Verlichting is meer dan enkel licht

In tijden van stijgende energieprijzen wordt verlichting haast onmiddellijk het onderwerp van besparingen. Bedrijven zoeken dan vaak naar de minst ingrijpende en meest goedkope oplossing. Volgens Gert Roeckx, Country manager bij Signify, kan een holistische benadering een slimmere aanpak zijn.

NNaargelang de sector waarin je bedrijf werkzaam is, kan verlichting verantwoordelijk zijn voor zo’n 10 tot 30% van je totale energieverbruik. Het klassieke antwoord: onmiddellijke vervanging van traditionele lampen naar led-licht. Maar volgens Gert Roeckx van Signify hoeft het verhaal daar niet te eindigen. “Vandaag is energiebesparing voor bedrijven top-of-mind. Maar als we dan toch op energie moeten besparen, laten we het dan holistisch bekijken. Wat zijn je toekomstige uitdagingen? En hoe kan verlichting daar een rol in spelen? Ja, je kan vandaag investeren in led-technologie die helpt om tot 60% energie te besparen, al naargelang je situatie. Dat komt omdat ze minder energie verbruiken maar ook de onderhoudskosten bij een led-installatie een stuk lager liggen dan bij conventionele lampen, mede omdat je de led-verlichting minder snel moet vervangen. Led-lampen hebben namelijk 50.000 tot 100.000 branduren (vergelijk dit met de 10.000 branduren van een standaard TL-buis bijvoorbeeld). Maar je kan nog iets verder gaan, namelijk door je verlichting te digitaliseren of te connecteren”, stelt Gert.

“Je kan je verlichting bijvoorbeeld koppelen aan een sensor om licht te geven enkel op de momenten dat er beweging is in een ruimte. Of je kan de hoeveelheid verlichting in een ruimte automatisch laten aanpassen aan het beschikbare natuurlicht dat via de ramen binnenkomt. Het systeem kan zelfs enkel de verlichting die dichter tegen de ramen zit minder hard laten branden zodat de hele ruimte optimaal verlicht blijft en tegelijkertijd toch bespaart op energie. Het voordeel hiervan is dat je de besparing nog kan vergroten tot 80%.”

Verlichten op een human-centric manier Maar er zijn meer voordelen verbonden aan het connecteren van je verlichting volgens Gert. “Eenmaal je verlichting geconnecteerd is, kan je nog een stap verder gaan dan alleen maar besparen op energie. Je kan ook verlichten op een meer human-centric manier. Hierbij geef je het juiste licht aan je medewerkers. Het gaat dan niet alleen om de hoeveelheid licht maar ook om de lichtkleur. Zowel een meeting, als een receptie of training hebben een ander soort licht nodig. Een juiste kleurtemperatuur op de juiste plaats en op het juiste moment doet mensen beter voelen en verhoogt hun comfort en productiviteit”, zegt Gert. “Bij Signify polsen we dus ook naar andere uitdagingen van de klant dan enkel die gelinkt aan energiebesparing. Hoe verhoog je het welzijn van je mensen? Hoe ga je de productiviteit verhogen? Enz. Niet enkel van je medewerkers maar ook van de klanten die over de vloer komen, zoals bij retailbedrijven. Wanneer het over licht gaat, wordt er te weinig gesproken over die andere uitdagingen en hoe licht daarbij kan helpen”, legt Gert uit. Licht heeft ook een commercieel voordeel. Denk aan hoe licht het koopge- drag van mensen beïnvloedt in een winkel. Bepaalde producten kunnen onder een spotlicht worden gezet of men kan een warme, gezellige kleurtint gebruiken om klanten langer in de winkel te houden. Gert benadrukt dan ook: “Licht is meer dan enkel verlichting. Licht is een multifunctionele oplossing.” En daarbij mag je gerust outof-the-box-denken, want licht kent vele andere toepassingen waar je misschien niet meteen aan denkt. Wist je bijvoorbeeld dat een UV-C-verlichtingssysteem de lucht in een ruimte kan desinfecteren? Signify is al jarenlang een pio - nier op het vlak van UV-technologie. Hun systemen worden onder andere in ziekenhuizen gebruikt tegen ziektes die via de lucht worden overgedragen zoals tuberculose, mazelen en influenza, en nu ook COVID-19. Of wat dacht je van een lichtsysteem dat op een draadloze manier een internetverbinding maakt via led-licht? Met de Trulifi-systemen van Signify connecteer je automatisch met het web zodra je een ruimte betreedt en gaan de lichten automatisch branden.

Slimme verlichting volgt het bioritme

Slimme verlichting is meer dan enkel technologie. Het heeft veel te maken met de manier waarop we als mens functioneren en leven in verschillende lichtsituaties. Licht beïnvloedt alles van ons eetpatroon en onze lichaamstemperatuur tot onze productiviteit en zelfs onze stemming. Bij het verlichten van de werkplek is het dus belangrijk om hier rekening mee te houden. Gert beaamt: “Het bioritme van de mens is een goede gids. Als je ruimtes dezelfde lichtkleur hebben als de avondval, dan zullen je mensen gemakkelijker moe worden. Heel wat studies tonen aan dat je het ritme van de dag moet volgen.”

Wie is ...

Gert Roeckx

Opleiding: Master Electrical and Electronics Engineering en Engineering Science - Mechanical Engineering

Functie: Country Manager Signify Belux

Dat bioritme kan je ook met slimme verlichting stimuleren. Signify heeft daarvoor een oplossing ontwikkeld genaamd NatureConnect. Een knap stukje innovatieve technologie die op basis van biophilic-design-principes het verloop van het daglicht simuleert. Kom je om 8u in de ochtend aan in een ruimte op kantoor waar het systeem werkzaam is, dan bootst het licht van NatureConnect het ochtendgloren na. Zit je er in een meeting tot de middag, dan zal het licht automatisch vorderen en ogenschijnlijk een schaduw werpen op het armatuur alsof de zon beweegt aan de hemel. “Je moet beseffen dat we 90% van onze tijd doorbrengen in kunstlicht, niet in natuurlicht,” vult Gert aan. “Het is daarom belangrijk dat we het daglicht zoveel mogelijk nabootsen. NatureConnect is een extreem voorbeeld waar je het gevoel creëert alsof je buiten zit. Maar er zijn zeker ook tussenvormen.”

Duurzaamheid en verlichting

Wanneer we spreken over energiebesparing denken we in de eerste plaats aan energiekosten. Maar energiebesparing is natuurlijk ook verbonden aan je ecologische voetafdruk. “Als we in België vandaag allemaal naar led-verlichting zouden overschakelen, dan zouden we 1,42 miljard euro energie kunnen besparen. In termen van CO2-uitstoot betekent dit een reductie van 700.000 ton.” Een stap zetten naar slimmere verlichting is dus niet enkel goed voor de portemonnee, het staat toen onze uitstoot operationeel met 70% verminderd. 100% van de productie doen we intussen met hernieuwbare energie. In de fabriek in Turnhout hebben we onze windmolens, hier in Zellik onze zonnepanelen. En die goede cijfers kan je overigens niet enkel in ons eigen duurzaamheidsrapport terugvinden. We vragen ook andere instanties om onze inspanningen te meten. Zo staan we al 6 opeenvolgende jaren in de Dow Jones Sustainability Index.”

Het doel: circulaire verlichting

Verlichting meer energiebesparend maken heeft niet enkel betrekking tot de lamp zelf maar ook tot het materiaal van het armatuur. Het armatuur of omhulsel van een lamp heeft ook een invloed op de lichtkleur en felheid, maar in de keuze voor een armatuur speelt in de praktijk vooral esthetiek een rol. Hierbij hoort ook het productieproces en het materiaalgebruik dat nu dat de CO2-uitstoot 47% lager ligt dan wanneer je metaal moet bewerken. Bovendien zijn armaturen van polycarbonaat 100% recycleerbaar”, benadrukt Gert. “We proberen over het algemeen 30% van onze omzet te halen uit circulaire producten, systemen en services. Natuurlijk volgen we eerst en vooral de vraag van de klant. Maar hoe meer vraag er is naar 3D-geprinte armaturen, hoe meer we de circulaire verlichting kunnen uitbouwen.”

50.000100.000 branduren bij led-verlichting

47% minder CO2-uitstoot met 3D-printing van armaturen

90% van onze tijd brengen we door in kunstlicht

Een 3D-printer van Signify in actie. In de fabriek in Turnhout produceert Signify lampen en armaturen, onder andere met behulp van dergelijke 3D-printers.

CSR-rapport.

Op het vlak van duurzaamheid wil Signify als voorbeeld dienen voor zijn klanten. Hun ambities en inspanningen zijn duidelijk: “13% van alle energie over de hele wereld gaat naar licht. Wij denken dat we dat in samenwerking met onze klanten kunnen terugbrengen naar 6%. Bij Signify zelf haalden we al in 2020 de doelstellingen van het Parijsakkoord inzake CO 2-neutraliteit. We hebben nog hoofdzakelijk uit metaal bestaat. Bij Signify geeft men bedrijven daarom een alternatief in de vorm van 3D-geprinte armaturen van recycleerbaar polycarbonaat. “Door het 3D-printen van armaturen, die we printen in onze fabriek in Turnhout, kan je ze krijgen in een kleur en vorm naar wens. Het voordeel van deze 3D-geprinte armaturen is enerzijds dat je die gemakkelijk kan hergebruiken en anderzijds

Ondernemers Vlaams-Brabant | februari 2023

Light-as-a-service: nooit meer zonder licht Slimme verlichting is dus kostenbesparend, human-centric en duurzaam. Maar de meerwaarde van geconnecteerde verlichtingssystemen zit hem ook in het verzamelen van data die in inzichten kunnen worden omgezet, waardoor je blijvend kan optimaliseren. Signify ziet licht daarom niet enkel als een product maar ook als een service. “Met de digitale opvolging van je verlichting krijg je de garantie dat de lichten blijven branden, want dankzij data kunnen wij aan preventief onderhoud doen. Daarnaast kan je als klant ook zelf met die data aan de slag. Je krijgt achteraf altijd een rapport waarin de data van je verlichting staan. Hierin staat hoelang het licht heeft gebrand, hoeveel energie je hebt bespaard, enz. En daaruit kan je belangrijke inzichten halen, bijvoorbeeld of er wel voldoende bezettingsgraad is van je kantoorruimtes”, zegt Gert. “Tot slot kan je met de toevoeging van sensoren je datawinst nog uitbreiden. Want licht is het best geplaatst om heel wat gegevens te capteren, zowel indoor als outdoor. Denk aan bewegingssensoren, geluidssensoren, temperatuursensoren … En als je licht geconnecteerd is, dan kan je zo’n sensor snel en gemakkelijk toevoegen aan het netwerk. Kortom, de mogelijkheden van geconnecteerd licht zijn legio.”

700.000 ton minder CO2 als we in heel België overschakelen op led-verlichting

13% van alle energie over de wereld gaat naar licht

Wat is ...

Signify

CEO: Eric Rondolat

CEO Benelux: Hellen Van Der Plas

Aantal medewerkers: 37.000 in meer dan 70 landen

Historiek: Signify was voorheen Philips Lighting. In 2016 werd het een zelfstandige onderneming. Signify is de wereldleider in verlichting met erkende expertise in de ontwikkeling, productie en verkoop van innovatieve, energie-efficiënte verlichtingsproducten, -systemen en -diensten. www.signify.com

Op Kindermaat biedt lessenpakketten rond sociaal-emotionele vaardigheden voor kleuters

Kinderpsychologe Karolien Raeymaekers en psychomotorische kinesitherapeute Isabelle Ringoot