De stad TARTU en de provincie TARTUMAA zijn een ontdekking waard!
www.visittartu.com
OSLO
HELSINKI
925 km
SINT PETERSBURG 330 km
220 km
TALLINN STOCKHOLM 510 km
180 km
ESTLAND
MOSKAU
TARTU
717 km
PSKOV 111 km
RIGA
210 km
KOPENHAGEN 900 km
VILNIUS 430 km
BERLIJN
1055 км
Hoe kom u hier? MET HET VLIEGTUIG De luchthaven van Tartu (www.tartu-airport.ee) ligt 11 km buiten de stad en er is elke dag een directe vlucht vanuit Helsinki. De vlucht duurt 50 minuten. Tickets voor vluchten Helsinki-Tartu-Helsinki van Finnair zijn alleen verkrijgbaar via de website van de luchtvaartmaatschappij Finnair en bij de reisbureaus. Nadere informatie vindt u op www.finnair.com. Vanuit de luchthaven van Tartu kunt u met de bus of de taxi of de Airport Shuttle (www.tartaline.ee) naar het centrum van de stad. Behalve met een directe vlucht naar Tartu kunt u ook naar de internationale luchthavens Riga of Tallinn vliegen. Alle bussen van Lux Express rijden via de luchthaven Tallinn; een alternatief is de Airport Shuttle. MET DE AUTO Een autoreis is ideaal om niet alleen kennis te maken met de stad Tartu en de provincie Tartumaa maar ook met andere bezienswaardigheden van Estland en het Balticum (www.puhkaeestis.ee). Reizigers die van Riga via Tartu naar Sint Petersburg willen reizen kunnen gebruik maken van de route Via Hanseatica (www.viahanseatica. info) – een route door drie landen, waardoor het mogelijk is de unieke bezienswaardigheden van cultuur en natuur, geschiedenis en de verschillen tussen deze landen te ontdekken. Voor reizigers met caravans zijn er in de provincie Tartumaa een aantal ruime en veilige parkeerplaatsen en campings aanwezig. Meer informatie over verschillende vervoersmogelijkheden vindt u op www. visittartu.com.
MET DE TREIN Verscheidene malen per dag gaat er een trein naar Tartu, zowel vanuit Tallinn als vanuit Valga. Nadere informatie en de dienstregeling vindt u op www.elron. ee. Ook vanuit Letland kunt u een trein nemen naar Tartu met een overstap in Valga. Nadere informatie en de dienstregeling vindt u op www.pv.lv. MET DE BUS De bussen van Tallinn naar Tartu vertrekken tussen 05.40 en 23.00 en de reis duurt 2,5 uur. Vanaf 7 uur ’s morgens tot 8 uur ’s avonds vertrekt van Tallinn naar Tartu en vice versa elk uur de comfortabele Lux Express. In deze bussen heeft u gratis wifi en een 220 volt aansluiting, kunt u naar muziek luisteren of films kijken en genieten van de gratis koffie. Alle bussen van Lux Express rijden in beide richtingen via de luchthaven van Tallinn. Meer informatie en de dienstregelingen van alle binnenlandse buslijnen vindt u op de website: www.tpilet.ee. De bus van Riga naar Tartu gaat vier keer per dag. Informatie over alle internationale buslijnen vindt u op de websites: www.luxexpress.eu, www.eurolines.ee ja www.ecolines.net.
Met goede gedachten naar een goede stad! Ik zeg vaak tegen mijn vrienden en collega’s: noem mij de belangrijkste reden om als toerist de stad Tartu te gaan ontdekken! Op het eerste gezicht een simpele vraag en ook gemakkelijk te beantwoorden zou je zeggen, maar toch geeft iedereen weer een andere reden om Tartu te bezoeken. De een noemt de gezellige eetcafés met voor elke smaak wat wils, de ander houdt van het „bruisen“ van de rivier Emajõgi, een derde hecht waarde aan de rust en stilte van Toomemägi, een vierde kan niet om de jeugdige dartelheid van de stad en de universiteit heen en een vijfde (en zeker niet de laatste) houdt van de Rüütli straat die het hele jaar door levendig, druk en vol potentie is.
Maar dat is slechts één deel van Tartu, want in Tartu gebeurt ook veel wat vast onderdeel is van de stad en wat niemand met zich mee kan nemen (behalve in de vorm van goede herinneringen) – dit zijn de talrijke (song)festivals en zangfeesten van Tartu, het grote aantal spannende musea en galerieën, concerten en openluchtevenementen, de zomerse terrassen en uitgebreide mogelijkheden voor sport. Afgelopen zomer was er geen enkel weekend zonder groot festival of openluchtevenement, het kwam zelfs voor dat twee festivals moesten samenwerken om de ruimte in de stad eerlijk te delen. Tartu heeft een druk leven en biedt goede gedachten.
Als je mij zou vragen wat voor mij datgene is waarmee je Tartu zou kunnen typeren, dan denk ik meteen aan één woord: de geest. En daar bedoel ik niet alleen „de geest van Tartu“ mee, een aanduiding van Tartu die de laatste tijd te pas en te onpas wordt gebruikt en daardoor versleten raakt. Met de geest bedoel ik de unieke mix van ideeën, geluiden, kleuren, daden en enthousiasme die alleen in Tartu aanwezig is, onafhankelijk van de jaargetijden, en die zich op de meest onverwachte plekken en in de meest onverwachte situaties toont – in de rivier en op bruggen, in parken en op muren van huizen, in kleine cafeetjes en geheime binnenplaatsen.
Beste vrienden, wat is volgens jullie het belangrijkste wat jullie in Tartu aantreffen en waarderen? Wat is de goede gedachte waarmee jullie hier arriveren en vertrekken? Ik denk zeker dat de goede gedachten van Tartu jullie zullen veroveren en op die manier ook jullie naasten zullen bereiken – moge de geest van Tartu over jullie waken en jullie bezielen!
Vaak wordt Tartu aangeduid als vrije stad. Een stad vol ideeën en vol mensen die hier voor kortere of langere tijd hun leven leiden. Elk jaar wonen in Tartu tienduizenden studenten die de ideeën en kleurschakeringen meebrengen van andere plaatsen in Estland of andere uithoeken van de wereld – dat is ook de reden waarom de stad steeds verandert en nooit precies dezelfde is als het jaar daarvoor.
Welkom in Tartu – een stad vol goede gedachten!
Urmas Klaas Burgemeester van Tartu
Over de stad Tartu
Over de provincie Tartumaa
Voor het eerst genoemd in het jaar 1030 in oude Russische kronieken Vroegere benamingen van de stad Tartu zijn: Tarbatu, Dorpat, Dorpt, Dörpt, Derpt, Jurjev e.a. Oppervlakte: 38,97 km2 Aantal bewoners: ca. 97.000 De slogan van de stad: Tartu – een stad vol goede gedachten!
Oppervlakte: 2.994,09 km2 Aantal bewoners: ca. 150.000 Steden: Elva, Kallaste, Tartu De langste rivier: Suur-Emajõgi (100 km lang) De grootste meren: Peipsi (3.555 km2), Võrtsjärv (270 km2) Het grootste eiland: Op het Peipsi meer gelegen eiland Piirissaar (7,5 km2)
Statistiek per 01-01-2017
Handig om te weten!
3
Beleef een stukje van de geschiedenis en de cultuur van Tartu! Als oudste stad van het Balticum biedt Tartu bij iedere stap spannende bezienswaardigheden, vooral in het centrum van de stad, dat een typisch voorbeeld van nationaal erfgoedbehoud vormt. Hier zijn prachtige monumenten van architectuur uit verschillende tijdperken – vanaf de middeleeuwen tot de hedendaagse moderne architectuur. Bovendien heeft Tartu een belangrijke rol gespeeld bij de ontwikkeling van de Estische cultuur en het Estische volksbewustzijn – de eerste nationale elite is afkomstig van de universiteit van Tartu, hier werden de eerste dagbladen uitgegeven en zijn de eerste culturele verenigingen en het eerste theater opgericht. Ook het eerste nationale zangfeest werd hier gevierd. Behalve door de universiteit leeft de geschiedenis en de cultuur van Tartu tot op heden ook voort door de stadswijken met hun oude houten huizen, historische gebouwen en talrijke musea. De Universiteit van Tartu (www.ut.ee), opgericht in 1632, heeft een belangrijke rol gespeeld in de ontwikkeling van het cultuur- en volksbewustzijn. Het tegenwoordige hoofdgebouw van de universiteit, gebouwd in 1809, is een parel van de neoclassicistische bouwstijl van Estland. Ook het Theater Vanemuine (www.vanemuine. ee) speelt een belangrijke rol bij de ontwikkeling en de bevordering van de Estische cultuur. Het theater verenigt het traditionele en het hedendaagse en maakt daar iets nieuws van. Het is het enige theater in Estland waarin alle genres vertegenwoordigd zijn; zowel toneel-
4
stukken als klassieke ballet en moderne dansvoorstellingen, opera, operette en musicals worden opgevoerd. Naast het theater bevindt zich het Concertgebouw van Vanemuine (www.concert.ee/tartu), waar u van concertmuziek kunt genieten.
De Jaani kerk, die bekend staat om haar terracotta figuren, is een uniek voorbeeld van sacrale gebouwen in Noord-Europa. Vanuit de klokkentoren van de in het centrum gelegen kerk kunt u de historische oude stad van Tartu en de stadswijk van Jaani bezichtigen. Belangrijke gebouwen zijn ook de Paulus kerk, ontworpen in jugendstil door de Finse architect Eliel Saarinen, en de Peetri kerk in neogotische stijl.
Onlangs werd Noora, het nieuwe hoofdgebouw van de Nationale Archieven in Tartu, geopend (www.ra.ee/ noora). De voorgevel van het gebouw is bedekt met een motief van groeven dat naar gegroefde herinneringen verwijst, een symbool voor (na)denken en gedenken. Het motief doet denken aan hoe een onderzoek tot stand komt, het dieper graven tijdens het onderzoeken, de keer- en zegepunten van een onderzoek. In de hal zijn een vaste en tijdelijke exposities, en op de eerste verdieping wordt een geluidsinstallatie afgespeeld die het gebouw, de er in aanwezige medewerkers en de ligging in de ruimtetijd als ingangssignaal gebruikt. Er is een winkel geopend waar u publicaties en souvenirs kunt kopen; ook kunt u deelnemen aan archieflessen en rondleidingen naar de opslagruimtes van de archieven. In de kustgebieden van het Peipsi meer kunt u kennis maken met een culturele gemeenschap die een spannende geschiedenis heeft. Vanaf de 17e eeuw hebben zich daar de Russische oudgelovigen gevestigd. Van hun geschiedenis en eigenaardige gewoonten kunt u meer te weten komen als u de musea van Kolkja en Varnja bezoekt. Meer informatie over het doen en laten aan de kust van Peipsi is ook te verkrijgen bij het Informatiecentrum van Peipsimaa (www.peipsimaa.ee) en op de website van het netwerk Sibulatee (de uienweg) (www.sibulatee.ee). Behalve de oudgelovigen heeft zich hier de gemengde cultuur van het Estische boerenvolk en de Duitse edellieden gevestigd – een voorbeeld hiervan is een gebouw van Peipsi land, het kasteel van Alatskivi (www.alatskiviloss.ee) dat al in de 19e eeuw beroemd was om zijn neogotische bouwstijl. Overal in het kasteel is wel iets te beleven – rondleidingen, exposities, workshops, er zijn overnachtingsmogelijkheden, een chic restaurant en het Museum van Eduard Tubin. Vlak bij Alatskivi, in
het dorp Rupsi bevindt zich het Museum van Juhan Liiv (www.muusa.ee) waar u kennis kunt maken met het
leven en de schepping van Juhan en Jakob Liiv. In het informatiecentrum van Peipsimaa is het de moeite waard om het Cichoreimuseum (www.peipsimaa.ee/sigu rimuuseum) in de kelder van het gebouw te bezoeken.
5
Tartu – een stad vol musea Het meest aantrekkelijke museum in Tartu is natuurlijk het Nationaal Museum van Estland (www.erm. ee), dat onlangs in zijn nieuwe locatie op een afstand van twee kilometer van het stadscentrum is geopend. Het museumcomplex bevindt zich op een terrein van 50 hectare; behalve het hoofdgebouw, dat in 2016 geopend werd, bevindt zich op het museumterrein het hart van het oude landgoed van Raadi met een meer, het dendro- en themapark en de startbaan van het oude militaire vliegveld dat voor een deel intact is gebleven. Op in totaal 6.000 m² zijn de vaste exposities van de cultuurgeschiedenis van Estland en de Finoegrische volkeren tentoongesteld. In het gebouw bevindt zich ook een kunstgalerij en elke dag zijn er evenementen op het gebied van muziek, theater en film.
In het Stadsmuseum van Tartu (linnamuuseum. tartu.ee) kunt u de kleurrijke geschiedenis van de stad ontdekken. De expositie bestaat uit een archeologische verzameling over de oudere tijd, foto’s, verzamelingen van documenten en voorwerpen over de ruimtelijke ontwikkeling van de stad – in totaal meer dan 158.000 bronnen. Bij het Stadsmuseum bevinden zich nog een aantal musea: het museum van de cellen van de KGB; het museum van het Nationaal Songfestival; het museum van de Stadsburger Tartu van de 19e eeuw en het museum van een geliefde Estische schrijver, het Oskar Luts Huis. Een belangrijke plaats neemt natuurlijk het Museum van de Universiteit van Tartu in (muuseum. ut.ee) dat de geschiedenis van de wetenschap en de universitaire opleiding vanaf de 17e eeuw toont. Bij de Universiteit horen verder nog de volgende kleine musea: het Kunstmuseum, het Oud Observatorium, het Oud Anatomicum, de Botanische
6
Tuin en het Natuurmuseum van de Universiteit van Tartu. In het Drukkerij- en Papiermuseum (www. trykimuuseum.ee), gevestigd in het creatief centrum Aparaaditehas, kunt u ontdekken hoe papier wordt gemaakt en kunt u oude drukpersen en toebehoren bekijken. In allerlei workshops kunt u notitieboekjes en 3D ansichtkaarten maken of posters afdrukken. In het Biermuseum van A. Le Coq (www.alecoq.ee) kunt u kennis maken met de ontwikkeling van de bierindustrie in Estland, de brouwapparatuur, bierflessen en dopjes, en u kunt de producten van de plaatselijke brouwerij proeven.
prachtige vliegtuigmodellen, maar ook echte helikopters en vliegtuigen. Een belangrijk evenement daar is het luchtvaartfestival in het begin van de zomer. In het oude landgoed van Ăœlenurme, 3 km zuidelijk van Tartu, bevindt zich het Landbouwmuseum van Estland (www.epm.ee) waar u kennis kunt maken met de Estische landbouwcultuur en landbouwmachines. In het museum wordt ook vee gehouden. Er vinden workshops en familie-evenementen plaats. 16 km van Tartu, in Veskioru, bevindt zich het Luchtvaartmuseum van Estland (www.lennundusmuuseum.ee) met bijna vierhonderd
In de stad en de provincie zijn nog veel meer leuke en bijzondere musea: het wetenschapscentrum AHHAA, het Speelgoedmuseum, het IJstijdmuseum, het Meermuseum, het Cichoreimuseum, de musea van de oudgelovigen en vele andere. Meer informatie hierover vindt u in de volgende artikelen of op de website www.visittartu.com.
7
Een stad waarin goede gedachten goede daden worden Tartu staat bekend als het wetenschappelijk centrum van Estland. De Universiteit van Tartu behoort tot de 400 meest populaire universiteiten ter wereld. De universiteit en bijbehorende goed ontwikkelde ondersteunende instellingen (het Wetenschapspark, de incubators, e.a.) zorgen voor een snelle en slimme ontwikkeling van het bedrijfsleven. Eén vijfde van de stadbewoners bestaat trouwens uit studenten! De wetenschapsgeschiedenis van Tartu is eeuwen oud. Een goed overzicht over deze geschiedenis biedt het Museum van de Universiteit van Tartu (muuseum.ut.ee). In de uitgebreide verzamelingen is er voor iedereen wel wat te ontdekken. Het museum bevindt zich in een oude kathedraal, een van de eerste en prachtigste voorbeelden van baksteen gotiek in heel het Balticum. Behalve de unieke vaste expositie en de historische torens van de kathedraal kunnen de jongere bezoekers in het kantoor van de Gekke Professor (hullteadlane.ut.ee) zelf experimenten doen en samen met de Gekke Professor antwoorden
8
zoeken op hun vragen. Wie interesse heeft in het heelal, kan in het ruim 200 jaar Oude Observatorium (tahetorn.ut.ee) met een telescoop de hemellichamen of meteoren bekijken of deelnemen aan een planetariumvoorstelling en naar het heelal reizen. Het onlangs geopende ondernemingscentrum Spark (www.sparkdemo.ee) toont de beste ideeën uit het bedrijfsleven van Tartu en Zuid-Estland. Verder kunnen zowel kinderen als volwassenen er een cursus volgen – Ondernemingsdorpje op de zakenstraat (www.ettevotluskyla.ee) of knutselen in Spark Makerlab (www.makerlab.ee). De vroegere apparatenfabriek in de stadswijk Karlova heeft zich ontwikkeld tot een creatief centrum en de ontwikkeling gaat door. Maar het beroemde en kleurrijke verleden is niet vergeten en zo heet het gebouwencomplex nu nog steeds Apparatuur fabriek (www.aparaaditehas.ee). Dit creatief centrum verenigt de meest creatieve figuren van Tartu – kunstenaars, designers, ondernemers en entertainers.
In het modernste wetenschapscentrum van het Balticum, AHHAA (www.ahhaa.ee) kan iedereen, oud en jong, eigenhandig de wetenschap ontdekken door deel te nemen aan attractieve activiteiten en avonturen, en met behulp van tentoonstellingsmateriaal zelf iets uitzoeken. Je kunt uitzoeken hoe allerlei natuurkundige principes werken, deelnemen aan spannende workshops, een wetenschapstoneelstuk bijwonen, het unieke en complete planetarium met ongeveer 5 miljoen sterren bezoeken en hier zelf in spelen!
Het Observatorium van Tartu (www.to.ee), ook weleens het Observatorium van TĂľravere genoemd, ligt 21 km ten zuiden van Tartu, aan de landweg Tartu-Valga. Daar zijn afdelingen van astrofysica, kosmologie en atmosfeerfysica en kunt u kennis maken met diverse takken van astronomie en met wetenschappelijke publicaties. Ook kunt u daar een ijzeren meteoriet bezichtigen en aanraken, en een model van het zonnestelsel onderzoeken.
9
Familie uitstapjes Een boeiend uitstapje in Tartu samen met de kinderen is het Speelgoedmuseum – een feest van herkenning voor jong en oud. Met elke stap ontdekt u speelgoed waarmee kinderen in Estland in de loop van de laatste 100 jaar gespeeld hebben. Na de museumcollectie bekeken te hebben, kunnen de kinderen in de ruime speelkamer zelf spelen, knutselen, bouwen en nieuwe vriendjes maken. Vlakbij het Speelgoedmuseum bevindt zich het Theater Tehuis, waar de kinderen voorstellingen kunnen bijwonen en op kleine podia zelf poppentheater kunnen maken. Alle informatie over het museum en theater vindt u op de website www.mm.ee. Wie een echt avontuur wil meemaken kan de 4D bioscoop AHHAA (www.ahhaa.ee) met audiovisuele en
dynamische speciale effecten bezoeken in het grootste
10
winkelcentrum van Zuid-Estland, Lõunakeskus. In het winkelcentrum is ook een ijsbaan en een speeljungle voor kinderen. Boven de ijsbaan ligt het Avonturenpark (www.tartuseikluspark.ee). Kinderen en jongeren kunnen zich uitleven in de verschillende speelkamers en speeltuinen: Batuudikeskus UP (www.batuudikeskus.ee), Metsapere (www.metsapere.ee) en Friida’s speeltuin (www.friidamangumaa.ee). In het Verkeerspark van Tartu (www.tartuliikluslinnak.ee) maken kinderen kennis met de verkeersregels en kunnen ze deze nieuwe kennis meteen toepassen en met kleine elektrische auto’s aan het verkeer deelnemen in een verkeerspark van 560 m². Het Natuurhuis van Tartu biedt studiereizen, cursussen en activiteiten in de natuur (www.teec.ee).
Het recreatiezwembad Aura Veekeskus (www.aura keskus.ee) biedt met een waterpark, een zwembad en een fitnesscentrum uitstekende ontspanningsmogelijkheden. Voor kinderen zijn er glijbanen van 38 tot 55 meter lang, watergordijnen, een fontein, een waterval, bubbelbaden en een zwembaan met tegenstroom. Voor de jongste bezoekers is er een apart kinderbad.
Op 21 km van Tartu, aan het meer Saadjärve, bevindt zich het IJstijd Centrum (www.jaaaeg.ee), een bijzonder milieumuseum waarin de reflectie op de ijstijd gecombineerd wordt met leuke vrijetijdsbesteding. In de zomer kunt u vanaf het IJstijd Centrum een natuurstudiereis maken met een gids en met een vlot over het prachtige meer Saadjärve varen.
In het grootste en modernste spa en saunacentrum in Zuid-Estland, V Spa (www.vspa.ee), bevinden zich 11 verschillende sauna’s, een zoutzwembad, bubbelbaden en een Japans zwembad; 11 mensen kunnen tegelijkertijd in aparte kamers van een persoonlijke spa-procedure genieten. Vanzelfsprekend zijn er ook kinderbaden, attracties en een sauna voor kinderen. In de bar van de spa kunt u genieten van lichte maaltijden en een ruime keuze aan dranken.
11
Natuur beleven in en buiten de stad Als u in Tartu bent, kan het maar zo zijn dat u iets merkwaardigs opmerkt, namelijk, dat de tijd hier langzamer gaat dan elders. Haasten hoeft hier niet, want naar alle bezienswaardigheden is het maar een klein stukje lopen. Tartu is heel groen, ook dat maakt het aangenaam. De verschillende parken, de Toomemägi, de oevers van de Emajõgi nodigen uit zich te ontspannen en tot rust te komen. Maar ook wie zich liever buiten de stad wil ontspannen, hoeft maar een klein stukje te rijden of er zijn al verscheidene prachtige meertjes waar je kunt picknicken, zwemmen of kamperen. Verder is er een ruime keuze aan wandel- en natuurstudieroutes. Voor bezoekers die geïnteresseerd zijn in natuur en botanie zijn het Natuurmuseum van de Universiteit van Tartu (natmuseum.ut.ee) en de Bota-
nische Tuin van de Universiteit van Tartu (botaanikaaed.ut.ee)
12
een
aanrader.
De
botani-
sche tuin van de universiteit is opgericht in 1803 en het is daarmee een van de oudste botanische tuinen in de Baltische landen met de grootste diversiteit aan palmsoorten. Bijna het hele jaar door zijn er rondvaarten op het meer Võrtsjärv (www.vortsjarv.ee), de rivier Emajõgi en het Peipsi meer (www.lodi.ee). Op het Võrtsjärv kunt u een rondvaart maken op een ouderwetse zeilboot, op het Peipsi meer vaart de middeleeuwse boot “Jõmmu”, het Vikingschip “Turm” en de hedendaagse schepen van Setoline (www.setoline.ee) “Alfa” en “Hilara”, en van Pegasus (www.dorpat.ee). Rederij Setoline biedt ook de mogelijkheid om het enige bewoonde eiland op het Peipsi meer, het Piirissaare eiland, te bezoeken! Voor wandelaars is het zeer de moeite waard om de enorme natuurparken van de provincie Tartumaa te ontdekken, zoals de natuurgebieden Peipsiveere (voormalig Emajõe-Suursoo) en Alam-Pedja, geapprecieerd in heel Europa. In deze onbewoonde waterrijke gebieden bevindt zich de habitat van adelaars, zwarte ooievaars, poelsnippen en andere zeldzame vogelsoorten. Voor rondleidingen met een gids kunt u kijken op de website www.naturetours.ee.
De meeste wandelwegen van de provincie Tartumaa bevinden zich in de naaste omgeving van de plaats Elva, dat op een afstand van 29 km van Tartu ligt. Tijdens de wandeling kunt u bevers bezig zien en ontdekken waar wilde varkens gegeten hebben. Elva is een kleine plaats met bosrijke parken. Voor een wandeling is de wandelroute Väike Veerada (www.tervisesport.ee) aan te raden, waar u onderweg houtsculpturen kunt bewon-
Saadjärve (www.saadjarvejahtklubi.ee) kunt u zeilen en duiken of de sauna huren die op een vlot is gebouwd en/of het barbecuehutje huren en van de schoonheid van het meer genieten. In de gemeente Rannu, op een afstand van 48 km van Tartu, aan de oever van het meer Võrtsjärv, bevindt zich het Meer Museum (kalala.emu.ee) waar u vissen, planten en in de meren levende dieren kunt bekijken. U ziet er visserijbenodigdheden, versteende delen van (oer)vissen en instrumenten voor wateronderzoek. deren die oude volksverhalen uitbeelden. Het wandelcentrum bevindt zich in het stationsgebouw. De rivier Elva leent zich uitstekend voor roeien en kanoën. Meer informatie over het vakantiegebied van Elva vindt u op de website: www.visitelva.ee.
Informatie over vakantiemogelijkheden en bezienswaardigheden in het rustgebied van Rannu-Jõesuu vindt u in het Bezoekerscentrum van Võrtsjärv (www.vortsjarv.ee). Indien gewenst, kunt u bij dit centrum ook een vakantiepakket aanvragen of u opgeven voor een zeiltocht op het meer.
De omgeving van het meer Saadjärv biedt talrijke mogelijkheden voor vrijetijdsbesteding. Saadjärv is hier in de buurt het enige van de tien diepste en tien grootste meren van Estland. Bij het Jachtclub van
www.loodusegakoos.ee en www.rmk.ee.
Tips voor de vrijetijdsbesteding in de natuur:
13
Zin in avontuur?
14
De provincie Tartumaa biedt veelzijdige mogelijkheden voor vrijetijdsbesteding, niet alleen in de zomer maar ook in de winter. Of u nou van lichte lichamelijke activiteiten houdt of aan topsport doet, er worden activiteiten aangeboden voor iedereen. U bent van harte welkom om uw vaardigheden in tennis, golf, boogschieten of paardrijden op de proef te stellen!
In het Sport- en Olympia Museum (www.spor dimuuseum.ee) in het centrum van de stad Tartu kunt u kennismaken met de sportgeschiedenis van Estland en de wereld, en u kunt er uw eigen krachten en vaardigheden op de proef stellen. De vaste expositie wordt aangevuld door tijdelijke thematische exposities die telkens weer een reden geven om terug te keren.
Voor de sportliefhebbers zijn er in de provincie Tartumaa uitstekende fiets- en rolschaatspaden. Door de provincie heen gaan verscheidene routes van EuroVelo en honderden kilometers van de fietsroute Tour de LatEst (tourdelatest.vidzeme.com) in Zuid-Estland en Noord-Letland. Eén van de langste fietspaden slingert zich om het meer Võrtsjärv en is 140 km lang. Om van de natuur te genieten kunnen fietsers ook in de natuurgebieden van Elva terecht: Vitipalu (een fietspad van 23,5 km), Vellavere (fietspaden 8 km en 13 km), Ilmatsalu (fietspad 8 km) en Vapramäe (fietspad 6,5 km).
De spannendste attractie in het Avonturenpark van Elva (www.facebook.com/elvaseikluspark) is de luchttrip over het meer Verevi, een van de langste luchttrips in heel Balticum: in totaal 800 meter vrije beweging tussen de lucht en het water. Ook in de stad Tartu zijn er mogelijkheden om een extra adrenalinestoot te krijgen. Op een loopafstand van 25 minuten vanaf het centrum van de stad bevindt zich het Avonturenpark van Tartu (www.tartuseiklus park.ee), met makkelijkere en moeilijkere avonturenparcoursen, lange touw-afdalingen, avonturen voor
kinderen en klimwanden voor groot en klein. Uitdagend zijn ook de vluchtkamers: EscapeTartu (www. escapetartu.ee), Roomscape (www.roomscape.ee), KoodiKeller (www.koodikeller.ee), Escaper (www.escaper.ee) e.a. Veel mogelijkheden voor vrijetijdsbesteding biedt het Vakantiepark van Tähtvere (www.arena.ee), 20 minuten lopen vanaf het centrum van de stad, met zijn dendro- en skatepark, kinderspeeltuin, sportterrein, disc-golf-plein, BMX-baan en ‚s winters de schaats-
baan. Sportartikelen kunnen zowel in de zomer als in de winter ter plaatse worden gehuurd. In de winter gaan veel sleeёrs naar de heuvel Kassitoome in de stad; onder de skiërs zijn de skibanen van Vapramäe (www.vvvs.ee) en Lähte in de provincie populair. Voor wie op zoek is naar adrenaline is er nog paintball (www.paintland.eu) en ballonvaart (www.airven tures.ee). Waterliefhebbers kunnen in het extreempark van Rahinge (www.rahinge.ee) terecht waar je ook in de zomer kunt ski boarden en freestyle skiën, waterboarden, waterskiën of snowtuben. Rustig van het water genieten kan door kanoën en roeien (www.kanuuretk.ee, www.joematkad.ee).
15
Handel, handwerk en plaatselijk eten Voor het winkelen vindt u in Tartu aan de ene kant gezellige en bijzondere kleine winkeltjes als aan de andere kant ruime winkelcentra waar plaatselijke handwerkartikelen, biologische producten maar ook de artikelen van wereldberoemde kledingmerken worden aangeboden. In veel winkelcentra kunt u behalve winkelen ook eten, een schoonheidssalon bezoeken of iets leuks gaan doen. In het winkelcentrum Tasku kunt u bijvoorbeeld van een prachtig uitzicht over de stad genieten, naar de film gaan, een schoonheidssalon bezoeken of met uw kinderen naar de speeltuin gaan. De grootste winkelcentra in Tartu zijn: Lõunakeskus (www.lounakeskus.ee), Tartu Kaubamaja (www. tartukaubamaja.ee), Kvartal (www.kvartal.com.ee) en Tasku (www.tasku.ee). Iets kleinere winkelcentra zijn: Kesklinna Keskus (www.kesklinna.ee), Eeden (www.eeden.ee) en Zeppelin (www.zeppelin.ee). In Tartu zijn er verscheidene winkels voor biologische producten; de meest bekende zijn: Looduspere (www.looduspere.ee), Ökokeskus (www.okokeskus. ee), Tervisepesa (www.tervisepesa.ee), Aroomipood (www.aroomipood.ee) en Via Naturale (www. vianaturale.ee). Winkels met biologische producten vindt u ook in alle grote winkelcentra. De productie van de plaatselijke boeren is verkrijgbaar op de openluchtmarkt in het centrum van Tartu aan de rivier en in het marktgebouw (www.tartuturg.ee). Plaatselijke biologische producten worden aangeboden op de boerenmarkt Taluturg (www.taluturg.ee), gevestigd in het grootste winkelcentrum van Zuid-Estland, de Lõunakeskus.
16
Aan te bevelen zijn de bier- en wijnkelders in de oude stad die behalve de plaatselijke producten ook een exclusievere keuze hebben, bij voorbeeld de bierwinkel Gambrinus Õllepood nr. 1 (www.facebook. com/Gambrinus.Tartu). Bovendien zijn er in de stad en provincie Tartu diverse kwekerijen en winkels die jonge bomen en planten verkopen. De beste keuze in de stad vindt u in de kwekerijen: RMK Tartu Puukool, Juhani Puukool, bij de tuin- en plantenafdelingen van diverse winkels voor bouwmateriaal en tuinartikelen; en in de provincie: bij de kwekerijen van Kambja, Ignase, Krista e.a. HANDWERK – MAAK HET ZELF! Tartu staat bekend als voormalige Hanzestad. Aan het eind van de 13e eeuw werd Tartu lid van de Hanze en kreeg daardoor een belangrijke rol in de wereldhandel omdat de stad Tartu precies in het midden van de
handelsroute tussen de West-Europese steden en Russische Hanzesteden Pskov en Novgorod lag. Ook waren er in de Hanzetijd in Tartu een groot aantal ambachtslieden die handwerkproducten maakten. De gewoonte van handwerken is blijven bestaan; in de vele winkeltjes en galerieën kunt u handwerkartikelen kopen of zelf maken. Wat vindt u van het idee om een zelfgemaakt cadeau mee te nemen voor een vriend of vriendin? Bijvoorbeeld een sieraad, een zijden sjaal of een biologische zeep? Wie op zoek gaat naar de productie van de plaatselijke handwerkers en meesters, wordt aangeraden een bezoek te brengen aan het binnenhof van Antonius (www.loovtartu.ee/antonius), dat uit verscheidene ateliers bestaat van diverse meesters en waar het handwerk wordt uitgevoerd volgens de eeuwenoude maar ook volgens de nieuwe werkwijzen. Hedendaags handwerk en designproducten worden aangeboden in het Centrum voor Creatieve Industrieën
uienmarkt van Kallaste, de rommelmarkt van Alatskivi en de vis- en handwerkmarkt van Võrtsjärve. GENIET VAN DE PLAATSELIJKE SMAKEN In Tartu zijn veel kleine en gezellige cafeetjes maar ook uitstekende restaurants die naast de gerechten van verschillende volkeren ook typisch Estische gerechten aanbieden. In Estland worden elk jaar de 50 beste keukens uitgekozen en de restaurants van Tartu staan hier altijd tussen. (www.eestimaitsed.com).
(www.lmk.ee). In de Apparatuur fabriek bevindt zich een gezellig winkeltje (www.facebook.com/aparaaditehasepood/) vol diversiteit en creativiteit die kenmerkend is voor dit creatief centrum en waar de producten van alle meesters en kunstenaars uit het hele gebouw aangeschaft kunnen worden, van sierraden en spelletjes tot notitieboekjes en schilderijen. In de Handwerk Club van Tartu (www.rahvakultuur.ee) kunt u zelf verschillende traditionele souvenirs maken. In het Open Atelier van Uhti (www.uhti.ee), op 10 kilometer van de stad, aan de landweg Tartu-Võru, kunt u meedoen met workshops leerbewerking, keramiek, smeden en koken. De handwerkartikelen van plaatselijke meesters kunt u ook kopen op de jaarmarkten. Het seizoen begint in de lente met de voorjaarsmarkt van Tartu; tijdens het Hanzefestival is er een grote Hanzemarkt, in september wordt de traditionele Maarja markt gehouden en in december zijn er kerstmarkten in het Beurs- en Tentoonstellingscentrum van Tartu en in verscheidene winkelcentra. Populaire markten in de provincie zijn: de
In de stad en de provincie Tartu zijn diverse aan eten gerelateerde evenementen. ’s Winters is er een campagne “Smakelijk Tartu” die de fijnproevers telkens weer verrast (www.maitsevtartu.ee). De restaurants die aan deze campagne meedoen bieden in de hele maand februari speciale en verrassende menu’s en dat tegen betaalbare prijzen. In het zomerse Voedings- en Wijnfestival kunnen de fijnproevers genieten van de lekkere gerechten en tuinproducten van het seizoen van de plaatselijke kleine bedrijven en worden er bijzonder goede binnen- en buitenlandse wijnen geïntroduceerd. Dat alles gaat gepaard met een interessant cultureel programma en hapjes van de plaatselijke cafés en restaurants. Steeds meer populariteit krijgen festivals van huiskeukens in verschillende stadswijken. Dan veranderen de wijkbewoners van de stad, maar ook de gastvrije bewoners van Elva en de Sibulatee (de Uienweg) hun huiskamers of tuinen in gezellige cafeetjes. Aangezien er in de provincie veel water is, eten de mensen er van oudsher veel vis. Een goede keus is het Visrestaurant in Pangodi (www.kalarestoran.ee), Vapramäe Forell (www.vapramae.ee) en natuurlijk het visrestaurant van Kolkja aan Sibulatee (de Uienweg). In de Jachtclub van Saadjärv (www.saadjarvejaht klubi.ee) staat vers gerookte vis op de kaart, die net voor het serveren uit de oven wordt gehaald, en palingsoep, gemaakt van paling uit het meer. Visgerechten proeven kan ook tijdens een boottrip of zeiltocht op het meer.
17
De grootste evenementen van Tartu Het hele jaar door zijn er diverse evenementen die het de moeite waard maken om de reis hiernaartoe te ondernemen. Waar ook uw interesses zijn –geschiedenis, muziek, literatuur, film, wetenschap, eten of sport – iedereen vindt hier wel iets van zijn of haar gading. JANUARI TOT EN MET MAART Internationaal Gymnastiektoernooi “Miss Valentine” www.missvalentine.eu Campagne “Smakelijk Tartu” www.maitsevtartu.ee Marathon van Tartu www.tartumaraton.ee
APRIL TOT EN MET JUNI Studentenfestival van Tartu (voorjaarsfeest) www.studentdays.ee Boerenbeurs www.maamess.ee Landelijk Luchtvaartfestival www.lennundusmuuseum.ee Feestdag van de Stad Tartu kultuuriaken.tartu.ee Wielerwedstrijd van Tartu www.tartumaraton.ee Popkoorfeest www.popkooripidu.ee Straatkunstfestival “Stencibility” www.stencibility.eu
18
JULI TOT EN MET SEPTEMBER Hanzefestival www.hansapaevad.ee Triatlon van Tartu www.tartutriatlon.ee Liefdesfilm festival “tARTuFF” www.tartuff.ee Festival van de Apparatuurfabriek www.aparaaditehas.ee Voedings- en Wijnfestival www.maitsevtartu.ee Stadsfestival “UIT” www.uit.ee Rolschaatsmarathon van Tartu www.tartumaraton.ee Nacht van de wetenschap www.teadlasteoo.ee OKTOBER TOT EN MET DECEMBER Jazzfestival “IdeeJazz” www.ideejazz.ee Stadsmarathon van Tartu www.tartumaraton.ee Studentenfestival van Tartu (najaarsfeest) www.studentdays.ee Filmfestival “PÖFF” www.poff.ee sTARTUp Day www.startupday.ee Kerststad Tartu en winters dansfeest www.joululinntartu.ee
Over de evenementen in Tartu vindt u informatie bij het kantoor van Tartu Kultuuriaken (kultuuriaken.tartu.ee) en op de websites van Piletilevi (www.piletilevi.ee), het theater Vanemuine (www.vanemuine.ee) en het concerthuis (www.concert.ee/tartu).
RONDLEIDINGEN MET GIDS In het Bezoekerscentrum van Tartu kunt u een rondleiding met gids reserveren. In samenwerking met de Gidsenbond van Tartu worden rondleidingen aangeboden in 11 talen. U kunt ook zelf direct contact opnemen met een gids. Meer informatie op www.visittartu.com/en/english-2.
Wist u dat … Nadat veel mensen de vlag van Tartu gezien hebben, vragen zij of dit niet de Poolse vlag is. De gelijkenis tussen de twee vlaggen komt door het feit dat de Poolse koning Stephan Batory in 1584 aan de stad Tartu een vlag met wit en rood heeft geschonken die tot op heden gebruikt wordt. De Poolse vlag lijkt hier inderdaad op, maar is pas in 1919 in gebruik genomen!
De oude stad van Tartu valt onder nationaal erfgoe-
dbehoud. De meeste gebouwen in de oude stad zijn gebouwd in de negentiende-eeuwse classicistische stijl en in de neoclassicistische stijl van later. Een uitzondering vormt de toren van het Stadhuis, die is opgetrokken in de barokstijl. Tegenwoordig bevindt zich in het Stadhuis weer het Stadsbestuur van Tartu, maar in het verleden werd het Stadhuis gebruikt door de Bank van de Stad Tartu en deed het dienst als waag en als stadsgevangenis. In 2016 is de opbouw van het carillon van de toren van het Stadhuis van Tartu vernieuwd en de stem-
ming is nu volledig chromatisch. Bij de Nederlandse Koninklijke Klokkengieterij zijn 16 nieuwe klokken besteld en de 18 oude klokken zijn in Duitsland opnieuw gestemd. Met 34 klokken is het carillon van Tartu het oudste en het grootste van de twee in Estland aanwezige carillons. De muziekkeuze is gebaseerd op de seizoenen en de nationale feestdagen. De klank en de stemming van het klokkenspel is na de renovatie volgens de internationale experts zeer melodieus en is het beste wat met nieuw gegoten klokken behaald kan worden. Het parkje van Pirogov achter het Stadhuis is een populaire verzamelplek onder studenten. Sinds enige jaren is deze plek het enige openbare park in Estland dat bij besluit van het Stadsbestuur van Tartu in de zomerperiode (van 15 maart tot 15 oktober) als picknickplaats aangeduid wordt en waar dranken met maximaal 6 % alcohol gebruikt mogen worden.
Symbolisch voor Tartu is de sculptuur van Mati Karmin, de Zoenende Studenten, en de legende van de twee verliefde studenten. Lachend en zoenend wandelden zij door de oude stad en kwamen zij bij het Stadhuis aan. Het was najaar en het begon te regenen. De jongen opende zijn paraplu en hield het meisje vast. Zij zoenden elkaar en hun liefde bereikte de hemel. Het meisje sprak de wens uit dat het voorgoed zo zou blijven. Plotseling werden zij getroffen door een blauwe boog vanuit de hemel en ze raakten versteend. Sindsdien staat het stel op het stadhuisplein en opent de harten van de voorbijgangers voor de liefde en de lippen voor een kus. Telkens als het regent, valt een klein rood hartje van de paraplu. Deze hartjes herinneren ons aan een mooi liefdesverhaal. Als u op tijd blijft staan, kan het gebeuren dat een klein hartje ook voor uw voeten valt.
Op het stadhuisplein van Tartu staat een opvallend scheefstaand huis, met een helling van 5,8 graden – daarmee staat het huis schever dan de toren van Pisa. Het pand wordt ook weleens de Pisa toren van Tartu genoemd en is in 1793 tegen de middeleeuwse stadswal gebouwd, zodat het gedeeltelijk op de stadswal leunde. Dat is ook de reden waarom het pand nu zo scheef gezakt is. Tegenwoordig wordt het pand gebruikt als tentoonstellingsruimte van het Kunstmuseum van Tartu. Er zit ook een opleidingscentrum en een winkel in. De bierhal in de Püssirohukelder, achter in het park van Pirogov, aan de Lossi straat, heeft een vermelding in het Guinness Book of Records. Het is met 11 meter de hoogste bierhal ter wereld. In het park van Toomemägi, waar helemaal geen water is, zijn twee bruggen – de Engelenbrug en de Duivelsbrug. Op de houten Engelenbrug is het bas-relief te zien van G. Fr. Parrot, de eerste rector van de in 1802 opnieuw geopende Universiteit van Tartu, met het opschrift „Otium reficit vires“ (“Rust herstelt de krachten“). Voor zover bekend komt de naam van de brug van de woorden „Engelse brug“, want het park van Toomemägi is in de Engelse stijl ingericht. De Duivelsbrug is een zeldzaam voorbeeld van de betonnen bruggen die begin 20e eeuw ter gelegenheid van het 300e jubileum van de Romanov-dynastie van de Russische tsaren werden gebouwd. Voor de herkomst van de naam Duivelsbrug zijn twee verklaringen – volgens de één is de naam ontstaan als tegenstelling tot de lichte Engelenbrug die vlakbij is, de andere stelt dat de naam is afgeleid van de naam van de bouwmeester van de brug, Werner Zoege von Manteuffel (Teufel is Duits voor duivel). In 2008 begonnen studenten en docenten van de Universiteit van Tartu het Estische studenten-satelliet programma en op 7 mei 2013 werd de eerste satelliet van Estland, de ESTcube-1, naar de orbit gestuurd. In mei 2015 is de verbinding met de satelliet verbroken. Ter gelegenheid van de 100e verjaardag van de Republiek Estland wordt hopelijk een nieuwe en betere satelliet, de ESTcube-2, de orbit ingestuurd. De Kliniek van de Universiteit van Tartu is opgericht in 1804. Vandaag de dag is het een van de belangrijkste medische instellingen in Estland, die zich zowel met gezondheidszorg en medische opleidingen bezighoudt als met (wetenschappelijk) onderzoek. In de gemeente Vara, vlakbij de plaats Koosa bevindt zich de enige habitat van narcissen in Estland. Oorspronkelijk groeiden deze narcissen in de tuin van de boerderij die er vroeger stond maar nu planten ze zichzelf voort zonder dat ze worden verzorgd.
19
Raekoja plats 1A, 50089 Tartu, Estland Tel: +372 744 2111 info@visittartu.com www.visittartu.com
2017
Openingstijden: ma t/m vr 9-18 uur, za en zo 10-17 uur (van 15 mei tot 15 september), ma 9-18 uur, di t/m vr 9-17 uur, za en zo 10-14 uur (van 16 september tot 14 mei). Geschreven en uitgegeven: Tartu County Tourism foundation • Vertalingen: Multilingua Tõlkebüroo OÜ Foto’s: Öffentliches Fotoarchiv des Landkreises Tartu, Fotos von Partnern, Fotoarchiv von Enterprise Estonia EAS, L. Laurikainen, J. Talts, A. Sooaru, T. Tuudelepp, H. Kalberg, M. Lokk, S. Gutmann, L. Kulpsoo • Vormgeving: Pilv Drukkerij: Paar