“ដឹងមួយពាន់ដង ច្បាំងមួយពាន់ដង ឈ្នះមួយពាន់ដង ការដដលមិនដឹងគឺជា គ្រះថ្ននក់”
នៅក្នុងសត្សវត្សថ្មននេះ វ ិស័យសារពត្៌មាន គឺជាចំ ណីអារមមណ៍ថ្មីមួយ និ ងដែលមាន សារសំខាន់សរមាប់មនុសសជាត្ិរគប់មជ្ឈដ្ឋាន ន ើយមិនអាចខ្វេះបាន។ ស្សបនពល ដែលពិភពនោក្របកាសឲ្យនបើក្ទួោយនូវនសរ ីភាពខាងសារពត្៌មាន មានដែររបនទសមួយចំនួនដែលបានរ ឹត្ត្បិត្នូ វវ ិស័យននេះ
នយើងក្៏ន
ើញ
ដែលភាគនរចើ នជារបនទស
សងគមនិយមែូចជា ចិន រុសសុី នវៀត្ណាម ក្ូនរ ៉េខាងនជ្ើ ងជានែើ ម។ ការកត់សម្គាល់ដ៏គួរឲ្យសោកសសរេេសោយអេាការអាសមរ ិកស្មោះFreedom House ឬ សគហោាន-សសរ ីភាពដដលបានសធវើការវ ិភាគ៣០ឆ្នាំមកសហើយសៅសលើោថនភាពសសរ ីភាព
ោរពត៌ម្គនកនុេសោក បានសធវើការកត់សម្គាល់ថា សសរ ីភាពោរពត៌ម្គនកនុេសោកបាន
ោាល់ការធ្លលក់ ស្សុតចុោះ។ បចចុបបននសនោះម្គនរបជាជនកនុេសោករបម្គណ១៧%បុស្ណោះ ដដលបានោាល់រសជាតិសសរ ីភាពោរពត៌ម្គន។ សហើយថមីសនោះ សយើេសសេេតស ម្គនការគាំរាមកាំដហេ
ើញថា
និេសម្គលប់អនកោរពត៌ម្គនជាបនតបន្ទទប់សៅសលើពិភពសោកជា
ពិសសសសៅតាំបន់សដើមបូព៌ និេអារពិចខាេសជើេ។ សហើយកនុេចាំស្មរបសទសម្គនលទធិ របជាធិបសតយយ របសទសអុីស្ោដអល អុីតាលី និេហុេកុេ សសរ ីភាពោរពត៌ម្គនបាន ោាល់ការស្សុតធ្លលក់ ចុោះមួយករមិត។ ោរពត៌ម្គនគឺពិតជាម្គនោរសាំខាន់្ស់ សរពោះវាបានរបមូលផតាំុនូវសរឿេរាវដដលសកើត ម្គនសៅសលើពិភពសោកមកដចកចាយឲ្យមនុសសរគប់ជាតិោសន៍ទាំេអស់បានដឹេនូវអវី ដដលពួកសគមិនបានដឹេ មិនបានលឺ និេមិនធ្លលប់បានស
ើញ ដដលវាសរបៀបបានជាយាន
ជួយអូសទញមនុសសឲ្យចាកសចញពី អណូត េមួ យដដលខ្លួនកាំ ពុេរស់សៅឲ្យបានសមើល ស
ើញ និេោាល់ពិភពសោកពិតរបាកដ សបើកចាំហរសជើេសម
ឲ្យពួកសគសចោះគិតពិចារ្
ដល់ពួកសគ សហើយអាចសធវើ
សចោះពរេីកនូវគាំនិតថមីៗសដើមបីបាំសពញបដនថមនូវអតថន័យនន
ជីវ ិតរបស់ខ្ួន្នសៅរកភាពរបសសើ ល រជាេមុន។
ការដដលខ្វោះពត៌ម្គន គឺជាហាយភ័យមួយដ៏ធន់ធងរសរម្គប់មនុសសសពវនថង ជាពិសសសគឺ ថានក់ដឹកន្ទាំ។ ការដដលមិនបានទទួលនូវពត៌ ម្គនអវីទាំេអស់ជាចាំណុចសខ្ោយរបស់សយើ េ។ ចាំសណោះដឹេដដលបានមកពីការសិកោគឺជាដផនកមួយពិតដមន បុដនតដផនកដ៏សាំខាន់មួយ សទៀតសន្ទោះពី ពត៌ម្គន ដដលកនុេសសៀវសៅមិនបានសរសសរ សហើយវាក៏ជាចាំណុចរសសើប មួយរបស់សេាមដដលតរមូវឲ្យសយើេតាមោនឲ្យបានជាប់ោប់
សន្ទោះសយើេនឹេអាចបត់
ដបនខ្លួនសៅតាមោថនការសេាមដដលកាំពុេម្គនការដរបរបួយលបានយាេរហ័ស។ ផទុយ សៅវ ិញ
ចុ ោះសបើសយើេមិនបានទទួ លពត៌ ម្គនរគប់ រាន់ សន្ទោះសទ
សរម្គប់ផ្លលស់បូរខ្ល ត ួនឯេតាមោថនការសេាមបានដដរឬសទ? ភាពកនុេការតសូមតិជាមួយអនកដនទបានដដរឬសទ? បុគាលដដលខ្វោះការទទួលបានពត៌ ម្គន
សតើ សយើេអាចសរតៀមខ្លួន
សតើ សយើេអាចម្គនសមតថ
សនោះគឺជាបញ្ហ ា !
ខ្ញាំុសូមនិ យាយថា
សរបៀបដូ ចជាមនុសសគរថលេ់ម្គនក់ កុេចាំ ន ស្ម
មនុសសជាសរចើនន្ទក់សទៀតដដលសគទទួលបានពត៌ម្គនរគប់រាន់។
សពវនថងសនោះ របសទសមហាអាំ្ចសលើពិភពសោកកាំពុេដតរបកួតរបដជេានសដើមបីដសណើ ត
មយកសរបៀបសលើការរគប់រគេវ ិស័យពត៌ម្គនសដើ មបីរគប់ រគេពិ ភពសោក។ សូមចេចាាំថា សោយោរដតខ្វោះពត៌ម្គនសនោះសហើយសទើបសធវើឲ្យពួកសភរវករបានសបើកយនតសហាោះបុកអាារ ពណិជជកមមពិភពសោកសោយសជាគជ័យកាលពីនថងទី១១
កញ្ហដ
២០០១។
អវីដដល
សាំខាន់សន្ទោះ សូមបីដតរបសទសចិន ដដលជារបសទសមួយបានរ ិតតបិតសសរ ីភាពោរពត៌ ម្គនដល់របជាជនរបស់ខ្ួនពិ ល តដមន
ដតចិ នក៏ កាំពុេដតរបកួតរបដជេសលើដផនកពត៌ម្គន
វ ិទាជាមួយអាសមរ ិកសដើមបីងាយស្សួលរគប់ រគេពិភពសោកផេដដរ។ មហាអាំ្ចធាំៗ សលើពិភពសោកដដលម្គនការរ ីកចសរមើនខាេរបព័នធពត៌ ម្គនវ ិជាជសលើពិភពសោកបានសធវើ ការវាយរបហារានសៅវ ិញសៅមកតាមរបព័នធពត៌ម្គនវ ិទា របស់រោាភិបាលន្ទន្ទសលើពិភសោក
ចូលលួចទិននន័យសាំខាន់ៗ
ក៏ សដើមបីចេ់ ទទួលបាននូវពត៌ម្គនសាំងាត់
ជា
ពិសសសគឺ របសទសចិន និេអាសមរ ិក ដដលបានសធវើការសចាទរបកាន់ានសៅវ ិញសៅមកជា សរឿយៗជុាំវ ិញសរឿេលួចយកពត៌ ម្គនតាមរបព័នធពតិម្គនវ ិទាសនោះឯេ។ សនោះបានបញ្ហ ជ ក់ឲ្យស
ើញយាេចាស់ថា ពត៌ម្គន គឺពិតជាម្គនោរសាំខាន់ ខាលាំេ្ស់
សទើបសធវើឲ្យរកុមរបសទសទាំេសន្ទោះ
រ ាំសោភសលើសិទិធបុគល ា
សហើយរបរពិតិតទសេវើដបបសនោះ
សោយសភលចគិតពីបញ្ហ ា សីលធម៌ រហូតដល់សធវើឲ្យពិភពសោកសសរមចចិតប ត សេេើតរកុមមួយ សតីពីសនតិសុខ្ពតិម្គនវ ិទា។
សបើោរពតិម្គនពិតជាម្គនោរសាំខាន់ដបបសនោះដមនសន្ទោះ សតើអនកសរសសរពត៌ម្គន គួរដត សធវើដបប្សទើបសធវើឲ្យចាំណីអារមមណ៍មួយសនោះម្គនរបសិទិធភាព និេ ផតល់ទាំនុកចិតតដល់ អនកដដលទទួលយក? សនោះគឺជាអីវដដលអនកោរពត៌ម្គនចាាំបាច់រតូវដតដឹេ។ រកមសីល ធម៌វ ិជាជជីវៈគឺជាបញ្ហ ា សាំខាន់មួយដដលមិនអាចខ្វោះបាន។
ពត៌ម្គនដដលអនកោរពត៌
ម្គនសរសសរគឺរតូវដតជាពត៌ម្គនដដល សុរកិតយ រតឹមរតូវ យុតិតធម៌ និេម្គនតុលយភាព។ សូមកុាំសរបើ មសន្ទសសចចតន្ទខ្លួនសដើ មបីសធវើពត៌ម្គន និ េរតូវឯករាជយពី រកុម្មួ យោច់ខា ត។
សរុបមកវ ិញ នូវពត៌ម្គន
អវីដដលជាសាលគាំ និតចាំបេសន្ទោះគឺចេ់មនុសសរគប់មជឈោានសចោះដសវេរក របមូលយកពត៌ ម្គនដដលជាបចចុបបននភាពនននសយាបាយ
សេាមដដលខ្លួនកាំពុេរស់សៅ
ក៏ ដូចជាពិភពសោកទាំេមូ ល
សសដាកិចច
សដើមបីសធវើបដិវតតផនត់គាំនិត
របស់ខ្ួនសអាយម្គនការ ល ីកចសរមើនអាចរបកួ តរបដជេជាមួយអនកដនទសៅជុាំវ ិញខ្លួនបាន សោយសសមើភាពរវាេាននឹេាន។ រ ឹម រតនៈវ ិទូ
នន