Chemie Magazine - juni 2019 by VNCI

90 jaar duurzame kunstmestproductie in Sluiskil

Element nr. 18, argon, is een nuttige nietsdoener

Voordelen publiek-private samenwerking brandweer

Koninklijke Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie

PAUL EVERS (BASF DE MEERN)

JAARGANG 61 • 06 • 25 JUNI 2019

‘KATALYSATOREN ZULLEN ALTIJD NODIG ZIJN’

NEW NAME, STILL YOUR TRUSTED GLOBAL INDUSTRIAL SAFETY PARTNER We do not make the world safer. We make sure you can. At our new training facility we prepare you optimally to deal with all kind of incidents. Do you want the best possible training? Sign up or ask for more information via fireacademy@nl.relyonnutec.com or call +31 (0) 181 376 666.

www.relyonnutec-fireacademy.com

INHOUD 06 | 25 juni | 2019

BASF DE MEERN VIERT 50-JARIG BESTAAN â&#x20AC;&#x153;In 1969 werd hier de eerste batch zilverkatalysator gemaaktâ&#x20AC;?, vertelt Paul Evers, site director van BASF De Meern. Bij het 50-jarig bestaan van de locatie kijkt hij terug op een aantal baanbrekende innovaties en blikt hij vooruit naar een toekomst waarin elektrificatie, waterstofproductie en circulaire economie om nieuwe katalysatoren vragen.

KUNSTMESTFABRIEK YARA IN SLUISKIL DUURZAAMSTE IN HAAR SECTOR De viering van de 90ste verjaardag van kunstmestfabriek Yara in Sluiskil markeert decennia van geslaagd innoveren, expanderen en het behalen van de klimaatdoelen. De fabriek is de grootste en duurzaamste in haar sector, toch moeten de CO2-emissies verder omlaag. Groene waterstof biedt de oplossing, stelt directeur Michael Schlaug.

39 juni 2019 Chemie Magazine 3

Cooling, power and heating

Tijdelijk stroom, koeling of verwarming nodig? Van Abeelen staat garant voor efficiency, 24/7 zekerheid en hecht grote waarde aan milieuvriendelijke oplossingen en duurzaamheid. Wij werken met een team van specialisten die oplossingen bieden speciaal voor de behoeften van petro(chemische) en pharmacy industrie. Van nood- tot seizoensgebonden situaties, van onderhoudswerkzaamheden tot volledige energievoorzieningen. Ongeacht hoe groot, klein, eenvoudig of complex de aanvraag is, wij zijn binnen zeer korte tijd op locatie voor de juiste oplossing. Neem contact op met John Gijsbers voor meer informatie: T +31 (0)161 219 031 | E john@vanabeelen.eu

25 jaar

019

1994- 2

INHOUD 06 | 25 juni | 2019

Hydrocracker ExxonMobil produceert hoogwaardige basisoliën en diesel met een uiterst laag zwavelgehalte

7 9 11 13

15 16

Publiek-private samenwerking brandweerkorpsen vergroot de slagkracht, met name bij industriële brandbestrijding

20 24 26 32 36 39

45 46 46

Voorwoord Manon Bloemer Perceptie is werkelijkheid Evenementen

ACTUEEL

Veiligheidsdag Veiligheid Voorop 2019 TNO wint Enlightenmentz 2019 Chemische stoffen in dagelijkse producten

ACHTERGROND

Investering Hydrokraker ExxonMobil gestart Jubileum 50 jaar BASF De Meern Veiligheid Gezamenlijke brandweer Wetenswaardig Slopen met chemie Periodiek systeem Element nr. 18, argon Human capital Cheryl Thomas over haar werk bij Huntsman Uitgelicht ‘Grote Kantoor’ Nationaal Chemisch Erfgoed Jubileum Yara Sluiskil 90 jaar VNCI Nieuws Mensen Colofon

Cheryl Thomas over haar werk als process development engineer bij Huntsman Rotterdam

Zonder argon geen foutloze micro-elektronica, zonnecellen, HR++-glas, lassen en grotduiken

juni 2019 Chemie Magazine 5

4 soorten interface. 16 processtromen. 150.000 vaten per dag. Nul foutmarge.

Daarom is niveau belangrijk. Betrouwbare interface (scheidingslaag) meting houdt de productiestroom in stand. Als water en olie niet efficiënt van elkaar worden gescheiden, krijgt u te maken met verwerkingsproblemen, defecte apparatuur, productieverlies en shutdowns. Daarom is Magnetrol® belangrijk. Onze nauwkeurige niveaucontrole meet zowel het totale niveau als de emulsielagen, van upstream tot downstream separatoren. Zo krijgt u een efficiënte scheiding en echte procesoptimalisatie. Dat is van cruciaal belang. Want als het om interface gaat.. level matters.

Download de nieuwe Interface White Paper op interface.magnetrol.com

Voorwoord

PERCEPTIE IS WERKELIJKHEID Tijdens de vele introductiegesprekken die ik vanwege mijn start bij de VNCI mocht voeren, was het negatieve imago van de chemische industrie het thema dat het vaakst terugkwam. Dat gaat mij – en velen van u – aan het hart, want de chemie heeft zoveel moois te bieden. De praktijk is echter weerbarstig en we hebben in de media de wind zeker niet mee. Het is net als bij veiligheid: zolang het goed gaat hoor je er niks over, maar zodra het misgaat is het nieuws en staat het met grote letters ’in de krant’ (lees vooral ook: digitale media). Daarbij speelt mee dat het denken over de (chemische) industrie politiek geworden is. Het klimaat is het gesprek van de dag, de opgave is enorm, de belangen ook. Er zijn vele meningen (je kan urenlang online zwerven), helaas weet lang niet iedereen waar de klepel hangt. Het lijken wel twee tegengestelde stromen. Aan de ene kant bestaat het verhaal zoals ‘wij’ het zien: de (chemische) industrie als motor van de economie, als basis van ontelbare producten die ons leven dagelijks verrijken en (juist!) als drijver van

de energietransitie. Aan de andere kant lezen we vrijwel dagelijks negatieve berichten, zoals ’Chemie kent gevaren onvoldoende’ (over REACH), ‘Fabriek stoot al jaren lachgas uit’ en ‘Sportvelden nog niet vrij van landbouwgif’ (bestrijdingsmiddelen). En zo groeit het negatieve sentiment. Het is géén optie om het er niet mee eens te zijn. Perceptie is werkelijkheid, dus we zullen stevig aan de bak moeten om, samen met onze leden, collega-brancheverenigingen, overheden en ngo’s, een plek in de samenleving te veroveren die we (in mijn ogen tenminste) verdienen. Wat kunnen we er met elkaar aan doen? Nog meer de deuren openstellen en verhalen vertellen. Persoonlijke verhalen, die illustreren hoe relevant de chemie is voor verschillende regio’s in Nederland en voor onze nationale toekomst. Het wordt een proces van lange adem, de tegenwind zal niet gaan liggen, maar hopelijk wel iets afnemen. Onszelf hoeven we niet meer te overtuigen van al het goeds dat in onze branche gebeurt, veel verhalen lees je al in Chemie Magazine. Onze industrie behoort tot de top van meest innovatieve sectoren. Er zijn zoveel mensen trots om in deze industrie te mogen werken (ik ook!). We hoeven het ‘alleen nog maar even’ aan de rest van de wereld te vertellen. Manon Bloemer, directeur Koninklijke VNCI

EVENEMENTEN 28.6 Workshop Lead registrants Overleg om hoofdregistranten bewust te maken van de problematiek rond kwaliteit van REACH-dossiers en oorzaken te bespreken met ECHA, RIVM en IenW. Locatie: Conferentiecentrum Woudschoten, Zeist Organisatie: RIVM, ministerie van IenW, ILT, VNCI

29.7 International Conference on History of Chemistry Met wetenschappelijke sessies, keynotelezingen en sociale evenementen zoals

excursies, recepties en een dinerbuffet. Locatie: Universiteit Maastricht Organisatie: EuCHemS 16.10 Behind the scenes@Eemsdeltavisie Laatste in de VNCI-serie Behind the scenes, evenementen waarbij de clusters centraal staan. Deze keer in samenwerking met Industrielinqs, initiatiefnemer van Eemsdeltavisie. Locatie: Evenementenhal Delfzijl Organisatie: VNCI, Eemsdeltavisie 2019, SBE, North Sea Port

VERGADERINGEN 25.6 VNCI Advocacy Team 10.7 Dagelijks Bestuur 28.8 WG Security 3.9 WG Stoffenbeleid 5.9 WG Energie en klimaat 5.9 WG Arbeidshygiëne 13.9 WG Overleg Regionaal Netwerken Veiligheid 17.9 WG Milieu 20.9 WG Procesveiligheid 24.9 WG Arbeidsveiligheid

COMPLEET OVERZICHT EN AANMELDEN: WWW.VNCI.NL/AGENDA juni 2019 Chemie Magazine 7

PROCESOPTIMALISATIE DOOR INNOVERENDE ANALYSES Uitgebreide analyses, metingen en tests voor klanten over de hele wereld, 24/7 in het professioneel toegeruste laboratorium van EMMTEC services. We zijn expert op het gebied van (bio)polymeren (van rPET, Flakes, Preforms tot PET recycling). We controleren ook gezondheid, water en lucht. Daarnaast doen we metingen na asbestverwijdering. EMMTEC gebruikt innovatieve apparatuur voor het meest ultieme resultaat en een groot deel van onze analyses is geaccrediteerd volgens de ISO 17025-norm. Deze analyses voldoen aan alle internationale eisen voor test- en kalibratielaboratoria. WIJ ZORGEN ERVOOR DAT U ZEKER WEET DAT UW PRODUCT, PROCES OF (WERK)OMGEVING VOLDOET AAN ALLE KWALITEITSEISEN. MEER WETEN?

www.emmtecservices.nl/nl/expertise/laboratorium

Actueel

EERSTE DUURZAMEKEROSINEFABRIEK KOMT IN DELFZIJL Het Nederlandse bedrijf SkyNRG, wereldmarktleider in duurzame brandstof voor de luchtvaart, gaat in Delfzijl samen met KLM, SHV Energy en Schiphol de eerste duurzame-kerosinefabriek van Europa bouwen. Vanaf 2022 zal de fabriek bijdragen aan een jaarlijkse afname van meer dan 250.000 ton CO2-uitstoot in de luchtvaart.

SAVE THE DATE Donderdag 7 november 2019 12.00 – 17.00 Locatie nnb – centraal in NL en goed bereikbaar.

SHIFTING GEARS

e fabriek zal jaarlijks 100.000 ton duurzame kerosine produceren en als bijproduct 15.000 ton duurzame propaan. Als grondstoffen worden resten afvalstromen van hoofdzakelijk regionale industrieën ingezet, zoals gebruikt frituurvet. Daarnaast wordt gekozen voor duurzame waterstof, gemaakt uit water en windenergie. Door deze keuzes zal de

Veiligheidsdag Veiligheid Voorop 2019

duurzame vliegtuigbrandstof een vermindering in CO2-uitstoot opleveren van meer dan 85 procent ten opzichte van het gebruik van fossiele brandstof. Duurzame kerosine en biopropaan dragen bovendien bij aan een significante verbetering van de luchtkwaliteit door vermindering van (ultra)fijnstof en zwavelemissies. p

VEILIGHEIDSDAG 2019

e Veiligheidsdag 2019 staat in het teken van ‘Schakelen’. Versnellen als het moet en kan, maar ook de kunst van het afremmen of gas terugnemen als dat nodig is. Zijn wij als sector daartoe in staat? Waar kunnen we en moeten we gas geven? Hoe garanderen we de veiligheid bij die hoge snelheden? En is er een gevaar van uit de bocht vliegen? Allemaal vragen die we ons zelden stellen, maar waar we nu gemeenschappelijk de tijd voor nemen. p juni 2019 Chemie Magazine 9

Process Automation Solutions is een wereldwijd opererende , merkonafhankelijke Solution Provider. Met meer dan 1500 medewerkers ontwerpen en realiseren wij uw proces controle systemen, (DCS) veiligheidssystemen (SIS) en historians (MES). Process Automation Solutions beschikt over een door de Functional Safety management systeem volgens IEC61511 Process Automation Solutions B.V. Nikkelstraat 2 4823 AB Breda, Nederland Phone +31 (0) 76 58 76 738 www.pa-ats.com/nl/ Info.nl@pa-ats.com

Process Automation Solutions NV Schaarbeekstraat 23C 9120 Melsele, België Phone +32 (0) 37 109 970 www.pa-ats.com/be/ Info.be@pa-ats.com

Wil jij werken aan een veiligere procesindustrie?

Volg dan de opleiding Procesveiligheid! Werk jij in de chemische procesindustrie en wil jij meer weten over de specifieke risico’s? Volg dan nu de opleiding Procesveiligheid. Tijdens de opleiding behandelen we natuurlijk de procesveiligheid, maar ook de organisatie en uitvoering van grote projecten in de chemische procesindustrie.

Tijdens de opleiding komen de volgende onderwerpen aan bod: • Procesveiligheid • Procestechnologie en installaties

• Uitvoering grote projecten/turn arounds • Externe veiligheid/BRZO/PGS6

• Processchema’s, P&ID’s • Mechanische veiligheid, PED

• Kwalificeren en kwantificeren van risico’s • Explosies

• Maintenance • Consequentie kwantificering (QRA, Safeti) • Instrumentele beveiliging

• Gevaarlijke stoffen • Incidentenonderzoek • ATEX

Data: 26 september, 10 oktober, 7, 14, 21 en 28 november,

Schrijf je snel in, deze opleiding zit altijd snel vol!

12 december en het tentamen is op 19 december 2019.

T 030 231 82 12 | www.phov.nl | info@phov.nl

PHOV_190205_Adv Procesveiligheid_185x130-wt.indd 1

12-02-19 12:42

FOTO: TNO

Actueel

TNO WINT MET EMISSIELOOS WATERSTOF ENLIGHTENMENTZ 2019 TNO heeft de duurzaamheidsverkiezing Enlightenmentz 2019 gewonnen. De onderzoeksinstelling maakt met methaanpyrolyse waterstof uit aardgas, met koolstof – en niet CO2 – als waardevol bijproduct. Het is betaalbaarder dan de alternatieven, kost relatief weinig energie en levert een extra waardevol product op. TNO/Voltachem verwacht dat deze technologie over enkele jaren marktrijp is. Het ontwikkelt bovendien een methode om koolstof zuiver uit de reactor te scheppen.

ethaanpyrolyse kan grootschalige inzet van emissieloos waterstof enorm versnellen. Voor de benodigde energie kan ook duurzame stroom worden ingezet. Dan is de totale CO2-uitstoot nihil. Bovendien is er per waterstofmolecuul beduidend minder energie nodig dan bij steam methane reforming, dan wel

bij elektrolyse van water. Daardoor is het proces zeer competitief. Een potentiële gamechanger dus. Bij de Enlightenmentz 2019-verkiezing kijkt Industrielinqs pers en platform (uitgever van onder andere Het Nieuwe Produceren en Petrochem) welke bedrijven in TRL (Technology Readiness Levels) 4, 5, 6, 7 of 8 met hun proces de industrie kunnen helpen verduurzamen. De winnaar wordt bepaald door een vakjury, internetstemmen en de bezoekers van het congres Het Nieuwe Produceren. Om interessante innovaties de nodige aandacht te geven en om de kans op succes te vergroten, krijgt de winnaar een zogenoemd slow money-pakket. Dat betekent onder andere veel aandacht in de Industrielinqs-vakbladen, websites en nieuwsbrieven. Ook krijgt de winnaar een jaar lang toegang tot het netwerk van Het Nieuwe Produceren. p

DSM OPENT NIEUWE PRODUCTIELIJN VOOR SPECIALTY-POLYMEREN

anwege de groeiende vraag heeft Koninklijke DSM in Emmen een nieuwe productielijn geopend voor Arnitel highperformance ThermoPlastic Copolyesters. Deze specialty-polymeren worden toegepast in draden en kabels, luchtkanalen en bedrading in auto’s, verpakking, outdoorkleding, meubels en 3D-printen. De materialen staan bekend om hun unieke combinatie van elasticiteit, hoge temperatuurweerstand en mechanische eigenschappen, plus uitstekende verwerkingseigenschappen. Arnitel wordt ook steeds vaker toegepast als lichter en milieuvriendelijker alternatief voor standaard rubber. p juni 2019 Chemie Magazine 11

VACUĂ&#x153;MPOMPEN EN COMPRESSOREN 100% uitwisselbaar met de bekende merken. Alles op voorraad.

Waarom moeilijk doen als het ook makkelijk kan? Induvac B.V. - Cobaltstraat 16, 2718 RM Zoetermeer Tel: +31 (0) 79 3633890 - info@induvac.com Advertentie_ChemieMag_2019-185x130mm.indd 1

Veilig werken met VAPRO

www.induvac.com 13/June/19 10:46

VAPRO heeft een breed palet aan veiligheidstrainingen. Van ATEX trainingen tot aan de door Hobeon gecertificeerde OVK en MVK opleiding. Onze trainingen bieden een uitdagende mix van theorie en praktijk en zijn gericht op de werkvloer. Zo verbeter je met enkele stappen de veiligheidscultuur binnen je bedrijf en maak je de vertaalslag van beleid naar praktijk. Nieuw: onlangs is het aanbod van VAPRO uitgebreid met elektrotechnische veiligheidstrainingen. Deze trainingen worden onder andere gegeven in onze practicum locatie in Woerden. Momenteel bestaat ons aanbod uit de NEN3140 en NEN3840. Deze training is ook door ILT gecertificeerd voor zeevarenden.

Benieuwd naar de mogelijkheden? Kijk op www.vapro-trainingen.nl

VAPRO17_068 Adv 185x130.indd 1

EMPOWERING PEOPLE AND INDUSTRIES

11/01/17 09:36

Actueel

WEBSITE OVER CHEMISCHE STOFFEN IN DAGELIJKSE PRODUCTEN De website Waarzitwatin.nl, een initiatief van het RIVM, VeiligheidNL en het ministerie van VWS, geeft eerlijke en actuele informatie over chemische stoffen in dagelijkse producten en ontkracht terugkerende geruchten over producten.

it er asbest in tampons? Is lippenbalsem gevaarlijk? Krijg je kanker van deodorant? Zijn natuurlijke stoffen en producten echt beter voor je? Op dit soort vragen geeft de nieuwe website Waarzitwatin.nl antwoord. Doel is om consumenten bewuster te maken van de producten die ze gebruiken, en om geruchten over producten de wereld uit te helpen op basis van wetenschappelijke inzichten. Consumenten kunnen er opzoeken hoe op een juiste manier om te gaan met chemische stoffen die in alledaagse producten zitten. Minister Bruno Bruins van Medische Zorg en Sport: “Ik vind het belangrijk dat mensen snel en simpel toegang krijgen tot betrouwbare en actuele informatie over chemische stoffen in producten die zij regelmatig gebruiken, en dat zij daarover goed advies krijgen. Want pas als je weet wat waar in zit, kun je bewust de juiste keuze maken om een product wel of niet te gebruiken.” Waarzitwatin.nl biedt informatie over circa vijftig alledaagse producten en ruim honderd chemische stoffen. Deze informatie ontkracht allerlei geruchten. Zo is er geen sprake van asbest in tampons, veroorzaken aluminiumzouten in deodorant geen kanker, is lippenbalsem bij normaal gebruik niet gevaarlijk en zijn natuurlijke producten niet per definitie beter. De website wordt de komende jaren uitgebreid met meer producten en chemische stoffen. p

Meer actueel nieuws op www.vnci.nl en in de wekelijkse gratis VNCI Nieuwsbrief (meld je aan via de site).

In-line viscositeit onder controle

De robuuste MIVI-sensor van Sofraser meet real-time de kleinste veranderingen in viscositeit in producten; van polymeren en rubbers tot stookolie. Deze in-line viscositeitsmeting stelt u in staat de productiecapaciteit en kwaliteit van uw producten te verhogen.

Advertentie

Pluspunten van de MIVI-sensor: • Meet real-time en zeer nauwkeurig dynamische-, kinematische viscositeit en dichtheid • Presteert onder hoge druk en bij hoge temperatuur • Meerdere uitvoeringen en montagemogelijkheden beschikbaar • Niet aan slijtage onderhevig • ATEX gecertificeerd Wilt u meer weten over de MIVI-sensor of heeft u interesse in een test? Wij helpen u graag verder: info@inventech.nl of 0162-460404. juni 2019 Chemie Magazine 13

SEE VITAL SIGNS. TAKE VITAL ACTION. In de wereld van Ultimo draait alles om beheerÂ processen en de software die u daarvoor nodig hebt. Als u de maintenance verantwoordelijke bent, wilt u niets liever dan dat uw assets u continu vertellen wanneer het volgende preventieve onderhoud nodig is, welke werkzaamheden op stapel staan, welke contractverplichtingen aan de orde zijn of wat de exacte locaties van uw installaties zijn. Ultimo zorgt ervoor dat de cruciale signalen over uw assets worden doorgegeven. Zodat u ze ziet en daadkrachtig kunt handelen. Are you listening?

Al uw assets vertellen hun verhaal. Maar luistert u hier wel naar? Weten hoe u uw assets en objecten kunt liveÂlinken? Stel uw vraag aan sales@ultimo.com

Live-link your assets and facilities.

Investering De installatie vergde een investering van ruim 1 miljard euro.

Minister Wiebes drukt de startknop in.

GEAVANCEERDE HYDROCRACKER EXXONMOBIL GESTART Op 27 mei verrichtten minister van EZK Eric Wiebes en Bryan Milton, president van ExxonMobil Fuels & Lubricants, de officiële inhuldigingshandeling van de geavanceerde hydrocracker van ExxonMobil in de Rotterdamse haven.

e installatie, die een investering vergde van ruim 1 miljard euro, maakt als eerste ter wereld gebruik van een gecombineerde proces- en katalysatortechnologie voor de productie van hoogwaardige basisoliën en diesel met een uiterst laag zwavelgehalte. De inhuldigingsceremonie vond plaats vanaf een schip in de petroleumhaven met uitzicht op de installatie. “Het is goed om te zien dat ExxonMobil belangrijke stappen zet in het verduurzamen van hun producten en processen”, zei Wiebes. “Zo verminderen we de CO2-uitstoot. Deze investering van ExxonMobil in het energie-efficiënter maken van hun raffinaderij laat zien dat internationale bedrijven Nederland als veelbelovende vestigingslocatie zien om te verduurzamen. Daarmee kunnen we een koppositie innemen in de wereldwijde energietransitie.” Ook Allard Castelein, CEO van Havenbedrijf Rotterdam, is tevreden met de nieuwe installatie: “We zien een grote rol voor ExxonMobil

in de energietransitie. ExxonMobil blijft op grote schaal investeren, waardoor de Rotterdamse haven ook de komende jaren het meest moderne en meest efficiënte petrochemische complex behoudt. De investering van ExxonMobil is belangrijk voor de werkgelegenheid en de concurrentiepositie van de haven. Het versterkt de rol van de haven van Rotterdam als motor van de Nederlandse economie. Rotterdam stelt alles in het werk om ervoor te zorgen dat internationale topbedrijven deze investeringen kunnen blijven doen.” Jan Michielsen, CEO van ExxonMobil Benelux, benadrukt het belang van de nieuwe installatie voor de strategische positie en het concurrentievermogen van de Rotterdamse raffinaderij in de huidige uitdagende omgeving waarin Europese raffinaderijen opereren. “Deze investering van 1 miljard euro toont aan hoezeer ExxonMobil zich inzet voor de Europese markt. Met de nieuwe installatie kunnen we voor-

zien in de vraag naar hoogwaardige basisoliën voor smeermiddelen en diesel met een uiterst laag zwavelgehalte, terwijl tegelijkertijd de energie-efficiëntie van de raffinaderij met 5 procent verder wordt verbeterd. We creëren hiermee ook nieuwe, hoogwaardige banen. Samen met alle voorgaande investeringen maakt dit de raffinaderij tot een van de meest geavanceerde en energie-efficiënte raffinaderijen ter wereld.” Bryan Milton, president van ExxonMobil Fuels & Lubricants, onderstreept het belang voor de smeermiddelenmarkt. “Met de nieuwe installatie is ExxonMobil de enige grootschalige producent van Group II-basisoliën in Europa, en de grootste producent van Group I en Group II wereldwijd. Daarmee kunnen we onze klanten in de wereld nog beter bedienen. Naast Rotterdam gaan we de productie van basisolie ook opschalen op onze raffinaderijen in Baytown, Texas en Singapore. Deze investeringen onderstrepen de voordelen van onze vergaande business-integratie en technologische voorsprong bij het verhogen van de productie van hoogwaardigere eindproducten.” p In Nederland telt ExxonMobil ongeveer 1400 werknemers. Sinds 2000 heeft de onderneming meer dan 6 miljard euro geïnvesteerd in Nederland. Het bedrijf besteedt gemiddeld 1,2 miljard euro per jaar bij meer dan 3000 Nederlandse leveranciers en dienstverleners. juni 2019 Chemie Magazine 15

BASF DE MEERN VIERT 50-JARIG BESTAAN

‘KATALYSATOREN ZULLEN ALTIJD NODIG ZIJN’ Precies 50 jaar worden op bedrijventerrein Oudenrijn in De Meern katalysatoren gemaakt, sinds 2006 onder de vlag van BASF. Paul Evers, site director van BASF De Meern, kijkt terug op een aantal belangrijke innovaties en blikt vooruit naar een toekomst waarin elektrificatie, waterstofproductie en de circulaire economie om nieuwe katalysatoren vragen. Tekst: Igor Znidarsic

‘I

n 1969 werd hier de eerste batch zilverkatalysator gemaakt”, antwoordt Paul Evers op de vraag waarom BASF De Meern dit jaar het 50-jarig jubileum viert. Hij is 5 jaar site director en moest voor het ophalen van de historische feiten voor dit artikel een aantal oudgedienden raadplegen, waarvan er een al 42 jaar in De Meern werkt. Wat ook helpt is dat hij aanwezig is bij de seniorenuitjes en dan de oude verhalen hoort. Conclusie (lachend): “Vroeger was zeker niet alles beter.” De katalysatorenfabriek is de enige chemielocatie op het bedrijventerrein in De Meern en is daarom niet ingebed in een chemiecluster. Evers ziet daarin geen nadeel: “Wij hebben hier geen bulkchemie met grote materiaalstromen die je aan elkaar kunt koppelen om transportbewegingen uit te sparen. Bij katalysatoren gaat het puur om de toegevoegde waarde. En wat betreft energie is onze stoombehoefte beperkt: de temperaturen in onze productieprocessen zitten tussen

16 Chemie Magazine juni 2019

400 en 900 graden, en dan gebruik je eerder gasverhitting of elektrische verhitting. Wij zitten hier in een kenniscluster, samen met de Universiteit Utrecht en de TU Delft. Daar werken we veel mee samen om nog betere materialen te maken.”

Margarine

Sinds de opening van het laboratorium in 1983 (toen nog onder Harshaw Chemie) ontwikkelt BASF De Meern zelf katalysatoren, wat leidde tot een aantal belangrijke innovaties. Zo is er een katalysator ontwikkeld voor het FischerTropsch-proces, de basistechniek om uit aardgas diesel te maken. Aanvankelijk richtte de productie van katalysatoren zich voornamelijk op de chemische industrie, in de jaren tachtig kwam daar de voedingsmiddelenindustrie bij, omdat BASF De Meern een verbeterde, op nikkel gebaseerde katalysator ontwikkelde die van vloeibare oliën geharde vetten maakt. Dankzij deze vinding kunnen we margarine op

ons brood smeren. In de jaren negentig ontstond in de petrochemie vanwege strengere emissieregelgeving behoefte aan katalysatoren die hogere gehaltes aan zwavel en aromaten, zoals benzeen, uit benzine en brandstoffen halen. De Meern leverde ze. Later ging het lab ook katalysatoren ontwikkelen voor de medicijnenindustrie. De kleur indigoblauw, bekend van de spijkerbroek, is ook gemaakt met behulp van een katalysator van BASF. Hetzelfde geldt voor de ‘super absorber’ in luiers, die ervoor zorgt dat de baby droge billetjes houdt.

Paul Evers: ‘We werken qua normen dicht onder de farmaceuten.’

Wat zit er nog in de pijplijn voor de komende tijd?

Evers: “Momenteel ligt de focus op elektrificatie, waterstofproductie, het maken van olefines uit methaan en het gebruik van CO2 als grondstof. Sommige van deze research doen we samen met het Advanced Research Center Chemical Building Blocks Consortium (ARC CBBC), waarin bedrijfsleven en wetenschap samenwerken. En hoe ga je batterijmaterialen maken, onder andere materialen voor de kathode? De kathode is het geheim van de batterij en bepaalt mede de oplaadtijd. Dat is een belangrijk research-

GESCHIEDENIS De geschiedenis van de locatie gaat terug tot 1893, toen de firma L. van der Hoorn, gespecialiseerd in het vertinnen en galvaniseren van metaal, zich vestigde aan de Jutphaseweg in Utrecht. Vanwege groei week het bedrijf in 1962 uit naar een nieuw bedrijventerrein aan de westkant van Utrecht in de hoek van de A12 en de A2, het latere Oudenrijn. L. van der Hoorn opende er in 1969 de katalysatorenfabriek. De zilverkatalysator, het eerste product, was bedoeld voor Shell voor de productie van ethyleenoxide, grondstof voor de opkomende wasmiddelenindustrie. In hetzelfde jaar werd het bedrijf overgenomen door Harshaw Chemie, dochter van de Amerikaanse katalysatorenproducent Harshaw Chemical Company. Later kwam de locatie in handen van het eveneens Amerikaanse Engelhard. In 2006 werd Engelhard De Meern aangekocht door BASF. juni 2019 Chemie Magazine 17

FOTO: ROB TER BEKKE

Jubileum

RELATIE MET PERS EN OMGEVING

FOTO: ROB TER BEKKE

De incidenten kregen de nodige aandacht in de lokale media. “Terecht dat de pers zaken aan de kaak stelt”, zegt Evers. “Dat is hun taak. Maar omdat veel wordt gewerkt met freelancers, gaat men uit van de verhaallijn die in het archief staat. Is deze negatief, dan is het heel moeilijk uit deze cirkel te komen. Inmiddels is deze relatie sterk verbeterd en hebben wij veel meer contact met elkaar.” Ook het versterken van de relatie met de lokale politiek en de wijkraden draagt bij aan een betere beeldvorming. “Een journalist die over ons gaat schrijven vraagt eerst aan de achterburen en de politiek: hoe is het imago van het bedrijf, hoe is de samenwerking?” De band met de omgeving wordt versterkt met open dagen, de Dag van de Chemie en aanwezigheid op het jaarlijkse Leidsche Rijn Festival, met proefjes voor kinderen. Ook is de Burenpagina op de website aangepast. “Waar aanvankelijk alleen de negatieve afwijkingen werden gepost, waardoor de pers vanzelf het negatieve beeld overnam, staan er nu allerlei berichten op, ook de positieve. Dat geeft een gemengd, veel eerlijker beeld.”

‘De site heeft veel groeipotentieel en daar willen we gebruik van maken’ onderwerp binnen BASF. Verder is methaan-pyrolyse, om efficiënt waterstof te kunnen opwekken, interessant. Waterstof gaat in de toekomst een belangrijke rol spelen. We onderzoeken alternatieve technieken om dit gas te maken.”

Veiligheidsstudie

In het recente verleden waren er een aantal incidenten. Zo kwam in 2014 een hoeveelheid nikkeloxide vrij bij een installatie en werd het bedrijf onder verscherpt toezicht gesteld. Het incident gebeurde omdat men “niet goed omging met een incident”, aldus Evers.

Welke lessen zijn hieruit geleerd en welke verbeteringen zijn door18 Chemie Magazine juni 2019

gevoerd?

Evers: “Bij het voorkomen van incidenten gaat het om drie dingen: mensen, installaties en procedures. Voor een hoog veiligheidsniveau moeten alle drie op orde zijn. We hebben ten eerste de mensen beter opgeleid en getraind. Om processen onder controle te brengen ga je ze standaardiseren, en om iets te standaardiseren begin je met geen afwijkingen te accepteren. Ten tweede hebben we de veiligheidsstudies op alle installaties opnieuw gedaan. We hebben bijvoorbeeld alle flexibele verbindingen weggehaald of vervangen door flexibele verbindingen van een veel hogere integriteit, wat je niet standaard doet in een veiligheidsstudie. We zijn met de hele infrastructuur naar een veel hoger niveau gegaan. Ook omdat de site veel groeipotentieel heeft en we daar gebruik van willen maken. Dat betekent dat de installaties daarin mee moeten kunnen gaan. We investeren daar veel in.” Evers pakt een suikerzakje, ter illustratie van de hoeveelheid nikkeloxide waarbij de fabriek stilgelegd wordt omdat het toegestane blootstellingsniveau is overschreden. “We werken qua normen dicht onder de farmaceuten. Als je leveranciers vraagt om voor ons machines te leveren die op farmaceutisch

blootstellingsniveau produceren, komen we op onbekend terrein. We kunnen niks standaard van de plank kopen, en investeren nu miljoenen om gezamenlijk met leveranciers nieuwe concepten te ontwikkelen. Ten derde zijn er, last but not least, de procedures. Wat doe je mocht er ondanks alle maatregelen toch een spill zijn? De procedure is nu: installaties stilleggen, fabriek ontruimen en dan kijken hoe we ermee omgaan.”

Op 18 april is de revisievergunning gepubliceerd. Wat betekent dit voor BASF De Meern? “Het betekent dat de actuele wetgeving is weerspiegeld in onze actuele activiteiten. De oude vergunning was een historisch opgebouwd document met allerlei detailartikelen die te herleiden waren tot de jaren zeventig en tachtig en nu niet meer relevant waren. Bijvoorbeeld dat assen beveiligd zijn met dubbel seal en spervloeistof. Als je een nog veiliger toepassing wilde, kon dat niet. Ook op het gebied van afvalwater en filters was de vergunning een historisch bouwwerk dat bepaalde verbeteringen tegenhield. Nu hebben we een basis gelegd voor systeemgericht toezicht. Dat betekent dat er niet meer in staat hoe een beveiliging van een installatie moet zijn, maar dat wij in een

SUPERACCU OP KOMST Om de voortgaande evolutie van elektromobiliteit te ondersteunen is BASF vastbesloten om actieve kathodematerialen op een hoger efficiëntieniveau te brengen. Een van deze onderzoeken vindt plaats bij BASF. Het gaat om het wijzigen van de chemische samenstelling en morfologie (vorm en structuur) en van het productieproces. Met deze innovaties streeft BASF ernaar om actieve kathodematerialen met de hoogste energiedichtheid op de markt te brengen. In 2025 zullen deze inspanningen bijdragen aan de ontwikkeling van een middelgrote elektrische auto met een verdubbeling van het rijbereik (van 300 kilometer tot 600 kilometer op één enkele acculading) en de acculevensduur, met een accu die maar half zo groot is, slechts de helft kost en een oplaadtijd heeft van niet meer dan 15 minuten.

Industrieterrein Strijkviertel (het latere Oudenrijn) in 1980, met in het midden BASF.

Hoe ziet jullie verdere toekomst eruit?

“Over 50 jaar staat deze fabriek er nog steeds, ondanks de oprukkende bebouwing, want onze contouren gaan niet buiten onze hekken. De oude katalysatoren zullen voor het grootste deel nog steeds gemaakt worden, want er zal nog steeds raffinage van olie zijn, er zal nog steeds ontzwaveld moeten worden. Daarnaast komen er nieuwe producten bij. BASF kijkt bijvoorbeeld naar pyrolyse van kunststof, om van polyethyleen weer etheen of ethaan te maken en van polypropyleen propyleen, dus de oorspronkelijke chemische building blocks van de kunststof, om die als feedstock in te zetten in de circulaire economie. Voor de omzetting en voor het verwijderen van kleurstoffen en vulstoffen heb je katalysatoren nodig. Verder komen op waterstof gebaseerde stromen op, zoals methaanpyrolyse. Dat zal niet vanzelf gaan, zoals de meeste chemische processen niet vanzelf gaan. Er zullen altijd katalysatoren nodig zijn.” p

Bedrijventerrein Oudenrijn in 2009.

BURGEMEESTER ROEMT BASF DE MEERN Tijdens het jubileumevent op de locatie op 28 mei bedankte Evers de collega’s voor hun betrokkenheid en bijdrage aan de ontwikkelingen die de site heeft doorgemaakt. De volgende dag gingen in het Academiegebouw in Utrecht specialisten en management van BASF in gesprek met stakeholders, waaronder Topsector Chemiebeursstudenten. Evers gaf een terugblik op 50 jaar katalysatorenproductie in De Meern, daarna gingen diverse sprekers in op de uitdagingen op het gebied van duurzaamheid en de rol van katalysatoren daarin. Burgemeester van Utrecht Jan van Zanen roemde de onmisbare maar bij het grote publiek onbekende innovaties van het bedrijf en stelde dat BASF De Meern ook in de toekomst van grote waarde zal zijn met baanbrekende innovaties. Hoe de chemie en katalysatoren kunnen helpen de wereld te verbeteren, vertelde onder meer hoogleraar katalyse Bert Weckhuysen. Nobelprijswinnaar en hoogleraar organische chemie Ben Feringa besloot met de woorden: “Take the lead. The best way to predict the future is to invent it.” juni 2019 Chemie Magazine 19

FOTO’S: HET UTRECHTS ARCHIEF

Management of Change-proces bepalen hoe de beveiliging van de installatie moet zijn. Dat sluit veel beter aan bij onze bedrijfsvoering en daardoor kunnen we ook beter continu op de laatste stand van de techniek blijven.”

GEZAMENLIJKE BRANDWEER EFFECTIEVER EN GOEDKOPER

‘Standaardisatie is het sleutelwoord’ Publiek-private samenwerking bij brandweerkorpsen vergroot niet alleen de slagkracht van de brandweer, met name bij industriële brandbestrijding, maar bespaart chemiebedrijven ook veel geld. Nog meer besparen kunnen ze door hun bedrijfsnoodorganisaties zoveel mogelijk te standaardiseren, stelt Jan Waals, directeur van de Gezamenlijke Brandweer in het Rotterdamse havengebied. Tekst: Erik te Roller

e Gezamenlijke Brandweer (GB) is in 1998 opgericht door de gemeente Rotterdam, de toenmalige gemeente Rozenburg en een aantal BRZObedrijven in het havengebied. In totaal 73 bedrijven zijn lid, waarvan 45 door de Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond verplicht zijn een bedrijfsbrandweer te hebben, omdat ze omgaan met grote hoeveelheden gevaarlijke stoffen. De overige bedrijven zijn vrijwillig lid. Van het totaal zijn 30 bedrijven lid van de

20 Chemie Magazine juni 2019

Koninklijke VNCI. In het havengebied beschikt de GB over zes zogenoemde beroepsposten en daarnaast over twee posten van de vrijwillige brandweer, in Hoogvliet en Rozenburg, die ook industriële branden kunnen bestrijden. In totaal werken er 310 mensen, waarvan 250 brandweerlieden zijn. “De kracht van de GB is de focus op industriële brandbestrijding”, licht directeur van de Gezamenlijke Brandweer Jan Waals toe. “Hiervoor zijn de brandweermensen speciaal opgeleid en krijgen ze bijscholing.

Ook zijn ze snel ter plekke met een opkomsttijd van 6 minuten, dat is korter dan de 8 minuten die in de rest van Nederland geldt. De Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond controleert die 6 minuten regelmatig.” Verder kent de GB teams die gespecialiseerd zijn in het bestrijden van onder andere tank- en scheepsbranden, en het bevrijden van mensen, die ergens op grote hoogte of diepte zijn blijven steken. Daarnaast ondersteunt de organisatie de lidbedrijven bij vragen van het bevoegd gezag over preventie en brandweertaken. De GB is een openbaar lichaam, net als bijvoorbeeld een woningcorporatie. In het bestuur zitten twee vertegenwoordigers van de gemeente, waaronder burgemeester Aboutaleb, en drie vertegenwoordigers van CIBUA, een coöperatie van 65 bedrijven die ‘lid zijn’ van de GB.

Voordelen

Volgens Waals komt een derde van de kosten van de GB voor rekening

Veiligheid

De kracht van de Gezamenlijke Brandweer is de focus op industriële brandbestrijding.

van de gemeente Rotterdam en twee derde voor rekening van de bedrijven. Elk bedrijf betaalt naar het aantal aanwijzingen van de veiligheidsregio. De bijdrage per aanwijzing is 50.000 euro per jaar en in totaal zijn er 256 aanwijzingen. Waals: “Door de publiek-private samenwerking binnen de GB besparen zowel de gemeente Rotterdam als de bedrijven nu 22 tot 25 procent op de kosten van respectievelijk de publieke brandweer en de bedrijfsbrandweer.” Voor bedrijven heeft het lidmaatschap meer voordelen. “Wij zorgen ervoor dat een bedrijf voor wat betreft de bedrijfsbrandweer voldoet aan de weten regelgeving. Ook komen we zes keer per jaar langs voor een brandweeroefening. Verder kunnen we door de opkomsttijd van 6 minuten een brand sneller bestrijden, wat de schade beperkt en de continuïteit van de bedrijfsvoering bevordert. Daarnaast zijn onze mensen door hun opleiding en oefeningen op locatie goed op de

hoogte van wat een bedrijf produceert en waar ze bij brand rekening mee moeten houden. Ten slotte helpt het in de kiem smoren van een brand imagoschade te voorkomen.” Waals ziet mogelijkheden voor verdere verbetering: “Standaardisatie is hierbij het sleutelwoord. Elk BRZO-bedrijf heeft een bedrijfsnoodorganisatie, bestaande uit bedrijfshulpverleners en bedrijfsdeskundigen. De laatste zijn doorgaans leidinggevende operators, die in geval van een bijzondere situatie kunnen beslissen of bijvoorbeeld een leiding moet worden afgesloten of juist open moet blijven. Door de bedrijfsnoodorganisaties zoveel mogelijk te standaardiseren, kunnen bedrijven bijvoorbeeld tot een gezamenlijke opleiding voor hun bhv’ers en bedrijfsdeskundigen komen. Dat bespaart geld en maakt het gemakkelijker om kennis en ervaring uit te wisselen. In samenwerking met de brandweer kunnen ze die opleidingen effectief organiseren. Daarna kunnen ze gestandaardiseerde op-

GEZAMENLIJKE BRANDWEER AMSTERDAM De Gezamenlijke Brandweer Amsterdam (GBA) heeft geleid tot een nieuwe industriële brandweerpost in het Westelijk Havengebied van Amsterdam. Het is een publiek-private samenwerking van die partijen: de Veiligheidsregio Amsterdam Amstelland, Port of Amsterdam en private partijen (bedrijven) uit de haven. Doel is om te komen tot een structureel hoger niveau van calamiteitbestrijding in de Amsterdamse havens. De komst van de GBA is de eerste stap in het initiatief voor een Veiligheidscentrum. Op termijn zal het programma zich verbreden naar andere veiligheidsonderwerpen. Ondernemersvereniging Regio Amsterdam (ORAM) vertegenwoordigt in deze publiek-private samenwerking het belang van het bedrijfsleven. juni 2019 Chemie Magazine 21

SAMENWERKING KORPSEN DELFZIJL De brandweer van Chemiepark Delfzijl is een publiek-private samenwerking aangegaan met de gemeentelijke brandweer, maar anders dan in Rotterdam (en Amsterdam) hebben beide korpsen niet hun mensen en middelen bij elkaar gevoegd. “Uitgangspunt is dat ieder korps zijn eigen mandaat heeft, maar dat ze wel samen oefenen en zo nodig samen branden bestrijden”, zegt Johan Visser, locatiedirecteur van Nouryon in Delfzijl. Op Chemiepark Delfzijl bestond de bedrijfsbrandweer enkele jaren geleden uit vrijwilligers van het onderhoudsbedrijf Stork. Visser: “In 2013 constateerden we echter dat het aantal installaties met een hoog risico in het park was toegenomen en de inzetbaarheid van de vrijwilligers was afgenomen. In 2014 zijn we daarom overgestapt op een professionele bedrijfsbrandweer van het bedrijf Falck, die binnen 6 seconden tot hooguit 2 minuten inzetbaar is. Deze werkt in drie ploegen van vijf mensen en is dus continu beschikbaar.” Op de locatie Delfzijl is er vanwege vier fabrieken en de opslag van methanol een bedrijfsbrandweer nodig. In 2017 heeft Falck een nieuw gebouw betrokken, dat een veilig onderkomen aan de eigen mensen plus allerlei faciliteiten biedt. Het bedrijf biedt ook service op het gebied van preventie en bhv. “Dat is aantrekkelijk

leidingen en procedures van de bedrijfsnoodhulp laten borgen door het Veiligheidsinstituut of het Instituut Fysieke Veiligheid.”

Rode knop

Een meer praktische aanbeveling is het tijdig indrukken van de rode knop. “In de bedrijfscultuur zit nog niet ingebakken dat mensen meteen op die knop drukken als er iets mis is. Vaak wil een operator eerst kijken of hij of zij iets zelf kan oplossen, bijvoorbeeld een lekkage. Prima, maar druk ook meteen op de knop, want anders gaan er kostbare minuten verloren, waarbij het probleem kan escaleren. Wij komen liever tien keer voor niets, dan één keer te laat.”

22 Chemie Magazine juni 2019

voor nieuwkomers die overwegen om zich hier op de site in Delfzijl te vestigen”, aldus Visser. De bedrijfsbrandweer en de gemeentelijke brandweer zijn net begonnen aan een pilot van 3 jaar. De brandweerlieden van Falck en de gemeente oefenen samen verschillende scenario’s bij de bedrijven, zodat de brandweerlieden van de gemeente de bedrijven ook van binnenuit leren kennen. Afgesproken is dat de bedrijfsbrandweer bij branden in de omgeving kan uitrukken met een klein extra team van twee mensen, waarvan één wordt betaald door de Veiligheidsregio Groningen en één door de bedrijven. Dit kleine team kan bijvoorbeeld op de aangrenzende bedrijfsterreinen Weiwerd of Oosterhorn binnen enkele minuten ter plekke zijn en beoordelen hoe groot de inzet moet zijn. De andere vijf van de ploeg van Falck moeten inzetbaar blijven voor alle aangewezen scenario’s op het Chemiepark Delfzijl. “Het voordeel is dat de publieke brandweer dan op Weiwerd en Oosterhorn sneller tot inzet kan komen en wel in circa 20 in plaats van 40 minuten. In het algemeen vergroot de samenwerking de slagkracht van de gemeentelijke brandweer en de bedrijfsbrandweer in een groter gebied”, aldus Visser.

De procedure is volgens Waals simpel en doeltreffend: “Bij een alarm vanuit de controlekamer of de portiersloge rukt de brandweer meteen uit. Er gaat geen tijd verloren met communicatie over de vraag of we wel of niet moeten komen. Er wordt eerst gereden en dan pas gecommuniceerd.”

Transportincidenten

De GB kan ook hulp verlenen bij transportincidenten. De ondersteuning vanuit de chemische industrie via VGS-alert (Nederlandse invulling van het Europese ICE-systeem om publieke hulpverleners te helpen en ondersteunen bij incidenten bij het vervoer van gevaarlijke stoffen) vindt Waals heel nuttig. Het gaat om

een meldkamer bij Sitech Services op Chemelot in Limburg, waar twee ervaren medewerkers 24 uur per dag aanwezig zijn. “Zij kunnen ons snel informatie geven over een gevaarlijke stof. Binnen Brandweer Nederland is inmiddels afgesproken dat de publieke brandweer ook via VGS-alert om assistentie kan vragen van het Platform Industriële Incidentbestrijding, waarbij behalve de GB ook de bedrijfsbrandweer van Chemelot in Sittard-Geleen, van Dow in Terneuzen en van Shell in Moerdijk zijn aangesloten. Die kunnen bijvoorbeeld helpen een gekantelde tankwagon met een gevaarlijke stof leeg te pompen.” Overigens neemt de publieke brandweer volgens het landelijke protocol eerst contact op met het publieke LIOGS (Landelijke Informatiepunt Gevaarlijke Stoffen), dat is ondergebracht bij de Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond. Vervolgens waarschuwt dit platform VGS-alert, dat advies aan de hulpverleners op de plaats van het incident kan geven. De samenwerking tussen de brandweer en bedrijven verloopt goed. “Er is veel onderling vertrouwen. We zijn nu bezig de kwaliteit van de oefeningen te verhogen door er onverwachte elementen aan toe te voegen, zodat mensen niet vervallen in routine en daardoor beter kunnen reageren op onverwachte situaties.” p

Chemiekaarten al meer dan 30 jaar lang uw onafhankelijk bron l het Beste artenieka m e h C 2019 boek

Betrouwbare, onafhankelijke stof- en veiligheidsinformatie Het werken met chemische producten/gevaarlijke stoffen vraagt om betrouwbare informatie. En dat is precies waarin ChemiekaartenÂŽ in voorziet. Wij zijn de enige uitgever in Nederland die haar chemiekaart laat toetsen door een onafhankelijk team van experts met een chemische achtergrond. U weet hierdoor zeker dat u bijvoorbeeld bij calamiteiten beschikt over de juiste actuele stof- en veiligheidinformatie. ChemiekaartenÂŽ bewijst al ruim 30 jaar haar autoriteit.

Bestel het Chemiekaartenboek via www.toxic.nl/chemiekaarten

24 Chemie Magazine juni 2019

Wetenswaardig

Sloopbedrijf P. Luyben & zn uit Cruquius heeft in mei de oostelijke kademuur van de Wilhelminasluis in Zaandam gesloopt met een expansievloeistof. Het middel zorgt voor scheuren in de kademuur, waardoor deze eenvoudig is af te breken. Bovendien hebben de monumentale gebouwen in de omgeving zo geen last van trillingen.

EXPANSIEVLOEISTOF DRUKT HET METSELWERK KAPOT

SLOPEN MET CHEMIE De oostelijke kademuur van de Wilhelminasluis is gesloopt met behulp van chemie.

juni 2019 Chemie Magazine 25

FOTO: WIM EGAS

e Wilhelminasluis (1903) in de binnenstad van Zaandam wordt samen met de naastgelegen Beatrixbrug en Wilhelminabrug vernieuwd. De huidige Wilhelminasluis is verouderd qua afmetingen en in een slechte bouwkundige en technische staat. Daarom vervangt de provincie Noord-Holland de komsluis door een nieuwe, moderne schutsluis voor beroeps- en recreatievaart. Nadat de werkzaamheden 4 jaar stillagen door een verschil van inzicht over de technische uitvoering en planning van het project tussen aannemer Heijmans en de provincie Noord-Holland. Het sloopbedrijf boorde de afgelopen weken meerdere gaten van 4 centimeter doorsnede in de oostelijke kademuur van 2 meter dik en 3 meter hoog. “Daarna vulden wij de gaten met een expansievloeistof”, legt directielid Nico Luyben uit. “De vloeistof maken wij zelf door water met verschillende poeders te mengen. Dat luistert nauw, want bij de verkeerde verhoudingen krijg je geen optimale reactie.” Na een nacht wachten ontstonden er tussen de geboorde gaten scheuren in de kademuur. Hierna takelden de medewerkers van het sloopbedrijf de resten omhoog om ze af te voeren naar een afvalverwerker. De laatste resten hakten ze weg met een pneumatische hamer. Luyben weet niet welke chemische stoffen er in de poeders zitten. “Dat is het geheim van de fabrikant. Wij kopen het product in Europa. Vroeger waren er meer producenten, vooral in Duitsland, maar die zijn ermee gestopt omdat er te weinig vraag naar was. Steengroeves gebruiken het nog wel.” Het sloopbedrijf koos bewust voor de expansievloeistof, gezien de ligging van de kademuren in stedelijk gebied met veel monumentale panden. Trillingen moeten daarom zoveel mogelijk worden voorkomen. “En dat is zeker gelukt”, zegt Luyben. “De oostelijke kademuur is nu gesloopt, zodat wij aan de westelijke kademuur kunnen beginnen. Eind 2020 is het gehele project naar verwachting afgerond.” p

VANWEGE 150 JAAR PERIODIEK SYSTEEM BESTEEDT CHEMIE MAGAZINE DIT JAAR AANDACHT AAN EEN AANTAL BIJZONDERE ELEMENTEN

ELEMENT NR. 18, ARGON, BIEDT BESCHERMENDE ‘DEKEN’

NUTTIGE NIETSDOENER

Ar Argon 39.948

Zonder argon geen foutloze micro-elektronica, zonnecellen of lassen. En het beschermt ook tegen de kou. Grotduiker Anton van Rosmalen neemt het mee op lange en diepe expedities. En argon moet antwoord geven op een prangende wetenschappelijke vraag: bestaat er donkere materie? Tekst: Marga van Zundert

26 Chemie Magazine juni 2019

het zeer reactieve zuur waterstoffluoride bij -265 graden, op een speciaal oppervlak van cesiumjodide, onder sterke uv-straling. Dan bestaat de argonfluorhydride net lang genoeg om te detecteren.

Beschermgas

Maar nietsdoen kan ook heel nuttig zijn, bewijst argon. Jaarlijks wordt er meer dan 750 miljoen kilo gebruikt (421 miljoen kuub argongas), vooral om andere materialen te beschermen. Staalproductie en het (boog)lassen van metalen gebeurt bij hoge temperaturen. Daarbij kan het metaal verbranden of kan de las verzwakken door invloed van waterdamp. Een ‘dekentje’ van het inerte argon voorkomt dit. Ook bij het vervaardigen van kwetsbare computerchips en andere micro-elektronica wordt argon gebruikt om kwetsbare metalen te beschermen. Net als bij de productie van de belangrijkste grondstof e

FOTO: J.P. BRESSER

‘G

ansche generatiën van scheikundigen hebben er in geleefd zonder het te bespeuren”, schreef Jacobus van ’t Hoff in 1895 over het net ontdekte element argon. Eind 19e eeuw was al meer dan driekwart van de natuurlijk voorkomende elementen ontdekt toen duidelijk werd dat er één compleet over het hoofd was gezien. Want we ademen het elke minuut in en uit; argon vormt bijna 1 procent van de atmosfeer. De naam – naar argos, Grieks voor ‘nietsdoend’ of ‘lui’ – verklaart waarom de ontdekking zo lang op zich liet wachten. Argon is een geurloos, kleurloos gas dat met geen enkele stof reageert. Tot nu toe is het slechts eenmaal gelukt een verbinding te maken met argon. Dat hoogstandje vond plaats in Helsinki in 2000. Finse scheikundigen synthetiseerden argonfluorhydride (HArF) door argon te mengen met

Argon helpt grotduikers om zo min mogelijk warmte en energie te verliezen

Periodiek systeem

Grotduiker Anton van Rosmalen (links) in de grot Pozo Azul in Covanera, Spanje. De ďŹ&#x201A;es met argon is het kleine ďŹ&#x201A;esje dat aan de dubbelset op zijn rug vastzit.

juni 2019 Chemie Magazine 27

FOTO: SHUT TERSTOCK

Een ‘dekentje’ van argon voorkomt dat metaal bij het (boog)lassen verbrandt of dat de las verzwakt door invloed van waterdamp.

Argon zit ook tussen de glasplaten van dubbelglas (HR+ of HR++).

LUCHT DESTILLEREN

Argon wordt uit buitenlucht gehaald door bedrijven die ook zuurstof en/of stikstof produceren. Bekende namen zijn Airgas, Air Liquide, Linde, Messer Group en BASF. Eerst wordt de lucht gezuiverd van kooldioxide, waterdamp en verontreinigingen zoals stikstofoxiden en koolwaterstoffen. Bij extreem lage temperaturen (-180°C à -190°C) wordt de gezuiverde lucht gedestilleerd in een serie destillatiekolommen: cryogene destillatie. Stikstof, zuurstof en argon worden hierin op basis van hun kookpunten gescheiden (N2: -196°C; Ar: -186°C; O2: -183°C). Wereldwijd gebruiken we jaarlijks meer dan 750 miljoen kilo argon. De metaal- en elektronica-industrie, die argon als beschermgas gebruiken, zijn de grootste afnemers. De energietransitie zorgt voor extra vraag naar argon voor de productie van kristallijn silicium (zonnecellen) en isolatieglas. Argon is ook steeds vaker een alternatief voor het schaarser wordende helium.

voor vrijwel alle elektronica: het maken van kristallijn silicium. Ook wijnmakers gebruiken argon, wanneer ze het druivennat overhevelen in vaten of flessen. Een deken van argon zorgt ervoor dat zuurstof het aroma niet bederft. Ook de andere edelgassen – helium, neon, krypton, xenon en radon – zijn geschikt als beschermgas, maar argon en helium zijn veruit de goedkoopste opties. Argon is net wat zwaarder dan lucht, waardoor het op de juiste plek blijft ‘hangen’. Het edelgas wordt ook gebruikt in

geavanceerde brandblusinstallaties in datacentra, computerruimtes, controlekamers, archieven en bibliotheken. Om een brand te verstikken is het vaak voldoende om de hoeveelheid zuurstof beneden de 15 procent te brengen (normaal 21 procent). Om dat te bereiken moet ongeveer een derde van de lucht in een ruimte vervangen worden door argon. Daarop wordt het blussysteem zorgvuldig berekend en ontworpen. Mensen kunnen dan nog steeds voldoende ademhalen om te vluchten en de kostbare spullen lijden

De energietransitie zorgt voor extra vraag naar argon voor de productie van kristallijn silicium (zonnecellen) en isolatieglas 28 Chemie Magazine juni 2019

geen waterschade. Ook een mengsel van stikstof, argon en kooldioxide (CO2) kan worden gebruikt. Kooldioxide stimuleert de zuurstofopname in de longen, waardoor de zuurstofconcentratie zelfs tot 9,5 procent kan teruglopen terwijl mensen nog kunnen vluchten.

Warm blijven

Argon zit ook tussen de glasplaten van het beter isolerende dubbelglas (HR+ of HR++). Het gas geleidt nauwelijks warmte, waardoor het nog beter beschermt tegen de kou. Ook sommige duikers gebruiken daarom argon in hun dry suit. Grotduiker Anton van Rosmalen: “Ik maak soms extreem lange duiken. Dat gebeurt als we heel diep gaan, omdat je veel tijd nodig hebt voor decompressie of omdat we een heel lang traject afleggen. Laatst was ik in Frankrijk een heel etmaal op pad, waarbij we ondergronds 11 kilome-

Periodiek systeem

FOTO: SHUT TERSTOCK

HET ‘EERSTE’ EDELGAS

Natuurkundigen gebruiken zeer zuiver xenon en argon om een van de grootste mysteries in hun vak te ontrafelen: de donkere materie

zijn. Een complete duikuitrusting met onderzoeksapparatuur weegt al snel meer dan 100 kilo, ook omdat we voor de veiligheid alles dubbel bij ons hebben. Dat moet je op de droge stukken allemaal sjouwen. Argon helpt om zo min mogelijk warmte en energie te verliezen. En belangrijk is dat decompressie beter verloopt wanneer je warm bent.” Hij draagt daarom bij de lange tochten ook nog twee kleine flesjes argon (2 liter) bij zich. Het duikpak wordt eerst op het droge een paar keer ‘gespoeld’ met argon, zodat alle lucht vervangen is. Op grotere diepte moet er regelmatig wat argon bij om de waterdruk te compenseren.

Groot mysterie

Edelgassen zijn zeer zuiver te maken. Ze hebben immers geen enkele neiging vervuilingen vast te houden. Natuurkundigen gebruiken zeer zuiver xenon en argon om een van

FOTO: SHUT TERSTOCK

ter aflegden. In totaal lag ik 10 uur in het water. De rest van de tijd waren we in hallen: ondergrondse kamers. Prachtig overigens!” Van Rosmalen, in het dagelijks leven risicoanalist, noemt zijn grotexpedities “een doorgeslagen hobby”. “Voor mij is het een uitdaging om plekken te bezoeken waar geen mens eerder is geweest.” Die onbetreden werelden staan vaak ook in de belangstelling van geologen of archeologen. Van Rosmalen en zijn duikmaten krijgen regelmatig verzoeken of ze een onderwatergrot in kaart willen brengen. “Je rolt zo een beetje van het ene in het andere project. Ik ben net terug uit Mexico.” Hij draagt verwarmde onderkleding: er lopen draden doorheen die warmte afgeven op batterijstroom. Een isolerend laagje argon tussen onderkleding en droogpak is de finishing touch tegen de kou. Van Rosmalen: “Grotduiken kan zwaar

Meer dan een eeuw voor de echte ontdekking van argon was de Britse wetenschapper Henry Cavendish (17311810) het element op het spoor. Cavendish ontdekte door nauwkeurige wegingen dat lucht bestond uit één deel zuurstof en vier delen stikstof. In 1775 haalde hij eerst de zuurstof uit een portie lucht en daarna de stikstof, maar hield nog wat over: een raadselachtig gas met een volume van 1/120 van het aandeel stikstof. Verder kwam Cavendish niet. Pas meer dan 100 jaar later kwam er schot in. In 1894 meldde de Engelse natuurkundige John William Strutt, beter bekend als lord Rayleigh (18421919), dat stikstof geïsoleerd uit lucht een iets afwijkende dichtheid heeft van de stikstof die vrijkomt bij reacties. Rayleigh dacht zelf aan een verontreiniging. Maar de Schotse scheikundige William Ramsey (1852-1916) vermoedde direct dat er een nog onbekend element in het spel was. Hij besluit de ‘verontreiniging’ te analyseren en ziet bij verhitting inderdaad een nog onbekend lijnenspectrum. Ramsey stelt de naam argon voor, naar het Griekse argos, dat inert, nietsdoend of lui betekent. Omdat het nieuwe element niet in het bestaande periodiek systeem past, stelt hij ook voor een nieuwe kolom toe te voegen. Het al eerder ontdekte helium past erin. En Ramsey vindt binnen 3 jaar de resterende edelgassen: krypton, neon en xenon. In 1904 krijgt Ramsey de Nobelprijs voor de Scheikunde en argon-medeontdekker Rayleigh de Nobelprijs voor de Natuurkunde.

e juni 2019 Chemie Magazine 29

Wijnmakers gebruiken argon wanneer ze het druivennat overhevelen in vaten of flessen.

30 Chemie Magazine juni 2019

FOTO: NATIONAL ARCHIVES AND RECORDS ADMINISTR ATION

ARGON UIT KALIUM

De hoeveelheid argon in vulkanisch gesteente zoals tufsteen en lava is een maat om de ouderdom van gesteente te bepalen. Alle elementen in het heelal, behalve waterstof en helium, zijn ontstaan in opbrandende zonnen, in supernova’s. Het argon dat daarbij ontstaat, is de isotoop argon-36 (bestaande uit 18 protonen, 18 elektronen en 18 neutronen). Het argon op aarde bestaat echter voor 99,6 procent uit argon-40 (met twee extra neutronen). Het is namelijk niet in supernova’s ontstaan maar door het verval van kalium-40, een natuurlijke radioactieve isotoop van het element kalium (halfwaardetijd: 1,25 miljard jaar). Kort na het ontstaan van de aarde bevatte de atmosfeer dus nauwelijks argon, in de loop van 4,5 miljard jaar kwam er telkens wat bij, waardoor argon nu bijna 1 procent van de lucht vormt. Wanneer een K-40-atoom vervalt, zit het ontstane argon meestal opgesloten in gesteente. Alleen wanneer de steen smelt, zoals bij een vulkaanuitbarsting, kan het gas ontsnappen. Hoe meer argon de steen bevat, hoe langer geleden dat de steen smolt. Door een zeer precieze bepaling van de verhouding Ar-40/K-40 kan zo de ouderdom worden achterhaald en daarmee die van fossielen die in de laag worden gevonden. Dat kan tot ver terug in de tijd, van 100.000 jaar tot 4,3 miljard jaar geleden.

De Declaration of Independence in de National Archives in Washington wordt bewaard in een glazen ‘omhulling’ met argon.

DECLARATION OF INDEPENDENCE

De historische Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring uit 1776 wordt in Washington bewaard in een glazen ‘omhulling’ die continu gevuld is met argon, zodat het document niet verder vervaagd of vervuild. Ook andere historische objecten, zoals landkaarten en mummies, worden soms in glazen vitrines onder een beschermende argon- of stikstofatmosfeer tentoongesteld. Bart Ankersmit, senior onderzoeker Rijkserfgoedlaboratorium: “In Nederland is het weleens overwogen, bijvoorbeeld voor het dagboek van Anne Frank. Maar vaak blijkt zuurstof niet het grootste risico. Perkament is bijvoorbeeld goed bestand tegen oxidatie. En een omhulling beperkt de toegankelijkheid. Bovendien moet je vooraf goed onderzoek doen. Een zuurstofvrije atmosfeer kan ook onverwachte effecten en dus risico’s hebben.”

de grootste mysteries in hun vak te ontrafelen: de donkere materie. Berekeningen aan sterren- en zonnestelsels wijzen uit dat het heelal veel massa ‘mist’. De tastbare materie die wij kennen, de elementen bestaande uit protonen, neutronen en elektronen, vormt samen maar 15 procent van wat er logischerwijs aan massa zou moeten zijn in het universum. “Die massa is er, maar we kunnen het niet waarnemen”, stelt de Amsterdamse hoogleraar deeltjesfysica Patrick Decowski. “Transparante materie was eigenlijk een betere term geweest.” In een oude kolenmijn op Sardinië wordt gebouwd aan een 350 meter hoge destillatiekolom voor argon om het Ar-40 ultrazuiver in handen te krijgen, zonder vervuilingen en zonder isotopen. Het zeer zuivere edelgas gaat vervolgens vloeibaar in een groot vat diep in de grond onder

de bergen van Gran Sasso, omringd door zeer gevoelige detectoren. Decowski: “Het is extreem zeldzaam, maar onze modellen voorspellen botsingen tussen donkere materie en atoomkernen van gewone materie, waarbij de geraakte kern en elektronen ‘wegschieten’. Om zo’n zeldzame gebeurtenis op te kunnen merken, moet het medium uiterst inert zijn en vrij van natuurlijke radioactiviteit.” Decowski, zelf betrokken bij een xenon-experiment, denkt dat het een kwestie van tijd is voor donkere materie wordt aangetoond. “De nieuwste apparatuur heeft een nauwkeurigheid die genoeg zou moeten zijn.” Binnenkort weten we dus wat donkere materie is? “Binnen 10 jaar weten we in ieder geval of het wel of niet in de vorm bestaat die wij nu het meest waarschijnlijk achten.” p

Bent u geïnteresseerd in de laatste ontwikkelingen in de chemische industrie?

NEEM EEN GRATIS ABONNEMENT OP CHEMIE MAGAZINE

de storen dig oonver no Horm n: criteria stoffe

delen le voor De ve IP van TT

van blad Maand

g enigin de Ver

van

der de Ne

landse

Chemis

• ustrie che Ind

ng 57 jaarga

•5•

de Vereniging

he Industrie • ndse Chemisc van de Nederla

jaargang 57 •

10 • 22 oktober

2015

High performance triple-offset vlinderkleppen SAMSON LEUSCH

s mmer n E-nu Nut va ing in voed

i 2015 21 me

OON ‘HET IS GEWTTEND E Z T N EEN O LEUK VAK’ SADEUR CHEMIE-AMBAS Zuiver

KITTY NIJMEIJE

ingsins Croda nog tallatie niet optima al

Bestaande industrie vliegwiel voor innova tie

.indd 1

Is, s NC s al d eN -hIt IN tV kINg Ba s a Bre Buster h Myt

CM1509_01_A_Cover

Maandblad van

mie che t spa het van erm sch

de Veren iging van

Bijlage bij Chemie

er.in

_A_Cov

trie • jaarg ang 57 •

Kenmerken:

12 • 17 decem ber 2015

Magazine • 17 december 2015

pLant manaGer OF the Year 2015 Ronald Hoenen: 'Een dienend leider moet vooral kunnen luisteren' Dyneema-vezel paradepaardje van DSM Wie verdient er een standbeeld?

5-15

505_01

Chemische Indus

AkzoNobel schadelijke ver vangt stoffen

RONALD

13-0

CM1

de Nede rlandse

MET SPECIA BIJLAGELE

15-10-15 16:35

16:1

FOrse invest eXXOnmerinG IN RAFF OBiL IN

ADERIJ RO

TTERDA

JA, IK WIL EEN ABONNEMENT OP CHEMIE MAGAZINE (GRATIS) CM1511_01_A

_Cover.indd

Deze uiterst betrouwbare ventielen zijn geschikt voor nauwkeurige procesregelingen en inzetbaar in safety systemen (SIL) voor het veilig en goed afsluiten van uw proces.

10-12-15

16:08

h Chemie Magazine abonnement h Chemie Nieuwsbrief (gratis wekelijkse, digitale nieuwsbrief) Bedrijfsnaam Naam Functie Adres Woonplaats E-mail Vul deze bon in en ontvang Chemie Magazine gratis. Stuur de bon naar: VNCI, T.a.v. Anja Franchimon, Loire 150, 2491 AK Den Haag, Email: crs@vnci.nl Of vul je gegevens in op www.vnci.nl/nieuws/chemie-magazine/

– Vlinderkleppen 3” t/m 80” of DN80 t/m DN2000 (grotere doorlaat op verzoek) – ANSI 150 – 2500/PN10 – PN420 – Aansluitingen: dubbel geflensd, Wafer, Lug, laseind – Uitwisselbare klep en zitting – Fire safe volgens BS6755 deel 2 en API 6FA – Lekkageklasse Bubble tight volgens API 598/DIN3230 – Geschikt voor inzet van -196° t/m +1000° Celsius – Huismateriaal: Duplex, brons, monel, incoloy, titanium, zirkonium – Elektrisch, pneumatisch of hydraulisch aangedreven Opties:

– Low noise/anti-cavitatie binnenwerk – Uitvoeringen: anti-surge, jacketed en snelsluit (<1 seconde)

SAMSON REGELTECHNIEK B.V. Signaalrood 10 · 2718 SH Zoetermeer Tel. +31 79 361 05 01 info@samson-regeltechniek.nl www.samson-regeltechniek.nl

A01199NL

Maandblad van

caties Juridische impli BRZO 2015

Kansen voor verduurzaming

Chemie biedt oplossingen

Wat is er zo boeiend aan chemie en wat maakt werken in de chemiesector zo leuk? Chemie Magazine vraagt het aan mensen die een chemieopleiding hebben gedaan en nu in de chemie werken.

Cheryl Annie Thomas

PROCESS DEVELOPMENT ENGINEER BIJ HUNTSMAN

IK BLIJF VRAGEN WAAROM? TOT IK BIJ DE KERN KOM Een nieuwe taal, nieuwe omgangsvormen, nieuwe vrienden: Cheryl Annie Thomas moest even wennen toen ze op haar 16e vanuit India naar Nederland kwam. Met dank aan haar studie chemische technologie en de uitdagingen die Huntsman biedt, is ze goed geland. “Altijd hetzelfde doen is misschien comfortabel, maar waar brengt me dat?” Tekst: Inge Janse

32 Chemie Magazine juni 2019

Human capital

Waar werk je en wat is je functienaam? Ik werk bij Huntsman in de polyurethaan-divisie als process development engineer. Ik zit onder meer in het Global Excellence Team. Hierin delen mensen van sites wereldwijd hun ervaringen om de betrouwbaarheid van onze fabrieken te verbeteren. Daarnaast denk ik na over de dagelijkse vragen vanuit onze fabriek. Stel dat iets niet werkt, of dat er een waarde niet klopt, dan onderzoek ik dat en verzin ik oplossingen. Dat is dynamisch werk, want die problemen moeten vandaag of morgen opgelost zijn. Mijn werk voor het verbeteren van de betrouwbaarheid is meer voor de lange termijn.

Wat vertel je je kleine nichtje als zij vraagt wat voor werk je doet? Huntsman maakt zachte spullen die terechtkomen in je kussen, matras, stoel of schoenen. Hoe we dat doen, lijkt nog het meest op koken. We mengen ingrediënten, zodat dat zachte spul ontstaat. De ingrediënten zijn alleen heel anders dan in de keuken, ze zijn bijvoorbeeld een stuk gevaarlijker. In die keuken help ik de vele koks die hier met ingrediënten bezig zijn. Ik geef ze bijvoorbeeld advies over de ingrediënten die ze nodig hebben en hoe ze het beste kunnen koken voor de beste resultaten. Ook verzin ik welke potten en pannen daar het handigst voor zijn.

FOTO’S: JEROEN MOERDIJK

Hoe ben je in deze baan terechtgekomen? Ik woonde tot mijn 16e in het westen van India. Mijn ouders verhuisden naar Nederland omdat mijn vader in Den Haag ging werken. Als 16-jarige is zo’n verhuizing niet makkelijk. Vrienden, familie, mijn hele leven bevond zich in India. Hier was alles anders: de cultuur, de taal, de omgang met anderen. Maar ik vond mijn draai. Ik hield altijd al van techniek, plus dat ik goed ben in technische vakken. Daarmee maakte ik de middelbare school af. Ik overwoog de studies milieukunde, natuurkunde en e juni 2019 Chemie Magazine 33

‘Het is altijd handig om met nieuwe ogen naar een proces te kijken, te verzinnen hoe iets óók kan’ NAAM Cheryl Annie Thomas. LEEFTIJD 26 jaar. WOONPLAATS Rotterdam. HUWELIJKSE STAAT Alleenstaand. KINDEREN Geen. OPLEIDINGEN Master Chemical Engineering (Universiteit van Leuven, 2015-2017), bachelor Chemical Engineering (Universiteit van Edinburgh, 2011-2015), Advanced Levels (The British School in the Netherlands, 2009-2011). NEVENACTIVITEITEN Cheryl is actief bij de Nederlandse afdeling van Engineers Without Borders, een internationale organisatie van technici die op vrijwillige basis mensen in derdewereldlanden helpen. “Tijdens een evenement in april verzonnen multidisciplinaire teams in één dag oplossingen voor projectverzoeken van ngo’s. Ik deed de coördinatie, want ik werk al heel de dag als ingenieur.” WERKGEVERS Process development engineer bij Huntsman Rotterdam (2018-heden), trainee chemical engineer bij Hexion Inc. (2017-2018).

rechten. Maar toen ik keek naar wat ik interessant vond, perspectief bood en bij me paste, kwam ik uit op chemische technologie. De bachelor deed ik in Edinburgh. Nederland bood hier weinig opties voor, en op mijn internationale middelbare school kozen veel studenten voor het Verenigd Koninkrijk. Dat was een prima keuze, want ik hield van de stad, de atmosfeer, de studie en de medestudenten. Mijn master volgde ik in Leuven. Studeren is daar goedkoper dan in Groot-Brittannië, ik kende de stad al omdat mijn zus er ook studeerde, en het was dichter bij mijn ouders. Vervolgens werd ik trainee bij Hexion in Pernis, en daarna koos ik voor Huntsman. Ik kende het bedrijf via Hexion, ik wilde graag process 34 Chemie Magazine juni 2019

development engineer worden, en ik kon in Rotterdam blijven wonen. Bovendien had ik een goed gevoel over de mensen die ik sprak en het werk dat ik zou gaan doen. Al met al was het dus een mooie kans.

Wat vind je zo leuk aan wat je doet? Het is absoluut niet monotoon. Er zijn constant nieuwe uitdagingen en veranderingen die uitgezocht moeten worden. Hoe werkt iets, en waarom? Zo’n proces kan er op het eerste gezicht simpel uitzien, maar als ik erin duik, blijkt vaak dat het een uitdaging is. Het past bij me dat het werk nooit saai is, vooral omdat ik in een fase van mijn carrière zit waarin ik wil leren en me wil ontwikkelen. Altijd hetzelfde doen is misschien comfortabel, maar waar brengt me dat? Huntsman is een geweldige plek om nieuwe dingen te leren en uit te proberen. Vanwege het verschil in dynamiek, wilde ik ook de fabriek ondersteunen, naast mijn werk aan langetermijnprojecten. Huntsman zei: oké, als je dat wilt uitproberen, dan mag dat.

Op welke eigen prestatie ben je het meest trots? Ik heb van het begin tot het einde een incident onderzocht via de Apollo Root Cause Analysis. Als er een probleem is, dan kun je dat het beste oplossen door de onderliggende oorzaken te bekijken. Ik keek wat er was gebeurd, sprak met mensen, en bleef ‘waarom?’ vragen tot ik bij de kern kwam. Dat combineerde ik met de feiten en de data, en kwam zo tot een goed onderbouwde conclusie over de oorzaak en de oplossing. We moeten de komende jaren zien of het probleem zich echt niet meer voordoet, zodat we kunnen zeggen: hé, het werkt!

Wat is hét verschil dat je de komende tijd wilt maken? Ik wil nieuwe, frisse per-

spectieven bieden. Als een proces al een paar jaar altijd hetzelfde loopt, dan is het altijd handig om er met nieuwe ogen naar te kijken. Ik hoop zo te helpen bij het realiseren van verbeteringen, verzinnen van oplossingen en verhogen van de veiligheid. Dat vereist van mij dat ik af en toe stop met wat ik doe, een stap achteruit zet, en verzin hoe iets óók kan, zonder rekening te houden met hoe het altijd gebeurt. Dat lukt vooral als ik vastzit in een probleem. Dat is hét moment om te denken: wat zie ik hier over het hoofd? Het is daarbij ook belangrijk om me te realiseren dat ik in een mondiaal bedrijf werk. Problemen die ik tegenkom, hebben mijn collega’s in de VS of China ongetwijfeld ook al meegemaakt. Dan is het efficiënt en slim om aan hen te vragen hoe zij dat opgelost hebben. Waarom zou ik het wiel opnieuw uitvinden, terwijl ik die kennis ook kan krijgen van iemand die dit al gedaan heeft?

Wat levert je werk je op? Ik verdien hier voldoende om een gelukkig leven te leiden. Geld is niet heel belangrijk voor mij, omdat ik niet verantwoordelijk ben voor een partner of kinderen. Ik zou dus niet puur voor het geld een andere baan aannemen, zeker niet als ik daar minder plezier in zou hebben. Maar ik vind het fijn om mijn rekeningen te kunnen betalen, te reizen en lekker te eten. Ik zou ook niet ergens willen werken waar ik geen rechtvaardige vergoeding krijg voor wat ik doe. Ik krijg van mijn werk veel voldoening omdat ik veel leer en groei. Ik zie nu al een groot verschil tussen hoe ik een jaar geleden te werk ging en hoe ik nu zaken aanpak. Toen ik net van de universiteit kwam, benaderde ik alles nog heel theoretisch. Nu heeft mijn invloed op de productie van Huntsman via berekeningen en suggesties een heel praktische insteek. Ik vind het heel fijn dat ik daarin veel vrijheid krijg om mijn eigen keuzes te maken.

Human capital Cheryl Annie Thomas: ‘Het past bij me dat het werk nooit saai is, ik wil leren en mezelf ontwikkelen.’

Aan welke normale producten lever jij een bijdrage? Je kunt schoenen kopen met daarin ons schuim. We werken ook mee aan het zachte materiaal voor kussens, stoelen en matrassen. En we maken isolatiemateriaal voor gebouwen. In auto’s vind je onze producten ook, zoals in je hoofdsteun en het stuur. Ik zou niet willen meewerken aan producten die een negatief effect hebben op iets of iemand, zoals sigaretten. Als ik mag kiezen uit banen die hetzelfde zijn, dan zou ik eerder kiezen voor de maker van producten die veilig zijn en minder snel voor bijvoorbeeld een raffinaderij.

Wat zou je nóg liever doen dan wat je nu doet? Er is niets dat ik liever zou doen dan wat ik nu doe. Maar als ik iets anders zou moeten kiezen, dan zou ik advocaat worden. Ik vind dat rechtvaardigheid een belangrijke rol speelt in ons leven. Je ziet zo vaak dat iets niet klopt, dat het onrechtvaardig is. Ik zou me vooral bezighouden met de ethische kant van het vak, ongeacht of dat over het bedrijfsleven of criminaliteit gaat.

Hoe zie je jezelf over tien jaar? Het zou kunnen dat ik weer terug ben in India, maar dat weet ik absoluut niet zeker. Vermoedelijk werk ik nog wel in de chemische industrie, alleen in een andere rol. Ik wil in de toekomst graag manager worden. Ik hou ervan om mensen te helpen en samen aan een gemeenschappelijk doel te werken. Wat wil de markt hebben, hoe kunnen we dat veilig maken? Zo’n project uitvoeren met een multidisciplinair team staat me erg aan. Ik wil daarom de komende jaren mijn eigen meningen vormen en ervaring opdoen. p

WIE IS CHERYL NAAST HAAR WERK?

In het weekend speelt Cheryl graag gitaar. Daarnaast leest ze zowel romans als nonfictie (en is ze nu bezig met Sapiens). Cheryl loopt verder hard (“maar of ik ga rennen, hangt bij mij erg van het weer af”) en heeft een abonnement op de sportschool (“zodat ik het weer in Nederland niet meer als excuus kan gebruiken om niet te sporten”). Ze spreekt ook graag af met vrienden door heel Nederland en volgde ‘Klimaatgesprekken’, een serie workshops over hoe ze haar eigen leven kan verduurzamen. juni 2019 Chemie Magazine 35

’GROTE KANTOOR’ DSM DELFT

FOTO: ANP LEX VAN LIESHOUT

NATIONAAL CHEMISCH ERFGOED De KNCV heeft het Grote Kantoor van DSM in Delft benoemd tot Nationaal Chemisch Erfgoed in Nederland. Het in 1907 voltooide gebouw is een rijksmonument en diende tot 1998 als hoofdkantoor van Gist-Brocades. In 1869, precies 150 jaar geleden, richtte Jacques van Marken de Nederlandsche Gist- & Spiritusfabriek op. Van Marken was Delfts eerste technoloog en pionier op het gebied van biotechnologie in Nederland. Hij legde het fundament voor de biotechnologische ontwikkeling waar DSM nu op verder bouwt. In 1950 verwierf de fabriek het predicaat Koninklijk. Na een fusie in 1967 met Brocades werd het bedrijf in 1998 onderdeel van DSM.

36 Chemie Magazine juni 2019

Van Marken haalde in 1885 met Martinus Beijerinck een microbioloog van wereldfaam in huis. Voortbouwend op Beijerincks inspanningen werd het bedrijf vanaf WO II de eerste producent van penicilline. Vervolgens realiseerde men op deze locatie een chemische doorbraak waardoor penicilline kon worden omgezet in nieuwe antibiotica. Inmiddels verloopt de productie van deze antibiotica volledig biotechnologisch. Van Marken was ook grondlegger van de Nederlandse Oliefabriek (het latere Calvé) in Delft. Hij was een sociaal bewogen industrieel. Zo voerde hij als eerste ondernemer in Nederland een pensioenregeling en een ondernemingsraad in. De opening van het hoofdkantoor in 1907 maakte hij niet meer

Uitgelicht

mee, hij overleed in januari 1906. Het Grote Kantoor werd ontworpen door Schelling en Mulder, beĂŻnvloed door het Universiteitsmuseum in Oxford en de Beurs van Berlage in Amsterdam. De KNCV heeft vorig jaar het Nationaal Chemisch Erfgoed in het leven geroepen. Nederland kent een rijke chemische geschiedenis, met bekende Nobelprijswinnaars, een grote industrie en hoogstaand onderzoek. De KNCV hecht eraan om dit verleden te koesteren en benoemt jaarlijks een locatie tot Nationaal Chemisch Erfgoed. In 2018 werd de titel toegekend aan het Teylers Museum in Haarlem. p

FOTO: M.M. MINDERHOUD

Centrale hal van het Grote Kantoor. De drie verdiepingen hoge hal is voorzien van een glazen overkapping, siermetselwerk in rode en gele baksteen, gekleurde geglazuurde tegels en galerijachtige zijvleugels.

juni 2019 Chemie Magazine 37

There are things that regulatory professionals need to do over and over again. Checking spreadsheets neednâ&#x20AC;&#x2122;t be one of them. Meet us at: Chemspec Europe 2019 June 26-27, Basel

Learn more at industries.veeva.com/chemical Agility at the speed of your imagination.

Verkoop stoom- en warmwaterketels

Eco Steam Trading & Consultancy bv

www.eco-steamandheating.com +31 (0)13 583 94 40 | info@eco-steamandheating.com

Jubileum

YARA SLUISKIL BESTAAT 90 JAAR

‘GROENE WATERSTOF IS ONS DUURZAME PAD VOOR DE TOEKOMST’ De viering van de 90ste verjaardag van kunstmestfabriek Yara in Sluiskil afgelopen maand markeert decennia van geslaagd innoveren, expanderen en het behalen van de klimaatdoelen. De fabriek is de grootste en duurzaamste in haar sector, maar behoort desondanks tot de industrieën die de CO2-emissies nog het meest moeten terugdringen. Groene waterstof biedt de oplossing. Tekst: Henk Engelenburg

juni 2019 Chemie Magazine 39

De locatie staat in de top van de meest energie-efficiënte en veiligste kunstmestfabrieken ter wereld.

ara Sluiskil heeft een productievolume van 5 miljoen ton kunstmest, wat op jaarbasis 3,8 megaton bruto CO2emissie geeft. Bruto, omdat Yara 1,4 megaton CO2 benut voor de kunstmestproductie en CO2 verkoopt aan de drankensector voor de bubbels in de frisdranken. Ten opzichte van 1990 heeft de fabriek de uitstoot van broeikasgassen met 55 procent verminderd bij 2 miljoen ton productiegroei in die periode. De locatie staat hiermee in de top van de meest energie-efficiënte en veiligste kunstmestfabrieken ter wereld. “Feitelijk hebben we de klimaatdoelstelling voor 2030 al behaald”, stelt directeur Michael Schlaug, verwijzend naar de ambitie van Nederland om de emissie van broeikasgassen met 49 procent te verminderen in 2030 ten opzichte van 1990. “Onze plaats op de nationale CO2-emissielijst is niet waar we trots op zijn en waar we hard aan werken om daarin verder verande-

40 Chemie Magazine juni 2019

ring te brengen. Anderzijds is die plek ook te verklaren uit het feit dat onze productielocatie in Sluiskil met stip de grootste kunstmestfabriek van Noordwest-Europa is.”

Emissievrije fabriek

Het voormalige Norsk Hydro, dat de locatie in Sluiskil 40 jaar geleden overnam, is grootaandeelhouder met 40 procent van de aandelen. De visie van ‘Oslo’ is daarmee richtingbepalend voor Sluiskil: voortgaande verduurzaming met als stip op de horizon een emissievrije fabriek in 2050 op basis van opgedane kennis en ervaring in het verleden. Zo heeft de afdeling research & development door de jaren heen haar sporen verdiend met innovaties waarvan de kennis en ervaring wordt gedeeld met Yara’s ammoniakfabrieken in zestien landen. De vloeibedgranulatietechniek bijvoorbeeld, ontwikkeld door ’Sluiskil’ in de jaren zeventig, is inmiddels standaard in de mondiale kunstmestsector, wat heeft geleid tot lagere

‘Onmogelijk om duurzaamheidsambities te realiseren zonder juiste wetgeving, stimuleringsprogramma’s en nieuwe infrastructuur’ emissie en een halvering van de stofemissies. Yara investeerde de afgelopen 10 jaar ruim 700 miljoen euro in nieuwe installaties zoals Ureum-7, Ureum-8 en het Laadgebouw (2018), waarmee de efficiency verder is opgevoerd en de CO2-emissies verder zijn teruggedrongen. Zo is met de bouw van ureumfabriek Ureum 7 een energie-efficiëntieverbetering van 35 procent per ton product gerealiseerd, wat ook een impact heeft op de CO2-emissie. Daarnaast worden processchommelingen via het softwaresysteem Advanced Process Control (APC) verminderd, wat bijvoorbeeld het stoomverbruik e

Jubileum

WATERSTOFROTONDE MOET CONTINUÏTEIT GARANDEREN Yara Sluiskil werkt met de industrie in de regio aan vervanging van de op koolstof gebaseerde energievoorziening door groene waterstof. De eerste stap naar een regionale waterstofrotonde is vorig jaar oktober gezet met de uitwisseling van waterstof tussen Dow Terneuzen en Yara via een loze aardgasleiding. Directeur Michael Schlaug heeft goede hoop dat voor de verdere uitrol ook de overheid haar verantwoordelijkheid neemt. Hoe zien de plannen er verder uit? Schlaug: “Er komt in onze regio de komende jaren 14 gigawatt aan energie extra beschikbaar van windmolens op de Noordzee en van nieuwe zonneparken op het land. Omdat het dan nog gaat om een ﬂuctuerend energieaanbod, afhankelijk van wind en zon, kun je die energie beter omzetten in waterstof. Daarom willen we met die energie een 1 gigawatt elektrolyser voeden om waterstof te maken en dat via een netwerk van leidingen distribueren naar de industrie. Dan kunnen we in Sluiskil met een van onze drie ammoniakfabrieken overstappen op groene waterstof als grondstof om onze CO2-emissies te reduceren. Restwaterstof van Dow, zo’n 4,5 kton per jaar, gaat via een loze gasleiding naar Yara, die hiermee het ‘kraakdeel’ van het ammoniakproces overslaat en minder gas hoeft in te nemen om de waterstof te maken. De restwaterstof van Dow is een klein deel van de waterstofproductie van Yara, zo’n 300 kton op jaarbasis, ofwel 40 procent van alle waterstof in Nederland. Inclusief de waterstofproductie in de regio van Zeeland Refinery, Trinseo, Dow en Eastman gaat het om in totaal 50 procent van de nationale waterstofproductie binnen een straal van 20 kilometer. De omstandigheden zijn gunstig. Afgezien van de aanlanding van windenergie, hebben we hier ruimte, logistieke mogelijkheden, kennis en expertise én complementariteit van de industrie. We hebben zowel in Zeeland als in het Vlaamse deel van de havens een aantal grote industriële spelers in de regio die de handen ineen hebben geslagen om de waterstofrotonde te ontwikkelen.” Hoe serieus is de waterstofoptie? “De productie in Sluiskil is al zo efficiënt dat zelfs een nieuwe fabriek dat niveau niet zou evenaren. Verdere stappen in efficiency en verduurzaming zijn alleen nog mogelijk met nieuwe technologieën zoals grootschalige waterstof. Het is voor onze vestiging het voornaamste duurzame pad naar de komende 30, 40 jaar. Het is ‘Sluiskil’ er alles aan gelegen om de efficiëntste locatie binnen het concern te blijven, omdat we daarmee het concurrentienadeel kunnen compenseren dat we hebben op het gebied van onder meer de gasprijs. Wij benutten de inkoop van gas voor 80 procent voor het produceren van ammoniak. Maar de gasprijs is hier twee tot drie maal hoger dan bijvoorbeeld in de VS. Onze productprijzen zijn intussen wel gebaseerd op wereldmarktprijzen. Yara Nederland exporteert 35 procent van de productie

naar andere EU-lidstaten, nog eens 50 procent naar buiten Europa, inclusief Engeland. Met andere woorden: mondiale verhoudingen in prijzen en kosten beïnvloeden de concurrentiepositie van onze fabriek.” Wat moet er gebeuren? “We staan onderhand op het punt dat we moeten kunnen beslissen over de toekomst van deze vestiging, want het gaat om besluiten die hun schaduw tientallen jaren vooruit werpen. We hebben daarbij zekerheden nodig over de spelregels. Wat ons betreft zou een CO2-heffing de vorm moeten hebben van een bonus-malussysteem dat grootschalige duurzaamheidsinvesteringen voor de lange termijn zodanig stimuleert dat die financieel haalbaar worden. Daarom wil de industrie in onze regio nu, na jarenlange plannenmakerij, knopen doorhakken om met waterstof te beginnen. Waarbij we hopen dat de overheid overkoepelend meedoet in het aanleggen van infrastructuur. Het gaat om investeringen van in totaal 1 miljard euro of zelfs meer.” Hoe kijkt Yara naar de toekomst? “Het hoofdkantoor heeft duurzaamheid tot speerpunt uitgeroepen en focust op decarbonisatie en circulaire economie met als missie Responsibly feed the world and protect the planet. Het gaat bij duurzame innovaties uiteindelijk om haalbaarheid en schaalbaarheid: is het economisch en technisch haalbaar en is het volume toereikend voor de groeiende behoefte? De techniek voor de overstap naar groene waterstof om zo de CO2-uitstoot verder te verlagen is er al, maar het is helaas nog onrendabel en biedt onvoldoende capaciteit om een fabriek op te laten draaien. Om volledig om te kunnen schakelen zijn er tussenstappen nodig en ondersteuning vanuit de overheid om de onrendabele top te compenseren en infrastructuur aan te leggen. Als wereldwijde speler in de meststoffenindustrie is Yara in de unieke positie om een bijdrage te leveren aan een van de grootste uitdagingen van dit moment: het beschermen van onze aarde. Maar we hebben niet de illusie dat we dit alleen kunnen.”

Directeur Michael Schlaug.

juni 2019 Chemie Magazine 41

GROOT FEEST

en dus ook het energieverbruik per ton product verlaagt. Met de bouw van Ureum-8 kon de laatste ‘priltoren’ worden gestopt. Daarmee wordt sitebreed een stofemissiereductie van 50 procent gerealiseerd en een bijdrage geleverd aan reductie van de stikstofdepositie op de omliggende natuur en de koelwaterbelasting op het kanaal.

Korrels

Voor de productielocaties ligt de focus op het terugdringen van CO2emissies. Met de producten zelf is een slag gemaakt van bulkproductie naar speciale meststoffen met een hogere marge, inspelend op specifieke klantwensen en eisen van transport. Schlaug: “We introduceren technieken om het nitraat in grondwater te verminderen en om het watergebruik in de landbouw te reduceren. We ontwikkelen kunstmestkorrels die hun stoffen langzaam afgeven en niet in één keer in het grondwater wegspoelen bij een plensbui. We stimuleren digital farming, zoals satellietfoto’s die aangeven waar de boer meer of minder 42 Chemie Magazine juni 2019

moet strooien. We geven adviezen aan boeren in de hele wereld, wat leidt tot betaalbaar, gezond en duurzaam voedsel. Want kunstmest is hard nodig om het groeiend aantal monden in de wereld te kunnen blijven voeden. Nu al is 50 procent van de wereldbevolking afhankelijk van voedsel dat dankzij kunstmest is geproduceerd.” Schlaug noemt een emissievrije fabriek in 2050 “haalbaar”. Hoe snel die kan worden gerealiseerd is afhankelijk van samenwerking tussen de industrie, politiek en de samenleving. “Dat is echt vereist om de klimaatdoelen te bereiken, zeker omdat Nederland voorop wil lopen in de klimaatdoelen en tegelijkertijd banen wil behouden en CO2-weglekeffecten wil voorkomen. Om nieuwe technologie beschikbaar te maken is naast tijd en baanbrekende innovatie een faciliterende overheid nodig. Zonder de juiste wetgeving, stimuleringsprogramma’s en nieuwe infrastructuur is het onmogelijk om de duurzaamheidsambities te realiseren.” p

FOTO: SHUT TERSTOCK

Op 22 mei kregen vijfhonderd oud-medewerkers en hun partners een diner aangeboden.

De viering van het 90-jarig bestaan van Yara in Sluiskil begon op dinsdag 21 mei met een borrel voor zakenrelaties. Op 22 mei werden vijfhonderd oud-medewerkers en hun partners ontvangen met een diner in een grote partytent op het terrein. Onderaannemers en contractors werden donderdag in de watten gelegd. Voor het huidige personeel – ruim zeshonderd werknemers – was er vrijdag een groot feest. Zaterdag namen zo’n 1500 mensen een kijkje in de fabriek tijdens een open dag. Gedeputeerde Jo-Annes de Bat gaf de officiële aftrap door met een grote groep kinderen een bord met het logo ‘90 jaar Yara’ omver te spuiten met een stevige waterstraal, zoals een jarige kaarsjes op een feesttaart uitblaast.

10 JAAR WARMCO2

Yara Sluiskil staat dit jaar ook stil bij het 10-jarig bestaan van WarmCO2. Bij dit project, gerealiseerd door Yara Sluiskil en North Sea Port, wordt de glastuinbouw in Zeeuws-Vlaanderen via pijpleidingen onder de grond voorzien van restwarmte en CO2 afkomstig van Yara Sluiskil en kan zo duurzamer en voordeliger produceren.

Veilig werken met VAPRO

Benieuwd naar de mogelijkheden? Kijk op www.vapro-trainingen.nl

EMPOWERING PEOPLE AND INDUSTRIES

VAPRO17_068 Adv 185x130.indd 1

11/01/17 09:36

PGS15 opslagsystemen voor gevaarlijke stoffen

RUIM 35 JAAR EXPERTISE

www.hiltra.com

Verkoop en Verhuur info@hiltra.com - 0342-404160

VNCI

VNCI NIEUWS KRITISCHE BLIK OP DUURZAME ACTIELIJNEN

FOTO: Y VONNE COMPIER

De verduurzaming van de chemie is alleen gezamenlijk mogelijk. Daarom organiseerde de Koninklijke VNCI op 22 mei in NEMO een stakeholderdialoog. Zo’n tachtig betrokkenen uit onder meer chemie, aanpalende sectoren, onderwijs en overheid gaven een kritische blik op de drie duurzame actielijnen van de VNCI. “We moeten het samen doen”, zei Sjoerd Looijs, senior manager Responsible Care en Duurzaamheid bij de VNCI. Elsbeth Roelofs, sectormanager Chemie bij MVO Nederland, stelde dat we de aarde in 200 jaar hebben uitgeput en dat dit de eeuw van het herstel moet worden. “De chemie is daarvoor onmisbaar, maar moet wel sneller schakelen.” Om de vereiste versnelling te maken, reflecteerden de aanwezigen op de drie duurzame actielijnen die de VNCI heeft opgesteld: low carbon economy, minimale impact op mens en milieu en bijdrage aan welzijn en welvaart. Hiermee wil de VNCI inzichtelijk maken hoe en aan welke UN Sustainable Development Goals (SDG’s) de sector een bijdrage wil leveren. De input van de stakeholders wordt de komende tijd gebundeld en zal gebruikt worden om de verdere richting te bepalen.

BEHIND THE SCENES@EEMSDELTAVISIE

Op 16 oktober vindt de laatste in de serie Behind the scenes plaats, evenementen waarbij de VNCI de chemieclusters centraal stelt. Voor deze aflevering hebben de VNCI en Industrielinqs, initiatiefnemer van Eemsdeltavisie, hun kennis en krachten gebundeld, met als resultaat Behind the scenes@Eemsdeltavisie. Met de industrie-agenda en de uitkomsten van de Industrietafel Noord-Nederland zijn stevige doelstellingen geformuleerd voor de Eemsdelta. De scope is daarbij 2030 en 2050. Wat betekenen deze ambities voor de korte en de middellange termijn? Welke stappen leiden naar de gewenste oplossingen? Wat zijn de stappen die nu gezet moeten worden? Samen met lokale partners zullen de antwoorden worden geformuleerd. Behind the scenes@Eemsdeltavisie is tevens de finaledag van Northern Back from the Future, een scenariowedstrijd voor studenten en young professionals.

juni 2019 Chemie Magazine 45

COL OFON

MENSEN

Chemie Magazine is het maandblad van de Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie (VNCI) en verschijnt 11x per jaar

TU DELFT

Andrzej Stankiewicz heeft na 7 jaar afscheid genomen als directeur van TU Delft Process Technology Institute (DPTI). Hij was een van de initiatiefnemers en de eerste directeur. Hij speelde een cruciale rol in de opbouw van het netwerk voor procestechnologen binnen Nederland en Europa en was een van de pioniers op het gebied van procesintensificatie. Met ruim 40 jaar ervaring in zowel de industrie als het wetenschapsveld is hij een begrip geworden in het vakgebied. Stankiewicz is professor Intensified Reaction and Separation Systems bij de afdeling Process & Energy. Per 1 januari 2019 is Ruud van Ommen, hoogleraar Chemical Engineering bij de TU Delft, benoemd als nieuwe directeur. Van Ommen nam het stokje ceremonieel over tijdens het jaarlijkse DPTI-event op 13 juni.

Redactie Igor Znidarsic (hoofdredacteur) Marloes Hooimeijer (eindredactie)

Contact redactie Loire 150, 2491 AK, Den Haag T 06 284 730 51 E redactie@vnci.nl

Medewerkers Henk Engelenburg, Leendert van der Ent, Adriaan van Hooijdonk, Inge Janse,

TOGETHER FOR SUSTAINABILITY

deelnemers.

Bertrand Conquéret (Henkel) is verkozen tot de nieuwe voorzitter van Together for Sustainability (TfS), een in 2011 opgericht gezamenlijk initiatief van chemiebedrijven. Het heeft een wereldwijd programma ontwikkeld en geïmplementeerd om duurzaamheidsprocedures binnen de toeleveringsketens van de chemische industrie te beoordelen, te controleren en te verbeteren. Het telt inmiddels 23

Erik te Roller, Marga van Zundert

Vormgeving Curve Mags and More, Haarlem

Advertentie-exploitatie Mooijman Marketing & Sales, Julius Röntgenstraat 17, 2551 KS Den Haag, T 070 323 40 70, E dm@mooijmanmarketing.nl

ISPT

Geoffrey Schouten is programmamanager Systeem Integratie geworden bij het Institute for Sustainable Process Technology (ISPT). Hij was eerder onder andere werkzaam bij Aspen Pharmacare als SHE hazard communication manager en als senior policy officer Responsible Care & Sustainable business bij de VNCI. Schouten studeerde chemie en Strategy and International Management aan de Radboud Universiteit.

Advertenties vallen buiten de verantwoordelijkheid van de redactie

Druk Impressed, Pijnacker

Abonnementen Wie werkzaam is in de chemische industrie of op een andere wijze direct of indirect bij de chemische industrie betrokken is komt in aanmerking voor een kosteloos abonnement op Chemie Magazine. Meld u aan via stb@vnci.nl. Meer informatie: znidarsic@vnci.nl of 070 337 87 28.

Overname Overname van artikelen uit Chemie Magazine is alleen toegestaan na voorafgaande schriftelijke toestemming van de redactie. In de meeste gevallen zal die graag worden gegeven.

VNCI ONLINE WWW.VNCI.NL

Website met onder meer dagelijks nieuws, het archief van Chemie magazine en alles over de chemische industrie in Nederland WWW.VNCI.NL/NIEUWS/CHEMIE-NIEUWSBRIEF

Gratis nieuwsbrief met daarin wekelijks het laatste nieuws over de chemische industrie en de VNCI

46 Chemie Magazine juni 2019

Beeld cover TWITTER.COM/VNCI

De VNCI met het laatste nieuws, vacatures en reactiemogelijkheden op alle berichten

Discussieer mee met meer dan 3500 betrokkenen uit de chemische industrie en bezoek de vacatures in de LinkedIn-groep van de VNCI

Rob ter Bekke ISSN 1572-2996

Werken bij AD International Het meest innovatieve bedrijf in de regio Moerdijk (winnaar innovatieprijs 2018)! Laborant Technical Field Support

Wat bieden wij?

Heb jij een chemische studie afgerond, vlotte babbel, affiniteit

•

Mooi salaris en secundaire voorwaarden

met metaal oppervlaktebehandeling en wil je niet de hele dag

•

Werken in een no-nonsense werkklimaat

op het lab staan? Dan is dit jouw functie! In deze rol word je

•

Opleidingsmogelijkheden

middels een intensief opleidingstraject klaar gestoomd voor de functie van Sales & Process Engineer.

Solliciteren Stuur jouw CV en motivatie naar

Sales & Process Engineer

Robbin Verbeek (HR):

In deze rol ben je binnen een gedreven team verantwoordelijk

r.verbeek@adinternationalbv.com

voor de verkoop van chemische producten voor de behandeling

0167 - 526982

van metaaloppervlaktes. Met enthousiasme verdiep je jezelf in bestaande accounts (circa 60%) en ga je op zoek naar nieuwe (internationale) klanten en afzetmogelijkheden.

Vragen? Mail Robbin!

Bekijk alle vacatures op www.adinternationalbv.com

CLS Services CHEMISTRY OF CONNECTING PEOPLE

www.cls-services.nl

recruitment, selection and secondment in chemistry | pharma | biotech | food | feed

TECHNICIAN

JANSEN BIOLOGICS - LEIDEN

As one of the largest companies in Leiden Jansen Biologics have obtained a prominent position in the world of biotechnology by creating, acquiring and marketing unique biopharmaceutical therapies. Their innovative products focus on the management of three major disease areas; cardiovascular, immunological disorders and cancer. As Technician Method Development Large Molecules you will be responsible for conducting methods using established methodology. Besides a BSc. level you are familiar with GMP and/or GLP and experienced in one or more of the following techniques: MS, LC/MS, ELSD, cIEF, cSDS, DW-HPLC, A280, IEF and SDS-PAGE. You can be flexible absorbing ad-hoc work changes, but will also be content with 80-100% routine sample testing. Being a strongly routine-based position, motivation must match what is offered: a warm and welcome work environment with some seniors happy to help a new colleague. Does this sound appealing to you? Then this is a nice opportunity! To know more about this position; Visit www.cls-services.nl?vac=A1900082 for more information.

LOGISTICON VERHUUR Opslag en dosering

Zand- & koolfiltratie

EUROPA’S GROOTSTE VERHUURVLOOT VOOR WATERZUIVERINGEN

Ultrafiltratie

Flotatie

Chemicaliën

Omgekeerde osmose

Uitgebreide keuze Voor de levering van installaties voor zowel korte als lange termijn verhuur, met capaciteiten van 1 tot meer dan 2000 m3/h voor toepassingen als: - Capaciteitsuitbreiding en/of back-up - Proefneming - Kwaliteitsverbetering Informeer naar Europa’s grootste verhuurvloot voor waterzuiveringen.

Logisticon Verhuur b.v. +31 (0)184 608260 www.logisticon.com