Wales View 2011 eBrochure - Dutch by Visit Wales

Wales View Vakantieplanner

Een vakantiegids met alle belangrijke evenementen in Wales in 2011 Ontdek de eeuwenoude geschiedenis van Wales tijdens een korte vakantie Een culinaire reis door Wales Het groene gras â&#x20AC;&#x201C; eco vriendelijke vakanties in Wales Made in Wales: de kunst en ziel van een natie En reis- en vakantieinformatie â&#x20AC;&#x201D; www.visitwales.nl

Je weet wel hoe dat gaat. Daar sta je dan, met je camera in je hand op de top van een berg, uit te kijken over een klif die uitzicht biedt over een brede baai, in de schaduw van een oeroud kasteel of een schitterend landhuis. En hoe je ook je best doet en hoe lang je ook bezig bent met het vastleggen van het mooiste moment… je zult er niet vaak in slagen. Een kiekje blijft tenslotte een kiekje. Daarom heten we je enigszins verontschuldigend welkom (‘croeso’ in het Wels) bij deze editie van de 2011 Wales View Vakantieplanner. We hebben echt alles geprobeerd om je te laten zien dat ons land een geweldige plek is om te bezoeken. Zo hebben we prominente schrijvers opdracht gegeven om op ontdekkingsreis te gaan. We hebben gesproken met mensen die Wales bezocht hebben om hun rijke ervaringen met je te delen. En wij hebben kennis opgedaan bij de mensen die hier wonen en die zoveel hebben bijdragen om dit land te maken tot wat het nu is. Wij hebben ons uiterste best gedaan om de flair en scherpzinnigheid te beschrijven – die zonderlinge mengelmoes van authenticiteit en modernisme – die zo kenmerkend is voor Wales. Maar net als met dat kiekje is het niet gemakkelijk om het hart en de ziel van een natie op schrift vast te leggen. Als je werkelijk wilt weten hoe verfrissend en hoe totaal anders ons kleine hoekje van de planeet is in vergelijking met alle andere plaatsen in de wereld, dan is het enige wat je kunt doen hier naar toe komen en zelf komen kijken.

Front cover: Cardiff Castle.

10 50

The Dyffryn Arms, Pontfaen 51° 58’ 33” N, 4° 51’ 58” W

Van het mooiste uitzicht in Snowdonia tot spelende feeën in de golven van Ceredigion, iedereen heeft zijn eigen favoriete plekje in Wales. Hier volgt een kleine greep...

Marc Evans, filmproducent

Het is een plaats waar ik altijd weer naar terugkeer, waar de Welse taal nog gesproken wordt op de manier waarop mijn grootmoeder het sprak en waar de zeebaars van Bessie het beste smaakt. Coed Pen y Pigyn, Denbighshire 52° 58’ 47” N, 3° 22’ 11” W

Ann Nicholas, via Facebook

Mijn plekje

Aberaeron 52° 14’ 32’’ N, 4° 15’ 33’’ W

Huw Edwards, verslaggever

Werd door velen (ook door mij) uitgeroepen tot de mooiste stad langs de Welse kustlijn. Ik voel me hier thuis. Afan Forest Park

Deiniolen

51° 41’ 6” N, 3° 10’ 40” W

53° 8’ 49’’ N, 4° 7’ 33’’ W

Jason Morgan, via Facebook

De wandelroutes en uitzichten in de Afan Valley zijn verbluffend.

Tussen Machynlleth en Llanidloes 52° 28’ 41” N, 3° 36’ 52” W

Als je op de fiets gaat kun je de gaspeldoorn al ruiken wanneer je over het slingerende pad langs Llyn Clywedog rijdt. Een bronzen monument met ster geeft het hoogste punt aan van de Lôn Las Cymru lange-afstandsfietsroute. Eindelijk heb je het hoogste punt bereikt en kun je aan de afdaling naar Machynlleth beginnen. Het is top! Dolwyddelan Castle 53° 3’ 12” N, 3° 53’ 53” W

Dit is mijn favoriete plek in de hele wereld. Ik was hier eens tijdens een storm omringd door schapen die beschutting zochten binnen de muren van het kasteel – prachtig.

Visit Wales kan niet instaan voor de nauwkeurigheid of betrouwbaarheid van de informatie in deze publicatie en aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid voor enige fouten, weglatingen of onjuiste voorstellingen. Voor zover toegestaan door de wet, wijzen wij alle aansprakelijkheid voor verlies, teleurstelling, nalatigheid of andere schade veroorzaakt door het

stellen van vertrouwen in de in deze gids vermelde informatie van de hand. Wij raden je aan om alle details en informatie nauwkeurig na te gaan voordat je boekt. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, op welke wijze dan ook, zonder de voorafgaande toestemming van de eigenaars van de auteursrechten. De

Rita Wood, via Facebook

Bardsey Island 52° 45’ 36’’ N, 4° 47’ 30’’ W

Bryn Terfel, opera- en concertzanger

Bij aankomst word je verwelkomd door een groep luierende zeehonden, een geweldige kennismaking met de indrukwekkende rust op Bardsey.

Mijn vader ging op zaterdag naar de markt om Welse bacon te kopen van ongeveer 21/2 centimeter dik dat voornamelijk uit vet bestond, en kokkelschelpen en gebakken roodwier. Hierna was hij klaar voor het weekend.

Tenby 51° 40’ 22’’ N, 4° 42’ 9’’ W

Nicky Wire, liedjesschrijver

51° 47’ 58’’ N, 3° 49’ 5’’ W

Ik ging hier naar toe en ik werd verliefd op de Black Mountains, het landschap en het leven dat de mensen hier leidden. Mensen zeiden je hier gedag zelfs als ze je niet kenden. Ik heb dierbare herinneringen aan de plaats.

51° 37’ 9’’ N, 3° 56’ 42’’ W

Margaret John, actrice

Ceris Jane Davies, via Facebook

Ik bracht als kind elke zomervakantie door tussen de twee heuvels dichtbij Caernarfon. Het einde!

Cwmllynfell

Anna Heywood, Drover Holidays

Jessica Loveland, via Facebook

Op de top van het bospad kijk je uit over de Dee Valley. Wij keken vroeger over heel Corwen uit en dachten dat wij op het topje van de wereld stonden.

Swansea Market

The Ceredigion Hinterlands 52° 28’ 1” N, 3° 47’ 0” W

Niall Griffiths, auteur

Ze belichamen het ruige Wales, dunbevolkt, bezaaid met monumenten en ruïnes. Pumlumon. Pendam. Alleen de namen al klinken als een vlucht uit de werkelijkheid. Tywyn and the Dysynni Valley 52° 35’ 1” N, 4° 5’ 21” W

David Mees, via Facebook

Bakermat van de Talyllyn Railway! Prachtig landschap dat het beste te zien is vanuit een stoomtrein!

in Wales View verstrekte meningen kunnen afwijken van de meningen van Visit Wales. Wales View wordt uitgegeven door Visit Wales, de Toerisme en Marketing Divisie van de Welsh Assembly Government ©2011. Visit Wales, Brunel House, 2 Fitzalan Road, Cardiff CF24 0UY

Ik zie de wereld waarin ik opgroeide. Liefdevol. Veilig. Voor het digitale tijdperk. Cricket op het strand. IJsjes. Poeltjes tussen de rotsen. Ongeremd plezier en verwondering.

Mwnt, Ceredigion

The Lly^n Peninsula

52° 8’ 7’’ N, 4° 38’ 5’’ W

52° 49’ 26” N, 4° 30’ 25” W

Joie Parris, via Facebook

Anna & Miles James, Yr Helyg – The Willows Caravan and Camping Park

Ik ging toen ik nog klein was met mijn oma naar Mwnt Bay. Zij noemde mij een elfje van de golven omdat ik de zee in en uit rende. Herinneringen...

The Sugar Loaf Mountain 51° 51’ 44’’ N, 3° 3’ 31’’ W

Jonathan Carthew, Black Mountains Smokery

Het is de eerste echte berg die je ziet wanneer je van Londen naar Midden-Wales rijdt, met een uitzicht over de Brecon Beacons helemaal tot aan het Bristol Kanaal.

Het is de rust, het weinige verkeer en het onontgonnen land waardoor het schiereiland zo speciaal is. Groen, nietcommercieel, sinds honderden jaren qua uiterlijk onveranderd. Monknash 51° 25’ 23’’ N, 3° 33’ 29’’ W

Tony Price, via Facebook

Het strand aan de Glamorgan Heritage Coast, is al sinds vier generaties het lievelingsstrand van de familie. Volg ons op:

Lees onze blog op blog.visitwales.co.uk

Directeur-hoofdredacteur Iestyn George Ontworpen door Departures® Gedrukt door Webmart Foto’s © Crown copyright (2011) Visit Wales Overige foto’s: Matt Cant / The Celtic Manor Resort / Grant Pritchard / Kiran Ridley (WAG10-10774) ISBN: 978 0 7504 5749 1

02 – 09 Evenementenagenda Een voorproefje van alle dingen die we doen in Wales, zoals moeras snorkelen en ons verkleden als Elvis Presley. 10 – 17 Ga op ontdekkingsreis! Niet alledaags: wild water raften in de stad, de hoogste berg van een land bedwingen of de muren van een 1000 jaar oud kasteel beklimmen. 18 – 21 Luilekkerland De bekroonde restaurateur en culinair schrijver Simon Wright legt uit hoe in Wales de passie voor lekker eten opbloeide.

22 – 23 Verse vis Bibi van der Zee volgt een kookcursus met zeevruchten bij Angela Gray in het rustieke Pembrokeshire.

24 – 29 Kunst in Wales Het indrukwekkende landschap van Wales heeft eeuwenlang prachtige kunstwerken voortgebracht. Wij praten met vier eigentijdse kunstenaars over hun favoriete plekjes in het land. 30 – 35 Wat omhoog gaat… De zwermen fietsers die vanuit België en Nederland naar Wales komen, worden aangetrokken door de heuvels en bergen van Wales. 36 – 37 Golf in Wales Na gastland te zijn geweest voor de Ryder Cup 2010, kan Wales nu laten zien waarom het één van de meest populaire, opkomende golfbestemmingen ter wereld is. 38 – 43 Het groene gras… De specialist op het gebied van ecotoerisme, Richard Hammond, vertelt waarom Wales de toon zet in de toeristische industrie met eco vriendelijke vakanties.

44 – 49 Te kust en te keur Een familie van fervent televisiekijkers legt de afstandsbediening terzijde en ervaart het echte leven op het schiereiland Gower. 50 – 51 Mijn plekje Verslaggevers, artiesten, schrijvers en onze Facebook vrienden vertellen over hun favoriete plekjes in Wales. 52 – 56 Wales: alle feiten op een rijtje Veelgestelde vragen, Wales in een notendop, gratis brochures en reisinformatie. 57 – 60 Reisagenten en touroperators Gemakkelijk je vakantie of weekendje weg in Wales boeken. 61 Kaart van Wales Hierop kun je elke vierkante meter van ons mooie land ontdekken.

18 Links: Abergavenny Food Festival.

De schrijver van kookboeken en verslaggever Simon Wright is van mening dat Wales één van de meest fantastische culinaire naties van Europa is. Zorg er dus voor dat je een broek met een elastische tailleband meeneemt in je koffer.

In een vorig leven was ik een restaurantinspecteur. Leuk werk als je het kan krijgen – uit eten gaan op kosten van iemand anders en er bovendien nog voor betaald worden. Omdat ik uit Wales kwam, raakte ik vaak betrokken bij interessante gesprekken met andere culinaire verslaggevers over mijn thuisland. Ze waren niet altijd complimenteus. Ik wist beter en kon als verdediging aanvoeren dat je in Wales behoorlijk redelijk kon eten als je maar hard genoeg zocht. Onlangs werd ik in de verleiding gebracht om sommigen van hen op te bellen en deze discussie opnieuw te openen. Er is zoveel veranderd op culinair gebied in Wales in de laaste tien jaar – de rijke voorraad landbouwproducten is niet nieuw maar de wens om deze te verbeteren en waarderen is meer recent en de resultaten zijn verbluffend. Wales is niet langer een plaats waar je behoorlijk kunt eten, maar is in feite grandioos en hieronder volgt de reden... De verborgen oogst Wales bezit meer dan 1200 km kustlijn bezaaid met havens die gebouwd zijn met de rijkdommen die je in onze oceanen kunt vinden. De kracht van de inheemse visindustrie is door de jaren heen misschien weggeëbd maar de resterende vloot wordt gekenmerkt door een nieuwe levendigheid die het gevolg is van een steeds toenemende waardering van de pure kwaliteit en verscheidenheid aan vis die te vinden in onze zeeën. Weinig mensen weten dat er genoeg krab en kreeft aan wal wordt gebracht in Wales om de Britse markt meerdere jaren te bevoorraden. Veel van deze schatten worden door onze enthousiaste Europese buren weggekaapt. Het is een vreemde gedachte dat je heerlijke Welse schelp- of schaaldieren kunt eten in een zonovergoten Spaans dorpje aan de Middellandse Zee. Geloof mij, deze ervaring kan niet wedijveren met het plezier van het eten hiervan op enkele honderden meters afstand van de plaats waar het aan wal werd gebracht. Neem bijvoorbeeld The Shed in Porthgain waar nietsvermoedende zeebewoners bijna vanuit de boot naar de keuken kunnen kruipen of The Ferry Cabin in Ferryside, Carmarthenshire, een eenvoudig fish and chips restaurant waar de zeebaars en schar afkomstig is uit de riviermonding waar het restaurant staat. En de frieten zijn gemaakt van aardappelen die op hun eigen boerderij worden verbouwd.

Luilekkerland

— “Het pure genot van het eten van zeevis en schelp- en schaaldieren op enkele honderden meters afstand van de plaats waar ze aan wal werden gebracht”. —

Een overvloed van festivals Als je twijfelt aan de culinaire revolutie die zich in Wales afspeelt, dan zal een bezoek aan de talrijke festivals die de producten van het land tentoonstellen, je cynisme verjagen. Er staan talrijke evenementen op de culinaire kaart van Wales, van het Mold Food Festival in de noordoostelijke hoek van het land tot het Really Wild Food & Countryside Festival in St Davids in het uiterst zuidwesterlijke puntje, die een lichtend voorbeeld zijn voor de ontluikende culinaire cultuur van de natie. Armbachtelijke producenten brengen hun waar van ver en dichtbij, chefs toveren gerechten tevoorschijn die de lokale producten tot hun recht doen komen en de voorvechters voor goede voeding beraadslagen over de politiek van wat we eten en hoe we het moeten produceren. Opperbevelhebber van deze vlaggendragers voor de opmars van Welse kost is het Abergavenny Food Festival dat elk jaar tijdens een september weekend wordt gehouden en de stad verandert in een mekka voor gourmets uit heel Engeland en daarbuiten.

Inhoudsopgave Een vakantiegids met alle belangrijke evenementen in Wales in 2011, activiteiten, leuke plekjes en een prachtige foto van mensen die kazen dragen.

www.visitwales.nl

Er zijn mensen die ervan houden om door een rustig landelijk dorp te slenteren en om op een markt te stuiten met vlaggetjes, geiten en plaatselijke loterijen. Er zijn ook mensen die een voorkeur hebben voor het drama en spektakel van een internationale rugby wedstrijd met 75.000 enthousiaste supporters langs de zijlijn. En weer anderen houden een beetje van beide. Zonder te overdrijven zouden we toch lichtelijk verbaasd zijn als je op de volgende paginaâ&#x20AC;&#x2122;s geen evenement zou kunnen vinden dat van een gewone goede dag een onvergetelijke dag zou maken.

De lente zit in de lucht en brengt de bedwelmende geur van narcissen, rugby, cider en Nobelprijs winnende schrijvers met zich mee. Zie www.visitwales.nl voor meer evenementen in de lente.

Maart â&#x20AC;&#x201C; mei 2011

Heineken Cup in aantocht Nigel Owens is één van de leidende internationale rugby scheidsrechters in de wereld en hij verheugt zich op de terugkeer van het belangrijkste Europese club rugby toernooi naar Cardiff. “De Heineken Cup is een topevenement. Het feit dat het een bekerwedstrijd is, verleent een aanvullende dimensie aan het toernooi en biedt de Welse clubs de kans om de rivaliteit met de grote clubs van Engeland en Frankrijk opnieuw aan te wakkeren. Het stadion is uniek vanwege de locatie in het hartje van het stadscentrum, op loopafstand van de bars en restaurants. Doordat alle zitplaatsen zich dicht bij het veld bevinden is er geen enkele slechte plek in het stadion. Met het dak dicht en 75.000 supporters binnen, hangt er een geweldige sfeer.” 21 mei Heineken Cup finale Cardiff www.ercrugby.com

1 maart National St David’s Day Parade Cardiff De Welse scholen vieren de dag van onze beschermheilige met een echte ouderwetse eisteddfod en sinds kort vieren we St David’s dag en alle Welse tradities met een parade door de straten van onze hoofdstad. http://stdavidsday.org

13 – 15 mei Prestatyn & Clwydian Range Wandelfestival Prestatyn & Meliden De eeste Welse stad die de officiële status ‘Wandelaars zijn welkom’ kreeg, is het noordelijke eindpunt van Offa’s Dyke National Trail. www.prestatynwalkingfestival. co.uk

12 maart RBS Six Nations – Wales tegen Ierland Cardiff De Welse en Ierse clubs hebben in de afgelopen jaren laten zien dat ze goed zijn in het dwarsbomen van elkaars Grand Slam dromen, waardoor dit toernooi extra spannend wordt. www.millenniumstadium.com

21 – 22 mei Royal Welsh Smallholder and Garden Festival Builth Wells Als je van het goede leven wilt genieten, dan is dit de juiste plaats – tips van eigen bodem voor tuinmannen, eigenaars van volkstuintjes en kleine boeren. www.rwas.co.uk 05

8 – 10 april RHS Show Cardiff Cardiff De eerste Royal Horticultural Society bloemententoonstelling van het seizoen viert de komst van de lente in het prachtige parkland van Cardiff Castle. www.rhs.org.uk/cardiff 04

30 april – 2 mei Llandudno Victorian Extravaganza Llandudno De elegante Victoriaanse promenade in Llandudno is het perfecte decor voor het doen herleven van het Victoriaanse tijdperk. Dit evenement vindt samen met een fantastisch transportfestival plaats. http://victorian-extravaganza. co.uk

25 mei – 6 juni Hay Festival Hay-on-Wye Gooi het meest schitterende schrijverstalent, een paar wereldleiders, grote denkers en meesters van de moderne cultuur in een hoed en voila! Daar heb je het grootste literaire festival ter wereld. *Bekroond met de nationale toerismeprijs 2010* www.hayfestival.com 27 – 30 mei Wels Peren- en Appelcider Festival Bij Abergavenny Wanneer een groepje vriendelijke, gelijkgestemde cider enthousiasten samenkomen in een pittoreske plattelandspub, dan is het resultaat een aangenaam lang weekend vol dolle appel en peren pret. www.welshcider.co.uk 30 mei – 4 juni Urdd National Eisteddfod Swansea De Urdd werd in 1922 opgericht om jonge mensen te helpen leren, met elkaar om te gaan en zich te vermaken in hun eigen Welse taal en dit jaarlijkse festival is de grootste bijeenkomst. www.urdd.org/eisteddfod

www.visitwales.nl

Waky Waky! Hoog op de hitlijst prijkend artiest, producer en remixer Calvin Harris trad in 2010 op het Wakestock Festival op. ‘Ik heb ontzettend genoten verleden jaar. Het is een fantastisch festival, één van de hoogtepunten van het jaar. Een heleboel festivals worden in de open velden gehouden, zeer zelden krijg je de zee te zien. Het zien van de zee verleent een onvergetelijke dimensie aan Wakestock’. 8 – 10 juli Wakestock Abersoch www.wakestock.co.uk

Zorg dat je deze gewilde tickets in de wacht sleept want het festivalseizoen brengt de hele wereld naar Wales voor een zomer vol muziek, hapjes en drankjes en pret. Zie www.visitwales.nl voor meer zomer evenementen.

Juni – augustus 2011

2 – 5 juni The Celtic Manor Wales Open Newport De internationale topgolfers keren terug naar het strijdtoneel van de in 2010 gespeelde Ryder Cup – je dacht toch niet dat we je dit zouden laten vergeten... www.walesopen.com 10 – 12 juni Abersoch Jazz Festival Abersoch Op straat hoor je muziek komen uit elke pub tijdens het Abersoch Jazz Festival dat haar 10 jarig bestaan viert dit jaar. www.abersoch.co.uk/jazzfestival 11 juni Man v Horse Marathon Llanwrtyd Wells Het paard is niet altijd de winnaar van deze zware berg/moeras uithoudingsproef, die hardlopers uit de hele wereld trekt. www.green-events.co.uk

12 – 19 juni BBC Cardiff Singer of the World Cardiff Het winnen van deze prestigieuze zangwedstrijd leidt steevast tot een schitterende carrière op het wereldtoneel. www.bbc.co.uk/wales/ cardiffsinger 01

16 – 18 juni Great Welsh Beer and Cider Festival Cardiff Pintjes, camera, actie: drie dagen blijmoedige bierpret in de Welse hoofdstad. www.gwbcf.org.uk

30 juni – 3 juli Glanusk International Horse Trials Crickhowell Dit internationale concours hippique, hét evenement op de Welse sportkalender, wordt gehouden aan de prachtige oevers van de rivier de Usk en trekt allerlei mensen – van beginnende ruiters tot aristocratische Olympiërs. www.glanuskeventing.com 04

4 – 10 juli Llangollen International Musical Eisteddfod Llangollen Hoewel de eisteddfod (soort festival) een trotse Welse uitvinding is, rijkt haar bekendheid tot ver buiten de Welse grenzen. Deze 60-jaar oude culturele smeltkroes trekt artiesten uit de hele wereld, zoals in 1955 de veelbelovende zanger Pavarotti. www.llangollen2011.co.uk 8 – 10 juli Cardiff International Food and Drink Festival Cardiff Dit lange weekend vol lekkernijen wordt gekenmerkt door een sterk internationaal tintje en biedt de allerbeste Welse gerechten en drankjes. www.cardiff-festival.com 9 – 10 juli Wales National Airshow Swansea Geniet van gratis luchtvaartshows met heldhaftige piloten in hun stoere vliegmachines. www.walesnationalairshow.com

05 05

25 juni – 3 juli Pembrokeshire Fish Week Verschillende locaties Daar zit een heerlijke (vis) lucht aan. Zorg ervoor dat je niet achter het net vist. Als de lokale producten zo lekker zijn, dan wil je dat wel van de daken schreeuwen, of niet soms? www.pembrokeshirefishweek. co.uk www.visitwales.nl

9 – 16 juli Welsh Proms Cardiff Naast het sterke klassieke programma dat je hier kunt verwachten is er ook jazz, soul, rock, dansmuziek, kindermuziek en wereldmuziek. Het promenadeconcert wordt gehouden in de fraaie St David’s Hall. www.stdavidshallcardiff.co.uk 9 – 17 juli Llandeilo Fawr Festival of Music Llandeilo Llandeilo weet hoe het grote namen naar kleine plaatsen kan lokken: Jamie Cullum en de King’s Singers waren recente successen. www.llandeilomusicfestival.org. uk 10 juli Cardigan Bay Seafood Festival Aberaeron De mooie haven van Aberaeron staat elk seizoen van het jaar in het teken van schaal- en schelpdieren, maar vooral op deze grote dag. www.aberaeron.info 16 – 30 juli Gower Festival Gower De kerken van Gower worden tijdens twee magische weken in juli het toneel van intieme concerten. Alsof de prachtige stranden al niet genoeg reden waren om een bezoek te brengen... www.gowerfestival.org 06

18 – 21 juli Royal Welsh Show Builth Wells Elk jaar komt de Welse plattelands gemeenschap samen voor deze vader van alle plattelandsmarkten. Maar je hoeft geen boer te zijn (en ook geen Wels) om van dit gezellige nationale evenement te genieten. www.rwas.co.uk

23 juli International Snowdon Race Llanberis Het is heel eenvoudig – 8 km omhoog en 8 km naar beneden van de hoogste berg in Engeland en Wales. Niemand heeft het ooit in minder dan 62 minuten gedaan – wil je een kansje wagen? www.snowdonrace.co.uk 29 – 30 juli Really Wild Food and Countryside Festival St Davids Een festival met culinaire en kunstnijverheidsproducten, wandelingen, lezingen en demonstraties in deze liefelijke, kleine kathedraalstad. www.reallywildfestival.co.uk 29 – 31 juli The Big Cheese Caerphilly Straatentertainment, levende geschiedenis, muziek, dans, kermisritten, volksdansen, valkendressuur, vuurvreters, minstrelen, troubadours – en volop dolle pret, zoals past bij de geboorteplaats van de komiek Tommy Cooper. www.caerphilly.gov.uk/ bigcheese

Juli Wrexham Science Festival Wrexham Er is geen gebrek aan kunstfestivals in de wereld – maar hoe staat het met de wetenschapsfestivals? Eureka! Leergierige geesten van alle leeftijden zullen hier genoeg vinden om hun hersenen te stimuleren. www.wrexhamsf.com Juli – augustus Cardiff Festival Cardiff Dit maandlange festival is de veelkleurige vlag waaronder een groot aantal belangrijke evenementen schuil gaat met als hoogtepunt het Grote Weekend wanneer het hele stadscentrum swingt. www.cardiff-festival.com

12 – 14 augustus Brecon Jazz Brecon Dit populaire jaarlijkse jazz festival is nu in de veilige handen van de talentvolle organisatoren van het Hay Festival. Musici van wereldklasse treden op in prachtige gebouwen in Georgiaanse stijl. www.breconjazz.org 16 – 18 augustus Pembrokeshire County Show Dichtbij Haverfordwest De grootste jaarmarkt in Wales is ook één van de beste in GrootBrittannië, een 3-daags evenement met wedstrijden, displays, entertainment en winkelen. www.pembrokeshirecountyshow. co.uk

De koning van de poëten T James Jones is de aartsdruïde van het National Eisteddfod in Wales. ‘Het National Eisteddfod is één van onze nationale instellingen die meer dan een eeuw geleden in Wales werd opgericht. Het evenement wordt gehouden om het gebruik van de Welse taal te bevorderen en te steunen en daarom wordt er alleen Wels gesproken. Niemand hoeft zich echter een buitenbeentje te voelen: er is voor vertaling gezorgd en het evenement is de moeite waard voor iedereen die belang stelt in andere culturen. Als

19 – 21 augustus The Green Man Festival Crickhowell Daar waar de meeste muziekfestivals op elkaar lijken, onderscheidt het Green Man Festival zich duidelijk van alle anderen. www.thegreenmanfestival.co.uk 20 augustus Town Crier Festival Knighton Als je van mannen met driekantige hoeden en geplooide manchetten houdt die grote bellen dragen en een bulderend stemgeluid laten horen – en wie houdt hier nou niet van? – dan zou je wel gek zijn om dit evenement niet in je agenda van 2011 te noteren. www.visitknighton.co.uk 11

28 augustus World Bog Snorkelling Championship Llanwrtyd Wells Het is één ding om deze evenementen in de pub te verzinnen, maar Llanwrtyd heeft het lef ze ook daadwerkelijk uit te voeren – en voor je het weet is moeras snorkelen een belangrijk evenement op de Welse sportkalender. Maar of het ook een onderdeel van de Olympische Spelen in 2012 wordt...? www.green-events.co.uk

aartsdruïde besef ik mij dat het evenement niet om mij draait terwijl ik over de ceremonie presideer om de Stoel, de Kroon of de Medaille uit te reiken. Ik ben alleen het instrument waardoor de winnaar de sensatie van het winnen kan ervaren’. 30 juli – 6 augustus The National Eisteddfod of Wales Wrexham www.eisteddfod.org.uk

Heerlijke hapjes De culinaire recensent van het dagblad The Observer, Jay Rayner, geeft commentaar op het Abergavenny Food Festival. ‘Er zijn nu talrijke culinaire festivals in Groot-Brittannië, maar het Abergavenny Food Festival is het enige dat je niet mag mislopen. Het is, net als bij de beste restaurants, de perfecte combinatie van de plek, de sfeer en de gerechten. Als het Abergavenny Food Festival je niet doet watertanden, dan ben je gewoon niet gulzig genoeg’. 17 – 18 september Abergavenny Food Festival Abergavenny www.abergavennyfoodfestival.com

De nachten worden korter maar we gaan allemaal op pad om van de laatste hoogtepunten van 2011 te genieten. Zie www.visitwales.nl voor een volledige lijst van evenementen.

September – januari 2012

11 september Ironman Wales Verschillende locaties in Pembrokeshire 3,8 km zwemmen,180 km fietsen, met als klapstuk een marathon van 17 uur. We kunnen geen betere manier bedenken om de zondag door te brengen... www.ironmanwales.com

September Welsh International Walking Festival Llanwrtyd Wells Hou je van wandelen? Dit vierdaagse festival laat het pittoreske platteland rond Llanwrtyd Wells zien met 16, 24 en 40 km lange wandelroutes door de bergen, moerassen en bossen en langs beken en rivieren. Elke avond is er gratis entertainment in de Neuadd Arms met als hoogtepunt het Blister bal op zaterdagavond met live muziek en volop dansen voor degenen die nog op hun benen kunnen staan... www.green-events.co.uk

11 – 18 september The Tour of Britain Verschillende locaties in Wales De grootste professionele Britse wielerwedstrijd vliegt de Welse berg op en af naar het Welse dal met snelheden die we zelfs niet met een sportauto zouden wagen. 15 oktober www.tourofbritain.co.uk Voices Pavarotti: Choir of the Decade 17 – 24 september Cardiff Tenby Arts Festival Het Llangollen International Tenby Musical Eisteddfod reikt een Alle kunstvormen zullen vertegenwoordigd zijn op dit 20e jaarlijkse ‘Wereldkoor’ prijs uit en jaarlijkse festival...inclusief de kunst de winnaars van de laatste tien jaar ontmoeten elkaar in de Welse van het bouwen van het beste hoofdstad om harde strijd te zandkasteel op Castle Beach. leveren om de grote prijs. www.tenbyartsfest.co.uk www.llangollen2011.co.uk 05

23 – 25 september The Porthcawl Elvis Festival Porthcawl Het grootste evenement ter wereld voor een eerbetoon aan Elvis, waar idolen zich verkleden in met kunstdiamanten beklede jumpsuits en de badplaats transformeren tot de meest surrealistische plaats op aarde. www.elvies.co.uk 01

24 – 25 september The Great British Cheese Festival Cardiff Proef een palet van schapen-, boeren- en buffelkaas begeleidt door ambachtelijke wijn, appelcider, perencider en bier met als achtergrond het prachtige Cardiff Castle en fantastische muziek en entertainment. www.greatbritishcheesefestival. co.uk

16 oktober Cardiff Half Marathon Cardiff De 21 km-lange route voert langs de beste historische gebouwen en prachtige parken van Cardiff en op de snelle, platte wegen kun je een snelle tijd behalen. www.cardiffhalfmarathon.co.uk 27 oktober – 9 november The Dylan Thomas Festival Swansea De geboorteplaats van Dylan Thomas bewijst jaarlijks hulde aan de beroemde dichter met de gebruikelijke eclectische mengelmoes van gedichten, proza, drama, film, tentoonstellingen, lezingen en speciale gasten. www.dylanthomas.com

29 – 30 oktober Cowbridge Food and Drink Festival Cowbridge Dit bruisende marktstadje wordt ook wel de ‘Bond Street’ van Zuid-Wales genoemd en tijdens dit jaarlijkse festival is het stadje op haar levendigst. *Bekroond met de nationale toerismeprijs 2010* www.cowbridgefoodanddrink. org 03

10 – 13 november Wales Rally GB Verschillende locaties in Zuiden Midden-Wales Rallyrijders strijden jaarlijks in 13 races om de wereldtitel tijdens het Rally Wereldkampioenschap dat op vier continenten wordt gehouden, maar eindigt in Wales waar de eliterijders uit de hele wereld uitkomen op de moeilijkste tracks in de bergen van Midden-Wales en waar de toeschouwers spanning en sensatie beleven tijdens de speciale etappe in Cardiff Bay. www.walesrallygb.com 18 – 27 november Mid Wales Beer Festival Llanwrtyd Wells In Llanwrtyd kent men geen gewoon bierfestival. Het begint met de Real Ale Wobble (op mountainbikes) en de Real Ale Ramble (te voet) – alles wat je nodig hebt om dorst te krijgen. www.green-events.co.uk

10 november – 2 januari 2012 Cardiff’s Winter Wonderland Cardiff Het stadscentrum verandert in een betoverend kerstlandschap met een openlucht ijsbaan, een reuzenrad en een kermis. www.cardiffswinterwonderland. com Januari Saturnalia Wobble Llanwrtyd Wells Dit karakteristieke, excentrieke evenement combineert bier drinken met door mountainbikes getrokken triomfwagens. Het evenement is gewijd aan Saturnus, de Romeinse god die zich zonder goede reden vreemd gedraagt op het Welse platteland. www.green-events.co.uk

28 – 29 november Royal Welsh Winter Fair Builth Wells De landbouwshow is het grootste agrarische evenement in Europa, maar je hoeft je beste koe niet mee te nemen. Neem wel je boodschappentas mee, want de voedselhal en 300 kraampjes zorgen ervoor dat je hier voor al je kerstcadeaus kunt slagen. www.rwas.co.uk

Alle mogelijke pogingen zijn in het werk gesteld om de nauwkeurigheid van deze evenementen te waarborgen. Alle data en locaties werden voor het ter perse gaan gecontroleerd. Visit Wales kan niet aansprakelijk worden gesteld voor enige wijziging in deze informatie.

www.visitwales.nl

Wild water De journalist, cultureel verslaggever en auteur David Quantick bewijst dat Cardiff alles heeft wat je hartje begeert, van wild water raften tot onbeperkte hoeveelheden kaas.

Plons! Ik ben onder water. Flop! Ik klauter in een rubberbootje. Plof! Het bootje is ergens tegenaan geknald. Ik weet niet hoe het met u zit maar ik bezoek geen hoofdsteden om me knock-out te laten slaan. Bezienswaardigheden bekijken: natuurlijk. Een heerlijke maaltijd misschien en een wandeling door het indrukwekkende stadscentrum. Toen de rubberboot in de stroomversnelling terechtkwam en mijn ogen door wat ze zagen bijna uit mijn hoofd puilden, werd ik volledig overrompeld.

— ‘Het is niet normaal. Maar ja, dat kan gebeuren in Cardiff’. — Ik ben slechts enkele meters van een prachtige kleine kapel van Noorse zeelieden vandaan en heb een goed zicht op het Assembly gebouw (de Senedd), waar de leden de verantwoordelijkheid dragen voor het toekomstige welzijn van de burgers. En hier worden we door golven geteisterd en opgetild door de stroming. Het is niet normaal. Maar ja, dat kan gebeuren in Cardiff’. Cardiff is één van mijn favoriete Britse steden, waarschijnlijk vanwege de mengelmoes van tegenstrijdigheden. Het is een hoofdstad, maar het is slechts een fractie van de grootte van de gemiddelde drukke metropool. Het bezit zijn eigen Normandische kasteel, met een Victoriaanse facade. Het kasteel werd gebouwd door een excentrieke architect en de derde markies van Bute, die één van de rijkste mannen in de westerse wereld was. Het is een beroemde Welse stad en toch is de etnische en culturele diversiteit van de stad net zo groot als alle andere hoofdsteden van Europa. En

Van links naar rechts: David Quantick, St David’s Hotel & Spa, Millennium Stadium, Cardiff International White Water, de Senedd.

hoewel Cardiff Bay geen getij kent, kun je hier wild water raften. Wat een opzienbarende en wonderbaarlijke stad is dit... Ik arriveer in Cardiff met mijn wederhelft Jenna en stap regelrecht af op één van de aangenaamste plaatsen in Cardiff Bay: Jolyon’s hotel. Ik weet niet precies wat de uitdrukking ‘boetiekhotel’ betekent, maar in dit geval lijkt het ‘luxueus en intiem’ te betekenen. Onze kamers zijn uitstekend en ingericht met veel aandacht voor detail en er is zelfs een jacuzzi waardoor wij ons rock stars voelen. Jolyon’s bar – Bar Cwtch – is ook magnifiek, gezellig, intiem en serveert surrealistische neon cocktails en hun eigen op steen gebakken pizza’s. Het is een heerlijk gevoel te weten dat je volkomen toevallig bent beland in één van de coolste en vriendelijkste plaatsen in de stad. Cardiff Bay is een mix van oud en nieuw, met de stalen en glazen architectuur van het Assembly gebouw broederlijk naast de glanzende bronzen glorie van het Wales Millennium Centre en de roodstenen waardigheid van het Pierhead Building. Jenna’s grootvader heeft hier ooit gewerkt. Het is nu een kunstcentrum. Na het diner brengen we een bezoekje aan ons favoriete historische monument in Cardiff – de impromptu tempel voor de fictieve lanto, een personage uit de beroemde TV-serie Torchwood die in en rond Cardiff werd gefilmd. De lyrische tienergedichten en met tranen bevlekte gedenktekens zijn tegelijkertijd ontroerend en komisch. Hierna gaan we naar de pub.

— ‘Cardiff heeft, naar het schijnt, meer parken per hoofd van de bevolking dan elders in GrootBrittannië’. —

De volgende dag fietsen we langs het Millennium Stadium – niet te verwarren met het Millennium Centre tenzij je geen onderscheid kunt maken tussen rugby en dans. Net tegenover dit moderne amfitheater ligt het prachtige Bute Park. Cardiff heeft naar het schijnt meer parken per hoofd van de bevolking dan elders in Groot-Brittannië en hier vandaan kun je fietsen (en ook lopen) over de 90 km lange Taff Trail naar Brecon, dat voor meer dan de helft verkeersvrij is. Na het ons één voelen met de natuur zetten we koers naar het luxueuze en imposante St David’s Hotel & Spa dat uitzicht biedt op Cardiff Bay. Wij dineren in het hotel waar een serveerster ons een enorme hoeveelheid kaas presenteert, die we hierna verorberen (de kaas, niet de serveerster). Dit is waarschijnlijk niet de beste voorbereiding op de activiteiten van de volgende morgen – een dagje in het Cardiff International White Water Centre. De baan lijkt op een kleine formule 1 baan die constant overstroomd wordt door woest uitziende golven. Wij zijn uitgerust met wetsuites, helmen en peddels en worden in een kwetsbaar uitziende rubberboot geduwd. Maar zoals zo vaak met dit soort dingen blijkt onze bizarre kennismaking met het wilde water in de hoofdstad er een van een opwekkend, opwindend en angstwekkend plezier te zijn. De instructeurs laten ons gillen als kleine kinderen op een grote natte achtbaan – en dat is precies wat wild water raften is. We hebben meer pret dan ik ooit gedacht had. Niet alleen overleven we de ervaring, maar we voelen ons verkwikt, uitgeput en blij. Had ik alleen maar minder kaas gegeten.

www.visitcardiff.com Cardiff International White Water *Bekroond met de nationale toerismeprijs 2010* www.ciww.com Ga naar www.visitwales.nl voor meer tips voor stedentrips.

www.visitwales.nl

Carmarthenshire was vroeger gewoon een graafschap waar we doorheen kwamen op weg naar Pembrokeshire. Langs de A48 door Carmarthen kon ik kon ik vanuit de auto het bord voor Johnstown zien, een bord dat niet opvalt voor reizigers op weg naar het westen. Maar mijn gedachten dwaalden af naar een jongen uit dat dorp die 20 jaar geleden mijn tere studentenhart brak. Het is niet zo dat deze ongelukkige liefde een reden voor mij was om deze Welse graafschap daarna te mijden – het was eerder mijn vervormde perceptie dat het hier aan romantiek ontbrak. Hoe heb ik mij zo kunnen vergissen?

— ‘Het decor is sereen genoeg om de meest onromantische zielen te inspireren tot het schrijven van gedichten’. — Vergezeld door reisgenoot Karen, afkomstig uit Newport in het oosten van Wales, vertrekken we vanuit Laugharne. Een onmiskenbare attractie hier is het Dylan Thomas boothuis dat hoog op de wal van de Tâf Estuary is gelegen en wordt bevolkt door ‘priesterlijke reigers’. Het decor is sereen genoeg om de meest onromantische zielen te inspireren tot het schrijven van gedichten. Tijdens zijn studententijd in Oxford vertrok Bill Clinton op pelgrimstocht naar Laugharne maar kwam niet verder dan het busstation in Cardiff naar het schijnt. Vandaag de dag komen veel jonge boekenwurmen naar de jaarlijkse script lezing van de Welse cultfilm Twin Town. Deze scriptlezing vindt plaats tijdens het literaire festival van Laugharne dat steeds meer bekendheid krijgt. Hurst House on the Marsh is een ander voorbeeld van hoe Laugharne erin geslaagd is om verfijning te combineren met haar eigen typische karakter. Dit hotel met 17 slaapkamers was oorspronkelijk een 16e eeuwse

melkveehouderij en is nu ingericht met aparte details. Let bijvoorbeeld op de stijlvolle, 3 meter hoge, met de hand gebeeldhouwde Marokkaanse deuren en de excentrieke, vreemd gevormde metalen klok uit grootvaders tijd. Mijn suite heeft een slaapkamer op een tussenverdieping die bereikbaar is via een wenteltrap en er staat ook een kleine vleugel – veel leuker dan de Corby-broekenpers. Het Cors Restaurant & Gardens dichtbij het hotel is een intiem Victoriaans landhuis dat door een chef-eigenaar en voormalig kunstenaar Nick Priestland wordt gerund. De modernistische schilderijen van Nick sieren de 19e eeuwse wanden terwijl zijn haute cuisine de tafels opluistert. Maar zijn grootste passie is de veengrond rondom het landgoed (Cors in het Welsh) die hij vol liefde heeft getransformeerd in een oase van heesters, bloemen, beeldhouwwerken en vijvers. Een avond in The Cors is de perfecte voorbereiding voor de volgende dag om te ontdekken waarom Carmarthenshire bekend staat als de tuin van Wales. Of beter gezegd: tuinen. Op enkele kilometers afstand van elkaar liggen twee van de meest belangrijke botanische juwelen van het Britse landschap. De grote serre van Norman Forster verheft zich met een futuristische grootsheid boven het 202 hectare grote terrein van de National Botanic Gardens, terwijl de pracht en praal van het Aberglasney House & Gardens dateert uit de 16e eeuw. Het huis en de door onkruid verstikte tuinen van Aberglasney werden in het midden van de jaren ‘90 gered van verval. Directeur Graham Rankin, één van bekendste Britse tuinders, zorgt ook opandere manieren voorverschillende vormen vankruisbestuiving in Aberglasney, met Shakespeare in de zomer, en een wintermarkt in de winter. Ook worden er kunsttentoonstellingen en concerten met artiesten zoals Bryn Terfel, Katherine Jenkins en Only Men Aloud georganiseerd. Na een middag dwalend door het verleden, zetten we koers naar

de marktstad Llandeilo en het Cawdor Hotel, een voormalig koetshuis dat gonst van de bedrijvigheid. De meisjes aan de balie begroeten ons met het traditionele warme welkom waarom West-Wales bekend staat en brengen ons naar ons ruime zolderappartement dat uitzicht biedt op de St Teilo kerk. We besluiten om ‘s avonds te gaan eten in het restaurant Y Polyn in Nantgaredig, onlangs aangeprezen in een nieuwe gastronomische restaurantgids als één van de 20 best bewaarde geheimen van Groot-Brittannië. Het restaurant wordt gerund door Simon Wright en zijn vrouw Maryann, chefkok van het restaurant, en is een plattelandspub en restaurant met een gezellige sfeer. De sfeer kan worden omschreven als: ‘soms kan het er luidruchtig aan toegaan vanwege de zich vermakende mensen’. En ons vermaken, dat hebben we zeker gedaan. Met ronde buikjes van de heerlijkste delicatessen van Carmarthenshire, besluiten we de volgende morgen erop uit te trekken. Er zijn talrijke kastelen, maar met Carreg Cennen Castle vlakbij, zijn we er snel uit. De innemende eigenaar van het kasteel, Bernard Llewellyn, met wie we praten in zijn boerderij naast het kasteel, vat de buitengewone aantrekkingskracht grijnzend in drie woorden samen: ‘locatie, locatie, locatie’. Dit is ongetwijfeld het kasteel dat op de meest prominente locatie in Wales ligt – een 12e eeuwse vesting die zich verheft op een rotsachtig terrein met een steile afgrond die generaties van aanvallers dwong om zich snel terug te trekken. Het uitzicht omvat alle pittoreske landschappen die de graafschap te bieden heeft, van het berglandschap van de Black Mountains in het oosten tot het weelderig groene rivierdal dat zich naar het westen en verder naar de riviermond uitstrekt. Het is een perspectief dat mijn eigen perspectief heeft veranderd. Carmarthenshire is geen plaats om doorheen te reizen doorreis, maar een eindbestemming.

www.southwestwales.info Ga naar www.visitwales.nl of www.cadw.wales.gov.uk voor meer kastelen en tuinen die je kunt bezoeken.

Van rechts naar links: Carolyn Hitt, Aberglasney House and Gardens, in gesprek met Bernard Llewellyn vlakbij Carreg Cennen Castle, National Botanic Garden of Wales, het boothuis van Dylan Thomas.

Kerkers en draken Schrijver en verslaggeefster Carolyn Hitt had overal in het land kastelen en tuinen kunnen bezoeken â&#x20AC;&#x201C; maar in plaats hiervan trotseerde ze een terugkeer naar de graafschap waar haar hart gebroken werdâ&#x20AC;Ś

www.visitwales.nl

Terugkeer naar Snowdonia Verslaggever, auteur en enthousiaste wandelaar Stuart Maconie keert terug naar de favoriete plaatsen van zijn jeugd â&#x20AC;&#x201C; en verliest opnieuw zijn hart aan Wales.

Wij gingen nooit naar Spanje of Portugal toen ik klein was. En ik kreeg dus nooit als souvenir een ezel van stro of een sombrero. Maar ik was niet ontevreden want ik was nog steeds een regelmatige en enthousiaste bezoeker van een ander land. Een land met bergen, adelaars, kastelen en watervallen, griezelverhalen en magische onuitspreekbare namen. Bovendien had je geen paspoort nodig, omdat het slechts enkele uren rijden over de M56 en de A55 was.

— ‘Een land met bergen, adelaars, kastelen en watervallen, griezelverhalen en magische onuitspreekbare namen’. — Ik hield als kind van het anders-zijn van Noord-Wales. De grimmige schoonheid van het land; dezelfde winderige, meedogenloze muziek die je kon horen in de poëzie van RS Thomas, waarvan ik later ook zou gaan houden. Als student maakte ik kennis met de bars van Bangor en de stranden van Beaumaris die een volledig andere aantrekkingskracht hadden. Wanneer ik terugga naar Noord-Wales krijg ik altijd een gevoel van opwinding, emotie en verwachting zodra ik mij in het indrukwekkende berglandschap van Llanberis bevind, waar Pete’s Eats zijn beroemde bacon sandwich klaarmaakt, waar het meer Llyn Padarn glanzend onder de Electric Mountain ligt en waar je met de trein naar de top van de hoogste berg in Wales kunt. Tijdens het beklimmen van 1 van de 5 noordelijke hellingen van de berg luisteren we op de audiotape naar de verschillende legendes van Snowdon. De inheemse naam ‘Yr Wyddfa’ betekent ‘tombe’ of ‘graf’ en het verhaal gaat dat koning Arthur hier een enorme mensenetende reus genaamd Rhita doodde die een cape droeg die gemaakt was

van de baarden van andere krijgslieden die hij had vermoord en die er op gebrand was om de baard van Arthur hieraan toe te voegen, als accessoire. De nare medogenloze Rhita werd verslagen door koning Arthur en ligt volgens de verhalen begraven onder de steenhopen op de top van de berg. Na een tijdje ontrolt zich aan de linkerkant een fantastisch uitzicht over het Llanberis pad. In de dagen dat de spoorwegmaatschappij treinen met open wagons had, gingen de passagiers hier staan om het panorama beter te kunnen bewonderen. Plotselinge windvlagen zorgden er vaak voor dat hun hoofddeksels afwaaiden en deponeerden deze in het dal tot groot genoegen van de dorpelingen. En dit is hoe de ‘Cwm Hetiau’ of het hoedendal zijn charmante naam kreeg. De trein stopt op verschillende plaatsen tijdens de rit omhoog; Hebron met de vervallen kapel, Halfway House waar wandelaars op adem kunnen komen en Clogwyn waar treinpassagiers kunnen uitstappen als ze zich energiek genoeg voelen om de laatste 305 meter te voet af te leggen. Verfrissingen staan op de reizigers te wachten in het nieuwe café boven op de berg, Hafod Eryri. Niemand was erg te spreken over het voormalige bouwvallige café, maar het nieuwe café is een echte verrassing. Het druk bezochte café is in perfecte harmonie met de heuvel gebouwd met natuurlijke leistenen en glas en op het menu staan lekkere hapjes en drankjes. Hier kun je ook informatie vinden over deze legendarische berg en haar geschiedenis. Je kunt de afdaling zo moeilijk maken als je zelf wilt. Zelf hou ik van de Pyg track die het dichtst bij de prachtige bergmeren komt en zelfs het meer Llyn Llydaw oversteekt via een verhoogde weg. De Pyg track ontleent haar ongebruikelijk naam trouwens aan het beroemde Pen-y-Gwryd Hotel dat dichtbij de voet van de berg ligt. De Everest expeditie van 1953 verbleef hier om in Snowdonia te trainen en het hele

hotel is volgepropt met memorabilia van de tocht, touwen, klimijzers en zelfs de beker waaruit Hillary dronk op de top van de berg. Een ander nostalgisch treinspoor, de Ffestiniog Railway, brengt mij van het kleine stadje Blaenau Ffestiniog naar mijn volgende bestemming: Minffordd. Dit is de oudste onafhankelijke spoorwegmaatschappij ter wereld die in het verleden werd gebruikt om de leistenen van Blaenau naar de havendokken van Porthmadog te transporteren. Nu vervoert de trein passagiers door de bekoorlijke beboste valleien en de indrukwekkende leisteen architectuur van Snowdonia naar de kust. Het is maar een klein stukje van Minffordd naar één van mijn favoriete plaatsen in Noord-Wales die een heel ander aspect van het karakter van het gebied toont. Ik hou van de steenachtige, sombere grootsheid van de hoge pieken maar ik hou ook van de grandioze, rijk versierde, fantasievolle dagdroom die Portmeirion heet. Architect Clough Williams-Ellis bracht hier vijftig jaar van zijn leven door en liet zijn verbeelding de vrije loop met als resultaat een speels, betoverend Italiaans groepje huizen, met openbare gebouwen, hotels, tuinen en havens. De wereld kent het kustdorpje Portmeirion omdat de spionage serie The Prisoner van Patrick McGoohan hier werd gefilmd. Maar Portmeirion heeft nog veel meer te bieden. In het schemerdonker neemt Portmeirion een heel andere gedaante aan, een vleugje van de Middellandse zee aan de Welse kust, romantisch, magisch en zelfs een beetje spookachtig. Een hele tijd geleden betekende Noord-Wales voor mij zandkastelen en pootjebaden. Hierna was het tenten, bier, meisjes en met gammele busjes naar Red Wharf Bay. Mijn smaak is wellicht iets veranderd, maar Snowdonia maakt nog steeds dezelfde indruk op mij. Het voelt nog steeds ruig, apart en afgelegen aan, maar toch dichtbij en binnen bereik. En je hebt nog steeds geen paspoort nodig.

www.visitnorthwales.co.uk Ga naar www.visitwales.nl voor meer dagtochten.

Van links naar rechts: Stuart Maconie die het Llyn Llydaw meer oversteekt, Hafod Eryri, Portmeirion, Snowdon Mountain Railway.

www.visitwales.nl

Als je gek bent op geschiedenis, groene vingers hebt, een cultuurliefhebber bent of gewoon graag naar de kust gaat, dan kun je je eigen ontdekkingsreis in Wales hier beginnen.

Op naar de kust In Wales heb je volop badplaatsen langs de 1200 km lange kustlijn. In Victoriaanse badplaatsen zoals Llandudno kun je heerlijk flaneren langs de strandboulevard. Er zijn havenstadjes zoals New Quay waar je met de boot enkele minder voor de hand liggende plaatselijke bewoners kunt opzoeken zoals dolfijnen, zeehonden en bruinvissen. Ook zijn er dorpjes waar zand en zee de trekpleisters zijn, zoals Llangennith, de (onofficiële) surfhoofdstad van Wales met zijn relaxte sfeer. Onze kustlijn kan ook bogen op een groot aantal Blue Flags (teken dat een strand schoon is): 45 (een recordaantal) in 2010. www.visitwales.nl

Ontdek Wales

Musea en erfgoed De historie heeft duidelijk haar voetsporen achter gelaten in het Welse landschap.Van de neolitische grafkamers tot wetenschappelijke centra. Er zijn musea die voor elk wat wils bieden: van het ontstaan van Wales tot Doctor Who. Wij hebben 7 nationale musea die de geschiedenis van Wales vertellen door middel van kunst en natuur. In Big Pit, het National Coal Museum (bekroond met de nationale toerismeprijs in 2010) kun je 90 meter onder de grond afdalen met een echte mijnwerker om te ontdekken hoe het leven was van werkers aan het kolenfront. Een leuk dagje uit en bovendien kunnen alle zeven musea gratis worden bezocht. Voor meer informatie over onze nationale musea kun je naar www.museumwales.ac.uk gaan.

Tuinen Het wemelt van de tuinen in Wales. Onze ligging in het westelijke deel van Groot-Brittannië in combinatie met het verwarmende effect van de Golfstroom, betekent dat alles hier beter en groter groeit. Dit kan verklaren waarom de grootste Californische Sequoia van het Verenigd Koninkrijk in Bodnant Garden te vinden is. Of waarom in Portmeirion een gigantische bloeiende plant groeit die uit de Braziliaanse bossen afkomstig is. Zelfs onze kassen zijn groter. De Great Glasshouse van de National Botanic Garden of Wales is de grootste kas met één overspanning in de wereld die enkele van de meest bedreigde plantensoorten van de planeet beschermt. www.visitwales.nl/tuinen 16

Kastelen en historische huizen Een boeiende geschiedenis! Met meer dan 600 kastelen en historische huizen in Wales hebben we beslist iets dat iedereen zal aanspreken. Probeer Beaumaris als je van meer spectaculaire kastelen houdt. De vestingwerken omvatten poorten die beschermd zijn door zogenaamde moordgaten en waaruit de verdedigers hete olie op eventuele aanvallers konden gieten. Als je eerder een liefhebber bent dan een vechter, dan is Carreg Cennen misschien het kasteel voor jou. Het kasteel staat op een lijst van 10 kastelen die met elkaar wedijveren voor de status van de meest romantische ruïne in Groot Brittanië. Cadw (bestuurslichaam voor Welse historische monumenten) www.cadw.wales.gov.uk National Trust www.nationaltrust.org.uk

Werelderfgoed locaties Een UNESCO werelderfgoed locatie is een speciale locatie die door de Verenigde Naties wordt beschouwd als een locatie met ‘uitzonderlijke waarde voor de mensheid’. Hier in Wales prijken vier van onze kastelen en twee industriële locaties op een lijst van 900 wereldwijde historische monumenten waaronder ook Venetië, het paleis en park van Versailles, de Akropolis en de Grand Canyon. Blaenavon Werelderfgoed locatie www.visitblaenavon.co.uk Pontcysyllte Aqueduct www.waterscape.com Kastelen en stadsmuren van koning Edward I in Gwynedd (Beaumaris, Caernarfon, Conwy en Harlech) www.cadw.wales.gov.uk

Great Little Trains of Wales De smalspoor stoomtrein van Wales die gebouwd werd toen het levenstempo langzamer was, is een leuke manier om van het landschap te genieten. Sommige treinen zijn wel meer dan 100 jaar oud. Het jaar 2011 zal een gedenkwaardig jaar worden voor de Welsh Highland Railway omdat passagiers voor de allereerste keer van Caernarfon naar Porthmadog kunnen reizen, waar ze aan boord kunnen stappen van de wereldberoemde Ffestiniog Railway. Een trip van 60 km – een fantastische treinreis voor iedereen die een zwak heeft voor stoomtreinen. Ga naar www.greatlittletrainsofwales.co.uk voor meer informatie over openbaar transport uit vervlogen tijden.

De schrijver van kookboeken en verslaggever Simon Wright is van mening dat Wales ĂŠĂŠn van de meest fantastische culinaire naties van Europa is. Zorg er dus voor dat je een broek met een elastische tailleband meeneemt in je koffer.

Luilekkerland

Links: Abergavenny Food Festival.

— “Het pure genot van het eten van zeevis en schelp- en schaaldieren op enkele honderden meters afstand van de plaats waar ze aan wal werden gebracht”. —

Magniﬁeke markten Boerenmarkten zijn in heel Wales als paddestoelen uit de grond gerezen. Er zijn nu meer dan zestig boerenmarkten op de Wales website – www.fmiw.co.uk –. Een groot aantal hiervan bevindt zich zoals verwacht in de marktsteden van de landbouwstreek van Wales die een rechtstreeks distributiekanaal naar de consument biedt aan lokale kleine producenten die alles onder de zon aanbieden, van fruit en groenten tot bakkerijproducten, bier, vlees van zeldzame rassen en een reeks zuivelproducten. Eén van de beste markten is te vinden in de stad Haverfordwest in Pembrokeshire waar alle verkochte producten binnen een straal van 50 km van de stad worden betrokken. Je kunt ook fantastische markten in steden vinden – een trend die geïllustreerd wordt door de Riverside en Roath markten in Cardiff, die net zo levendig zijn als alle andere markten in het Verenigd Koninkrijk. Passie voor producten Culinaire kwaliteitsproducten ontstaan niet door toeval – er zijn mensen voor nodig die zich met hart en ziel toeleggen op het produceren van deze producten, mensen die eerst aan topkwaliteit denken in plaats van aan winst. Wales kan zich gelukkig prijzen dat veel van deze producenten er zo over denken en zich aangetrokken voelen door de kwaliteit van de beschikbare oogst en ernaar streven om het volledige potentieel van de landbouwgronden in Wales te realiseren. Ga naar een willekeurige boerenmarkt in Wales, eet de lokale producten en proef de trots en liefde waarmee ze zijn bereid. Neem bijvoorbeeld de boeren die weergaloos lamsvlees van de kwelders rond Harlech of op het schiereiland Gower produceren of leveranciers van organisch Welsh Black rundvlees en varkensvlees van zeldzame rassen. Ook zijn er heerlijke gerookte producten uit Rhydlewis in Ceredigion of de beroemde Black Mountain rokerijen in Crickhowell. Het lijstje is bijna eindeloos – pâté, augurken, bacon, ham, een steeds

toenemend aantal hopbieren en ciders, en niet te vergeten een enorme selectie kaas... Kaasmakers die kaas kennen Een restaurant dat ik een aantal jaren samen met iemand anders runde, werd op een gegeven moment berispt door de Good Food Guide vanwege het gebrek aan Welse kazen op de kaasplank. Ik verdedigde mijzelf door te wijzen naar het gebrek aan eigengemaakte kazen die vergeleken konden worden met de beste verkrijgbare Franse kazen. Een dergelijk argument zou vandaag de dag lachwekkend zijn en ik maak van deze gelegenheid gebruik om het onrecht van het verleden te herstellen door openlijk te verklaren dat Wales tot de beste kaasproducerende landen behoort die kwaliteitskazen naar de eettafels in de hele wereld brengen. De verscheidenheid aan stijl, smaak en textuur van de kaas is net zo afwisselend als het Welse landschap. Iedereen heeft natuurlijk een eigen lievelingskaas, maar ik raad je aan om naar Llanddewi Brefi in Ceredigion te gaan waar Maugan en Kim Trethowan de enige kaasmakers in het dorp zijn die een ongeëvenaarde, met de hand vervaardigde Caerphilly produceren. Of je kunt iets verder naar het westen gaan naar Llangybi waar Sam en Rachel Holden een Hafod, een bekroonde organische cheddar kaas maken op de oudste organische melkveehouderij in Wales. Het beste advies dat ik je kan geven is om langs te gaan bij één van de vele delicatessenzaken in Wales die de producten van deze meesterkaasmakers tentoonstellen. Vraag of je enkele kaasjes mag proeven om je lievelingskaas te ontdekken. De ales van Wales Wales weet van wanten wanneer het om bier brouwen gaat. Enkele van onze oudste traditionele brouwerijen blijven floreren. Brains bijvoorbeeld stond vroeger synoniem voor Cardiff – ‘Je gaat voor

Van links naar rechts: Kevan Downing, Rachel & Sam Holden, Hafod kaas Llangybi, Genieten van Welse ale, gezellig dineren.

Brains’ is nog steeds een oude, vertrouwde slogan die op veel spoorwegbruggen in de stad te vinden is. Maar nu vind je Brains ook in bars en pubs buiten de hoofdstad. Het kleine dorpje Felinfoel in Carmarthenshire is de bakermat van het bier dat haar naam draagt, het eerste bier in het Verenigd Koninkrijk dat lang geleden in 1935 in blikjes werd verkocht. Andere namen zijn reeds lang verdwenen maar een naam zoals Rhymney werd weer voor de dag gehaald naar aanleiding van een nieuwe trend naar het brouwen van kwaliteitsbier die het land in de laatste tien jaar veroverde. Bieren zoals Otley uit Pontypridd, Evans Evans uit Llandeilo en Purple Moose uit Porthmadog worden beschouwd als de beste echte ales in het Verenigd Koninkrijk. En bovendien hoef je niet ver te gaan om ze te vinden. Ze zijn verkrijgbaar in alle pubs, bars en restaurants die de kwaliteit en het kenmerkende lokale karakter herkennen.

— “Je kansen om lekker buitenshuis te eten in Wales zijn beter dan ooit”. —

Buitenshuis eten Laten we één misperceptie uit de weg ruimen – het uitgekauwde idee dat Michelin-sterren een barometer zijn van de culinaire gezondheid van een land is een sprookje. In de laatste paar jaar varieerde het aantal toegekende sterren in Wales. Maar als iemand die een sterke belangstelling heeft voor dit soort zaken, kan ik met overtuiging zeggen dat je kans om lekker buitenshuis te eten in Wales beter is dan ooit. Het heeft niet alleen te maken met chique restaurants. Om eerlijk te zijn, heeft het zelden te maken met chique restaurants in Wales. Veel van de beste cuisine in het land is te vinden in relatief informele restaurants met een vriendelijke en ongedwongen

sfeer en uitstekend bereide lokale kwaliteitsproducten. Maar dat betekent niet dat we hier geen talentrijke chefs hebben. Neem bijvoorbeeld de enorme talentvolle Stephen Terry in zijn pub/ restaurant The Hardwick net buiten Abergavenny, de legendarische Shaun Hill in de net zo beroemde Walnut Tree, ook in de omgeving van Abergavenny, of Bryan Webb in de Tyddyn Llan in Llandrillo. Dit zijn allemaal chefs die als de beste te boek staan in het Verenigd Koninkrijk. Er zijn nog veel meer uitstekende restaurants in dezelfde categorie die op het programma zouden moeten staan van alle fijnproevers die naar Wales komen. Maar dat zou geen volledig beeld geven van de cuisine in Wales. Op de lijst zouden ook een groot aantal minder bekende plaatsen moeten staan waar het eten misschien eenvoudiger maar niet minder lekker is. Kan ik je verleiden met echte Welsh rarebit in Café Florence in Denbighshire, verrukkelijke tapas met een Wels tintje in Ultracomida in Narberth (en Aberystwyth), of een in eigen schaal opgediende, vers gevangen lokale krab in de Quayside Tearoom in Lawrenny? Dit zijn slechts een paar voorbeelden van de onweerstaanbare, eenvoudige gerechten die je buitenshuis kunt eten in Wales. Daar laat ik het bij want ik ben ervan overtuigd dat je Wales komt bezoeken en thuis zult komen met herinneringen aan heerlijke maaltijden en een zak vol lekkernijen voor je provisiekamer. Net als overal elders in de wereld moet je zelf uitvinden waar je culinaire hoogstandjes kunt vinden – maar dat hoort erbij. Als je van goed eten houdt, dan zul je beslist aan je trekken komen in Wales. Dat is een belofte.

Ga naar www.walesthetruetaste.co.uk voor meer culinaire verrukkingen of naar www.visitwales.nl/eten

www.visitwales.nl

Journalist en auteur Bibi van der Zee reist naar Pembrokeshire voor een ontspannen culinair weekend en is niet de eerste die ontdekt dat Wales zowel garnalen als Brains heeft.

Verse vis Zodra de trein die mij naar de kookcursus vis, schaal- en schelpdieren van Angela Gray brengt, het Whitland station in Carmarthenshire nadert, beginnen de twee vrouwen die tegenover mij zitten te praten over vis en schaal- en schelpdieren. ‘Ik haatte het vroeger’, zegt de linker vrouw met de schorre stem. ‘Ik at alleen maar gepaneerde vis, weet je wat ik bedoel?’ Haar vriendin knikt instemmend; ‘O, ja. O ja, absoluut’. Ik vraag mij af of ik mij per ongeluk opgegeven heb voor een culinaire versie van een moordweekend. ‘Maar nu’, gaat de schorre stem verder, ‘kan ik er niet genoeg van krijgen. Ik hou van sint-jakobsschelpen. Garnalen. Ik ben dol op krab. En een paella met schaal- en schelpdieren is mijn absolute lievelingsgerecht vergezeld van een heerlijk glas wijn en een beetje citroensap’. Nu beginnen we allemaal te kwijlen. Het is waar dat vis en schaal- en schelpdieren in Wales ondergewaardeerd werden. Tenzij onze nieuwe culinaire vrienden in het geheim werken voor de commissie voor visserij, om heen en weer te reizen en luid te praten in treinen, zijn de tijden duidelijk veranderd. Dit is deels te danken aan mensen zoals Angela Gray. Angela Gray is niet iemand die je gewoon ontmoet, maar je beleeft haar. Zij is een natuurkracht in plaats van alleen maar een kok; groot, welgevormd, met een zachte stem, een leuke lach en het zeldzame vermogen om net zo goed over eten te kunnen praten als het klaar te maken. Deze voorvechter van de Welse

cuisine heeft veel gedaan om het goede woord te verbreiden door haar televisiewerk en de kookcursussen die ze geeft. Vis, en schelp- en schaaldieren hebben echter een speciaal plekje in haar hart. Tijdens de cursus stopt ze op een gegeven moment om een zeebaars te aaien en vraagt ons om de vis met respect te behandelen.

— “De vis en schelp- en schaaldieren (behalve de tijgergarnalen) zijn allemaal afkomstig van lokale leveranciers en vishandelaren die ze goed kent”. —

Haar cursus vindt plaats in de keukens van Slebech Park, de bakermat van de familie Phillips voor meer dan 800 jaar. De delen van het landgoed die de eeuwen hebben doorstaan, worden met liefde onderhouden. Alle elementen die renovatie vereisten, werden prachtig gerestaureerd. Terwijl we koffie drinken en het verrukkellijke zandgebak van Angela eten met uitzicht op de prachtige Daugleddau riviermonding, is het niet moeilijk om de steeds meer toenemende aantrekkingskracht te zien van een weekend weg om plezier te hebben in de keuken van iemand anders – vooral in zo’n prachtige keuken als deze.

Dus handen uit de mouwen want de vissen zullen zichzelf niet zelf gaan ontvellen en fileren. Ons programma is net zo ambitieus als watertandend. Angela wil dat wij in één dag leren om een vis te ontschubben, van ingewanden te ontdoen, schoon te maken en te ontvellen en fileren. Ze wil dat we een krab klaarmaken, langoustines schoonmaken en leren omgaan met inktvis en oesters. En daarna gaan we drie verschillende soorten saus, visbouillon en een pilaf met zeevis en schelp- en schaaldieren koken. En als we nog steeds op onze benen kunnen staan hierna, gaan we aan tafel zitten om alles op te eten. De vis en schelp- en schaaldieren (behalve de tijgergarnalen) zijn allemaal afkomstig van lokale leveranciers en vishandelaren die Angela goed kent. In de laatste jaren heeft de Welsh Assembly Government haar pogingen verdubbeld om de inheemse visindustrie te ontwikkelen en pleitte de Welsh Fisheries Strategy in 2008 om een commercieel haalbare en duurzame visserij te bevorderen en lokale zeevis en schelp- en schaaldieren ook bij de consument te promoten door gidsen zoals de Fresh Welsh Seafood. Adrian Coakley-Greene, wiens familie reeds 150 jaar vis verkoopt op de Swansea markt, zegt dat mensen de supermarkten in de laatste paar jaar de rug hebben toegekeerd en teruggaan naar markten die lokale producten verkopen en naar de echte experts. ‘Ze wilden vroeger in plastic verpakte producten met een gebruiksaanwijzing’, zegt hij. ‘Maar ze beseffen nu dat wij vissen voor

Van links naar rechts: Als een vis in het water – Angela Gray bezorgt Bibi de dag van haar leven.

hen kunnen fileren en ontvellen, uitleggen hoe ze bereid moeten worden en dat ze hier spartelverse vis kunnen krijgen zoals onze zeebaars, die net een half uur geleden is gevangen, zonder de extra verpakkingskosten te betalen. Na het voor de eerste keer echte verse vis eten, wil je niets anders meer’. En Angela is het hier beslist mee eens. Terwijl de ingrediënten van de visbouillon op de achtergrond pruttelen (iets meer dan een liter water, een ui, prei, wortel en een selderiestengel; en de graten en koppen die we afsnijden, niet meer dan twintig minuten koken, langer koken verandert de smaak) laat ze ons kennismaken met de makreel en legt uit hoe we kunnen zien of een vis vers is. ‘Kijk onder de kieuwen – ze moeten helderrood zijn in plaats van bruinachtig. Controleer de geur, de vis moet naar de zee ruiken. En controleer vooral op stevigheid; het vlees moet nog steeds stevig en gespierd zijn’. Ze houdt haar makreel vast aan de staart met de kop naar ons gericht als een pistool om dit te demonstreren. OK, OK, we zijn overtuigd! Het fileren en ontvellen blijkt minder moeilijk te zijn dan ik gevreesd had. Een zeer dun, redelijk flexibel mesje is hiervoor nodig (plaats de punt op het keukenwerkblad en zie hoe gemakkelijk het buigt – hoe meer, hoe beter). In een toch enigszins pijnlijke stilte leren we hoe we de vissen van hun ingewanden moeten ontdoen. De kieuwen worden teruggetrokken en de kleine botten hierin worden verwijderd – krak, krak, krak. Er is een verbazingwekkende hoeveelheid bloed.

Pas wanneer we ons kwijten aan de minder huiveringwekkende taak van het ontvellen van de vissen, beginnen we weer grapjes te maken. Wij openen de oesters (‘Ik heb deze jongens bekeken en het zijn niet de allermakkelijksten’, waarschuwt Angela) en pellen en maken de garnalen schoon. En daarna is de inktvis aan de beurt. ‘Dit boezemt mij geweldige angst in’, zegt één van mijn klasgenootjes, Georgina, als we ze uit emmers water vissen.

— “Wij schenken een glas wijn in, grijpen onze vorken en gaan zitten, en ik denk kort aan de vrouwen die over de zeevis, schelp- en schaaldieren spraken in de trein”. — ‘De inktvis is een verbazingwekkend schepsel, niets om bang van te zijn’, zegt Angela. ‘Grijp die tentakels maar eens beet’. We grijpen gehoorzamend. We verwijderen het zand en de plastic-achtige balein en snijden de inktvis hierna in kleine reepjes. We zijn allemaal onder de indruk. ‘Het is beter dan ‘eindexamenniveau’ biologie’, zegt één klasgenote. We leren hier beslist meer dan in een klas op school waarin ik heb gezeten.

Hierna is het moment aangebroken dat we gaan koken en we roeren in een pan met een klontje boter en olie, sjalotten en vers gemalen peper. Het nu is nu al 1 uur en we sterven van de honger, gefolterd door het proeven van de provençaalse saus, de pikante pilaf en de visbouillon waarin Angela onze garnalenschillen heeft gegooid. Eindelijk is het allemaal klaar; de zeebaars gevuld met krab en geserveerd met beurre blanc, de makreel in provençaalse saus (ingepakt voor ons om mee naar huis te nemen), de oesters gebakken met verse room, een schaal vol gepofte aardappelen en een groene salade die Angela zonder dat wij dit zagen heeft klaargemaakt terwijl wij in onze sauspannetjes roerden, en de garnalen en inktvis zijn aan onze pilaf toegevoegd. Wij schenken een glas wijn in, grijpen onze vorken en gaan zitten, en ik denk kort aan de vrouwen die over zeevis, schelp- en schaaldieren spraken in de trein. Jullie zouden ervan genoten hebben meisjes! Koken met Angela Gray www.angelagray.co.uk Slebech Park www.slebech.co.uk Ga naar www.walesthetruetaste.co.uk of www.visitwales.nl/eten voor meer culinaire verrukkingen 23

Wij spraken met een schilder, een fotograaf, een 3D artiest en een pottenbakker over hun favoriete plekjes in Wales en de invloed hiervan op hun werk.

Een nieuwe koers varen

Elfyn Lewis, winnaar van de titel Welse kunstenaar van het jaar 2010, verklaart de methode achter zijn waanzin”. Glaslyn is een rivier die van een meer op de berg Snowdon naar mijn geboortestad Porthmadog aan de noordwestkust van Wales stroomt. Porthmadog is een havenstad met ongeveer 5000 inwoners van waaruit boten vroeger de leistenen uit de plaatselijke mijn transporteerden. Voor mij is de plaats een toegangspoort tot de wijde wereld. ‘Glaslyn’ was een springplank voor mij als kunstenaar – een echt eureka-moment. Het gebeurde toen ik voor mijn MA in Cardiff tussen 1996 en ’98 aan een schilderij werkte. Je kunt het op verschillende manieren interpreteren, maar voor mij vertegenwoordigen de bewoners van Porthmadog de bloedrode verf en de blauwe verf is een rivier die naar de zee stroomt, de wijde wereld in. De rivier de Glaslyn vindt haar oorsprong in een meer op de berg Snowdon en er is een natuurreservaat met broedende visarenden die helemaal naar de riviermonding in Porthmadog vliegen om forel te vissen voor hun gezin. Er zijn ook rode wouwen en allerlei soorten andere wilde dieren. Ik heb altijd gevonden dat mijn werk een reactie was tegen veel Welse kunst – ‘hier een boerderij, hier een mijn, daar een schaap’. Ik heb er altijd naar gestreefd om mij van deze traditie te distantiëren. De manier waarop ik werk is het aanbrengen van verschillende lagen kleuren op het doek totdat ik van mening ben dat ik iets ongebruikelijks en interessants heb vastgelegd. Het is een altijddurend proces. De 19e eeuwse kunstenaar William Turner probeerde steeds weer opnieuw om de zon vast te leggen hoewel hij wist dat dit een onmogelijke taak was en ik ben van mening dat alle kunstenaars met kleur worstelen. Soms is het net als een hond die zijn eigen staart achterna zit. Er zit echter een methode in mijn waanzin. In ieder geval, dat hoop ik... www.elfynlewis.com

Boven: Glaslyn

Landschapsfotograaf David Wilson legt uit waarom hij hartje winter graag foto’s neemt van Pembrokeshire waar hij geboren is.

Een sterke band met het verleden

Ik ben van hier, zoals ze zeggen, geboren en getogen in Pembrokeshire. Ik ken de streek goed en hou ervan. Ik maak foto’s in de late herfst, de hele winter en in de vroege lente. Ik maak geen foto’s in de zomer. Dat is volledige tijdverspilling voor mij. Het weer maakt alles veel dramatischer. Als ik iemand naar een foto laat kijken en ze voelen een kleine rilling over hun rug lopen, dan weet ik dat ik het goed heb gedaan. Ik maakte deze foto in februari 2008. De cottage op de foto wordt ‘Treledydd Fawr’ genoemd en staat dichtbij St Davids. De cottage is waarschijnlijk rond 200 jaar oud en is het soort huis dat tot 30 of 40 jaar geleden overal op het noordelijke platteland van noord-Pembrokeshire te vinden was – een cottage met 2 slaapkamers en met een kalkstenen beraping op het dak om te voorkomen dat de leistenen er tijdens sterke wind afwaaien. Het is waarschijnlijk het enige huis van dit soort dat nog over is in Pembrokeshire. Meneer Griffiths, die hier woont, is 85 jaar oud. Hij heeft hier vanaf zijn tiende jaar gewoond. Het is buitengewoon koud binnen. Op de dag dat ik er was, had ik mijn winterjas aan maar stond nog binnen te rillen, terwijl meneer Griffiths zich goed voelde in zijn overhemd met open hals en een dunne V-hals sweater. De aarden vloer is waarschijnlijk niet voor iedereen. Als landschapsfotograaf heb ik jarenlang door Wales gereisd en ben er nooit in geslaagd om alles vast te leggen. Zonder zelfvoldaan te klinken, is dit een verbluffend mooi land om te wonen, werkelijk waar. En hoe meer mensen het land ontdekken, hoe meer ze beseffen: ‘ja, hij had gelijk…” www.davidwilsonphotography.co.uk

Links: Treledydd Fawr

Een hele speciale plaats Het humoristische werk van Luned Rhys Parri is geïnspireerd op haar levenslange liefde voor haar lokale streek.

Onder: Dynes Diarth

Mijn moeder schreef korte verhalen en had altijd een typemachine in de bagageruimte van de auto. Haar verhalen speelden zich vaak af in het hoekje van NoordWales waar wij woonden, genaamd Dyffryn Nantlle (het Nantlle dal) en haar verhalen waren buitengewoon humoristisch. Zij had een grote invloed op mij, net als mijn beide grootmoeders. Eén van mijn grootmoeders recycleerde alles – ze maakte zelfs schorten uit de parachutes die in de Tweede Wereldoorlog waren gebruikt. Ik doe hetzelfde met mijn werk en recycleer karton, oude foto’s, materialen en knopen om mijn kunst neer te zetten. Het Nantlle dal heeft een rijke literatuurgeschiedenis maar staat het best bekend om de leisteenmijnen. Het is een zeer interessante omgeving om te bezoeken, met straten die bijna te nauw zijn om doorheen te rijden en huizen die dicht op elkaar zijn gebouwd. Het is een streek waar ik constant inspiratie opdoe. Ik hou van het kijken naar de kleren van mensen en ik ben vooral dol op de manier waarop oude vrouwen zich kleden en kleren uit verschillende decennia combineren in één outfit. ‘Dynes Diarth’ dat ongeveer vertaald kan worden als ‘De bezoeker’ is een werk dat geïnspireerd is door mensen die bij ons thuis langskwamen om mijn moeder op te zoeken toen ik een kind was. De persoon in het tafereel is op grote schaal afgebeeld en herinnert mij een beetje aan Alice in Wonderland en ook hoe klein ik was en hoe groot deze bezoekers toen geleken moeten hebben. Op de achtergrond is de traditionele Welse ladekast van mijn grootmoeder te zien. Ik kijk graag naar Welse ladekasten want ze zijn altijd een combinatie van eigentijdse dingen zoals souvenirs die mensen meenemen van vakantie, ingelijste foto’s van kinderen en traditionele zaken zoals borden met wilgenmotieven. De achtergrond van dit werk is vervaardigd uit karton en de persoon van papier-mâché. Haar kleren zijn gemaakt met stukjes Laura Ashley-materiaal die ik nog had en de rok is gemaakt uit een oude bloes die mijn moeder in de jaren ’70 droeg. Mijn werk heeft een sterk Wels karakter. Ik heb geprobeerd om in andere landen te werken, maar het is net als acteurs die een ander accent proberen te adopteren. In de laatste 10-15 jaar heeft ons land zich sterk ontwikkeld – wij hebben ons eigen zelfbeschikkingsrecht gekregen door de National Assembly for Wales. Aan de ene kant zijn we vol vertrouwen en aan de andere kant enorm pessimistisch. Als een natie balanceren wij constant op een slap koord. Maar ik ben van mening dat er een toenemende belangstelling voor kunst bestaat in Wales.

www.visitwales.nl

Ik kom oorspronkelijk uit Egype en verhuisde ongeveer 10 jaar geleden naar Wales met mijn vrouw die uit Porthcawl afkomstig is. Het was een kwestie van de weg volgen, denk ik. Wij ontmoetten elkaar in Londen en toen we allebei besloten om ons werk full-time voort te zetten – Sue is een beeldhouwster en ik werk met keramiek – besloten we om ons in Wales te vestigen. Zij wilde dichtbij de zee wonen, dus tekenden we een driehoek op een kaart, ik stak er een speld in en zo kwamen we terecht in Pembrokeshire. Mijn werk heeft voornamelijk te maken met vazen en werd sterk beïnvloed door mijn omgeving in de laatste paar jaar. ‘Metamorfose’ werd geïnspireerd door de kustlijn en de steile rotswanden hier. Ik gebruik alle bewegingen die ik zie in de rotsformaties om een contrast te scheppen tussen scherpe kanten en de vloeibaarheid van de lijnen. Ik probeer werkstukken te maken die visueel stimulerend zijn, maar die je nopen tot aanraken. Mijn werk werd op grote schaal tentoongesteld in Wales en in 2010 werd ik uitgeroepen tot Welse kunstenaar van het jaar in de Kunstnijverheid categorie. Ik voel mij nauw verbonden met de kunstwereld van Wales. Mijn echte interactie met het platteland begon toen wij onze mooie jachthonden adopteerden. Het wandelen met onze jachthonden moedigde ons aan om in alle weersomstandigheden tijd door te brengen aan de kust. Wij wandelen op de toppen van de klippen, of het strand van Newgale of Druidston Haven – keuze te over! Het strand ziet er van de ene op de andere dag anders uit door het wisselende weer en de lichtval. Als je een opmerkzame geest hebt, dan moet je wel in wisselwerking staan met de omgeving hier.

Boven: Metamorfose

De pottenbakker Ashraf Hanna prikte met een speld in een kaart. Gelukkig voor hem kwam hij terecht in één van de allermooiste streken in Wales.

www.studiopottery.co.uk/profile/Ashraf/Hanna

Het land der druïden

Kunst leeft in Wales. Je vindt het overal, in het landschap, de mensen en hun leefomgeving, die al sinds honderden jaren een bron van inspiratie voor allerlei soorten kunstenaars zijn. Hier enkele tips voor de beste kunst, handnijverheid, muziek en dans in Wales.

Kunst in Wales

Kunstmusea/-gallerijen In 2011 legt het National Museum Cardiff de laatste hand aan een National Museum of Art voor Wales waar werken van Renoir en Van Gogh samen met collecties van gerenommeerde Welse kunstenaars ten toon gesteld zullen worden. De Ffotogallery in Cardiff organiseert tentoonstellingen, workshops en allerlei soorten cursussen; Oriel y Parc in St Davids is een innovatieve gallerij die vele prachtige werken van landschapskunst in Wales herbergt; terwijl er meer dan 180 kunstwerken deel uitmaken van de particuliere collectie in het Museum of Modern Art Wales in Machynlleth. www.museumwales.ac.uk www.ffotogallery.org www.orielyparc.co.uk www.momawales.org.uk

Made in Wales De bloeiende kunstnijverheid in Wales stelt je in staat om met iets anders thuis te komen dan een magneetje voor op je koelkast. Het Ruthin Craft Centre heeft in de laatste jaren een verbazingwekkende gedaanteverandering ondergaan en organiseert verschillende tentoonstellingen, evenementen en workshops in het dynamische, uit zink en kunststeen opgetrokken gebouw. Het Corris Craft Centre in Machynlleth geeft tien workshops waaronder workshops met traditionele en eigentijdse sieraden, keramiek, meubels en nog veel meer, terwijl je bij Craft in Cardiff Bay eigentijdse kunstnijverheid en handwerk zult vinden dat door leden van het Makerâ&#x20AC;&#x2122;s Guild in Wales is vervaardigd. www.ruthincraftcentre.org.uk www.corriscraftcentre.co.uk www.makersguildinwales.org.uk

Uitvoerende kunsten Af en toe zetten we Wales in de schijnwerpers. Wij hebben prachtige concertzalen, theaters en centra en verschillende gezelschappen van wereldklasse die hier optreden. Het Wales Millennium Centre is een aantrekkelijke nieuwe plek in Cardiff en de bakermat van de Welsh National Opera. Het Aberystwyth Arts Centre biedt ook een programma met uiteenlopende evenementen. De ene avond kun je genieten van een groots symfonieorkest, de volgende avond kun je je te barsten lachen tijdens het optreden van een stand-up comedian. www.wmc.org.uk www.aberystwythartscentre.co.uk www.venuecymru.co.uk

Festivals Onze kalender staat vol van talrijke festiviteiten, van wol tot wereldcinema. Sw^n is bijvoorbeeld een driedaagse opvoering van de beste nieuwe muziek in Wales. Het WOW Film Festival start in Aberystwyth en gaat daarna door Wales op toernee. Wonderwool Wales (een festival van Welse wol en natuurlijke stoffen) is na Abertoir (Het griezelfilm festival in Aberystwyth) het beste evenement in Wales wat je maar kunt vinden. En hoewel het International Ceramics Festival geen sjieke naam heeft, trekt het enkele van de beste keramische kunstenaars en pottenbakkers ter wereld. www.swnfest.com www.wowfilmfestival.com www.wonderwoolwales.co.uk www.internationalceramicsfestival.org

Geïnspireerd door Wales ‘Stairway to Heaven’ van Led Zeppelin, uitgeroepen tot de meest populaire rock song in Groot Brittanië vindt zijn oorsprong in Bron-yrAur, een cottage in Zuid-Snowdonia. De kustlijn van Pembrokeshire inspireerde de producenten van de laatste Harry Potter film om Shell Cottage te bouwen, dat in het fictieve Tinworth op het Freshwater West strand werd neergezet. Charles Darwin – ja, dezelfde die ook de evolutie ‘uitvond’ – was eigenlijk een geoloog en tijdens het observeren van de natuur op excursies in NoordWales verbeterde hij zijn vaardigheden. En in het rijtje mensen dat geïnspireerd werd door Wales mag zeker Dylan Thomas niet ontbreken, die veel van zijn beste werken, waaronder ‘Under Milk Wood’, schreef in zijn schrijversschuur die uitkeek op de rivier Tâf.

Creatieve cursussen Als je staat te popelen om een landschap te schilderen, te pottenbakken of een gedicht te schrijven, dan kun je je vakantie in Wales combineren met het leren van nieuwe dingen of het bijspijkeren van oude vaardigheden. Plas Tan y Bwlch, in Snowdonia National Park, verzorgt verschillende cursussen waaronder handwerk, fotografie, schilderen, illustratie en zelfs kamermuziek! Waunifor Crafty Breaks biedt, zoals de naam al aangeeft, een aantal handenarbeid cursussen in haar studio in de Teifi Valley. En als je een schrijver in de dop bent, dan organiseert het Ceridwen Centre in Llandysul creatieve schrijfcursussen. www.plastanybwlch.com www.craftybreaks.com www.ceridwencentre.co.uk

Afbeelding: Fietsen in de Senni Valley

Wat omhoog gaat... Als je in Wales gaat fietsen, houdt dan goed in je achterhoofd dat wat omhoog gaat uiteindelijk ook naar beneden moet.

www.visitwales.nl

TUSSEN LLANIDLOES EN RHAYADER

Lôn Las Cymru is Route 8 van het National Cycle Network, van Holyhead naar Cardiff. Zie www.sustrans.org.uk voor volledige informatie.

mensen. We hebben heel veel geweldige plekken in Wales bezocht, maar de namen waren wel moeilijk uit te spreken en nog moeilijker om te herinneren! Misschien doen de bewoners van Wales dit expres zodat mensen ze zelf moeten ontdekken. Dat is geen gek idee. Ik kan me nog herinneren dat we naar een dorpje gingen met een lange plaatsnaam – ik kan me nog herinneren dat de naam met een ‘L’ begon, maar daar houdt het bij op. We maakten er enkele kiekjes om aan onze lokale fietsclub te laten zien.

— “Wij hadden ons op regen voorbereid, maar er vielen weinig buien”. — Het eten was ook erg goed tijdens onze tocht, precies wat je verdient na een lange dag fietsen. Omdat we doorgewinterde fietsers zijn waren de bergen niet te moeilijk voor ons. Wij legden ongeveer 80 tot 95 km per dag af, maar ik denk eerlijk gezegd niet dat iedereen zo’n lange tocht zou waarderen. Maar laat je daardoor niet afschrikken. Er zijn heel veel verschillende routes mogelijk in Wales en de uitdaging ligt niet in de moeilijkheidsgraad. Het enige wat wij jammer vonden is dat we niet genoeg tijd hadden om met de ‘Great Little Trains of Wales’ te reizen. Dat lijkt ons nog steeds een fantastische belevenis en daarom komen we zeker nog een keer terug.

OP NAAR BARMOUTH

OP DE WEG VAN LLANBEDR NAAR BARMOUTH

Misschien heb je de grap wel eens gehoord dat Wales groter zou zijn dan Engeland als je alle bulten zou gladstrijken. Wij zijn echter niet de enigen die van onze heuvels en bergen houden – vraag maar aan het toenemende aantal fietsers uit Nederland en België die hier elk jaar naar toe komen.

Jan Kerssens, Krommenie Ik kwam hier 34 jaar geleden voor het eerst naar toe. Het was in de hete zomer van 1976 en met een vriend van mij maakte ik een fietstocht van 1800 km door Engeland en Wales. Het leukste gedeelte van onze tocht was Wales. Ik weet niet meer precies waar ik heen ben gegaan, maar ik heb de kaart van de tocht nog ergens liggen. Ik heb altijd geweten dat ik op een dag zou terugkomen. Vele jaren later deed onze zoon werkervaring op in een zomerkamp voor kinderen in Shrewsbury, dichtbij de Welse grens, en wij besloten om een bezoek aan hem met een fietstocht te combineren. Wij namen de Lôn Las Cymru route, die zich over de volledige lengte van Wales uitstrekt. Het stelde ons in de gelegenheid om een groot deel van het land te zien, beginnend in het noorden en eindigend in Cardiff. Waar wij wonen in Nederland is het land volledig plat. Kilometers ver is er geen heuvel te zien, dus voor ons is het te gek om door een gevarieerd landschap te trekken. Thuis kan er veel wind staan, soms moet je tegen een harde wind van 20 km per uur of meer opfietsen. In Wales is dat gelukkig heel anders en dus is fietsen hier heel aantrekkelijk. En wanneer je een heuvel opfietst dan daal je ook altijd weer af, wat een zeer dankbaar gevoel is. Het verraste ons dat het weer zo goed was. Wij hadden ons op regen voorbereid, maar er vielen weinig buien. De plaats waarvan we het meeste van hebben genoten, was Snowdonia. De natuur was erg ruig – een spannende plek met weinig

387 km gefietst; 80 – 95 km per dag; 48 uur fietstijd; 2 uur oefenen om Llanfairpwllgwyn gyllgogerychwyrndrob wllllantysiliogogogoch uit te spreken.

Tanja Dobbe, Breezand In Nederland fietsen wij elke dag, maar dit was onze eerste fietsvakantie en mijn man wilde naar Wales. Ik weet niet waarom hij speciaal naar Wales wilde, maar hij had gelijk. We besloten om de Lôn Las Cymru (South) tour te doen. We wisten al dat Wales een mooi land is en we waren van mening dat wij het land het beste konden zien op de fiets. Wij wisten ook dat we hier niet heen gingen voor goed weer. De eerste dag regende het hevig dus tijd om onze regenpakken aan te trekken. We kregen meteen een grote heuvel voor onze kiezen. Binnen een uur was ik doorweekt terwijl ik in de eerste versnelling de berg op ging. Ik dacht bij mijzelf ‘ grote goden’. Maar het maakt allemaal deel uit van de belevenis. Toen we bij ons eerste hotel arriveerden, heb ik een lang heet bad genomen en had ik het gevoel dat ik echt iets bereikt had – een gevoel dat je normaal niet hebt tijdens je vakantie. De rest van de week was fantastisch. Het weer was soms goed, soms slecht, maar het fietsen was gewoon geweldig. Wij genoten ervan. Eén van ons had de routekaart en vertelde aan de ander welke bezienswaardigheden we konden bezoeken op onze fietstocht. Het platteland was zo ontzettend mooi en

uitnodigend, dat wij er meer van wilden ontdekken. Dus maakten we af en toe een omweg om interessante bezienswaardigheden te bezoeken. Een hoogtepunt was een bezoek aan Elan Valley met vier dammen en stuwmeren. Het was echt heel mooi.

— “Wij komen beslist nog een keer terug. Wij willen het noordelijke gedeelte van de toer doen dat er erg aantrekkelijk uitziet”. — Weet je wat we ook nog hebben gedaan? Elke morgen maakten we een kleine rugzak klaar en een thermosfles met soep of heet water en oploskoffie en wanneer we dan een korte rustpauze hielden, legden we onze fietsen neer en gingen in een veld zitten bij de schapen om van het uitzicht te genieten. Waarschijnlijk een niet alledaags tafereel voor voorbijgangers. De eerste nacht verbleven we in een bed and breakfast, en de volgende dag in een

kleine plattelandsherberg die eigenlijk deel uitmaakt van een 12e eeuws klooster. Onze koffers werden van de ene naar de andere plaats gebracht terwijl wij fietsten. We hebben ook nog gelogeerd ook bij een aardig, bejaard echtpaar in Chepstow. Niet alleen was onze kamer mooi, maar het echtpaar was ook erg symphatiek waardoor wij ons erg welkom voelden. Hier hebben we het kasteel bezocht en uren lang rond gelopen. Misschien klinkt het vreemd dat mensen uit een land zonder bergen juist een vakantiebestemming kiezen in een land vol met heuvels en bergen, maar dat was juist het aspect dat ons het meeste aantrok. Sommige van de hogere beklimmingen waren een behoorlijke uitdaging maar wij hadden nooit het gevoel dat we teveel hooi op onze vork namen. Wij komen zeker nog een keer terug. Wij willen het noordelijke gedeelte van de toer doen dat er erg aantrekkelijk uitziet. Na onze tocht bezochten we de Big Pit, een museum in een oude kolenmijn. Het was zeer interessant om alles te ontdekken over de geschiedenis van de mijnen die zo belangrijk waren voor Wales. Het was een geweldige vakantie waarvan wij erg hebben genoten.

234 km gefietst; 63 km verkeersvrij; 18 uur fietstijd; 3 uur in het veld soep drinken.

LLANTHONY PRIORY

BOVENOP PEN Y FAN

CHEPSTOW CASTLE

Lôn Las Cymru (South) behoort tot de routes 8 en 42 van het National Cycle Network. Zie www.sustrans.org.uk voor volledige informatie.

CHEPSTOW

Martijn van der Glas, Groningen Ik werk als een milieuadviseur en dus probeer ik mijn vakanties zoveel mogelijk ecovriendelijkte laten zijn. Wij wilden Wales altijd al bezoeken. We hebben gefietst in Slovenië, Kroatië en Tsjechië en we fietsen veel in Nederland maar we hadden nog maar weinig in Groot Britannië gereisd. Wales zag er fantastisch uit op de foto’s, ruig en onbedorven, en daarom besloten we om er naar toe te gaan. Ik hou ervan om buiten te zijn en ik ben van mening dat je meer van een land ziet op de fiets. Wij dachten dat fietsen in Wales best zwaar zou zijn, ver van de gebaande paden, met heuvels die we in eigen land niet hebben. Die heuvels zijn we inderdaad tegen gekomen maar het was niet zo moeilijk als we gedacht hadden. En ik houd van mooie vergezichten en de natuurlijke gegeving waar Wales om bekend staat. Eén van de dingen waarvan ik echt genoot was het feit dat Wales zeer afwisselend is. We zijn begonnen in Carmarthen, met een heuvelachtig landschap, en hierna maakten we een tocht tegen de wijzers van de klok in naar Pembrokeshire en de kust, waar je bijna geen heuvels hebt. We fietsten tussen de 40 en 60 km per dag. In het begin was dit echt een

uitdaging waar ik wel enorm van genoot. Mijn partner zat niet op dezelfde golflengte en daarom wandelden we af en toe en dat was ook prima. We hadden fantastische comfortabele fietsen en onze bagage werd van de ene naar de andere bestemming vervoerd. Het was al met al een erg geslaagde tocht. Meteen na het ontbijt begonnen we met fietsen dus dat betekent dat we meestal rond twee uur ‘s middags op onze bestemming aankwamen. We hadden dus voldoende tijd om te relaxen en een boek te lezen of het dorpje te ontdekken waar we de nacht doorbrachten. Deze combinatie van ‘s morgens actief zijn en ‘s middags volledig relaxen is heerlijk. Ik heb het idee dat mensen denken dat je op zo’n fietsvakantie alleen maar de hele dag op het zadel zit. Dat is helemaal niet zo. Tijdens onze tocht viel er wel hier en daar wat regen, maar dat maakte eigenlijk niet zoveel uit. Het weer is vrijwel hetzelfde als in Nederland. Mijn zoon is 17 jaar oud. Hij genoot van het sportieve aspect van de reis – de uitdaging van het beklimmen van de heuvels en hierna zo snel mogelijk afdalen met een snelheid van 60 of 70 km per uur. Hij vond het echt geweldig. Mijn partner en ik waren niet

zo competitief. Wij deden het iets rustiger aan in ons eigen tempo.

— “Wij wisten dat er volop heuvels waren, die wij in eigen land niet hebben”. — Het gevoel dat ik na de vakantie had, was een gevoel van volledige vrijheid. Ook de verscheidenheid van de plaatsen waar we waren heeft veel indruk op ons gemaakt. En wat ik ook zo leuk vond, was dat we overal waar we kwamen een kop thee aangeboden kregen. Ik heb een groot aantal geweldige herinneringen overgehouden aan de reis, maar als ik er één moest kiezen dan zou dit het staan op de top van een klif in Nolton met uitzicht op St Brides Bay zijn. Het uitzicht was fantastisch.

Celtic Trail (west) behoort tot de routes 4 en 47 van het National Cycle Network. Zie www.sustrans.org.uk voor volledige informatie.

NET BUITEN TENBY

ST DAVIDS

NOLTON HAVEN

366 km gefietst; 66 km verkeersvrij; 28 uur fietstijd; 65 km/uur topsnelheid. Tijdens de afdaling natuurlijk.

ST DAVIDS

PRESELI MOUNTAINS

TENBY

Kies uit de verschillende toers en trips die geschikt zijn voor alle kuitspieren.

National Cycle Network Wales heeft 1800 km fietsroutes die behoren tot het National Cycle Network. Daarom is het ontdekken van het land op een tweewieler een echte aanrader. Je kunt deze fietsroutes in één keer fietsen of pik een mooie dag of weekend uit om een gedeelte te fietsen. Celtic Trail 355 km, vijfdaagse route van Fishguard in het westen naar Chepstow in het oosten. Lôn Las Cymru Deze route is 400 km lang en loopt door de Nationale Parken van the Brecon Beacons en Snowdonia naar de rustige paden van Anglesey. Lôn Cambria 180 km lange fietsroute die het hart

Fietsen in Wales

Terreinﬁetsen Er zijn zes speciale mountainbike centra in Wales: specifiek gericht op mountainbiken. Met een bezoekerscentrum en voorzieningen langs meerdere bewegwijzerde routes. Daarnaast heb je in Wales zeven gebieden waar je ook bewegwijzerde/ in kaart gebrachte routes en speciale voorzieningen voor mountainbikers vindt. Afan Forest Park Het snelst groeiende mountainbike gebied in Groot-Brittannië. Coed Llandegla Verschillende routes door het bos. Coed y Brenin Biedt een netwerk van met de hand aangelegde, all-weather singletracks en een

van Midden-Wales doorkruist tussen Aberystwyth en Shrewsbury. Lôn Teifi Deze 160 km lange fietsroute voert over landwegen en secundaire wegen door het dal van de rivier Teifi voordat ze de kust bij Cardigan bereikt. Ga naar www.sustrans.org.uk voor volledige informatie over nationale routes. Ga naar www.routes2ride.org.uk/wales voor tips over lokale fietstochten.

dubbele slalom track. Cwmcarn Minder dan een half uur van de Severn Bridge. Nant yr Arian De tracks voeren door het bijzondere landschap van de Cambrian Mountains. Coed Trallwm and Elan Valley Al meer dan 30 jaar een favoriete route in Wales. Ga naar www.mbwales.com voor informatie.

The Tour of Britain Geraint Thomas MBE is de winnaar van een gouden Olympische medaille en meervoudig kampioen wielrennen. ‘De Tour of Britain is de grootste race in het Verenigd Koninkrijk en het is geweldig dat de toer opnieuw door Wales trekt. Het is een speciale gelegenheid voor mij want ik ken de Welse etappe op mijn duimpje. Als professionele wielrenners wonen we in Italië en komen bijna nooit terug, en daarom is het thuiskomen om mee te doen aan deze tour gewoon geweldig’. ‘Wij worden altijd door veel fans aangemoedigd, waar we ook aan een race deelnemen in de wereld. Het zien van de Welse vlaggen spoort je geweldig aan. Het maakt een groot verschil. In mijn vrije tijd 34

ga ik altijd graag naar huis om op de- voor mij -oude en vertrouwde wegen te rijden. Het is hier heerlijk rustig op de wegen met een paar goede beklimmingen en mooi landschap. Ook schijnt het fietsen in Wales steeds populairder en beter te worden’. 11 – 18 september The Tour of Britain Verschillende locaties in Wales www.tourofbritain.co.uk

Alles wat je moet weten als je wilt wandelen.

Nationale wandelroutes Wales heeft drie zeer verschillende langeafstandsroutes aangevuld met meer dan dertig regionale routes van verschillende lengtes. Pembrokeshire Coast Path De langste route die je op dit moment kunt volgen in Wales is 300 km lang. Pembrokeshire werd onlangs door National Geographic uitgeroepen tot de op één na beste kustbestemming in de wereld. www.nt.pcnpa.org.uk Offa’s Dyke Path Een 280 km lange route die Wales van zuid naar noord doorkruist en de oude grens tussen Wales en Engeland volgt. www.nationaltrail.co.uk/offasdyke

Wandelen in Wales

Glyndw ^ r’s Way Treed in de voetsporen van de laatste Welse Prince of Wales op deze 220 km lange route. www.nationaltrail.co.uk/glyndwrsway Wales Coast Path Wandel gedeeltes van deze 1370 km lange route van Queensferry in het noorden naar Chepstow in het zuiden. In 2012 zal deze route volledig worden geopend.

Wandelevenementen We hebben hier enkele wandelevenementen en –festivals door heel Wales voor je op een rijtje gezet. Crickhowell Walking Festival www.crickhowellfestival.com Anglesey Walking Festival www.angleseywalkingfestival.com Llanelli Festival of Walks www.llanelliramblers.org.uk Gower Walking Festival www.visitswanseabay.com Conwy Walking Week www.conwy.gov.uk Wales Valleys Walking Festival www.thevalleys.co.uk Cardigan Walks Festival www.walk-wales.co.uk

Barmouth Festival of Walking www.barmouthwalkingfestival.co.uk Lly^n Walking Festival www.llyn.info Snowdonia Walking Festival www.snowdoniawalkingfestival.co.uk Monmouthshire Walking Festival www.walkinginmonmouthshire.co.uk Ga naar www.walking.visitwales.com voor een meer uitgebreide lijst van evenementen.

Aanbieders van wandelvakanties Wees maar niet bang, we vragen je niet het hele land in één keer door te wandelen. Maar als je niet zeker weet welk deel van Wales het beste aan jouw behoeften voldoet, dan zijn dit de mensen met wie je het beste contact op kunt nemen. Bovendien brengen ze je bagage naar de Drover Holidays volgende bestemming als je dat wilt! www.droverholidays.co.uk Footpath Holidays Celtic Trails www.footpath-holidays.com www.walkingwales.co.uk Walk or Bike Wales Contours Walking Holidays www.walkorbikewales.com www.contours.co.uk Wales biedt legio perfecte plaatsen om te wandelen en www.walking.visitwales.com helpt je om ze te vinden.

Nu begint de echte pretâ&#x20AC;Ś De komst van de Ryder Cup naar Wales was alleen nog maar het begin. Zoals Iestyn George betoogt, er valt nog een hele natie aan golf te ontdekken...

Na bijna tien jaar voorbereiden en ‘uitkijken naar’ weet Wales nu uit eerste hand wat het betekent om één van de meest populaire sportevenementen van deze planeet te hosten. En het moet gezegd worden – de Ryder Cup van 2010 overtrof alle verwachtingen. Het Celtic Manor Resort, aan de rand van de stad Newport, vormde het decor voor het sportdrama waarin Europa op het laatste nippertje de trofee heroverde op hun Amerikaanse rivalen. Het was een onvergetelijke dag. Met deze herinnering nog vers in je geheugen heb je nu de kans om te golfen op de Twenty Ten Course bij het Celtic Manor Resort. We kunnen je niet garanderen dat het je lukt om bij hole 12 de magische eagle van Tiger Woods te imiteren en het is onwaarschijnlijk dat je zult worden toegejuichd door 25.000 toeschouwers of meer op de 17de green, zoals dat bij de knappe Graeme McDowell uit Europa het geval was. Maar als de kans om in de nog kersverse voetssporen van deze geschiedschrijvers uit de golfwereld te kunnen stappen geen aanlokkelijk vooruitzicht is, dan weten we het niet. Een paar geweldige dagen in het Celtic Manor Resort weerspiegelen de brede aantrekkingskracht van Wales als bestemming voor de reizende golfer. De golfclub is fantastisch voor zowel spelers als fans, er is volop ruimte voor iedereen en een glimlach is nooit ver weg. Je zult je in Wales niet snel hutje mutje bijeen gedreven voelen. Dat is niet nodig. Zelfs tijdens de onderbrekingen van The Ryder Cup vanwege de regen, had je in de bars de ruimte. Toch even een waarschuwing! Wales biedt geen golfvakanties waar de paden zo platgetreden zijn dat je het parcours van A naar B slaapwandelend kunt afleggen. Natuurlijk heb je de wereldberoemde golfbanen zoals de welbekende Royal Porthcawl en Royal St David’s, en de fantastische banen langs den hele kustlijn van Wales– Pyle & Kenfig, Ashburnham, Tenby, Aberdovey, Porthmadog, Conwy en Bull Bay, om er maar een paar te noemen. En dan zijn er nog de talrijke golfbanen in het binnenland die een must zijn voor golfspelers zoals het Vale Resort (waar Europese toernooien worden gehouden), St Pierre (waar de

Van links naar rechts: Graeme McDowell viert Ryder Cup overwinning, Aberdovey, Nefyn & District, Pennard, The Celtic Manor Resort.

Solheim Cup plaatsvindt), Cradoc, Llandrindod Wells en de Vale of Llangollen die onder andere kwaliteit, een onvergetelijke all-round ervaring en hoge waarde bieden. Het leuke aan golfen in Wales is dat je vaak toevallig tegen het iets onverwachts en onvergetelijks aanloopt. Ok, het is zo dat de verbazingwekkende kliftoppen van Nefyn, waar je in de lokale pub een pilsje kunt drinken tijdens je ronde, best een beetje van de gebaande paden af liggen. En ‘de geweldige luchtgolfbaan’ in Pennard ligt wel iets verder dan een hink-stap sprong van de M4. Maar… de extra inspanning om er te komen is dubbel en dwars de moeite waard. En wat dacht je van Llanymynech, waar de beroemde Welse golfer Ian Woosnam leerde spelen? Deze golfbaan is zo verwarrend dat je afslaat bij hole 4 in Wales en uitkomt in Engeland.

— “Het leuke aan golfen in Wales is dat je vaak toevallig tegen het iets onverwachts en onvergetelijks aanloopt”. — Een toer langs de wonderlijke golfhoogtepunten van Wales brengt ons onvermijdelijk opnieuw terug naar het Celtic Manor Resort, met haar voorzieningen van wereldklasse en drie golfbanen op wereldklasse niveau – The Roman Road, The Montgomerie en, niet te vergeten de Twenty Ten. De Ryder Cup is beroemd om de vriendelijke rivaliteit tussen de Amerikaanse en Europese golfspelers en fans. Deze geestverwantschap is na Celtic Manor nog een graad of twee gestegen. Dus als de Ryder Cup je passie voor golf spelen in Wales heeft aangewakkerd (en zo niet, vraag iemand dan om je pols te voelen), dan zal je opgetogen zijn te horen dat we meer dan 200 golfbanen samengebracht hebben in een gebied dat maar 100 km breed en 275 km lang is. Als je hoofd nu tolt van de eindeloze mogelijkheden, dan kun je het beste onze golf website bezoeken voor informatie over training, programma’s en golfvakanties.

Voor alle informatie over golf in Wales, ga je naar: www.golfasitshouldbe.com

www.visitwales.nl

Rechts Pen y Fan.

De herfst is beslist de beste tijd om Wales te bezoeken, een seizoen waarin de natuur haar kleurenpracht toont. Richard Hammond, directeur van greentraveller. co.uk, ontdekt ook dat dit een piekperiode is voor ecovriendelijke korte vakanties.

“Er is geen kruid hier op aarde, maar hij heeft een ster in de hemel hierboven; en de ster treft hem met haar straal en zegt tot hem: ‘groei’.” Henry Vaughan (1622 – 1695)

Ik ben gek op borden. Dat komt omdat ik eens een lang, vermoeiend weekend tot behoud van de natuur heb doorgebracht met het installeren van borden. En ook omdat borden je met een paar oppervlakkige woorden een verrassend inkijkje kunnen geven in een plaats; een stille metgezel die je alles vertelt wat je wilt weten. Maar dit prachtig vervaardigde bord waar ik het over heb maakt deel uit van een serie borden met verklarende opschriften die op houten palen langs het jaagpad van het Monmouthshire en Brecon Canal zijn geïnstalleerd ter ere van Henry Vaughan, dichter en dokter en zijn tweelingbroer Thomas, priester en alchemist. Zoals de eerste van de borden uitlegt, werden de broers in de 17e eeuw geboren in het dal en publiceerden een tiental alchemische, medische en poëtische boeken. Henry werd ten slote erkend als één van de beste confessionele, visionaire dichters en hij beïnvloedde veel latere dichters, waaronder ook Wordsworth’. De palen zijn geïnstalleerd op de ‘Henry Vaughan wandelroute’ – een 4 kilometer lange wandelroute langs het kanaal die in een flink tempo in ongeveer anderhalf uur kan worden afgelegd. ‘Maar waarom zich haasten?’ valt er te lezen op een ander bord. ‘Relax en geniet van het landschap en de sfeer die het werk van de dichter geïnspireerd hebben’. Het is niet moeilijk om van het landschap te genieten tijdens een wandeling langs het kanaal. Op één van deze prachtige, zachte herfstdagen wanneer de wisselende kleuren van de bladeren aan de bomen – de overvloed aan heldere oranje, gele en bruine kleuren – nog intensiever overkomen door de achtergrond van een helderblauwe hemel. Het jaagpad loopt door het pittoreske dorpje Talybont-on-Usk en komt uit op de Taff Trail,

een 90 km bewegbewijzerde route voor zowel wandelaars als fietsers. Deze route loopt van de Brecon Beacons via Merthyr Tydfil naar Cardiff, door een groene wirwar van kanaalpaden, voormalige spoorlijnen en bospaden.

— “Het is een fantastische plek om ’s nachts naar de sterren te kijken”. — Coity Bach is een gerestaureerde melkveehouderij die op korte afstand lopen van Talybont is gelegen. De eigenaar van Coity Bach, Cerys Scott-Howell, is een enthousiaste voorstandster van de Brecon Beacons en één van de ‘ambassadeurs’ van het park. Tijdens het paardrijden in haar jeugd in Abergavenny keek ze al bewonderd uit over Sugar Loaf Mountain. En in 2006 greep ze de kans om (samen met haar echtgenoot Rhys en drie jonge kinderen) te verhuizen naar een boerderij met fantastisch uitzicht op de berg met beide handen aan. Ze restaureerden een oude cottage op de boerderij en renoveerden ook een moderne cottage – ze zijn allebei beschikbaar als self-catering vakantiehuisjes. De boerderij stamt uit de middeleeuwen en de oude cottage heeft nog steeds de oorspronkelijke eikenhouten balken en een open haard met links een stenen wasbak die gebruikt werd voor het wassen en het klaarmaken van varkensdraf. Rechts bevind zich een broodoven, die uit roomkleurige brandstenen is vervaardigd. De originele stenen trap is ook bewaard gebleven, die, zoals Cerys uitlegt, ontworpen was als wenteltrap naar rechts om te voorkomen dat vijanden

33 41

De laatste, liefste glimlach van het jaar Richard Hammond ontdekt dat de herfstpracht een inspiratie is voor de poĂŤzie.

www.visitwales.nl

hun zwaarden konden trekken. Coity Bach werd met Goud bekroond door het Green Tourism Business Scheme vanwege haar indrukwekkend streven om de impact op het milieu te reduceren. Zo wordt de hoofdverwarming voor beide cottages gevoed door houtkachels, het water komt van de boerderij, er zijn bakken voor het recycleren van plastic, papier en blikken, de lampen zijn spaarlampen en alle keukenapparatuur is A klasse. Cerys moedigt haar gasten aan om het platteland te verkennen en verschaft volop informatie over plaatselijke wandelingen en fietstochten. Vanaf de boerderij kun je een prachtige wandeling door het dal naar het dorp Talybont maken, maar als je verder weg wilt, loop dan door de bossen achter de boerderij naar het punt waar het pad samenkomt met de Usk Valley Trail. Dit pad leidt je door het Talybont bos naar een spectaculair uitzicht over het Talybont stuwmeer. Cerys heeft ook zes fietsen (waarvan één met een fietskar voor 2 kinderen) voor gasten om de dichtbij gelegen fietspaden te verkennen. Van Coity Bach is het slechts 20 minuten rijden naar het Brecon Beacons National Park Mountain Centre in Libanus, 8 km ten zuiden van Brecon. Het park wordt beheersd door een steile noordwand van oud rood zandsteen die zich uitstrekt van de Black

Mountain in Carmarthenshire naar het oosten door Fforest Fawr en de Beacons tot in het oosten gelegen Black Mountains, uitsluitend onderbroken door de Usk Valley.

— “Met de warme herfstzon op mijn rug, neem ik met tegenzin afscheid.” — Pen y Fan is de hoogste piek op 886m en het uitzicht vanaf het bezoekerscentrum van het nationale park is verbluffend mooi. De manager van het bezoekerscentrum, Richard Levy, legt uit dat hoewel het park gemakkelijk bereikbaar is voor dagtrippers, het één van de minst bezochte nationale parken in het Verenigd Koninkrijk is door overnachtende bezoekers. Meer dan 2 miljoen mensen in Zuid-Wales wonen op 1 uur rijden van het park en de grote stedelijke bevolking van de West Midlands bevindt zich op slechts twee uur rijden van het park, Bristol is 1 uur en Londen ongeveer drie uur rijden via de M4 en de Severn Bridge. Het park verwelkomt meer dan 4 miljoen bezoekers per jaar vergeleken met ongeveer 8 miljoen bezoekers per jaar in het Lake District en een kolossale 22 miljoen bezoekers in het Peak District. Het gebrek aan

Van boven naar rechts: In gesprek met Cerys Scott-Howell in Coity Bach, Richard op de ‘Henry Vaughan wandelroute’, bewegwijzering langs de Taff Trail Richard in Gentle Jane B&B, Coity Bach’s kippen, wandelen langs het Talybont stuwmeer.

dichtbevolkte gebieden in het park betekent dat er vrij weinig milieuverontreiniging is en dat het een geweldig plekje is om ‘s nachts naar de sterren te kijken. Ik breng een avond onder de ‘donkere hemel’ door met de Cardiff Astronomical Society, die mij alles leert over het zonnestelsel en de nachthemel. Eén van de voorvechters van het genootschap, Theresa Cooper, vertelt mij dat de Welsh Assembly Government haar steun heeft toegezegd aan de Campaign for Dark Skies van de British Astronomical Association. De enige plaats in Groot-Brittannië die momenteel de status van ‘donkere hemel’ heeft is Galloway Forest Park in Schotland. Van het bezoekerscentrum reis ik naar het historische dorpje Grosmont waar ik in een lieflijke B&B verblijf met een nog lieflijkere naam – Gentle Jane. De nadruk in deze B&B (categorie II qua gebouw) ligt op de voortreffelijke keuken. In 2009 werd de theesalon bekroond met de Gold Award in de Eating Out categorie van ‘Wales the True Taste Awards’ als erkenning voor het serveren van streek- en seizoensgebonden gerechten. Zowel Gentle Jane als Coity Bach zijn uitstekende voorbeelden van de heersende trend van ecovriendelijk toerisme. Voor groen gaan betekent niet langer het opgeven van de geneugten des levens tijdens een nat weekend hegvlechten. Noch betekent het op dure

natuurvakanties gaan naar verre, exotische plaatsen. Een groene vakantie is een vakantie waar toeristische gelegenheden hun impact op het milieu reduceren met betrekking tot energie en afval; en streekproducten gebruiken.

— “Voor groen gaan betekent niet langer het opgeven van de geneugten des levens”. — Na een stevig ontbijt in Coity Bach, dat bestaat uit de verrukkelijke eieren van de kippen van Cerys, rij ik in een zalig zonnetje langs het Talybont stuwmeer naar de schitterende Blaen-y-Glyn watervallen in het hartje van de bossen. “Met de warme herfstzon op mijn rug, neem ik met tegenzin afscheid.” De woorden van Henry Vaughan, die vier eeuwen geleden werden geschreven, geven mijn gevoelens weer: De heuvels en dalen barsten uit in zang; En hoewel schamele stenen spraak noch tong hebben Terwijl sterke wind en beken stromen en spreken, Tonen stenen hun diepe bewondering.

www.exploremidwales.com www.southernwales.com

Zoveel te doen en zoveel te zien…Wales is een feest van natuurpracht wanneer de bladeren goud kleuren in de herfst.

Nationale parken Wales bezit drie nationale parken. Snowdonia is het grootste, met de hoogste berg (Snowdon) in Wales en het grootste natuurlijke meer (Llyn Tegid). Pembrokeshire Coast National Park is het enige echte kustpark met spectaculaire landschappen. Voor een klein land geven de Brecon Beacons bezoekers een adembenemend afgelegen gevoel, maar er zijn ook beschutte bosgebieden, stuwmeren, watervallen en grotten. Snowdonia National Park www.eryri-npa.gov.uk Pembrokeshire Coast National Park www.pembrokeshirecoast.org.uk Brecon Beacons National Park www.breconbeacons.org

Groen Wales

Areas of Outstanding Natural Beauty (AONBs) Wales heeft vijf AONB’s – Gower was de allereerste (predikaat toegekend in 1956); Wye Valley, met haar prachtige laagland landschappen; Schiereiland Lly^n, een wandel wonderland; de Clwydian Range, een 32 kilometer lange keten van golvende heuvels en Anglesey, het grootste eiland van Wales. Gower www.swansea.gov.uk/aonb Wye Valley www.wyevalleyaonb.org.uk Lly^n Peninsula www.ahne-llyn-aonb.org Clwydian Range www.clwydianrangeaonb.org.uk Anglesey www.anglesey.gov.uk/aonb

Wilde dieren Visarenden: gezien. Rode vouwen: gezien. Dwergvinvissen: gezien. Grijze zeehonden. Ook gezien. Wilde dieren die je kunt ontdekken in (of buiten) Wales. Eén van de beste manieren om de wilde dieren in Wales te zien, is door het bezoeken van één van onze natuurreservaten of RSPB-centra. Er zijn zes Wildlife Trusts in Wales, met 230 natuurreservaten, ongeveer een tiental RSPB-reservaten en een National Wetland Centre, dichtbij Llanelli. Wildlife Trusts Wales www.wildlifetrustswales.org RSPB

www.rspb.org.uk/wales National Wetland Centre www.wwt.org.uk/visit-us/llanelli 42

Groene attracties Maak een ritje met de eerste milieuvriendelijke achtbaan ter wereld, die meer elektriciteit opwekt dan verbruikt, in GreenWood Forest Park in de buurt van Caernarfon. Als je met je hoofd in de wolken wil lopen, dan kun je over touwen, koorden en ladders door de boomtoppen wandelen in het eco-vriendelijk Tree Top Adventures in Betws-y-Coed. Het Centre for Alternative Technology (CAT), dichtbij Machynlleth, is één van de meest beroemde ecologische centra ter wereld met 3 hectare interactieve displays. GreenWood Forest Park www.greenwoodforestpark.co.uk Tree Top Adventures www.ttadventure.co.uk Centre for Alternative Technology (CAT) www.cat.org.uk

Werkvakanties voor ecovrijwilligers Geef iets terug. Een aantal organisaties organiseren werkvakanties in Wales. Je kunt deelnemen aan een kamp op de Monmouthshire, Brecon en Abergavenny kanalen. Of misschien bestudeer en inventariseer je liever moerasplanten of gestapelde muren met de National Trust. Als je duurzaamheid echter serieus opvat, meld je dan aan voor de 10-daagse duurzaamheidscursus van The Otesha Project die gehouden wordt op het Fforest kampeerterrein in Cardigan Bay. Waterway Recovery Group www.wrg.org.uk National Trust www.nationaltrust.org.uk/wales The Otesha Project www.otesha.org.uk

Bekroonde accommodaties Het vijfsterren Wern Watkin Bunkhouse, in het Brecon Beacons National Park, was de winnaar van de Sustainable Tourism Award tijdens de 2010 National Tourism Awards for Wales. De verbouwde stenen schuur biedt directe wandelpaden naar de bergen, bosrijke streken, grotten, klippen en industrieel erfgoed. Een eervolle vermelding in deze categorie kregen Asheston Eco Barns in Newgale, Pembrokeshire en Coed Cae B&B, die uitzicht biedt over de Mawddach riviermonding. Wern Watkin Bunkhouse www.wernwatkin.co.uk Asheston Eco Barns www.eco-barns.co.uk Coed Cae www.coedcae.co.uk

Groen vervoer Gooi je TomTom weg. Reizen met het openbaar vervoer kan probleemloos verlopen als je je goed voorbereidt. Voor up-to-date, betrouwbare informatie over het openbaar vervoer inclusief routeplanners, kun je kijken op Traveline Cymru. ‘Hop on, hop off’ busdiensten vind je in alle nationale parken om het verkeer te veminderen. De Pembrokeshire kustbussen rijden op gerecycelde plantaardige olie. Traveline Cymru www.traveline-cymru.info Beacons Bus www.breconbeacons.org/visit-us/transport Pembrokeshire Coastal Bus Services www.pembrokeshire.gov.uk/coastbus Snowdon Sherpa www.snowdoniagreenkey.co.uk

Green Tourism Business Scheme Het Green Tourism Business Scheme is een nationaal certificeringsprogramma voor ecotoerisme, dat na een succesvol, regionaal proefproject, nu wordt uitgebreid naar alle ecotoeristische bedrijven in Wales. Een aantal bedrijven in Midden-Wales kregen de Gouden medaille uitgereikt in 2010 waaronder Wern Watkin Bunkhouse (zie hierboven) en Coity Bach Farm Cottages (zie pagina 38). Bedrijven die zich willen aansluiten bij GTBS worden getoetst aan een strenge reeks criteria zoals energie- en waterverbruik, afvalbeheer, biodiversiteit en meer. Kijk voor een volledige lijst van bekroonde bedrijven op de website van het Green Tourism Business Scheme: www.green-business.co.uk/Wales.asp

Kleine veranderingen maken een groot verschil. Zorg voor minder milieuvervuiling door één of al deze tips te volgen: – Probeer een wandel- of fietsvakantie. Op deze manier zie je Wales van dichtbij en ga je gezonder naar huis! – Verblijf eens ergens anders – probeer een eco-schuur, een tipi, een yurt, of zelfs een zigeunerwagen! – Koop eten, drinken en souvenirs die lokaal zijn vervaardigd. Dit reduceert vliegmijlen en stimuleert de lokale economie. – Of je nu met openbaar vervoer reist of met je auto, neem alleen mee wat je nodig hebt voor je trip om brandstof te besparen. Met andere woorden… heb je die zeven paar schoenen echt nodig...?

Te kust en te keur Van die bank af en in de benen! Iestyn George en zijn gezin trekken hun wetsuits aan voor een watersportavontuur op het schiereiland Gower.

‘En hier zie je twee verschillende soorten heide…’ Er zijn veel woorden in de Engelse taal waar mijn twee schatten van kinderen gegarandeerd goed op reageren. De dertien jaar oude Minnie is verzot op de woorden chocola, Facebook en winkelen. Haar broertje van 10, Finlay, is dol op de woorden Playstation, YouTube en Top Gear. Naar beste weten van hun liefhebbende vader, prijkt het woord ‘heide’ niet bovenaan hun lijstjes, en toch staan wij tot onze knieën in het lange gras op het hoogste punt van Gower om de rijke verscheidenheid aan flora en fauna te bewonderen die ons omringt. Finlay is vriendjes geworden met drie rupsen – Flexi, Flexito en Brian – terwijl Minnie, die normaal niets exotischer dan een tomaat in haar mond zou steken, knabbelt op eetbare zilveren korstmos. Dit is een welkome afleiding en een soort sportprogramma dat niet alleen is weggelegd voor Olympische atleten. Aangezien wij een toegewijde groep bankzitters zijn (ik val ook in deze categorie) willen wij zoveel mogelijk verschillende watersportactiviteiten beoefenen in een zo’n kort mogelijke tijd zonder vliezen tussen onze tenen te ontwikkelen. Ons speelterrein aan de kust is het schiereiland Gower. Ik groeide op in de eerste Area of Outstanding Natural Beauty in Groot-Britannië die dit predikaat mocht dragen. Deze wonderlijke wildernis strekt zich uit van het Bristol Kanaal tot Swansea – de op één na grootsste stad van Wales – dat is net zoiets als Cornwall op de drempel van Manchester hebben. Maar terwijl mijn jeugdvriendinnen hun winter wetsuits aantrokken en gingen surfen, keek ik tevreden toe vanaf de wal, of nog beter zelfs, vanuit een warme auto, met de verwarming in de hoogste stand. Dit keer is er geen plek waar ik mij kan verbergen. Wij geven ons over aan het Venture Pursuits Team dat geleid wordt door de City & County van de Swansea gemeenteraad, die tijdens het schooljaar activiteiten verzorgt voor duizenden kinderen en jonge mensen uit Zuid-Wales. De faciliteiten zijn uitstekend en alles loopt gesmeerd, maar dat is nog maar de helft van het werk. Het hart van de organisatie zijn de instructeurs. Misschien heb je wel eens gehoord van de mythische Welse Outside Half Factory die de beste rugbyspelers in de wereld voortbracht in de jaren ’70. Het lijkt erop dat deze avontuurlijke sport instructeurs iets dergelijks neerzetten. Chris en

Van links naar rechts de familie George, het schiereiland Gower, surfen.

Tony, die ons bij elke stap begeleiden, zijn hier het levende voorbeeld van. Ze hebben samen meer dan 30 jaar kennis en ervaring. Ze maken elke stap van de reis net zo plezierig als een middagje met het gezin voor de televisie met een stapel Terry Gilliam dvd’s en een grootverpakking New York cheescake. Onze eerste uitdaging is surfen. De plaats is Rhossili, een brede baai met Worm’s Head aan de ene kant die uitsteekt over zee en de heuvelachtige zandduinen van Llangennith aan de andere kant. De omstandigheden zijn ideaal voor beginners en de kinderen voelen zich als een vis in het water. Finlay is de eerste die op het surfboard staat en die op de hoge golven van zeker een halve meter naar het strand glijdt en Minnie ligt niet ver op hem achter. Ik weet dat haar vader tientallen keren naar Point Break heeft gekeken en voel mij beschaamd terwijl ik worstel om van het strand weg te peddelen en met de behendigheid van een giraf op rolschaatsen probeer om een golf te pakken.

— “Ons speelterrein aan de kust is het schiereiland Gower”. —

Het maakt niet uit. Ik geloof dat de officiële terminologie om de uitdrukking op de gezichten van de kinderen na hun eerste surfles te beschrijven ‘in de wolken’ is. Het volgende onderdeel op het programma is Coasteering. Van onze lijst van watersport en verwante activiteiten, is dit de meest exotische activiteit. Voor een idiote leek zoals mijzelf betekent dit van een klif springen in het volste vertrouwen dat hieronder geen gevaar op de loer ligt. Je draagt een helm en een zwemvest dat helpt wanneer je terug peddelt voor de volgende sprong. Je hebt geweldige pret en het is eng genoeg om achteraf trots te zijn op je prestaties. Het is verbazingwekkend om naar twee kinderen te kijken die zich onverschrokken in de branding onder hen storten, aangemoedigd door het vertrouwen dat hen wordt ingeboezemd door hun enthousiaste instructeurs.

www.visitwales.nl

Wij steken gedeelten over van Worm’s Head en verkennen onderweg de grotten. Minnie helpt ons herinneren: ‘De laatste keer waren we hier op kerstdag en liep iedereen te zeuren dat het zo koud was’. Die dag waren we allemaal warm aangekleed voor een pre-Kerst wandeling. Nu zijn we allemaal actiehelden voor één dag. Net zoals de surfers die op het schiereiland Gower geheime plekken kennen voor de beste golven, aarzelen Chris en Tony om de beste plekken voor coasteering prijs te geven. Maar ze vermelden wel ‘The Thing’, dat kort door Tony wordt beschreven als: ‘Is hoog genoeg om je van gedachten te doen veranderen tijdens je val naar beneden’. Het beste van alles zijn echter de uitdrukkingen op de gezichten van mensen die over het pad langs Worm’s Head lopen, op onze weg terug naar de bus, helmen in onze hand en zwemvesten achteloos over onze schouders. Hun ogen zeggen: “Wow, kijk eens naar die onverschrokken, roekeloze avonturiers’. Ze hebben geen enkel vermoeden wat zich werkelijk achter de schermen heeft afgespeeld…

— “De kinderen zijn natuurtalenten, terwijl hun vader zijn beroemde stunteligheid toont aan honderden toeschouwers”. —

Van links naar rechts: Tony waagt een sprong naar de vrijheid, een stuntelige klauterpartij, grotten verkennen, pas op de plaats maken, de glorie van Gower, natuurlijke surftalenten...

Kajakken is roeien met bevalligheid en kracht en je hebt zulke pijnlijke schouderspieren na afloop dat je het gevoel hebt alsof je met een beer hebt geworsteld. Maar het is de moeite waard, echt waar. We zijn in Port Eynon, waar ik zeker 50 keer eerder ben geweest zonder te weten dat zich hier oesterbedden bevinden, de ruïnes van een oude zoutfabriek en kleibanken, die gebrande oker produceren om mee te schilderen, het beschermt zeilen en waar je kleding mee kunt verven. Onze wandelende encyclopedie Tony onderbreekt zijn relaas zelden om adem te halen. Geen wonder dat hij zo fit is.

Net als bij het surfen, zijn de kinderen natuurtalenten, terwijl hun vader zijn beroemde stunteligheid demonstreert in het bijzijn van honderden toeschouwers waarbij hij tegen Finlay aanbotst, mijn kajak laat omslaan en een waterdichte camera naar een waterig graf helpt. Terwijl de kinderen ontsnappen in de richting van North Devon, breng ik de volgende vierenhalf uur door met ijsberen op het strand in Port Eynon in de hoop dat de golven mijn camera op het strand laten aanspoelen. Eindelijk wordt het laagtij en de kinderen vinden de camera op precies dezelfde plaats waar de camera in zee viel. Ze vieren het feit alsof ze de overwinnaar van The X Factor finale hebben geholpen en worden rijkelijk beloond met een ijsje. Zo zijn we allemaal winnaars! Ons laatste etappe van deze odyssee van watersportactiviteiten is zeilen. De meest traditionele activiteit van allemaal. Na onze minimarathon zijn we allemaal vrij moe geworden en zijn dankbaar dat we naar een relatief beschut hoekje van de Swansea jachthaven worden gebracht door onze zeilinstructeur, Jonathan. Er is niet veel voor nodig om een gevoel van competitie tot stand te brengen bij het gezin George en binnen enkele seconden na het wegzeilen, nemen we de wind uit elkaars zeilen en racen rond boeien alsof er een Olympische medaille op het spel staat. Minnie toont de meeste slinksheid en vastberadenheid van ons allemaal, de juiste eigenschappen voor deze taak. Zeilen met een jol op de George manier is net als een intrigerend ritje met botsautootjes. Van al onze activiteiten blijkt dit het succesnummer te zijn. Dat was dolle pret’, zegt Finlay, voordat hij een Nutella sandwich naar binnen werkt, de snack van kampioenen tijdens ons waterige, wilde avontuur. Surfing, coasteering, kajakken en zeilen zijn stuk voor stuk een daverend succes op één van de meest pittoreske plaatsen die je in Groot-Brittannië kunt vinden. Als je denkt bent dat dit soort avontuur alleen maar geschikt is voor de superfitten en geharden onder ons, heb je het mis. Als dit troepje lichtgewichten het kan, dan kan iedereen het. En wat kan een betere motivatie zijn voor ouders dan je tienerdochter die je hand vastgrijpt, terwijl je dacht dat zo’n gebaar definitief tot het verleden behoorde. OK, het was bergopwaarts en ze was moe, maar toch...

Als dit je heeft aangezet om je bank een welverdiende vakantie te geven, zet dan koers naar www.visitwales.nl/actief www.visitwales.nl

Laat het klussen voor wat het is en kom leuke dingen doen in Wales dit weekend. Onze Visit Wales activiteiten websites wijzen je in de juiste richting.

Actief Wales

Wales heeft alles wat nodig is voor avontuur. We hebben bergen voor mountainbikers, rivieren met zalm voor hengelaars en moerassen voor moeras snorkelaars. En omdat wij aan drie kanten omringd zijn door de zee, hebben we ook genoeg water – en surfplanken voor de surfers. Voor geen enkele van deze activiteiten is men afhankelijk van goed weer, gelukkig maar, want af en toe regent het in Wales. Maar dat is geen groot probleem wanneer je een berg afsuist met brandende achterremmen. En laat het einde van de zomer je enthousiasme niet bekoelen. De zee in Wales is in oktober warmer dan in juli. En wanneer het iets killer wordt, dan kun je surfboard opbergen en in plaats hiervan gaan vissen op vlagzalm in de rivier Wye. Deze informatie kan je op ideeën brengen. Het bevat enkele van onze meest populaire vrijetijdsbestedingen op het land en ter zee. Sommigen zijn ietwat bezadigd. Anderen zijn alleen maar bedoeld voor waaghalzen en adrenaline junkies. Als je één van deze activiteiten voor de eerste keer beoefent, meldt je dan aan voor een cursus met een instructeur. De meeste instructeurs geven lessen aan mensen van alle leeftijden en alle ervarings- en fitheidsniveaus. Onze Visit Wales activiteiten websites wijzen je in de juiste richting. Dus waar wacht je nog op? Kom spelen.

Avontuur Als je dol bent op avontuur, dan kun je je naar hartelust uitleven in Wales. Probeer coasteering. Rust jezelf uit met een wetsuit, helm en zwemvest. Doe hierna alles wat je moeder je altijd verboden heeft: klim, zwem, glij, slip en klauter langs de ruige kustlijn voordat je jezelf van een klif in de kolkende golven gooit. Als je dat niet aanspreekt, dan is er nog altijd bergbeklimmen, wild water raften, canyoning, speleologie, klimmen of parachuut springen.

www.visitwales.nl/actief

Wandelen Wales is een sterke mededinger voor de titel beste wandelland in Europa en misschien zelfs in de hele wereld. Het zijn niet alleen de 800 km lange National Trails, de 5 Areas of Outstanding Natural Beauty, de rijke Welse geschiedenis of het verbazingwekkende historische landschap. Het is de verscheidenheid in zo’n klein land. Er wordt hard gewerkt aan het Wales Coast Path dat wandelaars, fietsers en paardrijders in 2012 een1400 km lang pad zal bieden dat direct langs de kust loopt.

www.walking.visitwales.com

Hengelsport Er is volop gelegenheid voor sportvissen hier in Wales. Er zijn 9 hectare aan meren, 3900 km aan rivieren met zeeforel en 4000 km aan rivieren met wilde bruine forel. Je zult grote karpers vinden in onze rivieren tijdens het zoetwatervissen, wilde bruine forel in de kolkende Teifi en Usk en zalm in wereldberoemde rivieren zoals de Dee, Wye en Severn. Het hoogtepunt van vliegvissen is het vissen op zeeforel (oftewel sewin in het Welsh). De rivier de Tywi in Carmarthenshire is de beste rivier in Europa voor zeeforelvissen en onlangs werd er een pad aangelegd voor hengelaars en bezoekers dat toegang biedt tot de rivier. www.fishing.visitwales.com

Mountainbiken Wales is maar half zo groot als Nederland, en toch bieden haar bossen en dalen de meeste mountainbike opties in het Verenigd Koninkrijk. Wij hebben 13 mountainbikecentra die het hele jaar door een opwindende ervaring bieden, ongeacht het weer. Wij hebben slalom singletracks zoals Cwmcarn in de dalen van Zuid-Wales en afgelegen tracks door de wildernis zoals Nant yr Arian in Midden-Wales. Elke winter worden er meer routes en tracks toegevoegd en dankzij de goede afwateringssystemen zijn de meeste paden even goed nat als droog te begaan.

Golf Wales was trots de Ryder Cup te kunnen hosten in oktober 2010. En de Ryder Cup veroorzaakte een hele sensatie toen Europa de overwinning op de Amerikanen op het laatste nippertje behaalde. En dat was nog maar het begin. Door het hele land zijn er tal van golfbanen te ontdekken – meer dan 200 golfbanen – van uitstekende banen zoals Royal Porthcawl en Royal St David’s, of relaxte golfbanen als Cardigan of Cradoc op de kliftoppen en de 9 hole heuvelachtige golfbanen in St Davids City en Priskilly Forest. Er is voor elk wat wils in Wales op het gebied van golf – of je nu een uitdagende 18-hole golfbaan zoekt, of alleen voor ‘pay en play’ gaat of je swing op de oefenafslagplaats wilt oefenen.

Watersport Heb je je ooit afgevraagd hoe het zou zijn om te snowboarden op het water, dan is wakeboarding dé sport voor jou. Een opwindende mengelmoes van snowboarden, surfen en skateboarden die al snel tot één van de meest populaire en coole watersporten is gaan behoren. Of waarom probeer je niet om te windsurfen. Met een snelheid van 30 knopen langs de mooie Welse kustlijn suizen is misschien iets te ambitieus voor één vakantie, maar de meeste mensen slagen erin. Kajakken op zee is de perfecte manier om de kust van Wales te ontdekken – er zijn grotten waar je in kunt peddelen, stranden die je niet te voet kunt bereiken en je kan het geluk hebben zeehonden en dolfijnen te ontmoeten.

www.golfasitshouldbe.com

www.mbwales.com

www.waleswatersports.co.uk

Van het mooiste uitzicht in Snowdonia tot spelende feeën in de golven van Ceredigion, iedereen heeft zijn eigen favoriete plekje in Wales. Hier volgt een kleine greep...

Mijn plekje

Tussen Machynlleth en Llanidloes 52° 28’ 41” N, 3° 36’ 52” W

Anna Heywood, Drover Holidays

Jessica Loveland, via Facebook

Dit is mijn favoriete plek in de hele wereld. Ik was hier eens tijdens een storm omringd door schapen die beschutting zochten binnen de muren van het kasteel – prachtig.

Aberaeron 52° 14’ 32’’ N, 4° 15’ 33’’ W

Huw Edwards, verslaggever

Werd door velen (ook door mij) uitgeroepen tot de mooiste stad langs de Welse kustlijn. Ik voel me hier thuis. Afan Forest Park

Deiniolen

51° 41’ 6” N, 3° 10’ 40” W

53° 8’ 49’’ N, 4° 7’ 33’’ W

Jason Morgan, via Facebook

Ceris Jane Davies, via Facebook

De wandelroutes en uitzichten in de Afan Valley zijn verbluffend.

Ik bracht als kind elke zomervakantie door tussen de twee heuvels dichtbij Caernarfon. Het einde!

Cwmllynfell 51° 47’ 58’’ N, 3° 49’ 5’’ W

Rita Wood, via Facebook

Bardsey Island 52° 45’ 36’’ N, 4° 47’ 30’’ W

Bryn Terfel, opera- en concertzanger

Bij aankomst word je verwelkomd door een groep luierende zeehonden, een geweldige kennismaking met de indrukwekkende rust op Bardsey.

The Ceredigion Hinterlands 52° 28’ 1” N, 3° 47’ 0” W

Niall Griffiths, auteur

David Mees, via Facebook

Bakermat van de Talyllyn Railway! Prachtig landschap dat het beste te zien is vanuit een stoomtrein!

The Dyffryn Arms, Pontfaen 51° 58’ 33” N, 4° 51’ 58” W

Marc Evans, filmproducent

Ann Nicholas, via Facebook

Op de top van het bospad kijk je uit over de Dee Valley. Wij keken vroeger over heel Corwen uit en dachten dat wij op het topje van de wereld stonden.

Swansea Market 51° 37’ 9’’ N, 3° 56’ 42’’ W

Margaret John, actrice

Tenby 51° 40’ 22’’ N, 4° 42’ 9’’ W

Nicky Wire, liedjesschrijver

Ik zie de wereld waarin ik opgroeide. Liefdevol. Veilig. Voor het digitale tijdperk. Cricket op het strand. IJsjes. Poeltjes tussen de rotsen. Ongeremd plezier en verwondering.

Mwnt, Ceredigion

The Lly^n Peninsula

52° 8’ 7’’ N, 4° 38’ 5’’ W

52° 49’ 26” N, 4° 30’ 25” W

Joie Parris, via Facebook

Anna & Miles James, Yr Helyg – The Willows Caravan and Camping Park

Ik ging toen ik nog klein was met mijn oma naar Mwnt Bay. Zij noemde mij een elfje van de golven omdat ik de zee in en uit rende. Herinneringen...

The Sugar Loaf Mountain 51° 51’ 44’’ N, 3° 3’ 31’’ W

Jonathan Carthew, Black Mountains Smokery

Het is de eerste echte berg die je ziet wanneer je van Londen naar Midden-Wales rijdt, met een uitzicht over de Brecon Beacons helemaal tot aan het Bristol Kanaal.

Tony Price, via Facebook

Het strand aan de Glamorgan Heritage Coast, is al sinds vier generaties het lievelingsstrand van de familie. Volg ons op:

Lees onze blog op blog.visitwales.co.uk

Informatie over Wales Wales ligt ten westen van Engeland en is ongeveer 274 km lang en 96 km breed. Het gebied is net iets meer dan 20.720 km² groot, ongeveer de grootte van Massachusetts in de V.S. en half zo groot als Nederland.

Wales heeft ongeveer 2.999.300 inwoners, en Cardiff, de hoofdstad, ongeveer 324.800 inwoners (bron: National Office of Statistics for Wales).

Ons weer is mild en wisselvallig. Het weer in de hooglanden kan zeer wisselvallig zijn. Controleer dus eerst de weersvoorspelling voordat u op pad gaat.

Het Welsh is een Keltische taal die nauw verbonden is aan het Cornisch en het Bretons. Welsh wordt door ongeveer 21% van de bevolking gesproken. De Welshe taal dateert uit de 6de eeuw, waardoor het één van de oudste levende talen van Europa is.

Onze beschermheilige is St David – ‘Dewi Sant’ die op 1 maart 589 na Christus is overleden en begraven is in de St Davids Cathedral in Pembrokeshire. Tegenwoordig wordt St David’s Day op 1 maart in Wales en in de rest van de wereld gevierd als een patriottisch en cultureel festival.

De nationale vlag van Wales is een rode draak op een groen en wit veld, een opvallend symbool dat aan Wales verbonden is.

Het volkslied Mae Hen Wlad Fy Nhadau, Het Land van mijn Vaders, is in 1856 door een wever, Evan James, geschreven. Zijn zoon, James James, heeft een traditionele harpmelodie aangepast om de woorden te begeleiden, en het werd voor het eerst ten gehore gebracht tijdens het Bangor Eisteddfod in 1874. De prei en de narcis zijn onze nationale symbolen en worden door de inwoners van Wales gedragen om St David Day te vieren.

De belangrijkste steden van Wales zijn de hoofdstad Cardiff (Caerdydd), Swansea (Abertawe), Newport (Casnewydd) en Bangor. St Davids in Pembrokeshire heeft een inwonertal van ongeveer 2.000 mensen, waardoor het de kleinste stad in het Verenigd Koninkrijk is.

Veelgestelde vragen Welke reisdocumenten moet ik meenemen? Bij aankomst in het Verenigd Koninkrijk dienen bezoekers een geldig paspoort of identiteitsbewijs te tonen. De toegangs- en visumeisen voor Wales zijn hetzelfde als die voor het Verenigd Koninkrijk. Details zijn te vinden op de visumswebsite van het Verenigd Koninkrijk. www.ukvisas.gov.uk Heb ik een medische verzekering nodig? Er wordt aangeraden een passende verzekering af te sluiten voor uw reis. Uw reisbureau kan u adviseren over een passende polis. Ga voor medische reisinformatie naar www.visitbritain.com Kan ik mijn huisdieren meenemen? Het Reisplan voor Huisdieren (PETS) maakt het mogelijk om huisdieren uit bepaalde landen toe te laten tot het Verenigd Koninkrijk zonder quarantaine als ze aan bepaalde criteria voldoen. Ga naar de website http://ww2.defra.gov.uk/ wildlife-pets/pets/travel/ Rijden in Wales Informatie over de Britse verkeersregels is te vinden in de zogenaamde Highway Code www.direct.gov.uk. Op de volgende websites kunt u een handige routeplanner vinden, inclusief routeaanwijzingen en gedetailleerde kaarten www.theaa.com of www.rac.co.uk Informatie voor gehandicapte bezoekers ‘Tourism for All’ is een gratis gespecialiseerde informatiedienst die toegankelijk toerisme bevordert. Deze dienst verstrekt gratis informatie over het plannen van de reis, vervoer,

accommodatie en boeking www.tourismforall.org.uk/ Overnachten Kijk bij het selecteren van de accommodatie van uw vakantie naar het keurmerk Cymru/Wales, van het officiële, landelijke kwaliteitsbeoordelingsysteem van Wales. Dan kunt u er zeker van zijn dat het is gekeurd voordat u incheckt. Alle landelijke organen evalueren nu de vakantieaccommodatie volgens dezelfde criteria en kennen één tot vijf sterren toe. De sterren geven een indicatie van de voorzieningen en de algemene kwaliteit van de accommodatie. www.visitwales.co.uk/holidayaccommodation-in-wales/ grading-visit-wales-touristaccommodation-gradingscheme/ Geld In Wales gebruiken we de Britse pond (£). Buitenlands geld kan makkelijk in banken, postkantoren, wisselkantoren en grotere hotels worden gewisseld. Alle creditcards die het logo van Visa, Mastercard of American Express hebben, worden op de meeste plaatsen aangenomen. Houd er echter rekening mee dat de euro (€) niet overal in het Verenigd Koninkrijk wordt geaccepteerd. Value Added Tax (VAT, = BTW) BTW die in rekening wordt gebracht op goederen en diensten. Openingstijden De normale winkeltijden zijn van 9:00 tot 17:30 van maandag tot en met zaterdag en normaliter van 10:00 tot 16:00 op zondag (in grotere dorpen en steden). De banken zijn meestal open van 9:00 tot 17:00 van maandag tot en met vrijdag en op zaterdag van 9:00 tot in de middag.

Wat is de norm voor het geven van fooien? Er zijn geen vaste regels voor het geven van fooien. Indien u van mening bent dat u goed bediend bent, kunt u een fooi achterlaten. Dit gebeurt het meest in restaurants, waar de fooi tot 10 à 15% van de rekening kan zijn. Maar controleer eerst of er al een servicetoeslag is berekend. Fooi geven in hotels is ook naar believen. Het is niet normaal om het personeel van een bar een fooi te geven, maar u kunt hen wel een drankje aanbieden. Taxichauffeurs krijgen vaak fooi, vooral bij langere ritten en als ze uw bagage hebben gedragen. Hoe liggen de prijzen in Wales? Gemiddelde 3-sterrenhotel: £40 – £70 per persoon B&B: £30 – £45 per persoon Hostel: £10 – £20 per persoon Kampeerplaatsen: £10 – £20 per standplaats 3-gangen diner (zonder wijn): £20 – £30 Fles wijn in een pub: £10 – £15 Lunch (snack/sandwich): £3 – £4 Pintje bier in een pub: £3 – £4 Kop thee of koffie: £2 – £3 Kleine fles water: £1 Gemiddelde parkeerplaats (1 dag): stadscentrum 12 pond, dorp 4 pond, Nationale Parken 3 pond. Officiële feestdagen in 2011 3 januari, 22 april, 25 april, 29 april, 2 mei, 30 mei, 29 augustus, 25, 26 en 27 december. Wanneer zijn de schoolvakanties? De grote vakantie loopt in zowel Engeland als Wales van half juli tot begin september. Rond Kerstmis en Pasen hebben de scholen 2 à 3 weken vrij en in half februari, eind mei en half oktober ook nog een week. De precieze data wisselen per onderwijsdistrict.

Elektrische apparaten De netspanning in Wales is gelijk aan die van de rest van het Verenigd Koninkrijk: 240 AC, 50-60 Hz. Wellicht heeft u een adapter nodig om uw apparaten in Wales te gebruiken. Bellen in/naar Wales Als u vanuit het buitenland naar Wales belt, dient u er rekening mee te houden dat de internationale landcode voor het Verenigd Koninkrijk +44 is. Na het intoetsen van de landcode dient het netnummer te worden ingetoetst zonder de 0. Bijvoorbeeld, als u het Cardiff Toeristeninformatiecentrum wilt bellen, telefoonnummer: 029 2087 3573, belt u vanuit het buitenland +44 (0)29 2087 3573. In Wales is het alarmnummer van de brandweer, politie en ambulance 999. Waar kan ik lokale informatie vinden? De meest eenvoudige en snelle manier om plaatselijke informatie te ontvangen, is door te bellen naar één van onze Toeristeninformatiecentra. De medewerkers zijn goed opgeleid en hebben een uitstekende kennis van het gebied en zullen u graag helpen met het boeken van uw accommodatie, het verwijzen naar plaatsen om te eten, dingen om te doen, routes, nationale en plaatselijke evenementen, routekaarten, gidsen en boeken. Kantoren zijn meestal open van 10:00 tot 17:00. U vindt een lijst met Toeristeninformatiecentra op www.visitwales.co.uk/ contact-visit-wales Bezoekers in Londen die informatie over Wales wensen te ontvangen, kunnen het Britain and London Visitor Centre bezoeken, 1 Regent Street, vlakbij Piccadilly Circus.

www.visitwales.nl

Wales is makkelijk bereikbaar. Vanuit Londen ben je met de auto via de snelweg binnen een paar uur in Wales. Met de trein gaat het nog sneller – slechts twee uur van Londen naar Cardiff. Het is hetzelfde van grote luchthavens van GrootBrittannië met een snelle weg-en spoorverbindingen vanaf Heathrow, Gatwick, Birmingham en Manchester. En je kunt natuurlijk ook direct naar Cardiff Airport vliegen.

Reizen naar Wales

Mileage/times supplied by theaa.com

Per vliegtuig Maatschappijen vanuit de hele wereld vliegen naar de luchthavens in Londen, vraag dit na bij je lokale reisagent. Een aantal internationale vluchten doen ook Birmingham, Manchester en Liverpool aan. Ook de luchthaven van Bristol is zeer gunstig gelegen voor een reis naar Wales.

Enkele luchtvaartmaatschappijen bieden rechtstreekse vluchten naar Cardiff, voor meer informatie: www.tbicardiffairport.com/en/ destinationsandflights

Cardiff Airport www.tbicardiffairport.com

Birmingham International Airport www.birminghamairport.co.uk

De luchthaven bevindt zich in Rhoose, 20 km ten zuidwesten van Cardiff. Er zijn bus- en treinverbindingen en taxi’s naar het stadscentrum vanaf de luchthaven. Het taxitarief is ongeveer £26, de taxicentrale bevindt zich net buiten de aankomsthal. Bus X91 rijdt 7 dagen per week om de twee uur tussen Cardiff Centraal Station en Cardiff Airport. De reis duurt ongeveer 35 minuten en de haltes bevinden zich tegenover de luchthaventerminal. Een treinverbinding verbindt het treinstation op de luchthaven met Cardiff Centraal Station en Bridgend. De treinen rijden van maandag tot zaterdag om het uur en om de twee uur op zondagen. Er is een gratis shuttle bus beschikbaar vanaf de luchthaventerminal en het treinstation voor passagiers met een geldig treinkaartje. Autoverhuur is ook beschikbaar.

Bristol Airport www.bristolairport.co.uk

Andere luchthavens in het Verenigd Koninkrijk die gemakkelijke toegang bieden tot Wales:

Liverpool John Lennon Airport www.liverpoolairport.com London Gatwick Airport www.gatwickairport.com London Heathrow Airport www.heathrowairport.com London Luton Airport www.london-luton.co.uk London Stansted Airport www.stanstedairport.com Manchester Airport www.manchesterairport.co.uk

Per boot Ferries van het vasteland van Europa naar Groot-Brittannië: Brittany Ferries www.brittany-ferries.com Condor Ferries www.condorferries.co.uk DFDS Seaways www.dfdsseaways.nl LD Lines www.ldlines.nl P&O www.poferries.nl Sea France www.seafrance.com Stena Line www.stenaline.nl/ferry Ferries van Ierland naar havens in Wales: Fastnet Line www.fastnetline.com Cork – Swansea Irish Ferries www.irishferries.com Dublin City – Holyhead Rosslare – Pembroke Stena Line www.stenaline.ie Dublin Port – Holyhead Dun Laoghaire – Holyhead Rosslare – Fishguard

Per trein Je kunt uit Frankrijk naar het Verenigd Koninkrijk reizen via de kanaaltunnel of uit Frankrijk en België met de Eurostar. www.eurotunnel.com www.eurostar.com In het Verenigd Koninkrijk zijn er snelle en frequente treinverbindingen tussen London Paddington en Cardiff met een reistijd van slechts twee uur. De trein vertrekt elk half uur naar Cardiff Central, en elk uur naar Swansea en verdere verbindingen in West-Wales. Directe treinen naar Noord-Wales vertrekken vanaf London Euston. Er is ook een treinverbinding tussen London Marylebone, Shrewsbury en Wrexham. Elk uur vertrekken er ook treinen van Manchester naar de kust van Noord-Wales. Voor algemene informatie over treinverbindingen: www.nationalrail.co.uk www.thetrainline.com Over de weg National Express biedt een nationaal netwerk van snelbussen voor een verbinding met de belangrijkste plaatsen en steden in Wales en de voornaamste bestemmingen in het Verenigd Koninkrijk. Goedkope bustickets zijn uitsluitend online beschikbaar met als goedkoopste tarief £1 (enkele reis), afhankelijk van de beschikbaarheid. www.nationalexpress.com

De M4/M25 snelwegen verbinden Wales met de luchthavens London Heathrow en London Gatwick. De M4 snelweg strekt zich ver tot in Zuid-West Wales uit. Het Pembrokeshire Coast National Park in het uiterste westen van Wales kan bijvoorbeeld gemakkelijk in een paar uur worden bereikt. De A55 Expressway in het noorden verbindt Snowdonia en de kust van Noord-Wales met Manchester Airport en het snelwegnetwerk van het Verenigd Koninkrijk. Het platteland van Midden-Wales is gemakkelijk bereikbaar via de M54 van de M5/M6 en verbindt het centrum van Wales met Birmingham Airport en Midden-Engeland. Reizen in Wales Treinen rijden door alle streken in Wales – meestal zijn het pittoreske routes zoals The Cambrian Coast, Conwy Valley en Heart of Wales spoorlijnen. Voor meer informatie: www.nationalrail.co.uk www.arrivatrainswales.co.uk www.scenicwales.co.uk www.heart-of-wales.co.uk Maak ook eens een rit met één van onze 14 smalspoortreinen en stoomtreinen. Veel van deze treinen zijn historische Great Little Trains of Wales. www.greatlittletrainsofwales. co.uk

Voor slechts £8 per dag kun je met een hop-on, hop-off Brit Xplorer pas met het National Express netwerk reizen. De buspassen kunnen online worden gekocht op www.nationalexpress.com/ coach/offers/britXplorer.cfm

Als je in de nationale parken rondreist, gebruik dan de handige park & ride bussen om het verkeer te ontlasten:

Megabus biedt goedkope intercity reizen in het Verenigd Koninkrijk met busverbindingen van een aantal grote steden in het VK naar Cwmbran, Newport en Cardiff. De tarieven zijn vanaf £1 en 50p reserveringskosten (enkele reis). www.megabus.com

Pembrokeshire Coast National Park www.pembrokeshire.gov.uk/ coastbus

De Freedom of Wales Flexi Pass biedt onbeperkt reizen op alle belangrijke treinverbindingen in Wales en de meeste regelmatige busverbindingen. Pashouders profiteren ook van gratis reizen of reizen met korting op sommige van de smalspoortreinen van de Great Little Trains of Wales en korting op de toegangsprijs van vele toeristische attracties in Wales. Er zijn een aantal kaartopties beschikbaar – De 4 in 8 Day All Wales Pass (£78) geeft recht op vier dagen treinreizen en acht dagen busreizen en de Freedom of South Wales Flexi Rover en North and Mid Wales Rover (£54 elk) geven recht op 4 dagen treinreizen en 8 dagen busreizen in elke regio. www.walesflexipass.co.uk De Great British Heritage Pass biedt bezoekers goedkope toegang tot alle Cadw en National Trust monumenten in Wales gedurende 3, 7, 15 of 30 dagen. Er zijn passen voor zowel volwassenen als kinderen verkrijgbaar. www.visitbritainshop.nl/ heritagepass Voor up-to-date en betrouwbare openbaar vervoer informatie inclusief routeplanners, kun je gaan naar Traveline Cymru: www.traveline-cymru.info

Brecon Beacons National Park www.breconbeacons.org/ visit-us/transport

Snowdonia National Park www.snowdoniagreenkey.co.uk

www.visitwales.nl

Lees voor aanvullende informatie over Wales de GRATIS brochures die hieronder worden vermeld. U kunt ze bestellen of direct downloaden via www.visitwales.nl.

Gratis brochures

Wales – Accommodaties 2011 Door Visit Wales gekeurde hotels en pensions, boerderijen en B&Bs, zelfcatering bungalows, caravans en campings, plus reisinformatie en evenementen.

Farm Stay Wales Ervaar het authentieke platteland in Wales in accommodaties met service of self-catering. www.farmstaywales.co.uk

Wales Golf ‘Golf zoals het hoort te zijn’ is een speciale formule uit Wales. www.golfasitshouldbe.com

Fishing Wales Met een eindeloze kustlijn en talrijke rivieren en meren is het niet verwonderlijk dat Wales een paradijs voor hengelaars is. www.fishing.visitwales.com

Meer informatie Plan een zorgeloze vakantie en bezoek de websites van onze partners voor meer informatie. 1. Noord-Wales www.visitnorthwales.co.uk 2. Ceredigion www.tourism.ceredigion.gov.uk 3. Midden-Wales www.exploremidwales.com 4. Zuidwest-Wales www.southwestwales.info 5. Zuid-Wales www.southernwales.com

Nederland A2B Incentives 0235 478 000 www.a2b-incentives.com Belvilla 072 57 666 96 www.belvilla.nl Best of Britain Travel 015 213 1194 www.bestofbritain.nl British Holidays 0492 351105 www.britishholidays.nl British Travel Desk 0181 699 365 www.britishtraveldesk.nl Buro Britain 020 462 1024 www.burobritain.nl Cottage Centre 0118 440 444 www.cottagecentre.com De Jong Intra Vakanties 0180 457 803 www.dejongintra.nl Garden Tours 088 007 1300 www.gardentours.nl Greenwood Vakantiehuizen 0107 144 320 www.greenwood.nl House of Britain

0118 440 444 www.houseofbritain.nl International Hotel Reservation Centre

0524 570 700 www.ihrc.nl

Taalvakanties

Wandelvakanties

Veerdiensten

Vakantiewoningen

Vakantieparken

Tuinreizen

Stadsvakanties

Rivieraken

Reizen per motor

Pensions/Herbergen

Particulieren

Natuur

Landbouwreizen

Kastelen en Landhuizen

Incentive Reizen

Hotels

Groepsreizen

Golf

Go As You Please

Fly-Drive

Fietsvakanties

Busreizen

Autotochten

Dit is alleen een handleiding. Neem contact op met uw touroperator voor meer informatie.

Actieve vakanties

Reisorganisaties

4x4

Lijst van Touroperators

OAD Reizen 0548 377 777 www.oad.nl Out! Travel Vakantiehuizen 0413 385 885 www.out.travel Pharos Reizen van ANWB 0900 365 6565 www.pharosreizen.nl Robin Reizen 0546 443 077 www.robinreizen.nl Scan Britain 0229 210 013 www.scanbritain.nl SNP Natuurreizen 024 327 7000 www.snp.nl Stena Line 0900 8123 www.stenaline.nl Taylings Holidays 078 618 3580 www.taylingsholidays.com Trailfinders Ruitervakanties 043 325 3466 www.horseholiday.com Travellers Wandelreizen 0573 256 607 www.travellers.nl

BelgiĂŤ Albion Tours

050 51 86 88 www.albion.be Anders Reizen 013 334040 www.andersreizen.be Anglo Encounter 02 502 8959 www.angloencounter.be Beautiful Britain 03 451 32 84 www.beautifulbritain.be

Taalvakanties

Wandelvakanties

Veerdiensten

Vakantiewoningen

Vakantieparken

Tuinreizen

Stadsvakanties

Rivieraken

Reizen per motor

Pensions/Herbergen

Particulieren

Natuur

Landbouwreizen

Kastelen en Landhuizen

Incentive Reizen

Hotels

Groepsreizen

Golf

Go As You Please

Fly-Drive

Fietsvakanties

Busreizen

Autotochten

Actieve vakanties

4x4 MOTOERIT Motorreizen 0162 436 284 www.motoerit.nl

Belco Travel 053 66 49 65 www.belcotravel.com Buro Scanbrit 020 462 1030 www.buroscanbrit.be Cottage Centre 0118 42 2430 www.cottagecentre.com De Zigeuner 011 35 04 04 www.dezigeuner.com E.L.S. 09 245 1336 www.els.be Euro Relais 00 31 40 211 0101 www.eurorelais.co.uk Exclusive Destinations 09 269 4565 www.exclusive-destinations.be Gallia via uw reisagent www.gallia.be Joker Toerisme 015 40 7558 www.joker.be Interhome 02 648 9955 www.interhome.be Lauwers Reizen 03 460 1818 www.lauwers.be Pam Vermeulen

03 203 58 00 www.pam-vermeulen.be Reizen De Strycker 09 348 31 81 www.reizendestrycker.be Squatra 09 269 9061 www.squatra.be Tierra Natuurreizen 016 255616 www.tierra.be

Taalvakanties

Wandelvakanties

Veerdiensten

Vakantiewoningen

Vakantieparken

Tuinreizen

Stadsvakanties

Rivieraken

Reizen per motor

Pensions/Herbergen

Particulieren

Natuur

Landbouwreizen

Kastelen en Landhuizen

Incentive Reizen

Hotels

Groepsreizen

Golf

Go As You Please

Fly-Drive

Fietsvakanties

Busreizen

Autotochten

Actieve vakanties

4x4 Begonia Reizen 09 345 4542 www.begoniatours.be

We zijn bijzonder verheugd u enkele Wales specialisten voor te stellen: Nederlanse Reisorganisaties Buro Britain Wij bieden autorondreizen aan incl. hotels, B&B’s, Inns en stacaravans. Of stel uw eigen reis samen uit ons uitgebreid aanbod a la carte hotels, vakantiewoningen, B&B’s, en Pubs & Inns. Tevens verzorgen wij graag maatwerk voor u.

Pharos Reizen van ANWB Pharos Reizen, partner van ANWB is gespecialiseerd in Autovakanties in Europa. Wij bieden autorondreizen, bed-and-breakfast reizen en rondreizen met Kids aan in Wales. T : 0900 365 65 65 E : contact@pharosreizen.nl www.pharosreizen.nl

T : 020 462 10 24 F : 020 462 10 65 E : info@buroscanbrit.nl www.burobritain.nl

Belvilla Sinds 1981 is Belvilla/Euro Relais gespecialiseerd in authentieke vakantiehuizen en biedt elk jaar aan meer dan 150.000 Europese gasten een onvergetelijke vakantie. Elke cottage wordt zorgvuldig geselecteerd met bijzondere aandacht voor de locatie, het karakter en de kwaliteit T : 072 57 66696 E : info@belvilla.nl www.belvilla.nl

OAD Reizen Wij bieden autorondreizen, a la carte hotels, vakantieparken, fietsvakanties, Go as you Please programma’s en narrowboats in Wales. T : 0548 377777 E : vakantie@oad.nl www.oad.nl

House of Britain House of Britain is gespecialiseerd in reizen naar GrootBrittannië, waaronder uiteraard Wales. B&B’s, Inns, hotels, vakantieparken, autorondreizen en een ruim aanbod in cottages.

België Reisorganisaties

T : 0118 440444 F : 0118 440447 E : info@houseofbritain.nl www.houseofbritain.nl

Beautiful Britain Beautiful Britain is gespecialiseerd in reizen naar GrootBrittannië, waaronder uiteraard Wales, B&B, Inns, hotels, autorondreizen en een ruim aanbod in cottages.

Waar vindt u meer infomatie over Wales In Nederland VistBritain www.visitbritain.com/nl/NL

In België VistBritain www.visitbritain/nl/BE

T : 03 451 32 84 F : 03 451 32 81 E : info@beautifulbritain.be www.beautifulbritain.be

4 5 26 25 24 23

1 4 5

3 4

8 9 10 14 16 11

MAES AWYR MON ANGLESEY AIRPORT

LIVERPOOL JOHN LENNON AIRPORT

567

12 I

I I I

I I I II

I I I

I I I I

II I

I II I I

I I II

I I

I I I

I I I I

I II

I I

I I I

I II II II I

I I I II I

I I

III

I I

II I

IIIII

II I

I I

II IIII

MAES AWYR CANOLBARTH CYMRU MID WALES AIRPORT

III

I I I

I I I I

I I I

I I II II I I III

I I

I I I I

I I

I I I

II I

I I I I I I I I

49 48

46 45 44 43

40 39 38

36 37

34 33

3029A

25A

26 25 24 27 28

23A

21 17

20 19

18 19 20

MAES AWYR RHYNGWLADOL CAERDYDD CARDIFF INTERNATIONAL AIRPORT

1 22

I I I