Portugal

TOERISTISCHE HOTSPOTS

Natuurpark Ria Formosa

Kokkels en flamingo’s bij Faro

De lichtbakens van vliegveld Faro reiken tot diep in het wad, een wonderlijk landschap van slikken en zoutpannen waar flamingo’s met statige pas door het water lopen.

TEKST & FOTO’S ROEL KLEIN & BERT STOK

Het is spitsuur op vliegveld Faro. Transavia en EasyJet schuiven achter elkaar de startbaan op. Het gegier gaat over in geloei en weg zijn ze. Een stel pensionado’s staat met hun camper bij het hek. Dichter bij de vliegtuigen kan bijna niet. Ze bivakkeren hier kosteloos in afwachting van hun familie uit Engeland. “Ze komen morgen. Veel slapen doe je hier niet”, lacht de vrouw, terwijl de man zachtjes het geloei van een vliegtuig imiteert. Op deze plek, waar de herrie en kerosinelucht niet te harden zijn, lopen vogelaars met grote telelenzen de dijk op, het weidse land in. Al snel is de stank weg en ruik je de zee. Het zijn de vogels die rust brengen. Zelfs met een vliegtuig boven hun hoofd blijven de flamingo’s ongestoord foerageren met hun snavels ondersteboven in het water. Alleen als wij te dichtbij komen, lopen ze een stukje van ons vandaan. In de zoutpannen, een rasterwerk van dammetjes, krioelt het van de steltlopertjes. Aan de randen wachten kleine zilverreigers geduldig op prooi. Ondertussen is de productie van zout in volle gang. Op de top van een hoge zoutberg wappert fier de Portugese vlag, als ware het een bedwongen bergreus in de Himalaya. De zoutwerkers voeren het zeewater met tussenpozen van pan naar pan, waardoor het steeds zouter en zouter wordt. In de laatste zoutpan slaan de kristallen neer. Het overgrote deel van het Portugese zeezout en het zeer gewilde flor do sal (fleur de sel) komt uit de Algarve. Om de concurrentie een slag voor te zijn, proberen de zoutproducenten net als wijnboeren van de Europese Commissie een BOB (Beschermde Oorsprongsbenaming) te krijgen. Dat is sommige gelukt. Het zout van Tavira en Castro Marim mag nu het predicaat DOP (Denominação de Origem Protegida) dragen. Voor het zout van Faro geldt dit nog niet.

Natuurpark

Lang waren de zoutpannen verboden gebied, maar sinds kort zijn ze opengesteld voor publiek. Op de dijk, scheiding tussen wad en zoutpannen, lopen mannen en vrouwen gezellig te kletsen. Allemaal met een emmer in de hand. Na een tijdje gaan ze de dijk af, het wad op, op zoek naar kokkels. Met blote voeten staan ze even later gebogen over de modder. Een jonge vrouw, de broekspijpen opgestroopt, heeft in haar emmer een potje zout. “Daar vang ik scheermessen mee”, zegt ze enthousiast. Ze pakt een snufje en doet het in een gaatje in het slik. Even later schiet er een scheermes loodrecht uit de grond omhoog. Door het zout denken ze dat de zee al is opgekomen. We lopen met haar een stukje het wad op, een waaier van voetsporen achterna. De zuigkracht van de modder is sterk, onze voeten blijven geregeld steken. Wenkkrabben rennen vlug terug naar hun holletjes als ze ons horen aankomen. Rusten we even uit, dan komen ze weer tevoorschijn en beginnen de mannetjes de vrouwtjes te lokken door te zwaaien met hun grote schaar. Eenmaal terug op het droge gaat de tocht verder langs de randen van een golfterrein. Hoeveel ballen zullen er al niet in de blubber zijn geslagen? We snuiven de geur op van pas gemaaid gras. Landschapsarchitecten ontwierpen een glooiend terrein met

Alleen op de wereld op Ilha da Armona.

boomsingels van parasoldennen rond een natuurlijk meertje waar het wemelt van de watervogels. In de vogelkijkhut praten Duitse vogelaars op gedempte toon over de purperkoet, de vogel op het embleem van natuurpark Ria Formosa. “Daar zit hij in het riet”, wijzen ze. Met grote kracht stroomt het water uit de lagune naar zee. De slenkpatronen zijn al goed te zien op de drooggevallen delen van de modderplaat. Het doet denken aan onze Waddenzee, een labyrint van zoute moerassen, slikken, schorren en kanalen van de oceaan afgeschermd door twee schiereilanden en vijf zogenaamde barrière-eilanden. Het geheel vormt het Parque Natural da Ria Formosa.

Het wad over

We willen het wad oversteken naar het schiereiland van Ancão, in de volksmond Ilha de Faro genoemd. Je kunt het met een brug bereiken, de meeste andere eilandjes alleen met de pont, de auto mag niet mee. Sommige pontjes varen het hele jaar door, andere houden er in oktober mee op. Maar wanneer precies is niet altijd duidelijk. “Het is de baas die beslist en die kijkt naar het weerbericht”, zei de veerman op het pontje van Fuzeta naar Ilha da Armona, het mooiste eiland van allemaal. Je waant je er alleen op de wereld. Je zou met een peilstok in de hand het wad kunnen oversteken, maar we hebben even geen zin om tot de knieën in de prut te belanden. Via de lange houten brug steken we de geulen over. Aan de overkant lopen we door de lage duinen naar de oceaan. De branding slaat fel op het strand, een enkele badgast neemt een duik in de aanrollende golven. Waar de eerste houten elektriciteitspaal boven de duintjes uitsteekt gaan we het strand af de duinen in. Daar tussen de zandbulten wonen vissers, schaaldierverzamelaars, maar ook gepensioneerden. De een in een luxueus ‘vakantiehuisje’ de ander in een armoedig optrekje,

‘Illegaal’ dorp bij Praia de Faro. Purperkoet op het embleem van natuurpark Ria Formosa.

Een groot deel van de illegale huizen in het natuurpark moet worden afgebroken

maar ook die zijn bijna altijd mooi wit, blauw of roze geschilderd. Aan een waslijn hangt vis te drogen. Bewoners groeten vriendelijk terwijl ze met rubberlaarzen naar de lagune lopen, een emmer in de hand. De meeste huizen zijn gebouwd zonder toestemming. Tot in het begin van de jaren zeventig woonden er op het schiereiland alleen wat vissers en een paar rijkere stadsbewoners die een vergunning hadden bemachtigd voor de bouw van een vakantiehuis. In het gezagsvacuüm na de Anjerrevolutie in 1974 begon de illegale bouw. Gezagsdragers durfden niet in te grijpen uit angst te worden uitgemaakt voor fascist. Heel wat huizen werden later gelegaliseerd. Dan moest de bewoner wel eerst op het elektriciteitsnet zijn aangesloten en keurig zijn belastingen betalen. Toch is ook voor de inmiddels legale bewoners de zaak nog niet in kannen en kruiken, begrijpen we in het café aan het dorpspleintje. De kroegbaas verwacht dat er een aantal huizen tegen de vlakte gaat. De Portugese regering heeft bepaald dat een groot deel van de huizen hier, maar ook elders in het natuurpark moet worden afgebroken. Ze maken natuurlijke duinvorming onmogelijk en bemoeilijken de natuurlijke afkalving en aangroei van de eilanden. De zee rukt op en het strand wordt steeds smaller. Gevaarlijk voor de bewoners, maar het bedreigt ook de eilanden zelf. Omdat de barrière-eilanden van groot belang zijn voor de bescherming van de kust – zeker nu de zeespiegel steeds sneller stijgt – wil men de natuur vrij baan geven. Acties hebben tot nu toe een al te rigoureuze afbraak kunnen tegenhouden.

WANDELWIJZER

Vervoer

Het wandelgebied in natuurpark Ria Formosa bereik je met bus 16 vanuit het busstation (terminal rodoviário) in Faro. De bus rijdt via het vliegveld. Met de auto richting vliegveld Faro. Bij rotonde met beeldengroep rechtsaf Praia de Faro. Steeds rechtdoor. Na 2,5 km brug over naar Praia de Faro. De zoutpannen bereik je door terug te lopen over de brug. Na 900 m rotonde. Hier links aanhouden. Eerste landweg linksaf (Ludo) (na 250 m).

Meer inspiratie?

Roel Klein en Bert Stok schreven vijf wandelgidsen over bijna heel Portugal, uitgegeven door Uitgeverij Op Lemen Voeten. Ze kosten € 14,95 per boekje. Hun gids over de Algarve bevat ook de wandeling bij vliegveld Faro: www.wandeleninportugal.info

G

oed verscholen achter steile heuvels en kleurrijke bossen, als een eilandje geprangt tussen grenzen, liggen 6 charmante dorpjes. Samen vormen ze de Voerstreek. Een groene oase met pareltjes van natuurgebieden, puur en ongerept, met een rijke variatie aan (soms zeldzame) planten en dieren. De kalkgraslanden, met onder meer wilde marjolein en orchideeën, zijn het neusje van de zalm voor elke natuurliefhebber. Dit 5-sterren landschap is het ideale decor voor een verkwikkende wandeling. Je ervaart er meteen dat heerlijke vakantiegevoel! Bovendien is er - met grote historische steden als Maastricht, Aken, Tongeren en Luik op een steenworp afstand - steeds iets te beleven.

Trek je wandelschoenen aan en volg de mooiste paden: kronkelende, onverharde en verkeersluwe wegen die je naar de meest fotogenieke plekjes brengen. Als je goed rondkijkt, stuit je al snel op lokale bewoners (of hun sporen). Via een draaipoortje of ‘sjtiegelke’ betreed je weiland. Aan de rand van een akker, grenzend aan een steile beboste heuvel, klim je omhoog en bereik je het hoog(s)te punt van Vlaanderen. Als de zuidelijke hellingen met wijngaarden het zonlicht weerkaatsen, zou je haast vergeten in België te zijn! Voor verkoeling trek je best naar het bos of een kabbelend riviertje dat de streek doorkruist. Wandel je door het water met opborrelende bronnetjes of neem je het bruggetje? Een schaduwrijk plekje heb je hier - met meer dan 30 km aan holle wegen - snel gevonden. Wie goed zoekt, vindt misschien één van de verborgen schatkamers. Geen blinkend goud maar magische speelplekjes midden in het bos, aan het water of in een boomgaard. Je kan er naar hartelust ravotten: hutten bouwen, klauteren... of picknicken. Temidden van de fruitbomen geniet je in het voorjaar van prachtige bloesems of pluk je (in het najaar) met een plukstok je eigen appel. Het zijn kleine maar bijzondere momenten van geluk en helpen je alvast een onvergetelijke vakantie te bezorgen.

ONDERWEG:

WANDELPARADIJS Met de knooppunten van het wandelnetwerk was het nog nooit zo eenvoudig om zelf een route uit te stippelen. Ze staan vermeld op een handige grensoverschrijdende kaart en zijn goed voor 125 km wandelplezier!

> De wandelkaart met 7 uitgestippelde routes kan je kopen bij Toerisme Voerstreek of online bestellen

www.voerstreek.be

1 Wijdse vergezichten 2 Rijk historisch erfgoed 3 Avontuurlijke speelbossen 4 Nostalgisch vakwerk