Vita Medium 19 by Vita Medium

vita NUMER 19 (2/2013) WYDANIE BEZPŁATNE ISSN 2081-5107

ZDROWIE

NASZ WYWIAD

ALERGIA ** Diagnoza: Atopowe zapalenie skóry * Paradontoza Katar na wiosnę? *

ZDROWIE

URODA

SPORT I REKREACJA

MAGDA GESSLER

PODRÓŻE

ROZRYWKA

WYWIADY

PORADY

Rewolucja dla diabetyków, liczących kalorie i dbających o zdrowie!

Better Stevia naturalny słodzik ziołowy BetterStevia™ to: substancja słodząca o pierwszorzędnym smaku 60-100 razy słodsza od raﬁnowanego cukru substancja słodząca pochodzenia naturalnego (ziołowego), o niskim wskaźniku glikemicznym łatwo przyswajana przez organizm i metabolizowana w taki sam sposób jak substancje odżywcze najsmaczniejsza z dostępnych substancji słodzących

W BetterStevia™ marki NOW® wykorzystujemy pełnowartościowy ekstrakt z liści dla zachowania czystej słodyczy zawartej w stewii – w przeciwieństwie do innych produktów, które zawierają jedynie wyizolowane frakcje, jak Rebaudiozyd A. My stosujemy do przetwarzania stewii specjalny, enzymatyczny proces, dzięki któremu uzyskujemy substancję słodzącą o pierwszorzędnym smaku.

Nasze przywiązanie do jakości nadaje BetterStevia™ dojrzały, zrównoważony i świeży smak, bardzo podobny do smaku cukru, lecz pozbawiony kalorii. Właśnie dlatego BetterStevia™ marki NOW® jest lepsza od innych. Spróbuj już dziś i sprawdź jak jest słodka. NOW Foods – własność rodziny i zarządzana przez rodzinę – uczciwość, czystość i jakość – wartości, którym pozostajemy wierni od trzech pokoleń.

www.nowfoods.com.pl

vita

NUMER 19 (2/2013)

Z Magdą Gessler – restauratorką, malarką, jurorką programów kulinarnych, o dobrej organizacji, prostocie, polskich smakach, artystycznych kompozycjach na talerzu, rozmawiała Urszula Pieczek.

12 W Polsce i na świecie coraz więcej osób zapada na choroby układu nerwowego przeróżnego pochodzenia: naczyniowego, urazowego, zapalnego

16 Katar sienny objawia się tak samo jak zwykłe przeziębienie, a przecież nim nie jest! Odróżnić go można w zasadzie tylko tym, że jest wywoływany przez alergeny, a zatem występuje sezonowo.

42 Wiosna bez jednośladu? Dla wielbicieli rowerów miejskich ta opcja nie wchodzi w grę. Dlatego przełom marca i kwietnia warto wykorzystać na przegląd roweru, by bezpiecznie rozpocząć nowy sezon.

ZDROWIE A psik! Katar na wiosnę Spastyczność Lecznicza kąpiel w ciąży Kalendarz pyleń Diagnoza: alergia Soczewki kontaktowe w alergii Twoja skóra woła o pomoc? Choroba hemoroidalna Nie trać zębów! Pediatra w walizce Medycyna wczesnonowożytna

10 12 14 15 16 20 22 24 26 27 28

URODA Biuściaste dylematy Bądź piękna po zimie Savoir-vivre w saunie Masaż gorącymi kamieniami

32 34 35 36

KUCHNIA Tort Pawłowej Polędwiczki w porach Wytrawne racuchy

38 38 39

PODRÓŻE Kaukaz

SPORT I REKREACJA Przygotuj rower do sezonu

RÓŻNOŚCI Porady prawne Horoskop

44 46

TRANSPLANTACJA

jako metoda ratowania życia W Polsce co pięć dni umiera człowiek oczekujący na przeszczep narządu, tymczasem jeden dawca może ocalić życie czterem osobom, a kolejnym czterem to życie wydłużyć. Transplantologia to bardzo młoda, ale niezwykle szybko rozwijająca się gałąź medycyny, dzięki której co roku setki osób mają szanse urodzić się na nowo. Statystyki wskazują, że liczba przeszczepów przeprowadzanych w Polsce z roku na rok rośnie, jednak świadomość społeczna tej metody leczenia jest wciąż niewystarczająca. Aby rozwiać ewentualne wątpliwości, zaleca się wypełnienie i noszenie przy sobie tzw. oświadczenia woli, w którym znajduje się deklaracja, zezwalająca w razie śmierci na pobranie narządów do transplantacji.

Warto zastanowić się nad swoimi odczuciami związanymi z przeszczepem organów. Podpisane oświadczenie woli w razie nieszczęśliwego wypadku znacznie przyspieszy proces ewentualnego pobierania narządów i pozwoli ofiarować drugiemu człowiekowi szansę na nowe życie. To najcenniejszy dar, jaki można przekazać innej osobie.

Podczas gdy od zmarłej osoby pobrać można bardzo wiele narządów (serce, płuca, wątrobę itp.) oraz tkanek (np. więzadła, tętnice, zastawki czy skórę), żyjący dawca może podzielić się tylko narządami parzystymi (najczęściej nerką) lub częścią organu zdolnego do regeneracji (np. wątrobą), przy czym istnieć musi pewność, że konsekwencje takiego zabiegu nie wpłyną znacząco na stan zdrowia i funkcjonowanie dawcy oraz – jeśli jest to osoba niespokrewniona z biorcą – po uzyskaniu odpowiedniej zgody sądowej i konsultacji z Etyczną Krajową Radą Transplantacyjną.

vita

CZASOPISMO POCZEKALNIANE PROMUJĄCE ZDROWIE I URODĘ

WYDAWCA: JB Company, Plac Szczepański 3/8, 31-511 Kraków REDAKTOR NACZELNA: Urszula Pieczek ADRES REDAKCJI: Plac Szczepański 3/8, 31-511 Kraków e-mail: redakcja@vitamedium.pl ZDJĘCIA: Okładka: TVN/Cezary Piwowarski/PIXEL Stock.XCHNG, PhotoXpress, WikiMedia, Dreamstime, Shutterstock ZESPÓŁ REDAKCYJNY: Joanna Kędzierska, Bożena Kowalczyk, Anna Turek, Wojtek Parszyński, Łukasz Nowacki, Bartosz Jędrzejewski, lek. med. Marta Trojanowska-Cuber

REKLAMA: reklama@vitamedium.pl

ZAPRASZAMY NA NASZĄ STRONĘ INTERNETOWĄ

VITAMEDIUM.PL

PROJEKT GRAFICZNY, SKŁAD I ŁAMANIE: Dorota Czyż, Aleksandra Klusińska

Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść ogłoszeń reklamowych i innych publikacji nie stanowiących treści odredakcyjnej. Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych, oraz zastrzega sobie prawo do dokonywania skrótów, korekty i edycji otrzymywanych materiałów.

Syrop Hedelix®

zalecany w przypadku nawet silnego kaszlu. (przy przeziębieniach bądź przewlekłych stanach zapalnych oskrzeli)

• Rozrzedza wydzielinę w oskrzelach • Stymuluje i ułatwia odkrztuszanie • Uspokaja zmęczone kaszlem drogi oddechowe • Nie stwierdzono interakcji z innymi lekami

Szczególnie polecany dla: dzieci, nie zawiera alkoholu ani konserwantów

alergików i diabetyków, nie zawiera barwników i cukru wszystkich pacjentów zainteresowanych naturalną formą terapii więcej informacji na:

www.hedelix.pl

Wyciąg z liści bluszczu pospolitego (Hederae helicis extractum spissum) 100 mg/5 ml, syrop Skład leku: 100 ml syropu zawiera: 0,8 g wyciągu z liści bluszczu pospolitego (hederae helicis extractum spissum). Wskazania do stosowania: środek wykrztuśny w kaszlu, w szczególności w stanach zapalnych dróg oddechowych i leczeniu objawowym przewlekłych stanów zapalnych oskrzeli. Przeciwskazania: nadwrażliwość (uczulenie) na substancję czynną lub którykolwiek składnik preparatu, zaburzenia syntezy bursztynianu argininy (zaburzenie przemiany materii w cyklu mocznikowym), występowanie wrodzonej nietolerancji fruktozy. Dostępny w aptece bez recepty. R/3676

Krewel Meuselbach GmbH Krewel str. 2, D-53783 Eitorf

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.

wywiad

FOT: TVN/PIOTRLITWIC.COM

‚‚

Staram się przywracać

‚‚

dawne smaki

odkrywać na nowo nasze bogactwo

6 vita

numer 19

wywiad

Staram się przywracać

dawne smaki

W 2011 roku udzielała Pani wywiadu do naszego czasopisma, w którym padło pytanie o otwarcie restauracji w Krakowie. Dziś, restauracja, sygnowana Pani nazwiskiem, istnieje w tym mieście. Jak się prowadzi restaurację na odległość? Czy to kwestia zaufania?

Jedzenie kojarzy mi się głównie z kolorem, z apetytem na życie i ogromną radością. Te dwa światy doskonale się łączą, to tworzenie obrazów na talerzu.

TVN/CEZARY PIWOWARSKI/PIXEL

To przede wszystkim kwestia dobrego zorganizowania restauracji na etapie jej powstawania. Poświęcam ogromną ilość czasu na stworzenie nowego lokalu, z podróży przywożę materiały do aranżacji wnętrz, a po doskonałe składniki mogę jechać nawet na drugi koniec Polski. Po uruchomieniu doglądam wszystkich lokali i jak mówią pracownicy „nigdy nie znasz dnia…”, bo potrafię pojawić się zupełnie niespodziewanie, z zaskoczenia. Cały czas udoskonalam swoje lokale, próbuję potraw, wprowadzam nowe pomysły. Krakowskie restauracje odwiedzam często. Jadąc na Kuchenne Rewolucje czy nagrywając Masterchef’a – zawsze staram się wpaść chociaż na chwilę. I zarządzam przez telefon – z managerami i kucharzami rozmawiam godzinami.

TVN/PIOTRLITWIC.COM

Z Magdą Gessler – restauratorką, malarką, jurorką programów kulinarnych, o dobrej organizacji, prostocie, polskich smakach, artystycznych kompozycjach na talerzu, rozmawiała Urszula Pieczek.

W związku z tym, że jest Pani artystką-malarką, chcę spytać, czy inspiruje się Pani twórczością jakichś konkretnych malarzy czy artystów przy tworzeniu swoich dań? Do którego kierunku, nurtu w sztuce jest Pani najbliżej? numer 19 vita

wywiad

TVN/PIOTRLITWIC.COM

Od zawsze inspiruje mnie Picasso. Od dziecka malowałam, a na studiach na Akademii Sztuk Pięknych w Madrycie piekłam mazurki, które wyglądały jak obrazy, tworzyłam ogromne torty, które były jednocześnie portretami królów Hiszpanii. Nie zapomnę również dwumetrowej rzeźby kobiety i mężczyzny wykonanej z sękacza. Jej zdjęcia były publikowane w hiszpańskim „Elle”. Uwielbiam polską sztukę ludową, góralszczyznę! To doskonała harmonia form. Jestem malarką, a jedzenie kojarzy mi się głównie z kolorem, z apetytem na życie i ogromną radością. Te dwa światy doskonale się łączą, to tworzenie obrazów na talerzu. Przykłada Pani ogromną wagę do estetyki – wydaje się, że każda Pani restauracja to bardzo spójny projekt, wszystko się łączy – wnętrze, smaki i zapachy. To przepis na sukces restauracji? Z pewnością restauracja nie może być nieprzemyślanym dziełem, w którym nie da się poczuć atmosfery danego miejsca. Dla mnie niezwykle ważny jest kontekst, kiedy tylko zobaczę lokal, jego otoczenie, od razu w głowie tworzy mi się obraz, jak mogłaby wyglądać dobra restauracja. Inspiruje mnie sztuka, miejsce, w którym jestem, podróże. W artykułach, wywiadach jest Pani bardzo krytyczna w stosunku do Polaków, do ich stosunku do jedzenia, do 8 vita

numer 19

celebrowania. Czy ta krytyka jest konstruktywna i zauważa Pani zmianę? Wiemy, co jemy? Na pewno powoli następują jakieś zmiany, ale potrzeba jeszcze wielu lat, byśmy nauczyli się innego podejścia do życia i jedzenia. Po kilku latach kręcenia Kuchennych Rewolucji, przejechaniu kilkudziesięciu tysięcy kilometrów, mam prawo wysuwać pewne wnioski. Było wiele pozytywnych zaskoczeń, ale pojawiły się też duże rozczarowania. My chyba na każdym kroku boimy się, że ktoś chce nas oszukać…

Potrzeba jeszcze wielu lat, byśmy nauczyli się innego podejścia do życia i jedzenia.

Uważa Pani, że nauczyła (uczy) Polaków odkrywać tajniki i sekrety polskiej kuchni, której, mam takie poczucie, jest Pani największą ambasadorką?

wywiad Nasza kuchnia jest wybitna, ale niestety przez kilkadziesiąt ostatnich lat to, co w niej najlepsze, odeszło w zapomnienie, a przecież życie nigdzie nie smakuje tak jak w Polsce! Staram się przywracać dawne smaki, odkrywać na nowo nasze bogactwo. Właśnie z potrzeby przywrócenia polskich smaków stworzyłam swoją pierwszą restaurację – U Fukiera, gdzie po dziś dzień pielęgnuję najlepsze tradycje polskiej sztuki kulinarnej. Zachłysnęliśmy się smakami zachodu, chcieliśmy być międzynarodowi, a pod nosem mamy wspaniałe tradycje. Powoli się to zmienia, dostrzegamy nasze wartości.

Zachłysnęliśmy się smakami zachodu, chcieliśmy być międzynarodowi, a pod nosem mamy wspaniałe tradycje.

Podczas Kuchennych rewolucji występuje Pani w roli mentora i nauczyciela, czy Pani też została czegoś nauczona? Prócz, jak się wydaje, cierpliwości i jeszcze większej dozy tolerancji? Może są jakieś połączenia, które zaintrygowały lub pozytywnie zaskoczyły Pani kubki smakowe? Chłodnik ze śledzia w restauracji Kuchnia i Wino w Pszczynie! Totalne zaskoczenie, niezapomniane! Zachwycił mnie również smak nowosądeckich śliwek! Największą kuchenną zbrodnią jest…? Chemia, chemia i jeszcze raz chemia! Sztuczny smak, który zupełnie niezrozumiale zadomowił się w wielu domach. Potrawa, bez której nie umiałaby się Pani obejść to… Chyba nie wytrzymałabym bez pomidorów, szczególnie tych polskich, sierpniowych i cudownego świeżego twarogu! Za jakim smakiem i aromatem zapomnianym w polskiej kuchni tęskni Pani najbardziej? O czym nie pamiętamy, a powinniśmy?

TVN/PIOTRLITWIC.COM

Za prostotą! Właśnie dlatego tak często piszę nie tyle o najwykwintniejszych i wydumanych pomysłach niektórych szefów kuchni, lecz o prostym smaku zmrożonej wódki i prawdziwego tatara. Temu poświęcam swój nowy serwis www.smakizycia.pl, w którym pochylam się nad niezwykłym smakiem polskiej dziczyzny czy niepowtarzalnym aromatem polskich grzybów! Za każdym razem wychwalam smak najlepszych na świecie polskich kiszonych ogórków z Hajnówki czy najwspanialszych malin z Nałęczowa. Dziękuję! numer 19 vita

zdrowie

A PSIK, A PSIK! Katar na wiosnę?

21 marca zaczyna się kalendarzowa wiosna, topimy marzannę i chcemy zapomnieć o chłodach, mrozach, a w szczególności o zimowych dolegliwościach – katarze, zatkanym nosie czy bolącym gardle. Wszystko zaczyna kwitnąć, a to może doprowadzić do… kataru siennego. Są takie osoby, które wzdrygają się na samą myśl o kwitnących drzewach, trawach i kwiatach. Co przeszkadza im w czerpaniu radości z tej pięknej pory roku, która, z założenia, ma wszystkich pobudzić do życia? Alergia, która objawia się kichaniem, prychaniem, katarem, zaczerwionymi i piekącymi oczami i wieloma innymi nieprzyjemnościami. 10 vita

numer 19

Katar sienny objawia się tak samo jak zwykłe przeziębienie – przez chroniczny wodnisty katar zużywamy tony chusteczek, kichamy, mamy zaczerwienione i piekące oczy, łzawimy. Do tego dochodzi także kaszel, który nie jest rezultatem infekcji. W zasadzie katar sienny od zwykłego można odróżnić tylko tym, że jest wywoływany przez alergeny, a zatem występuje sezonowo. Przy silniejszej reakcji alergicznej mogą wystąpić ataki duszności, astma, a nawet wstrząs anafilaktyczny. Dlatego też nie lekceważmy objawów alergii, obserwujmy swoje ciało i skonsultujmy się ze specjalistą. A PSIK! A PSIK – DLACZEGO? Pyłki są odpowiedzialne za wywołanie reakcji alergicznej objawiającej się cieknącym nosem. Alergicy najbardziej cierpią w okresie kwitnienia poszczególnych roślin, przypadającym na okres od lutego do sierpnia (choć jak widać w kalendarzu pyleń, są rośliny, które uczulają także w styczniu czy październiku). Największe stężenie pyłków notuje się na miesiące wakacyjne, zwłaszcza czerwiec i lipiec, jednak wszystko zaczyna się wiosną, kiedy „ziemia budzi się do życia”.

fot. Shutterstock

Alergicy cierpiący na katar sienny bardzo rzadko dają się namówić na wiosenny piknik lub wycieczkę do lasu. Najczęściej reakcją alergiczną przypłacamy kontakt z pyłkami traw, drzew i zbóż, choć silnymi alergenami mogą być także niektóre grzyby czy popularne na naszych łąkach pokrzywy, szczaw czy babki (o ironio! – lekarskie). A PSIK! A PSIK! – JAK SIĘ POZBYĆ KATARU? Przede wszystkim należy udać się do alergologa i ustalić na co dokładnie jesteśmy uczuleni. Musimy zrobić dokładny rachunek i sięgnąć pamięcią do miejsc, czasu i okoliczności w występuje

u nas reakcja alergiczna, a także ile trwa. Uzbrojeni w tę wiedzę pomożemy lekarzowi w postawieniu diagnozy i przeprowadzeniu leczenia. Oczywiście, są grupy leków, które zmniejszą, a, przy łagodnej alergii, nawet całkowicie zatrzymują nieprzyjemne objawy. Istnieją na rynku leki przeciwhistaminowe, które hamują wydzielanie substancji odpowiedzialnych za reakcję alergiczną. Złą wiadomością jest, że przy bardziej zaawansowanej alergii będziemy musieli ograniczyć

REKLAMA

kontakt z alergenami do minimum (co może oznaczać na przykład – zakaz biegania po trawie, czy siedzenia na niej). A zatem, śledźmy doniesienia o stężeniu pyłków, nośmy okulary przeciwsłoneczne, a po powrocie do domu bierzmy prysznic i zmieniajmy ubranie. Lekarze zalecają także spędzanie wakacji nad morzem, oczywiście zgodnie z kalendarzem pyleń. ANNA TUREK

zdrowie

Z definicji spastyczność jest zaburzeniem ruchowym, które objawia się wzmożonym napięciem lub sztywnością mięśni. Jest skomplikowanym zjawiskiem fizjologicznym. Gdy wzmożone napięcie mięśni trwa długo może doprowadzić do wyniszczenia organizmu, przez zużycie dużej części energii na prężenie mięśni (żadna ilość spożywanych pokarmów nie jest w stanie pokryć zużytej energii). Spastyczność może przybierać różne postaci, ale w rezultacie prowadzi do jednego – upośledzenia czynności mięśni (głównie kończyn), a co za tym idzie – do niepełnosprawności ruchowej.

SPASTYCZNOŚĆ 12 vita

numer 18 19

zdrowie

Wzmożone napięcie mięśni występuje w różnego rodzaju schorzeniach ośrodkowego układu nerwowego, takich jak: dziecięce porażenie mózgowe, udary, stwardnienie rozsiane czy pourazowe uszkodzenia dróg nerwowych mózgu i rdzenia kręgowego.

fot. Shutterstock

Objawy kliniczne spastyczności to: wzmożone napięcie mięśni, niedowłady i skurcze mięśni, czasem ich zanik, przykurcze mięśniowe. Dodatkowo, jak zwracaliśmy już uwagę, żadna ilość spożywanego pokarmu nie jest w stanie zaspokoić i zrekompensować choremu zużywanej energii. Dlatego chorzy ze znacznie nasiloną spastycznością często są wyniszczeni. Z powodu ograniczenia ruchu i gorszego przyswajania pokarmów, po latach trwania choroby występuje u tych osób osteoporoza (odwapnienie kości). U osób leżących często rozwija się kamica pęcherza moczowego czy nerek. W przypadku uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego np. udaru mózgu czy uszkodzenia rdzenia kręgowego wzmożone napięcie mięśni pojawia się po około 3 tygodniach od uszkodzenia, stopień nasilenia spastyczności jest ściśle zależny od uszkodzenia.

W leczeniu tego zaburzenia największą rolę spełnia rehabilitacja, głównie kinezyterapia- terapia ruchem poprzez odpowiednio dobrane metody oraz (jako zabiegi wspomagające) fizykoterapia czy terapia zajęciowa. W celu usprawnienia chorego stosuje się także zaopatrzenie ortopedyczne tzw. indywidualny sprzęt ortopedyczny np. pionizatory, ortezy kończyn dolnych, kończyn górnych, różnego rodzaju wózki ortopedyczne. Innym sposobem „walki” ze spastycznością jest stosowanie środków farmakologicznych. Nie spełniają one jednak oczekiwanych rezultatów, ponieważ często działają ogólnoustrojowo - wpływają na wszystkie grupy mięśni, także na te, które nie są „objęte” schorzeniem. Leki te wywołują także niepożądane skutki uboczne, takie jak: senność, brak koncentracji, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, uszkodzenie wątroby i inne. Najnowszą metodą leczenia spastyczności jest podawanie baklofenu, za pomocą tzw. pomp baklofenowych. Urządzenie to doprowadza leki antyspastyczne do kanału kręgowego w dawkach sto razy mniejszych niż w formie doustnej.

Do leczenia spastyczności można włączyć także działającą miejscowo i wywołującą zmniejszenie napięcia mięśni toksynę botulinową, która podawana jest do określonych grup mięśniowych, kluczowych dla występowania nieprawidłowych wzorców ruchowych uniemożliwiających choremu ruch, pożądaną pozycję ciała czy podstawowa pielęgnację. Warto zwrócić uwagę na ostatnie badania, które wykazują, że ćwiczenia siłowe bez stosowania botuliny, mogą w jakiś sposób zwiększyć spastyczność. Ostatecznie stosuje się także zabiegi chirurgiczne, które wykonuje się w 10% najcięższych przypadków. Są to zabiegi na rdzeniu kręgowym, operacje na obwodowym układzie nerwowym i zabiegi na ścięgnach i mięśniach. Decyzja o podjęciu leczenia chirurgicznego powinna być decyzją ostateczną, spowodowaną wyczerpaniem wyżej wymienionych sposobów leczenia zachowawczego. URSZULA PIECZEK, konsultacja mertytoryczna lek. med. Lucyna Horodecka-Wardęga

Więcej informacji na temat przyczyn i sposobów leczenia spastyczności znajdą Państwo na stronie internetowej: www.spastycznosc.org.pl numer 19 vita

zdrowie CZY PRZYSZŁE MAMY MOGĄ KORZYSTAĆ Z WÓD TERMALNYCH?

Lecznicza kąpiel w czasie ciąży WODY TERMALNE – MOGĘ? Częstym pytaniem zadawanym przez kobiety ciężarne jest możliwość korzystania z basenów z wodą termalną lub zabiegów kosmetycznych opartych na leczniczych właściwościach tych wód. Jak potwierdzają lekarze: kobiety będące w ciąży, jeżeli ciąża przebiega prawidłowo, mogą z powodzeniem korzystać z tego typu przyjemności. – Zawsze w takich kwestiach najlepiej poradzić się lekarza ginekologa prowadzącego ciążę, który udzieli nam wszystkich potrzebnych informacji i określi zdolność ciężarnej do korzystania z wód termalnych – dr Anna Galica - lekarz pediatra, specjalista neonatolog. – Pamiętajmy, że ciąża to nie choroba. KORZYŚCI DLA ORGANIZMU Europejscy lekarze docenili właściwości wód termalnych już kilkaset lat temu. W Polsce lecznicze źródła przechodzą swój renesans. Są znane głównie z pozytywnego wpływu na ludzki organizm: polepszają samopoczucie, poprawiają wygląd skóry, a także są doskonałym środkiem leczniczym i rehabilitacyjnym. Wszystko dzięki ich specyficznemu składowi, który odznacza się unikatowym zestawienie mikroelementów i pierwiastków oraz 14 vita

numer 19

niskiemu charakterowi zasadowemu. Wody termalne mają więc wartościowy wpływ zarówno na przyszłą mamę, jak i dziecko. – Korzystałam z basenów termalnych będąc w ciąży. Wcześniej zapytałam mojego lekarza ginekologa, powiedział, że nie widzi żadnych przeciwwskazań – mówi Katarzyna z Białegostoku. – Dzięki temu miałam okazję się zrelaksować, zregenerować siły. Wszystko wyszło na dobre mnie i mojemu synkowi. Wody w basenach termalnych, w zależności od źródła ich wydobycia, mają różnorodną zawartość mineralną. Nie bez znaczenia jest więc miejsce, które wybierzemy na leczniczą kąpiel. UNIKAĆ STRESU W czasie ciąży szczególnie ważne jest nasze poczucie psychiczne. Kobiety ciężarne powinny unikać sytuacji stresowych, gdyż dziecko w łonie matki wyczuwa każde napięcie. Kąpiele zażywane w wodach termalnych poprawiają ogólną kondycję psychofizyczną i pomogą kobiecie w obniżeniu stresu. – Kąpiele zażywane w wodach leczniczych szczególnie poprawiają komfort psychiczny, stabilizują system nerwowy, przywracając wewnętrzny spokój – wylicza dr Anna Galica. – Ale to nie wszystko,

zmniejszają także otyłość a nawet eliminują bezsenność. Dodatkowo regenerują gospodarkę hormonalną organizmu, znacznie poprawiają przemianę materii, pomagają na bóle głowy i stawów oraz zdecydowanie przyspieszają rekonwalescencję po zabiegach i przebytych schorzeniach. CO Z TYM CHLOREM? Wiele kobiet chcąc korzystać z kąpieli w basenie czuje obawę przed niekorzystnym wpływem chloru na zdrowie swoje i dziecka. Obecnie lekarze starają się obalić ten mit. Najnowsze badania nie wykazały związku między chlorowaną wodą a niewłaściwym przebiegiem ciąży. Warto jednak, przed wizytą na basenie, zapytać ginekologa o to, czy w naszym osobistym przypadku nie ma takich przeciwwskazań. Z pewnością wtedy będziemy spokojniejsze i w pełni skorzystamy z pozytywnych właściwości kąpieli. MAMY DO DZIEŁA! Ciąża niekoniecznie musi oznaczać rezygnację z przyjemności. Teraz przyszłe mamy planując wyjazd w miejsca, gdzie będą mieć dostęp do wód termalnych, mogą w pełni cieszyć się relaksem i ich dobroczynnym wpływem. PAULINA ŚWIDER

zdrowie

Kalendarz pyleń 1

Alergia to inaczej nadwrażliwość Szacuje się, że 30% społeczeństwa cierpi na różnego rodzaju uczulenia, a 20% boryka się z atopowym zapaleniem skóry

Alergia może zagrażać życiu – w wyniku kontaktu z substancjami uczulającymi mogą wystąpić ciężkie duszności czy bardzo niebezpieczny wstrząs

U dzieci najczęściej występuje alergia pokarmowa

Do diagnozowania alergii wykorzystuje się testy skórne, badanie stężenie immunoglobuliny IgE we krwi, a w przypadku alergii pokarmowej stosuje się tzw. dietę eliminacyjną, czyli wykluczanie poszczególnych produktów z jadłospisu tak, by wykryć, który uczula

Alergia jest chorobą dziedziczną

Termin alergia został po raz pierwszy użyty w 1906 roku

Reakcja alergiczna występuje, gdyż organizm w sposób nieprawidłowy odczytuje zagrożenie – w wyniku zetknięcia się z alergenem (np. pyłkiem trawy) zaczyna produkować przeciwciała

Jest to choroba przewlekła, a jej leczenie prowadzi się wielokierunkowo

Najlepszą metodą na dobre samopoczucie jest unikanie za wszelką cenę alergenu

III

VII

VIII

III

VII

VIII

XII

Babka lancetowata Bez czarny Bylica Brzoza Buk Dąb Grab Jesion Jad pszczół Jad os Leszczyna Lipa Olcha Topola Wiąz Wierzba Grzyb Alterneria Grzyb Aspergillus Grzyb Cladosporium Komosa Kurz Pokrzywa Szczaw Trawy Żyto X XI numer 19 vita

XII 15

zdrowie

Jak wynika z najprostszej i najbardziej podstawowej definicji, alergia to po prostu nadwrażliwość. Współcześnie szacuje się, że 30% społeczeństwa cierpi na różnego rodzaju uczulenia. Reakcja alergiczna występuje, gdyż organizm w sposób nieprawidłowy odczytuje zagrożenie – w wyniku zetknięcia się z alergenem zaczyna produkować przeciwciała.

Diagnoza:

ALERGIA

16 vita

numer 19

zdrowie

Po przodkach odziedziczyliśmy skłonność do alergii, ale to nie jedyna przyczyna choroby. Muszą wystąpić dodatkowe czynniki – mówi się o otaczającym nas świecie, cywilizacji, dużej ilości alergenów i czynnikach, które sprzyjają wystąpieniu alergii, np. wydzieliny z silników diesla.

ALERGIA – DOLEGLIWOŚĆ DZIEDZICZONA Alergia jest chorobą genetyczną, dziedziczymy ją po naszych przodkach. Z tym, że warto zwrócić uwagę, że możemy, ale nie musimy jej dziedziczyć. W dzieciństwie występuje częściej alergia pokarmowa, która z wiekiem przechodzi, a zaledwie u 1/3 może przejść w nieżyt alergiczny czy astmę oskrzelową. Specjaliści informują o tak zwanym marszu alergicznym – choroba zaczyna się od AZS, później u dziecka może przejść w nieżyt alergiczny i astmę. Nie jest to bardzo częste, ale często obserwuje się takie przypadki. By prawidłowo zdiagnozować alergię, specjalista, do którego się udajemy musi przeprowadzić z nami dokładny wywiad, podczas którego niejednokrotnie okazuje się, że osoby dorosłe miały w dzieciństwie alergie pokarmowe. Nie jest jednak tak, że u wszystkich alergia pokarmowa przekształci się w astmę. Mamy po przodkach skłonność do alergii, ale to nie wystarczy, żeby na nią chorować. Muszą wystąpić dodatkowe czynniki – mówi się o otaczającym nas świecie, cywilizacji, dużej ilości alergenów i czynnikach, które sprzyjają wystąpieniu alergii, np. wydzieliny z silników diesla. W Japonii przeprowadzono badania i okazało się, że osoby mieszkające

w pobliżu autostrad częściej chorowały na astmę i wykazano związek pomiędzy tą chorobą a spalinami z diesli. Z kolei kobiety, które dużo gotują na kuchenkach gazowych częściej cierpią na alergie ze względu na wdychanie zapachu gazu. Tego typu czynników jest cała masa. Przykładowo: wprowadzamy się do nowego mieszkania, jest świeżo odmalowane, wnosimy nowe meble. Klej zawiera formaldehyd, który także może ujawnić u nas alergię. OBJAWY ALERGII Typowe objawy to katar, łzawienie oczu, bóle głowy, bóle gardła. A zatem nie tylko oczy i nos, ale także podrażnienie błony śluzowej jamy ustnej, bo tamtędy także dostają się do organizmu alergeny. Istnieje prosty związek między aurą a ilością pyłków – im ładniejsza pogoda tym więcej alergenów. Pojawienie się kataru w takich warunkach, połączone z łzawieniem oczu, powinno skłonić do wizyty u alergologa. Inne objawy dotyczą układu oddechowego, czyli duszność. Niektórzy pacjenci skarżą się na ściskanie w klatce piersiowej, świszczący oddech, szybkie męczenie się. Kaszel jest u tych chorych permanentny – zdrowe osoby nie reagują w takich sytuacjach jak choćby zmiana temperatury otoczenia. Alergicy

mają zwiększoną wrażliwość oskrzeli, czego skutkiem jest kaszel – wystarczy, żeby weszli do pomieszczenia, w którym unosi się zapach benzyny, albo w którym jest bardziej zanieczyszczone powietrze, by zaczęli kaszleć. Z takimi objawami chorzy najczęściej najpierw udają się do pulmunologa, ponieważ kojarzą je z chorobami płuc bardziej niż z alergią. Inni mogą zobaczyć i poczuć alergie – mam tu na myśli wszystkie uczulenia skóry, a zatem pokrzywkę wysypkę, świąd skóry czy obrzęk. Takie objawy mogą pojawić się u osób cierpiących na alergię na pyłki, ale bardzo często kojarzymy to z pokarmami, zwłaszcza u dzieci. DOM ALERGIKA W zależności od stwierdzonej alergii, osoby borykające się z tą dolegliwością, powinny zastosować inne środki ostrożności. Wiąże się to także ze zmianami, które należy zaprowadzić w czterech kątach. Jeśli alergik jest uczulony na pyłki, to najlepiej, żeby w okresie pylenia po prostu wyjechał wysoko w góry, gdzie pyłki nie dotrą, albo zjechał głęboko pod ziemię, np. do kopalni soli – w tych miejscach będzie mógł swobodnie oddychać. Gorzej, jeśli mamy osobę uczuloną na kurz, a dokładniej na roztocza kurzu. Roztocza to stawonogi, które żywią się martwym naskórkiem, zarówno ludzkim, numer 19 vita

zdrowie

jak i zwierzęcym. Występują tam, gdzie mają najlepsze warunki – tam, gdzie jest ciepło i duża wilgotność a zatem w naszych łóżkach. Ktoś, kto jest uczulony na kurz, powinien starać się, by w tym mieszkaniu było jak najmniej miejsc, gdzie mogłyby się gromadzić roztocza. Pościel musimy wymieniać przynajmniej raz w tygodniu, a w zimie dobrym pomysłem wietrzenie pościeli – niska temperatura zabija roztocza, podobnie bardzo wysoka temperatura. Dywany i zasłony także zbierają kurz, dlatego trzeba je często wymieniać, albo po prostu się ich pozbyć. Parkiet jest znacznie łatwiej utrzymać w czystości niż gruby dywan. Możemy zaopatrzyć się w specjalny odkurzacz dla alergików, który zatrzymuje alergeny w środku, np. taki z filtrem wodnym, lub kilkoma warstwami filtrów. I tu jedna uwaga – zwykły odkurzacz wciąga duże cząstki, a te mniejsze z powrotem wydmuchuje na zewnątrz, jest więc dla alergika niebezpieczny i na czas sprzątania osoba będąca uczulona powinna po prostu wyjść z domu. ALERGIK I ZWIERZĘTA Co zrobić w przypadku, kiedy alergik posiada swojego czworonożnego pupila? Musi zadać sobie podstawowe pytanie To jest pytanie: co jest ważniejsze dla nas – zwierzątko czy nasze zdrowie, a często o tym zapominamy. Może być tak sytuacja, że i ojciec i matka są alergikami, więc powinni robić wszystko, aby dziecko tej alergii nie miało – oboje zwiększają ryzyko u dziecka. Takie dziecko, które nie ma objawów alergii, powinno być chronione, a zatem nie należy dawać mu zwierzątka z sierścią, które 18 vita

numer 19

może dziecko uczulić. Jeśli chcemy, żeby dziecko rozwinęło instynkt opiekuńczy, to najlepszym rozwiązaniem wcale nie będzie zwierzątko, a młodsze rodzeństwo. Ogromna liczba psów i kotów jest zresztą oddawana do schronisk właśnie dlatego, ze znudziły się dzieciom, lub okazało się, że dziecko jest uczulone. Pamiętajmy, że to nie zwierzątka wychowują nam dzieci, tylko to my jesteśmy odpowiedzialni za to wychowywanie. Są próby chowu zwierząt, które mają być hipoalergiczne, natomiast warto pamiętać, że uczula nie tylko sama sierść ale także wydzieliny zwierząt. Innymi słowy, nie ma możliwości pełnej ochrony przed alergenami. Jest oczywiście możliwe odczulanie, czyli wytworzenie u danej osoby tolerancji na alergen. Polega to na podawaniu coraz większej dawki alergenu aż ta tolerancja się wytworzy. Stosuje się to jednak tylko w pewnych przypadkach, np. u osób związanych ze zwierzętami zawodowo – jeśli odnoszący sukcesy dżokej jest uczulony na sierść konia, to odczula się go, by mógł pracować. ODCZULAĆ CZY NIE ODCZULAĆ? Wielu specjalistów w pierwszej kolejności zaleca unikanie alergenów. Odczulają alergików dopiero w sytuacjach, kiedy nie jest to możliwe. Przykładowo – kurzu i roztoczy nie jesteśmy w stanie wyeliminować i unikać. Ale kot? Czy my go musimy mieć? Miłość do zwierząt jest piękna, ale czy zdrowie nie jest ważniejsze? Zresztą jaką mamy pociechę i radość ze zwierzęcia, którego nie możemy przytulić czy pogłaskać?

na zatoki naturalnie Wielokierunkowe dzia∏anie, skutecznoÊç potwierdzona klinicznie1 Rozrzedza g´sty katar2 Odtyka nos i ujÊcia zatok3

2010/11/Re/Sin14

Wspiera system immunologiczny w walce z zapaleniem zatok4,5 Sinupret®. Krople doustne, roztwór 100 g kropli zawiera 29 g ekstraktu (stosunek lek/ekstrakt 1:11) składającego się z: Gentianae radix (korzeń goryczki), Primulae flos cum calycibus (kwiat pierwiosnka z kielichem), Rumicis herba (ziele szczawiu), Sambuci flos (kwiat bzu czarnego), Verbenae herba (ziele werbeny), w stosunku 1:3:3:3:3, ekstrahowanych etanolem (59% v/v). Tabletki drażowane. Jedna tabletka drażowana zawiera: Gentianae radix (korzeń goryczki) 6,000 mg, Primulae flos cum calycibus (kwiat pierwiosnka z kielichem) 18,000 mg, Rumicis herba (ziele szczawiu) 18,000 mg, Sambuci flos (kwiat bzu czarnego) 18,000 mg, Verbenae herba (ziele werbeny) 18,000 mg. Wskazania: Wspomagająco w ostrych i przewlekłych stanach zapalnych zatok. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancje czynne lub którąkolwiek substancję pomocniczą. Wrzody żołądka, wrzody dwunastnicy i nadkwasota żołądka. Podmiot odpowiedzialny: Bionorica SE, 92308 Neumarkt, Niemcy. Informacji o leku udziela: Bionorica Polska Sp. z o.o., ul. Pandy 8, 02-202 Warszawa, tel,: (022) 886 46 06. Ref.: 1) Melzer J., Saller R., Schapowal A., Brignoli R. Systematic review of clinical data with BNO-101 (Sinupret®) in the treatment of sinusitis. Forsch Komplemennmed. 2006; 13(2): 78-87. 2) Curle et. al. The evaluation of five Bionorica drugs and Bromhexin on tracheo-bronchial phenol-red secretion in rats. Internal report. Scientific brochure. 3) März, Ismail, Popp. WMW 1999, Ismail, HNO suppl. 2005. 4) Schmolz M., Ottendorfer D., März R.W., Sieder C. Enhanced resistance to Sendai virus infection in DBA/2J mice with a botanical drug combination (Sinupret). Int Immunopharmacol. 2001;1 (9-10): 1841-8. 5) Tcanencu I., Sandstedt K., Ismail C., Stierna P. Anti-inflammatory effect of a herbal combination preparation in a murine model of bacterial rhinitis. Phytopharmaka und Phytotherapie, Okt. 2002, Berlin.

Tradycyjny produkt leczniczy roÊlinny z okreÊlonymi wskazaniami wynikajàcymi wy∏àcznie z d∏ugotrwa∏ego stosowania Przed u˝yciem zapoznaj si´ z ulotkà, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczàce dzia∏aƒ niepo˝àdanych i dawkowanie oraz informacje dotyczàce stosowania produktu leczniczego, bàdê skonsultuj si´ z lekarzem lub farmaceutà, gdy˝ ka˝dy lek niew∏aÊciwie stosowany zagra˝a Twojemu ˝yciu lub zdrowiu.

zdrowie Osoby mające wady wzroku bardzo często korzystają z soczewek kontaktowych ze względu na ich dyskretność i wygodę w zastosowaniu. Problem pojawia się w momencie użytkowania soczewek przez alergików. Warto, by te osoby zapoznały się z zasadami właściwego stosowania szkieł kontaktowych, w przypadku pojawiających się reakcji alergicznych. Jest to niezwykle istotne, ponieważ same soczewki mogą wywoływać alergię. Osad białkowy wraz z zanieczyszczeniami pojawiającymi się na soczewce wzmagają ryzyko pojawienia się powikłań na tle alergicznym. Płyny do pielęgnacji szkieł także nie pozostają obojętne dla oka – mogą zawierać nieodpowiednie dla oka substancje.

Soczewki kontaktowe 20 vita

A ALERGIA numer 19

Do dolegliwości i chorób, które są wywołane bezpośrednio przez szkoła kontaktowe, należy zaliczyć: olbrzymiobrodawkowe zapalenie spojówek (objawami są małe brodawki umiejscowione pod powieką oraz poszerzone naczynia na spojówce powieki, również świąd, pogorszenie ostrości widzenia, wydzielina śluzowa, decentracja soczewki, wzrastający brak tolerancji na soczewkę) oraz powierzchowne punktowe zapalenie spojówek (zwykle opóźniona reakcja alergiczna na środki konserwujące zawarte w lekach okulistycznych lub drażnienie oka przez soczewkę kontaktową). Olbrzymiobrodawkowe zapalenie spojówek występuje bardzo często u osób, które są uczulone na sierść zwierząt lub chorujące przewlekle na katar sienny i astmę oskrzelową. Obie dolegliwości powodują bardzo nieprzyjemne i niebezpieczne dla zdrowia skutki – powierzchniowe punktowe zapalenie spojówek wywołuje światłowstręt i zaburzenia widzenia. Obie infekcje występują najczęściej u osób stosujących miękkie szkła kontaktowe wielokrotnego użytku, osoby stosujące jednodniowe soczewki są w mniejszym stopniu narażone na wyżej wymienione infekcje. Codzienna wymiana szkieł skutecznie łagodzi dolegliwości alergiczne, a przede wszystkim zapobiega ich powstawaniu.

By zapobiec ALERGII By zapobiegać powstawaniu alergii należy przede wszystkim wraz z okulistą czy optykiem wybrać najbardziej odpowiednie soczewki i płyny.

fot. Shutterstock, Photoxpress

Jednak najważniejsza jest higiena szkieł kontaktowych, ponieważ większość alergii może być zagrożeniem dla naszych oczu.

WESPRZYJ WALKĘ ZE SZPICZAKIEM Szpiczak mnogi jest schorzeniem, na który cierpi ponad milion osób na całym świecie. Wywołuje go rozrost nowotworowych komórek plazmatycznych, doprowadzający do uszkodzenia kości, nerek oraz innych narządów. Dziś chorzy na szpiczaka mają szansę żyć trzy razy dłużej niż jeszcze 10 lat temu. Ale muszą być poddawani długiej terapii z wykorzystaniem wielu specjalistycznych procedur. Możesz pomóc im w tej walce. Fundacja Centrum Leczenia Szpiczaka, która jest organizacją pożytku publicznego, cyklicznie organizuje otwarte spotkania edukacyjno-szkoleniowe pomagające w zakupie sprzętu medycznego czy leków. FUNDACJA CENTRUM LECZENIA SZPICZAKA Organizacja Pożytku Publicznego ul. Ignacego Łukasiewicza 1,31-429 Kraków tel.: +48 601 539 077, faks +48 12 617 7580

WWW.SZPICZAK.ORG

zdrowie

TWOJA SKÓRA woła o pomoc? 22 vita

numer 19

fot. PhotoXpress(2)

Atopowe Zapalenie Skóry (AZS) jest schorzeniem powszechnie bagatelizowanym, ponieważ nie stwarza bezpośredniego zagrożenia życiu. Jest jednak chorobą, która stanowi poważny problem społeczny – występuje często, przewlekle, obniża jakość życia, powoduje zwiększoną absencję w pracy oraz problemy psychospołeczne zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Mimo że przyczyny zachorowania na AZS nie są dokładnie znane, wiadomo jednak, że w większości przypadków choroba pojawia się na tle alergicznym, a także uwarunkowana jest genetycznie.

zdrowie

ETAPY LECZENIA ATOPOWEGO ZAPALENIA SKÓRY Atopowe Zapalenie Skóry to przewlekła i nawracająca choroba skóry, charakteryzująca się silnym świądem oraz widocznymi zmianami skórnymi. Pojawiają się one w różnych miejscach i mają różne nasilenie w zależności od wieku osoby chorej. AZS najczęściej dotyka dzieci do piątego roku życia oraz młodzież. Objawy atopowego zapalenia skóry stwierdzono aż u 15-20 procent dzieci będących w wieku szkolnym. Oczywiście nie oznacza to, że schorzenie nie dotyczy dorosłych, ponieważ średnio co 20 dorosły człowiek ma objawy AZS. W ciągu ostatnich 20 lat zwiększyła się także znacznie liczba chorujących na AZS – obecnie na to schorzenie zapada trzy razy więcej osób niż w latach 80.

natychmiastową reakcję alergiczną. Najczęściej występuje alergia na mleko krowie i jego produkty, jaja kurze, czekoladę, owoce cytrusowe, drobno pestkowe, ryby, soję, pszenicę oraz orzeszki ziemne. Jeśli chodzi o alergeny powietrzno pochodne, to należą do nich roztocza kurzu domowego, alergeny pyłków roślin przenoszone przez wiatr na duże odległości, a także alergeny pochodzenia zwierzęcego, znajdujące się m.in. w sierści i naskórku zwierząt.

Jednym z mechanizmów zachorowalności na AZS są skłonności genetyczne. U większości pacjentów cierpiących na AZS mamy do czynienia także z tzw. atopią, czyli nadreaktywnością różnych narządów, na przykład, skóry czy śluzówki przewodu oddechowego – na czynniki drażniące, tzn. alergeny. Upraszczając - dochodzi do zaburzeń mechanizmów regulujących i do nadprodukcji tzw. przeciwciał IgE. U większości chorych na AZS stwierdza się podwyższone poziomy tych właśnie przeciwciał w surowicy krwi.

Najważniejszymi i najbardziej uciążliwymi objawami atopowego zapalenia skóry są świąd i zmiany skórne, a przede wszystkim przewlekłość i nawrotowość tych objawów. Na skórze często pojawiają się silnie swędzące, rumieniowe grudki, które zlewają się w ogniska rumieniowo-naciekowe, liczne wydrapania, mogą pojawiać się także nadżerki, powierzchnie sączące. Ogniska dłużej trwające przybierają formę rumieniowozłuszczającą. U niemowląt zmiany takie pojawiają się najczęściej na twarzy, szyi, na tułowiu i kończynach, u dzieci małych na kolanach, podudziach, dłoniach, śródstopiach, ale także na tułowiu. U dzieci starszych, młodzieży i osób dorosłych AZS występuje przede wszystkim na zgięciowych powierzchniach kończyn (doły łokciowe i podkolanowe).

Atopowe Zapalenie Skóry ma w głównej mierze podłoże alergiczne. W AZS kluczowe znaczenie ma rola alergenów. U niemowląt i małych dzieci na rozwój tej choroby mają wpływ przede wszystkim alergeny pokarmowe, u dzieci przedszkolnych i szkolnych zaczynają mieć wpływ także alergeny powietrzno pochodne. U młodzieży i osób dorosłych dodatkowo niekorzystnie wpływają czynniki psychiczne i sytuacje stresowe. U wszystkich chorych czynnikami prowokującymi zaostrzenia zmian i nawroty może być zanieczyszczenie środowiska, a także klimat. Groźne mogą być u niektórych chorych alergeny pokarmowe, ponieważ ich spożycie u osób uczulonych wywołuje

By pozbyć się Atopowego Zapalenia Skóry należy, przede wszystkim, leczyć zmiany skórne, doprowadzając do jak najszybszego ich ustąpienia, zmniejszać świąd i prowadzić systematyczną, prawidłową pielęgnację skóry. Badania przeprowadzone w ciągu ostatnich lat wykazały, że u chorych z AZS istnieje genetyczny defekt funkcji bariery naskórkowej, powodujący suchość skóry. Właśnie likwidowanie suchości skóry stało się jedną z podstawowych zasad terapii. Należy pamiętać, że objawy AZS nasilają m.in. takie czynniki, jak: wysoka temperatura, suche powietrze, pocenie się, noszenie ubrań z tworzyw sztucznych, działanie dymu tytoniowego. numer 19 vita

zdrowie Siedzący tryb życia, nieodpowiednia dieta, stres, złe nawyki, nadwaga, ale także podłoże alergiczne – to najczęstsze przyczyny choroby hemoroidalnej. Współcześnie szacuje się, że na tę dolegliwość może cierpieć nawet 40% dorosłych. W początkowej fazie najczęstszym objawem jest uczucie dyskomfortu swędzenia i pieczenia, następnie bólu podczas wypróżniania się, a także obserwowanie krwi w stolcu, prócz tego problemy z siedzeniem w jednej pozycji. Hemoroidy są jedną z najczęściej diagnozowanych dolegliwości, choć pozostają tematem tabu, powodem wstydu.

Choroba

HEMOROIDALNA

24 vita

numer 19

zdrowie PRZYCZYNY Jak w przypadku wielu chorób, tutaj również jedną z najczęstszych przyczyn są złe nawyki żywieniowe. Tłusta, uboga w owoce i warzywa dieta, stosowanie w nadmiarze ostrych przypraw, jedzenie dużej ilości słodyczy i picie alkoholu – to wszystko wpływa na częstotliwość i jakość wypróżniania, innymi słowy prowadzi do powstawania zaparć, które są ściśle związane z powstawaniem hemoroidów. Dlatego też zaleca się zmianę diety na bogatą w błonnik, który jest naszym sprzymierzeńcem w procesie trawienia i wypróżniania. Najwięcej błonnika znajdziemy w kaszy gryczanej, owocach (szczególnie jabłkach, figach, śliwkach i rodzynkach), groszku, ciemnym pieczywie, zbożach, niełuskanym ryżu, prażonej kukurydzy, orzechach i siemieniu lnianym. Chorzy, cierpiący na chorobę hemoroidalną powinni przyjmować dużą ilość płynów oraz stosować dietę bogatoresztkową, która ma na celu wyeliminowanie nadmiernego parcia podczas defekacji – tłumaczy lek. med. Klaudia ZwiorekCzech. Również kwas omega-3, którego źródłem są przede wszystkim ryby, zmiękcza stolec i zapobiega powstawaniu stanów zapalnych jelit. Pamiętajmy o piciu dużej ilości płynów najlepiej wody około 2,5 litra dziennie. Jeśli uda nam się do codziennego rozkładu zajęć dołączyć zajęcia ruchowe (nawet zwykły spacer), to z pewnością efekty będą szybciej odczuwalne. Oczywiście niewłaściwa dieta nie jest jedyną z przyczyn powstawania hemoroidów. Niektóre przyjmowane leki (zwłaszcza przeczyszczające), nawyk długiego przesiadywania w toalecie i w końcu skłonność do otyłości to kolejne czynniki, które zwiększają ryzyko wystąpienia choroby hemoroidalnej. Warto dodać, że w grupie ryzyka są także kobiety w ciąży i po porodzie, oraz osoby, które intensywnie i często jeżdżą na rowerze i samochodem. LECZENIE Aby pozbyć się tego przykrego schorzenia, musimy najpierw udać się do lekarza, który wykona odpowiednie badania pozwalające na wykluczenie innych, poważniejszych chorób (takich jak np. rak jelita). W tym celu podczas wizyty największe znaczenie ma dokładny wywiad z pacjentem oraz badanie per rectum czyli badanie palcem kanału odbytu – mówi lek. med. Klaudia Zwiorek-Czech. Kolejnymi etapami diagnostycznymi są: anoskopia (wziernikowanie kanału odbytu), rektoskopia (wziernikowanie odbytnicy) czy też kolonoskopia (badanie całego jelita grubego). Po dokładnym przebadaniu, lekarz najprawdopodobniej zleci badanie zachowawcze, a zatem leki przeciwzapalne, przeciwbólowe, miejscowo zaleci stosowanie preparatów zawierających sterydy i środki znieczulające. – Zaleca się również ciepłe kąpiele nasiadowe, które działają rozluźniająco na zwieracze odbytu oraz stosowanie doustnych środków z dodatkiem diosminy, flawonoidów – tłumaczy lek. med. Klaudia Zwiorek-Czech. Najczęściej taka forma leczenia uwalnia od hemoroidów. Aby osiągnąć zadowalający efekt, należy stosować się także do zaleceń dietetycznych. Żylaki odbytu nie powstają z dnia na dzień, są najczęściej skutkiem wieloletnich zaniedbań i złych

PRZYCZYNY Za bezpośrednią przyczynę rozwoju hemoroidów uważa się natomiast zwiększone ciśnienie krwi w tak zwanych splotach żylnych, które znajdują się na samym końcu jelita grubego. Do wzrostu ciśnienia krwi, a tym samym do powstawania hemoroidów przyczyniają się przede wszystkim takie czynniki, jak: •

•

• •

NIEWŁAŚCIWA DIETA – błędy dietetyczne, głównie spożywanie wysokokalorycznych posiłków, ubogich w błonnik oraz zbyt częste sięganie po kawę i alkohol, prowadzą do zaparć. Ich konsekwencją z kolei jest silniejsze parcie na stolec, czego efektem mogą być żylaki odbytu, BRAK RUCHU – siedzący styl życia oraz brak aktywności fizycznej wpływa na procesy trawienne, a także powoduje zaburzenie ciśnienia układzie żylnym wokół odbytu, WIEK – wraz z wiekiem może dochodzić do obniżenia napięcia mięśniowego wokół odbytnicy, czego wynikiem również może być choroba hemoroidalna, PRZEWLEKŁE SCHORZENIA – żylaki odbytu mogą być połączone z niektórymi schorzeniami. Guzki te obserwuje się między innymi u pacjentów cierpiących na marskość wątroby, a także u osób z niewydolnością serca, krążenia oraz z nadciśnieniem tętniczym, SKŁONNOŚCI GENETYCZNE – choroba hemoroidalna może być dziedziczona, CHOROBY NOWOTWOROWE ODBYTNICY – podczas niektórych nowotworów, między innymi nowotworu jelita może dochodzić do zaburzeń krążenia żylnego w okolicy miednicy, co także może być przyczyną rozwoju żylaków odbytu.

nawyków, a ich całkowite wyeliminowanie wymaga dużej motywacji i dyscypliny. W przypadku braku poprawy stanu zdrowia mimo zastosowanego leczenia farmakologicznego, należy rozważyć leczenie operacyjne. Współcześnie hemoroidy leczy się chirurgicznie, pod narkozą. Zabieg ten jest poważny i obciążony ryzykiem powikłań takich jak stany zapalne. Warto wiedzieć, że istnieją metody mniej inwazyjne, a przynoszące te same rezultaty. Są nimi krioterapia (forma leczenia zimnem) oraz elektrokoagulacja (zabieg wykorzystujący właściwości prądu elektrycznego, pozwalający na bezinwazyjne i pozbycie się rozszerzonych naczynek krwionośnych). Nie możemy zapominać o tym, że nawet po skutecznym przeprowadzeniu zabiegu, należy stosować się do zaleceń lekarza. W przeciwnym wypadku będziemy narażeni na nawrót choroby. Dbajmy więc o siebie! numer 19 vita

zdrowie

wszystko co musisz wiedzieć o paradontozie

NIE TRAĆ ZĘBÓW

Paradontoza jest chorobą przyzębia, czyli tkanek, które otaczają ząb. Ta przypadłość jest bardzo często lekceważona – jednak od stanu lekkiego zapalnego dziąsła poprzez następne stadia może prowadzić do utraty zębów.

wizyty u stomatologa – co najmniej raz na pół roku. Konieczne jest profesjonalne usuwanie kamienia nazębnego i osadu przez higienistkę lub stomatologa oraz instruktaż higieny jamy ustnej dostosowany indywidualnie do każdego pacjenta.

Przyczyną paradontozy jest niedostateczna i nieodpowiednia higiena jamy ustnej. Ważnym czynnikiem są skłonności dziedziczne i obecność wad zgryzu. Paradontoza występuje bardzo często. Schorzenie dotyka około 35% populacji – najczęściej osoby starsze. Do przyczyn paradontozy, prócz nieprawidłowej higieny jamy ustnej, można zaliczyć także brak leczenia stomatologicznego oraz nieprawidłową dietę. Te wszystkie przyczyny prowadzą do zwiększenia liczby chorujących na paradontozę. Początkowymi objawami paradontozy są stany zapalne dziąseł: krwawienie, obrzęk, obnażenie szyjek zębowych, ropnie. Z czasem tworzą się głębokie kieszonki dziąsłowe, kość zanika a zęby ulegają rozchwianiu aż do wypadnięcia.

Aby skutecznie zahamować rozwój choroby należy - w początkowych stadiach – leczyć je zachowawczo, poprzez usunięcie złogów nazębnych i wypolerować powierzchnie zębów (scaling, piaskowanie, fluoryzacja). Niezwykle ważne jest indywidualne dostosowanie metody szczotkowania, pasty, szczoteczki do potrzeb pacjenta. Konieczne jest przeprowadzenie leczenia ubytków próchnicowych a w razie występowania wad zgryzu leczenie ortodontyczne. W stadiach zaawansowanych konieczna jest interwencja chirurgiczna, polegające na zabiegach mechanicznych usunięcia ziarniny, odbudowie utraconych tkanek kostnych otaczających ząb tj. sterowana regeneracja tkanek, likwidacji obnażonych szyjek zębów przez przeszczep tkanki najczęściej z podniebienia. Nowoczesna stomatologia oferuje szereg skutecznych zabiegów.

Aby uniknąć schorzenia należy, przede wszystkim, dbać o prawidłową higienę jamy ustnej. Ważne są zabiegi wykonywane przez pacjenta oraz te wykonywane w gabinecie stomatologicznym. Konieczne jest parokrotne szczotkowanie zębów w ciągu dnia, używanie nici dentystycznych, wykałaczek, płynów do płukania jamy ustnej i irygatorów. Ważne są regularne

Aby zmniejszyć ryzyko występowania paradontozy należy przede wszystkim prowadzić zdrowy tryb życia, urozmaicić swoją dietę poprzez wprowadzenie produktów bogatych w wapń, białko i witaminy. Należy powiedzieć stanowcze nie! dla słodyczy i używek (nie tylko ze względu na możliwość występowania paradontozy, ale także innych schorzeń).

26 vita

numer 19

zdrowie

Pediatra pod ręką! Miliony rodziców każdego dnia korzysta z tej książki!

PEDIATRA w walizce

Dzięki niej rozpoznasz objawy, zdiagnozujesz chorobę dziecka i zaordynujesz pierwsze leczenie! Dowiesz się: jakich objawów nie należy lekceważyć pod żadnym pozorem; jak radzić sobie z urazami głowy; kiedy biegunka może być niebezpieczna; jak walczyć z gorączką, kaszlem i katarem.

Majówka, przedłużony czerwcowy weekend – w tym roku będzie wiele okazji do wypoczynku i rodzinnych wyjazdów. Jak przygotować się na weekend na wsi, wypad za miasto czy zagraniczne wakacje? Nie panikuj Nie zawsze i nie wszędzie będziesz mieć pod ręką zaufanego lekarza. Jednak bojąc się wypadku, skaleczenia, urazów kończyn czy głowy, ugryzień, ukąszeń i oparzeń, nigdy nie zabierzesz swojego dziecka na dłuższą wycieczkę. A przecież w większości przypadków sama możesz skutecznie pomóc maluchowi, korzystając z domowych sposobów lub podręcznej, dobrze wyposażonej apteczki. Żebyś jednak miała pewność, że twoje działania odniosą oczekiwany skutek, i że dobrze oceniasz stan zdrowia malucha, potrzebny ci będzie przewodnik. Zazwyczaj taką rolę spełnia pediatra. Co zrobić, jeśli nie ma go w pobliżu? Przyda ci się przejrzyście napisany poradnik, na przykład rekomendowana przez Amerykańską Akademię Pediatrii książka Moje dziecko zawsze zdrowe, która ukaże się na polskim rynku jeszcze przed sezonem wakacyjnym. Analizuj objawy i postaw diagnozę Dr Barton D. Schmitt w tytułach krótkich rozdziałów opisuje poszczególne objawy. Szybko możesz więc zorientować się, w której części książki szukać pomocy. Każdej opisanej przez niego dolegliwości towarzyszy informacja z jaką chorobą możesz mieć do czynienia, jakie kroki możesz podjąć samodzielnie i które leki możesz zaaplikować choremu. Są jednak sytuacje, w których kontakt z lekarzem jest bezwzględnie potrzebny i o nich także dowiesz się z poradnika Moje dziecko zawsze zdrowe. Książka zawiera szczegółowy spis bardzo poważnych objawów, których nie można bagatelizować. Autor przy każdym rozdziale zaznacza też w jakich sytuacjach należy skontaktować się z lekarzem w ciągu najbliższej doby, a kiedy alarmować pogotowie ratunkowe. Podczas wakacyjnych wyjazdów warto więc znaleźć w walizce miejsce na apteczkę i poradnik dr. Schmitta – dziadka sześciu wnucząt i doświadczonego pediatry z wieloletnim stażem. AGNIESZKA MINKIEWICZ

Będziesz skuteczny, bo książka Moje dziecko zawsze zdrowe powstała w oparciu o 15-letnie doświadczenia lekarzy pogotowia ratunkowego, pod patronatem Amerykańskiej Akademii Pediatrii. MOJE DZIECKO ZAWSZE ZDROWE

TO TWÓJ PEDIATRA, ZAWSZE POD RĘKĄ! BARTON D. SCHMITT Moje dziecko zawsze zdrowe przeł. Robert Kędzierski premiera 4 kwietnia

numer 19 vita

vita

PIERWSZY MAGAZYN POCZEKALNIANY

zdrowie

MEDYCYNA

WCZESNONOWOŻYTNA czyli Leonardo Da Vinci i powrót do tradycji antycznych

Rozwijająca się, po długich wiekach średnich, sztuka lekarska, nawiązywała wprost do tradycji antycznych. Ponownie w centrum zainteresowania znalazł się człowiek, a racjonalizm i empiryzm wypierał dawne metody poznawcze. Wcześniejsze osiągnięcia mroków średniowiecza były wciąż niedoceniane niemal do początków XX wieku. Nie wolno zapominać jednak o ich wpływie na rozwój medycyny dwóch pierwszych stuleci po odkryciu Nowego Świata.

28 vita

numer 19

Wedle popularnej renesansowej alegorii jesteśmy karłami na barkach olbrzymów – Greków i Rzymian. Grecję uważa się słusznie za kolebkę cywilizacji europejskiej. To jednak Rzymianie, którzy „zawłaszczyli” sobie jej kulturę, wzbogacając o własne, rodzime pierwiastki, nadali jej, w wyniku podbojów, wymiar uniwersalny. Gdy po tysiącu lat panowania, upadł Rzym, nastało millenium, zwane średniowieczem, będące niestety, także i dziś, symbolem upadku kultury i nauki. Jest to duże uproszczenie, bo wiele tradycji było nie tylko kontynuowanych, ale i wzbogacanych o nowe wartości. Faktem jest jednak, że ludziom tej epoki bliższe były sprawy ducha niż życia doczesnego. Nie oznacza to, że w renesansie podejście do tych spraw zmieniło się o 180 stopni. Dalej życie duchowe było niezwykle ważne zaś zmiany w mentalności długo jeszcze miały dotyczyć warstw najbardziej oświeconych. Obowiązujący model uczoności epoki odrodzenia kładł nacisk na wszechstronne wykształcenie i gruntowną znajomość wielu dziedzin wiedzy. Uosobieniem tego ideału pozostaje do dzisiaj Leonardo da Vinci (1452-1519), będący malarzem, rzeźbiarzem, architektem, wynalazcą, a także autorem wielu pism z dziedziny m.in. malarstwa, fizyki i anatomii. Nie trzeba wspominać, że podobnej erudycji wymagano też od lekarzy. Niewielu dziś pamięta, że wielki polski astronom i fizyk Mikołaj Kopernik (1452-1543) był także lekarzem. Po zdobyciu Konstantynopola przez Turków (1453 r.) do Europy Zachodniej przybyło wielu uchodźców, wśród których byli wybitni uczeni. Pod ich wpływem rozpoczął się renesans platonizmu, zaś popularny wcześniej arystotelizm stopniowo tracił na znaczeniu. W dziedzinie medycyny nastąpił powrót od Galena do Hipokratesa, a tym samym przejście od dogmatyzmu do bardziej empirycznego podejścia, które odtąd zaczynało mieć coraz większe znaczenie.

Leonardo Da Vinci interesował się człowiekiem w każdym aspekcie. Ilustracje są bardzo dokładnym studium płodu człowieka.

Renesans, jak wiadomo, narodził się we Włoszech. Jednym z pierwszych tamtejszych lekarzy reprezentujących humanistyczne podejście był Niccolo Leoniceno (1428-1524). Zasłynął on m.in. publikacją 500 błędnych twierdzeń z Historii Naturalnej Pliniusza. Takie krytyczne opracowania miały ogromne znaczenie dla rozwoju krytycyzmu badawczego w rodzącej się nowożytnej nauce. Dowiedziono wreszcie, że antyczni też mogli się mylić. Niemałe znaczenie dla postępów w medycynie miał rozwój anatomii, wiążący się z dojściem do głosu naturalizmu w sztuce. Tacy artyści jak Michał Anioł czy Leonardo da Vinci wykazywali wówczas, o wiele lepszą znajomość budowy ludzkiego ciała, niż większość uczonych. Najsłynniejszym dziełem anatomicznym było De humani corporis fabrica libri septem autorstwa Andrzeja Wesaliusza (1514-1564). Uczony przyczynił się do rozpowszechnienia sekcji zwłok jako jedynej skutecznej metody badawczej w tej dziedzinie. Wskazał także na błędy poprzedników (zwłaszcza Galena), którzy bardzo często, szczegóły anatomiczne zaobserwowane na zwierzętach, przenosili na ludzi. Najsłynniejszym lekarzem renesansu był Philipus Aureolus Theophratus Bombastus von Hohenheim, znany lepiej jako Paracelsus (1493-1541). Zdecydowanie odrzucał uświęcony numer 19 vita

tradycją bezkrytyczny kult autorytetów i swoją wiedzę opierał przede wszystkim na własnym doświadczeniu. Jego poglądy na medycynę były bardzo postępowe. Głosił konieczność ściślejszego powiązania chirurgii z głównym nurtem i położył kamień węgielny pod nowożytną farmację (zapoczątkował tzw. jatrochemię). Pomimo to, jak większość współczesnych mu uczonych, nie stronił od alchemii i astrologii.

wodą i opatrzone mają się lepiej niż ci, których rany zostały, zgodnie z tradycją, potraktowane wrzącym olejem. Odkrycie to miało wkrótce zrewolucjonizować nowożytną chirurgię. Paré odszedł również od przyżegania ran, opracowując metodę podwiązywania naczyń.

W okresie renesansu szalała epidemia syfilisu (nazwa pochodzi z poematu Fracastoriusa – lekarza i poety, który zapoczątkował współczesną epidemiologię), który być może wcale nie został przywleczony przez zdobywców Nowego Świata, ale istniał już wcześniej jako choroba endemiczna (charakter ystyczne dla niej objawy ukazał w kilku postaciach z słynnego Ołtarza Mariackiego w Krakowie Wit Stwosz, na 3 lata przed odkryciem Ameryki przez Kolumba). Niezależnie od tego jak było naprawdę, od czasów powrotu marynarzy przez Kolumba „choroba francuska” (w Rosji zwana „polską”) długo zbierała śmiertelne żniwo. Próbowano ją leczyć m.in. kąpielami w rtęci, z nie najlepszym skutkiem. Objawy syfilisu w tym okresie były dość zbliżone do trądu. Ciało Portret najsłynniejszego renesansowego lekarza, zdawało się gnić, Parselusa. Jego poglądy na medycynę były odpadały zmartwiałe bardzo postępowe. tkanki. Syn papieża Aleksandra VI – Cezar W dziedzinie chirurgii wielki przełom Borgia, który tylko dzięki żelaznemu nastąpił za sprawą prowincjonalnego zdrowiu uniknął śmierci, twarz oszpecyrulika (lekarze wówczas rzadko parali coną chorobą skrywał pod weneckimi się jeszcze chirurgią, która była domeną maskami. Mniej groźna, ale bardziej posłabo wykształconych rzemieślników) wszechna była rzeżączka. Zdając sobie Ambroise’a Paré (1517?-1590). Przybył z faktu, że choroby te przenoszone są do Paryża, gdzie szybko zrobił karierę, drogą płciową próbowano z nimi walczyć zostając chirurgiem wojskowym. Na poprzez zamykanie łaźni publicznych. polu walki zaobserwował, że żołnierze, Przyczyniało się to do drastycznego poktórych rany zostały jedynie przemyte gorszenia warunków sanitarnych, gdyż 30 vita

numer 19

dla wielu ludzi oznaczało to utrudnienie dostępu do bieżącej wody. Wśród innych chorób zakaźnych królował tyfus, ospa i odra. W tym okresie szpitale wciąż znajdowały się pod „opieką” władz miasta. Leczyli się w nich jednak przede wszystkim najubożsi, zaś bogatsi korzystali z wizyt domowych. Giambattista da Monte, zwany Montanusem (1498-1552) wzorem hipokratejskim powrócił do głoszenia wykładu przy łożu chorego. Początkowe sukcesy nauki wieku XV i połowy XVI zostały zahamowane częściowo przez postępy reformacji, a następnie kontrreformacji. Nastroje religijne, nie wolne od fanatyzmu, niewątpliwie zawężały horyzonty myślowe ludzi. Rozpoczęły się polowania na czarownice, a ofiarą nietolerancji, w zależności od kraju padali papiści lub protestanci. Wiek XVII przyniósł częściową stabilizację, a życie naukowe rozkwitło ponownie ze zdwojoną siłą. Była to epoka prawdziwej rewolucji naukowej, która polegała na niemal całkowitym oparciu się na empirii. W tym stuleciu bujnie rozwijały się nauki ścisłe, zwłaszcza fizyka, matematyka i astronomia (działali wówczas tak wybitni uczeni jak Kartezjusz, Pascal, Newton, Galileusz czy Kepler). W dziedzinie medycyny ścierali się ze sobą zwolennicy Galena i Paracelsusa. Pierwsi z nich opierali się nadal, przede wszystkim, na autorytecie swego mistrza, a w leczeniu wykorzystywali leki pochodzenia roślinnego. Bardziej postępowi zwolennicy paracelsjanizmu bazowali na własnych doświadczeniach zaś ich farmokopea opierała się na substancjach chemicznych. Mimo wszystko pewnym cieniem na ich metody leczenia kładła się niezachwiana wiara w astrologię. Spór między tymi dwoma szkołami miał trwać jeszcze przez dwa długie wieki. W XVII stuleciu na pierwszy plan wybija się anatomia ożywiona (anatomia animata), która przyczyniła się do rozwoju współczesnej fizjologii i patologii. Angielski lekarz William Harvey (1578-1657) jako pierwszy opisał względnie poprawnie układ krążenia. Jego punkt widzenia był dość mechanistyczny, co odpowiadało

duchowi epoki (wszystkie nauki, łącznie z filozofią, starano się podporządkować matematyce). Zapoczątkowane przez Harveya badania zrewolucjonizowały ówczesną medycynę. Wówczas miały miejsce pierwsze transfuzje, które jednak, ze względu na nieznajomość grup krwi, nie zawsze kończyły się sukcesem i zostały zarzucone. Powrócono do nich w pełni dopiero w XIX i XX wieku. Wśród najsłynniejszych kontynuatorów myśli Paracelsusa był Jan van Helmont (1577-1644). Całkowicie odrzucił nauki Galena, z ideą czterech soków wewnętrznych i tym samym zarzucił, uzasadnione tym upusty krwi. Uważał natomiast, że za choroby, odpowiadają żyjące wewnątrz ciała czynniki pasożytnicze. Udało się mu również powiązać procesy fizjologiczne z istnieniem enzymów, których także nie nazwał imiennie. Helmont, wzorem Paracelsusa używał leków chemicznych. W przeciwieństwie do swego mistrza, jednak nie wiązał powodzenia leczenia z układem gwiazd. Pewną przeciwwagą dla jatrochemii był „witalizm”, którego najwybitniejszym przedstawicielem był Georg Ernest Stahl (1660-1734). Był on zdania, że nie sposób wyjaśnić wszystkich procesów życiowych za pomocą chemii. Uznawał, że musi istnieć dusza myśląca – „anima”, regulująca procesy życiowe (tzw. animizm). Stworzył także teorię „flogistonu”, która tłumaczyła proces spalania wydzielaniem się nieważkiej materii ognia. Chociaż koncepcja ta była błędna to ich siła oddziaływania ogromna, utrzymując się w nauce niezwykle długo. Do tej pory uczeni zastanawiają się nad tym fenomenem.

Szkice wykonane przez Leonarda Da Vinci świadczą o jego dużej wiedzy z zakresu anatomii człowieka.

Wybitną postacią był także Thomas Sydenham (1624-1689), nazywany „angielskim Hipokratesem”. Podobnie jak Stahl był nieustępliwym przeciwnikiem jatrofizyki i jatrochemii. Jego opisy chorób były niezwykle dokładne i trafne. Podjął próbę stworzenia klasyfikacji chorób, która nie mogła zostać jednak wówczas w pełni zrealizowana. Jego myśli przejął w XVIII wieku słynny przyrodnik Karol Linneusz (1707-1778), stosując je do świata roślin. Okres renesansu i baroku spowodował przemiany w dziejach medycyny na niesłychaną dotychczas skalę. Po raz pierwszy swoją wiedzę oparto na gruntownej obserwacji, przestając ślepo ufać autorytetom. Był to solidny fundament, dzięki któremu ugruntowane zostało podejście empiryczne, charakteryzujące nowoczesną sztukę lekarską. WOJCIECH PASZYŃSKI

numer 19 vita

uroda W tym numerze Vita MEDIUM podpowiemy paniom obdarzonym większym i małym biustem, jakie triki i zabiegi stosować, by czuć się komfortowo w każdej sytuacji.

Biuściaste

DYLEMATY

Jak podkreślać i tuszować, by zawsze wyglądać kobieco?

Kobiety z małym biustem mogą spokojnie nosić obcisłe i wzorzyste góry, które pomogą w łatwy sposób zaokrąglą kształty. Powinny natomiast unikać dużych, owalnych dekoltów, zdradzających faktyczne rozmiary biustu. NIE BÓJ SIĘ PODKREŚLAĆ SWOJĄ KOBIECOŚĆ! Zawszę możesz bezboleśnie powiększyć kształty za pomocą staników typu push-up lub specjalnych silikonowych wkładek. Należy jednak pamiętać, że wkładki muszą być zawsze zabezpieczone porządnym stanikiem. POWINNAŚ NOSIĆ: • bluzki „pod szyję”, bez rękawów, koncentrujące uwagę na szczupłych ramionach; • dekolty „łódki”, okrągłe wycięcia pod szyją; • stójki, kołnierzyki polo; • bluzki bez pleców, zapinane pod szyją lub wiązane na szyi; (plecy są świetną alternatywą , pamiętajmy, że piękne plecy są równie godne pożądania jak piękne piersi) • swetry z grubym szerokim golfem, golfy zdobione dużym ściegiem; • bluzki bez rękawów z aplikacją na wysokości piersi; • fasony z marszczeniami, żabotami lub falbanami na wysokości piersi; • jasne kolory; • wzorzyste ubrania; • do dekoltu „w serek”, noś bluzki z okrągłym wycięciem; • trencze; • błyszczące żakiety i bluzki; • stroje „na cebulkę”; • zestawy: bluzka koszulowa, kamizelka, żakiet • futrzane kamizelki; • obszerne szale.

32 vita

numer 19

POWINNAŚ UNIKAĆ : • głębokich dekoltów, • odkrytych topów, • bluzek gorsetowych, • gorsetów; • gładkich, obcisłych t-shirtów; • krojów kopertowych; • sukienek na cienkich ramiączkach; • ciemnych bluzki w jednym kolorze; • elastycznych tkaninach typu lycra • dekoltów „V”

uroda Kobiety z dużym biustem często ukrywają swoje atuty pod workowatymi ubraniami, które dodają niepotrzebnych kilogramów. Powinny podkreślać swoją kobiecość dyskretnie, by nie wyglądać wyzywająco.

POWINNAŚ NOSIĆ : • koniecznie zainwestuj w dobrze dopasowany stanik z fiszbinami i szerokimi ramiączkami; • najważniejszy jest dekolt – optycznie oddziela biust od brody, dzięki temu będziesz wyglądała smuklej; • noś bluzki i sukienki: - z głębokim dekoltem w kształcie litery V; - z głębokim owalnym dekoltem w stylu empire (przypominającym kwadrat) i rękawem trzy czwarte; - z dekoltem kopertowym (bluzki i sukienki portfelowe). • dolne części garderoby powinny mieć obniżoną talię, rozszerzany krój, jaśniejsze kolory lub wyraziste wzory; • żakiety dobrze dopasowane z głębokim dekoltem w kształcie litery V, z niewielkimi klapami, sięgający bioder.

fot. PhotoXpress(2)

MUSISZ UNIKAĆ: • ubrań z wysoką stójką; • luźnych bluzek i topów; • swetrów zrobionych grubym ściegiem; • bluzek „pod szyję” i bez rękawów; • żakietów prostych w talii; • bardzo szerokich, poziomych dekoltów (na przykład „łódka”) lub „opuszczonych ramion” – poszerzają optycznie górną część sylwetki, sprawiając wrażenie jeszcze większego biustu; • fasonów z odkrytymi ramionami lub z gołymi plecami, na cienkich ramiączkach (nie nadają się do zabudowanych, usztywnianych staników podtrzymujących biust) • fasonów „pod szyję” lub golfów (jeszcze bardziej optycznie powiększą biust) • nadmiaru zdobień w okolicach biustu – wzorki, kieszonki, aplikacje czy marszczenia – przesadnie uwydatniają biust • koszulek ciasno przylegających do szyi.

RADZI

ANNA KOŁODZIEJCZYK WIZAŻYSTKA Z DREAM FACTORY

DREAM-FACTORY.PL

numer 19 vita

uroda Nadchodząca wiosna budzi do życia przyrodę, dni stają się dłuższe i cieplejsze. To doskonały czas aby zadbać o swoje ciało, zregenerować skórę po zimie. W okresie zimowym jesteśmy zazwyczaj mało aktywni ruchowo, różnica temperatur na zewnątrz i w pomieszczeniach jest znaczna. Przy temperaturze poniżej 10°C pory skóry obkurczają się, a gruczoły łojowe nie zapewniają odpowiedniego natłuszczenia. Zima to również czas, w którym spożywamy mało pokarmów bogatych w witaminy i mikroelementy, nie jest to obojętne dla naszej skóry – staje się ona szorstka, zmęczona, niedotleniona, wygląda szaro. Drogie panie, właśnie dlatego wiosna to najlepszy czas, aby zapewnić skórze odnowę i rewitalizację. Najlepiej umówić się na wizytę w salonie kosmetycznym i pod okiem specjalisty przywrócić skórze blask sprzed zimy. Wówczas będziemy miały pewność, że zabieg jest wykonany prawidłowo, a my wyjdziemy z salonu zrelaksowane i przygotowane na wiosnę.

Kolejnym etapem jest nałożenie na skórę maski bogatej w składniki nawilżające. Maski na ciało są przeznaczone dla osób w każdym wieku. Aby uzyskać lepszy efekt, na zaaplikowaną maskę, nakładamy folię. Po zabiegu skóra jest nawilżona, odżywiona, elastyczna i jedwabiście aksamitna. Na zakończenie zabiegu, w celu poprawienia cyrkulacji krwi i limfy stosujemy masaż ciała. Wybór takiego zabiegu na ciało będzie z pewnością bardzo dobrą decyzją, aby czerpać maksymalną radość z nadejścia wiosny.

Aby skóra ciała była gotowa na przyjęcie składników aktywnych musi być poddana zabiegowi, który złuszczy obumarłe komórki. W tym celu stosujemy peeling, który w swoim składzie zawiera drobinki ścierające. W zależności od potrzeb skóry dobieramy peeling solny, kremowy lub cukrowy. Po takim zabiegu skóra jest wygładzona, następuje otwarcie ujść gruczołów potowych i łojowych, dotlenienie i odżywienie tkanek, pobudzenie regeneracji komórek. Skóra jest już przygotowana na dalszą pielęgnację.

Bądź piękna

po ZIMIE 34 vita

numer 19

ANNA TABAJ MASAŻYSTKA/KOSMETOLOG DREAM-FACTORY, KRAKÓW

uroda Zamiłowanie Polaków do wizyt w saunie rośnie z roku na rok. Właśnie tam możemy zadbać o siebie, ogrzać, gdy na dworze chłody, a przede wszystkim zrelaksować się tak, jak to robili starożytni Rzymianie. Jednak podobnie jak oni powinniśmy przestrzegać kodeksu zachowania obowiązującego w Saunarium.

savoir-vivre w saunie NIEZBĘDNIK SAUNOWICZA Wizyty w saunie nie trzeba na szczęście planować z dużym wyprzedzeniem, ale wymaga ona pewnych przygotowań. Po pierwsze zadbajmy o organizm – nie wybierajmy się do sauny na czczo ani objedzeni. – Zróbmy tak dla własnego bezpieczeństwa. Jeśli ktoś nie jadł nic w danym dniu, może mieć problemy z omdleniami. Podobnie po obfitym posiłku żaden wysiłek nie jest wskazany, gdyż organizm, zajęty trawieniem, nie jest na to przygotowany – mówi Wojciech Wolski, menadżer Intytutu Wellness & SPA Terma Bania. Ściągamy wszystkie elementy biżuterii, które rozgrzane mogą nas później narazić na oparzenia skóry. Warto pomyśleć także o higienie. Po wejściu do Saunarium należy skorzystać z prysznica, bez względu na to, czy kąpaliśmy się w domu, czy też nie. Dlatego w swoim podręcznym niezbędniku saunowym warto mieć dwa ręczniki lub ręcznik i pareo oraz klapki. Pod natrysk wchodzimy zawsze nago. GOŁO I WESOŁO Niezwykle ważną zasadą kultury saunowania jest zachowanie nagości. Wynika to z czysto racjonalnych i higienicznych przesłanek. Korzystając z sauny w kostiumie kąpielowym lub slipkach, narażamy się na odparzenia ciała. Materiały, z których wykonane są kostiumy, w kontakcie z wysoką temperaturą wydzielają nieprzyjemny zapach, mogą powodować oparzenia okolic intymnych i niszczą się. Nie przyjmując tych argumentów, możemy wywołać dyskomfort u innych saunowiczów, a przecież saunowanie ma się odbywać w harmonii i relaksować. Istotna jest pewna wrażliwość i wyczucie. W saunie wszyscy znajdujemy się w szczególnych okolicznościach, stąd wgapianie się w innych, będących „na golasa”, jest niedopuszczalne i może zakończyć się interwencją obsługi. RĘCZNIK JAK LISTEK FIGOWY Do sauny suchej musimy zabrać ręcznik. Nie opatulamy się nim, a rozkładamy na deskach, tak aby po zajęciu miejsca nasza pupa

oraz stopy nie dotykały desek. W łaźni parowej ręcznik jest zbędny, a nawet niewskazany. W związku z temperaturą i wilgotnością tam panującą wszelkie materiały po chwili zmienią się w mokre i ciężkie szmaty. Kwestia higieny jest rozwiązana poprzez opłukiwanie siedzisk. Przy wejściu znajduje się zawsze wąż z wodą. Należy z niego korzystać po wejściu do łaźni, aby opłukać miejsce, i przy wychodzeniu, aby je zmyć po sobie. Zasada dotycząca ręczników jest ważna, ponieważ zabieranie mokrego ręcznika z łaźni parowej do sauny fińskiej i moczenie nim desek może wzbudzić niezadowolenie niektórych saunowiczów. Niektórzy upierają się przy ręcznikach lub pareo w łaźni parowej, obawiając się zupełnej nagości. Tym osobom otuchy doda fakt, że tego typu sauny są tak aranżowane, że niemal nic w nich nie widać. Nacisk położony jest na stworzenie relaksującej atmosfery: przyciemnione światło, mnóstwo pary i zapachy, które uspokajają. W DOBRYM TONIE Wchodząc do sauny, zostawiamy obuwie przed wejściem. Zachowaniu przyjaznej i kulturalnej atmosfery pomoże też proste „dzień dobry” skierowane do saunujących w środku. W każdej sytuacji bierzmy także pod uwagę naszych współtowarzyszy – unikajmy głośnych rozmów, śmiechów. Jeśli chcemy przeprowadzić ceremonię, polać kamienie wodą, również warto zapytać, czy nikt nie ma nic przeciwko. Warto też skonsultować się z obsługą. Jeśli zmieniamy saunę, powinniśmy zawsze opłukać się pod natryskiem. Tym bardziej, jeżeli po wyjściu planujemy się ochłodzić w basenie. Zmywamy pot i dopiero wtedy wchodzimy do wody, co istotne – nago. Odwiedziny w Saunarium to nie tylko wizyta w saunie, ale cały rytuał z określonymi zasadami. Nie zostały one stworzone po to, aby uprzykrzać nam życie, ale aby umilić i zoptymalizować zabieg ogrzewania i hartowania ciała. Parafrazując przysłowie „Jeśli jesteś w Rzymie, zachowuj się jak Rzymianin” – będąc w saunie, zachowuj się jak prawdziwy saunowicz. To gwarancja niesamowitych wrażeń i pełni relaksu. numer 19 vita

uroda

Masaż gorącymi KAMIENIAMI Pogoda za oknem na przededniu wiosny jeszcze nas zaskakuje. Są dni zimne, szare, a pogoda momentami nie zachęca do długich spacerów, dlatego proponujemy doskonałe rozwiązanie na chłodne i zimne wieczory – masaż gorącymi kamieniami. Masaż gorącymi kamieniami to zabieg, który przyspiesza obieg krwi i limfy, zwiększa zdolność mięśni do pracy, ułatwia odpływ krwi żylnej, niweluje napięcia mięśniowe i emocjonalne, poprawia dotlenienie i odżywienie skóry, działa przeciwzapalnie i przeciwbólowo. Dodatkowo pomaga zwalczać cellulit, poprawia elastyczność skóry.

• termoterapii – gorące kamienie powodują rozgrzewanie organizmu i tym samym rozluźniają napięcia mięśniowe, • drenażu – ciepło wypływające z kamieni powoduje szybsze wydalanie produktów przemiany materii oraz wchłanianie substancji odżywczych, • akupresury – uciski kamieniami odprężają. Masaż wykonywany jest specjalnymi kamieniami bazaltowymi (tzw. wulkanicznymi), które po podgrzaniu zatrzymują i powoli uwalniają ciepło na ciało człowieka. Wielkość kamieni jest dobierane i dostosowana do określonych części ciała.

Masaż z pewnością będzie dobrym rozwiązaniem dla osób zestresowanych, potrzebujących wyciszenia, głębokiego relaksu oraz rozluźnienia. Podczas masażu następuje odblokowanie przepływu energii oraz pobudzenie czakr (centrów psychoenergetycznych).

Istnieją również przeciwwskazania, o których należy pamiętać przed przystąpieniem do wykonania masażu. Są to m. in. ciąża, zmiany nowotworowe, cukrzyca, stany gorączkowe, wysokie nadciśnienie, stany zapalne i alergiczne skóry, ciężkie wady serca.

Masaż gorącymi kamieniami jest połączeniem kilku rodzajów terapii:

Czas wykonania masażu całego ciała to jedna godzina, która wspaniale poprawia nastrój. ANNA TABAJ MASAŻYSTKA/KOSMETOLOG DREAM-FACTORY, KRAKÓW

36 vita

numer 19

zdrowie SUPER FORMUŁA DLA MOCNYCH KOŚCI Suplement diety BIOWAP 1400 Preparat Biowap 1400 zawiera aż 3 składniki aktywne: wapń, witaminę D3 oraz witaminę K2. Wapń jest potrzebny do utrzymania zdrowych kości, a Witamina D pomaga w prawidłowym wchłanianiu wapnia i utrzymaniu jego prawidłowego poziomu we krwi. Witamina K także pomaga w utrzymaniu zdrowych kości. Stosowanie: 1-2 tabletki powlekane dziennie po posiłku, najlepiej rano. Opakowanie: 60 tabletek powlekanych Cena: 23-25 zł

NIE DAJ SIĘ ALERGII! Alerzina to nowoczesny lek przeciwhistaminowy likwidujący objawy alergii (pyłki, kurz, żywność, sierść). Zmniejsza dolegliwości już od 0,5 do 2 godzin od zastosowania i działa przez całą dobę. Alerzina może być stosowana przez długi czas, jest bezpieczna zarówno dla dorosłych jak i dzieci. Cena ok.8 zł

LIŚĆ OLIWNY NA OPRYSZCZKĘ Wyciąg z liści oliwnych to podstawowy składnik dostępnego w polskich aptekach bez recepty preparatu firmy Alter Medica. Liść oliwny to suplement diety w postaci kapsułek. Warto wypróbować jego działanie, jeżeli zmagamy się z wirusem opryszczki. Opryszczka może się pojawić również podczas menstruacji, doprowadzając panie – i tak już wystarczająco znękane różnymi dolegliwościami towarzyszącymi temu stanowi – na skraj rozpaczy. Oleuropeina zawarta w Liściu oliwnym działa bardzo efektywnie: dociera do błony komórkowej wirusa i ją rozpuszcza, otwierając sobie w ten sposób drogę do zniszczenia agresora. Opakowanie: 60 kapsułek Cena ok. 35 zł.

DLA PRAWDZIWYCH MĘŻCZYZN PROSTACEUM - produkt przeznaczony dla mężczyzn. Wspomaga prawidłowe funkcjonowanie prostaty, dzięki zawartości ekstraktu z pestek dyni. PROSTACUMA posiada unikalny skład, preparat zawiera 8 składników: • Ekstrakt z wierzbownicy drobnokwiatowej • Ekstrakt z pestek dyni • Ekstrakt z owoców palmy sabalowej • Ekstrakt z liści pokrzywy • Cynk • Witamina E • Likopen • Witamina B6 Deklarowany korzystny efekt dla zdrowia występuje przy spożyciu 2 tabletek dziennie. MAKSYMALNALNA ULGA DLA OCZU OCUMAX to nowoczesne krople do oczu oparte na kwasie hialuronowym. Dzięki swoim właściwościom higroskopijnym kwas hialuronowy doskonale i na długi czas nawilża powierzchnię oka, niwelując nieprzyjemne dolegliwości związane z podrażnieniem i zmęczeniem wzroku. OCUMAX jest oparty na naturalnym składniku naszych łez, dzięki czemu jest bardzo dobrze tolerowany nawet przy długotrwałym stosowaniu. OCUMAX

zawiera najwyższe dostępne na rynku stężenie kwasu hialuronowego w formie kropel do oczu, co zapewnia optymalną skuteczność nawilżającą kropli nawet w bardzo uciążliwych dolegliwościach Zespołu Suchego Oka.

numer 19 vita

kuchnia Nieważne czy jesteś kulinarnym globtroterem czy patriotą, w kuchni cenisz szaleństwo czy porządek - Smaker.pl łączy ludzi, którzy kochają gotować. Wejdź na www.smaker.pl i dodaj przepisy swoich ulubionych potraw, a być może właśnie Twój przepis pojawi się na stronach Vita Medium.

TORT PAWŁOWEJ SKŁADNIKI: DUŻA BEZA : • 6 białek z dużych jajek, • 300 g zwykłego cukru + cukier waniliowy, • 1 łyżeczka octu, • 1 łyżka mąki ziemniaczanej, • 3 łyżki kakao,

POZOSTAŁE : • 1 litr schłodzonej śmietanki kremówki 36 %, • 4 torebki śmietanfiksu + duży cukier waniliowy, • 4 łyżki zwykłego cukru ( bez obawy - rozpuści się podczas ubijania), • dowolne miękkie owoce - najlepiej różne,

SPOSÓB PRZYGOTOWANIA: 1. Białka ubić ręcznie trzepaczką na sztywną pianę, dodawać po trochu cukier wymieszany z cukrem waniliowym. Jak masa będzie lśniąca i sztywna dodać mąkę ziemniaczaną, ocet i na końcu kakao. 2. Na największej blaszce (może być ta, która jest zawsze przy piekarnikach) wyłożonej papierem pergaminowym wyłożyć sztywną pianę, formując tzw kopiec kreta, dość wąski. 3. Wstawić do gorącego piekarnika (temp. 150 stopni) i piec 1,5

4. 5.

godziny, po tym czasie lekko uchylić drzwiczki piekarnika - bezę zostawić do wystudzenia (wyschnięcia). Na drugi dzień - jeżeli środek bezy jest wyższy niż boki, to zgniatamy go do środka Schłodzoną śmietanę kremówkę ubić na sztywno dodając pozostałe składniki, lekko schłodzić- wyłożyć na bezę i na wierzch ułożyć jak najwięcej owoców.

POLĘDWICZKI W PORACH

SKŁADNIKI: • 1 większa lub 2 mniejsze polędwiczki wieprzowe - ok.350-400 g, • 1 biała część większego pora pocięta w grubsze plastry, • 250 - 300g małych pieczarek pociętych na ćwiartki, • 1 pomidor bez skórki pocięty na ósemki, • 1 zmiażdżony ząbek czosnku, • 100 ml. słodkiej śmietanki (10 %), • mąką do oprószenia mięsa, • masło (najlepiej klarowane) do smażenia, • sól, biały pieprz do smaku, SPOSÓB PRZYGOTOWANIA: 1. Polędwiczki pokroić w plastry, rozpłaszczyć ręką, pokroić na szerokie pasy, lekko oprószyć mąką, krótko przysmażyć na rozgrzanym maśle, aby mięso się ścięło. 2. Na ten sam tłuszcz wrzucić pokrojone pory, przeciśnięty ząbek czosnku i pieczarki, dusić ok. 10 minut, dodać polędwiczki, śmietanę, kawałki pomidora - przyprawić do smaku. 3. Dusić jeszcze chwilę ok.10-15 minut. Podawać z ziemniakami purre, lub ryżem. 38 vita

numer 19

kuchnia

WYTRAWNE RACUCHY SKŁADNIKI : • • • • • • • •

1 szklanka mąki pszennej, 1 łyżeczka proszku do pieczenia, szczypta soli i białego pieprzu, 2 całe jajka, ok. 300 ml mleka, 200 g starkowanego żółtego ostrzejszego sera, 200 g pokrojonej drobno kiełbasy typu śląska, 2 łyżki pokrojonego szczypioru,

SOS: • 2 łyżki gęstej śmietany, • 1 łyżka majonezu, • 2 przeciśnięte ząbki czosnku, • 2 łyżki posiekanego szczypioru, • sól, biały pieprz do smaku, • olej do smażenia, SPOSÓB PRZYGOTOWANIA: 1. Z mąki, jajek, mleka, proszku do pieczenia, soli i pieprzu sporządzić gładkie i gęste ciasto jak na racuchy. 2. Dodać starty ser, pokrojoną kiełbasę i posiekany szczypior, delikatnie wymieszać. 3. Smażyć na głębszym oleju, gdy będą rumiane układać na ręczniku papierowym, aby pozbyć się nadmiaru tłuszczu. 4. Podawać jeszcze gorące z ulubionym sosem.

KULECZKI ŁOSOSIOWOORZECHOWE SKŁADNIKI: • • • • • •

PRZEPISY PRZETESTOWANE I WYBRANE PRZEZ SERWIS:

NAPISAŁA, UGOTOWAŁA I SFOTOGRAFOWAŁA: WIESŁAWA JAROSZEWSKA (GORAMARCINA1 ) Z SERWISU SMAKER.PL

300g świeżego łososia bez skóry i ości, 80 g posiekanych solonych orzeszków ziemnych, 1 nieduże całe jajko, 1 nieduża łyżka posiekanego koperku, 1,5 - 2 łyżki bułki tartej dobrej jakości, sól i pieprz do smaku,

SPOSÓB PRZYGOTOWANIA: 1. Mięso z łososia drobno posiekać ostrym nożem, dodać jajko, orzeszki, koperek, przyprawy i bułkę tartą. 2. Po wymieszaniu formować kuleczki wielkości orzecha włoskiego, obtoczyć w panierce orzechowej wrzucać na gorący olej. Smażyć, aż się zarumienią.

numer 19 vita

podróże Trudno o bardziej zróżnicowany etnicznie i kulturowo region świata niż obszar Kaukazu. W zasadzie ciężko ten region porównywać z jakimkolwiek innym gdyż na przestrzeni ponad 500 tysięcy kilometrów kwadratowych żyje obok siebie, choć nie zawsze w zgodzie, ponad 70 różnych narodów, kultur a tym samym i mentalności. Są elementy, które te narody łączą – i takim elementem są tańce tradycyjne – lezginka, rozpoznawana na całym obszarze, czy niektóre elementy kuchni, jednakowoż różniące się zależnie od wyznawanej religii. Nieco inna jest historia – jedne narody miały bądź mają możliwość istnienia i rozwoju w ramach własnego państwa, inne rozwijały się zawsze w ramach bytu większego i silniejszego sąsiada.

NAJLEPSZE

stoki w Polsce

Honor i Lezginka:

fot. Wikimedia(3)

ETO KAVKAZ

40 vita

numer 19

podróże Trudno wymienić drugi region, który potrafi tak bardzo zafascynować swoim urokiem, historią czy kulturą. Nie da się go opisać jednym artykułem, książką – to tak jakby stworzyć książkę kucharską prezentującą kuchnię włoską, poświęcając ją jedynie rodzajom spaghetti. Wspominana różnorodność, na której zrozumienie i opisanie, moim zdaniem, jedno życie ludzkie jest zdecydowanie za krótkie. Wystarczy tylko wspomnieć, że jeszcze przed powstaniem Królestwa Rzymskiego, przed podbojami Aleksandra Macedońskiego, w XII wieku p.n.e na terenie dzisiejszej Gruzji istniał już pierwszy związek państwowo-plemienny o nazwie Diaocha. Jednak Kaukaz to nie tylko państwa, to przede wszystkim narody zamieszkujące ten obszar. Narody, które przez wieki żyły za pan brat z wojną, trudnym górskim terenem, wewnętrznym zróżnicowaniem. Warunki te, ukształtowały mentalność, która dla przeciętnego Europejczyka jest na pierwszy rzut oka ciężka do zrozumienia. Duma, honor, odwaga – jest to wspaniały obszar, któremu warto poświęcić swoją uwagę. Rozpocznę moją historię od kaukaskiego tańca – lezginki, który na pewno spodoba się miłośnikom kultury ludowej. Co mnie osobiście zaciekawiło to fakt, że zauważyłem pewne podobieństwa miedzy lezginką a naszym góralskim zbójnickim. Może złudzenie, może ton, a może ogółem mówiąc kultura ludowa ludów górskich jest do siebie trochę zbliżona poprzez podobieństwo warunków. Do powyższej teorii o podobieństwie dodam podobieństwo w jakimś procencie. Gdyż szanse na wzajemne wzorowanie się są raczej nikłe. Geograficznie rzecz ujmując Kaukaz to przede wszystkim nazwa łańcucha górskiego, typu alpejskiego, będącego jednak od Alp zdecydowanie wyższym. Powstał w miejscu zderzania się dwóch płyt

tektonicznych – euroazjatyckiej i anatolijskiej. Jest to obszar bardzo aktywny sejsmicznie, świadczą o tym trzęsienia ziemie, oraz dawna aktywność wulkaniczna. Dość napisać, że dwa najwyższe szczyty – Elbrus i Kazabek są wygasłymi wieki temu wulkanami – aczkolwiek należy stwierdzić, że nie są to wulkany martwe – Elbrus wybuchał w czasach historycznych, a Kazbek ok. 6 tysięcy lat temu – wybuchy wciąż są prawdopodobne. Jako ciekawostkę dodam, że jeśli przyjąć Wyżynę Armejską za część Kaukazu. wzorem niektórych naukowców, to symbol narodowy Ormian – Ararat jest również masywem wulkanicznym. Nasuwa się stąd wniosek, że jeszcze przed napływem ludzi obszar ten był dosłownie gorący. Kaukaz geograficznie i historycznie podzielony jest na: - Kaukaz Północny (Przedkaukazie); - góry Kaukaz; - Kaukaz Południowy (Zakaukazie). Czasem do Kaukazu zaliczana jest również Wyżyna Armeńska, choć nie wszyscy naukowcy są w tej kwestii zgodni. Podstawowy problem geopolityczny Kaukazu polega na tym, iż jest on położony pomiędzy – z jednej strony Rosją a z drugiej strony – Turcją. Ma to w praktyce znaczenie o tyle, że na ludy przyzwyczajone do wojowania oddziaływała również kultura wielkich sąsiadów. Przy takich uwarunkowaniach, faktycznie ciężko było pielęgnować własne tradycje, jednak bez gloryfikacji, góralski upór zrobił swoje. Nie uchowały się religie pierwotne tych obszarów, jednak warto odnotować, że jest to jeden z pierwszych obszarów świata, który przyjął chrześcijaństwo. ANDRZEJ CHRUŚCIEL WWW.WCHODNI.BLOG.PL

numer 19 vita

sport i rekreacja

Wiosna bez jednośladu? Dla wielbicieli rowerów miejskich ta opcja nie wchodzi w grę. Dlatego przełom marca i kwietnia warto wykorzystać na przegląd roweru, by bezpiecznie rozpocząć nowy sezon. Jak to zrobić, podpowiadają Sebastian Panasiuk i Maciek Szpręglewski ze sklepu Wygodny Rower.

Przygotuj rower do

SEZONU KROK 2: STAN OPON Na sparciałych oponach daleko nie zajedziemy, dlatego dobrze jest całkowicie spuścić powietrze z kół, a następnie ścisnąć mocno oponę palcami. Jeśli faktura gumy przypomina rozstępy na skórze, to znak, że powinniśmy wymienić opony. 42 vita

numer 18 19

fot. Zumba.com(2)

KROK 1: CZYSZCZENIE ROWERU Nawet, jeśli dobrze zakonserwowaliśmy rower na zimę i przechowywaliśmy go w odpowiednich warunkach, powinniśmy zrobić gruntowny przegląd, zanim znów wsiądziemy na dwa kółka – mówi Sebastian Panasiuk. Możemy po prostu oddać rower do serwisu, albo – w miarę możliwości – działać na własną rękę. Zaczynamy od dokładnego umycia roweru. Ciepła woda, gąbka i mydło lub płyn do mycia naczyń sprawdzają się najlepiej. Odradzamy mycie roweru wodą pod wysokim ciśnieniem, bo może się ona dostać do specjalnie uszczelnionych miejsc, jak łożyska i piasty. Rower wycieramy do sucha ściereczką z mikrofibry.

sport i rekreacja KROK 3: CIŚNIENIE Siadamy na rowerze. Kiedy opony uginają się bardziej niż na centymetr, to znaczy, że trzeba dopompować koło. Jeśli po dopompowaniu powietrze wciąż schodzi, powinniśmy rozważyć wymianę dętki. Możemy to zrobić sami, pamiętając, by do jej podważania nie używać narzędzi o zaostrzonej krawędzi. Wystarczy zwykła łyżeczka stołowa. KROK 4: LUZ NA PIASTACH – Piasta to inaczej oś koła. Luźna piasta szybciej się zużywa, co grozi m.in. zblokowaniem lub odpadnięciem koła, a w efekcie może doprowadzić do wypadku. Tak jest z resztą z każdą częścią w rowerze – wyjaśnia Maciek Szpręglewski. Jak sprawdzić, czy piasty w naszym rowerze działają prawidłowo? Jedną ręką chwytamy za ramę, drugą poruszamy kołem na boki. Jeśli czujemy luz, najlepiej od razu zgłosić się do serwisu rowerowego, gdzie mechanicy skręcą mocniej koło i/lub wymienią odpowiednie części. KROK 5: NACIĄG SZPRYCH Ściskamy szprychy, chwytając je palcami po dwie. Jeśli są luźne, to znak, że należy dociągnąć je specjalnym kluczem do centrowania kół.

KROK 6: STAN HAMULCÓW Sprawne hamulce to podstawa bezpieczniej jazdy. Jak sprawdzić, czy działają poprawnie? – Siadamy na rowerze, zaciskamy hamulce i ruszamy rowerem w przód i w tył. Jeśli koło się przetacza, powinniśmy dokręcić śruby na klamkach hamulcowych, sprawdzając jednocześnie, czy osiągnęliśmy odpowiedną siłę hamowania – wyjaśnia Sebastian Panasiuk. W przypadku, gdy śruba jest wykręcona do końca, zaleca się naciągnięcie linki umieszczonej za ramieniem hamulca. KROK 7: PRACA ŁOŻYSK STEROWYCH Przechylamy rower lekko na bok – przednie koło powinno skręcić bez oporu. Następnie zaciskamy hamulec i ruszamy rowerem w przód i w tył oraz na boki. Jeśli wyczujemy luz przy łączeniu kierownicy z ramą, powinniśmy udać się do serwisu celem dokręcenia łożysk. – Możemy zrobić to sami, ale przy braku wyczucia ryzykujemy zniszczeniem łożysk sterowych, co grozi poważaną wywrotką – ostrzega Maciek Szpręglewski.

KROK 8: KORBOWÓD Korbowód to – najprościej rzecz ujmując – część łącząca pedał z ramą. Aby sprawdzić, czy działa ona poprawnie, chwytamy za ramię korby i poruszamy nim na boki (do wewnątrz i na zewnątrz roweru). Wyczuwalny luz to znak, że powinniśmy dokręcić ramię. Jeśli to nie pomaga, prawdopodobnie trzeba wymienić wkład suportu lub ramię korby. Zrobisz to w profesjonalnym serwisie.

KROK 9: ŁAŃCUCH W niektórych rowerach miejskich łańcuch nie jest w pełni obudowany, dzięki czemu łatwo możemy sprawdzić stan jego naciągnięcia. Jeśli jesteśmy w stanie podciągnąć łańcuch od dołu na więcej niż centymetr, powinniśmy udać się do serwisu dysponującego narzędziem do mierzenia stanu zużycia łańcucha i albo go naciągnąć, albo wymienić.

KROK 10: POŁĄCZENIA ŚRUB Ostatni, choć równie ważny krok, to sprawdzenie połączeń śrub: na wsporniku siodła, kierownicy, kołach i pedałach. Jeśli śruby są poluzowane, należy je dokręcić odpowiednio dopasowanym kluczem. Właściwe przygotowanie roweru do sezonu to gwarancja bezpiecznej i bezstresowej jazdy. Jeśli chcemy mieć pewność, że nasz rower będzie działał bez zarzutu, a sami nie jesteśmy w stanie wykonać pełnego przeglądu, skorzystajmy z usług profesjonalnego serwisu, który dysponuje odpowiednim sprzętem. Za podstawowy przegląd zapłacimy około 50 zł – w tej cenie specjaliści wszystko dokręcą i wyregulują. Bardziej szczegółowy serwis to koszt rzędu 100-150 złotych. numer 19 vita

różności

PORADY PRAWNE Na pytania czytelników odpowiada Adam Czaja, mgr prawa i administracji Sprostowanie czy uzupełnienie niepełnej decyzji, a może skarga na urząd?

Szanowna Pani, w opisanej sytuacji przysługuje Pani prawo do odwołania się od niniejszej decyzji na mocy art. 15 Kodeksu Postępowania Administracyjnego (kpa). W tym wypadku przysługuje Pani odwołanie do Samorządowego Kolegium Odwoławczego (SKO) w Radomiu za pośrednictwem Prezydenta Miasta Radomia, który wydał w/w decyzję. W piśmie powinna Pani zażądać usunięcia wszystkich błędów pisarskich i omyłek oraz uzupełnienie treści decyzji o wydanie zgody na wycinkę krzewów. W tym wypadku, nawet jeżeli uchybiła Pani ustawowemu 14-dniowemu terminowi na złożenie odwołania, nadal przysługuje Pani takie prawo na mocy art. 112 kpa. Jeżeli w myśl ustawy bowiem nie ma innych przeszkód prawnych do wycinki krzewów (np. obszar Natura 2000 lub teren ochronny rezerwatu przyrody), organ I instancji po otrzymaniu Pani pisma powinien sprostować błędy i omyłki pisarskie oraz uzupełnić rozstrzygniecie co do pouczenia o odwołaniu oraz uchylić wadliwą decyzje i wydać nowe rozstrzygnięcie. W takim wypadku pismo to będzie traktowane jako nowa decyzja, od której również służyć będzie odwołanie do SKO w Radomiu.

44 vita

numer 19

Mam wyrok sądu ale co robić dalej żeby odzyskać moje pieniądze? Rok temu kupiłem przysłowiową cegłę na aukcji internetowej. Chociaż straciłem 50 zł nie chciałem odpuścić naciągaczowi. Złożyłem wniosek do sądu z żądaniem zwrotu kwoty i kosztów sprawy. Ku mojemu zaskoczeniu, po kilkukrotnej korespondencji z sądem, wygrałem sprawę. Co mam teraz zrobić by odzyskać moje pieniądze? – pyta Pan Tadeusz z Wrocławia. Z opisu Pańskiej sprawy wnoszę, iż dostał Pan nakaz zapłaty na dłużnika w postępowaniu upominawczym. Od powyższego orzeczenia przysługuje pozwanemu sprzeciw i jeżeli go złoży w prawem przepisanym terminie sprawa trafi znów do sądu a Pan zostanie wezwany jako powód w sprawie. Zakładając jednak, że oszust nie odwołał się pozostaje sprawdzić na informacji sądowej czy orzeczenie jest prawomocne. Jeżeli tak, pismem adresowanym do sądu musi się Pan zwrócić o nadanie nakazowi klauzuli wykonalności i o wydanie odpisu orzeczenia z tą klauzulą. Wniosek ten należy wysłać wraz z opłatą kancelaryjną w wysokości 6 zł. Z chwilą doręczenia przez sąd takiego odpisu (wraz z postanowieniem o nadaniu klauzuli wykonalności) dopiero może Pan zwrócić się do dowolnego komornika z wnioskiem o wszczęcie egzekucji przeciwko dłużnikowi. W szczególności może Pan domagać się zwrotu zasądzonej kwoty, wszelkich poniesionych kosztów sądowych i opłat, jak również kosztów egzekucji komorniczej, powołując się na prawomocne i wykonalne orzeczenie, które trzeba dołączyć w oryginale do pisma. We wniosku należy również wskazać z jakich elementów majątkowych dłużnika ma być prowadzona windykacja. W tym wypadku dobrze jest wskazać rachunek bankowy, gotówkę, ruchomości itd. ewentualnie wskazując komornikowi miejsca, gdzie może być zlokalizowany majątek dłużnika. Najlepiej złożyć powyższy wniosek w siedzibie komornika i dowiedzieć się na miejscu co do wysokości zryczałtowanej opłaty za wszczęcie egzekucji, którą należy wnieść aby rozpoczęła się egzekucja.

fot. PhotoXpress(4)

Ponad rok temu złożyłam wniosek do urzędu miasta o zezwolenie na wycinkę 3 drzew i 12 krzewów z mojej działki budowlanej w zamian za zasadzenie nowych roślin. Nie dość, że czekałam tyle czasu na rozstrzygnięcie, to pismo jakie dostałam zupełnie wytrąciło mnie z równowagi – w kilku miejscach przekręcono moje nazwisko, treść decyzji roi się od literówek, dostałam zgodę na wycinkę jedynie samych drzew a w decyzji nie jest napisane, czy mogę się od niej odwołać. Proszę o poradę, co powinnam napisać. – pisze pani Ewa z Radomia.

różności Skąd taka wysoka podwyżka za śmieci?

Razem z mężem mieszkamy w domu na obrzeżach miasta. Ostatnio dostaliśmy pismo z Urzędu informujące nas o „Rewolucji śmieciowej”. Ta rewolucja będzie polegać na tym, że będziemy płacić pięć razy więcej za wywóz odpadów niż dotychczas. W piśmie informowano, iż zamiast prywatnej firmie będziemy płacić podatek śmieciowy miastu. Z czego to wynika i czy da się jakoś przed tym obronić? – pyta pani Bożena z Krakowa. Szanowna Pani, „rewolucja”, o której informuje urząd jest niestety prawdą i rozpocznie się z dniem 1 lipca 2013 r. w całej Polsce. Podstawą tej zmiany są przepisy ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, które nakładają na gminę obowiązek odbierania odpadów od właścicieli nieruchomości. Dotychczas to właściciel podpisywał umowę z firmą transportującą odpady, natomiast od początku lipca gmina będzie zlecać te zadania firmom prywatnym. Do tego czasu rady gminy (miasta) mają obowiązek uchwalić przepisy dotyczące wysokości opłat i określić precyzyjnie wszystkie obowiązki właścicieli nieruchomości. Skąd więc bierze się podwyżka skoro i tak Państwa śmieci będą odbierać te same firmy? Po pierwsze z „podatku śmieciowego” finansowane będzie zbieranie odpadów z całej gminy, również z terenów za które nikt nie płaci. Ponadto koszty zwiększy obowiązek segregowania zmieszanych odpadów komunalnych. W drugiej kolejności całkowity koszt zwiększy przede wszystkim biurokracja (nowi urzędnicy) oraz ograniczenie konkurencji pomiędzy firmami transportującymi odpady. Rady miast i gmin niedługo uchwalą wszystkie stawki, jednak nie ma na co liczyć, iż będą one przez dłuższy czas bez zmian. Po kilku miesiącach od wejścia w życie nowego prawa czekają nas nowe podwyżki podatku śmieciowego, ponieważ dopiero po pewnym czasie od wejścia w życie nowego prawa dowiemy się, ile rzeczywiście kosztuje gospodarowanie odpadami w mieście. Jedyną szansą na obniżki stawek jest segregacja odpadów przez wszystkich mieszkańców, co może spowodować realną obniżkę opłat.

Masz pytania do naszego prawnika? Skontaktuj się:

adam.czaja@vitamedium.pl lub

504 902 722 Najciekawsze pytania wraz z odpowiedziami opublikujemy na łamach Vita MEDIUM

numer 15 19 vita

różności

 BARAN 21.03.-20.04. Wiosna to doskonały czas, żeby zaprowadzić w życiu porządek. Chodzi tu nie tylko o porządki w szafie, ale także w życiu uczuciowym i zawodowym. Nie popełniaj starych błędów - tym razem postaraj się jasno wyrazić swoje stanowisko, bez owijania w bawełnę. Gwiazdy wróżą Ci także spory zastrzyk gotówki, zainwestuj ją w siebie!



RAK 22.06.-22.07.

Już niebawem Twoje nie najlepsze samopoczucie odejdzie w zapomnienie! Pierwsze wiosenne promienie słoneczne sprawią, że poczujesz się jak nowo narodzony. Twoje pozytywne nastawienie pozytywnie wpłynie na Twoje relacje zarówno z rodziną jak i znajomymi, a dzięki olśniewającemu uśmiechowi zwrócisz na siebie uwagę płci przeciwnej.

 WAGA 23.09.-22.10. Czas zakasać rękawy i obudzić się z zimowego snu! To wyjątkowo dobry okres dla rozwijania swoich zainteresowań i talentów, nie zmarnuj go. Nadchodząca wiosna będzie dla Ciebie niezwykle korzystnym czasem także pod względem finansowym. I choć paliwo nie stanieje, to z pewnością nie będziesz z takim bólem serca za nie płacić.



Najwyższa pora, by zmienić coś w swoim życiu, zakończyć męczący Cię etap marazmu, spojrzeć w przyszłość. Masz duże wsparcie w rodzinie i przyjaciołach, wykorzystaj je. Czasem trudno jest prosić o pomoc, ale Twoi bliscy czekają tylko na znak od Ciebie. W niedalekiej przyszłości czeka Cię ekscytujący wyjazd, który pozwoli Ci naładować baterie.



46 vita

numer 19

LEW 23.07.-22.08.

Myślisz już o wakacjach? A może warto zacząć? Gwiazdy Ci sprzyjają, masz dużą szansę na wygranie nagrody, podjęcie dobrej choć ryzykownej decyzji, ustrzelenie okazji cenowej. Pozwól sobie na odrobinę szaleństwa i zrób jeden duży zdecydowany i nieco ryzykowny krok, a zobaczysz jak bardzo możesz pozytywnie zostać zaskoczony! Wszystko w Twoich rękach.



SKORPION 23.10.-22.11.

Skorpiony czeka sezon... randkowy! Chodzi tu zarówno o szukających swojej drugiej połówki, jak i tych, którzy już od dawna ją mają. Zamiast zastanawiać się co wypada a co nie, daj sobie trochę większy luz i zacznij okazywać uczucia. Zawodowe plany zrealizujesz z dużym powodzeniem, toteż nie bądź skąpy wobec osoby, którą zapraszasz na wspólne wyjście.

 KOZIOROŻEC 22.12.-20.01.  Nie daj się omamić cudownym receptom na szybkie bogactwo - ktoś próbuje wykorzystać Twoją naiwność. Sceptycznie podchodź do osób, które proponują Ci złote góry i nie podejmuj pochopnych decyzji. W miłości czeka Cię błoga stabilizacja, dlatego wiosną skup się raczej na sferze uczuciowej niż na ubijaniu interesów swojego życia.

BYK 21.04.-22.05.

WODNIK 21.01.-19.02.

Poczujesz silną potrzebę zmian, zarówno w swoim otoczeniu jak i w samym sobie. Zanim podejmiesz drastyczne decyzje (np. wyjazd na drugi koniec świata), spróbuj dokonywać drobniejszych zmian - odmaluj swoją sypialnię, zmień fryzurę, zapisz się na kurs językowy. Szaleństwo Wodników jest wręcz przysłowiowe, dlatego postaraj się je trochę okiełznać.



BLIŹNIĘTA 23.05.-21.06.

Być może odnosisz wrażenie, że za mało przyjemności czerpiesz ze swojej pracy i swojego życia? Czas to zmienić! Pozwól sobie na odrobinę przyjemności i przestań przynosić pracę do domu - to najlepsza recepta na wyjście z obecnej sytuacji. Samotne bliźnięta mogą liczyć na to, że na swojej drodze spotkają kogoś niezwykłego, kto zawróci im w głowie.



PANNA 23.08.-22.09.

Przed Tobą bardzo dobry okres pod względem finansów. Możliwe, że dostaniesz podwyżkę lub ciekawą propozycję dobrze płatnej pracy. Postaraj się mądrze dysponować nadwyżką finansową i zamiast szastać gotówką, postaraj się spłacić swoje stare zobowiązania. Niewykluczone, że w połowie wiosny poznasz kogoś, kto zawróci Ci w głowie, postaraj się wtedy chłodno kalkulować.



STRZELEC 23.11.-21.12.

Wydawałoby się, że sezon przeziębieniowo-grypowy mamy za nami, a tu taki klops! Twoja odporność może być trochę osłabiona, więc nie przemęczaj się i nie szalej, a wieczorami popijaj herbatkę z sokiem malinowym. Mimo drobnych dolegliwości zdrowotnych, początek wiosny to dla Ciebie bardzo dobry czas, zwłaszcza na zawieranie umów i kontraktów.



RYBY 20.02.-20.03.

Pośpiech nie jest najlepszym doradcą. Ostatnio za mało czasu poświęcasz na rzeczy istotne, a skupiasz się na rozmyślaniu „co by było gdyby?”. Dla Ryb wiosenna porada jest prosta: weźcie się porządnie do roboty. Przyniesie to więcej korzyści, niż przypuszczacie. Z drugiej strony postępujcie mądrze - po 8 godzinach pracy naprawdę należy Wam się odpoczynek.

-------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------