BIOLOGIELES ONDER DE WATERSPIEGEL

Als je veel in Zeeland duikt is de kans groot dat je ze tegenkomt op de duikstekken: Bas en Mirjam van der Sanden. Beide zijn biologiedocent en ze wonen in Breda. Elke week rijden ze richting Zeeland en via de sociale media delen ze hun kennis en ervaringen over de onderwaterwereld met duikend Nederland en België. Dit is hun verhaal.

Bas en Mirjam gepassioneerde duikers, delen via hun Facebookpagina ‘Onderwaterbiologie’ hun enorme kennis over de mariene biologie. Als zij duiken maken ze foto’s en op hun pagina plaatsen ze daar regelmatig een verhaal achter de foto bij. Hoe kun je het verschil zien tussen een mannetjeszeepaardje en een vrouwtje? Welke eitjes horen bij welke naaktslakken? En hoe zie je het verschil tussen een jonge pijlinktvis en een dwergpijlinktvis? Allemaal vragen waarop veel mensen geen antwoord weten. Aan de hand van de foto’s leggen Bas en Mirjam het verschil dan uit. Naast het online delen van informatie organiseren Bas en Mirjam veel andere activiteiten om zoveel mogelijk mensen bekend te maken met en enthousiast maken voor het leven onder de zeewaterspiegel. Zo houden zij lezingen bij duikverenigingen en op scholen, kun je een biologische duikdag bij hen boeken, organiseren zij weekenden met een bepaald thema en ieder jaar werken zij ook mee aan het plaatsen van sepiarekjes in de Oosterschelde. En dit alles doen zij in hun vrije tijd. Tijd voor een gesprek.

Hoelang duiken jullie al?

We duiken ruim 20 jaar. Bas is iets eerder begonnen, maar de nieuwsgierigheid naar het onderwaterleven zorgde ervoor dat Mirjam snel volgde.

Wat wisten jullie destijds over het onderwaterleven in Nederland?

We zijn natuurlijk allebei opgeleid als biologiedocent, dus het onderwaterleven had zeker onze interesse. Toen we het met onze eigen ogen mochten aanschouwen ging er een wereld voor ons open. Het is als een wandeling in de natuur, waarbij je bijna 100% trefkans hebt om bijzondere dieren te mogen ontmoeten.

Hoe hebben jullie je deze enorme kennis over het onderwaterleven eigengemaakt?

Onze basis ligt natuurlijk in onze opleidingen (naast biologie heeft Bas ook ecologie gestudeerd en Mirjam milieukunde). De club Argonauta waar wij lid van zijn, organiseerde ieder jaar een biologieweekend. Peter van Bragt heeft ons al snel betrokken hierin en voor we het wisten waren wij de ‘publiekstrekker’ van deze weekenden. Ieder jaar werd er weer een ander onderwerp gekozen en werd onze kennis al snel uitgebreid. Onze nieuwsgierigheid zorgde ervoor dat we steeds weer nieuwe vragen hadden om uit te zoeken. Zo is langzaam maar zeker een hele brede kennis ontstaan, maar vooral ook het besef dat we nooit alles zullen weten. Steeds vaker werden we ook gevraagd door andere verenigingen en organisaties en ontstond Onderwaterbiologie, onze uit de hand gelopen en erg leuke hobby!

Hoe ziet een biologische duikdag eruit? We starten de dag altijd met een stuk theorie in ons mobiele leslokaal, de Volkswagen camper. Dan volgen er 1 of 2 begeleidde duiken (hangt van de wensen van de deelnemers af) We sluiten de dag natuurlijk af met een evaluatie van de duiken en het geleerde. Voor de deelnemers gaat er vaak een wereld voor ze open. En ook wij leren hier natuurlijk veel van, met steeds wisselende onderwerpen waarin we ons mogen verdiepen.

Welke themaweekenden organiseren jullie zoal en wat kan een deelnemer dan leren?

We organiseren regelmatig biologische duikweekenden, populaire onderwerpen zijn: inktvissen, kwallen, zeenaaktslakken, vissen en krabben, kreeften en garnalen. We leren de cursisten vooral anders te gaan duiken en waarnemen. Verder geven we handreikingen om zelf aan de slag te gaan met het onderwerp en leren we ze waar en op welke manier ze de juiste informatie kunnen vinden. We helpen de deelnemers zo vooral op weg naar hun eigen ontdekkingsreis onder water.

Welke activiteit vinden jullie zelf het leukste om te doen?

Het leukste zijn toch wel de biologische duikdagen. Dit is eigenlijk ontstaan in de coronaperiode. Grote groepsactiviteiten als lezingen of duikweekenden waren toen niet mogelijk. Zo’n kleine individuele activiteit was wel een goede optie. De duikdagen bleken een enorm succes en daarom zijn we er ook mee doorgegaan. Voor ons en de deelnemers erg leuk om zo een-op-een aan de slag te gaan met de diverse onderwerpen.

Hoe kunnen onze lezers het verschil zien tussen een mannetjeszeepaardje en een vrouwtje?

Het mannelijke zeepaard heeft de mooie taak (net zoals bij veel andere vissensoorten) om goed voor de eieren te zorgen totdat deze uitkomen. Zeepaardjes hebben hier een mooi systeem voor; de mannetjes hebben namelijk een broedbuidel. Deze broedbuidel bevindt zich onder het buikvinnetje. Bij de vrouwtjes ontbreekt deze. Zij heeft een buik met een meer afgeplatte onderzijde zodat ze de eitjes in de broedbuidel van de man kan leggen.

Waar blijven de zeepaardjes trouwens in de winter?

Zeepaardjes trekken in de winter naar dieper water. Daar blijft de temperatuur stabieler. In de ondiepere gedeeltes van de Oosterschelde fluctueert de temperatuur behoorlijk en kan in de winter zelfs dalen naar 0 graden. Dit is te koud voor zeepaardjes.

Hoe zit het met jullie kennis over het onderwaterleven in gebieden als de Rode Zee en de Caraïbische Zee?

De basiskennis van mariene biologie is natuurlijk aanwezig en ook toepasbaar in deze gebieden. We hebben ook het geluk met een dochter die werkt met tropische zeedieren. Ze gaat erg graag mee met ons op duikvakantie, dus een betere gids kunnen we ons niet wensen. Ze weet de meest bijzondere krabjes, vissen en koralen aan te wijzen.

Wat zijn jullie duikgerelateerde dromen?

Mirjam droomt van een duik of liever snorkeltrip met de zachtaardige manatees: “Het lijkt me geweldig om deze dieren van dichtbij te mogen zien!” Voor Bas zijn er nog wel de nodige plaatsen in de wereld, maar eigenlijk krijgt hij geen genoeg van het Nederlandse water waar hij het liefst zo vaak mogelijk blijft duiken.

Ooit gedacht aan een boek uitgeven over jullie kennis en foto’s?

Er gaan wel eens gedachten en we hebben natuurlijk al samen met Peter van Bragt de zeenaaktslakkenkaart uitgebracht. Wie weet komt er ooit een verhalenbundel met foto’s op de markt, daar hebben we er inmiddels genoeg van, maar daarvoor ontbreekt ons momenteel de tijd. We hebben nu eenmaal altijd erg veel leuke dingen in onze agenda staan.

Hoe kunnen de lezers van DUIKEN jullie online volgen en/of zich aanmelden voor de activiteiten die jullie organiseren?

Dat kan via de website, Instagram, Facebook en uiteraard www.onderwaterbiologie.jouwweb.nl