inbrachten. Gedanst, gegeten, gedronken, gezongen en dat allemaal in een opperbeste sfeer!!

Ontroerend mooi.

Voor zij die erbij waren zal het een onvergetelijke avond blijven; Voor de afwezigen hebben we volgend jaar weer een "dag van de migrant", dus een nieuwe kans om er bij te zijn.

Chris Coene, AVF Voorzitter 1 7 VERSLAG

LAUREATENTENTOONSTELLING BREDENE

Op de algemene ledenvergadering AVF Koksijde op 8 februari 2015 in La Rose des sable, nam het bestuur afscheid van 2 bestuursleden (Vic Hoebrechts en Geert Steenkiste). Twee nieuwe bestuursleden werden verwelkomd (Frieda Thieren en Eugeen De Picker).

Tentoonstelling met de 3 laureaten van de wedstrijd schilderkunst 2014 van het Vermeylenfonds.

1ste laureaat: Daniël Dehulster, 2de laureaat: Urbain Vandeplancke en 3de laureaat: Célèste Bo.

Eugeen De Picker

Vic Hoebrechts

Frieda Thieren

Geert Steenkiste

KOKSIJDE 08/02/2015

VERMEYLENFONDS OOSTDUINKERKE Vanaf 2015 kan het Vermeylenfonds Oostduinkerke-Koksijde beroep doen op de nieuwe lokalen van het VOC, Houtsaegherlaan 21 in Koksijde voor vergaderingen en activiteiten.

1 8 VERSLAG

in fo 23.03 / PETRARCA— 19.45 — DE MARKTEN 'Het ontwaken van het denken in de Renaissance: Petrarca', lezing door Prof. dr. Jef Van Bellingen Zondag 23 maart om 19u45 Locatie: De Markten, Oude Graanmarkt 5, 1000 Brussel Info: krisdevroede@scarlet.be Organisatie: August Vermeylenkring Brussel i.s.m. de Vlaamse Club voor Kunst, Wetenschap en Letteren.

24.03 / SUPERDIVERS - BERT ANCIAUX OVER INTERCULTURALITEIT EN VERENIGINGSLEVEN Plaatselijke zelforganisaties op basis van etnisch-culturele identiteit in Vlaanderen werken als een accurate barometer, die treffend illustreert hoe onze samenleving met etnisch-culturele diversiteit omgaat. Dit lijkt vooralsnog niet zo succesvol. Bert Anciaux onderzocht voor zijn doctoraatsonderzoek de ruim 1 800 plaatselijke verenigingen in Vlaanderen en Brussel waarin mensen zich verzamelen op basis van een gemeenschappelijke etnisch-culturele identiteit. Tijdens deze lezing zet hij de conclusies van zijn onderzoek uiteen. Een aanrader voor iedereen die streeft naar een gezonde samenleving.

Dinsdag 24 maart om 20u Locatie: VOC R. Moucheron, Frans Geldersstraat 21, 1800 Vilvoorde Inkom: gratis Organisatie: AVF Vilvoorde & Curieus Vilvoorde 25.03 / SCHOON PROTEST - RIK PINXTEN Het neoliberalisme is een vampierenideologie: de 1% heeft steeds meer bloed nodig en zuigt de levenskrachten van de 99% uit. De 1% zal ook de aarde vernietigen om excessief te kunnen blijven consumeren. Politiek kan deze ideologie uitsluitend leven door conflict en ongelijkheid voor te stellen als onvermij-

delijk (TINA, There Is No Alternative), terwijl dat een leugen is. In Schoon protest roept Rik Pinxten op om macht terug te nemen.

Woensdag 25 maart om 20u Locatie: Boekhandel De Zondvloed, Onze Lieve Vrouwestraat 70, 2800 Mechelen Inkom: gratis Organisatie: AVF Mechelen, UPV Mechelen & boekhandel De Zondvloed 26.03 / VREEMDE TAFELS - YULI MACHUCA Talking Dinner wordt voor één keer Vreemde tafels in het kader van Belmundo.

Tijdens deze Vreemde tafel gaan we actief mee koken met de gastvrouw. De kok doet meer uit de doeken dan een recept alleen.

Hier ga je aan de slag met smaken en ingrediënten uit Peru, met een pakkende getuigenis en interessante weetjes rond de grondstoffen van Peru. Yuli Machuca vertelt over haar geboorteland. Ze laat ons kennismaken met de eetcultuur en gewoontes. Samen met de aanwezigen wordt gekookt en gegeten. Ga mee op deze culinaire reis en proef van de zuiderse smaken en lekkernijen uit Peru. Kom meer te weten over de problematiek en de grondstoffen. Peru is producent van tal van landbouwgrondstoffen, koffie, suiker, tropische oliën, vismeel, visolie,... .

Donderdag 26 maart 2015 om 19u Locatie: De Buurtloods, Patrijsstraat 10, 9000 Gent Inkom: 20 euro voor kookles, getuigenis en eten.

Uw inschrijving is pas geldig na telefonische bevestiging en overschrijving op rekeningnummer: BE 50 0011-2745-2218 met vermelding ‘Vreemde tafel’ en aantal personen.

Info en inschrijving: Sarah Mistiaen,09/223 02 88 of sarah@vermeylenfonds.be Organisatie: Vermeylenfonds Gent i.s.m. met 11.11.11 en Inburgering Oost-Vlaanderen 26.03 / LEZING DOOR LIEVEN SAERENS “JODENVERVOLGING IN WO II” Antwerpse collaboratie, Brussels verzet.

De stedelijke politie, de Gestapo, de Vlaamse SS. Donderdag 26 maart 2015 om 19u30 Locatie: VC Mozaïek, Overleiestraat 15A, 8500 Kortrijk Inkom: leden AVK: gratis - niet-leden: 5 euro Info: Marie-Jeanne Kerckhove – mjkerckhove@telenet.be Organisatie: AVK Kortrijk

19

27.03 / 'DE BOEKENTOREN ALS LICHTBAKEN' Openingsactiviteit nieuwe afdeling Vermeylenfonds@UGent André Bauwens, Sylvia Van Peteghem, Freddy Mortier , Johan Braeckman De boekentoren laat niemand onberoerd.

Zowel de architect, de filosoof, de bibliofiel, de kunstenaar, de wetenschapper, de student als alle gebruikers van dit wijze werelderfgoed bewonderen de schoonheid van zijn krachtige architectuur. Zij erkennen zijn grote waarde, niet alleen als een symbool voor “kennis en cultuur”, maar ook als baken in de stad en als voorwerp voor debat.

Vanuit een eigen invalshoek belichten diverse sprekers verrassende aspecten van onze boekentoren.

Programma Verwelkoming door Prof. Dr. Koen Goethals, Algemeen Voorzitter Vermeylenfonds.

Panelgesprek met architect André Bauwens (Bouwmeester), Sylvia Van Peteghem (Afdelingshoofd Universiteitsbibliotheek) en Prof.

Dr. Freddy Mortier (Vice-Rector, voorzitter bouwcommissie).

Prof. Dr. Johan Braeckman modereert.

Doorlopende vertoning van het werk van fotograaf Michiel Hendrickx.

Tijdens het bezoek aan de Belvedère heffen we het glas op de vriendschap.

Vrijdag 27 maart 2015 om 19u00 Locatie: De Boekentoren, Rozier 9, Gent Gratis toegang.

Info: vermeylenfonds@ugent.be Organisatie: Vermeylenfonds@UGent 29.03 - 02.05 / LIJF-EIGEN Onze fotokern ‘Roode Oogjes stelt tentoon in het VOC te Mechelen. Laat je door deze gedreven fotografen visueel verleiden.

Vernissage 29 maart om 15u Locatie: VOC Mechelen, Guldenstraat 27, 2800 Mechelen Organisatie: AVF Mechelen 02.04 / HET BOEK DER KAMPEN - SIS VAN EECKHOUT Sis Van Eeckhout, voorzitter van Vermeylenfonds, afdeling Mol, heeft het monumentale standaardwerk van zijn overleden vader 'Het Boek der Kampen' opnieuw uitgebracht. Dit meest complete overzicht van de Duitse concentratie- en uitroeiingskampen tijdens de Tweede Wereldoorlog is het levenswerk van Ludo van Eck (pseudoniem voor Ludo van Eeckhout), zelf een gewezen gevangene van Dachau. Het boek, dat sinds de jaren 1970

VERF! Na het succes van Au Coeur Volant duikt hetzelfde kwartet onder in de wereld van de Schone Kunsten. Ze gaan op zoek naar vervalsingen en plagiaat.

Of was het een parodie?

Ze slaan mekaar om de oren met argumenten om de figuratieve meesters

te verdedigen of om de abstracten en conceptuelen te torpederen.

Wie bepaalt wat nog waardevol is en wat niet?

Spreekt het hart van de kunstliefhebber of zijn het de harde dollars van Sotheby en Christie’s?

20 maart Zelzate

En hoe sprakeloos word je als kunstenaars worden neergeknald voor een tekening ?

VERF ! Al uw vragen spatten van het doek.

VERF ! Een vaccin van schoonheid en troost.

VERF ! Tegen het bederf !

6 mei Aalst

data vrijdag 20 maart 2015 aanvang 20.00u locatie BOC Klein Rusland Schoolstraat 18 9060 Zelzate VVK & leden 12 € ADD & niet leden 15 € organisatie Vermeylenfonds Zelzate reservatie ronald.de.muynck@telenet.be of 0477 93 56 13 of 09 345 62 81 brentmeuleman@telenet.be of 0478 39 72 29 - pascal.meyvaert@ skynet.be of 0476 62 23 47

data woensdag 6 mei 2015 aanvang 20.00u locatie Netwerk Houtkaai 15 9300 Aalst VVK voor 12 euro leden Vermeylenfonds, HVV/HV en Curieus ADD & niet leden 15 euro organisatie Vermeylenfonds Aalst i.s.m. HVV/HV Aalst met de steun van ‘deMens.nu’ en Netwerk / centrum voor hedendaagse kunst / Aalst reservatie via Vermeylenfonds tijdens kantooruren op 09/223 02 88 of via Johan De Graeve degraevej@skynet.be Gelieve te storten op rekeningnummer BE94 0016 9891 7614 van Vermeylenfonds Aalst.

20 INFO

talloze herdrukken kende, werd zowel inhoudelijk als qua fotografie in een modern kleedje gestoken, met veel nieuwe informatie en kleurenfoto's. Sis van Eeckhout zet de missie van zijn vader voort en geeft regelmatig lezingen over de concentratiekampen. Hij verrijkt dit boek met enkele anekdotische en persoonlijke verhalen die de herinnering aan Ludo van Eck levendig houden, o.a. gerelateerd aan de vele bezoeken die hij na de oorlog met zijn vader aan de concentratiekampen bracht.

Donderdag 2 april om 20u Locatie: De Bathyscaaf, Meuleschettestraat 74, 9300 Aalst Inkom: leden Vermeylenfonds, Curieus en HVV/HV 2 euro, niet-leden 3 euro Info en inschrijving: via Vermeylenfonds tijdens kantooruren op 09/223 02 88 of via Johan De Graeve degraevej@skynet.be Organisatie: Vermeylenfonds Aalst i.s.m.

Curieus Aalst 03.04 / ‘KENYA, HERE WE COME…’ Het samenwerkingsproject tussen ABVVmetaal en KEWU in Kenia kende in november 2014 een hoogtepunt. Karlien Coppens toont ons een beeldverslag van die samenwerking en van de werkreis van november.

Vrijdag 3 april om 20u Locatie: VC Liedtskasteel, Parkstraat 2, 9700 Oudenaarde Inkom: leden gratis; niet-leden 2 euro Info: avfoudenaarde@telenet.be of 055 49 87 23 Organisatie: August Vermeylenfonds Oudenaarde 09.04 / HENDRIK MARSMAN lezing over Hendrik Marsman, Nederlands dichter, vertaler en literair criticus.

Donderdag 9 april om 20 u Locatie: Het Goudblommeke in Papier, cellebroersstraat 55, 1000 Brussel Info: Krisdevroede@scarlet.be Organisatie: Vermeylenkring Brussel i.s.m.

Davidsfonds, Masereelfonds, Willemsfonds en de vzw Geert van Bruaene 20.04 / SOCIALE (ON)ZEKERHEID – OOK IN DE GEZONDHEIDSSECTOR ? - GESPREKSAVOND MET MONICA DE CONINCK & JEF MAES Hoe zeker mogen we nog zijn over het voortbestaan van onze sociale zekerheid? En wat staat er meer specifiek te gebeuren in de gezondheidssector? We praten hierover met Jef Maes, die het zal hebben over het ontstaan, de structuur, de financiering, de werking en

de problemen van de sociale zekerheid. Monica Deconinck zal de gezondheidssector toelichten: structuur, ethiek & bedreigingen .

Maandag 20 april om 20u Locatie: VOC Hasselt, Albrecht Rodenbachstraat 18, 3500 Hasselt Inkom: gratis Organisatie: AVF Hasselt 25.04 / DAGUITSTAP MONS Mons is culturele hoofdstad van Europa in 2015. Het thema is 'Where Technology meets Culture': technologie en cultuur worden verweven. Tevens is 2015 het Van Gogh jaar en is er ruime aandacht voor de periode dat schilder Van Gogh in de omgeving van Mons verbleef.

De Van Gogh-tentoonstelling is een van de hoogtepunten, een echte must-see! Vermeylenfonds Gent organiseert een busuitstap naar Mons met op het programma de Van Goghtentoonstelling en een stadswandeling.

Zaterdag 25 april – volledige dag Locatie: Mons Bij het ter perse gaan van dit nummer zijn nog niet alle details gekend. U kan contact opnemen met het secretariaat voor meer info: 09/223 02 88 of fabjen@vermeylenfonds.be.

Organisatie: VF Gent 30.04 / HET GEHEIM VAN DE KOSMOLOGIE ONTRAFELD GUSTAAF CORNELIS In het jaar 1610 brengt Galileo Galileï zijn boodschap van de sterren. Met zijn publicatie Sidereus Nuncius (Sterrenbericht) markeert hij het begin van de moderne astronomie.

Zowat 400 jaar later geeft Gustaaf C. Cornelis een stand van zaken en neemt ons mee op een historische ontdekkingsreis naar verleden en heden van de kosmologie.

Donderdag 30 april om 20u Locatie: VOC Mechelen, Guldenstraat 27, 2800 Mechelen Inkom: gratis Organisatie: AVF Mechelen, UPV Mechelen & vorming + 04.05 / TE DUUR? - IGNAAS DEVISCH OVER SOLIDARITEIT EN ETHIEK IN DE GEZONDHEIDSZORG Eigen verantwoordelijk eerst, het mantra van de rechtse partijen, zou toegepast op de gezondheidszorg flink wat mensen uitsluiten van de nodige medische zorg. Hoe ethisch verantwoord is dit allemaal? Ignaas Devisch, professor in ethiek, filosofie en medische filosofie en voorzitter van De Maakbare Mens, leidt ons in in de medische ethiek.

21 INFO

Maandag 04 mei om 20u Locatie: Aula Uhasselt, Agoralaan D, 3900 Diepenbeek Inkom: gratis WOENSDAG 6 MEI 2015 OM 20U Locatie: Netwerk, Houtkaai 15, 9300 Aalst Inkom: VVK voor leden Vermeylenfonds, HVV/HV en Curieus: 12 euro - niet-leden en ADD 15 euro Info & tickets: via Vermeylenfonds tijdens kantooruren op 09/223 02 88 of via Johan De Graeve degraevej@skynet.be Gelieve te storten op rekeningnummer BE94 0016 9891 7614 van Vermeylenfonds Aalst.

Org.: Vermeylenfonds Aalst i.s.m. HVV/ HV Aalst met de steun van ‘deMens.nu’ en Netwerk / centrum voor hedendaagse kunst / Aalst 07.05 / PATRICK MONDIANO Lezing van Frans Aerts over Patrick Mondiano, Frans auteur en winnaar van de Nobelprijs voor de Literatuur 2014.

Donderdag 7 mei om 20 u Locatie: Het Goudblommeke in Papier, cellebroersstraat 55, 1000 Brussel Info: krisdevroede@scarlet.be Organisatie: Vermeylenkring Brussel i.s.m.

Davidsfonds, Masereelfonds, Willemsfonds en de vzw Geert van Bruaene 16.05 / RAYMOND VAN HET GROENEWOUD Je zou het misschien niet meteen denken, maar Raymond heeft zo stilaan het gevoel dat hij bijna volwassen aan het worden is… Als jonge zestiger kan hij alvast erg aangrijpend en met enige kennis van zaken zingen over dit bestaan.

Zaterdag 16 mei 2015 om 20u00 Locatie: Stadsschouwburg Brugge, Vlamingstraat 29, 8000 Brugge Inkom: 18 euro Info: Andrée Desmet – 050/35 94 39 – j.ducazu@scarlet.be Organisatie: VF Brugge 17.05 / ONZE JOODSE BUREN - DAGUITSTAP STATIONSBUURT ANTWERPEN Joods Antwerpen, in het wereldjodendom vanwege zijn orthodoxie ook bekend als het Jeruzalem van het noorden, heeft opvallend veel synagogen en leerhuizen. Ervaren gids Frans van den Brande neemt ons mee op een fascinerende tocht.

Programma: 09:45 samenkomst onderaan grote trap hal centraal station 10:00 wandelvoordracht 12:00 lunch in het joodse middens internationaal gerenommeerde restaurant Hoffy’s 14:00 Bezoek aan synagoge 16:00 einde programma Deelnamekosten: euro 45 p.p.

Inschrijven via mail: avfantwerpen@gmail. com of tom@vermeylenfonds.be Organisatie: AVF Antwerpen & Mechelen 20.05 / DE PARADOX VAN VRIJMETSELARIJ - JIMMY KOPPEN De Belgische vrijmetselaarsloges tellen op dit moment ongeveer 25.000 leden, en het aantal blijft toenemen. Toch lijkt de vrijmetselarij versnipperd te zijn. Voor welke kansen en uitdagingen staat de Loge vandaag? Welke posities nemen koepels, werkplaatsen en individuele vrijmetselaars in wanneer het gaat om het toelaten van vrouwen in de tempel?

Moeten zij het vrijzinnig humanisme uitdra-

gen? Wat met de tweespalt tussen regulariteit en adogmatiek? Hoe staan openheid en discretie ten opzichte van elkaar? En wat zijn de toekomstperspectieven?

Woensdag 20 mei om 20u Locatie: Boekhandel De Zondvloed, Onze Lieve Vrouwestraat 70, 2800 Mechelen Inkom: gratis Organisatie: AVF Mechelen, UPV Mechelen & boekhandel De Zondvloed 06.06 / BEZOEK AAN NAMEN Namen is een prachtige stad en hoofdstad van de Waalse Gemeenschap. We brengen een bezoek aan het Museum Félicien Rops waarna we de binnenstad verkennen en niet in het minst de citadel. Dit laatste is een prachtig wandelpark geworden waar je tot rust kan komen en genieten van mooie panorama's.

Zaterdag 6 juni Locatie: Namen Bij het ter perse gaan van dit nummer zijn nog niet alle details gekend - info 09/223 02 88 of fabjen@vermeylenfonds.be organisatie: VF Waarschoot

19.06 / VERNISSAGE TENTOONSTELLING LAUREATEN WEDSTRIJD SCHILDERKUNST 2014 De 3 laureaten van de wedstrijd schilderkunst van het Vermeylenfonds stellen hun werken tentoon. De laureaten zijn Daniël Dehulster, Urbain Vandeplancke en Célèste Bo. Programma 19u30: Verwelkoming door Armand Sermon, voorzitter AVK Kortrijk 19u40: Inleiding door Etienne Vercarre, ere-voorzitter AVF Nationaal 20u00: Officiële opening tentoonstelling door Axel Weydts, Schepen Mobiliteit Kortrijk 20u15: Receptie Vrijdag 19 juni 2015 om 19u30 Locatie: VC Mozaïek, Overleiestraat 15A, 8500 Kortrijk Inkom: gratis Info: Marie-Jeanne Kerckhove – mjkerckhove@telenet.be Organisatie: AVK Kortrijk

GEEF Op zondag 26 april vindt in Oudenaarde ONDERSTROOM plaats, een circuit waarin Oudenaardse verenigingen zich aan het publiek presenteren. Het August Vermeylenfonds tovert het Liedtspark om tot het eerste Oudenaardse GEEFPARK waar je bruikbare spullen kunt weggeven en/of meenemen. Van huis-, tuin-, en keukenmateriaal tot kledij, speelgoed, boeken, meubeltjes… alles (in goede staat) is welkom!

Heb je een schaar op overschot? Of eentje nodig? Borden te veel?

Of juist te weinig? Dozen vol babyspullen? Of een papfles te kort?

Kom gerust naar het Liedtspark en doe mee met onze grote GEEF-actie.

Tijdens het GEEFPARK kan je in het Liedtskasteel van alles beleven. Je kan ook je spullen laten repareren in het repair café. ONDERSTROOM en het GEEFPARK worden een groot feest! Zoek ONDERSTROOM, GEEFPARK en AUGUST VERMEYLENFONDS OUDENAARDE op Facebook

22 INFO

Op zondag 26 april van 14 tot 17 uur in het Liedtspark.

Breng je spullen bij voorkeur tussen 12 en 14u naar het Liedtspark voor het Liedtskasteel (later mag natuurlijk ook) en meld je eerst aan bij de infostand. Voor grotere stukken, zoals meubelen, zal er een bord staan waarop je foto’s kunt hangen.

Nog vragen? avfoudenaarde@telenet.be of 055 49 87 23

HET VERMEYLENFONDS FELICITEERT ROLAND LARIDON MET ZIJN PRIJS CULTUURRAAD 2014 Als “estheticus en gedreven behoeder van het Oostends natuurlijk en cultureel erfgoed” mocht Roland zijn prijs op vrijdag 13 maart in ontvangst nemen. Deze jaarlijkse prijs verdiende hij onder meer door zijn strijd voor dijkvilla Maritza en andere architecturale parels. Daarnaast was hij samen met wijlen Jan Tanghe de motor achter het Comité Stad en Zee en Comité Kursaal aan Zee. Als voorzitter van de Vrienden van Mu.ZEE Collectie stad Oostende, de Vrienden van Jan De Clerck, het Vermeylenfonds Oostende en als lid van verschillende culturele raden van bestuur, weet hij zijn liefde voor cultuur en woord om te zetten in daden. Dat uit zich ook in zijn aanwezigheid als gastspreker of inleider op tal van tentoonstellingen en culturele manifestaties. In het artikel dat in Het Nieuwsblad verscheen, omschrijft Roland Laridon de prijs als “een publieke erkenning en waardering voor de zovele jaren dat ik mij mocht en mag inzetten voor het schone in ons cultureel en onroerend erfgoed en de strijd daarrond.” Proficiat Roland!

Yvette en Joel © Annie Vandenbussche

JOËL & YVETTE Joël Nieuwenhuyse en Yvette Descheemaeker zijn als koppel al 50 jaar bestuurslid van de afdeling Oostende. Proficiat! (foto © Annie Vandenbussche)

23

Breekt u uw hoofd liever over iets anders dan uw lastenboek?

Dan bent u bij ons aan het juiste adres. De P&V Groep biedt een zeer uitgebreid gamma verzekeringen aan grote bedrijven en instellingen, zowel op het vlak van leven als niet-leven. We bieden productoplossingen aan die perfect op uw wensen afgestemd zijn.

Meer weten? Contacteer ons gerust!

• via mail: instit@pvgroup.be • via telefoon: 02/250 91 11 • via de website: www.pv.be

2 4 VERSLAG

van links naar rechts: Pascal Meyvaert, Luc Van Waesberghe, Andrea Wolfaert, Isabel Dellaert, Winnie Van de Weyer, Ronald De Muynck, Brent Meuleman

Afdeling i/d kijker

Zelzate

PASCAL MEYVAERT, penningmeester van de afdeling.

Vertegenwoordiger én zelfstandig fotograaf in het dagelijkse leven. Daarnaast ook lid van de raad van bestuur van Scholengroep 23 van het GO!. Straffe kerel!

ISABEL DELLAERT, in het dagelijkse leven leerkracht

BRENT MEULEMAN, de kersverse voorzitter die in zijn zeldzame vrije tijd meestal aan de piano zit. Naast leerkracht Engels en zedenleer in het atheneum van Zelzate, is dit jong geweld ook sp.a-fractieleider in de Zelzaatse gemeenteraad.

zedenleer in het basis onderwijs, werkt graag samen met mensen rond een gemeenschappelijk doel. Zij is ook sp.a-gemeenteraadslid in Zelzate.

LUC VAN WAESBERGHE is sp.a-gemeenteraadslid in Zelzate. Hij is werkzaam bij BP Gent en daar ook vakbondsafgevaardigde voor het ABVV.

RONALD DE MUYNCK, ondervoorzitter, houdt van cultuur en muziek. Het is voor hem een waardevolle uitdaging binnen dit kader mee te helpen en zijn ervaringen te delen in de vernieuwde afdeling.

ANDREA WOLFAERT, erevoorzitter van het Zelzaatse

WINNIE VAN DE WEYER, de punctuele secretaris die in

Het August Vermeylenfonds Zelzate kent een rijke geschiedenis, maar de laatste jaren haakten verschillende bestuursleden af. Het voortbestaan kwam in het gedrang. Enkele enthousiastelingen namen eind vorig jaar het initiatief

het dagelijkse leven voor de schoolbanken van basisschool De Reigers (Zelzate) staat. In haar vrije tijd zingt ze de pannen van het dak bij Vocaal Ensemble Enc ore.

AVF. Steeds bereid om anderen te helpen en hondstrouw aan de socialistische principes, kortom: ééntje uit de duizend.

25

om deze fantastische afdeling nieuw leven in te blazen. Met de theatervoorstelling VERF !

(Jean Paul Van Bendegem en Kurt Defrancq) staat er meteen een klepper van formaat op het programma als startactiviteit. Zelzate is een gemeente met een rijke socio-culturele geschiedenis waar 80 jaar lang progressief werd bestuurd.

Sinds kort wordt in Zelzate met kille, ijzeren hand geregeerd. Het vernieuwde AVF wil een groot lichtpunt zijn.

"HET VERNIEUWDE AVF WIL EEN LICHTPUNT ZIJN"

CAROLINE GENNEZ ¬ EEN GESPREK MET CAROLINE GENNEZ Caroline Gennez was nauwelijks 32 jaar toen ze voorzitter werd van de sp.a. De partij had toen een verkiezingsnederlaag achter de rug, de westerse landen werden geconfronteerd met de bankencrisis en in België raakte het kiesarrondissement Brussel-Halle-Vilvoorde maar niet gesplitst. Op het einde van haar mandaat als voorzitter behaalde België daarenboven nog het wereldrecord regeringsvorming. Die turbulente periode werd evenwel afgesloten met de vorming van zowel een federale als Vlaamse regering en de ontknoping van de zware communautaire tegenstellingen met een nieuwe staatshervorming. Aan al die onderhandelingen heeft Caroline Gennez namens de sp.a deelgenomen. Ze was bijna vijf jaar voorzitter van de sp.a.

Caroline Gennez: “Na die dolle jaren was het voor mij tijd om wat verder van de waan van de dag te staan. Ik heb me toen geëngageerd in twee projecten: voor de Europese sociaaldemocratie heb ik de pen vastgehouden voor de eerste beginselverklaring voor de 20 lidstaten van de Europese Unie - die kan beschouwd worden als het Charter van Quaregnon van de 21ste eeuw – en ik heb het boek “De verschilligen” geschreven (zie boekbespreking van Tom Cools hiernaast, red.).

Vanuit mijn ervaringen als partijvoorzitter formuleer ik in dat boek enkele voorstellen voor hervormingen van het onderwijs, de economie en de politiek.”

U formuleert in het boek voorstellen vanuit uw ervaringen als voorzitter van een Vlaamse sociaaldemocratische partij. U kan toch niet ontkennen dat in heel Europa de sociaaldemocratie in een geloof-

waardigheidscrisis verkeert. Blijkbaar voelt men zich niet meer aangesproken door die ideologie. Zou het kunnen dat het een achterhaalde ideologie is?

Caroline Gennez: Natuurlijk niet. De sociaaldemocratie vertrekt vanuit de visie dat elke mens gelijkwaardig is en aldus de mogelijkheid moet krijgen om zijn talenten en vaardigheden te ontwikkelen zodat hijzelf er samen met de samenleving beter van wordt. In de sociaaldemocratie kan het niet dat men op de rug van iemand anders beter wordt. Het doel is samen vooruitgaan. Daarom blijft het een relevante ideologie. De sociaaldemocratie ligt aan de basis van alle belangrijke sociale hervormingen na de Tweede wereldoorlog: de sociale zekerheid, de democratisering van het onderwijs, het algemeen stemrecht, enz. Er is een groot verschil tussen een regering met of zonder de sociaaldemocraten. Met de sociaaldemocraten in de regering worden er duidelijk andere keuzes gemaakt: gemeenschapsvoorzieningen zoals onderwijs, pensioenen, gezondheidszorg, kinderopvang zijn essentieel voor een samenleving en die moeten we samen financieren want iedereen heeft er recht op. In de huidige rechtse regering is de persoonlijk individuele ethiek de norm. Als je moeilijk werk vindt of andere tegenslagen hebt dan ben je er zelf voor verantwoordelijk en moet je er de gevolgen voor dragen. Een aalmoes kun je in het slechtste geval nog krijgen: dat is liefdadigheid en dat gaat lijnrecht in tegen onze definitie van solidariteit.”

bv

Toch kan ik me niet van de indruk ontdoen dat de sociaaldemocratie momenteel vooral conservatief is in de betekenis van laten we behouden wat er is. Er is geen Noorderlicht meer, om historica Gita Deneckere te citeren.

2 6 BV

DE VERSCHILLIGEN Het dient gezegd. Met De Verschilligen levert Caroline Gennez één van de mooiste titels af die in Vlaanderen ooit aan een politiek boek is gegeven. Inspiratie hiervoor haalde ze bij het debuut van Alberto Moravia - De Onverschilligen -, dat verhaalt over de relationele onmacht van de Romeinse bourgeoisie tijdens de fascistische jaren twintig. Gelukkig voor de lezer houdt het niet op bij alleen maar een mooie titel. In haar boek houdt deze gedreven politica een warm pleidooi voor minder onverschilligheid en meer maatschappelijk engagement. Door in te zetten op de ontwikkeling in de belangrijkste maatschappelijke domeinen van een democratisch ‘stakeholdersmodel’ - een model waarin alle actoren worden gestimuleerd tot participatie -, hoopt zij de toename van maatschappelijke frustraties en het daarmee gepaard gaande cynisme een halt toe te roepen.

Willen we komen tot een hechtere samenleving, dan moeten we volgens haar kijken voorbij de klassieke sociologische breuklijnen, namelijk die tussen Vlaanderen en Wallonië, arbeid en kapitaal & katholie-

ken en vrijzinnigen. Bij haar analyse van deze breuklijnen vallen er weliswaar enkele kanttekeningen te maken, op de gedachte dat we voorbij deze breuklijnen moeten kijken om een inclusief beleid te kunnen uitwerken, valt veel minder af te dingen. Willen socialisten hun universalistische ambities waar maken, dan gebeurt dat niet door zich in de loopgraven van het eigen gelijk te verschansen. De weg vooruit dient de sociologische tegenstellingen te overbruggen.

Wat volgt zijn drie delen, waarin Caroline Gennez achtereenvolgens focust op meer betrokkenheid in het onderwijs, in de economie en in de politiek, bij uitstek gemeenschapsvormende domeinen. Boeiend aan dit boek is dat zij in elk deel vertrekt vanuit haar eigen levenservaringen en ze de lezer zo een kijk biedt op haar eigen referentiekader. Elke mens redeneert nu eenmaal vertrekkend vanuit zijn eigen unieke context. Juist deze kijk op haar persoonlijke ontwikkeling maakt dat je beter begrijpt waarom ze tot bepaalde ideeën is gekomen.

Dat je als lezer niet altijd akkoord zult gaan

Caroline Gennez: “Daar “In de huidige ben ik het niet mee eens. regering is de In sommige landen zoals persoonlijk Spanje en Griekenland is individuele ethiek dat misschien wel het gede norm.” val en daar hebben de socialistische partijen dan ook zware klappen gekregen. Een sociaaldemocratische partij, die naam waardig, mag niet behoudsgezind zijn. De eerste zin van de internationale zegt niet voor niets: “Sterft, gij oude vormen en gedachten…”.

Maatschappelijke vooruitgang betekent altijd dat je nieuwe kaders aan de mensen moet kunnen bieden waarin ze kunnen geloven, waar ze willen voor ijveren en indien nodig voor op de barricaden gaan staan.

Ik denk wel dat we als sociaaldemocraten veel meer van die modernere concepten moeten promoten en dat is wat ik echt wel gedaan heb in mijn boek. Het recht op een basisinkomen, het aanleggen van een vermogenskadaster waar naast het huis ook andere vermogens worden opgenomen en waar men op basis daarvan eerlijk taxeert – een rentenierstax - zijn toch nieuwe concepten voor een eerlijkere verdeling van de lasten.”

Denkt u dat de modale burger oog heeft voor die voorstellen met zulke ingewikkelde constructies?

Caroline Gennez: “De mensen zijn bezig met de zorgen van elke dag: is er kinderopvang voor mijn kind? Hoeveel gaat het me kosten als ik mijn kind straks naar de kleuterschool zend? Zal mijn zoon of dochter

met de ideeën in dit boek, is haast onvermijdelijk en ook niet nodig. Sommige ervan dienen verder bijgeschaafd te worden. Haar idee van de brede school bijvoorbeeld - waarbij kinderen van 8 tot 18 u op het schoolterrein vertoeven en naast hun schoolse opleiding ook extracurriculair gevormd worden - vertrekt vanuit een inclusieve en emancipatorische opvatting over onderwijs. Voor ouders die de opvoeding van hun kinderen reeds ter harte nemen, zal dit voorstel evenwel paternalistisch overkomen en bestaat het gevaar dat een implementatie van dit idee hen eerder richting onverschilligheid zal drijven, iets wat toch niet de bedoeling kan zijn.

Doet dit afbreuk aan de kwaliteit van dit boek? Wel integendeel. Eerder dan een pamflet met socialistische dictaten is De Verschilligen een boek geworden dat discussie over prangende maatschappelijke thema’s kan en zal voeden en dat mensen stimuleert actief mee te werken aan een meer directe democratie. Meer moet dat niet zijn, missie geslaagd.

De Verschilligen / Caroline Gennez / Uigeverij Lannoo / 2014 / ISBN 978 94 014 1482 1

werk vinden na zijn/haar studies? Kan ik een huis kopen en blijven afbetalen? De sociaaldemocratie moet het perspectief bieden dat de mensen hun dromen kunnen waarmaken maar de mechanismen om dat mogelijk te maken is het werk van de politici.”

Er is vanuit de oppositie momenteel erg veel kritiek op het armoedebeleid van viceminister-president Liesbeth Homans die armoedebestrijding onder haar bevoegdheid heeft. Zij repliceert natuurlijk dat in de 30 jaar dat de sp.a mee het beleid in Vlaanderen bepaald heeft er bitter weinig is gebeurd op het vlak van de armoedebestrijding. De armoede is in de afgelopen 30 jaar zeker niet afgenomen.

Caroline Gennez: “De cijfers mogen we zeker niet ontkennen. In Vlaanderen is nog steeds 10% van de bevolking arm en elke arme is er een te veel. Als je echter België vergelijkt met de andere landen van Europa dan scoort ons land zeer goed wat de kloof tussen arm en rijk betreft. In Duitsland bestaat de arbeidsmarkt uit twee klassen: de hoogopgeleide overwegend blanke Duitser met een hoog loon en de nieuwkomer die vaak twee of zelfs drie hamburgerjobs nodig heeft om rond te komen. In de vorige regering Merkel was er immers geen wettelijk verplicht minimumloon. De huidige Duitse regering met de sociaaldemocraten heeft het minimumloon opnieuw ingevoerd. In Vlaanderen zijn we er dus in geslaagd om de kloof tussen arm en rijk niet te vergroten maar het uitbannen van de armoede is ons ook niet gelukt. Daar moeten we blijven op inzetten.”

2 7 BV

Komt u uit een sociaaldemocratische familie?

Caroline Gennez: “Mijn moeder was zelfstandige. Ze baatte een sportcomplex uit. Ik kom niet uit een klassieke socialistische familie. Een groot deel van mijn jeugd ben ik door mijn grootouders opgevoed. Die waren heel katholiek. Ik ben een tijd misdienaar geweest wat eigenlijk tegen de zin was van de pastoor, want toen er opnieuw jongens ter beschikking waren mocht ik opstappen. Ik ben ondertussen mijn geloof verloren. Toen ik mijn moeder vertelde dat ik me had aangesloten bij de jongsocialisten was ze erg verwonderd. Mijn grootvader niet, die zei dat hij altijd al had gedacht dat er een grote portie moeder Teresa in mij zat. Ik trok immers altijd partij voor degenen die onheus of onrechtvaardig werden behandeld. Maar mijn moeder was in het begin weinig enthousiast over mijn lidmaatschap bij de socialisten. Ondertussen is ze van mening veranderd. “Als de werkmens het niet goed heeft dan heeft de zelfstandige het ook niet goed”, vertelt ze aan haar vriendinnen. Rudy de Leeuw zou het niet beter kunnen zeggen.”

sociaaldemocraat. Vanaf mijn kindertijd heb ik me steeds afgezet tegen onrecht. Misschien heb ik dat wel onbewust meegekregen uit mijn opvoeding. Mijn moeder was heel soepel als arme mensen hun rekeningen niet konden betalen. Het idee van echte solidariteit zat ook in haar. Niet: ik geef iets om iets te krijgen maar wel: ik geef als ik kan en ik krijg als het nodig is.”

Hoe bent u bij de jongsocialisten terecht gekomen?

Caroline Gennez: “Tot mijn 14de zat ik op het internaat van de topsportschool in Antwerpen. Door een rugblessure moest ik echter stoppen met tennis en ben ik terug naar Sint-Truiden bij mijn ouders gaan wonen. Daar werd ik geconfronteerd met de vreselijke wantoestanden bij de fruitplukkers. Het waren Sikhs die in koeienstallen en kippenhokken moesten wonen en op een schandalige manier werden uitgebuit. Ik voelde me erg betrokken en engageerde me bij een vrijwilligersorganisatie die zich het lot van mensen zonder verblijfsvergunning aantrok. Hulpverlening was echter niet genoeg voor mij, ik wilde structurele oplossingen en heel pragmatisch dacht ik dat de politiek daarvoor geschikt was. Ik sloot me dus aan bij de jongsocialisten en dat was een schot in de roos. Als ik naar mijn waardenkader kijk, de manier waarop ik de samenleving bekijk dan ben ik een hele klassieke

Bent u als Mechelenaar supporter van de vrijzinnige Racing of de katholieke Malinois ?

Caroline Gennez: “Zoals je weet, ben ik geboren in Sint-Truiden en ben aldus altijd supporter gebleven van de STVV. STVV staat nu aan de leiding in tweede klasse en ik maak me dus op om straks het kampioenschap te vieren. In Mechelen ga ik ook wel eens kijken naar de wedstrijden van de Racing en de Malinois. Ik supporter voor beide teams. Ik hoop dat de Racing het haalt.”

Na het gesprek dat plaatshad in de boekhandel De zondvloed praten we nog wat na over haar boek maar ook over literatuur en over haar lievelingsauteurs. Ik ben er buitengegaan met de boeken ‘De stad der blinden’ van José Saramago en ‘De Verschilligen’ van Caroline Gennez… twee aanraders!

Johan Notte

U bent in de politiek vrijwel op het hoogste machtsechelon geraakt.

Volgens Louis Tobback heeft men op dat niveau geen leven meer naast de politiek. Ervaart u dat ook zo?

Caroline Gennez: “Dat is afhankelijk van welk soort politicus je bent.

Een machtspoliticus heeft inderdaad geen leven meer naast de politiek maar ik ben altijd - om het met een verheven woord te zeggen – een ideaalpoliticus geweest en dan kun je niet anders dan elders wat zuurstof halen. Ik ga heel dikwijls naar toneel, lees veel fictie en non-fictie en ben gepassioneerd door het voetbal.”

19-28 MAART 2015 MUZIEKCENTRUM DE BIJLOKE GENT

MIGRATIE

FESTIVAL met o.m. Trio Mediaeval, Françoise Atlan & Brussels Philharmonic RESERVEER NU: debijloke.be - 09 269 92 92

column

SAG MIR WO DIE BLUMEN SIND Over Konstantin Paustovskij’s herinneringen

DE ONVOLTOOID VERLEDEN TIJD – EEN COLUMN VAN PETER BENOY –

Wanneer de Tsaar in februari 1917 wordt ten val gebracht, verblijft de schrijver Konstantin Paustovskij (1892-1968) in Jefremov, een onooglijk Russisch provinciestadje, het is na middernacht: ‘Opeens klonk op dit ongelegen uur een sonore, korte slag op de kerkklok. Dan een tweede, een derde. De slagen volgden elkaar steeds vaker op, een dreunende galm golfde over het stadje en weldra sloten alle klokken van alle kerken in de omgeving zich bij het luiden aan. Achter alle ramen gingen lichten aan. De straten stroomden vol. In veel huizen stonden de deuren wijd open. Onbekenden vielen elkaar huilend om de hals. Van de kant van het station weerklonk de plechtige, jubelende kreet van de locomotieven. Ergens aan het eind van de straat klonk eerst zachtjes, dan steeds harder het zingen van de Marseillaise.’ Tijdens de Oktoberrevolutie in datzelfde jaar zit hij in Moskou waar de gevechten nog volop aan de gang zijn: ‘Een kogel ketste tegen de muur en doorboorde het portret van Tsjekov. Ik heb het later teruggevonden onder de afgebrok-

kelde kalk. De kogel had Tsjekov in de borst getroffen en had een gat achtergelaten in zijn witte piqué vest’.

Beide fragmenten illustreren de eenvoud waarmee Paustovskij gebeurtenissen tot leven brengt. Ze komen uit zijn zesdelige herinneringen, ‘Geschiedenis van een leven’, zijn magnum opus, bestaande uit: ‘Verre jaren’, ‘Onrustige jeugd’, ‘Begin van een onbekend tijdperk’, ‘De tijd van de grote verwachtingen’, ‘De sprong naar het Zuiden’ en ‘Boek der omzwervingen’. In het totaal zo’n 2000 pagina’s ongemeen boeiende lectuur. De Nederlandse vertaling verscheen vanaf de jaren ’70 in de smaakvol uitgegeven reeks ‘PrivéDomein’ van de Arbeiderspers in een uitstekende vertaling van Paustovskij-kenner Wim Hartog. De lectuur ervan heeft een dermate sterke indruk op me gemaakt dat ik mij zelfs de plaatsen herinner waar ik vele passages heb gelezen. Dat is een eigenaardigheid van mij; wanneer ik een sterke band krijg met mijn lectuur projecteert die zich op mijn omgeving.

Na diverse beroepen heeft Paustovskij het grootste deel van zijn leven als journalist in de Sovjet-Unie rondgezworven. Het waren woelige tijden: de Eerste Wereldoorlog, het einde van het Tsarisme, de revolutie, de burgeroorlog, het stalinisme, de Tweede Wereldoorlog en de destalinisatie. Enkele keren ontsnapte hij ternauwernood aan de dood. De hierboven geciteerde fragmenten illustreren zijn aanpak: de grote gebeurtenissen waarvan hij getuige is analyseert hij niet, maar hij vertelt hoe ze zijn pad kruisen en zijn leven beïnvloeden met een sterk waarnemingsvermogen, oog voor detail en een uitzonderlijke poëtische kracht. Geboren verteller die hij is, portretteert hij in ‘Geschiedenis van een leven’ tientallen mensen die hij ontmoet, onder wie vele schrijvers maar ook talloze onbekende kleurrijke figuren, schildert hij landschappen, brengt steden en dorpen in beeld, maakt hij ons vertrouwd met geuren en gerechten en observeert hij fauna en flora. Dat laatste heeft Hein Leffring ertoe aangezet een uitgebreid register samen te stellen van de planten en bomen die erin voorkomen; Gerda De Becker deed iets gelijkaardigs met dranken en spijzen (info: Paustovskij-vereniging). Als je deze zesdelige herinneringen als een autobiografie zou willen beschouwen, dan is het eerder een autobiografie van Rusland, later de Sovjet-Unie, dan van Paustovskij zelf.

Hoewel geboren in Moskou, brengt de schrijver zijn jeugd vooral door in Kiev, waar hij in het gymnasium klasgenoot is van de latere schrijver Michael Boulgakov (‘De meester en Marguerita’). Omstreeks deze tijd wordt voor het eerst een verhaal, ‘Aan het water’, in een tijdschrift gepubliceerd. In 1914 wordt hij toegelaten tot de rechtenfaculteit van de Keizerlijke Universiteit van Moskou, maar door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog moet hij zijn studies afbreken. Hij neemt dienst in het leger als vrijwilliger en wordt er hulpverpleger. De oorlog kost het leven aan zijn twee broers en zijn eerste grote liefde.

Kort na de revolutie trekt hij naar Kiev en

Paustovskij (links) in 1921

2 9 COLUMN

‘De grote gebeurtenissen waarvan hij getuige is analyseert hij niet, maar hij vertelt hoe ze zijn pad kruisen en zijn leven beïnvloeden met een sterk waarnemingsvermogen, oog voor detail en een uitzonderlijked poëtische kracht.’

Paustovskij jaren 50

Odessa waar hij zich in de strijd tegen de contrarevolutionaire legers aansluit bij het Rode Leger. In 1921 wordt hij journalist bij ‘Morjak’, een zeemanskrant voor wie de Zwarte en de Kaspische zee bevaart. Daar maakt hij kennis met de schrijver Isaac Babel, die hem sterk beïnvloedt en later nog enkele keren zijn pad zal kruisen. Pas in 1925 verschijnt zonder veel weerklank ‘Zee impressies’, zijn eerste boek, gevolgd door o.m. ‘Minetoza’(1927), ‘Schitterende Wolken’ (1929) ‘Kara-Bugaz’ (1932) en ‘De Zwarte zee’ (1936).

Bij het begin van het zesde en laatste deel van ‘Geschiedenis van een leven’ zijn we nog maar in 1923 – Paustovskij is dan 31 jaar – , daarna gaat het met rasse schreden tot ongeveer 1935 wanneer de macht van Stalin geconsolideerd is en zijn grimmige dictatuur leidt tot de liquidatie van o.m. de revolutionairen van 1917 in de gekende schijnprocessen. De belangrijkste kritiek die op Paustovskij kan gemaakt worden is dat hij de ravage die het stalinisme in de jaren ’30 bij de intelligentsia en niet in het minst in zijn eigen milieu aanrichtte, heeft verzwegen. Vooral het zesde deel, dat hij pas in 1962 na de zogenaamde ‘destalinisatie’ heeft voltooid, wordt hierdoor wel wat gecompromitteerd. In tegenstelling

tot vele van zijn vrienden en collega’s, zoals Babel, werd hij vrijwel ongemoeid gelaten.

Dat had hij ten dele te danken aan het feit dat hij een beschermeling was van Maxim Gorki.

Na de dood van Gorki in 1936 was dan ook uiterste voorzichtigheid geboden. Slechts één keer heeft Paustovskij Stalin gezien: ‘Ik werd vooral getroffen door het feit dat hij heel weinig leek op de duizenden en duizenden veel te fraaie portretten en statiefoto’s. Hij was kort en gedrongen met een zwaar gezicht, rossig haar, een dikke snor en een laag voorhoofd’.

In 1956, enkele jaren na de dood van Stalin, had hij wel de moed om in een toespraak de partijbureaucratie op de korrel te nemen: ‘In ons land heeft zich een nieuwe sociale laag, een nieuwe burgerlijke kaste gevormd die zich straffeloos tot volle bloei heeft ontwikkeld. Een nieuwe groep van vleesvreters en bezitters die met de revolutie en het socialisme niets gemeen hebben’.

De publicatiegeschiedenis van de herinneringen kende een merkwaardig verloop: het eerste deel, ‘Verre jaren’, wordt in een tijdschrift gepubliceerd in 1945, nadat al een aantal romans en toneelstukken een literaire bekend3 0 COLUMN

heid van hem hadden gemaakt. De volgende delen zullen pas na de dood van Stalin verschijnen. In de rangen van de Paustovskijliefhebbers wordt nog altijd de vage hoop gekoesterd dat ooit manuscripten van een vervolg zullen worden gevonden.

Toen Marlene Dietrich in 1964 in Moskou optrad wist ze dat Paustovskij in het publiek zat. Ze vroeg hem op de bühne te komen en omdat ze geen Russisch sprak knielde ze voor hem als eerbetoon.

Na zijn dood in 1968 wordt een bergtop (6150 meter) in het Pamirgebergte naar hem genoemd.

Lang nadat ik ‘Geschiedenis van een leven’ had gelezen en herlezen ontdekte ik dat er een actieve Paustovskij-vereniging bestaat die niet alleen interessante bijeenkomsten organiseert en publicaties verzorgt, maar ook reizen in het spoor van de schrijver organiseert.

Tot nog toe verschenen drie jaarboeken.

Interesse: secretariaat@paustovskij.org of www.paustovskij.org

www.lichtpunt.be Eugène Plaskylaan 144, bus 3 1030 Brussel tel: 02 735 91 54

AdhuisvandeMens_Opmaak 1 7/02/12 12:48 Pagina 1

Wij zijn er voor jou!

Een huisvandeMens is er voor iedereen, dus ook voor jou.

Verdraagzaamheid, vrijheid, gelijkwaardigheid, verbondenheid en verantwoordelijkheid zijn onze kernwaarden. Voor ons is elke mens uniek! We helpen je graag.

Je kan bij ons terecht voor: Informatie (over ethische en maatschappelijke thema’s) Vrijzinnig humanistische plechtigheden (geboorte, huwelijk, samenwonen, jubilea, afscheid…)

Vrijzinnig humanistische begeleiding (een luisterend oor, een goed gesprek) Waardig levenseinde (wilsverklaring, patiëntenrechten, palliatieve zorg…)

Vrijzinnige draaischijf (lokale vrijzinnig humanistische initiatieven en activiteiten) Vrijwilligerswerk

Praktisch

Unie Vrijzinnige Verenigingen vzw

Je kan gewoon binnenspringen in een huisvandeMens, maar je maakt het best even telefonisch een afspraak, dan ben je zeker dat één van onze medewerkers je onmiddellijk verder zal helpen.

deMens.nu Magazine Het deMens.nu Magazine is hét vrijzinnig humanistisch tijdschrift voor de maatschappelijk geëngageerde mens.

Om de drie maanden werpt het Magazine een vrijzinnig humanistische blik op de samenleving. Het gaat hierbij over mensen. Over u, dus.

Onze dienstverlening is kosteloos.

Voor meer informatie:

U kan een gratis proefnummer aanvragen of u gratis abonneren.

www.deMens.nu

Hoe? Stuur een mailtje naar: info@deMens.nu OF schrijf naar: deMens.nu-UVV vzw Brand Whitlocklaan 87 – 1200 Sint-Lambrechts-Woluwe OF telefoneer naar: 02 735 81 92 Met vermelding van uw naam en adres.

De huizenvandeMens zijn een initiatief van deMens.nu

32