12 minute read
Duurzaam ontwerpen
TEKST GABBY VAN MEER, Compris Consulting
Ontwerpen, in welke vorm dan ook, begint met een wens die vertaald wordt naar een set eisen. De ontwerper gaat met de eisen aan de slag om een ‘functionele decompositie’ te maken die hij of zij vertaalt naar een globaal technisch ontwerp met ‘functievervullers’. Dat klinkt tamelijk abstract, laten we het daarom wat concreter maken.
Stel, we willen een emmer (1) aan een touw (2) op een as (3) met een zwengel (4), die op twee bokjes (5, 6) staat, omhoog kunnen halen en weer laten zakken om water uit een put te halen. Om het geheel te laten werken, moeten alle onderdelen goed functioneren. Als er één onderdeel niet functioneert, functioneert ook de constructie als geheel niet. Dus als we willen dat de hele constructie 75 procent betrouwbaar is, weten we bijvoorbeeld dat alle componenten 95 procent betrouwbaar moeten zijn.
Duurzaamheid wordt, zeker bij ontwerp in de openbare ruimte, een steeds belangrijkere eis. Hoe geef je daar invulling aan als ontwerper? Vroeger was dat niet meer dan ‘voldoe aan alle wet- en regelgeving’. Omdat wetgeving vaak achterloopt op maatschappelijke ontwikkelingen, biedt deze onvoldoende bescherming van alles wat op onze aarde leeft.
Gelukkig zijn er wel andere kaders ontwikkeld zoals het Raamwerk voor Strategische Duurzame Ontwikkeling. Net als bij een ontwerp moet je begrijpen hoe een systeem werkt en hoe het kapot kan gaan. Als uitgangspunt namen de opstellers de drie hoofdsystemen waardoor de aarde kan functioneren. Eén open systeem voor energie: er valt energie van de zon op de aarde, er blijft wat hangen en de rest kan weerkaatsen op het aardoppervlak. Eén snelle cyclus waarbij organisch materiaal wordt gemaakt met behulp van fotosynthese. Dit materiaal wordt opgegeten door de dieren, dieren ontlasten, dieren vergaan en zo komt de materie weer terug in vormen waaruit het is ontstaan. Tot slot een hele trage cyclus waarbij stoffen uit de aardkorst in omloop komen, gebruikt worden en via het grondwater, de regen en de rivieren weer terug gegeven worden aan de aarde. Maar... we vernietigen de natuur sneller dan die kan groeien. We halen stoffen sneller uit de aardkorst dan de natuur ze af kan breken (zware metalen en fossiele brandstoffen).
We maken nieuwe stoffen waarvoor de aarde geen afbreukmechanisme kent (plastics en medicijnen). Nu we weten hoe de constructie ‘aarde’ stuk gaat, weten we ook welke eisen we moeten stellen om te zorgen dat de aarde wel kan blijven functioneren. Het zijn er in hoofdzaak vier. 1. We moeten de natuur niet sneller afbreken dan de natuur zich kan herstellen. 2. We moeten geen stoffen uit de aardkorst in omloop brengen en de aarde uitputten zolang we grondstoffen storten die hergebruikt kunnen worden. 3. We moeten geen nieuwe stoffen in omloop brengen die de natuur niet af kan breken of die we zelf niet kunnen recyclen. 4. We moeten geen dingen doen die andere mensen belemmeren om in hun levensbehoefte te voorzien.
Terug naar het voorbeeld van de emmer voor onze waterput. We maken die emmer dan niet meer van ijzer, maar bijvoorbeeld van een gerecyclede kunststof. Het touw is niet van nylon dat uit aardolie is geproduceerd, maar van een biobased materiaal. Ook zijn de grondstoffen niet bewerkt of vervoerd met machines die op fossiele brandstoffen werken. Tot slot hebben alle mensen die de realisatie mogelijk hebben gemaakt een eerlijke vergoeding gekregen voor hun bijdrage.
We zijn in staat om alle ontwerpen beter en duurzamer te maken als we deze vier top-eisen voortaan meenemen in het eisenpakket.
Overtollig overheids–materieel?
Een online overheidsveiling via OVM | Group is een duurzame, transparante én effectieve oplossing voor overtollig overheidsmaterieel. Dat levert niet alleen een mooie opbrengst op, maar ook een gelukkige nieuwe eigenaar voor overtollig materieel. Geef het door!
Ontmoet ons bij Jaarbeurs Utrecht! Bespreek de mogelijkheden op 2 en 3 oktober tijdens de vakbeurs Openbare Ruimte. Maak een afspraak via ovmgroup.eu/geefhetdoor.
TEKST EELCO VISSER, Vereniging Stadswerk Nederland
Niek Daamen is… Aan het Stadswerk ‘Duurzame keuzes zijn steeds vaker ook de logische’
Niek Daamen is duurzaamheidsadviseur bij de gemeente Breda. En wel binnen twee afdelingen. Voor het ingenieursbureau verweeft hij thema’s als circulariteit en duurzaam GWW (Grond-, Weg- en Waterbouw) in de projecten en voor de beleidsafdeling Milieu stimuleert en bewaakt hij duurzaamheid binnen de eigen organisatie.
Niek vindt het een interessante combinatie. ‘Je maakt verbinding tussen projecten in de buitenruimte en de voortrekkersrol die je als gemeente op deze thema’s kunt nemen.’
Afvalkring Hij voelt de meeste verantwoordelijkheid voor de opgave rondom circulaire economie. ‘Dat is, naast klimaatmitigatie en -adaptatie en de energietransitie, de derde grote landelijke transitieopgave. In 2050 willen we alles circulair doen. Met klimaatadaptatie maken we grote sprongen, terwijl ook veel mensen met de energietransitie bezig zijn. Circulariteit blijkt lastiger te vangen. In de openbare ruimte kijken we goed welke materialen er nodig zijn en vrijkomen. We werken steeds meer vanuit een ketenbenadering: op welke procesmatige manier kunnen we beter afstemming vinden in het hergebruik van materialen, bijvoorbeeld voor asfalt en beton? Er komt van alles op gang, maar we kunnen het niet alleen. Dat is meer een regionale of misschien wel landelijke opgave. De afvalkring moet ergens gesloten worden, dat hoeft niet per se in Breda.’ Motiverend ‘We werken hard aan een duurzamer Breda, we weten daar steeds beter de juiste keuzes in te maken en merken dat het een lerend proces is waarbij inspiratie van andere partijen een belangrijke rol speelt. Daarom is het goed rondom de transitieopgaven samen te werken. Samenwerking is niet voor niets Sustainable Development Goal 17.’ Breda is met reden aangehaakt bij de Green Deal Duurzaam GWW en de Community of Practice die Stadswerk begeleidt. ‘Deze bijeenkomsten zijn altijd motiverend. Je ziet hoe collega-gemeenten hun stad verduurzamen en binnen welke organisatorische constellatie ze dat doen. Want dat heeft impact op de stappen die worden gezet. Een mooi voorbeeld is aanbesteden: in diverse gemeenten wordt geëxperimenteerd met nieuwe manieren van aanbesteden. Door deze ervaringen te delen kunnen we hier allemaal van leren.’
Niek Daamen: ‘Circulariteit blijkt lastiger te vangen dan klimaatadaptatie en energietransitie.’
ACO. creating the future of drainage
Vakbeurs Openbare Ruimte standnummer. 3.2.62
foto M. Christenhusz Heijmans Infra
Lijnafwatering is dé corebusiness van ACO wereldwijd. Meer dan een halve eeuw zijn wij koploper op dit specifieke gebied van afwateringstechniek. Ondanks de schijnbare eenvoud van het product is innovatie onze grootste kracht. Uw idee is de basis voor ons werk. Hiermee gaan wij aan de slag. Aan alles wordt gedacht, tot in het kleinste detail. Door een complete begeleiding van uw project, van begin tot eind, bent u zeker van het eindresultaat! Wij leveren u een “maatpak” van alleen de beste kwaliteit. Daar staan wij voor!
www.aco.nl
ZEKERHEID IN KWALITEIT EN VEILIGHEID BIJ UW INFRA-PROJECTEN
Kwaliteit door werken met de BRL
Door het beheer van de KOMO BRL-en
n
n n n
9101: toepassen verkeersmaatregelen bij WiU en evenementen 9141: wegmarkeringsmaterialen 9142: appliceren van wegmarkeringsmaterialen 9161: aanbrengen van afschermingsvoorzieningen (geleiderail) langs wegen
Door het examineren van de mensen die de KOMO BRL-en uitvoeren
De Infra Kwaliteit KOMO BRL-en
n
n
n
n
n
n
n hebben een meerwaarde voor de markt zijn passend in de huidige marktsituatie werken met externe kwaliteitscontrole door een geaccrediteerde CBI leveren gegarandeerde kwaliteit geven zekerheid voor de opdrachtgever zorgen voor een goed product tegen een passende prijs zorgen voor transparante marktwerking
www.infrakwaliteit.nl info@infrakwaliteit.nl
Buitenverlichting in een natuurlijk jasje
STAND 3.3.56 VAKBEURS OPENBARE RUIMTE
Verlichting in buiten- en natuurgebieden moeten aan andere eisen voldoen dan in bewoond gebied. TimberLab gaat de uitdaging aan om houten buitenverlichting te ontwikkelen die aansluit bij uw specifi eke wensen.
Buitenverlichting in houten masten en geplaatst op bijzondere locaties? Het is allemaal mogelijk. De specials van TimberLab gaan op in hun natuurlijke omgeving.
Specials uitgelicht De bollard verlichtingsarmaturen zijn zeer geschikt voor plaatsing langs wandelpaden maar kunnen ook worden verwerkt langs houten brugleuningen. De slanke houten armaturen kunnen worden vervaardigd van diverse houtsoorten zodat deze aansluiten bij hun natuurlijke omgeving. De verlichting wordt naar beneden gericht ontworpen waardoor een minimale lichtvervuiling ontstaat.
De Accoya design serie bestaat uit houten masten opgebouwd uit verschillende lagen hoogwaardig Accoya hout. Het is een van de duurzaamste Nederlandse houtsoorten. De houten lagen worden in de fabriek duurzaam verlijmd en zullen na verloop tijd verder vergrijzen. In principe zijn alle armaturen eenvoudig te installeren en zijn zeer energiezuinig. Missie en visie “Wij werken aan een leefomgeving waar duurzaamheid, veiligheid en beleving centraal staan. In onze ontwerpen proberen we het idee of ontwerp van de klant om te zetten naar een milieubewuste en maatschappelijk verantwoorde oplossing. Innovatie en technologie worden omgezet in design en functionaliteit. Dat komt tot uitdrukking in onze standaardlichtoplossingen, maar komt nog beter tot zijn recht in onze maatwerk lichtarmaturen. Onze producten worden vervaardigd met respect voor de natuur en zijn kenmerkend door de professionele uitstraling, creativiteit en innovatie. Daarnaast werken wij graag samen met vaste partners zoals landschapsarchitecten, adviesbureaus, de groothandel en installateurs”, vertelt Gerben van Dorland.
TIMBERLAB
Harskamperweg 32 6731 AB Otterlo T. 0318 – 843 617 E. info@timberlab.nl I. www.timberlab.nl
Stadswerknetwerk groeit door!
Sinds januari 2017 zetten we extra in op het vergroten van het aantal persoonlijke leden binnen werkgeverslidmaatschappen. We vinden het belangrijk dat ieder lid weet dat al hun werknemers gebruik kunnen maken van de voordelen van het lidmaatschap. Zoals het gratis bezoeken van Stadswerk-activiteiten, het ontvangen van Stadswerk magazine en thematische specials en (grote) kortingen op buitenlandse studiereizen, evenementen en publicaties.
900 nieuwe leden
Die impuls is zeer succesvol gebleken. Het aantal persoonlijke leden was januari 2017 2.653 en is per 1 juli 2019 gegroeid naar 3.553; een stijging van precies 900 individuele leden in 2,5 jaar tijd! Daar zijn we niet alleen trots op, maar ook blij mee. Het betekent dat het Stadswerk-netwerk, waarbinnen informatie en ervaringen worden uitgewisseld over ontwerp, beheer en inrichting van de openbare ruimte, aan kracht, breedte en diepgang heeft gewonnen. En dat leden nog meer informatie en inspiratie kunnen halen en brengen, zodat hun werk (nog meer) aan kwaliteit kan winnen.
Meer informatie, lid worden of een proeflidmaatschap afsluiten?
Op onze website www.stadswerk. nl ziet u welke gemeenten, organisaties en bedrijven al lid zijn. Wilt u meer weten over onze vereniging? Belt of mailt u dan met Louise Kok: 0318-692721 of louise.kok@stadswerk.nl. Eerste data tweede editie Future Green City College tour bekend
In 2019|2020 organiseren we de tweede editie van de Future Green City College tour. Tussen 1 november 2019 en 1 maart 2020 toeren we langs zeven hogescholen, zodat jonge generaties kennis kunnen maken met hun toekomstig werkveld en onze vereniging. En u, andersom, de kans hebt nieuwe talenten te ontdekken en te interesseren voor uw organisatie of bedrijf. In het Future Green City Ideeëntheater op de Vakbeurs Openbare Ruimte doen we in een ‘sneak preview’ het programma uit de doeken.
12 november Hogeschool Zuyd Heerlen, Toekomstbestendige wijken 19 november Van Hall Larenstein Velp, Klimaatadaptatie 28 november HAS Den Bosch, Mobiliteit Maak kennis met Stadswerk via ons proeflidmaatschap
We bieden gemeenten en hun medewerkers graag de mogelijkheid om een half jaar lang kosteloos de voordelen van het Stadswerklidmaatschap te verkennen. Dat kan nu via het proeflidmaatschap.
Kosteloos deelnemen aan bijeenkomsten
Een van de voordelen van het (proef) lidmaatschap is dat alle medewerkers een half jaar lang kosteloos (normaal 295 euro per persoon, per bijeenkomst) kunnen deelnemen aan onze bijeenkomsten gericht op actuele thema’s in de openbare ruimte. Hoe kunnen we die optimaal ontwerpen, inrichten en beheren? Met grote uitdagingen als de energietransitie, klimaatadaptatie en het werken aan een meer circulaire economie in het achterhoofd? En met als stip op de horizon de Future Green City; de openbare ruimte met toekomst die in alle opzichten duurzaam is?
Stadswerkmagazine op het werk of thuis
Gemeenten die een proeflidmaatschap afsluiten krijgen bovendien een aantal abonnementen op Stadswerk magazine (normaal 95 euro per abonnement). Hier is geen maximum aan verbonden. Mochten medewerkers ons blad op hun huisadres willen ontvangen, dan kan dat ook. Ook hier zijn geen extra kosten aan verbonden. Na een half jaar beëindigen we automatisch uw proeflidmaatschap.
Meer informatie?
Ons netwerk bestaat momenteel uit ruim 3.500 professionals die actief zijn in of rondom de openbare ruimte. Daar kunt u van alles h álen, maar u heeft ons netwerk ook van alles te bíeden. Bij Stadswerk leren leden van elkaar hoe het kan! Bent u geïnteresseerd in een proeflidmaatschap? Neemt u dan contact op met Louise Kok: louise.kok@stadswerk.nl. Dan komen we graag kennis met u maken.
AGENDA
02|10 & 03|10 Future Green City Ideeëntheater op Vakbeurs Openbare Ruimte
Stadswerk en branchevereniging VHG zetten stevig het licht op de groene, duurzame en gezonde metropool met toekomst met dit Ideeëntheater. Het programma (zie www.openbareruimte.nl) bestaat uit de thematische blokken energietransitie, circulaire economie, klimaatadaptatie, connectiviteit, mobiliteit en gezondheid. Utrecht
09|10 Regio Overijssel: Slim aan de slag met invasieve planten
Invasieve exoten stellen ons voor steeds grotere vraagstukken in de openbare ruimte. Neem de Japanse Duizendknoop. Welke acties worden ondernomen als het gaat om bestrijding en beheersing? Met welk resultaat? En wat kunnen we ervan leren? Deventer
16|10 Regio Noord: kansen van de krimp
Wat betekent krimp in een regio voor het ontwerp en de inrichting van de openbare ruimte? Voor welke uitdagingen staan gemeenten in krimpgebieden? Biedt de krimp ook kansen? Hoe benut je deze samen met bewoners? Tijdens deze bijeenkomst leert u van elkaar hoe het kan! Locatie nnb
De Binckhorst is een moderne, creatieve en innovatieve stadswijk in aanbouw in Den Haag. De ontwikkeling gebeurt in nauw overleg met alle betrokken partijen. Hoe geef je als gemeente invulling aan dit proces? Wat zijn de consequenties in de openbare ruimte, bijvoorbeeld voor klimaatadaptatie en energietransitie? En hoe kan het omgevingsplan worden ingezet als instrument voor de leefomgeving? Den Haag
30|10 Regio Zuidwest: klimaatadaptatie en invasieve exoten
Ons klimaat verandert waardoor invasieve exoten hun weg in onze openbare ruimte vinden. Wat zijn effectieve strategieën om het beheersbaar te houden? U krijgt voorbeelden uit de praktijk tijdens deze bijeenkomst. Locatie nnb
Heerlen, Toekomstbestendige wijken
19|11 Future Green City collegetour, Van Hall Larenstein Velp,
Klimaatadaptatie
27|11 Stadswerkdebat Connectiviteit, locatie nnb
Mobiliteit
Bekijk de meest actuele agenda op www.stadswerk.nl/bijeenkomsten of volg ons op Twitter en/of LinkedIn voor het laatste nieuws.
STICHTING OPENBARE VERLICHTING NEDERLAND BUNDELT KRACHTEN.
OVLNL geeft impulsen, denkt mee en deelt. Om de sector openbare verlichting verder te laten ontwikkelen en in de spotlights te houden.
OVERHEDENOVERHEDEN OVERHEDENOVERHEDEN OVERHEDENOVERHEDEN MARKTPARTIJENMARKTPARTIJEN MARKTPARTIJENMARKTPARTIJEN MARKTPARTIJENMARKTPARTIJEN
NETWERKNETWERK ‘SMARTLIGHTING’‘SMARTLIGHTING’ ‘SMARTLIGHTING’ NETWERK ‘SMARTLIGHTING’ NETWERK ‘SMARTLIGHTING’ NETWERK ‘SMARTLIGHTING’ NETWERK
EVENEMENTENEVENEMENTEN EVENEMENTENEVENEMENTEN EVENEMENTENEVENEMENTEN
NETWERKNETWERK ‘MAATSCHAPPIJ’‘MAATSCHAPPIJ’ ‘MAATSCHAPPIJ’ NETWERK ‘MAATSCHAPPIJ’ NETWERK ‘MAATSCHAPPIJ’ NETWERK ‘MAATSCHAPPIJ’ NETWERK
NETWERKNETWERK ‘LICHT EN OMGEVING’ ‘LICHT EN OMGEVING’ ‘LICHT EN OMGEVING’ NETWERK ‘LICHT EN OMGEVING’ NETWERK ‘LICHT EN OMGEVING’ NETWERK ‘LICHT EN OMGEVING’ NETWERK
NETWERKNETWERK ‘KENNIS’‘KENNIS’ ‘KENNIS’ NETWERK ‘KENNIS’ NETWERK ‘KENNIS’ NETWERK ‘KENNIS’ NETWERK
Een organisatie van en voor de openbare verlichting. Die midden in de samenleving staat, gevoel heeft voor ontwikkelingen en veranderingen, daarop anticipeert en ontwikkelingen initieert. Brengt overheid, ondernemers, onderwijs, onderzoek en omgeving samen.
