Arteriële gasembolie in the middle of nowhere

Evert-Jan Dijkstra maakte een ingrijpend duikongeval mee tijdens een reis op en rond Socorro. Het voorval maakte grote indruk op hem. Lees hier zijn verhaal.

Door de pandemie werd de lezersreis van DUIKEN magazine naar Socorro (Mexico) uitgesteld, maar eind mei 2022 is het eindelijk zover. Ik heb mij twee jaar eerder al aangemeld en na een pittig jaar privé kijk ik er erg naar uit. Met m ijn buddy Marco vlieg ik van Amsterdam naar Mexico-Stad om daar met een binnenlandse vlucht naar Cabo San Lucas te gaan waar de liveaboard vertrekt. Eenmaal op de boot aangekomen, begint het duikfeest. Nou ja, niet helemaal voor iedereen. Het is eerst nog 24 uur varen om het R evillagigedo-archipel te bereiken, waar het eiland Socorro onderdeel van uitmaakt. D at is best lang varen als je last van zeeziekte hebt , zoals diverse gasten ervare n! Een lange, uitputtende reis, maar de haaien, manta’s en de dolfijnen lo n ken. Dan begint het. Vijf actieve duikdagen met vier duiken op een dag. Behoorlijk enerverend, ook omdat nachtduiken niet is toegestaan in dit prachtige natuurgebied en de vier duiken relatief dicht achter elkaar worden gepland. Op de vierde dag besluit ik een duik over te slaan en een middagdutje te doen. Verder ga ik op alle duiken mee. Op de liveaboard zijn

18 duikers aanwezig en bij iedere duik wordt deze groep over drie divemasters verdeeld. Ik stap met de ‘Hammerheads’, zoals onze groep benoemd is, in een zodiac en met een koprol achterover beland ik midden in de oceaan bij onder andere het kleine rotseiland Roca Partida. Er is veel verticale stroming en als je niet oplet, vlieg je alle kanten op qua hoogte. Ik duik in Nederland het hele jaar door en hang meestal tussen de drie en vijf meter omdat ik erg fanatiek ben met foto’s maken. Bij Socorro is het totaal anders en is het vooral blijven hangen op een bepaalde diepte, bijvoorbeeld twintig meter, en dan genieten van alles om je heen.

Tintelingen

Op de laatste dag gaat het mis. Ik ben fit opgestaan en de eerste twee duiken gaan goed. Ook de derde duik is schitterend en duurt 57 minuten. Er zijn veel manta’s en op een relatief stil moment zie ik een grote school gele vissen. Daar wil ik heel graag een foto van maken. Ik gebaar naar mijn buddy dat ik daar heen wil en ik laat me afzakken tot 32 meter. Daarna weer terug naar 20 meter, waar ik nog een tijd tussen de manta’s blijf hangen. Met nog 70 bar n itrox in de fles begint het toch tijd te worden om richting de 6 meter te gaan voor de veiligheidsstop. De stop verlengen we tot het maximale, omdat het manta schouwspel van bovenaf ook schitterend is. Na 7 minuten geeft Marco het signaal dat we naar de oppervlakte gaan, terug naar de zodiac. Op het moment dat ik de boot vastpak, voel ik tintelingen in mijn benen. De tintelingen trekken langzaam omhoog en ik voel me raar. Ik zeg tegen Marco dat ik mij niet goed voel en Marco seint direct het personeel van de boot in. Ik maak mij vooral druk om mijn camera en geef deze aan Marco. Vanuit mijn ooghoeken zie ik dat Marco mijn camera in de boot gooit en vervolgens wordt alles zwart.

Bewogen Moment

Marco vertelt mij later dat hij in het water mijn trimvest heeft uitgedaan en dat ze mij aan boord hebben gehesen. De zodiac is weggescheurd naar de grote boot en ze hebben mij daar aan boord gebracht. Ik word aan de 100% zuurstof gelegd en na ongeveer een uur kom ik weer bij bewustzijn. Het lukt mij eerst niet om te reageren of te praten en ik ben een stuk tijd kwijt. Op de liveaboard is ook een Amerikaanse duiker die werkt als verpleegkundige. Mijn bloeddruk en saturatie worden goed door haar in de gaten gehouden en omdat mijn symptomen haar doen denken aan een herseninfarct, laat ze mij op aspirine kauwen. Op een gegeven moment komt mijn zicht langzaam terug en ook het gevoel komt terug aan de rechterkant van mijn lichaam. Ik kan weer wat praten

Arteri Le Gasembolie

Arteriële gasembolie (AGE) is één van de ernstigste medische noodsituaties die een duiker kan meemaken. Het kan optreden na een snelle opstijging zonder voldoende uitademing en is een van de redenen voor de gouden regel van het duiken: houd nooit je adem in. Als een duiker opstijgt, zet de lucht in de longen uit. Als de duiker niet voldoende uitademt, kan door de uitzettende lucht longweefsel scheuren (longbarotrauma) en gasbellen in de slagaders (arteriële gasembolie) terechtkomen. Deze bellen kunnen de bloedstroom beperken en schade aan de hersenen en andere lichaamsweefsels veroorzaken.

AGE-HERKENNING EN –BEHANDELING

De tekenen en symptomen treden meestal binnen 15 minuten na het opduiken op en kunnen zijn: verlies van bewustzijn, verwardheid, convulsies, bloederig schuim uit de mond of neus, zwakte of verlamming in de extremiteiten. Een arteriële gasembolie is buitengewoon ernstig en een duiker met verdenking op AGE heeft onmiddellijk medische behandeling nodig. Als je symptomen van AGE waarneemt, neem dan contact op met de medische hulpdiensten en geef de duiker noodzuurstof.

De beste manier om AGE en ander drukgerelateerd letsel te voorkomen, is elke keer dat je duikt langzaam op te stijgen. Gebruik de duikcomputer of dieptemeter om je opstijgsnelheid bij te houden en voer een langzame, gecontroleerde opstijging uit. (Bron: DAN) en daardoor ook interactie hebben met de anderen terwijl de boot vol gas richting Socorro vaart, richting de militaire basis - zoals in de procedure staat van de reisorganisatie in geval van een noodgeval. Een evacuatie met een helikopter wordt voorbereid. Vijf uur lang is er steeds iemand aan mijn zijde en de situatie is emotioneel voor iedereen. De staf is uitermate professioneel en zorgt ook goed voor mij, net als de medegasten aan boord, waarvoor ik nog steeds zeer dankbaar ben. Bij de militaire basis aangekomen, komt er een Mexicaanse arts aan boord. Deze spreekt alleen maar Spaans, geen woord Engels. Ik heb hier geen goed gevoel bij, ook niet bij zijn medische kennis. Na overleg met de verpleegkundige besluit ik niet met de helikopter mee te gaan, maar varen we terug naar de thuishaven Cabo San Lucas O ok omdat ik mij alweer wat beter voel; ik kan weer lopen en heb gegeten en geslapen. In Cabo San Lucas belt de kapitein met zijn organisatie en er komt een arts aan boord. Zij doet tal van neurologische testen en komt daarna met een nogal dubbel advies. Ze verwijst

Reactie Menno Gaastra

Reactie van Menno Gaastra, duik-medisch arts en medisch directeur DAN

Europe Nederland: Wat alle duikers moeten beseffen, is dat 1 tot 2 meter al voldoende diepte is om een longblaasje te laten knappen. Een longblaasje kan al knappen door bijvoorbeeld hoestend naar boven te komen of bij een opstijging zonder goed door te ademen. Bij een geknapt longblaasje kan er lucht in de bloedsomloop komen. Je kunt duiken binnen alle grenzen qua duiktijden en diepten, als je niet goed doorademt, kun je een AGE ontwikkelen. Bij Evert-Jan is de luchtbel naar de hersenen gepompt en dan ontstaan dezelfde symptomen als bij een herseninfarct. Hoe meer de duiker opstijgt, hoe groter de luchtbel wordt. De verlamming begint in de benen en stijgt langzaam op totdat de duiker het bewustzijn verliest. Een AGE openbaart zich binnen 15 minuten, net als in het verhaal van Evert-Jan. mij naar het lokale ziekenhuis om een aantal onderzoeken te laten doen maar in dezelfde zin zegt ze dat ze het ook goed begrijpt als ik dat in Nederland wil laten doen. Het vliegtuig vertrekt pas over 12 uur, dus er is ook nog even tijd om te zien hoe het met mij gaat. Uiteindelijk stap ik, wel wat angstig, in het vliegtuig naar Mexico-Stad en daarna naar Amsterdam. Daar vertel ik pas aan mijn vrouw en zoon wat er gebeurd is. Dit is een bewogen moment omdat je dan realiseert dat je ook niet levend thuis had kunnen komen.

In The Middle Of Nowhere

De volgende dag begint de Nederlandse bureaucratie. Mijn huisarts maakt wel direct tijd en zoekt contact met het duikmedisch team in Den Helder. Zij hebben echter een MRI nodig en de wachttijd daarvoor is 3,5 maand. Zij vinden mijn casus interessant omdat ik waarschijnlijk een arteriële gasembolie (zie kader) heb gehad en dit overleven maar weinig mensen. Uiteindelijk wordt de MRI gemaakt en daarop is geen restschade te zien. Ondanks dat ik een duikongeval heb gehad, heb ik niet in de decompressiekamer gelegen. Terug in Nederland i s dit niet meer nodig. Ik herinner mij dat ik op de avond voor het ongeval op het dek zat met Marco, genieten van alleen maar oceaan om ons heen. Prachtig om zo in the middle of nowhere te zijn. Amper 24 uur later dacht ik daar heel anders over; in levensgevaar in the middle of f*cking nowhere! We zijn inmiddels maanden verder en ik ben fysiek nog niet helemaal fit: ik heb nog af en toe tintelingen in mijn benen. Ook heb ik niet meer gedoken. Ik weet niet wat er precies gebeurd is en ik blijf het moeilijk vinden om deze ervaring een plek te geven omdat het zo heftig is. Ik heb binnen de duiknormen gedoken, me aan alle regels en handelingen gehouden, mijn adem niet ingehouden en voldoende uitgeademd. Er is totaal geen paniekmoment of een noodopstijging geweest en dan kan er dus toch wat misgaan. Normaal ben ik erg nuchter, maar bij Socorro heb ik de dood in de ogen gekeken . Dat doet wel iets met een mens...

Evert-Jan heeft geen decompressieziekte gehad maar inderdaad een arteriële gasembolie. Hij heeft adequate eerste hulp gehad met de 100% zuurstof. De organen zijn beperkt beschadigd door de urenlange toediening van de zuurstof. Dat is een prima actie geweest. Van aspirine is niet bewezen dat het helpt. Ik had echter Evert-Jan nooit in het vliegtuig gestopt in verband met de kans dat de luchtbel er nog zit en weer gaat uitzetten. Dat is gewoon te gevaarlijk. Hij was Not Fit to Fly!

Evert-Jan maakt een relaxte duik en houdt zich aan de regels - en toch gaat het mis.