DUIKEN JUNI 2024 Preview

BOOTSY'S BABBELS: MINUSCULE RASPAARDJES - ZEELAND: RETURN OF

DUIKENDUIKEN

ALLES OVER DE ONDERWATERWERELD | WWW.DUIKEN.NL

MATERIAAL

Lekker veel reviews!

• Tusa BB React

• SportDiver Ultra

• Waterproof D7X

REIZEN

Costa Brava North Carolina Kos

EN VERDER

Ladies in Tech: Sanne & Tamara

Noordzeewrakken: de Engelse Kruisers

Fotoschool: weg met de AUTO-mode

Dive hacks: het nut van een lycra shirt

BEELDSCHOON BALI

Duiken = pure mindfulness

Eerlijk, ik ben niet van zweverig gedoe, maar ik heb onlangs de mindfulness ontdekt. In mijn soms belachelijk drukke bestaan, wil ik wel eens vergeten om pas op de plaats te maken en even ‘in het hier en nu’ te zijn. Mindfulness is de Engelse vertaling van het woord ‘opmerkzaamheid‘. Het is een aandachtstraining die ervoor zorgt dat je je aandacht vestigt op alles wat er zich voordoet in en om je heen op een bepaald moment. Ik noem dat zelf gewoon ‘lekker even langzaam doen’. In een app met mindfulness-oefeningen wordt me gevraagd om in gedachten naar een plek te gaan waar ik volledige rust kan ervaren. Waar de rest er niet meer toe doet. Ik ben meteen onder water. Je hoort jezelf ademen, je bent voledig in het moment en er komt meteen rust over je heen. Duiken is volgens mij dan ook de beste manier om succesvol mindful bezig te zijn. Plus, je slaat twee vliegen in een klap: sporten en tegelijkertijd onthaasten.

Hoofdredacteur Judith Rietveld was onlangs super mindful bezig op Bali, in Siddhartha. Wil je meer weten over de waanzinnig mooie omgeving, de behulpzame mensen en de ontspannende en kleurrijke duiken daar? Blader dan meteen naar blz. 22. Maar meer leden van het DUIKEN-team deden ‘lekker langzaam’ voor dit nummer. Zo ging Bootsy onder om pygmee-zeepaardjes vast te leggen, leerde Anke Westerlaken een duiker die een beetje bang was dat je best op je eigen tempo mag duiken en komt Andy Lambert door in het moment te leven oog in oog met een hondshaai in de Oosterschelde. Wat wil een mens nog meer…

Kortom: wil je al je zintuigen activeren en lekker overdreven genieten van de natuur? Doe dan aan mindfulness en ga duiken. Je hebt er ook na de duik nog heel veel voordeel van met een heerlijk opgeruimd hoofd.

Nique Hanskamp

Redactie DUIKEN magazine

Rotterdam

Amstelveen

Voerendaal

30 KOS Verrassend veelzijdige bestemming

36

22 BALI Siddhartha onder en boven water

BOOTSY’S BABBELS Minuscule raspaardjes

68 FOTOGRAFIE Fotoschool met Daan Kleinbussink

NATUUR

NE DERL

Sterke wangspieren

Wist je dat verpleegsterhaaien, als bodemdieren, een speciale ademhalingsmethode, ‘buccaal pompen’ gebruiken? Hierbij gebruiken de haaien hun wangspieren om water in de mond te zuigen en het via de kieuwen weer naar buiten te duwen. Hierdoor blijven de kieuwen zuurstofrijk, zelfs als de haai niet zwemt.

I SPY WITH MY LITTLE EYE…

In mei vroegen wij of je kon raden van welk dier dit oog is. Het is het oog van een Napoleonvis, de grootste en zwaarste telg van de lipvissenfamilie. Deze groenblauwe zeevis kan tot wel 2.30 meter lang worden en dan zo’n 190 kilo wegen! Hij leeft in de Rode en Arabische Zee en de Indisch en Stille Oceaan en zwemt het liefst langs rifhellingen waar hij op weekdieren, zee-egels, schaaldieren en vissen jaagt. Volwassen exemplaren zijn herkenbaar aan de enorme bult op het voorhoofd, die volgens de naamgever lijkt op de hoed van de Franse keizer Napoleon. De vissen zijn van nature zeer nieuwsgierig; ze naderen duikers gerust tot op maar enkele meters. In sommige landen wordt de Napoleonvis gevangen voor consumptie, vooral in Oost-Azië is de vis populair. Helaas staat de soort inmiddels op de Rode Lijst van de IUCN als bedreigde diersoort.

Welke zeedier is dit?

We hebben ook weer een nieuw oog voor je. Weet jij van wie dit indringend kijkende oog is?

Volgende maand kom je meer te weten!

Zullen we buddy’s worden?

Het laatste duiknieuws, events, tips, gave video’s en artikelen… Je vindt het allemaal op onze online kanalen!

NIEUWE DUIKWINKEL SCUBA SHACK IN EINDHOVEN

Jean Pierre Reijnen opende onlangs Scuba Shack, een duikcentrum in Eindhoven met een breed assortiment duikproducten. Je kunt er ook duikopleidingen volgen, je fles vullen, onderhoud laten plegen aan je duikuitrusting en andere duikers treffen. DUIKEN sprak Jean Pierre over zijn gloednieuwe onderneming.

Vertel: Wie ben je en hoe oud ben je?

Jean Pierre Reijnen, 51 jaar (nondeju, wat klinkt dat oud ;-)).

Hoelang duik je al en wat is je specialiteit?

In 2009 heb ik mijn eerste duik gemaakt, en sindsdien zo’n 2000 op de teller bijgeschreven. Het grootste plezier heb ik aan wat intensievere duiken: cave of deco/tec, als je ‘wat dieper’ zit en je bent daar helemaal alleen met jouw team op een wrak… machtig mooi!

Waarom een duikwinkel in Eindhoven?

Ik kreeg steeds meer vragen van mensen die vroegen naar een duikwinkel in de buurt, ook om te vullen. Er zit er wel nog eentje, maar ik vond het tijd om net buiten de ring (milieu-zone) wat nieuws te beginnen en had al een tijd een webshop die best prima liep. Dus toch maar die extra stap gezet!

Geef je ook cursussen? En welke is je favoriet?

Zo’n beetje alle opleidingen die PADI op het programma heeft staan. Sidemount vind ik een leuke cursus om te geven, als kost het wat meer aandacht en tijd. Daar is ook steeds meer interesse voor, merk ik.

Wat maakt jouw duikwinkel bijzonder?

Ikzelf natuurlijk! Nee hoor, grapje. Ik denk dat ik best wat kennis in huis heb om ook de ervaren duiker te kunnen adviseren. Mede door mijn achtergrond in tec en freediving heb ik ook een aangepast assortiment, waar niet alleen die groep zijn voordeel uit kan halen. Mijn ervaring sluit trouwens niet uit dat ik zelf nog steeds veel van andere duikers leer.

Wat zijn de services die je verleent bij Scuba Shack?

Vullen, onderhoud en reparatie, trainingen om beter te duiken en workshops met bijvoorbeeld sidemount of wing - dus net iets meer dan een ervaringsduik (zonder brevetering) - zijn allemaal mogelijkheden. Op 16 juni hebben we ook een testdag bij duikschool en -club Brabant Diving in Roermond, waar freedive-vinnen, duikcomputers, wings en pakken getest kunnen worden, met aansluitend een barbecue. En ik ga komende zomer een keer in de maand een zondagsduik organiseren. Gewoon met een groepje samen een leuke duik maken ergens. Via de Facebookpagina ScubaShack en Instagram (ScubaShackNL) zal ik die data delen, dus als je geen buddy hebt kun je dan toch duiken. En verder: ik ben pas net begonnen dus het lijstje wordt nog wel langer. Ik sta open voor suggesties. Kom gewoon eens langs op de Bellinistraat in Eindhoven, de koffie staat altijd klaar!

TROUWE ABONNEE RAY DE JAGER

“HET GREVELINGENMEER GEEFT ECHT HET GEVOEL DAT

JE EEN WEEKEND WEG BENT”

Brevettering en opleidingsorganisatie:

PADI Rescue, diverse specialties

Aantal duiken: ongeveer 130 DUIKEN-lid sinds: 2021. Ik kocht of kreeg daarvoor losse uitgaves voor ik een abonnement nam, en kwam af en toe op de site om artikelen te lezen.

Wat voor type duiker ben je?

Recreatief plus, ik zit bij de ScubaCity duikclub en ik duik in Nederland als de watertemperatuur het ietwat toe begint te laten (semidroog), maar zeker op vakanties (Middellandse Zee, Egypte, Madeira, Filipijnen).

Wat is je favoriete Nederlandse duikstek?

Het Grevelingenmeer, want ook de omgeving geeft het gevoel dat je een weekend weg bent. Of in Cuijk in de Kraaijenbergse Plassen, omdat het diverse maar ook vertrouwde duikstekken zijn. Ik heb nu een nieuw duikmaatje via de club zodat we makkelijker elders kunnen duiken. Mijn vriendin, die ook duikt, heeft niet altijd zin om in Nederland te duiken. Logisch; ze is Filipijnse en ja…. dan is het hier nét ff anders.

Wat is jouw mooiste duik geweest?

In Egypte heb ik eens ‘gedanst’ met een dolfijn. Hij zwom met zijn familie om ons heen, een kwam op mij af, richtte zich verticaal op en deed een soort van pinguïndans. Heel apart… ook dat een dolfijn je écht aankijkt. En in Malapascua heb ik op een duik met mijn vriendin de peacock mantis shrimp met eitjes mogen bestuderen. Wat een beest, en wat een kleur!

In Coron ging het niet volgens plan? Klopt. We doken op een wrak waarbij mijn vriendin met nog maar 35 duiken en met stevige stroming, haar fles op 32 meter tot 40 bar leegtrok. Ze wilde tegen de stroming in

de gids waarschuwen dat ze weinig lucht had. We moesten nog een deepstop en safetystop doen, waarbij ze redelijk gespannen was. Ik zag bij de safetystop dat ze zich volledig herpakt had, de octopus aanpakte, en we veilig de duik konden afrondden. Ik was zo trots op haar!

Haar talent, lef, kalmte, doorzettingsvermogen en leervermogen maken haar een prettige buddy en partner.

Waar heb je nog nooit gedoken en zou je graag nog een keer naartoe willen?

Galapagos, in cenotes of IJsland. Duiken vind ik een geweldig mooie sport. Je zit in een omgeving waar wij niet voor gemaakt zijn, een potentieel dodelijke omgeving. Maar het beslaat het merendeel van onze planeet en toch weten we er ongelooflijk weinig van. En iedere duiker zal kunnen beamen dat foto’s en docu’s mooi zijn, maar totaal geen indruk geven van hoe het echt onder water is. Je moet het toch zelf ervaren!

Wat is het mafste advies dat je ooit gekregen hebt op het gebied van duiken? Ik heb nog nooit een gek advies gekregen. Wel toen ik nog een pril duikertje was, ben ik een paar keer ‘geattendeerd’ door mijn buddies. De eerste vond dat ik binnen twee seconden zwemmen van haar moest blijven, voor het geval er calamiteit is. De ander (een stel zussen) was geagiteerd omdat ik, als hobby-onderwaterfotograaf, meer oog voor hen moest hebben. De lucht van haar zus was een heel eind op en ze had al een paar keer gesignaleerd dat we vaart moesten maken. We zaten op 4 meter diepte, dus in geval van nood kon je nog net niet opstaan. Achteraf moet ik eerlijk zeggen dat ze gewoon gelijk hadden, en ik blij was met deze lessen.

Wie is je beste buddy?

Mijn vriendin. Ik vertrouw haar, weet wat ze kan, wat ze lastig vindt. Ik voel wel de druk dat ik op haar moet letten, maar ik weet dat ze heel kalm blijft en een echt natuurtalent is. En ik blijf het bijzonder vinden om als stel te duiken. Deze zomer zal zoonlief ook z’n Open Water behaald hebben en gaan we als gezin duiken. Bijzonder, want mijn ouders hebben ook gedoken, dus ik weet wat het voor een kind betekent. Ik ben zelfs met mijn moeder het duikavontuur begonnen: samen in de klas in Egypte haha, en later ook weer met pa, want die hadden we inmiddels aangestoken met onze verhalen.

Wat is jouw favoriete rubriek in DUIKEN?

De medische rubrieken en de onderwaterfotografie rubrieken. Ik vind de wetenschap over bijvoorbeeld DCS en algoritmes die we gebruiken interessant. Welke onderwerp sla je over?

Ik lees sommige reis reportages wat later, de plek of de foto’s moeten aanspreken. Daar wil ik trouwens complimenten voor geven, ik vind de foto’s vaak zo verbluffend! Complimenten aan hen die ze maken.

CREDIT: PIXELBISS / SHUTTERSTOCK

HULP BIJ DUIKONGEVALLEN EN ADVIES BIJ AMSTERDAM UMC

Het Amsterdam UMC ziekenhuis staat samen met Sneek en Goes in de landelijke ambulanceplannen als een belangrijk centrum voor noodgevallen bij duikers. Wat onderscheidend is, is dat het als enige ziekenhuis in Nederland instabiele patiënten kan behandelen, zelfs op de intensive care indien nodig. Het team van anesthesiologen staat paraat om duikers te begeleiden en te beademen in de hyperbare kamer tijdens de behandeling. Een ander aspect waarbij hulp geboden kan worden, is bij duikers die in het buitenland zijn behandeld voor decompressieziekte en nog steeds lichte klachten ervaren. Na doorverwijzing door hun huisarts worden deze klachten vaak behandeld in de hyperbare kamer, soms met een vertraging van 3 tot 7 dagen. Voor duikmedisch advies bij duikongevallen of eerdere duikongevallen, kun je contact opnemen met het Amsterdam UMC, locatie AMC: Tijdens kantooruren: 020-5664500 en buiten kantooruren: 020-5669111 - vraag naar de dienstdoende hyperbare/duiker arts.

GETIJDENTABEL

Check de waterstand op jouw duikdag!

ZEO

DESIGNED FOR DEPTH

A phenomenal breather that allows the diver extensive control over the work of breathing.

Dynamic adjustment technology and overbalanced first stage provide consistent airflow at all times.

Designed to exceed CE standards for cold water performance, including a tough and corrosion-resistant all-metal valve.

Standard with an inline swivel hose and orthodontic mouthpiece for added comfort and ease of use.

SUBLUB Ik zie!

Hoe doe je dat als brildrager onder water? Met een masker met glazen op sterkte! Het Zoom masker van Scubapro is een klein volume masker met twee glazen. Ideaal voor elke duiker, maar zeker voor duikers die optische glazen nodig hebben. Dat is mogelijk voor zowel min- als plusglazen, van -1,5 tm -8 en +1,5 tm +4. Bij Sublub monteren ze de glazen graag voor je zodat de bril duikklaar is. Prijs: € 149. www.sublub.nl

OpWATERPROOF

Water krijgt geen kans

Droogduiken, maar dan in een wetsuit. Dankzij de rits aan de voorzijde met een dubbele seal krijgt water nauwelijks een kans. Om te voorkomen dat er water aan de achterkant langs je nek loopt, is het pak voorzien van een handig ingebouwde waterdam. De W8 van 5 of 7 mm heeft antislip op de schouders en polsen om de uitrusting op zijn plek te houden. Met twee handige flexibele pockets op de benen. In diverse dames- en herenmaten verkrijgbaar. Vanaf € 499. www.waterproof.eu

TUSA

z’n plek

Tusa heeft nu een drietal maskermodellen uitgevoerd met een stoffen elastische band. Deze zijn beschikbaar naast de bestaande 3-D siliconen maskerband. De voorgevormde siliconen band bleef al heel goed op het hoofd zitten. Maar met bijvoorbeeld lange haren kan het soms prettiger zijn om een stoffen elastische band met siliconen elementen te gebruiken. In 5 kleuren beschikbaar voor de maskers Intega, Zensee en INO. Prijs: € 25. www.tusa.com

SEALIFE

Voorzetlenzen voor de Sportdiver

Met deze nieuwe lenshouder voor de SeaLife Sportdiver smartphonebehuizing kun je grenzeloos uitbreiden met voorzetlenzen, zoals macro en groothoek. De lenshouder is geschikt voor alle type telefoons en is volledig instelbaar zodat het brandpunt van de lens exact voor het objectief valt. SeaLife biedt hiervoor een hoge kwaliteit groothoekconverter aan, die je onder water kunt plaatsen. Prijs: € 179. www.sealife-cameras.eu

SEA ME DIVING

Helemaal jouw stijl

Ken jij ze al? Pieter Canniere & Kimberly Nuytens van Sea Me Diving. Zelf technisch duikers, nieuwsgierig aangelegd en met een achtergrond in marketing kwamen zij op het idee om een beschermende toplaag te produceren voor de rebreather waar zij mee duiken, de rEvo. Deze PU-toplaag plak je op de achtercoverplaat, is +/- 1mm dik, werkt isolerend, beschermt de coverplaat tegen krassen en het leukste ervan is dat je hem helemaal naar eigen smaak kan personaliseren is. Een deel van de opbrengst gaat naar het Go Ocean project voor koraalrestauratie in Bali. Vanafprijs: € 149. www.sea-me-diving.com

ONDERWATERHUIS

Geweldige functies

De Backscatter Hybrid Flash HF-1 is een nieuwe groothoekflitser en videolamp in één met alle geweldige functies van de populaire MF-2 flitser met RC, HSS en afstandsbedieningsmogelijkheden met een maximaal richtgetal van 40 en een videolicht van 5000 lumen. Vanafprijs: € 999. www.onderwaterhuis.nl

OCEANIC

Helemaal compleet

Een zeer complete set, deze Oceanic Alpha 10 set, bestaande uit een octopus, manometer en tweede trap. Daarnaast biedt de set een swivel die wordt gemonteerd tussen de slang en de primaire tweede trap, wat ervoor zorgt dat de slang niet zo drukt tegen je automaat. Net weer een beetje extra comfort tijdens je duiken. De automaat is geschikt voor koudwaterduiken. Inclusief luxe automatentas voorzien van een computerpouch. Prijs: € 599. www.amilco.nl

Als duiker moet je heel wat met je meenemen wanneer je op pad gaat. De Stahlsac Abyss Duffelbag is uitermate geschikt om je uitrusting in mee te nemen, of om als handbagagetas te gebruiken in het vliegtuig. Gemaakt van duurzame materialen en waterdicht. Beschikbaar in 100, 75 en 50 liter. Vanafprijs: € 199,95. www.amilco.nl

MARES

Mee met elke duik

Op zoek naar een goed duikmes? Denk dan eens aan de Mares Pure. Het mes heeft een gladde gebogen kant en een gekartelde rechte kant met een handige lijnsnijder. Het antislip handvat geeft een stevige grip en het easy release systeem zorgt voor snelle hantering. Draag de Pure veilig in de stevige schede. Prijs: € 19,95. www.mares.com

DE BELDERT

Samen snorkelen

Als duikende ouder is het fijn als je kind zich ook al een vis in het water voelt en je bijvoorbeeld samen kunt gaan snorkelen op vakantie. Deze set X-One Pirate Junior van Mares is daar perfect voor! Masker, snorkel en vinnen in een mooie tas, wel zo gemakkelijk mee te nemen. Verkrijgbaar in 2 verschillende maten en in blauw of roze. Prijs: € 59,50. www.deduikspecialist.nl

CAMARO

Voor warm water

Nog zo’n mooi natpak! De Alpha Pro 3mm van Camaro is perfect voor warmwaterbestemmingen. Het geheim zit ‘m in de naden. Deze zijn blindgestikt en daarom is dit pak waterdicht! Inclusief 3 jaar gratis reparatieservice. Zelfs als het je eigen schuld is dat het pak kapotgaat, wordt het kosteloos hersteld. In 5 en 7 mm en niet alleen in gebruikelijke maatvoering, maar ook in ‘King’ en ‘Queen’ maten. Prijs:€ 299. www.camaro.at

BIG BLUE

Leuk extraatje: blauw licht

De BigBlue VL20000PBRC-duiklamp heeft een vermogen van 20.000 lumen, wat hem ideaal maakt voor video- en fotografen die power en gemak tegelijk willen. De lamp beschikt over een stralingshoek van 160° en regelbaar vermogen. Klein extraatje: blauw licht! Zo kun je fluorescentie waarnemen. De lamp heeft een brandduur van maar liefst 8 uur. Vanafprijs: € 1.295. www.customdivingsystems.com/en/dealers/

Elke maand geven wij op deze pagina een cadeau van de maand weg. Peter Koopman en Margreth Wijte zijn de gelukkige winnaars van een Vyper Novo duikcomputer. Beschikbaar gesteld door Amilco Benelux. Peter en Margreth haalden de computer op bij Tessa van SubLub Amstelveen. “Nogmaals super bedankt voor dit mooie cadeau! Wij waren uiteraard aangenaam verrast toen wij hoorden dat we de Vyper Novo gewonnen hadden. En we hebben er ondertussen ook de eerste duik mee gemaakt. Omdat we al bekend zijn met Suunto, was het geen probleem om de computer te bedienen en te gebruiken. Hij voldoet aan alle verwachtingen, een hele fijne aanwinst waar we nog veel plezier aan gaan beleven!”

The Venom dive mask lets you see more... and you’ll look great doing it.

Double-layer, dual-color silicone skirt keeps the mask comfortably secure

Exceptional optical clarity with UltraClear Schott Superwhite™ glass lenses

Patented SubFrame design with hydrodynamic styling and no external frame

Simple squeeze-to-adjust mask strap

WIM CUSTERS IN THE SPOTLIGHT:

In de serie ‘In the spotlight’ besteden we aandacht aan het werk van onderwaterfotografen uit Nederland en België. Geniet deze keer van de prachtige beelden van Wim Custers.

Waarom ben je ooit begonnen met fotograferen onder water?

Fotograferen boven water doe ik al mijn hele leven. Mijn vader had vroeger een mooi aquarium waar ik uren met mijn neus voor het glas naar kon kijken, en dan wegdromen over avonturen onder water. Toen ik vanuit Zuid-Limburg in de Randstad ging wonen, waar watersport (en duiken in het bijzonder) meer binnen handbereik kwam, was de combinatie van duiken en fotografie snel gemaakt.

Welke apparatuur gebruik je?

Ik ben begonnen met een analoge Motomarine 35. Nu, 24 jaar later, fotografeer ik met een Nikon D610 in een Hugyfot-onderwaterhuis met twee Inon Z-330 flitsers, met op de flitser een flipsnoot. Als lenzen gebruik ik hoofdzakelijk de 60mm micro Nikkor f/2.8 en de Nikkor 20mm 1 :1.8 ED. Voor het erg kleine spul klap ik de Nauticam CMC Converter voor de 60mm. Verder heb ik nog de 105mm f/2.8 macro en de 10,5mm f/2.8 fisheye van Nikon. De spullen raken echter al wat op leeftijd, dus ik ben bang dat de vraag systeemcamera of DSLR ook voor mij gaat spelen.

Welke duik is jou het meest bijgebleven?

Dat is een vraag die bijna niet te beantwoorden is! De duik bij de Blue Hole in Belize met veel Caribische rifhaaien, of een duik bij The Cathedral bij Aliwal Shoal in Zuid-Afrika, staan zeker in mijn top 5. Maar ook een schitterende

duik bij zonsopgang bij de Zuidbout, waar het licht en het leven perfect bij elkaar kwamen... Verder heb ik mijn hart verloren aan duiken in Azië.

Welke foto is jouw grootste trots? Vaak loop ik met een foto in mijn hoofd en is het de kunst om de foto dan ook daadwerkelijk te maken. Zo ook een half-half opname van de grachten in mijn woonplaats Delft, met op de achtergrond dan wel ook iets herkenbaars van de stad zelf. Vervolgens is het een hele voorbreiding om te kijken welke plek het meest geschikt is m.b.t. onderwerp, toegang vanaf de kant, (je mag in Delft niet in de grachten zwemmen), op welk tijdstip van de dag de zon het beste staat

en ga zo maar door. Als je dan na al deze voorbereidingen op je buik op de kade ligt met de fotospullen half in het water, moet je zonder in de zoeker te kunnen kijken ook nog de goede compositie te pakken krijgen. Als dit dan allemaal een beetje lukt en je wint er dan ook nog de eerste en enige prijs mee die ik met een foto gewonnen heb, dan ben je daar wel een beetje trots op.

Wat hoop je ooit nog te fotograferen?

Door corona is mijn reis naar Socorro helaas niet doorgegaan, maar het fotograferen van de reuzenmanta of een walvis staat hoog op mijn verlanglijstje. Als het over iets kleiner leven gaat, staat de leafy seadragon hoog op mijn lijstje.

Waar moet een goede foto aan voldoen?

Een goede foto moet gelijk aanspreken of eruit springen, hierbij vind ik het onderwerp minder belangrijk dan de compositie, belichting, sfeer, scherpte enz. Een goede foto moet uiteraard voldoen aan allerlei regels en wetmatigheden, een topfoto is mijn inziens vaak een foto die de randjes van deze regels opzoekt.

Welke tip heb je voor andere fotografen?

Vooral lol hebben in het fotograferen. Een foto is het nadelig beïnvloeden van de natuur niet waard. High-end fotospullen zijn geen garantie voor een goede foto. En als laatste: licht is het belangrijkste ingrediënt van een foto; veel licht is niet belangrijk, genoeg licht wel.

Het was een hele voorbereiding om deze foto te maken. Ik mocht het water niet in…

Tekst: Patrick Kranenbroek Foto’s: Wim Custers

Steiger, Grevelingen.

Commensal shrimp, Filipijnen.

Groothoek, Filipijnen.

FOTOGRAFIE

Mosselen, Oosterschelde.

Harlekijnslak, Oosterschelde.

Tuinhuisje, Grevelingen.

Baracuda’s, Tubbataha, Filipijnen.

Botervis, Oosterschelde.

TUSA Zensee, de nieuwe standaard voor frameless maskers. De Zensee is compact van formaat, licht in gewicht, bijzonder comfortabel en biedt een spectaculair panoramisch zicht. Jouw onderwaterervaring zal nooit meer hetzelfde zijn.

FRAMELESS DESIGN

Comfortabel / Compact

Enkele lens / Panoramisch zicht

3D SYNC TECHNOLOGY

Vormt zich naar alle hoofden gezichtsvormen en is voozien van Freedom Dry Technology

Ook leverbaar als PRO VERSIE M1010S; CrystalView Optisch glas met UV 420 bescherming tegen schadelijke UV-stralen en een Anti-Reflectie coating die (door de zon veroorzaakte) schittering op het wateroppervlak vermindert. De bijgeleverde Anti-Fog Freedom Film voorkomt beslaan van het masker.

Visit TUSA.com to learn more

Follow @TUSAdiving on Instragram

NBou ik ben wel benieuwd hoe het hotel eruitziet, want die krotjes hier beloven niet veel goeds!” We zijn op weg naar Siddhartha Oceanfront Resort & Spa en mijn vriend Mario staart ietwat bedenkelijk naar buiten. De wegen zijn druk, overal rijden scooters en het lijkt wel standaard om met minimaal drie man op het

EELDSCHOON BALI

voertuig te zitten. De weg is volgens mij eenbaans, maar de Balinezen vinden dat driebaans ook prima kan. ‘Past makkelijk’. Na een lange vlucht vanaf Amsterdam - Denpasar is het nog drie uur rijden. Langs de weg staan vele huisjes, sommige modern, maar veel ook met golfplaten als dak en vier betonnen muren. Maar achter die ene rij huisjes

begint een prachtige natuur. Alles is zo groen! Rijstvelden strekken zich ver uit en groene bergen begeleiden ons naar ons verblijf. “Ons resort is absoluut geen krot schat!” Verzeker ik hem. Het resort is nog een klein half uur rijden en we hebben inmiddels de drukte van de grotere steden als Sanur achter ons gelaten. Vulkaan Gunung Agun

Het openluchtrestaurant.

Relaxen, niet zelf koken, graag wat luxe en een mooie duikbestemming. Bali lonkt. We strijken neer in Siddhartha Oceanfront Resort & Spa.

met zijn 3.142 meter verwelkomt ons in het rustige deel van Bali en blijft tot ons eindpunt over ons waken. Na een afslag naar rechts (Yes, de hoofdweg af!) volgen we een klein straatje dat eindigt bij Siddhartha Oceanfront Resort & Spa. Mario’s mond valt open van verbazing. De entree van het boetiekresort alleen al is overweldigend mooi. Het straalt

Onze bungalow.

luxe, comfort, en ‘zen’ uit. Een prachtige Balinese vrouw brengt ons koude handdoekjes en een heerlijk verkoelend drankje. Vanaf een ruime loungebank hebben we uitzicht over de tropische tuin van Siddhartha waar de luxe vrijstaande bungalows speels geplaatst zijn en ver van elkaar af, zodat je volop privacy hebt. Mario is blij, en ik ook!

BOGA WRECK

Op mijn duikcomputer zie ik 18 meter diepte staan. Het water is een beetje melkachtig en wanneer je dieper zou gaan, lijkt een grote grijze diepte je te verwelkomen. Waar is dat wrak? Dat begint toch al op 18 meter? Onze duikgids zwemt naar links en ineens zie ik het. Daar is het Boga Wreck!

Tekst: Judith Rietveld Foto’s: Mario Toussaint en Harro Cats (ow)

REIZEN BALI SIDDHARTHA

Wat is hij mooi! Hij staat rechtop op de bodem en lijkt zo weg te kunnen varen. Dit was oorspronkelijk een Nederlands kustwachtschip dat later werd omgebouwd voor commerciële doeleinden. In 2012 werd het doelbewust tot zinken gebracht om een kunstmatig rif te creëren. De 45 meter lange ‘Boga’ ligt nu op een diepte van ongeveer 18 tot 35 meter. En helemaal leuk; het is maar enkele minuten lopen naar de instap vanaf Siddhartha! Op het dek staat een stuurwiel. Later hoor ik van mijn buddy Harro dat hij betwijfelt of dit ‘Pirates of the Caribbean-stuur’ het originele stuur is, aangezien er gewoon een schroef aan de boot zit. Langzaam zweven we over het dek. Overal valt wel wat te zien. Een grote obesitas puffervis is druk bezig met eten. Ik bewonder hem van dichtbij, hij lijkt het allemaal prima te vinden. Harro is inmiddels al doorgezwommen en ik zie dat hij net het ruim inkruipt waar een Volkswagen Kever zou staan. Tijdens de briefing aan land was er een complete auto getekend, dus ik moet even goed kijken of we ons wel op de juiste plek bevinden. Ik zie dat Harro bezig is bij een

autoband om een foto te nemen, en nu zie ik het duidelijk. Het lijkt alsof er een reus op de Kever is gaan zitten, want hij is helemaal platgedrukt! Toch zijn er nog herkenbare dingen, zoals het wiel waar net een juweelbaars voorbijzwemt. We

Het Boga Wreck was een voormalig Nederlands kustwachtschip dat is afgezonken om als kunstmatig rif te dienen.

zwemmen door naar het achterdek, waar ik Harro zie afstevenen op een luik. Het is niet waar… Hij kruipt er gewoon in! Ik zie zijn flitsers afgaan en ga ook zo hangen, dat ik allicht zichtbaar ben op zijn foto. Ik ga zelf het wrak niet in, ik houd niet zo

Het lijkt wel alsof een reus op de Volkswagen Kever is gaan zitten.

van krappe ruimtes. Enkele luiken verder komt Harro weer uit het wrak. Ik moet lachen; hij wil blijkbaar geen enkel hoekje missen van Boga!

NAAR 35 METER

De schroef schijnt ook een mooi fotografie-object te zijn en zoals afgesproken, blijf ik boven het achterdek hangen om als model te fungeren. Harro zie ik weer verdwijnen in de diepte. Ik hang op 27 meter, hij zal nu op het diepste punt zijn van 35 meter. De flitsers gaan regelmatig af, ik heb alle tijd om vanuit mijn positie rustig rond te kijken. Het wrak is nog niet heel erg begroeid, maar op veel plekken groeien mooie zachte koralen, sponzen, anemonen en veersterren. Vervelen hoef ik me in ieder geval niet, een nieuwsgierige lipvis komt me even bekijken. Hij zal zich waarschijnlijk afvragen waarom ik hier zo stilhang en niet ‘zijn huis’ wat meer bewonder. Hij zwemt af en aan, bijna tegen mijn masker aan, en ik moet lachen om zijn komische gedrag. Ik nader mijn nultijd en ook Harro komt weer uit de diepte tevoorschijn. Hij geeft me een high five en lijkt erg tevreden met de gemaakte foto’s. We zwemmen terug over het schip waarbij we steeds ondieper komen. We kijken nog even bij de masten waar zich kleine rifjes gevormd hebben en zwarte juffertjes kijken me verbaasd aan. Het schijnt ook dat veel kleine zeewezentjes op het wrak verblijven. De eerlijkheid gebiedt me te zeggen dat ik hier niet naar heb gezocht…

Inmiddels is ook een andere groep duikers gearriveerd. En ook een school met… barracuda’s! Het Boga Wreck

laten we achter ons en in een wolk van felblauwe anthias zetten we koers naar onze veiligheidsstop. Het water is inmiddels kraakhelder en we genieten de laatste minuten van de vele vissen en kleurrijke koralen. We komen weer uit bij de instap, waar enkele porters ons toesnellen. Dit is heel gebruikelijk op Bali: deze ‘porters’ dragen je duikset naar de instap en weer terug naar het duikcentrum. Een Balinese vrouw neemt mijn complete duikset op haar hoofd, ik ben onder de indruk. Wij kunnen in alle rust teruglopen naar het resort, waarbij we over een smal junglepaadje lopen langs het strand en uitkomen bij een soort Balinese tempel. Vanaf daar is het nog 1 minuut lopen naar het duikcentrum dat zich op het resort bevindt. Daar hoeven

we enkel ons pak uit te spoelen, de rest wordt gedaan. Ik voel me wel een beetje schuldig, maar het hoort bij het werk van de porters. Wat een luxe! Op het terras met uitzicht op zee drinken we een heerlijk koude Bintang en proosten we op de meer dan geslaagde duik.

GENIETEN IN DE SPA

Onze bungalow is heerlijk. Het is een ruime kamer met een tweepersoonsbed en nog een apart bed dat ook als bank kan fungeren. De badkamer is buiten, zo leuk altijd! Er is een gewone douche en een stortdouche. Op de veranda kan je heerlijk zitten op één van de ligbedden en we hebben uitzicht op zee. Mooier kan niet. Siddhartha Oceanfront Resort & Spa ligt direct aan zee en is een klein

Bij de bouw van het resort is de lokale natuur zoveel mogelijk behouden gebleven, en dat zie je duidelijk.

Heerlijk ontspannen: bij de Six Elements Spa kun je uit meerdere massages kiezen.

Een hidden gem: ‘Les Waterfalls’.

dorpje op zich. Er zijn 30 vrijstaande bungalows en twee privévilla’s met zwembad. Bij de bouw van het resort is de lokale natuur zoveel mogelijk behouden gebleven, en dat zie je duidelijk. Ik vind het geweldig. Ik houd van groen, rust en stiekem ook wel een beetje luxe, en dat komt hier allemaal samen. Waar ik ook van houd, zijn massages. En die kun je ook krijgen op het resort! De Six Elements Spa is prachtig en je kan kiezen uit verschillende massages. Ook deze zijn half in de openlucht waarbij de massageruimte zelf een dak heeft, maar de rest open is. Je hoort de tropische vogels en ruikt de heerlijk geurende bloemen. Als het begint te regenen, is het gewoon magisch. Helemaal zen.

LES WATERFALLS

In de omgeving zijn tal val mooie dingen te bezoeken. Na een ochtend duiken op het USAT Liberty Wreck, gaan we naar ‘Les Waterfalls’. Volgens resortmanager

Barbara Ebel is deze veel minder bekend, maar daardoor niet minder mooi. Ook is deze een stuk dichterbij. Daar houden we van!

Privéchauffeur Made brengt ons binnen 40 minuten naar de waterval. Bij een kleine parkeerplaats staat een hokje waarin een man tickets verkoopt. We moeten 30.000 roepia per persoon betalen (€ 1,73) en hij wijst hoe we moeten lopen. “Over de brug en dan rechtsaf!” Het is een prachtige wandeling. We lopen over een smal stenen paadje steeds hoger de jungle in. We passeren af en toe een klein stalletje waar ze milkshakes en andere drankjes verkopen. Ook komen we langs een stalletje waar je een massage kunt krijgen. Hoewel het geen lange tocht is, zijn we binnen enkele minuten al bezweet. De luchtvochtigheid is hier erg hoog en deze 20 minuten die we ‘op z’n Balinees’ lopen (op z’n Hollands is niet te doen) vraagt toch wel veel meer energie dan thuis. Zeker omdat er ook een behoorlijke stijging in zit. De twee bruggetjes die we over moeten, bewijzen te meer dat hier niet heel vaak toeristen komen; eentje is van bamboerollen gemaakt en je moet er echt over balanceren. De ander is van

gevlochten houtlinten, waar we maar 1 voor 1 over gaan, gewoon voor de zekerheid… Ik geniet van de (onbekende) junglegeluiden waarbij een insect zo’n hard geluid maakt, dat je het prima als alarm in zou kunnen zetten. De tropische, muffe junglelucht zorgt bij mij altijd voor een bepaalde rust. Maar wat me helemaal tot rust brengt, is de prachtige ‘Les Waterfalls’. Eindelijk zijn we er en wat is het mooi! Op een kleine heilige plaats staat een offerbeeld waar wierook omhoog kringelt. Ook staat er een klein mandje bij met offers. We willen uiteraard onder de waterval staan en klimmen en klauteren dichterbij. De schoonheid van de waterval is intens en betoverd kijk ik naar de kracht van de natuur. Eronder staan is heerlijk, alleen zo koud! Maar het is genieten. Rozen drijven weg die mensen meegenomen hebben om te offeren. Ik val in herhaling, maar het is weer zo’n heerlijk zenmoment.

HUISRIF SIDDHARTHA

Bij het duikcentrum staan onze duiksetjes alweer helemaal opgebouwd. We hebben aangegeven dat we graag willen duiken op het huisrif en wederom is voor alles gezorgd. Het duikcentrum is ruim, heeft grote spoelbakken en je krijgt een eigen krat tijdens je verblijf. Het huisrif van Siddhartha strekt zich uit over de hele lengte van het resort350 meter - en er zijn drie instappen. De duikcrew biedt complete service: ze

De constructies van het koraalrestauratieproject van Siddhartha zijn volop begroeid.

Het huisrif is zo divers! We stuiten op geheimzinnige Boeddhabeelden.

dragen je uitrusting naar het gewenste instappunt en helpt je in en uit het water. Zo ook nu weer. Wij besluiten om de instap te pakken bij het duikcentrum zelf. Binnen tientallen meters staan we bij een soort trap met een touw, waarbij de crew ons letterlijk aan de hand meeneemt het water in. Onze vinnen gaan aan en we gaan onder. We volgen het touw dat ons zal leiden naar het Kubu Marine Park, het Artificial Reef Project van het boetiekresort. Ernaartoe zwemmen is al een feestje; we passeren grote en kleine koraalblokken vol met leven. Sweetlips kijken me grijnzend aan en koppeltjes bannerfish dansen over het rif. Een gemeen kijkende Titan triggerfish houd ik liever een beetje op afstand… Deze zie je overigens bijna elke duik. Bij een volgend koraalblok zie ik mijn vriend wijzen: een trompetvis! Wat is ie groot! Hij zweeft kaarsrecht over de bodem. Op 14 meter komen we uit bij het Artificial Reef Project. Enkele jaren geleden besloten de managing directors Stefan Brand en Barbara Ebel om hun passie voor de zee te vertalen naar een

grootschalig project: het uitbreiden van het bestaande rif. Het koppel verzamelde gebroken steenkoralen en zachte koralen die afgebroken waren, en gebruikten deze op de geplaatste constructies. De constructies zijn al flink begroeid in de korte tijd. Paarse buissponzen steken fel af en op diverse plekken zie ik hertshoornkoraal zijn best doen om bezit te nemen van hun nieuwe thuis. Oranje anthias dartelen door de gaten van het kunstmatige rif en sergeant-majoors zijn in grote aantallen aanwezig. Sponzen lijken het nog wel het meest naar hun zin te hebben, want die hebben enorme formaten aangenomen en bezit genomen van de constructies. Bij een ander overgroeid object zijn zachte koralen, veersterren en gorgonen heer en meester. Het is een prachtig kleurrijk geheel.

BOEDDHABEELDJES

Het huisrif heeft nog veel meer leuke dingen in petto. Wanneer we ondieper zwemmen komen we uit bij vele Boeddhabeeldjess rondom een enorm koraalblok. Prachtig om te zien hoeveel

De schoonheid van de waterval is intens en betoverd kijk ik naar de kracht van de natuur.

soorten vis hier rondzwemmen, het is een drukte van jewelste. Een rogje zwemt over de bodem en meerdere soorten engelvissen begeleiden ons in het rondje om het koraalblok. En kijk daar! Nemo! Die blijft zo leuk. Hij maakt snel duidelijk dat ik niet te dichtbij moet komen, en ik respecteer zijn grenzen. Rond de 5 meter diepte zwemmen we terug. He, maar wat is dat? Een karetschildpad! Hij is druk bezig onder een rots te kruipen. Het lijkt wel op onze hond die een botje begraaft. Hij is heel druk en vindt onze aanwezigheid niet erg. Dan moet hij even lucht happen en besluit hij dat hij verder op verkenning gaat. We zwemmen een stukje mee, wat is hij mooi! Wanneer hij ervoor kiest om de diepte op te zoeken, stuiten we op het touw van instap 1. Wat een mooie duik!

NET SNOEP

Bij Siddhartha kun je meerdere excursies boeken. Made is vandaag weer onze chauffeur, maar we hebben andere plannen dan de geijkte dagtripjes. We willen rijstvelden zien, naar een zilvershop en misschien nog een tempel. Zo gezegd, zo gedaan. We stoppen bij een prachtig uitzichtpunt op rijstvelden. Made vertelt dat er drie kwaliteiten rijst worden verbouwd, basmati is de beste. Hij heeft 5 kinderen en zijn

Pitstop voor een verse kokosnoot.

hele gezin eet 2 kilo rijst! Iets verderop staat een klein kraampje waar een oud vrouwtje allemaal vers fruit verkoopt. We bestellen twee kokosnoten, ze zijn heerlijk. Achteraf blijkt dat eentje ook had volstaan, wat een sap. Made komt af en aan om ons fruit te laten proeven, zoete minibanaantjes, mangosteen… Dit laatste is een heerlijk zachte vrucht en een smaaksensatie in de mond. Dit zou ik zo als snoep kunnen eten! De kokosnoot kost 1 euro per stuk maar we laten 5 achter. Het vrouwtje is ontzettend dankbaar en geeft ons nog een tas vol fruit mee (Yes, ook mangosteen!). We rijden richting een imposante berg, de weg is gelijk rustig en het is zo groen overal. Ik zie dat de meeste busjes allemaal offermandjes op het dashboard hebben staan. “That’s for safe driving,” legt Made uit. Ze steken daarbij ook wierook aan.

ZILVER SCOREN

Een zilverwinkel bezoeken staat ook op onze bucketlist. Bali kent een rijke geschiedenis als het gaat over zilverproductie. Made neemt ons mee naar een plek waar hij en zijn vrouw sieraden kopen. Bij een rustige weg stappen we uit, waar het bord ‘Arunia Silver’ aangeeft waar we moeten zijn. We volgen een smal weggetje tussen wat huizen door en komen uit bij een prachtige tuin met een nog mooiere villa met een deur met prachtig houtsnijwerk. Met een groot slot erop… Made verdwijnt en komt even later terug met een vrouw die de deur opent. Een schitterende winkel met allemaal zilver opent zich voor ons. Mario kiest een prachtige slavenarmband voor mij uit en voor mijn moeder koop ik mooie oorbellen met parels. Ineens bedenk ik me dat het leuk zou zijn om aapjes te kijken. Die hebben we op de heenweg ook gezien langs de weg. Made weet de weg. Bij een parkeerplaats voor een tempel houden we halt en we hebben gelijk de aandacht van meerdere makaken. Ook zijn er veel vrouwtjesmakaken met baby’s. Een mannetje komt naar ons toe en verkoopt ons bananen voor 1 euro. Superleuk om te geven. De tempel kunnen we helaas niet in, want de apen kunnen agressief zijn bij de trappen. Na zes uur ’s avonds slapen ze, dus dan is een goed tijdstip mocht je de tempel willen bezoeken.

MANTA POINT

Eén van de redenen waarom Bali zo aantrekkelijk is voor duikers, is Manta Point. Uiteraard mag dat dan ook niet ontbreken tijdens deze duikvakantie. In de vroege ochtend vertrekken we naar Padang Bai, dat zo’n 1,5 uur rijden is. Daar stappen we op de boot en binnen 45 minuten zijn we bij Nusa Penida, Manta Point. En, we zijn niet de enigen.

Het is druk. Enorm druk. Vele snorkelaars spartelen in het water en ik zie overal duikers van boord gaan en aan boord klimmen. Oei. Maar ja, we zijn er nu. Juist om dit tijdstip is iedereen er aangezien er tussen 10 en 12 veel plankton aanwezig is door de stroming. En daar komen de manta’s op af. Snel gaan we het water in en ik zwem achter onze duikgids aan. De rust is wedergekeerd, eigenlijk valt het qua duikers wel mee. Daar! Een manta! In het redelijk troebele water (door het plankton) zie ik de silhouet voorbij zweven. En nog een! Ik zie heel veel duikers bij een punt zitten waar manta’s over hun hoofden zweven en ik vraag me af waarom wij die kant niet opgaan. Maar mijn duikgids gebaart me dat ik hem moet volgen. Ik zie overal blauwgestippelde pijlstaartroggen. Even verderop liggen er zelfs vijf opgestapeld! Heel leuk, maar ik wil manta’s. We komen uit bij een soort plateau en ik kijk verbaasd om me heen. Waarom zijn we hier? De andere duikers zijn allemaal bij de manta’s. Maar voordat ik boos kan worden, zie ik een schim op me afkomen. Een manta! Een zwarte! En zo te zien ook drachtig. Wauw, wat is ze mooi. Net pikzwart fluweel! En, niet waar… Nog drie manta’s volgen. Nee, vier! Ze zwemmen twee rondjes waarbij ze ons rakelings passeren. Ik kan mijn geluk niet op, wat een prachtige plek! De manta’s verdwijnen weer uit zicht. We moeten weer terug, en passeren de drukke ‘Manta Hotspot’ waar ook de manta’s weer aanwezig zijn. Ik ben blij dat we ons ‘privémomentje’ elders hebben gehad… Een mooiere afsluiter als dit had ik me niet kunnen wensen! Eenmaal terug op het resort genieten we de laatste avond van het heerlijke eten, de rust en maak ik nog gebruik van de spa, ditmaal een facial… Ik heb genoten van dit kleine paradijsje!

De ‘zilveren schatkamer’. Mantaaaaaaaaa! Klein paradijsje.

Aapjes kijken.

USAT LIBERTY WRECK

Dit wrak ligt op maar 7 minuten rijden vanaf Siddhartha. Het is een Amerikaans vrachtschip dat tijdens de Tweede Wereldoorlog in 1942 door een Japanse torpedo werd getroffen. Het schip strandde uiteindelijk bij Tulamben. In 1963 wordt het wrak verder beschadigd door de uitbarsting van de vulkaan Gunang Agung en verdwijnt het uiteindelijk in de zee. Op een strandje kleed je je om en de crew helpt je met al je materiaal. Het is een klein stukje uitzwemmen en dan ben je er al. Het wrak is al behoorlijk vervallen maar het is prachtig begroeid en er is ontzettend veel leven te vinden. In één duik kan je niet alles zien, ga dus zeker meerdere keren! Tip: Tussen 10.00 en 15.00 uur is het druk met dagjesmensen uit de grotere steden, ga dus ervoor of erna.

Op Bali wordt deze bloem ‘Japun’ genoemd en ruikt heerlijk. Op ons resort groeiden ze overal.

RIJSTTAFEL SIDDHARTHA

Zo lekker! Deze dien je een avond van tevoren te bestellen. Alle producten worden op de dag zelf vers op de markt gehaald. Smullen! Ook de nasi campur die op de kaart staat, moet je zeker proberen.

GEZOND SNOEPEN

Zo lekker die mangosteen!

KORTE OVERSTAP? GEEN PROBLEEM! Wij vlogen met Singapore Airlines via Singapore naar Denpasar, Bali. De overstaptijd in Singapore was erg kort; maar 45 minuten. We waren verzekerd dat dit haalbaar was en dat klopte helemaal. Het grondpersoneel van Singapore Airlines wees ons de juiste kant op en voor we het wisten, zaten we in het vliegtuig naar Bali. De vlucht naar Singapore duurt ongeveer 13 uur, naar Denpasar 2 uur en 15 minuten.

WETEN OVER SIDDHARTHA?

en ontdek.

VERMAAK OP KOS K OSTELIJK

Behoorlijk wat landen heb ik al afgevinkt. Maar Griekenland, daar ben ik nog nooit geweest. Wanneer ik voor DUIKEN wordt gevraagd om Kos te bezoeken, zeg ik dan ook direct ja. En wat heeft dit mediterrane eiland mij positief verrast! Ik neem je graag mee langs alles wat er op Kos te beleven valt.

In alle vroegte word ik opgehaald en we rijden naar Kos-Stad, de hoofdstad van het eiland. De oude haven ligt vol met grote jachten, zeilboten en zelfs piratenschepen. En daartussen zie ik een roodwitte duikvlag wapperen op de duikboot van Liamis Dive Center. De crew verwelkomt me hartelijk als ik aan boord stap. Na alle formaliteiten, het registreren en invullen van het medisch duikformulier, krijg ik een rondleiding op de boot. Als laatste lopen we richting de rekken met duikspullen waar duikgids

Stine mij vertelt dat ik de enige duiker ben vandaag, dus dat ik niet alleen haar als mijn privégids heb, maar ook het hele duikdek voor mij alleen is. Nou, is dat even leuk! Ik voel me helemaal een VIP. Ik ben maar enkele dagen op Kos, dus ik heb alleen mijn eigen ademautomatenset, duikcomputer, masker en snorkel

Helemaal zelf gevonden.

meegenomen; de rest van de duikspullen kan ik gemakkelijk op de boot huren. Ik zet mijn setje klaar en geniet nog even in het zonnetje terwijl we richting onze duikstek voor vandaag varen.

LET’S GO DIVING!

Liamis Dive Center duikt veelal rondom Pserimos. Dit is een klein Grieks eiland, dat ongeveer een uur varen is vanaf Kos. Door de ligging is het water helder en is er veel zeeleven te vinden. Ook zijn er meerdere wrakken zoals de Saint Dimitrios, een vrachtschip dat in 1961 zonk, nadat het op een rif liep. Deze ligt op 15-20 meter diepte. Hij staat vandaag helaas niet op de planning, er zijn gewoon te veel leuke duikplekken, zo vertelt duikgids Stine. Zij neemt met mij kort het duikplan door en samen spreken we af om 45 minuten te duiken. Ik ben heel benieuwd. Aangekomen bij de duikplek ‘Trigger Reef’, springen we het water in, geven elkaar het oké-teken en gaan onder water. Heerlijk vind ik dat gevoel altijd, dat de ruis van de wereld verdwijnt en je alleen maar de bubbels hoort. Direct zie ik een zandbodem die bedekt is met een hoop zeegras. Daartussen spelen diverse vissen verstoppertje. Al snel gebaart Stine dat ik moet komen, ze wil iets laten zien, en vervolgt met het teken voor zeeslak. Wauw, wat is hij mooi! Deze is fel paars! Rustig snuffelen we verder en ik ontdek er nog twee. Ze zijn iets meer roze gekleurd, zo mooi. Na een blik op mijn duikhorloge zie ik een duiktijd van 40 minuten, en in de verte verschijnt langzaam weer het silhouet van de duikboot. Ik heb nog lucht zat en vind het eigenlijk jammer om deze leuke duik nu al te moeten beëindigen.

En dan opeens valt mijn oog op een hol in de zandbodem, waarin iets wegschiet. Met mijn duiklamp schijn ik erin en ik zie twee kleine oogjes mij op de kop aankijken. Een baby-octopus! Rustig zweef ik iets dichterbij. Al snel komt er een tentakel naar buiten om te kijken wat er allemaal aan de hand is. En een tweede, en een derde. Voorzichtig schuift hij uit zijn holletje. Wat een schatje! Hij lijkt ons enigszins te vertrouwen, maar dan, alsof hij ineens bedenkt dat dit wel erg stoer is, schiet hij weer weg in zijn holletje. Wanneer ik goed kijk, zie ik weer het oogje dat naar buiten loert, wederom ondersteboven. We besluiten hem met rust te laten. Dag octopusje! Met 58 minuten dobberen we weer aan de oppervlakte en geven we elkaar een high-five. Wat een leuke duik!

POTTERIES

Na een korte intervaltijd maken we een tweede duik bij de duikplek ‘Potteries’. En aan die naam is niks gelogen, want op de zeebodem, verscholen tussen het zeegras en de rotsen, liggen kannen en kruiken, of stukken daarvan. Goeie verstopplaatsen voor vissen, krabbetjes en octopussen. Tijdens deze duik worden we verrast door een school rode pijlinktvissen die aan de oppervlakte zwemt. Ik geniet volop, de watertemperatuur is heerlijk met 24 graden. Ook het zicht is fantastisch, ik schat zo’n 20 meter. Stine vertelde eerder dat het zelfs kan oplopen naar 30 meter. Stroming staat hier nauwelijks dus het is heerlijk relaxed duiken. Eenmaal aan boord vertel ik dat dan ook aan Stine, dat ik me verbaas over hoe chill je hier kan duiken. Ze vertelt dat Kos voor alle

De duikomstandigheden zijn geweldig bij Kos.

Rondom het eiland Pserimos zijn veel mooie duikstekken te vinden.

Dit is Griekenland!

Tekst: Rianne van der Linden Foto’s: Rianne van der Linden, Shutterstock

typen duikers geschikt is, er zijn heel veel ondiepe duikstekken maar ook diepere sites waar je kunt wrakduiken en die uitdagender zijn. Genoeg keuze dus!

KOS SMAAKT NAAR MEER

De onderwaterwereld is goedgekeurd en de veelzijdigheid van het Griekse eiland Kos smaakt zeker naar meer. En als er iets is waar Griekenland nog meer in uitblinkt, dan is het wel eten. In de Griekse cultuur is eten veel meer dan alleen een fysieke noodzaak. Het wordt gezien als een sociale ervaring en een uiting van liefde en gastvrijheid. Waar je ook komt, je wordt altijd verwelkomd met een overvolle tafel traditionele gerechten. Ik heb al best wat van de wereld mogen zien, en heb ook al op heel mooi plekken mogen duiken samen met mijn vader en duikbuddy. Maar Griekenland, en specifiek het eiland Kos, heeft mij positief verrast! De gezellige sfeer die er hangt, de diversiteit aan activiteiten die het eiland biedt en de bereikbaarheid. Dit alles maakt het een toffe vakantiebestemming, juist ook als niet iedereen in het reisgezelschap duikt. Ik verwacht dat het niet bij dit enige Griekse eiland zal blijven. Ik heb mij kostelijk vermaakt, tot een volgende keer!

Even een selfie voor het thuisfront.

MIJN VERBLIJF

Tijdens deze reis verblijf ik in het Mitsis Blue Domes Resort. Dit ultra all inclusive, 5-sterren familieresort is van alle gemakken en luxe voorzien. Maar liefst negen (!) zwembaden. Mocht je dat nou nog niet genoeg vinden, dan kan je ook nog een duik in de zee nemen, die op slechts een paar minuten lopen ligt.

TERUG IN DE TIJD

Geschiedenis was altijd mijn minst favoriete vak op school, maar het uitstapje naar de International Hippocratic Foundation vind ik verrassend leuk. Het museum vertelt over het leven van Hippocrates en wat hij heeft betekend voor de geneeskunde. Het meest schattige oude mannetje, genaamd Diakogiannid, vertelt er vol trots over. Aansluitend bezoeken we de archeologische vindplaats met ruïnes van een ziekenhuis en school.

VAN OLIJF TOT OLIE

Griekenland staat niet alleen bekend om zijn prachtige stranden en historische ruïnes, maar ook om zijn vloeibare goud – olijfolie. Bij een lokale olijfoliefabriek vertelt de eigenaar vol passie over het proces en wat een olijfolie nou echt goed maakt. Nooit gedacht dat er zoveel te vertellen is over olijfolie! We mogen nog even proeven en uit het winkeltje neem ik een fles olijfolie met mandarijnsmaak mee naar huis. Lekker voor over een salade deze zomer.

OP DE PEDALEN

Behalve Dikeos, de hoogste berg van het eiland, is Kos vrij vlak. In en rondom de hoofdstad zijn veel fietspaden aangelegd en kunt je per fiets de mooiste bezienswaardigheden ontdekken. Fiets door smalle steegjes, langs de kust of langs het kasteel van Kos. De boulevard is ook een leuk stukje om te rijden, en hier vind je ook het gezellige Nederlandse café Camel Bar. Wil je iets meer uitdaging, rijd dan door tot het plaatsje Zia, wat op de berg is gebouwd. Veel leuke en gezellige straatjes met kleine winkeltjes en restaurantjes. Vanaf hier heb je een prachtig uitzicht over het eiland en kun je de zon in de zee zien zakken.

“ “

AljarenlangbewijstSea& SeaAmbassadeurRaymond Wennekes dat de combinatie vanpassie,toewijdingende juisteapparatuurresulteren inopnamenmetde

WOW-factor!

RaymondWennekes

NIEUW!

YS-D3

DUO onderwaterflitser

Voor kampioenen en de meer eisende onderwaterfotograaf

Met de nieuwe Sea & Sea YS-D3 DUO flitser laat je niets aan het toeval over. Deze nieuwe onderwaterflitser is 100% Japanse topkwaliteit. Met de dubbele flitsbuis, egale belichting als gevolg van de asferische lens, een richtgetal van 33 en een bliksemsnelle recycletijd, neem je de regie volledig in eigen hand. Deze DUO-versie ondersteunt het RC, de draadloze TTL-functie van OM-Systems. Je hoeft niet altijd een kampioen te zijn om met de beste apparatuur te mogen werken.

Sea & Sea Mis geen moment!

Dat wordt stinken: tzatziki.

Jammie! tiropitakia; een loempia van filodeeg met fetakaas.

SPAANS DUIKPARADIJSJE: CALA JÓNCOLS

Vorig jaar kon je een duikvakantie winnen: twee vliegtickets van Air Europa, een verblijf bij Hotel Cala Jóncols aan de Costa Brava én duiken met Euro-Divers!

Welmoed Verduijn was de gelukkige en doet verslag van haar gewonnen prijs.

Hotel Cala Jóncols ligt nogal afgelegen aan een mooie baai en we besluiten om een auto te huren. Dit is niet alleen de enige manier om daar zelfstandig te komen, een auto is ook handig omdat we de omgeving willen verkennen. Vanuit Barcelona

gaan we met de trein naar Girona om daar onze schattige witte Fiat 500 op te halen. Op dat moment voelt dat als een goede keuze... Een uur later denk ik daar enigszins anders over, als ik nogal hard door elkaar geschud wordt op een onverharde weg; een 4WD had het waarschijnlijk beter gedaan. We zijn Roses gepasseerd en naderen ons doel. De spannende rit is het echter meer dan waard; de locatie van het hotel is adembenemend! De geel gekleurde rotswanden die de baai omringen zijn majestueus en in het kalme water wordt de helderblauwe lucht prachtig gespiegeld. Daar is het! Tussen de olijfbomen door zoeken we onze weg naar de receptie. We worden

warm ontvangen en ik geniet van hoe licht het hotel is. Ik voel me gelijk op mijn plek en als onze kamer dan ook nog uitzicht heeft op de zee... We zien hoe de blauwe lucht langzaam van roze, naar paars en uiteindelijk naar donkerblauw kleurt, als de zon ondergaat. Wauw!

Van reizen krijg je trek en we gaan naar het restaurant van het hotel. Het interieur is voorzien van een betonnen vloer en houten meubels, waardoor het een strakke, maar toch gezellige uitstraling heeft. De menukaart staat vol met lekkere gerechten gemaakt met verantwoorde ingrediënten en het kiezen is moeilijk… we besluiten voor een paella met zeevruchten te gaan, dit blijkt een aanrader!

SCHOLEN VISSEN

Na een goede nacht in een comfortabel bed gaan we ontbijten in het hotel. Zo lekker! Maar dan is het tijd om te duiken. Met de duikuitrusting aan loop ik vanaf

Hotel Cala Joncóls ligt afgelegen in een prachtige baai.

Kijk nou! Een rog!

Het duiken is veel spectaculairder dan ik me had voorgesteld, wat een leven.

het duikcentrum Euro-Divers Cala Jóncols naar de boot, die aangemeerd ligt bij het strand. Het is maar een klein stukje lopen en het lood ligt al op de boot. Zo, lekker makkelijk! Op het dek geniet ik van de zon op mijn gezicht, terwijl we een stukje de Middellandse Zee opvaren. Zodra we de baai uit zijn, leggen we aan bij de duikplek La Caverna. Het is mijn eerste duik ooit in de Middellandse Zee en ik heb geen idee wat ik kan verwachten. Nieuwsgierig spring ik van de boot en we dalen rustig af tot een meter of 30. Het zicht is veel beter dan ik had verwacht, de stroming is minimaal en rotsformaties zijn net zo adembenemend als boven water! Ik zie scholen vissen en ik verbaas me over hoe mooi en kleurrijk de rotsen zijn begroeid. Het is veel spectaculairder dan ik me had voorgesteld! We zwemmen langs de rotsen en gaan geleidelijk omhoog. Op een bepaald punt voel ik hoe ik een laag met warmer zeewater inzwem. Verrast over de sterke scheiding qua temperatuur duik ik verder. Met een grote grijns ga ik door, ik vind duiken hier helemaal fantastisch! Mijn vriendinnetje Jill is geen duiker en zit tijdens mijn duik op de boot te kletsen met Jan, de manager van het duikcentrum. Hij kent de regio waar we duiken goed. Ik weet niet wat Jan heeft verteld, maar als ik op de boot kom na de duik, weet ik niet wat ik hoor! Jan heeft Jill overgehaald om een introduik te maken! Jill die de zee eng vindt en ook bang is voor vissen... Jan denkt goed met ons mee: we besluiten dat ik morgen in de ochtend een bootduik ga maken en in de middag met Jill en een divemaster vanaf het strand een introduik zal doen. Ik kan het amper geloven en ik hoop dat zij ook besmet gaat raken met het duikvirus.

SALVADOR DALÍ

We besluiten naar Cadaqués te gaan, een authentiek vissersdorpje waar het huis van Salvador Dalí vlakbij ligt. De omgeving blijft indrukwekkend met de rotswanden die met grillige vormen oprijzen vanuit de blauwe zee. De zee flonkert door de felle zon en ik snap wel dat Dalí deze streek gebruikte als inspiratie voor zijn werk. En de onverharde weg? Die is eigenlijk al niet meer zo eng. Cadaqués zelf is een schilderachtig kustplaatsje met witgekalkte huizen, kronkelende straatjes en azuurblauwe wateren. We dwalen door de straatjes en verbazen ons over de levendige artistieke sfeer van de stad. Niet alleen Dalí kwam hier graag, deze plaats was een heus toevluchtsoord voor vele kunstenaars. En ik snap heel goed waarom.

MEERDERE ROGGEN

De volgende dag vertrek ik weer met de boot; deze keer gaan we vanuit de baai de andere kant op. De boot wordt aangelegd vlak bij de rots die liefkozend ‘El Gato’ wordt genoemd. Dit is Spaans voor ‘De Kat’ en gezien zijn vorm is de naam toepasselijk. Ook tijdens deze duik word ik verrast door de mooie vissen en de rotsformaties. Tussen de mooie begroeiing zie ik veel leven zitten, goed verstopt. Het is zo anders duiken dan wat ik ken van de duiken op de Malediven en Bonaire. Vooral de manier van hoe het licht in het water schijnt, vind ik magisch. En dan is het tijd voor Jill’s introduik. Ze is nerveus en vindt het erg spannend om te ademen onder water. En wat ze kan aantreffen in het water. De divemaster heeft haar uitgelegd hoe

het duikmateriaal werkt en dat hij haar zal helpen om het trimvest goed te gebruiken. We gaan niet dieper dan zes meter en zien meerdere roggen! Dit blijven indrukwekkende dieren. Ik ben blij dat de divemaster ze aanwijst, anders had ik ze nooit gezien, zo goed verstopt onder het zand! En hoe vond Jill het uiteindelijk? Die heeft de rest van de dag enthousiast over de duik gesproken en tot mijn verbazing zegt ze meerdere keren: “Ik zou dit opnieuw doen!”

RUST

Duiken met Euro-Divers Cala Joncóls is een aanrader. Het is erg gemakkelijk dat het duikcentrum op het terrein van hotel Cala Jóncols is. De boot ligt klaar op het strand en het zijn korte tochtjes naar de duiklocaties. En het maakt niet uit of je een beginnende of ervaren duiker bent. Dan na de duiken de heerlijke avonden in het mooie hotel, wat een rust. En heb ik al gezegd dat de badkamer zo is ontworpen dat je vanuit de douche de zee kunt zien? Het was een topvakantie op een heerlijk rustige locatie. En eerlijk gezegd is die onverharde weg prima te doen met de Fiat 500. Bedankt voor de geweldige prijs!

 Scan voor hotel Cala Joncóls

Scan voor Duikcentrum Euro-Divers 

FOTO: PATRICK KRANENBROEK

Trots op Jill (rechts).

Ik snap goed waarom Salvador Dalí graag in Cadaqués kwam.