Morality

មាតិកា ១. សីលធម៌ជាអ្វី? ក. នយ ិ មន័យ

ខ. អត្ថនយ ័ សល ី ធម៌ ២. ការអ្ប់រ ំបបបសីលធម៌ ៣. សាសនា និងសីលធម៌ ក. ខលម ធ សនា ឹ សាររួមននការអប់រ ំសល ី ធម៌ព្រះរុទ្សា ខ. ខលម ឹ សារអប់រ ំសល ី ធម៌របស់ព្ាហ្មសាសនា

គ .ខលម ឹ សារអប់រ ំសល ី ធម៌របស់សាសនាឥសាលម ឃ .សល ី ធម៌អប់រ ំននសាសនាព្គស ិ ត

៤. មនុសសត្តូវមានសីលធម៌ដច ូ ម្មេចខ្លះ? ក. ការរស់នៅព្រកបនោយសល ី ធម៌ ខ. ព្កមសល ី ធម៌វិជ្ជាជីវៈ ៥. សននដ្ឋ ិ ាន

១. សីលធម៌ជាអ្វី? ក. នយ ិ មន័យ សីលធម៌ ពាក្យននេះកាត់ជា ២ បទ គឺសីល ១ ធម៌ ។ ការរក្ាកាយវាចាឲ្យនរៀបរយ លអ ឲ្យប្រាសចាក្នោស នៅថា សីល ានដល់សីល ៥ សីល ៨ សីល ១០ សីល ២២៧ ។ សភាវៈដដលប្រទប្រទង់នៅថា ធម៌ ។ពាក្យថា ” ធម៌ ” ននេះជារបស់ក្ណ្ដ ឋ ល គឺ ប្រទប្រទង់ោាំងខាងលអ ប្រទប្រទង់ោាំងខាងអាប្រក្ក្់, នបើ ខាងលអ គឺ ប្រទប្រទង់អ្បក្ប្របប្រពឹតល ថ ម អ ិនឲ្យ ធ្លាក្់នៅក្បុងទី អាប្រក្ក្់ នៅថា ធម៌ លអ

( ក្ុសលធម៌ ) នបើខាងអាប្រក្ក្់ គឺ ប្រទប្រទង់អ្បក្

ប្របប្រពឹតអា ថ ប្រក្ក្់ឲ្យធ្លាក្់នៅក្បុងទី អាប្រក្ក្់ នៅថា ធម៌អាប្រក្ក្់ ( អ្ក្ុសលធម៌ ) ។ ធម៌ក្ុង ប

ពាក្យថា សីលធម៌ននេះ សាំនៅយក្ធម៌ ខាងលអ ។ ធម៌ មានលក្ខណៈនឹងក្ិចនច ផេងអ្ាំពី សីល, សីលមានការនរៀបរយកាយវាចាជាលក្ខណៈ មានការក្មាចត់បង់ នសចក្ឋីអាប្រក្ក្់ ដដលនឹងគបផីប្របប្រពឹតក្ ថ នាងនោយកាយវាចាជានិចច រដមងសនប្រមចជាសីលាននោយការ លេះនវៀរ គឺលេះនវៀរតាមសិកាខបទន

េះៗ ។ ចាំដណក្ធម៌ន

ប្របប្រពឹតទ ថ ុក្មិនឲ្យធ្លាក្់នៅក្បុងទី អាប្រក្ក្់, ប្របប្រពឹតឲ្ ថ យរ ឹតដតលអិតសុខុមក្ប្រក្ដលង នសចក្ឋីអាប្រក្ក្់ ដដលនឹងគបផីនក្ើតន

មានក្ិរ ិយា

េះ មានសភាពប្រទប្រទង់អ្បក្

នធវើអ្ធាស្ស័យរបស់មនុសេអ្បក្

ជាងភាពនដើមជាលក្ខណៈ

មានការក្មាចត់បង់

ើងក្បុងចិតជា ថ ក្ិចច រដមងសនប្រមចប្របនយាជន៍ ដល់អ្បក្

ប្របតិបតថិាន នោយការនធវើតាមសីលនិងធម៌ ។ នបើតាមសនមថចសងឃជួន ណ្ដត សីលធម៌ គឺជាសីលដដលមានធម៌ សាំនៅនៅនលើក្ិរ ិយាមារយាទ សណ្ដ ថ ប់ធ្លបប់ ជាដាំបូ ា នដដល ាំឲ្យនចៀសវាងអ្ាំនពើអាប្រក្ក្់ ន

ើយប្របប្រពឹតថអ្ាំនពើល។ អ

នោលដដលប្រតូវចា​ាំក្ុងសី ប ល និង ធម៌ ១- ាណ្ដតិាតានវរមណី

ជាគូ នឹង

នមតាថ, ក្រុណ្ដ

២- អ្ទិ ប ោននវរមណី

ជាគូ នឹង

សមា​ាអាជីវៈ

៣- កានមសុមិចាឆចារនវរមណី

ជាគូនឹង

សោរសន ឋ ស

៤- មុសាវាទនវរមណី

ជាគូ នឹង

សចច

៥- សុរានមរយនវរមណី

ជាគូ នឹង

សតិ

ពាក្យ “សីលធម៌” សាំនៅយក្ធមាភាពក្នឥរ ិយាបថ ដដលបង្ហាញនូវការនោរពចាំនពាេះ

ខាួនឯង និងចាំ នពាេះអ្បក្ដក្ទ។ សីលធម៌ជាវ ិធី ប្របតិបតថិ នដើ មផីអ្ប់ រ ាំ កាយ វាចារ និងចិតថ ឲ្យ មានរនបៀបនរៀបរយលអ សាគល់ពីតក្មា សាគល់ពីរនបៀបរស់នៅ ពីជីវ ិត រាប់ោាំងខាួនឯង និង បរ ិសាទនផងដដរ។ ននេះបញ្ជ ជ ក្់ថា មនុសេរស់នៅលអអាស្ស័យនោយមានការទាំ

ក្់ទាំនង

លអ។ មានពាក្យមួយឃ្លានពាលថា “ភាសាជាឧបក្រណ៍ក្នគាំនិត”។សីលធម៌ ជាមូលោឌន សប្រមាប់ឲ្យបុគល គ មាបក្់ៗសាគល់ពីតក្មារបស់ខួន ា តក្មាអ្បក្ដក្ទ និ ងតក្មាសងគមជាតិ ។ ខ. អត្ថនយ ័ សល ី ធម៌ តាមនិយមន័យ

សីលធម៌

ាំឲ្យនយើងដឹងយា៉ា ងចាស់អ្ាំពីសក្មាភាពជាក្់ដសថងរបស់

មនុសេ គឺ មិនប្រោន់ដតនដើមផីមានជី វ ិតរស់នៅនលើដផនដី ប៉ាុនណ្ដតេះនទ។ ប្របសិននបើ មនុសេ រស់ប្រោន់ដតនចេះរក្អាហារមក្ទទួលោន អាចរស់នៅមាបក្់ឯង ក្៏ានរស់នៅជាមួយោប នប្រចើនក្៏ាន។ ប៉ាុដនថមនុសេោមោរនូវអ្វី ដដលនលើសពីននេះនទៀតន

េះ គឺរស់នៅនោយ

ក្ិតិយ ថ សសប្រមាប់ខួនឯង ា ប្រក្ុមប្រគួសារ និ ងការចុេះសប្រមុងក្បុងសងគមមនុសេ។ មានក្តាថ ជានប្រចើន ដដល នសចក្ថីក្ថាថូរន ប

ាំឲ្យមនុសេឈាននៅដល់ការរស់នៅមានប្របនយាជន៍ និងប្របក្បនោយ

េះគឺៈ

 មនុសេប្រតូវមានសីលធម៌ សុជីវធម៌ និងគុ ណធម៌ក្ុងការរស់ ប នៅ។  មនុសេប្រតូវមានការនោរពសិទិោ ន ប និងនោរពចាប់របស់សងគម។  មនុសេប្រតូវដសវងរក្ចាំ នណេះដឹ ង

មុ ខជាំ

អ្ភិវឌ្ណខាួនឯង ប្រគួសារ និ ងសងគមជាតិ។

ញ

បនចចក្នទសវ ិទាសាស្រសថ

 មនុសេប្រតូវបណុថ េះគាំ និត សា​ារតី និ ងការក្ចបប្របឌ្ិតក្បុងការអ្ភិវឌ្ណ។

នដើ មផី

 មនុសេប្រតូវចូលរួមយា៉ា ងសក្មាក្ុងការក្សាង ប

និ ងការជារសមផតថិវបផធម៌ជាតិ

របស់ខួន។ ា

 មនុសេប្រតូវលុបបាំ ាត់ ភាពអ្វ ិជាជ និងតណ្ដ ា ពី ខួនឯងជាមុ ា នសិន។

 មនុសេប្រតូវចូលរួមការពារបរ ិសាទនធមាជាតិ បរ ិសាទនមនុសេ និងបរ ិសាទនវបផធម៌ សងគម។ ដផអក្នលើបរ ិបទដដលនពាលថា “មនុសេរស់នៅប្របក្បនោយនសចក្ថីនោយនសច ក្ថីក្ថាថូរ” ប ន ដាំនណើរ

េះគឺ នយើងប្រតូវនឹក្ដល់ឥរ ិយាបថរបស់សីលធម៌មួយចាំនួននទៀត ដដលជា

ាំមនុសេនៅរក្អ្ាំនពើ ជាក្ុ សលតាមគនាងប្រតឹ មប្រតូវ។

ាំមនុ សេនៅរក្ផាូវលអដដល

មានគុណធម៌ដដលមានតក្មាដសថងនចញពីកាយ វាចារ និងចិតថរបស់បុគល គ មាបក្់ៗ នៅ តាមឥរ ិយាបថសីលធម៌ របស់មនុសេទូនៅដូចជាៈ 

ការទទួលខុសប្រតូវ សាគល់លអ សាគល់អាប្រក្ក្់



ការដឹ ងចាស់នូវកាតពវក្ិចចរបស់ខួន ា



ការសាមគគីស្សឡាញ់សនថិភាព



ការទទួលខុ សប្រតូវចាំនពាេះខាួនឯង អ្បក្ដក្ទ និ ងសងគមជាតិ



ការទាំ

ក្់ទាំនងលអនោយមិននរ ើសនអ្ើងអ្វីោាំងអ្ស់...

ផធុយនៅវ ិញ ប្របសិននបើមនុ សេរស់នៅ ន

ើយប្រាសចាក្សីលធម៌ ន

េះវានឹង

ាំ

មក្នូវការមិននពញចិតថពីមនុ សេផងោប។ សងគមាត់ បង់តក្មា មនុ សេរស់នៅក្បុងភាពឯ នកា ោានមិតភ ថ ក្ថិ ាត់បង់ភាពោប់ ប្របនសើរក្បុងជី វ ិតដល់អ្

គត។ នលើសពី ននេះនទៀត

នៅដល់ការអាប់ឱនក្ិតិយ ថ សរបស់ខួន។ ា ជានិចចកាល ដតងដតនក្ើ តមានអ្ាំ នពើ ប្រគួសារចាំនពាេះសងគមាត់បង់ធនធ្លនមនុសេ បងកភាពអ្

ាំ

ិងាក្បុង

ធិបនតយយ អ្សនថិសុខ ោាន

សណ្ដ ថ ប់ធ្លបប់ក្ុងសងគ ប ម។ បចចុបផនប សងគមក្មពុជាក្ាំ ពុងដតជួ បប្របទេះនូ វបញ្ជ ា អ្សីលធម៌

អ្មនុសេធម៌ ឪពុក្មិនសាគល់ក្ូន សិសេមិនសាថប់ប្រគូ មនុសេមិនសាគល់មនុសេ មនុសេ មានចរ ិតដូចសតវ មនុសេមានចិតថទមិ ននេះ គឺមិននក្ើ តន

ឥតសាស

ោានមន

សនចចត

...។ ការណ៍

ើងដតនៅក្បុងខាួនមនុសេលងិតលងង់ អ្វ ិជាជប៉ាុ នណ្ដតេះនទ ដថមោាំងអ្បក្ប្រាជញ

បណិឍ ត បចដ វ ័នថ មន្រនថីធាំ-តូច ក្៏ក្ាំពុងដតពននាចនូវទនងវើអ្សីលធម៌ អ្មនុសេធម៌ នោយ អ្ាំណ្ដចក្នតណ្ដ ា ម

ិចតា ឆ របស់ខួន ា ដដលអាចនក្ងប្របវ ័ចចប្រទពយសមផតថិ ក្មា​ា​ាំងពលក្មា

ជួញដូរមនុ សេដូចវតទុ ឬសតវធ្លតុ នផេងៗ។ រ ាំនោភសិទិ រន ស់នៅ រ ាំនោភសិទិ ប្រន បក្ពណី ទាំននៀមទមា​ាប់ សងគមដខារ

និងឈានដល់ការកាប់សមា​ាប់មនុសេជាតិ

ក្៏ក្ាំពុងដតនសធើរពាសនពញ

នពលបចចុបផនប ក្៏ ដូចជានៅបណ្ដ ថ ប្របនទសមួយចាំ នួនក្បុងពិភពនោក្។

២. ការអ្ប់រ ំបបបសីលធម៌ តាមនោក្ Emile Durkheim ជាសងគមវ ិទូ ារា​ាំង ាននិយាយថា សងគមនីមួយៗ

សុទនដតមានសីលធម៌។ ប្របសិននបើោានសីលធម៌ ពិតជាការរស់នៅរបស់សមាជិក្សងគម ន

េះ រស់ដបបអាណ្ដធិបនតយយ។ នលើសពីននេះនទៀត សងគមនឹងោានសណ្ដ ថ ប់ធ្លបប់ ោាន

វបផធម៌ចាស់ោស់។ ដូនចបេះ ការអ្ប់រ ាំសីលធម៌ ជាប្រគឹេះក្នការបនងកើតសងគម ការអ្ប់រ ាំ សីលធម៌ ដាំបូងគឺ អ្ាំ

ជាអាទិភាពក្បុងចាំ នណ្ដមក្នការអ្ប់ រ ាំោាំងឡាយ។

ឲ្យមនុសេនចេះនោរពស្សឡាញ់សមាជិក្ក្បុងប្រគួសារ

នៅក្បុងប្រគួសារ ជាបុ ពវន

ជាំ ហាន

តុ សីលធម៌។

ុងស១៩វទី.-២០ និង២១ ការអ្ប់ រ ាំសីលធម៌ ានទទួ លលទនផលអ្វ ិជជមានជានប្រចើន

ដដលស្សបនឹងការរ ីក្ចនប្រមើ នក្នវ ិទាសាស្រសថបនចចក្នទស និ ងការប្របក្ួតប្របដជងទីផារស មា​ារៈ។ តាមការស្សាវប្រជាវនឃើញថា

ការអ្ប់រ ាំសីលធម៌មានអ្តទន័យធាំនធងណ្ដស់

សប្រមាប់ការរស់នៅប្របចា​ាំក្ថង។ ក្បុងន័ យននេះ គឺ នដើ មផីអ្ភិវឌ្ណសមតទភាព និ ងការរស់នៅ របស់មនុសេឲ្យានលអប្របនសើរ។ ោក្់ទិននៅនឹងការអ្ប់រ ាំសីលធម៌ននេះមានមតិជានប្រចើន ានចាត់ទុក្ថាជាបនធុក្យា៉ា ងធងន់ធងរខាងសាស

។ នប្រពាេះនគអ្េះអាងថា សាស

មាននសចក្ថីសុខ សុភមងគលោាំងបចចុបផនប និ ងអ្

គត។

ជា

អ្បក្ទូ ា ននប្របៀនប្របនៅពីសាំណ្ដក្ប្រគូអាចារយ និងជាពិនសសពីអ្ភិននស នដើមផីឲ្យមនុសេ

៣. សាសនា និងសីលធម៌

នគនឃើញសាស ន

ើយ

ានជាប្រគប់ប្រទឹសីសា ថ ស

ប្រគិសសា ថ ស

ជាអ្បក្វ ិនិច័ យ ឆ ដបបសីលធម៌

នដើ រតួ រយា៉ា ងសាំខាន់

ន

តុ ននេះ

ោាំងអ្ស់សុទនដតានបងកប់នូវសីលធម៌ជាដរាប។

ានភាជប់ពីលទនិសីលធម៌ដបបធមាជាតិគុណធម៌របស់ប្រក្ិចបុរាណ

មានការប្របុងប្របយ័តប

ការនចេះប្របមាណចិតថ

អ្តទិភាពសីលធម៌ានបង្ហាញថា

មាននសចក្ថីកា​ាហាន

សីលធម៌

រួម

និងភាពប្រតឹមប្រតូវ។

អាចមានប្របភពនចញពីទាំននៀមទមា​ាប់

ប្របក្ពណី មនសិការល័ក្ខខ័ណឍសមា​ារៈជី វភាពសងគមសាស

និ ងទសេនវ ិជាជ។ ដូនចបេះ...

ន

គឺមក្ពីសាស

ើយនទើបនគអាចសនបិោឌនថា សាស

ពុទនសាស

ប្របភពសីលធម៌ភាគនប្រចើន

ប្រគប់

ោាំងអ្ស់ សុទដន តប្រតូវានបងកប់នូវអ្តទន័យសីលធម៌ជាពិនសស។ចាំដណក្ប្រពេះ វ ិញ ក្៏ានអ្ប់ រ ាំមនុសេអ្បក្មានសីលធម៌នៅប្របចា​ាំក្ុងចិ ប តថ ឬថាអ្បក្ប្របប្រពឹតថ

ធម៌ជាប់ ជានិចច

ធម៌ន

េះដតងរក្ាអ្បក្ន

នសចក្ឋីអាប្រក្ក្់ោានផាូវនឹងនក្ើតន

ើងាន

ប៉ាុនណ្ដតេះ ។ ក្ផួនចាប់ក្ុងប្រពេះពុ ប ទនសាស

េះមិនឲ្យធ្លាក្់នៅក្បុងទី អាប្រក្ក្់ ាន

សុទដន តប្របនៅមនុសេ ឲ្យមានពាយាមប្របឹង

ចិចចឹមជី វ ិត ឬខាំ ប្របប្រពឹតធ ថ ម៌ ឲ្យដមនដទន ក្ុាំ ខិជល ក្ុាំ នធវសប្របដ វ ិញ ប្រតូវដតខាំប្របឹងប្របប្រពឹតឲ្ ថ យខា​ា​ាំងកា​ានលើសប្រគ

សន

សទប្រតូវខាំ នធវើការ

ើយ នបើជានភទបពវជិត

សទនៅនទៀត ។ ប៉ាុដនថនរឿងននេះ មានអ្បក្ខាេះ

ដដលមិនយល់ចាស់ក្ុងផា ប ូវធម៌របស់ប្រពេះពុទសា ន ស ប្របនៅមនុសេឲ្យខិជលប្រចអ្ូស

នប្រពាេះ

មានដតនសចក្ឋីលឲ្ អ យាននសចក្ឋីសុខមា៉ា ង

ដប្របងោាំងអ្ស់ មិនដដលប្របនៅឲ្យខជិលប្រចអ្ូសនទ គឺ ប្របនៅថា នបើជាប្រគ

ពុទសា ន ស

។

ន

េះ ប្រត

ប់ជាតិេះនដៀលថា ប្រពេះ

អ្បក្កាន់ប្រពេះពុទសា ន ស

សុទដន តជាមនុសេ

ទប្រមន់ ពួក្អ្បក្បួសជាមនុសេខជិលណ្ដស់ឥតានការអ្វីនសាេះ ។ អ្បក្មានគាំនិតដបបននេះ ខុសស្ស ដូនចបេះ ។

េះ នប្រពាេះដតខាួនលងង់នលា ឬខាួនមិនធ្លាប់ ដ

កខលម ធ សនា . ឹ សាររួមននសល ី ធម៌អប់រ ំរុទ្សា

ចាប់ តា​ាំងពីប្រពេះសមា​ាសមពុទន

ល ានជាហា់នថា សា​ានបាំពាន

ប្រទង់ ានប្រតាស់ដឹង

ប្រពេះអ្ងគដតងនិ មនថនទស

នប្របៀនប្របនៅដល់មនុសេនោក្ប្រគប់ទិសទីនោយោានការប្របកាន់វណត ៈពូជសាសន៍ ពណ៌សមផុរអ្វីោាំងអ្ស់។ ពី ក្ដនាងមួយនៅក្ដនាងមួ យមិ នថាក្ថង ឬយប់ រ

ូតដល់ប្រពេះអ្ងគ

ចូលនិពាវនក្បុងប្រពេះជ ា យុ៨០ប្រពេះវសា។ នបសក្មាពិនសសរបស់ប្រពេះអ្ងគអ្ស់រយៈកាល ៤៥ ឆ្បាំន

េះ ប្រពេះអ្ងគានបនេល់ទុក្ប្រទឹសីច ថ ាំនួន ៨៤,០០០ ប្រពេះធមាក្ន ខ ន នៅក្បុងប្រពេះក្ប្រត

បិដក្ដដលក្បុងន

េះដចក្នចញជាបី ដផបក្គឺ

ប្រពេះវ ិន័យបិដក្

ប្រពេះសុតន ថ ប ថ ិដក្

និងប្រពេះ

អ្ភិធមាបិដក្ នដើមផីឲ្យមនុសេប្រគប់រប ូ នោរព ប្របណិបតថិ ប្របក្បនោយនសចក្ថីសុខសនថិ ភាពានន

េះ នោក្ានឲ្យមនុសេោាំងអ្ស់ជប្រមេះនូវអ្ាំនពើជាអ្ក្ុសលក្មា ១០ប្របការ

ដូចខាងនប្រកាមៈ  កាយទុចរច ិតមាន ៣៖  អ្ាំ នពើនបៀតនបៀនដល់ជីវ ិត (មនុ សេ និ ងសតវ)  អ្ាំ នពើនក្ងប្របវ ័ចច ឬលួចបាន់ប្រទពយសមផតថិអ្បក្ដក្ទ  អ្ាំ នពើខុសឆគងក្បុងកាមគុណ ខុ សគនាងប្របក្ពណី

 វ ិចីទុចរច ិតមាន ៤៖

 ពាក្យសមថីក្ុ

ក្នាក្បនញ្ជ ឆ ត

 ពាក្យសមថីញុេះញង់ អ្ុជអាលអ្បក្ដក្ទ  ពាក្យសមថីប្រទនោេះនាេះនាក្  ពាក្យសមថីឥតប្របនយាជន៍ (ន

េះនឡាេះោានន័យ)

 ននមាទុចរច ិតមាន ៣៖  គាំនិត សមាឹងរ ាំក្ពចង់ានប្រទពយសមផតថិអ្ក្ ប ដក្ទ  គាំនិតនបៀតនបៀនប្របទូសរា ថ ៉ា យអ្បក្ដក្ទ  គាំនិតយល់ខុសចាក្គនាងធម៌ ដូនចបេះនឃើញថា

ការអ្ប់រ ាំសីលធម៌របស់ប្រពេះពុទនសាស

គឺសាំនៅនលើប្រគប់

សក្មាភាពក្នដនងាើមនចញចូលរបស់មនុសេ សុទនដតលអ សុទនដតជាក្ុសល (សីលធម៌) ោាំងអ្ស់។ ប្រព ប្រព

វា ិហារធម៌ោង ាំ ៤

វា ិហារធម៌ជានឈា​ាេះធម៌ ដដលនយើងដតងដតានឮប្រគប់ ៗោប។ យា៉ា ងនហាច

ណ្ដស់ ក្៏ឮនគនិយាយថា មាតាបិតាមានប្រព

វា ិហារធម៌ចាំនពាេះបុប្រតធីតា ដដរ។ ប្រព ា

វ ិហារធម៌ ជានោលក្នការប្របប្រពឹតថដដលប្របនសើរបរ ិសុទន ឬថាជាធម៌ជាទីស្សឡាញ់របស់ ប្រពេះប្រព

ា នពាលគឺ ប្រពេះប្រព

វា ិហារធម៌ ននេះ ជាប្របចា​ាំចិតថរបស់នោក្។

នា ោក្មានប្រព

វា ិហារធម៌មាន ៤គឺ៖

ប្រព

ទី១ នមតាថ៖ នសចក្ថីស្សឡាញ់ជាសក្ល (អាណិតស្សឡាញ់ចង់ឲ្យនគានសុខ)។ ជាគុណធម៌ដាំបូងបងអស់ដដលអ្បក្ដឹក្

ាំ និងមនុសេប្រគប់រូបប្រតូវមាន។ អ្បក្ដឹក្

មានស ថ នចិតថនឃ្លរនៅ គិ តដតចង់ ពា​ាទប្របជារាស្រសថរបស់ខួន ា ន ន

េះនទ។ មិតរថ បស់នមតាថ គឺអ្

ិងា។ តាមប្រពេះពុទនសាស

ាំមិនប្រតូវ

ើយខឹ ងនប្រក្វនប្រកាធ

នសចក្ថីនមតាថមានអានិស

ងឃ ១១ប្របការគឺ៖ 

សុខាំ សុបតី៖ នដក្លក្់ស្សួល។



សុខាំ បដិពុជឈតិ៖ ភាញក្់ន



នាក្ាំសុបិនរសេតិ ៖ មិនយល់សបថិនឃើញអាប្រក្ក្់ ។ ផធុយនៅវ ិញ អ្បក្នធវើអាប្រក្ក្់

ើងស្សួសខាួន។

ដតងដតយល់សបថិភ័យ។ 

មនុសានាំបរ ិនយានហាតិ៖ ជាទីស្សឡាញ់ក្នមនុសេោាំងឡាយ។



អ្មនុសានាំបរ ិនយានហាតិ៖ ជាទីស្សឡាញ់ក្ននខា​ាចោាំងឡាយ។



នទវតា រុក្ជា ខ តិ៖ នទវតាោាំងឡាយដតងដតរក្ានូវបុគគលន



សេអ្គគិរាវ ិសវាសតាំ រាក្មតិ៖ នភាើងក្ថី ពិសក្ថី កា​ាំបិតក្ថី មិនមានប៉ាេះពាល់ដល់ បុគគលន

េះន

ើ យ។



តុរដាំចិតស ថ មាធិយតិ៖ ចិតថក្នបុគល គ ន



មុខវនណ្ដត កាលាំក្នរាតិ៖ សមផុរក្នបុ គល គ ន

 

េះ។

េះតមកល់ខាជប់នោយឆ្ប់រ េះប្រជេះថា​ា។

អ្សមាុឡា កាលាំក្នរាតិ៖ លុេះដល់នធវើមរណភាពមិនវនងវង។ ឧតថមរ ីអ្បផដិ វ ិជឈនតាថ ប្រព

នា ោក្បន

ធម៌ ក្៏គង់សា​ាប់នៅចូលនៅដល់នូវប្រព

័ ស។

នហាតិ៖ ថានបើមិនោន់ប្រតាស់ដឹងនូវឧតថម នា ោក្ពុាំខានន

ើ យ។

ទី២ ក្រុណ្ដ៖ គឺ ការអាណិត ជួ យឲ្យនគនគចផុ តពី នសចក្ថីទុក្ខ ជាប្រព ២ ដដលអ្បក្ដឹក្

វា ិហារធម៌ទី

ាំប្រតូវបាំនពញ។

ទី៣ មុទិតា៖ គឺការនប្រតក្អ្ររ ីក្រាយ នពលដដលនគមានាន ឬមិនាននសចក្ថី វា ិហារធម៌ទី៣ ដដលមនុ សេប្រគប់រប ូ និ ងអ្បក្ដឹ ក្

សុខ ជាប្រព ចិតថរបស់ខួន។ ា

ាំគបផីបណុថ េះនូ វស ថ ន

ទី៤ ឧនបកាខ៖ ជាការតា​ាំងចិតថជាក្ណ្ដ ថ ល មានចិតថនទៀងប្រតង់ដូចជចជីង មិនង្ហក្

នរនៅតាមអ្គតិោាំង៤ លាំនអ្ៀងនប្រពាេះស្សឡាញ់ លាំនអ្ៀងនប្រពាេះខឹង លាំនអ្ៀងនប្រពាេះខា​ាច

លាំនអ្ៀងនប្រពាេះលងង់ មិនដឹងមិនយល់ន

តុផល។ ការមានចិតស ថ ប ង ់ ពិចារណ្ដនៅតាម

ការពិតប្រតឹមប្រតូវមិនលាំនអ្ៀង។ នបើ នយើងោាំងអ្ស់ោបមានប្រព នៅមក្ ន

េះនយើងនឹងាននសចក្ថីសុខោាំងអ្ស់ោប។ ប្រព

វា ិហារធម៌ ចាំនពាេះោបនៅវ ិញ វា ិហារធម៌សប្រមាប់ឲ្យមនុសេ

ទូនៅរស់នៅសុខស្សួលជាមួយោបជានិចចកាល។ សាស

តប្រមូវឲ្យមនុសេប្រគប់រប ូ ប្របប្រពឹតដថ តអ្ាំនពើលអ នវៀរចាក្នូវអ្ាំនពើអាប្រក្ក្់ នដើមផី

រស់នៅនោយនសចក្ថីសុខ សនថិភាព និងវឌ្ណនភាពជានិចច។ នប្រៅពីពុទសា ន ស មានសាស

ជានប្រចើននទៀត

ក្៏នៅ

ដដលានចូលរួមក្បុងការអ្ប់ រ ាំសីលធម៌ ដល់មនុសេជាតិ

ក្បុងបាំណងឲ្យរស់នៅក្បុងភាពលអប្របនសើរដូ ចៗោប ក្បុងការរស់នៅនលើភពដផនដី ដតមួយ។ ខខលម ឹ សារសល ី ធម៌អប់រ .ំ​ំរបស់ព្ាហ្មណ៍សាសនា ប្រពា

ណ ា ៍ សាស

ជាសាស

មួ យធាំ ជាងនគ និ ងមានវ ័យចាំ ណ្ដស់ជាងនគផង

ដដរនៅប្របនទសឥណ្ដ ឍ ដដលមានក្ាំនណើតប្របមាណជាង១៥០០ឆ្បាំមុនគ.ស។ សាស ននេះជេះឥទនិពលយា៉ា ងទូលាំទូោយនលើប្របនទសមួយចាំនួននៅអាសុី ប្របនទសដខារនយើង។ ការចូលមក្ប្របនទសដខារ និងពា​ាំ សម័យអ្ងគរ។

ជាក្់ដសថងនៅ

ាំនូវភាពរ ីក្ចនប្រមើនដល់ក្ាំពូល

នោលការណ៍អ្ប់សីសធម៌របស់សាស ន

ើយខាឹមសារក្បុងគមពីរនវទ

គឺ ចងប្រក្ងន

នដើមផីថាវយពរជ័យដល់អាទិនទព សាស

ប្រពា

ប្រពា

ណ ា ៍

ដផអក្នលើអាទិនទពជាធាំ

ើងនដើមផីអានុភាពក្នអាទិ នទព។

និងនទវៈនផេងៗ។

ណ ា ៍ គឺ មានជាំននឿថា នោរពប្រពេះប្រព

ការបង្ហាញអ្ាំពីសីសធម៌របស់

ណ ា ៍ ជាអាទិនទពបនងកើតនោក្ និងជា

អ្បក្ផថល់ជីវ ិតឲ្យ មនុសេ សតវ និ ងអ្វីៗោាំងអ្ស់នៅនលើដផនដី ។ ប្រព ប្រពលឹងក្នប្រព

ា ន

ជាអ្បក្បនងកើតជីវ ិត។

ពិ ធីនផេងៗ

័ន ា គឺ សិត ទ នៅក្បុង

ើយនៅក្បុងប្រពលឹងតូ ចៗជានប្រចើ ននៅថា អាតា័ន។ អាតា័នននេះន

ើយ

“ក្មា” សមាគល់នៅនលើអ្ាំនពើដដលជា ក្ុសល និងអ្ក្ុសល ដដលបុគគលមាបក្់ាន ប្របប្រពឹ តក្ ថ ុងដាំ ប នណើរជីវ ិតក្បុងបចចុបផនប និ ងអ្តីតជាតិ របស់នគ។ ក្មា ជាក្មា​ា​ាំងជប្រមុញរុញ ប្រចានឲ្យដបក្នចញពីប្រព នពលដដលអ្ស់ក្មា ប្រព ប្រពា

័ន ា វ ិញ

ន

ណ ា ៍ សាស

័ន ា ន

ើយបនងកើតជី វ ិតដដលជួ បទុ ក្ខនសាក្ប្រគប់ ដបបយា៉ា ង។ នៅ

អាតា័នដដលវ ិលនៅដល់ក្ុងវដថ ប សងារ

ើយក្៏ ទទួ លាននសចក្ថីសុខរ

ូតនៅ។

ក្៏ ប្រត

ដូនចបេះខាឹមសារសីលធម៌របស់

ក្៏មិនខុសពីប្រទឹសីក្ ថ មាផលរបស់ប្រពេះពុទនសាស

នដើ មផីនចៀសវាងក្មាអាប្រក្ក្់ ប្រពា

ណ ា ៍ សាស

ប់ នៅភាជប់ ជាមួយ

ដដរ។

ដតងនធវើវ ិធី នយាគៈ (សមាធិ

មាន័យថា ការចូ លរួម

ការជួបប្របសពវោប) នដើមផីអ្ប់រ ាំទូ ា នចិតថឲ្យនឹងនរ រមាងប់នូវក្ិនលសនធវើចិតឲ្ ថ យសាអតបរ ិសុ ទន។ មា៉ា ងនទៀត ប្រព សតវនោក្នដើមផី

ណ ា ៍ សាសនិក្នោរពអាទិនទពបនងកើតនោក្ដដលជួយយក្អាសារ

ាំនឆ្ពេះនៅរក្នសចក្ថីសុខក្បុងជី វ ិត។

គ .ខលម ឹ សារអប់រ ំសល ី ធម៌របស់សាសនាឥសាលម ឥសា​ាមសាស

នក្ើតន

ើងនោយបុគគលមាបក្់នឈា​ាេះ

មហានម៉ាត

(Mohamad

៥៧១-៦៣២ គ.ស) ដដលជាក្ូនក្ាំប្រពា ឪពុក្មាថយានសា​ាប់តា​ាំងពីោត់ជាោរក្នៅន យ។ មហានម៉ាត ានចាំណ្ដយនពល ៥០ឆ្បាំ នដើមផីសូប្រតធម៌ភាវ

ើ

នោយោត់យល់ថា

មានប្រពេះអាឡា ជាអ្បក្និយាយមក្រក្ោត់។ ោត់ប្របមូលពិភពអារា៉ា ប់ោាំង មូលឲ្យនជឿ

នលើប្រពេះអាឡា។ នប្រកាយនពលមហានម៉ាតសា​ាប់នៅ នោក្ អាបូដបប្រក្ (Abubekr) ាន ប្របមូលគមពីររបស់មហានម៉ា ត ចងប្រក្ងជានសៀវនៅមួយនឈា​ាេះថា ក្ូរា៉ាន់ (Korann) ដដល នគដចក្ជា ១១៥ ជាំពូក្ (Suras)។ ក្បុងចាំ នណ្ដមគមពីរោាំងន

េះ ប្រតូវនគោក្់បចូច លនៅក្បុង

អ្តទបទអ្ាំណ្ដនសប្រមាប់ឲ្យជនជាតិ អារា៉ា ប់ សូប្រតទននធញចា​ាំមាត់ ប្រា​ាំដងក្បុងមួ យក្ថង

ខាឹម

សារក្នប្រពេះគមពីរជានរឿង រា៉ា វដដលប្របជាជនអារា៉ា ប់នោរពយា៉ា ងមុឺងមា៉ា ត់ និងនគចាត់ទុក្ជា ក្ប្រមងចាប់ ដូចជាក្ផួនចរ ិយាធម៌ ក្ផួនប្រគប់ ប្រគង ក្ផួនសីលធម៌សប្រមាប់ សងគមអារា៉ា ប់ ។ មហានម៉ា តជាក្ាំពូលក្នទសេនវ ិទូអារា៉ា ប់។ នោក្ាននលើក្ន

ើងនូ វទសេនៈអ្ប់ រ ាំ

ជាមូលោឌនដល់សាសនិក្ឥសា​ាមឲ្យនោរពោាំងអ្ស់ោបដូចជា៖  ឲ្យនជឿនលើប្រពេះអាឡាដតមួយគត់  មានភាពនសាើោបចាំនពាេះមុខប្រពេះ  ក្ុាំលួចប្រទពយសមផតថិ នក្ងប្របវ ័ចច ឬនាក្បនញ្ជ ឆ តអ្បក្ដក្ទ  ហាមឃ្លត់ នៅនលើការនសពនប្រគឿងនញៀន (នប្រគឿងស្សវ ឹង)  មានភាពនសា​ាេះប្រតង់  ការផិតបថី ឬប្របពននជាអ្ាំនពើាប  ឲ្យសូប្រតធម៌ប្រា​ាំដងក្បុងមួយក្ថង គឺ នពលប្រពឹក្ នពលក្ថងប្រតង់ នពលរនសៀល នពលក្ថង លិច និងនពលយប់

 ការោក្់ោនដល់មនុសេប្រតូវាននគនលើក្ទឹក្ចិតថ  ោាំប្រទសាោនរៀន និ ងវ ិហារមូ សីម ា ...។ នប្រៅពីមហានម៉ាតាននប្របៀនប្របនៅដល់ឥសា​ាមសាសនិក្ោាំងអ្ស់ឲ្យប្របប្រពឹតថអ្ាំនពើលឲ្ អ យ ោបនៅវ ិញនៅមក្ ក្បុងសងគមប្រតូវនចេះរួមក្មា​ា​ាំងោប មានចិ តស ថ ន ថ ស។ សាស

ននេះ ាន

នរៀបចាំពិធីនរៀងរាល់ឆ្បាំ ប្របក្បនោយចិតថ សន ថ សប្របណី បញ្ជ ជ ក្់ពីសាមគគីភាព និង សីលធម៌ក្ុងការរួ ប មរស់នៅយូរអ្ដងវងន របស់សាស នៅ

េះ គឺបុណយហាច (Harch/Harji) ជាបុណយមួយ

ឥសា​ាមានបង្ហាញពីភាពសបាយរ ីក្រាយ និងនដើមផីជប្រមេះនូវភាព

ង ា ោាំង ឡាយដដលាននក្ើតន

ើងក្នាងមក្។

ឃ .សល ី ធម៌អប់រ ំននសាសនាព្គស ិ ត ប្រគិសសា ថ ស

មាននដើ មក្ាំ នណើតនៅប្របនទសអ្ុី ស្សាដអ្ល មានប្រពេះគមពីរបី ប ៩ ពិ

បលនាជាសាំនណរក្ាំណត់ប្រតាក្នការជួយសនន្រង្ហគេះដដលបាំនពញឲ្យប្រពេះនយសូ។ ោឌនក្នការអ្ប់រ ាំសីលធម៌របស់ប្រគិសសា ថ ស 

មូល

មាន២គឺ៖

ប្រតូវស្សឡាញ់ប្រពេះជាមាចស់ដូចជាខាួនឯង នប្រពាេះប្រពេះជាមាចស់ានសនន្រង្ហគេះមនុ សេ

ពីអ្ាំនពើាប តាមការ សន ថ សប្របណី។ 

ប្រតូវស្សឡាញ់មនុ សេទូ នៅឲ្យដូចខាួនឯង

នពាលគឺ ប្រតូវនចេះអ្ត់ធាត់

យល់

អ្ធាស្ស័យចាំនពាេះមនុសេដូ ចោប និ ងមានក្បុងមូលោឌនប្រទឹ សី ថ របស់ប្រពេះនយសូ មានប្រក្ិ តយ វ ិន័ យ ១០ ប្របការនទៀត ជាដាំបូងផថល់ឲ្យនោយនោក្ មូនស ដល់ពួក្អ្ុីស្សាដអ្លឲ្យ ប្របប្រពឹតតា ថ មប្រក្ិតយវ ិន័យរបស់ប្រពេះនយសូ៖  ប្រក្ិ តយវ ិន័យទី ១ ក្ុាំមានប្រពេះឯណ្ដនទៀតឲ្យនសាេះ  ប្រក្ិ តយវ ិន័យទី២ ក្ុាំថាវយបងគាំរប ូ ចមា​ាក្់  ប្រក្ិ តយវ ិន័យទី ៣ ក្ុាំនប្របើ

មរបស់ប្រពេះឥតការឲ្យនសាេះ

 ប្រក្ិ តយវ ិន័យទី ៤ ក្ថងឈប់សប្រមាក្  ប្រក្ិ តយវ ិន័យទី ៥ ប្រតូវនោរពឪពុក្មាថយ  ប្រក្ិ តយវ ិន័យទី ៦ ក្ុាំសមា​ាប់មនុសេឲ្យនសាេះ  ប្រក្ិ តយវ ិន័យទី ៧ ក្ុាំផិតក្ផត់ឲ្យនសាេះ  ប្រក្ិ តយវ ិន័យទី ៨ ក្ុាំលួចបាន់ឲ្យនសាេះ  ប្រក្ិ តយវ ិន័យទី ៩ ក្ុាំក្ុ

ក្ឲ្យនសាេះ

 ប្រក្ិ តយវ ិន័យទី ១០ ក្ុាំនោភលន់ឲ្យនសាេះ។

នយ

នៅក្បុងបចដ តិទ ថ ិ ៥ ានបង្ហគប់ថា ចូរនោរពឪពុក្មាថយ នដើមផីានអាយុដវង។ ប្រពេះ

ូវា៉ា ជាប្រពេះដដលប្រទង់ ប្របោនឲ្យ ន

ើយក្បុងបចដ តិទ ថ ី ៥ដដដល ក្៏ានបង្ហាញពីការ

យក្ចិតទ ថ ុក្ោក្់ចាំនពាេះក្រណីក្ិ ចចរបស់ខួនន ា

េះ ជាក្ូ នដ៏វ ិនសសប្រតូវយល់ថា ឪពុ ក្មាថ

យោត់ជាអ្បក្តាំណ្ដងរបស់ប្រពេះ នក្ាងរាល់ោបនអ្ើយ! ចូ រសាថប់ បង្ហគប់ មាតាបិ តាខាួន នដើ មផី

ឲ្យរាល់ោបាននសចក្ថីសុខ ន

ើយរស់នៅនលើដផនដីយូរអ្ដងវងនៅ។

នៅបចដតិថទី៦ នោក្ានហាមមិនឲ្យសមា​ាប់មនុសេឲ្យនសាេះ គឺានបនប្រងៀនឲ្យ ដឹងជីវ ិតរបស់មនុ សេមានសារៈសាំខាន់ណ្ដស់

ន

ើយប្រពេះអ្ងគក្៏មិនពាយាមនធវើនោស

ដល់ជីវ ិតដដរ។ ចាំ នពាេះអ្បក្ណ្ដដដលប្របប្រពឹតថអាប្រក្ក្់ ក្បុងស

ួសការកាត់ នោសជី វ ិត មនុ សេ

គមន៍ោាំងអ្ស់ មិ នដមនជាមនុសេដតមាបក្់ នទ ន

ើយជីវ ិតមនុសេោាំងអ្ស់ប្រតូវ

ដតការពារ។ សរុបមក្

ក្បុងនោលការណ៍អ្ប់ រ ាំសីលធម៌

គឺ សុទនដតសាំនៅឲ្យមនុ សេប្រគប់ រប ូ

ទទួលាននូ វភាពលអនឆើតឆ្យក្បុងជី វ ិតដដលប្រគប់ ដណថប់ នោយអ្ាំ នពើជាក្ុសល អ្ាំ នពើ ជា នសចក្ថីសុខសុភមងគល។ សាស

ោាំងឡាយន

ការនោរពស្សឡាញ់ជីវ ិត

ការស

ការ

ដដលមានជាំ ននឿ

េះ ជាអ្បក្តប្រមង់ផូវា ជាអ្បក្អ្ប់ រ ាំសទិតនៅក្បុងនោលការណ៍រួមដត

មួយគត់គឺ ការរស់នៅប្របក្បនោយសុខសនថិភាព និងការអ្ភិវឌ្ណជានិចចនិរនថរ ៍។

ទសេនៈអ្ប់រ ាំសីលធម៌ ានចូលរួមក្បុងការក្សាងសងគមសាមគគី និ ងការរួមរស់

យា៉ា ងលអប្របនសើរ។ ពិនសសមន

ដូនចបេះមនុសេប្រតូវដតយល់ដឹងពីអ្តទន័យក្នការអ្ប់រ ាំសីលធម៌

គមវ ិជាជ សាស

ជា

ដដលជានោលការណ៍ក្នការអ្ប់ រ ាំសីលធម៌ ។

៤. មនុសសត្តូវមានសីលធម៌ដូចម្មេចខ្លះ? តាមន័យទូនៅ សីលធម៌ សាំោល់នូវប្រទឹសី ថ និងពាក្យទូ ា នោាំងឡាយណ្ដដដល ដឹក្

នាំ ៅរក្ផាូវលអ និងនជៀសវាងផាូវអាប្រក្ក្់ សប្រមាប់ការរស់នៅ។ តាមន័យពិនសស

សីលធម៌សាំោល់ការអ្ប់រ ាំតាមផាូវចិតឲ្ ថ យានប្របនសើរ។

ការនប្របើប្រាស់ពាក្យសមថីអ្សីល

ធម៌ ដូចជានៅក្បុងសក្មាភាពនឈា​ាេះប្របដក្ក្ោប កាយវ ិការ និ យាយសថីនោយពាក្យអ្សុរ ស តាមរយៈនរឿងក្ាំដបាង កាដសត ទសេ

វដថី។...

មនុសេមានអ្ាំណ្ដច មានជីវភាពខពស់ និងមានសមតទភាពនប្រៅប្រជេះមិននសាើនឹងមនុសេ ដដលមានសីលធម៌លនអ

េះន

ើយ ។ ការវាយតក្មាមនុសេ ឬសងគមមួយ ឬប្របនទសមួយ

ថាលអ ឬមិនលអនគសមាឹងនៅនមើលវបផធម៌ក្នការរស់នៅរបស់មនុសេ ឬសងគមន ន។

ចាំនុចសាំខាន់បាំផុតក្នការរស់នៅរបស់មនុសេគឺ

សមាគល់នូវពាក្យទូ ា នោាំងឡាយណ្ដដដលដឹក្

សីលធម៌រស់នៅ។

េះជាមុ

សីលធម៌

ាំនៅរក្ផាូវលអនិង នចៀសវាងផាូវអាប្រក្ក្់

សប្រមាប់ការរស់នៅ ។ និយាយឲ្យខាីសីលធម៌ សមាគល់អ្ាំពីការអ្ប់រ ាំតាមផាូវចិតថឲ្យាន ប្របនសើរក្ថាថា​ា។

ក. ការរស់នៅព្រកបនោយសល ី ធម៌ មានអ្បក្ប្រាជាញជានប្រចើ នអ្េះអាងថា ជី វ ិតដដលរស់នៅលអ គឺ ជាជីវ ិតប្របក្បនោយ សីលធម៌។ សីលធម៌ប្រតូវានក្ាំណត់អ្តទន័យតាមប្រក្មក្នសក្មាភាពមនុសេ។ សីលធម៌ ជាមាោ៌ដ៏លប អ ាំផុត ក្បុងការប្រាស្ស័យោក្់ ទង។ មនុសេមានការយល់នឃើញនផេងៗោប ប៉ាុដនថចាំណុចោាំងន មនុសេ

េះានាញ់នឆ្ពេះនៅរក្ភាពរួមមួ យ

នដើមផីក្សាងប្របនទសប្របក្បនោយសីលធម៌។

ក្បុងការសប្រមបសប្រមួលរបស់

មានសាំណួរមួយនចាទថា

នតើ

មនុសេប្រតូវប្របប្រពឹតថដូចនមថចនដើ មផីភាពក្ថាថូរ?។ ប តាមន័យសីលធម៌ពុទសា ន ស

អ្ាំនពើនោសៈ នមា

ៈ នោភៈ របស់បុគគលដដលមានគាំនិតទុទិដិឌនិយម។ ជាការពិត

មនុសេប្រគប់ រប ូ គួរដតគិតន ជាអ្មតៈន

ានោក្់ល័ក្ខ ខ ័ណឍមួយចាំនួន នដើ មផីទប់សាកត់នូវ

ើងវ ិញថា អ្វីោាំងអ្ស់សុទនជារបស់អ្នតាថ គឺោាននរណ្ដមាបក្់

ើយ។ នពលនក្ើ តមក្ដតខាួនទនទ ដូ នចបេះសា​ាប់ នៅវ ិញក្៏ មិនអាចនវចសាពយ ឬ

កាន់យក្នូវវតទុអ្វី ជាក្មាសិទិ នន ៅជាមួយខាួនានដដរ។ ក្បុងន័ យននេះ មនុសេគួ រដតរស់នៅ នោយភាពប្រតឹមប្រតូវ ន

ើយនឹងបនេល់ទុក្នូវនក្រដាំដណលលអៗ ដល់ក្ូននៅជាំ

យៗជាគាំរផ ូ ង។ ការមានសីលធម៌ វាផថល់នូវតក្មារបស់បុគល គ ប្រគួសារ ស

ន់នប្រកា

គមន៍ សងគម

ជាតិ និងពិភពនោក្។ សូប្រកាត នពាលថា “ចូរសាគល់ខនឯង ជាមុនសិន មុននឹងឈាន ួា

នៅសាគល់អ្ក្ ប ដក្ទ”។

ការសាគល់ខួនឯងានបង្ហ ា ា ញពីការប្រគប់ ប្រគងខាួនឯង

ចា​ាំាច់មានអ្បក្ជប្រមុញោស់នតឿនអ្វីន

ើយ។

នោយពុាំ

ការសចជឹងគិ តតាមដបបវ ិចារណញាណ

នៅនលើពុទិ ន និងអ្ាំនពើរបស់ខួននដើ ា មផីដសវងរក្ន័ យឲ្យជី វ ិត។ តក្កវ ិជាជ សិក្ាអ្ាំ ពីតក្មាសចច ភាព រ ិេះគន់ចាប់

នដើ មផីឲ្យានវ ិចារប្រតឹមប្រតូវ។ មនុសេប្រគប់រប ូ គឺោមោរឲ្យមាន

ការគិតប្រតឹមប្រតូវមានន

តុផលចាស់ោស់

ប្របនសើរ។ ន

នដើមផីនប្រជើសនរ ើសរនបៀបរស់នៅានលអ

តុ ននេះ ទសេនវ ិជាជសងគមានខិ តខាំ ចងប្រក្ងជាប្របព័ នច ន ាប់នផេងៗ នដើ មផី

ប្រគប់ប្រគងសងគមឲ្យានលអ។ ប៉ាុដនថចាប់ជាក្ប្រមងពត៌មាន ដដលប្រាប់នៅសមាជិក្សងគម នូវចាំណុចមួយចាំនួនដដលអាចនធវើាន មា៉ា ងនទៀត

និងមួយចាំនួននទៀត

ដដលមិនអាចនធវើាន។

នដើមផីសប្រមួលក្ិ ចកា ច រសងគមក្បុងបាំណងរក្ាសនថិសុខ

និងសណ្ដ ថ ប់ ធ្លបប់

សងគមឲ្យានលអ។ល។

ខុង ជឺ ានឲ្យតក្មាយា៉ាងខពស់បាំផុតនៅនលើសីលធម៌របស់មនុសេនោក្។ នោក្ ានអ្េះអាងថា

ការប្រគប់ប្រគងតាមដបបសីលធម៌

ប្របនសើរជាងការប្រគប់ប្រគងនោយចាប់

នប្រពាេះសតិសមផជចដ ៈ មនសិការ សា​ារតី ឆនធៈរបស់មនុសេ នក្ើតន

ើងពីមនុសេសុទនសា

ធ។ រ ីឯចាប់ គឺជាការតាក្់ ដតងនោយប្រក្ុមមនុ សេ នដើ មផីការពារនូ វប្របនយាជន៍ នរៀងៗខាួន នៅតាមប្រក្ុមសងគមរបស់នគ ន

ើយក្៏ជាការណ៍មួយសប្រមាប់ោបសងកត់គាំរាមក្ាំដ

ងនលើ

អ្បក្ទន់នខាយផងដដរ។ តាមខុ ង ជឺ អាចដឹងនទៀតថា គុណធម៌មនុសេជាតិ ចិតថនមតាថ ភាពជាមនុសេពិតប្រាក្ដ គឺលក្ខណៈសីលធម៌ នសបហាអ្ាំនពើលរអ បស់មនុសេ និងទឹក្ចិតថ មនុសេធម៌។ តាមទសេនៈសីលធម៌របស់ខុង ជឺ ចិតថនមតាថ សន ថ សប្របណី គឺជាក្តាថ ចមផងបាំផុត សប្រមាប់ការរស់នៅរបស់មនុ សេក្បុងសងគម។ ក្បុងការរស់នៅសីលធម៌មាននប្រចើនដូចជា៖ សីលធម៌ផ្ទធល់ខួន ា សីលធម៌ក្ុងប្រគួ ប សារសីល ធម៌ក្ុងវ ប ិជាជជី វៈ សីលធម៌ក្ុងសងគ ប ម សីលធម៌ក្ុងពិ ប ភពនោក្ ៖ ១.សីលធម៌ផ្ទធល់ខួនមាន៖ ា

ដឹងខុសប្រតូវ

មាចស់ចិតរថ បស់ខួន ា កា​ាហានក្បុងផាូវប្រតូវ។

សាគល់លសា អ គ ល់អាប្រក្ក្់

តា​ាំងខាួនជា

២.សីលធម៌ក្ុងប្រគួ ប សារមាន៖

ឪពុក្មាថយចិចចឹមក្ូន

(នោយពុាំ នឹក្គិតដល់ការ

សងគុណតបមក្វ ិញនប្រពាេះជាមុខង្ហររបស់ឪពុក្មាថយ)

នធវើឲ្យមានភាពសុខដុម

ស្សឡាញ់ក្ូននសាើោប នរៀបចាំក្ូនឲ្យាននៅជាពលរដឌនពញនលញ ។ ៣.សីលធម៌ក្ុងវ ប ិជាជជីវៈមាន៖ មនសិការការង្ហរ រក្សុីតាមសមតទភាព រក្សុីតាម

សមា​ាជីនវា មិនរ ាំនោភនលើអ្បក្តូចជាងខាួន មិននធវើការ ជាំងឺឥតប្របនយាជន៍ ។ ៤.

សីលធម៌ក្ុងសងគ ប មមាន៖

មិនដបក្ាក្់ោប

ួសក្ាំោង ាំ ខាួនដដល

ាំឲ្យមាន

មិននមើលង្ហយមនុសេផងោប

ស្សឡាញ់យុតិថធម៌ រាប់អានមនុសេទូនៅ ទទួលសាគល់ទុក្ខនវទ

របស់អ្បក្ដក្ទ

មិន

ឈា​ានពានអ្បក្ដក្ទ ។ ៥.សីលធម៌ក្ុងពិ ប ភពនោក្មាន៖

ការរួមរស់នោយសនថិភាពជាមួយប្របនទសដ

ក្ទ។វបផធម៌សនថិភាពពិភពនោក្ មានន័យថា មនុសេទូោាំងពិភពនោក្ ប្រតូវដតរស់នៅ ក្បុងភាពនសាើៗោប មានតក្មាដូចៗោបជាភាតរភាព។ នោក្ Neal Arm Strong ជាអាកាស យានិក្ USA មាបក្់មានប្របសាសន៍ថា អ្ ដូនចបេះ វ ិជាជ និងសីលធម៌

ជាសមផតថិដ៏មានតក្មាសប្រមាប់ មនុសេប្រគប់ោបប្រតូវដតមានជា

ចា​ាំាច់ មិនអាចខវេះណ្ដមួ យន ោាំងនទវ។

មនុសេមានវ ិជាជ

បញ្ជ ជ ក្់ពីគុណភាពក្នវ ិជាជ ង់។

មិ នដតប៉ាុ នណ្ដតេះ

គតមនុសេដតមួយ ពិភពនោក្ដតមួយ។

ន

ើយ។ វ ិជាជ និ ងសីលធម៌ នប្របៀបាននៅនឹងសា​ាបបក្េី ើយប្រតូវដតប្របកាន់ យក្នូវសីលធម៌ បដនទមនទៀត

នដើមផី

និ ងនលើក្ក្មពស់នូវតក្មាក្នជី វ ិតឲ្យកាន់ ដតមានរសាីប្រតចេះប្រតច

វ ិជាជ

និ ងសីលធម៌ានបញ្ជ ច ង ាំ ឲ្យសងគមជាតិ ោាំងមូ លមានការ

អ្ភិវឌ្ណប្របក្បនោយសុខសនថិភាព។ដូនចបេះ ចូរនយើងោាំងអ្ស់ោបពប្រងឹងនូវលទនិមួយ ដដល ពិភពនោក្ក្ាំពុងដតទទួលសាគល់គឺ លទនិប្របជាធិបនតយយ និងការនោរពសិទិម ន នុសេ មាន ដតនោលការណ៍ននេះនទ

ដដល

ាំនៅរក្ភាពចុេះសប្រមុងនៅក្បុងសងគម

ដដលមនុសេទូនៅអាចមាននសរ ីភាពជានិរនថរ ៍។

និ ងពិ ភពនោក្

ខ. ព្កមសល ី ធម៌វិជ្ជាជីវៈ

គឺជាប្រក្មសីលធម៌ក្នការប្របប្រពឹតថរបស់មនុសេប្រគប់រប ូ ដដលោាននរណ្ដខវេះាន

ន

ើយ។ សីលធម៌វ ិជាជជីវៈ ានជួ យតប្រមង់ផូវដល់ ា អ្បក្ប្របតិ បតថិប្រគប់មុខរបរោាំងអ្ស់ ឱយ

អ្នុនោមនៅតាមប្រក្មសីលធម៌ វ ិជាជជីវៈនរៀងៗខាួន។ការមិ ននោរពសីលធម៌ វ ិជាជជី វៈន នឹងបណ្ដ ថ លឱយក្ិចកា ច ររបស់ខួនមិ ា នទទួ លាននជាគជ័យន

េះ

ើយភាពោាននសចក្ថីក្ថាថូរប )

។ការ(...ការរ ាំនោភបាំពាន ការប្រចដណនឈាបនិ សថ ភាពមិ ននសា​ាេះប្រតង់ ការនក្ងប្របវ ័ចច

និយាយពីវ ិជាជជីវៈ គឺមានវ ិសាលភាពធាំ នធងណ្ដស់ ោាំងនៅក្បុងប្រក្បខណឍរដឌ និ ងឯក្ ជន

ន

នលើក្ន

តុននេះនយើងក្៏មិនអាចនរៀបរាប់ឱយមានពិសាថរានគផ់ប្រជុងនប្រជាយន

េះនទ។ការ

ើងននេះវាសថួ​ួចនសថើងណ្ដស់ ប៉ាុដនថនោេះជាយា៉ា ងណ្ដ ក្៏ជាការនប្រក្ើនរ ាំលឹក្ដល់អ្បក្

ប្របក្បមុខរបរវ ិជាជជីវៈោាំងអ្ស់យក្នៅនធវើការពិចារណ្ដ ថាឹងដថាង នដើមផីប្របប្រពឹ តថនៅតាម អ្វីដដលគួរ និងអ្វីដដលមិនគួរប្របក្បនោយសីលធម៌។ នជៀសវាងនូវការោក្់នោសទណឍ ពីសាំណ្ដក្់មហាជន ពីធមាជាតិ ពីទាំននៀមទមា​ាប់ប្របក្ពណី សាស

ជាពិ នសសចាប់

របស់រដឌ។ តាមការនរៀបរាប់ខាងនលើ នបើមនុសេមាបក្់ៗ ឬសងគមនីមួយៗអ្នុវតថានគឺ ជា សនថិភាព

និងសុភមងគលនក្ើតមានជាក្់ជាពុាំខាន

។

នយើងគួររ ាំឮក្ដដលថា

ប្របក្ពណីរបស់ដូនតាដខារ ដដលោត់ធ្លាប់ាននប្របើប្រាស់រាប់សតវតេក្នាងមនន

វបផធម៌ ើយន

េះ

គឺសមថីពិនរាេះ ដផអមដលអម កាយវ ិការទន់ភាន់ សុភាពរាបសារ អ្ាំ ណត់ ពាយាម នសា​ាេះប្រតង់ និង

ឹង ា មា៉ា ត់

ប្របក្បនោយភាពប្រាក្ដនិយម។

តាមរយៈការបរ ិយាយប្របក្បនោយ

គតិបណិ ឍ តរបស់បណិ ឍ ត ក្ម ក្បុងអ្តទបទ ចាប់ប្របុស ចាប់ស្សី ក្៏ានោស់នតឿនដខារប្រគប់ នពលនវោដដរ អ្ាំពីចរ ិតលក្ខណៈដ៏ ប្របក្ពដល់ជីវ ិតជាទី ស្សឡាញ់ន សៈដបបននេះ មនុសេមិនទទួលខុសប្រតូវចាំនពាេះទនងវើនោយនចត អ្ស់មិនអាចកា​ាយជាប្របធ្លនវ ិស័យភាព យ។

មានដតអ្ាំនពើដដលនធវើនោយនសរ ី

េះ។ ក្បុងកាលៈនទ

។ ដូនចបេះ មនុសេោាំង

ចាំ នពាេះការវ ិនិ ច័យ ឆ តាមដបបសីលធម៌ានន

និងសា័ប្រគចិតថនទ

ើ

ដដលអាចប្រតូវាននគទទួល

សាគល់តាមដបបសីលធម៌។ នយើងតាម ទីទុស (Titus) ការវ ិនិ ច័យ ឆ តាមដបបសីលធម៌ ប្រតូវ ាននគអ្នុវតថចាំនពាេះអ្ាំនពើោាំងឡាយរបស់មនុសេ

ជាពិនសសអ្ាំនពើនចត

សវ័យញាណ

ជាតប្រមូវការចា​ាំាច់មុននពលមាននសរ ីភាព។

នប្រពាេះមនុសេមានសមតទភាពយល់ដឹង

សាគល់អ្ាំនពើលអ អាប្រក្ក្់នោយខាួននគផ្ទធល់។ យា៉ា ងណ្ដមុិ ញនយើងង្ហក្រក្នមើលសងគមក្មពុ ជា នយើងននេះវ ិញ នោយសារទទួលផលវ ិាក្ពី សន្រង្ហគមក្នាងមក្ាននធវើឲ្យក្មពុជាមាន

ការ ធ្លាក្់ចុេះសីលធម៌សប្រមាប់សងគមយា៉ា ងខា​ា​ាំងផងដដរ ។ នោេះជាយា៉ា ងណ្ដក្៏នោយ បញ្ជ ា សីលធម៌ សងគមប្រតូវាននោេះស្សាយជាបនណើ ឋ រៗ តាមរយៈប្របព័នផ ន េពវផាយ

សងគមសុីវ ិល និ ងភាបក្់ង្ហរជានប្រចើនរបស់រាជរោឌភិាល។ ក្៏ប៉ាុដនថការនោេះស្សាយបញ្ជ ា សីលធម៌រស់នៅននេះានដាំនណើរការលអជាលាំោប់ គឺប្រតូវមានក្តាថដ៏ សាំខាន់ ចាំនណ្ដមក្តាថសាំខាន់នផេងៗនទៀត

គឺ ក្តាថមនុសេវ ័យចាស់ៗ

សក្មាភាពនិងគាំនិតលអៗជាគាំរស ូ ប្រមាប់មនុសេ

ជាំ

ការពារ ដថររក្ាវបផធម៌លប្រអ តឹមប្រតូវជាបនថនទៀត។

ប្រតូវខិតខាំ

មួយក្បុង

អ្នុ វតថនូវ

ន់នប្រកាយៗប្រតូវនដើរតាមក្បុងការ

៥. សននិដ្ឋាន ឆាងតាមការបក្ស្សាយជាបនថប ធ ប់ នោយភាជប់ជាមួយនឹងប្រទឹសី ថ អ្តទបទរបស់

អ្បក្ប្រាជញ ទសេនវ ិទូចាប់

ជាពិនសសប្រពេះពុទនសាស

ដដលនផ្ទថតនៅនលើការអ្ប់រ ាំ

សីលធម៌របស់មនុសេជាតិ ានឲ្យនយើងដឹងថា មនុសេប្រគប់រប ូ ាននាេះជាំហាន តា​ាំងពី ក្ុមាយនីសប ថ ុពកា វ លរ

ូតដល់សពវក្ថងននេះាន គឺអាស្ស័យនោយមានសីលធម៌ ភាពនជឿ

ទុក្ចិតថ នប្រកាមរូបភាពមន នយើង

សនចចត

យា៉ា ងប្រជាលនប្រៅរបស់មនុសេ។ ប្របនទសក្មពុជា

ប្របជាជនានផាភាជប់នូវដួងប្រពលឹងក្នពុទនសាស

ដដលនពារនពញនោយតក្មា

សីលធម៌ វបផធម៌ និងអ្រ ិយធម៌ នៅនឹងជី វ ិតនគប្រគប់ ៗោប យា៉ា ងនពញចិ តថ នពញនថាើមបាំផុ ត។ ដរាបណ្ដមនុសេក្មពុជាវ ័យចាស់ប្របប្រពឹតនថ ៅអ្ាំនពើមិនលអនផេងៗ តាមរយៈបុគគល ឬ

តាមសាទប័នការង្ហរក្ឋីសុទនដតជានមនរៀន បទពិនសាធ ចាំនណេះដឹង ដដលជាក្តាថផឋល់គាំរូ តិចឬនប្រចើនមក្នលើមនុសេជាំ

ន់នប្រកាយជាក្់ ជាពុាំខាន។ នប្រពាេះមនុសេជាំ

ានប្រគបដណឋប់នៅនោយសក្មាភាពមិ នលអន ចូលរួមនអាយានខា​ា​ាំងនោយមិនប្រតូវនាេះបង់ពី ាត់សីលធម៌មានន័យថា មនុសេឬសងគមន

ន់នប្រកាយប្រតូវ

េះនចៀសពុាំរច ួ ។ ដូនចបេះោាំងអ្ស់ោបប្រតូវដត សីលធម៌រស់នៅានន

ើ យ។

ការ

េះ នពារនពញនៅនោយជនមា​ាេះ ពា​ាទ

ិងា សន្រង្ហគមកាប់សមា​ាប់ោប ោាននសចក្ឋីសុខ សុភមងគលសប្រមាប់ខួនឯង ា និ ងសងគម

ជាតិន

ើ យ៕