Column

Boeken

Door Wim Broekman

Bijzondere fotolocaties

Winter in Amsterdam

Het is niet onze gewoonte boeken van reguliere uitgevers te bespreken, laat staan technische handleidingen, maar voor een aantal recente uitgaven maken we om verschillende redenen graag een uitzondering.

Bijzondere fotolocaties

21x24 cm, paperback, 208 pagina’s, Van Duuren Media, ISBN 978 94 6356 233 1, € 34,99. In het vorige nummer werd bij het interview met Diana Bokje al veel gezegd over haar boek ‘Van maken tot raken, in 50 stappen van idee naar fotoproject’. Bij dezelfde uitgever Van Duuren Media verscheen van Jeroen Jazet ‘Bijzondere fotolocaties in Nederland en omstreken’. Dat ‘bijzonder’ klopt en de ‘omstreken’ omvatten ook enkele verder weg gelegen locaties, kennelijk favoriet bij de auteur, waaronder locaties in Scandinavië en zelfs een op IJsland. De locaties vallen merendeels onder de ‘gebouwde omgeving’. De opzet is per locatie steeds een beschrijving, kaartje van de ligging, bereikbaarheid, fotografische mogelijkheden en technische tips, plus tot slot in symbooltjes schematisch ‘houd rekening met’. Die tips zijn enigszins op de beginner gericht, maar bevatten ook voldoende praktische aanwijzingen die zelfs een gevorderde wel eens kan vergeten. Daarbij een paar overzichtsfoto’s en het creatieve resultaat dat de auteur ervan maakte. Ik zou zeggen: bekijk dat eventueel thuis, en trek ter plaatse je eigen plan, geef je eigen creativiteit en visie de ruimte – het heeft geen zin de foto’s van de auteur te gaan herhalen. Maar je kunt zeker op ideeën komen om je zelf eens aan zo’n locatie te wagen.

Een geheel ander boek is ‘Winter in Amsterdam’ door Marie-Jeanne van Hövell tot Westerflier met een essay van Oek de Jong als inleiding. Het onderwerp lijkt heel eenzijdig: rust en stilte, bijna altijd sneeuw, want waaraan kun je anders zien dat het winter is, behalve aan kale bomen? De foto’s ontstonden dan ook in de loop van 20 jaar, want zo vaak valt er tegenwoordig geen fotogenieke sneeuw meer in de stad, en zeker geen sneeuw die langer dan een paar uur blijft liggen – in de stad wordt de sneeuw al gauw smurrie. Als geheel komt het thema me voor als voorbeeld van iets waarvan elke vrijetijdsfotograaf een langlopend project zou kunnen maken, in elke stad met ‘schilderachtige’ wijken, als hij er voldoende tijd (meerjarenplan) in steekt. Hier gaat het vooral om de Amsterdamse grachtengordel (waar de fotografe zelf woont) in overzichten en enkele details. Merendeels ’s avonds en ‘s ochtends vroeg als de maagdelijke sneeuw nog nauwelijks is verstoord en er geen mensen op straat te vinden zijn. Ja, behalve als er geschaatst wordt op de grachten. De foto’s zijn overwegend vierkant (Hasselblad) en bevatten veelal nogal veel zwart, met een sfeer van nostalgie en tijdloosheid. Twee openingsfoto’s zijn van G.H. Breitner, die in hetzelfde stadsdeel woonde en werkte. Die richtte zich minder op de verstilling, meer op beweging, mensen en de dynamiek van bouwactiviteiten, maar de vergelijking is zeker niet misplaatst.

Winter in Amsterdam

24x28 cm, gebonden, 144 pagina’s, Waanders Uitgevers, Zwolle, ISBN 978 94 6262 365 1, € 29,95.

Eregalerij van NL fotografie

Alleen vermelden wil ik hier het monumentale ‘Eregalerij van de Nederlandse fotografie’, het boek bij de permanente tentoonstelling in een vorig jaar toegevoegd gedeelte van het Ned. Fotomuseum in Rotterdam. Een selectie van 99 + 1 foto’s uit de 180-jarige geschiedenis van de fotografie in ons land, afkomstig uit vele bronnen en geselecteerd door een team van het museum. Iconische beelden, artistieke hoogtepunten, al zal eenieder zich verbazen over de deze status van een enkel beeld, en bij andere direct ‘vanzelfsprekend’ roepen. En de 100e foto mag je zelf toevoegen.

Eregalerij van NL fotografie

23x29 cm, gebonden, 248 pagina’s, uitgave Ned. Fotomuseum/Lecturis, ISBN 978 94 6226 397 0, € 30,.

Het eigen fotoboek Eb en (over)Vloed

Door Wim Broekman

en fotoboek is nu eenmaal iets anders dan een serie losse foto’s”, licht Marc van Ingen toe bij zijn boek ‘Eb en (over) Vloed’. Hij plaatste telkens twee foto’s even groot tegenover elkaar vanwege de samenhang of het contrast, in vorm, beeldtaal, kleur of op welke manier dan ook. Soms zijn de tweeluiken op/in dezelfde locatie of omgeving gemaakt, soms zit er jaren of een enorme afstand tussen.

De coronapandemie gaf Marc van Ingen opeens een gedwongen rustpauze na twee decennia van reizen en fotograferen. Toen het reizen buiten eigen land wegviel, had Marc tijd om terug te kijken op een inmiddels overvloedig fotoarchief.

Hij fotografeerde aanvankelijk zonder concept, bewondert Stephan Vanfleteren en Carl De Keyzer. De Keyzer ging voor zijn boek, het bij Marc altijd voor het grijpen liggende ‘Moments before the flood’, uit van een serie kustlandschappen zonder menselijke aanwezigheid en mondde uit in een soort straatfotografie. Marc maakte aanvankelijk mooie vakantie en reisfoto’s en ontwikkelde geleidelijk meer interesse in straatfotografie. “Ik heb de menselijke aanwezigheid zelden gezocht, maar hij deed zich wel voor. Dat ben ik in de loop der jaren beter gaan zien, doordat ik beter heb leren kijken.

“De selectie bleek toch verrassend snel te gaan. De meeste foto’s waren niet in mijn geheugen weggeëbt, ze stonden klaar in mijn hoofd, wachtend om gekozen te worden. Ik had ze eerder al gebruikt voor een vakantiealbum of mijn website. Maar toen ik met het concept van dit boek in gedachten terugkeek en mijn archief doorspitte, vond ik ook foto’s terug die wel in de vergetelheid waren geraakt.”

Het ‘overvloed’ is afgeleid van een Latijns woord dat in het Nederlands ‘Hoorn des overvloeds’ betekent. “De zee brengt niet alleen vloed, maar ook overvloed. Dat is de reden dat mensen vaak aan de kust, op het strand of in een haven, te vinden zijn. Mijn boek is de oogst van 20 jaar fotograferen langs de kust van vijf continenten en vooral in Europa. Dat Ina en ik dat hebben kunnen doen is ook overvloed.”

Het boek is gedrukt bij Saal Digital in de Professional Line op 30x30 cm. De cover is van 5 mm dik acrylglas, de bladen van 1 mm dik fotokarton, vlak openend, zodat het totaal 35 mm dik is, een echte ‘stoeptegel’. Het omvat inclusief cover 38 foto’s (van de oorspronkelijk 70 geselecteerde, kwestie van ‘kill your darlings’). Misschien als object enigszins een ‘overkill’, maar inhoudelijk mooi en boeiend.

Pärnu, Estland

Oostende, België