3 minute read
NATUUR BESCHERMING RIVIERDOLFIJNEN
from DUIKEN JUNI 2023
Dammen Vermoorden Rivieren
De grootste bedreiging voor gezonde rivieren zijn dammen. Dammen zijn veelal aangelegd voor waterkracht elektriciteit, of als onderdeel van irrigatiesystemen voor de landbouw. Daphne: “Een dam vermoordt de rivier, hakt hem letterlijk in stukjes. Hierdoor worden rivierdolfijnenpopulaties opgesplitst, kunnen trekvissen niet meer naar hun paaiplaatsen en worden sediment en nutriënten opgesloten in de bassins achter de dammen. Het hele systeem raakt van slag.” Wat zou een oplossing hiervoor zijn? “Je kunt dan de natuurlijke variatie van hoog- en laagwater proberen na te bootsen, ‘ecologische flows’ wordt dat genoemd, en dat helpt om ten minste benedenstrooms de meest cruciale processen te imiteren. Maar de fragmentatie los je daarmee niet op.
Meerdere Soorten
Er zijn dus momenteel zes rivierdolfijnensoorten erkend, de zevende is helaas al uitgestorven. “Recent, in 2021, is het bewijs geleverd dat de Aziatische rivierdolfijn uit twee soorten bestaat: de Indus en de Ganges rivierdolfijn; twee jaar geleden dachten we nog dat het er vijf waren. In Zuid-Amerika zijn wetenschappers ervan overtuigd dat de ‘roze’ Amazon rivierdolfijn, eigenlijk uit drie soorten bestaat, met een andere soort in Bolivia en eentje in Brazilië in het Araguaia/Tocantins riviersysteem. De Boliviaanse soort is al erkend als een ondersoort, en we zijn bezig aan te tonen dat deze en de Braziliaanse echt andere soorten zijn,” vertelt Daphne. Hoe wordt dit aangetoond? Daphne: “Door vergelijkend onderzoek: genetisch en analyses van schedel, tanden, bouw. En het is belangrijk om te weten: van de Braziliaanse mogelijke soort zijn er naar schatting maximaal 2.000 individuen, van de Boliviaanse 5.000. Dit zou de status van deze dieren in één klap van ‘bedreigd’ in ‘ernstig bedreigd’ veranderen. En dat helpt: overheden zijn meer geneigd hun ‘eigen’ soorten te beschermen, daarom investeren we in deze onderzoeken.”
Het WWF pakt de bescherming en ondersteuning van de rivierdolfijnen op verschillende manieren aan. “In het veld doen we onderzoek: we proberen beter te begrijpen hoeveel rivierdolfijnen er zijn, hoeveel soorten er zijn, hoe hun aantallen veranderen. Dat is meestal een afname; vervolgens proberen we te begrijpen hoe dat komt. We hebben bijvoorbeeld technieken met drones om rivierdolfijnen te tellen, en we voorzien ook dieren van een satellietontvanger, zodat we kunnen volgen hoe ver ze trekken, welke gevaren ze onderweg tegenkomen, en in welke rivierdelen ze het liefst verblijven. Al deze kennis is nodig om goede beschermingsstrategieën te ontwerpen. Daarnaast werken we samen met de lokale bevolking, met name de vissers. Zij helpen ons met het monitoren van de waterkwaliteit, de visstand en de dolfijnen als ‘vrienden van de rivier’. En zij helpen ons om nieuwe technieken te testen. Drie jaar geleden hebben we voor het eerste een ‘pinger’ getest, een apparaatje dat een irritant geluid uitstoot waar dolfijnen bij wegblijven. In de oceanen werd het al meer gebruikt, maar in de rivieren nog niet. In de eerste testen in Indonesië bleek dat er geen enkele rivierdolfijn meer in de netten zwom, ze bleven er 10-20 meter vandaan; voldoende om niet verstikt te raken, maar niet uit hun foerageergebied verdreven te worden. De vissers waren er superblij mee, want hun visvangst nam met 40% toe, en ze vingen ook nog grotere vissen die meer waard zijn op de markt. Win-win! Via crowdfunding heeft nu 75% van alle vissers een pinger aan hun net hangen in het Indonesische riviertraject waar de dolfijnen leven; dat moet volgend jaar 100% worden. Ondertussen hebben we via pilots kunnen aantonen dat het ook werkt voor de rivierdolfijnsoorten in Pakistan en India, en daar lopen al grotere projecten. We zijn nu bezig met projecten in Brazilië en Peru: de Zuid-Amerikaanse dolfijnen blijken wat eigenwijzer te zijn, maar ik ben ervan overtuigd dat we ook daar een oplossing zullen vinden om dolfijnen en vissers in harmonie te laten samenleven. We testen ook andere innovaties, zoals onderwaterrecorders (FPODs) om rivierdolfijnen makkelijker te kunnen tellen en toe- of afname van de populatie te kunnen volgen, en een telefoon-app, waarmee vissers dolfijnen kunnen tellen in combinatie met waterkwaliteit parameters
(temperatuur, doorzicht, enzovoort). We ondersteunen de lokale bevolking met trainingen in monitoring, bijvoorbeeld met drones. Op verschillende plaatsen ondersteunen we de toeristensector: rivierdolfijnen kijken is geweldig! En voor de lokale bevolking een heel boeiende inkomstenbron, die de druk van het vissen wat kan verminderen. Maar dan wel zonder de dolfijnen te verstoren, en dat vergt kennis en handigheid. Andere alternatieven voor het vissen testen we op veel plekken: als de lokale bewoners minder afhankelijk zijn van één inkomstenbron, is dat een zegen voor hen (meer bestaanszekerheid in een veranderende wereld) en voor de rivier, die minder belast wordt. Een belangrijk deel van ons werk is voorlichting, van de bewoners van de rivierdolfijnrivieren, en het brede publiek. Wat je niet kent, dat interesseert je niet, dus dat zul je nooit beschermen.”
STEENTJE BIJDRAGEN
“Uiteraard werken we nauw samen met de overheden, want voor veel van de beschermingsmaatregelen hebben we hen nodig. Bijvoorbeeld voor goede wetten die de dolfijn beschermen, goede visserijwetten, maar ook bijvoorbeeld energiewetgeving: plaats geen dammen op plekken die het riviersysteem en het leefgebied van de dolfijnen aantasten. Hiervoor zijn internationale conventies een goed middel, waarin nationale overheden samenwerken. Zoals de International Whaling Commission en Ramsar, de wereldwijde wetlandconventie. Op dergelijke bijeenkomsten proberen we de overheden aan elkaar te verbinden, zodat ze elkaar kunnen inspireren, en elkaar ook een beetje opjutten om het
