Groener Wonen 01 2022 - inkijkexemplaar

DE BESTE IDEEËN VOOR DUURZAAM WONEN

57 LAADPALEN STEEDS SLIMMER Elektrische auto als thuisaccu

WONING 68 EERSTE OP WATERSTOFNET

Europese primeur voor TU Delft

MAURO Van vluchteling naar duurzame ondernemer DE B E ST E I DE E Ë N V O O R DUUR Z AAM WO N EN EDITIE 12

• FIJN WONEN IN EEN TINY HOUSE • KLIMAATVRIENDELIJKE TUIN • ZONNEPANELEN MOOI TOEGEPAST

ENERGIE TEGEN BODEMPRIJS

ZO HAAL JE WARMTE UIT DE GROND

EDITIE 12 / € 6,95

WWW.GROENERWONEN.COM

VERGROEN JE LEVEN

02201

BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 3 0 0 6

6 DE BESTE IDEEËN VOOR DUURZAAM WONEN

57 LAADPALEN STEEDS SLIMMER Elektrische auto als thuisaccu

GROENE TRENDS Sterk verbeterde vloerisolatie, bloempotten van afgedankte visnetten, een klimaatbestendige oprit, duurzame loungesets en een slimme energiemeter die je stimuleert om energie te besparen.

WONING 68 EERSTE OP WATERSTOFNET

Europese primeur voor TU Delft

MAURO Van vluchteling naar duurzame ondernemer DE BESTE ID EEËN VOO R D UURZ AAM WONEN

12

GROOTS WONEN Dunja heeft een bescheiden budget en toch lukte het haar om een huis te laten bouwen met duurzame materialen en een fantastisch uitzicht.

EDITIE 12

• FIJN WONEN IN EEN TINY HOUSE • KLIMAATVRIENDELIJKE TUIN • ZONNEPANELEN MOOI TOEGEPAST

ENERGIE TEGEN BODEMPRIJS

ZO HAAL JE WARMTE UIT DE GROND

02201

BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 3 0 0 6

Coverfoto Henny van Belkom

EDITIE 12 / € 6,95

WWW.GROENERWONEN.COM

VERGROEN JE LEVEN

GROENERWONEN

DOSSIER ZONNE-ENERGIE Esthetiek, hacks & facts, buurtinitiatieven met om | nieuwe energie.

34

KLIMAATKLUSSERS Gepensioneerde Tilburgers bieden hulp bij het isoleren van je huis.

37

KLIMAATVERANDERING TEGENGAAN Eenvoudige stappen die je zelf kunt zetten.

19

38

20

42

VERSTANDIG VERHUIZEN Zo pak je dat duurzaam aan!

DUURZAAM ONDERNEMER MAURO “Ik ben niet meer dat zielige jongetje.”

4

24

KLIMAATBESTENDIG TUINIEREN Haal die tegels uit je tuin!

HR GLAS, ZONWERING OF ZONWEREND GLAS De nieuwste ontwikkelingen op een rij.

INHOUD EDITIE 12 2022

48

62

83

53

68

84

54

71

91

DEELECONOMIE Lenen, huren of delen is goedkoper, beter voor het milieu en vaak nog socialer ook.

ONZE KLUSBOERDERIJ Heemplanten met subsidie.

ELEKTRISCH RIJDEN Nieuwe, redelijk betaalbare modellen.

57

ENERGIE TEGEN BODEMPRIJZEN Een warmtepomp die warmte uit de bodem kan halen.

WARM HUIS DANKZIJ WATERSTOF Europese primeur voor Delft.

DOE MEE & WIN

72

SLIM LADEN De auto als thuisaccu.

HAAL ALLES UIT JE AFVAL Scheid jij je afval op de juiste manier? Test je kennis met onze Instinkers Quiz!

61

76

ZONNEBOILER Ook te combineren met zonnepanelen.

GROENER REIZEN Duurzaam vervoer (per vrachtboot!), fijne adressen en kamperen in de natuur.

GELDZAKEN Zo financier je de verduurzaming van je huis.

COMPACT WONEN Tiny Houses als oplossing voor het woningtekort? Steeds meer gemeenten bieden hiervoor de ruimte.

GREEN MAKE OVER De vrolijke icoontjes van de Global Goals.

92

VEGAN IN ÉÉN PAN Simpele recepten die plantaardig eten een stuk gemakkelijker maken.

98

VOLGENDE KEER & COLOFON

GROENERWONEN

5

Dunja leeft vrij in Oost-Groningen

GROOTS WONEN MET EEN BEPERKT BUDGET Zes jaar geleden kocht de nu 47-jarige Dunja een hectare grond in OostGroningen. Ze liet er een bijzonder huis bouwen onder het motto: groots wonen met een relatief klein budget. Dat het nieuwe huis duurzame aspecten zou hebben, was voor haar vanzelfsprekend. Samen met haar hond, vier katten, kippen en zes schapen geniet ze nu van de rust en ruimte.

Tekst: Daphne-Doemges-Engelen Foto’s: Henny van Belkom

I

k woonde vijftien jaar in de stad Groningen, maar het was altijd al mijn droom om lekker buiten te wonen. Toen dit op mijn pad kwam, was ik meteen verkocht.

De compleet vervallen boerderij was helaas niet meer te redden, alles was verrot. Maar de plek was wel fantastisch: een hectare grond in een klein gehucht, aan een doodlopend zandpad en grenzend aan het vaartje. Ik ben hier omringd door weilanden en water, mijn directe buren wonen driehonderd meter verderop aan de andere kant van het water. De volgende buren zitten bijna een kilometer verderop, dus ik woon hier echt helemaal vrij. En toch ligt het huis op maar een kwartier rijden van Groningen, hoewel ik zelden meer in de stad kom.”

VEEL LICHT Dunja groeide zelf op in een boerderij van meer dan vijfhonderd jaar oud. “Ik heb altijd gedacht dat ik ooit in een oud huis zou gaan wonen, dus ik moest even wennen aan het idee van een nieuw gebouwd pand. In de maanden voor de start van de bouw heb

GROENERWONEN

13

12

GROENERWONEN

GEPENSIONEERDE KLIMAATKLUSSERS HELPEN MET ISOLEREN Hulp nodig bij het verduurzamen van je huis? In Tilburg helpen zes gepensioneerde inwoners van de gemeente graag een handje. Met de expertise van een architect én de handige handjes van meerdere timmermannen, is menig jaren 30-woning in de oude stadswijken geïsoleerd. Maak kennis met stichting De Klimaatklussers.

Tekst: Jelle van Wijk Foto’s: Jelle van Wijk, Shutterstock

34

GROENERWONEN

een aantal gevels de broodnodige isolatie gekregen, maar ook daken en ramen zijn in een aantal huizen van een upgrade voorzien. “Sommigen weten niet dat dubbelglas ook niet goed isoleert. HR++-glas doet dat wél. Met achterzetramen kun je op een simpele, goedkope manier je ramen isoleren”, aldus Frans. Al blijven gordijnen ook nodig. “Dat houdt warmte tegen. Doe je gordijnen alsjeblieft niet voor, maar achter de radiator. Ik zie het nog veel te vaak fout gaan. Je stookt anders voor Jan met de korte achternaam.”

STIJGENDE GASPRIJZEN

Frans Bedaux (links) en Toon Buitinck

Z

es gepensioneerde mannen vragen om advies en hulp bij het verduurzamen van je huis? In Tilburg kan het.

Hier zijn De Klimaatklussers actief, opgericht door gepensioneerd architect Frans Bedaux (75).

“Ik had een erebaan bij de huurcommissie, maar dat zat erop”, vertelt hij. “Ik verveelde me gigantisch, lag er zelfs wakker van.

Toen heb ik een vriend van me - Ad van Wereld - gebeld of het een idee was om mensen te helpen en adviseren bij het verduurzamen van hun huis. Hij aarzelde even, maar na twee weken was hij om en begonnen we hier in Tilburg stichting De Klimaatklussers.” De groep bestaat nu uit een architect en andere gepensioneerden met een verleden in de bouw. Doorgewinterde ervaringsdeskundigen dus.

in de jaren 20 en 30 van de vorige eeuw.

Ook nog eens op karakteristieke wijze, zegt Frans. “Hier heb je de kenmerkende Tilburgse poorten, die tussen rijtjeshuizen staan. De gevels zijn slecht geïsoleerd.

Vaak is het zelfs maar één muur, dat is lang niet genoeg en er trekt veel kou doorheen.” De Klimaatklussers hebben hier dus het meeste werk aan. Ook dak-

TILBURGSE POORTEN

isolatie brengen de klussers vaak aan.

“Alle warmte ontsnapt via het dak. Isoleer je het dak, dan gebeurt dat niet meer.”

Als mensen een beroep doen op de expertise van Frans en zijn compagnons, gaat Frans langs als ze enkel advies willen.

“Als de bewoner hulp wil bij het isoleren van het huis, dan komen de mannen met een achtergrond in de bouw in actie.” De huiseigenaar is verantwoordelijk voor het isolatiemateriaal. De klussers helpen bij het aanbrengen daarvan. Zo hebben in Tilburg

Inwoners van de gemeente Tilburg mogen een beroep doen op de vrijwilligers van de stichting voor advies en hulp bij het verduurzamen van hun woning. Daarbij gaat het vooralsnog alleen om koopwoningen.

Bovendien richten de vrijwilligers zich vooral op huiseigenaren voor wie het financieel lastig is om een aannemer in te huren. De verduurzamingsslag is hard nodig in Tilburg en dus is de expertise van de stichting zeer gewenst. Veel huizen zijn gebouwd

Ook aangeschoven is Toon Buitinck (71), voormalig boekhandelaar. “Maar”, voegt hij snel toe, “met een verleden in de installatie van cv-ketels. Dat heb ik in de jaren 60 een paar jaar gedaan.” Hij was zelf één van de eersten die de stichting om hulp vroeg bij het verduurzamen van zijn woning. “Ik heb een huis uit 1912, dus de isolatie was zeer slecht. Hier hebben ze bijna alles gedaan, waaronder de gevel. Ik vond het een prachtig initiatief en besloot me aan te sluiten bij het groepje deskundigen.” Door zijn huis te isoleren, bespaarde Toon meer dan dertig procent op zijn energie.

De heren hebben het druk sinds de gasprijzen in september explosief stegen.

Door corona is dat echter wat gaan liggen.

“Maar het loopt nog aardig door. We hebben nu zo’n twee à drie projecten per maand. Frans gaat dan langs om advies te geven en indien nodig komen na de

‘We merken dat bewoners het heel fijn vinden om wat extra handjes te hebben in hun missie naar een duurzame woning.’ aanschaf van de materialen de anderen in actie”, zegt Toon.

De meest schrijnende situatie die ze ooit hebben meegemaakt? “Het is veel van hetzelfde”, verzucht Frans. “Veel huizen hebben een G-label. Daar is echt veel nodig om te isoleren. Van gevel tot het dak, daar moet alles aangepakt worden. Je ziet het veel in de oude wijken hier in Tilburg.

Het is dankbaar werk om die mensen te helpen. Energiearmoede is steeds meer een ding, zeker gezien de hoge gasprijzen

GROENERWONEN

35

KLIMAATBESTENDIG TUINIEREN, HOE DOE JE DAT? Een plan van de wethouder stadsontwikkeling in de gemeente Breda: een gemeenteambtenaar aan de deur om toch eens het gesprek aan te gaan over de betegelde tuin. Het stadsbestuur wil van Breda een ‘stad in een park’ maken en met die maatregel meer groen creëren. Maar hoe maak je je tuin nou klimaatbestendig? Wat is daarvoor nodig?

Tekst: Jelle van Wijk Foto’s: Tayfun Yalcin e.a.

38

GROENERWONEN

A

llereerst de vergroeningsplannen van de gemeente Breda: een vergroeningsslag is echt nodig, betoogt het stadsbestuur. In het ‘Groenkompas’, het beleidsstuk voor het vergroenen van de gemeente, staat dat de gemeente de stad weerbaar wil maken tegen klimaatverandering. Ontharding en vergroening van de openbare ruimten wordt genoemd, maar ook privétuinen ontkomen niet aan de plannen van de gemeente.

‘Tegels eruit, gazon, bomen en planten erin’, staat in het door de gemeenteraad vastgestelde beleidsstuk. Bewoners verplichten om hun tegeltuinen te vergroenen, mag dat zomaar? Juridisch is het in elk geval toegestaan. Maar tot een verplichting wil het stadsbestuur van Breda niet overgaan.

Liever verleidt het stadsbestuur burgers om hun tuin te vergroenen, antwoordt het college van burgemeester en wethouders op vragen van VVD-raadslid Eddie Förster.

Een betegelde tuin is wel een serieus probleem in met name de grote steden. De grote hoeveelheid bestrating verhit de stad

en vergroot de kans op hittestress. Daarnaast kan bij een betegelde tuin regenwater minder gemakkelijk in de bodem zakken, waardoor de tuin snel onderloopt. Overtollig regenwater uit je tuin via een afvoerputje weg laten stromen in het riool is ook niet wenselijk. De riolering is bij flinke regenval vaak al overbelast. Meer groen in de stad en in de wijk is ook gezonder. Groen reguleert namelijk de luchtvochtigheid en temperatuur door verdamping en zorgt voor voldoende schaduw. Ook neemt groen CO2 op, zoals gebeurt bij bomen.

TEGELS WEG VOOR GROEN Inwoners van de gemeente Breda, maar ook inwoners van andere gemeenten, kunnen in

‘Een tuin kun je zo inrichten dat de natuur het onderhoud doet.’

de toekomst mogelijk een abtenaar aan de deur krijgen met het verzoek om je tegels weg te wippen voor groen. Wie dat vóór wil zijn, moet een antwoord zoeken op de vraag: hoe richt je je tuin zo in dat deze bestand is tegen klimaatverandering waar ook Nederland mee te maken heeft? Tayfun Yalcin weet hier alles van. Hij werkte jarenlang in de financiële dienstverlening, maar gooide in 2014 het roer om en startte vanuit Amsterdam zijn bedrijf Towards Nature Permaculture Landscaping. Eén van zijn specialisaties: het ontwerpen van klimaatbestendige tuinen.

Maar wat is een klimaatbestendige tuin?

“Klimaatbestendig betekent dat de tuin moet samenwerken met het klimaat, met de natuur dus”, antwoordt Tayfun. “Dat kan op verschillende manieren. De uiteindelijke bedoeling is dat een klimaatbestendige tuin zich moet zien te redden in alle weersomstandigheden. Of er nu veel regen is, veel wind of veel droogte. De natuur moet daarop kunnen anticiperen.”

Daardoor is een klimaatbestendige tuin bij uitstek ook geschikt als een tuin die weinig

GROENERWONEN

39

42

GROENERWONEN

HR GLAS MET ZONWERING OF ZONWEREND GLAS? Om je woning zo koel mogelijk te houden in de hete zomermaanden, kun je zonwering gebruiken. Je kunt het ophangen voor je ramen, maar je kunt ook gebruik maken van speciaal zonwerend glas. Wat zijn de voor- en nadelen? We zochten het uit.

Tekst: Janneke de Wit Foto’s: Shutterstock

GROENERWONEN

43

VAN BEZIT NAAR GEBRUIK: DE DEELECONOMIE Deelscooters, deelfietsen, deelauto’s... De Nederlandse binnensteden worden ermee overspoeld. Van bezit naar gebruik: het zou zomaar eens de toekomst kunnen worden, beoogt Harmen van Sprang van Sharing Cities Alliance.

Tekst: Jelle van Wijk Foto’s: Shutterstock e.a.

48

GROENERWONEN

‘In de dorpen heb je ook nog het ouderwetse delen. Neem het potje suiker dat je wel eens leent van de buurman. Het valt alleen niet onder een hip platform.’

GROENERWONEN

49

DE BODEM ALS WARMTEBRON Efficiënt, duurzaam en goedkoop

We gaan langzaam maar zeker van het aardgas af, dat is geen verrassing meer.

De cv-ketels en geisers in woningen worden stukje bij beetje vervangen door warmtepompen. Binnen de warmtepompen zijn er verschillende categorieën. Dit heeft onder andere te maken met de bron waar de warmte uitgehaald wordt. In dit artikel behandelen we de bodem als bron. Wist jij al dat je uit de bodem onder je woning warmte kunt halen waarmee je je huis kunt verwarmen? Hoe dit precies zit en op welke manieren dit kan, bespreken we met Frank Agterberg, voorzitter van Branchevereniging Bodemenergie.

Tekst: Janouk Vermaas Foto’s: Shutterstock, Branchevereniging Bodemenergie

62

GROENERWONEN

W

armtepompen kunnen uit verschillende bronnen hun energie halen. Een toegankelijke keuze is de warmtepomp die zijn warmte uit lucht haalt. Hiervoor hoef je enkel een kast aan of bij het huis te plaatsen, de buitenunit. Een alternatieve, en steeds populairdere keuze is de warmtepomp die zijn energie uit de bodem haalt. Het aanleggen en plaatsen hiervan heeft wat meer voeten in aarde, maar deze warmtepomp wint aan populariteit, mede dankzij het hoge rendement op elektriciteit en dus de lage variabele kosten, plus dat je hiermee ‘gratis’ je huis kunt koelen.

IN GOEDE AARDE “De bodem als bron voor een warmtepomp heeft twee grote voordelen”, begint Frank zijn verhaal. “In de eerste plaats is het zo dat de bodem gemiddeld genomen wat warmer is dan buitenlucht. Als je het dus vergelijkt met een warmtepomp die lucht als bron heeft. Het tweede grote voordeel is dat je met de bodem ook kunt koelen.

Gebruik je lucht als bron, dan kun je enkel actief koelen. De warmtepomp moet dan nog aan het werk om de lucht te koelen, wat energie kost. Maar met de bodem als bron kun je passief koelen, door het koude water door je verwarmingssysteem te laten stromen. Het werkt eigenlijk heel simpel.

In de zomer koel je je huis door koelte uit de grond te halen en warmte uit je huis in de bodem te stoppen. De bodem warmt dan iets op en die warmte kun je in de winter weer gebruiken om je huis mee te verwarmen.” Frank legt uit dat de bodem daarmee als een soort oplaadbare warmtebatterij fungeert, wat deze vorm zo duurzaam maakt.

DIEPE LUS Om die warmte uit de bodem te halen moet een systeem worden aangelegd. “De standaard, traditionele oplossing voor bodemenergie voor een enkele woning is een zogenaamde bodemlus.” Voluit ook wel een bodemwarmtewisselaar genoemd.

Er wordt een verticale bron geboord, meestal tussen de 80 en 150 meter diep.

“De reden dat dit verticaal is, is omdat je voldoende lengte moet hebben om de vloeistof in de lus de temperatuur van de bodem aan te laten nemen.” Frank legt uit dat het er uiteindelijk om gaat dat de lus voldoende lang en diep gaat om warmte uit te wisselen. “Hoe dieper je gaat, hoe

GROENERWONEN

63

EERSTE WONING OP WATERSTOFNET Een primeur op het Europese vasteland: in Delft is een bestaande woning aangesloten op een ondergronds waterstofnet. Bewoners kunnen hun huis en tapwater volledig met waterstof verwarmen. Een nieuwe mogelijkheid om aardgas definitief te verdringen als warmtebron?

Tekst: Jelle van Wijk Foto’s: H2@Home

68

GROENERWONEN

DUURZAAMHEIDSTIPS VAN VAKMAN ROB VAN DEN BERG Een vakman in hart en nieren, dat is Rob van den Berg. Als monteur bij Feenstra komt hij vaak bij mensen over de vloer. Niet alleen om technische zaken uit te voeren, maar ook om advies te geven. De laatste jaren ziet hij steeds vaker zonnepanelen op de daken liggen.

Dat is natuurlijk erg gunstig voor de energietransitie. Maar toch blijft een andere sterspeler in ‘Team Zonne-energie’ een beetje in de schaduw: de zonneboiler. Daarom vertelt hij er graag meer over.

DRINGEN OP HET DAK Een zonneboiler en zonnepanelen kun je prima combineren. Moderne zonnecollectoren hebben ook dezelfde afmetingen en kleur als panelen.

Het past dus qua uitstraling prima op je dak. Je zult er alleen wel genoeg dakoppervlak voor nodig hebben en het liefst een gunstige ligging. Is je dakoppervlak wat minder groot? Dan zul je vaak een keuze moeten maken: Leg je zonnepanelen neer of een zonnecollector? Om die keuze te maken, zijn verschillende factoren van belang. Stel je hebt momenteel een cv-combiketel in huis. Dan zal de zonneboiler je gasverbruik verlagen en zonnepanelen ervoor zorgen dat je minder elektriciteit van je leverancier nodig hebt. Puur financieel gezien zijn zonnepanelen de beste keuze. De terugverdientijd van zonnepanelen is ongeveer zeven jaar, terwijl dat van een zonneboiler twaalf jaar is. Als de gasprijzen de komende jaren blijven stijgen, kan je wel sneller al je investering in de zonneboiler terugverdienen. Vind je het vooral belangrijk dat je jouw CO2uitstoot verlaagt? Dan is een zonneboiler een betere keuze. Aardgas is namelijk vervuilender dan elektriciteit. Met een zonneboiler lever je een positievere impact op het klimaat dan met één of meer panelen.

WAT IS EEN ZONNEBOILER? Waar zonnepanelen zorgen voor groene stroom in huis, zorgt een zonneboiler op een duurzame manier voor warm water in je woning.

Een zonnecollector op het dak zet de zonnestralen om in warm water.

In de buizen van de collector bevindt zich een mengvloeistof van water en glycol dat door het zonlicht wordt verwarmd. Door deze verwarmingsmethode kan er warm water opgeslagen worden in een vat, de boiler. Het warme water kun je vervolgens gebruiken in de badkamer of keuken. Een zonneboiler is een duurzame manier van verwarmen, omdat je gasverbruik erdoor omlaag kan en je minder CO2 uitstoot.

IN DE WINTER Zonnepanelen halen het meeste rendement in de zomermaanden. Dat is eigenlijk niet anders voor de zonneboiler. Het verschil in opbrengst tussen de zomer en winter is echter bij zonneboilers minder groot dan bij zonnepanelen. Over een jaar genomen zal een gemiddeld gezin van vier personen per jaar 180 m³ gas besparen. Dat is ongeveer de helft van de energie die nodig is voor warm water.

Meer weten over energie besparen? Kijk op zorgeloos.nu

GROENERWONEN

61

HAAL ALLES UIT JE AFVAL! Afval scheiden is tegenwoordig erg belangrijk! Veel huishoudens beschikken al over een aparte container voor plastic afval of pmd-zak, een papiercontainer, de gft-bak en natuurlijk de oude vertrouwde bak voor al ons restafval. Maar in welke bak moet nu precies wat? En waarom moeten we al ons afval scheiden?

Met een paar handige tips en tricks word jij een pro in het scheiden van afval!

Tekst: Anne Leemans Foto’s: Shutterstock e.a.

72

GROENERWONEN

I

n Nederland scheiden we bijna 60 procent van ons afval. Dat blijkt uit cijfers van Milieu Centraal. Van glas en papier brengen we meer dan 75% naar de glasbak of papierbak. We zijn dus goed op weg zou je denken. Echter komt nog bijna 170 kilo afval bij het restafval terecht.

Dat zijn zo’n 40 vuilniszakken per persoon per jaar. De Nederlandse overheid wil dit in 2025 verlagen naar maximaal 30 kilo restafval per persoon per jaar. Om dit doel te behalen zal afval nog beter gescheiden moeten worden. Aan de bak dus!

nieuw aluminium is bijvoorbeeld 20 keer zoveel energie nodig dan voor het omsmelten van oud aluminium. Een ander groot voordeel is dat er bij recyclen minder broeikasgassen vrijkomen dan bij het verbranden van afval. Afval scheiden en recyclen is niet alleen goed voor het milieu, maar ook voor onze portemonnee. Al het ingezamelde materiaal dat recyclebaar is, levert namelijk geld op. Hierdoor gaan de kosten voor het verwerken van het afval naar beneden en kan de afvalstoffenheffing van de gemeente omlaag. Een win-win situatie dus!

RECYCLEN

AFVAL SCHEIDEN ALS EEN PRO

Uit onderzoek van Milieu Centraal blijkt dat we ieder jaar per persoon bijna 500 kilo afval weggooien. Gelukkig kunnen we dit afval hergebruiken. Afval bevat namelijk waardevolle stoffen die hergebruikt kunnen worden voor nieuwe materialen. Bovendien kost recyclen minder energie dan het winnen van grondstoffen en het maken van nieuwe materialen. Voor het maken van

Om gescheiden afval te kunnen recyclen, mogen er geen materialen tussen zitten die er niet tussen horen. Zo kan papier waar te veel plastic tussen zit niet hergebruikt worden. Dit wordt vervuiling genoemd. Als er sprake is van vervuiling moet het recyclebedrijf eerst de vervuiling uit het ingezamelde afval halen voor het verwerkt kan worden.

Dit kost veel tijd en geld. Hoe kan je dat

INSTINKERS QUIZ Weet jij wat in welke bak hoort? Doe de quiz en kom erachter of afval scheiden voor jou kat in ’t bakkie is!

1 Deo spuitbus A Plastic B Restafval C Klein chemisch afval 2 Theezakje A papierbak B Restafval C GFT 3 Pizzadoos met vetvlekken A Papierbak B Restafval C GFT 4 Theeglas A Plastic B Restafval C Glasbak 5 Chipszak A Plastic B Restafval C Klein chemisch afval

GROENERWONEN

73

VOLGENDE EDITIE

COLOFON

DE BESTE IDEEËN VOOR DUURZAAM WONEN

EN TOCH EEN LAGE ENERGIEREKENING

GROTE SCHOONMAAK MET RESPECT VOOR HET MILIEU

ZUIVER WATER

ZO GA JE ER IN HUIS & TUIN SLIM MEE OM

TIEN BESPAARTIPS ENERGIEVERBRUIK IN DE ZOMER

ELEKTRISCH RIJDEN

DEZE LAADPASSEN KUN JE OOK IN HET BUITENLAND GEBRUIKEN

EN VERDER

• DUURZAME KUNST • SMART HOME DOSSIER • TWEEDEHANDS ZONNEPANELEN

Wijzigingen voorbehouden. Foto: Shutterstock

KOEL WONEN

Uitgever Vipmedia Publishing & Services Postbus 7272, 4800 GG Breda (NL) Tel. 076 – 572 25 32 Komiteitstraat 46-52 2170 Merksem (BE) Tel. 03 – 645 42 94 groenerwonen@vipmedia.nl www.groenerwonen.com Hoofdredactie Jacqueline Leenders Eindredactie Monique van der Voort Redactie Janouk Vermaas, Annemarie Görts, Lisa Middelkoop,Ruth Smeets, Janneke de Wit, Kristel Engelen, Emma Jansen (stagiaire), Jelle van Wijk (stagiair), Anne Leemans (stagiaire) Redactieraad Binnenklimaat Nederland, Elsa van der Zwan Bloemenbureau Holland, Isabel Groot De Nederlandse Verwarmingsindustrie, Peter Koelewijn EPA-adviseur, Karin de Ferrante Feenstra, Mirjam Visser GEP Nederland, Fred Prins Kalkhennep Nederland, Ralf van Tongeren Romazo Professionals, Jeroen de Roos SGZE Stichting Garantiefonds ZonneEnergie, Matthew Beelaerts Stichting Passief Bouwen, Gerben Bos Stichting Roof Update, Sander Scheper Strobouw Nederland, Wouter Klijn Tuinbranche Nederland, Brenda Horstra VER Vereniging Elektrische Rijders, Koos Burgman VIBA Vereniging Integrale Bio-Logische Architectuur, Joop Bensdorp VKG Vereniging Kunststof Gevelelementen­industrie, Kitty Rossen Marketing Chiara van Roeyen Media Consultant Johan Heystek Tel. Nederland 076 - 850 70 18 Tel. België 0031 - 76 - 850 70 18 johan@vipmedia.nl Directie Michel Florisson (verantwoordelijk uitgever) Edwin Fijnaut (commercieel directeur) Vormgeving Daniël Müller, Iris Verheijen Druk PreVision Graphic Solutions BV Abonnement Een abonnement op Groener Wonen kost € 23,50 voor 4 nummers.

Abonneren kan via www.groenerwonen.nl of bel 076 - 850 70 12 (NL) 03 - 645 11 02 (BE) Distributie losse verkoop Betapress BV (NL) AMP NV (BE) Niets van deze uitgave mag worden overgenomen zonder schriftelijke toestemming van de uitgever.

ISSN: 2666-6618

EDITIE 13 VAN GROENER WONEN LIGT VANAF 2 JUNI IN DE WINKEL.

98

GROENERWONEN