Vormingplus Kempen
2011
| 1
Vormingplus in actie We werken vanuit wat er leeft
3
We werken samen met anderen
14
We werken in heel de Kempen
20
We werken met kansengroepen
21
Vormingplus in cijfers 24 Hoe werkt Vormingplus ? 25 Achter de schermen 34
2 |
> > > > > > >
Vormingplus werkt vanuit wat er leeft
Ook op het platteland hoor je de laatste jaren steeds vaker de verzuchting dat het sociale weefsel verzwakt en de gemeenschap individualiseert. Een trend die meestal als negatief ervaren wordt. Vormingplus Kempen zet met een aantal leertrajecten in op de versterking van de lokale sociale cohesie. ‘Buurtbank’ is zo’n traject.
Buurtbank
werken aan sociale cohesie We gebruiken hier de plaatsing van een zitbank als hefboom om tot gemeenschapsvorming te komen. Een gemeente, buurt, vereniging of organisatie kan zich kandidaat stellen voor de adoptie van een bank. In nauwe samenwerking met de adoptieouder wordt de standplaats en de vormgeving van de bank bepaald. Een (leer)proces dat Vormingplus begeleidt.
In 2011 en 2012 wordt er gewerkt aan buurtbanken in Hoogstraten, Oud-Turnhout en Vorselaar.
Het is de bedoeling dat er nadien rond de bank allerlei activiteiten georganiseerd worden zodat de bank een echte buurtbank wordt. De buurtbanken zijn het langst lopende leertraject van Vormingplus. Eind 2012 zullen er in 6 gemeenten banken te vinden zijn.
Foto boven – Enkele bewoners van de Remi Lensstraat in Hoogstraten halen alvast een meetlat boven om te bekijken hoe groot hun buurtbank moet worden. Foto links – Deelnemers op pad tijdens ‘Op het ritme van mens en dier’, een activiteit die kadert in het project ‘Stilte, rust en ruimte’ (zie pagina 10-11). De tocht wordt begeleid door bewoners van Talander, een organisatie in Arendonk waar volwassenen met een beperking wonen en werken.
| 3
Vormingplus werkt vanuit wat er leeft
Vrijwilligerswerk is sinds de oprichting van Vormingplus Kempen het thema waar we de meeste vragen rond ontvangen. In een regio waar er letterlijk duizenden grote en kleine organisaties met vrijwilligers werken, verbaast dat ook niet. Omdat dit engagement essentieel is in een solidaire samenleving, is het voor Vormingplus Kempen evident om er aandacht aan te schenken. We doen dit op verschillende manieren.
Kartrekkers
werken rond vrijwilligers en verenigingen Een van de meest gehoorde verzuchtingen is hoe men vrijwilligers vindt en mensen die mee aan de kar willen trekken. Men schrijft boeken, zet lezingen op en organiseert cursussen. Maar het probleem blijft. Vormingplus Kempen en Stichting Lodewijk De Raet sloegen de handen in elkaar en werkten een project uit dat organisaties effectief helpt. Het kreeg de titel ‘Kartrekkers’. Kartrekkers is uniek omdat er voor het eerst een interactief vormingstraject opgestart werd waarin een groep van verschillende organisaties gedurende een langere periode begeleid werd. En de resultaten mogen er zijn.
Na afloop van het traject stelden we een brochure samen met de succesfactoren, zodat ook anderen aan de slag kunnen.
H
H
Foto boven – RTV vraagt aan Marleen van KAV Voortkapel of ze ‘Kartrekkers’ nuttig vond. Haar reactie – en die van andere deelnemers – kan je vinden op www.vormingpluskempen.be. Foto rechts – De deelnemers en begeleiders van het project poseren voor onze fotograaf. De groep was op een speciale manier samengesteld. Meer info daarover op pagina 19.
4 |
Vormingplus werkt vanuit wat er leeft
“Dankzij Kartrekkers denken wij voortdurend na over onze manier van werken, en proberen we links en rechts wat bij te sturen. Kartrekkers houdt ons alert. Dat is een grote verdienste. Want ook voor een vereniging geldt dat stilstaan achteruitgaan is. Wie nooit eens vernieuwt of eens origineel uit de hoek komt, blijft niet aantrekkelijk.” “Ik zou andere organisaties zeker aanraden om in het Kartrekkersproject te stappen want het helpt u om ne keer na te denken over hoe je met je organisatie bezig bent. En het helpt je om te herbronnen om de toekomst aan te pakken.”
| 5
Vormingplus werkt vanuit wat er leeft
Boost!
werken rond vrijwilligers en verenigingen Om aan de acute vraag naar kortlopende vormingsactiviteiten rond vrijwilligers en vrijwilligersbeleid te voldoen – een vraag die vooral uit het lokale verenigingsleven opduikt - investeren we al een aantal jaren in een specifiek aanbod voor deze doelgroep. Ze kunnen tegen aantrekkelijke prijzen kwalitatief hoogstaande sprekers boeken.
Deelnemers uit verschillende organisaties en gemeenten kunnen op één dag verschillende lezingen en workshops volgen en krijgen de kans om ervaringen uit te wisselen. We werken in deze deelprojecten altijd samen met de gemeentelijke cultuurdiensten uit een aantal aanpalende gemeenten. Boost! 2011 vond plaats in Herentals. In 2012 is er een editie in Turnhout gepland.
Sinds 2010 proberen we deze vragen ook te bundelen door de organisatie van vormingsdagen die de titel ‘Boost!’ dragen.
H
6 |
Vormingplus werkt vanuit wat er leeft
Leren Fietsen
werken aan integratie
Naast taal blijkt mobiliteit een belangrijke rol te spelen in het integratieproces van allochtonen. Zeker in de Kempen, waar winkels, werkplaatsen en nutsvoorzieningen zich vaak niet op wandelafstand van elkaar bevinden. Het openbaar vervoer slaagt er maar ten dele in dit vervoersprobleem op te lossen. Daarom is en blijft de fiets hier een populair transportmiddel. Maar veel allochtonen hebben nooit leren fietsen. Iedereen die met deze doelgroep werkt, is het er dan ook roerend over eens: er een enorme nood aan fietslessen.
Verschillende organisaties willen actie ondernemen, maar weten niet precies hoe of hebben er de middelen niet voor. Daarom richten we ons in 2011 en 2012 opnieuw rechtstreeks tot het werkveld. We zoeken naar een methode om de organisatie van fietslessen door lokale actoren te stimuleren. Ook op andere manieren proberen we dit maatschappelijk probleem aan te pakken. Meer daarover op pagina 29.
Foto boven – Een groep cursisten van een vroegere fietscursus ontvangt hun diploma.
w
Foto links – Zowel jong als iets minder jong nam deel aan Boost! 2011. Kleine foto linksboven – Ellen, de cultuurbeleidscoördinator van Grobbendonk, wordt geïnterviewd door RTV. Het filmpje is terug te vinden op www.vormingpluskempen.be.
| 7
Vormingplus werkt vanuit wat er leeft
Praatpunt
werken aan integratie Nederlands kunnen verstaan – of beter nog: kunnen praten - is een erg belangrijke stap in het integratieproces van allochtonen. Er zijn dan ook verschillende organisaties die zich hier op richten. Iets dat we als Vormingplus Kempen, die streeft naar een inclusieve samenleving, enkel maar toejuichen. We vangen signalen op dat het niet evident is om het geleerde ook daadwerkelijk om te zetten naar het dagelijkse leven. Allochtonen geven aan dat ze wat “oefentijd” missen, als tussenstap tussen de les en de buitenwereld. We ervaren dat er veel Belgen zijn die graag kennis willen maken met mensen uit andere culturen, maar niet goed weten hoe. De stap om zomaar iemand aan te spreken is (te) groot.
Via Praatpunt proberen we op een laagdrempelige manier deze twee behoeften in te vullen. Op verschillende plaatsen in de Kempen ontmoeten beide groepen elkaar om kennis te maken, om te praten over verschillende onderwerpen en om beter Nederlands te leren praten. Naast de wekelijkse bijeenkomsten worden er elk jaar verschillende vormings- en intervisiemomenten ingericht voor de vrijwilligers. Elk Praatpunt is het resultaat van een samenwerking tussen verschillende partners. Het project is gestart in 2008 en er zijn geen plannen om er in de nabije toekomst mee te stoppen.
Er zijn Praatpunten in Geel, Herentals, Hoogstraten, Mol en Turnhout.
w Foto rechts – Deelnemers in Geel aan het werk op een van de wekelijkse bijeenkomsten van Praatpunt. Foto op pagina 10 en 11 – Beeld uit het natuurreservaat De Liereman in Oud-Turnhout, dat in 2012 officieel erkend zal worden als stiltegebied.
8 |
Vormingplus werkt vanuit wat er leeft
| 9
Vormingplus werkt vanuit wat er leeft
Stilte, rust en ruimte De Stille Kempen is voor velen een begrip én een persoonlijke ervaring. Van oudsher wordt de streek immers geassocieerd met stilte, rust en ruimte. Deze kwaliteiten zijn vandaag een kostbaar goed geworden in onze moderne samenleving waarin snelheid, drukte en overactiviteit de heersende norm zijn. Sinds een aantal jaren zijn er zowel in de private als in de publieke sector ontwikkelingen gaande die stilte als leefkwaliteit opnieuw onder de aandacht brengen. Maar wat heeft de Kempen nog met stilte? In 2006 verkende Vormingplus met het project ‘Stilte, rust en ruimte’ de kansen voor een maatschappelijk draagvlak voor stilte en rust als leefkwaliteit voor de Kempen. Sindsdien groeit de praktijkgemeenschap rond dit thema.
10 |
Vormingplus werkt vanuit wat er leeft
Onder andere volgende activiteiten kaderen in het Stiltethema: •
de werking van het Stilteplatform in Oud-Turnhout
•
de actie Toon van de Tijd die organisaties stimuleert om stilteactiviteiten te organiseren.
Verder bekijken we of er een Stilteplatform opgericht kan worden voor het de Merode-gebied. We werken in 2012 ook mee aan de activiteiten die plaatsvinden rond de inhuldiging van het natuurgebied De Liereman als stiltegebied. Voor meer info: www.destillekempen.be
w
| 11
Vormingplus werkt vanuit wat er leeft
We zien dat overheden en andere organisaties hun beleid meer en meer willen verduidelijken en verantwoorden voor de buitenwereld. In een aantal gevallen wil men die buitenwereld, de burger dus, zelfs betrekken bij dat beleid. De band met de burger wordt nauwer aangehaald. Want een beleid heeft meer draagkracht en legitimiteit als het (mee) vorm wordt gegeven door burgers.
Als Vormingplus Kempen geloven we dat dit soort van beleidsparticipatie een winsituatie kan opleveren voor alle betrokkenen. Als het proces op een goede manier doorlopen wordt. Maar hoe doe je dat concreet? De kennis om dit soort van processen te begeleiden, ontbreekt vaak. Zeker als er met kansengroepen gewerkt moet worden.
De Schrans
werken aan beleidsparticipatie In het project ‘De Schrans’ wordt gewerkt rond de renovatie en herbestemming van het historisch waardevol domein rond de Schranshoeve in Vorselaar. De bewoners van de sociale woonwijken die aan het domein grenzen, worden betrokken bij de vormgeving van het landschapsontwerp.
Vormingplus Kempen begeleidde dit traject van 2008 tot 2011. Dat er ook nadruk gelegd werd op het duurzame karakter van het toekomstig beheer van de site, was een niet onbelangrijk gegeven in onze keuze voor dit project.
Foto boven – De officiële opening van De Schrans. Buurtbewoner Benny neemt de honneurs waar. Simon, de schepen van buurtwerking, helpt een handje. Foto rechts – Onder de titel ‘De wind waait voor iedereen’, organiseerden we, samen met een lokale vereniging, een debat over de plaatsing van windmolens.
12 |
Vormingplus werkt vanuit wat er leeft
Maatschappelijke thema’s waar in 2011 rond gewerkt werd interculturaliteit
cultuurparticipatie
(kans)armoede
erfgoed
vrijwilligers & verenigingen
inburgering
buurtwerking
kempen
persoonlijke vorming
gezondheid
gender(on)gelijkheid
natuur
duurzaamheid
zingeving
andere culturen
beleidsparticipatie
stilte
opvoeding
detentie
wetenschap
“Vormingplus heeft het voordeel dat ze alle organisaties kennen, daar contact mee nemen en weten wat er leeft. En daardoor zaken organiseert zoals zo’n vorming die heel aangepast is aan de noden van de verenigingen.”
mobiliteit
| 13
Vormingplus werkt samen met anderen
Vrijwilligersgroep Color A'do
OCMW Balen
t Origineel
De Volkstuin Provincie Antwerpen
KAV
Gemeente Balen
Hofke van Chantraine
VKW Kempen
Cultuurraad Oud-Turnhout
Politieregio Turnhout/ preventiedienst
Federatie Laakdal-Meerhout
Blauwe Plekken
Vigez
LBC
Gemeente Laakdal
Markant Kasterlee
Digidak Ravels
KWB
Dinamo
Gemeente Retie
Leader Regio Midden-Kempen Beweegt!
Gecoro Meerhout
Derdewereldraad Balen
Kreatief
Grijze Panters Turnhout OCMW Laakdal
Katholieke Hogeschool Kempen
Regionaal Landschap Kempen en Maasland
CVO Geel Velt Turnhout
Benebib
Heemkundige Kring Meerhouts Patrimonium
Zonnige Kempen
Al-arm
Bosmuseum Gerhagen
Den Dorpel
Gemeente Tessenderlo
Begeleiders Praatpunt
Prisma
Welzijnsschakel 't Kiertje Vorselaar
Erfgoedhouders Westel Folk
Gemeente Westvleteren Gemeente Grobbendonk KAV Grobbendonk KVG Bibliotheek Laakdal
Cultuurraad Turnhout
IOK Heemmuseum Oevel
267 partners in 2011
Grijze Panters Herentals VITO Welzijnsschakel De Schakel Puurs Gehandicaptenraad Balen Gevangenis Hoogstraten t Toreke KWB Gierle Babbelkousjes Sportraad Vorselaar VSKO Buurtcontactpunt De Klink
Erfgoedcel k.ERF
Bibliotheek Geel
Vlaamse Stichting Verkeerskunde
Stad Hoogstraten
Ziekenzorg Zwaneven
Ons Huis Mol
Kringloopwinkel Herentals
Stad Herentals
VDAB
Huisvestingsmaatschappij Eigenhaard
Bezoekerscentrum Landschap de Liereman
OCMW Beerse
De Ark Sociale Huisvesting Trage wegen vzw ABVV Centrum Basiseducatie Kempen Leader MarKAante Kempen Gemeente Herenthout Stuurgroep De Merode De Fakkel OCMW Vorselaar Gemeente Meerhout Sociaal Forum Kempen Gemeente Baarle-Hertog Spaak Bibliotheek Rijkevorsel SPK Tram 41 Gemeente Mol Rust- en Verzorgingstehuis SintBarbara Bibliotheek Hulshout LOGO Kempen Bibliotheek Vosselaar Cultureel Centrum Baarle 14 |
CVO Kempen Mol Gemeente Beerse Dancing 2 Support Gemeente Bocholt Turnhout 2012
Begijnhofmuseum Kruispunt Migratie-Integratie Gemeente Vorselaar Samentuinieren Balen Jeugdsportnet Kasterlee, Dessel, Retie
Gemeente Kasterlee Gevangenis Merksplas Waerbeke KVLV Hulshout KAV Vosselaar HIVSET FOV
Cultuurcentrum 't Schaliken
Meerhoutse Ontwikkelingssamenwerking
RTV
Vlaamse Overheid
Vrijetijdscentrum De Kruierie
Stad Antwerpen
De Verenigde Verenigingen
Gemeente Hoogstraten
Behaag onze Kempen
Gemeente Rijkevorsel
CAW De Kempen
CVO Turnhout
Gemeente Merksplas
CVO Kempen
Abdij Averbode
Cultuurraad Laakdal
Vriendengroep Diependaal
Provincie Vlaams-Brabant
Derdewereldraad Herentals
CM (algemeen / Turnhout)
Vrouwenvereniging Indimaj
Welzijnsschakel Houvast Meerhout - Laakdal
Rurant vzw
Stad Geel OCMW Herentals
Gevangenis Wortel
BUUR
FIETSenWERK
OCMW Mol
Gemeente Vosselaar
Stichting Lodewijk De Raet
Changedesigners
Fiesta Mundial
Mobiel 21
Samenlevingsopbouw Provincie Antwerpen
KAV Kasterlee
De Vlaspit
Cultuurraad Balen
Wakkerdal
Cultuurraad Hulshout
Provincie Antwerpen
Museum De Kelder
Seniorenraad Meerhout
JEVO
Pionier
Velt
ACV
Provincie Limburg
Wereldsolidariteit
Milieuraad Meerhout
Gevangenis Turnhout
Centrum voor informatieve spelen
Gemeente Lanaken
Vormingplus werkt samen met anderen
VVV Meerhout VIVA-SVV Hulshout Cultuurforum Turnhout Linx+ Afrazeuri Federatie Basiseducatie Natuurpunt Educatie Cultuurcentrum 't Getouw Sportraad Meerhout Cultuurraad Mol Locus Bibliotheek Kasterlee Buurtwerking Laakdal KVG Vorst Erfgoedcel Noorderkempen CVO VSPW Mol VLM
Diagram – Alle partners ingedeeld volgens sector.
Trizone Oxfam Wereldwinkels ADR-Vlaanderen Vormingpluscentra Fedasil Arendonk Vebes Gemeente Lille OKRA Vrouwenraad Herentals HIVSET - vormingscentrum Club actief Fonds Vrijetijdsparticipatie Bibliotheek Meerhout Welzijnsschakel De Schakel Beerse
Social Profit Platform
de Rode Antraciet
ACW
Gemeente Kinrooi
ISOM
S-Plus
Demos
11.11.11 comité Geel
De Schranshoeve
OCMW Westerlo
Huis van het Nederlands Provincie Antwerpen
Gemeente Herselt
OCMW Geel
Gemeente Ravels
Gemeente Olen Geelse bouwmaatschappij Bibliotheek Grobbendonk Buurt Kauwenberg-Lijsterplein Gemeente Arendonk
OCMW Dessel NGO platform prov antwerpen Regionaal Landschap Kleine en Grote
Wereldraad Westerlo Cultuurraad Vorselaar Erfgoedcel Kempens Karakter Gemeente Hulshout
1 + 1 = meer dan 2
SPES Gemeenschapsonderwijs Vrijwilligersgroep Babbelhoek Klompenmuseum Seniorenraad Herselt
Talander
Nete
Geelse Huisvesting
Justitieel Welzijnswerk Turnhout
Regionaal Landschap Haspengouw
Werkgroep Fairtrade Laakdal
OCMW Herselt
Vlaams netwerk van verenigingen waar armen het woord nemen
OCMW Meerhout
Erfgoed Scherpenheuvel
Buurtcomité Camping Meerlaer
Regionaal Landschap Lage Kempen
AIF
VIVA-SVV
Gemeente Oud-Turnhout
Cultuurcentrum De Werft
Stad Turnhout
Corpus Christianorum
Socius
Werkgroep Karitatief Federatie Meerhout - Laakdal
OCMW Turnhout
Fietsersbond
Rusthuis Ter Nethe
Cultuurraad Herentals CEDES Wereldwinkel Vosselaar KWB Laakdal Cultuurraad Olen Welzijnszorg Djapo Turnhout
Bibliotheek Westerlo Sportregio Noorderkempen 11.11.11 Het Zonnelicht OCMW Hoogstraten
Regionaal Landschap Noord Hageland
Milieuraad Oud-Turnhout
Welzijnsschakel Lichtpunt Balen Politiezone regio Noord | 15
Vormingplus werkt samen met anderen
Brasel
werken aan beleidsparticipatie In het project ‘Brasel’ werkten een sociale huisvestingsmaatschappij, bewoners van de (sociale woon)wijk Brasel in Dessel en een ontwerpbureau samen aan een verbetering van de infrastructuur in de wijk. Vormingplus Kempen begeleidde dit leertraject van 2009 tot medio 2011. Foto boven – De bewoners bespreken de ontwerpen van de architecten voor de nieuwe Braselwijk met Dien van de huisvestingmaatschappij. Foto rechts – Bewoners halen hun plantgoed op tijdens de tuinklusdagen van de ‘Groene Voortuintjes’. Kleine foto rechts onderaan – Op het afsluitende buurtfeest van ‘Groene Voortuintjes’ was de lokale pers aanwezig. Het filmpje is terug te vinden op www.vormingpluskempen.be. Daar vind je ook reacties en andere foto’s.
16 |
Vormingplus werkt samen met anderen
Groene Voortuintjes werken aan sociale cohesie
In het project ‘Groene voortuintjes’ krijgen bewoners van een bepaalde wijk kans om hun (voor)tuin op te fleuren. Ze kunnen deelnemen aan een aantal vormingsmomenten, krijgen de kans om goedkoop planten en zaaigoed aan te schaffen en gaan ten slotte aan de slag op zogenaamde gezamenlijke tuinklusdagen. Gedurende het hele traject , dat minstens een half jaar in beslag neemt, worden ze begeleid door Vormingplus, Velt (een erkende vereniging) en lokale partners. Einddoel van het leertraject is te komen tot een sterkere lokale sociale cohesie. Maar dat het thema ‘duurzaamheid’ tegelijk aan bod komt, was een niet onbelangrijk element om dit project te ontwikkelen.
Het project vond het eerst plaats in Diependaal, een sociale woonwijk net buiten de ring van Herentals. Het liep – voorbereiding meegeteld - gedurende bijna twee jaar, van najaar 2009 tot medio 2011. Volgende organisaties droegen tijdens die periode een steentje bij: Buurtcontactpunt De Klink, Huisvestingsmaatschappij Eigen Haard, Natuurpunt, stad Herentals, cultuurcentrum ‘t Schaliken, de lokale Vriendengroep, een plaatselijk tuincentrum, de actie Behaag de Kempen, Tandem, Cera Foundation en – oef! – de sociale tewerkstellingsprojecten Boskat, Muylenberg en Arbeidszorg.
H | 17
Vormingplus werkt samen met anderen
De tentoonstelling ‘Kempense Vrouwenkracht’ maakt de, vaak onzichtbare, inzet van duizenden vrouwelijke vrijwilligsters in de regio zichtbaar. En ze roept tegelijk anderen op om dit voorbeeld te volgen.
De tentoonstelling toerde in 2010 en 2011 door de Kempen en bracht ons in contact met een bonte mengeling van organisaties. De thema’s ‘vrijwilligers’ en ‘gender’ blijken op veel plaatsen te leven. Op www.vormingpluskempen.be is een uitgebreid overzicht te vinden van de tentoonstelling, met getuigenissen van partners en veel fotomateriaal.
Tentoonstelling
Vrouwenkracht werken rond vrijwilligers en verenigingen werken aan gendergelijkheid
H H
H H H
De tentoonstelling kwam tot stand via het Platform Vrouwenkracht, zelf een mooi voorbeeld van een samenwerkingsverband. Het Platform werd opgericht door Vormingplus en bestaat uit volgende organisaties: Welzijnsschakels, EVA Turnhout, 11.11.11. Geel, ACV Kempen, VIVA-SVV, Vrouwenraad Herentals, Wereldsolidariteit, Wereldraad Westerlo, AIF, ABVV Mechelen-Turnhout, OKRA, Mondiale Raad Turnhout, SPK, KAV, Linx+.
18 |
H H Foto’s – Een deel van de organisatoren van de tentoonstelling wordt geïnterviewd. Op de bovenste rij, van links naar rechts: Inge (Dienst Samenlevingsopbouw Mol), Wim (CM), Myriam (WEB), Jan (bib Kasterlee), Rita (Wereldwinkel Westerlo), Dirk (bib Laakdal), Julia en Josephine (Vrouwenraad Herentals). Tweede rij, van links naar rechts: Diane (home Laarsveld), Leen (bib Beerse), Sabine (Woon- en zorgcentrum Vogelzang), Bert (gemeente Vosselaar), Jan (schepen van cultuur in Meerhout), Ingrid en Gerd (bib Geel en Noord-Zuiddienst Geel) en onze educatief medewerkster Viviane bij Nike.
Vormingplus werkt samen met anderen
Kartrekkers
werken rond vrijwilligers en verenigingen “… we denken altijd “we doen het wel”, maar de steun en de uitwisseling met andere organisaties is zeer, zeer belangrijk …”
Dit project kwam al ter sprake op pagina 4 en 5. Maar het hoort ook hier op zijn plaats omdat samenwerking – het over de eigen muurtjes durven kijken – een essentiële succesfactor is om het project te laten lukken. We lezen voor uit de brochure: “Om tot de beste resultaten te komen, moeten de deelnemende organisaties zo divers mogelijk zijn. Een buurtwerking met een toneelgroep? Een voetbalclub met een seniorenvereniging? Hoe
H
H H “Positief aan de bijeenkomsten vond ik ook wel dat het allemaal verschillende verenigingen zijn. Allemaal verschillende verenigingen die eigenlijk heel anders bezig zijn, maar waardoor ge toch van elkaar kunt leren. En dat vond ik heel positief …”
H
H H
meer verschil, hoe liever. Is dat eigenaardig? Niet echt. Buitenstaanders kijken op een andere manier naar je vereniging. Omgekeerd zie je hoe anderen, met een heel andere werking, soortgelijke problemen proberen op te lossen. Er worden meer ervaringen uitgewisseld, je leert net iets meer bij.” Namen deel aan Kartrekkers: lokale afdelingen van KAV, KWB en de Gezinsbond, samen met een afdeling van het Rode Kruis, een natuurvereniging (Natuurpunt), een theatergroep (Gekko-theater) en een armoedevereniging (Den Dorpel).
| 19
Vormingplus werkt in heel de Kempen
Aantal activiteiten per gemeente (2011) Arendonk 9 Baarle-Hertog 6 Balen 34 Beerse 3 Dessel 3 Geel 95 Grobbendonk 4 Herentals 114 Herenthout 1 Herselt 6 Hoogstraten 56 Hulshout 7 Kasterlee 8 Laakdal 24 Lille 1 Meerhout 7 Merksplas 21 Mol 62 Olen 3 Oud-Turnhout 18 Ravels 1 Retie 4 Rijkevorsel 3 Turnhout 176 Vorselaar 15 Vosselaar 2 Westerlo 7 Buiten de regio / niet lokaal 48
20 |
Kaart boven – De 27 gemeenten van het arrondissement Turnhout, het werkingsgebied van Vormingplus Kempen. Foto onder – Sfeerbeeld uit de regio. Foto rechts – Gedetineerden en geïnterneerden koken tijdens één van de workshops van de ‘Week van de wereld’.
Vormingplus werkt met kansengroepen
Week van de wereld werken aan cultuurparticipatie
H A Sinds een tiental jaren bouwt de Vlaamse overheid een hulp- en dienstverleningsaanbod uit in elke gevangenis. Cultuur is één van de domeinen waarrond gewerkt wordt. Men wil de cultuurparticipatie van gedetineerden bevorderen en hen, via sociaal-culturele activiteiten, versterken. Dat blijkt niet altijd een makkelijk verhaal te zijn. Vormingplus Kempen kan hier op verschillende manieren een meerwaarde bieden en zet daarom in op justitieel vormingswerk.
In de gevangenissen vinden we immers veel kansengroepen terug. Bovendien is er geen enkele regio in Vlaanderen waar er meer gevangenissen te vinden zijn dan in de Kempen. De ‘Week van de wereld’ is een project dat loopt in de gevangenis van Merksplas. Op één week kunnen zowel gedetineerden als geïnterneerden genieten van een breed aanbod aan workshops. Vormingplus Kempen ondersteunt de week financieel en volgt de organisatie ervan op. De ‘Week van de wereld’ vindt jaarlijks plaats.
| 21
Vormingplus werkt met kansengroepen
Maatschappelijk kwetsbare groepen, zoals mensen in armoede, nemen nog altijd veel te weinig deel aan cultuur, sport en jeugdwerk. Er zijn diverse initiatieven die de drempels proberen weg te werken. Maar niemand kent de gouden formule om de beschikbare middelen optimaal in te zetten.
Club Actief werken aan cultuurparticipatie
“Ik kan vaststellen dat alle deelnemers enorm gegroeid zijn in zelfredzaamheid, weerbaarheid, mondiger geworden zijn, ... Ze voelen zich gewaardeerd en gehoord. Dit is niet direct meetbaar maar het feit dat ze anderen (...) toeleiden om de stap naar het OCMW te zetten, maakt dat dit een onmisbaar project is.”
“Heel Club Actief zal ik nooit vergeten. En ik hoop dat dat nog heel lang zal blijven bestaan. Want hier voelt ge u terug herleven. Hier voelt ge u als mens. En je wordt ook aanvaard als een mens.” “Hier is alleman gelijk. Je hoort er langs alle kanten bij en dat vind ik formidabel. Een vergadering is rustgevend. En ge leert iets bij. Je mag vragen stellen.” “Je voelt je nuttig. Dat ze je nodig hebben. Je hoort er ook bij en dat is het fantastische aan Club Actief.” Als je reclame zou moeten maken voor Club Actief, wat zou je dan zeggen? “Dat ze er direct bij moeten komen. En dat ze er geen twee minuten over mogen nadenken.”
22 |
Vormingplus werkt met kansengroepen
Het project ‘Club Actief’ start vanuit de mensen in armoede zelf. Zij moeten aangeven wat ze willen. We bouwden vervolgens samen Club Actief uit: een organisatie van kansarmen die kansarmen warm maakt om deel te nemen aan het vrijetijdsaanbod. De leden hebben de werking in handen, stellen het programma op en beslissen wat er gebeurt. Vormingplus Kempen en het OCMW Balen zorgden van bij de start in 2007 voor een intensieve, langdurige begeleiding van de deelnemers. In 2011 was de rol van Vormingplus beëindigd. De groep werkt sindsdien zelfstandig verder. Je merkt al dat de stem van Club Actief gehoord wordt in Balen. Stilaan groeit de Club uit tot een orgaan dat, vanuit haar ervaringen en visie, het beleid van het OCMW en de gemeente Balen adviseert en mee vorm geeft. Dat was ook de bedoeling. Foto’s op deze pagina’s – De leden van Club Actief.
“Club Actief heeft zeer zeker voor veranderingen gezorgd binnen beleid, werking en aanpak van ons OCMW. Er is sinds de opstart van Club Actief duidelijk een cultuurverandering in de zin dat we meer open staan en aandacht hebben voor de noden en de ervaringen van cliënten. Sinds de opstart van Club Actief zijn er stilaan ook andere groepswerkingen opgestart. Groepsgericht werken heeft veel voordelen: efficiënt, mensen leren van elkaar en vergroten hun sociaal netwerk en de band tussen maatschappelijk werkers en cliënten wordt nauwer.”
| 23
Vormingplus in cijfers
1949 4610396 27
8.4
267
738 99
•
Er vonden 738 activiteiten plaats
•
99% van de activiteiten gebeurde in
• •
•
27 van de 27 gemeenten in het arrondissement Turnhout werden bereikt
samenwerking met partners
•
Er werd met 267 partners samengewerkt
46% van de activiteiten werd opgezet met
•
Er vonden 1949 uren programma plaats
partners die werken met kansengroepen
•
We bereikten 10.396 deelnemers
Er werkten gemiddeld 8.4 personeelsleden in Vormingplus (uitgedrukt in voltijds
2011 equivalenten)
Evolutie van het aantal activiteiten
24 |
Evolutie van het aantal deelnemers
1
Hoe werkt Vormingplus ?
Niet alles hoeft te zijn zoals het is. Als je goesting hebt om iets in je buurt of je omgeving te veranderen, moet je bij ons zijn. We kunnen beginnen als je ons enthousiast kan maken. We kijken wie er nog wil meedoen en samen zoeken we naar een frisse aanpak.
Want Vormingplus wil plaatsen creëren waar mensen samen aan een samenleving werken die klaar is om nieuwe vraagstukken, problemen en uitdagingen aan te pakken. Hoe doen we dat zoal? Door één van volgende rollen op te nemen: •
Begeleiden
•
Stimuleren
•
Adviseren
•
Toeleiden
•
Ontsluiten
•
Afstemmen
•
Signaleren
Het begeleiden van leerprocessen is in vorige pagina’s al uitgebreid aan bod gekomen. De andere rollen die Vormingplus opneemt, worden op volgende pagina’s verduidelijkt.
Foto links – Christa, een van de educatief medewerksters, stimuleert andere organisaties om ook fietslessen voor allochtonen te organiseren.
| 25
Hoe werkt Vormingplus ?
Een van de problemen die het Platform Vrouwenkracht (zie pagina 18) ziet opduiken bij het vrijwillig engagement van vrouwen bestaat er in dat ze veel te weinig doorstromen naar bestuursfuncties. Samen met het HIVA werd hier in 2009 nader onderzoek naar verricht. De resultaten hiervan werden in 2010 verwerkt tot hanteerbare tips en trucs voor verenigingen.
In 2011 werden deze tips gericht maar tegelijk ruim verspreid en onder de aandacht gebracht van alle mogelijke doelgroepen. Er werd gebruik gemaakt van een hele reeks communicatiemiddelen, gaande van affiches en flyers tot een artikel in een landelijke krant.
Op vrouwenmaat
werken rond vrijwilligers en verenigingen werken aan gendergelijkheid Er werden 1200 affiches en 9000 postkaarten verspreid in de Kempen. Volgende organisaties maakten de tips bekend bij hun publiek:
•
Gemeente Lille - in het gemeentelijk infoblad
•
Gemeente Herenthout - in het gemeentelijk infoblad
•
G-Magazine - verwijzing op website en omzetting naar G-test
•
Gemeente Dessel - in het gemeentelijk infoblad
•
KVG - artikel en tips in Vaart
•
Gemeente Retie - in het gemeentelijk infoblad
•
Gemeente Balen - verwijzing in gemeentelijk infoblad
•
De Standaard - artikel
•
Succesvol vrijwilligen - artikel en tips in de praktijkenbank
•
Gemeente Hoogstraten - in de nieuwsbrief voor verenigingen
•
Verso - artikel en tips in VersoDirect
•
Gemeente Ravels - op de website
•
Den Dorpel / De Fakkel - in het krantje
•
Welzijnsschakels - verwijzing in de maandelijkse nieuwsbrief
•
Curieus - artikel op website
•
Ons Huis Krant - artikel en tips
•
Amazone - verwijzing op website
•
•
VIVA - SVV - op de website
Gemeente Oud-Turnhout - in het gemeentelijk infoblad
•
Nederlandstalige Vrouwenraad - aankondiging op website en facebook
•
Velt - verwijzing in de nieuwsbrief voor vrijwilligers
•
ADR - in de nieuwsbrief
•
•
Gemeente Vorselaar - verwijzing in de gemeentelijke nieuwsbrief
Gemeente Westerlo - in het gemeentelijk infoblad
•
•
Socius - verwijzing in de nieuwsbrief en op de website
De Verenigde Verenigingen - verwijzing in de nieuwsbrief en op de website
•
•
Stad Turnhout - op de website
Vrouwen Overleg Komitee - verwijzing op de website
•
Bond Beter Leefmilieu - verwijzing in de nieuwsbrief en op de website
•
Archeduc - op de website
26 |
Afbeelding rechts – De Standaard bericht over het thema. Kleine afbeelding rechts – Affiche van ‘Op Vrouwenmaat’
Hoe werkt Vormingplus ?
Vormingplus STIMULEERT We prikkelen actief onze partners/aanbieders/ netwerken om maatschappelijk relevante thema’s in het eigen educatief aanbod op te nemen en om hun visie op leren en bijhorende methoden te verfrissen en te vernieuwen.
| 27
Hoe werkt Vormingplus ?
Er zijn nog altijd veel organisaties die educatieve activiteiten willen opnemen in hun programma. Vormingplus geeft hen graag een duwtje in de rug. Zo betalen we van een aantal activiteiten tot 75% van de kostprijs terug. Een formule die erg gesmaakt wordt.
Vormingplus STIMULEERT We prikkelen actief onze partners/aanbieders/ netwerken om maatschappelijk relevante thema’s in het eigen educatief aanbod op te nemen en om hun visie op leren en bijhorende methoden te verfrissen en te vernieuwen.
Vanaf 2012 gaan we zelf ook een financieel interessant vormingsaanbod uitwerken dat nog beter moet inspelen op de vragen en behoeften die er in de regio zijn.
Vormingsaanbod
werken aan cultuurparticipatie
28 |
Hoe werkt Vormingplus ?
Mobiliteit voor iedereen werken aan integratie
Vormingplus Kempen is al sinds 2006 actief om fietslessen voor allochtonen te promoten, onder andere door het uitwerken van een voorbeeldproject, gekoppeld aan een handboek voor organisatoren (zie ook pagina 7). De laatste jaren doen we vooral inspanningen om beleidsmakers warm te maken om de organisatie van fietslessen structureel te ondersteunen. Dit signalisatieproces, dat loopt onder de titel ‘Mobiliteit voor iedereen’, zal in 2012 verder gezet worden.
Vormingplus SIG
NALEERT We vertalen vrag en en thema’s die leven binnen het sociaal-cultu reel werk en bred er, naar het niveau van be leid. We proberen beleid en overheid te beweg en om beter in te spelen op maatschappelijke vragen en thema’s die we in het sociaal-cultureel werk tegen komen .
Foto boven – Vlaams minister Crevits koos het fietsproject van Vormingplus uit als goed voorbeeld. De prijsuitreiking was een ideaal moment voor Christa, onze educatief medewerkster, om te signaleren dat er dringend nood is aan een structurele ondersteuning. Foto links – Rie, een van de vele lesgeefsters van Vormingplus, in volle actie. Dit keer tijdens een workshop in de gevangenis van Merkplas voor de ‘Week van de Wereld’ (zie pagina 21).
| 29
Hoe werkt Vormingplus ?
Suiker
werken aan cultuurparticipatie Suiker is de cultuurkrant voor de Kempen. Ze verschijnt maandelijks. Vormingplus levert er de vormingskalender voor aan, een overzicht van alle educatieve activiteiten die in de UiTdatabank zijn opgenomen.
BalkanFestival
werken aan cultuurparticipatie Het Festival van de Balkan is een initiatief van de Provincie Antwerpen dat de mensen kennis laat maken met de geschiedenis en de rijke cultuur van de Balkan. Gedurende vier maanden in 2011 werden tientallen activiteiten opgezet die financieel gesteund werden door de Provincie. Vormingplus Kempen promootte het Festival actief in het arrondissement Turnhout. Het bood ons de kans om samen te werken met onze collega’s uit Vormingplus Mechelen en Antwerpen en onderstreepte de mogelijkheden die Vormingpluscentra kunnen bieden aan subregionale overheden. Door de uitgebreide kennis die we hebben over educatieve praktijken en door de vele contacten die we met lokale organisaties hebben.
30 |
Hoe werkt Vormingplus ?
Vorming We make plus ON n het soc TSLUIT iaa en kenba ar via ka l-culturele aanbo nale db verschille nde doelg n die afgestemd ekend zijn op d roepen. e
UiTinVlaanderen.be blijft groeien als agendaplatform voor allerhande activiteiten. Toch is er bij plaatselijke verenigingen nog altijd wat koudwatervrees om hun activiteiten via dit platform bekend te maken. Daar willen we met de verschillende Vormingplussen in Vlaanderen iets aan doen. In 2011 werd daarom aan alle gemeenten in de regio Kempen een vormingspakket voor verenigingen aangeboden.
UiTdatabank
werken aan cultuurparticipatie
| 31
Hoe werkt Vormingplus ?
De geplande afbraak (en wederopbouw) van de sociale woonwijken op den Drijhoek in Geel vormde de aanleiding om een sociaal-artistiek project op te zetten dat gemeenschapsvormend moest werken. De begeleiding was in handen van ‘Blauwe Plekken’, een project dat choreografen en beeldend kunstenaars samenbrengt. Vormingplus Kempen maakte deel uit van de stuurgroep en adviseerde rond het agogisch proces en het gemeenschapsvormende luik. Voor ons was het een mooie gelegenheid om nader kennis te maken met voor ons minder vertrouwde, artistieke werkvormen. Het project startte in 2010 en werd beëindigd in 2011.
Den Drijhoek
werken aan sociale cohesie
32 |
Vormingplus AD
VISEERT We stellen expert ise inzake leerproc essen en netwerken ter be schikking. We zett en expertise inzake leerproces sen en netwerken actief en op maat in op vraa g van partners/aan bieders/ netwerken.
Hoe werkt Vormingplus ?
Regionaal Overleg
cultuurbeleidscoördinatoren werken aan cultuurparticipatie
In 2004 ontstond het ‘Regionaal Overleg Noorderkempen’, een overlegplatform tussen de cultuurbeleidscoördinatoren (ook cubelco’s genoemd) van zes gemeenten rond Turnhout. Het platform komt een tweetal keer per jaar samen om ervaringen uit te wisselen en om te bekijken of er vormingsactiviteiten opgezet kunnen worden. De groep is ondertussen aangegroeid tot 11 deelnemende gemeenten.
MT AF
Vormingplus STE
s in de sen en organisatie We brengen men en g proberen ganiseren overle streek samen, or aanbod en en. We stemmen bities die afspraken te mak en behoeften am , en ag vr de op acties af . leven in de streek
Ook in de regio West, de streek rond Herentals, is onlangs een Regionaal overleg ontstaan. Opnieuw op vraag van lokale cubelco’s, zes in dit geval. Net zoals in de Noorderkempen ontmoeten ze elkaar een paar keer per jaar om uit te wisselen en om activiteiten te bespreken. Verder wordt er in deze groep ook gewerkt rond specifieke thema’s zoals de nieuwe beleids- en beheerscyclus voor gemeenten. Vormingplus Kempen coördineert beide regionale overlegfora.
A Foto boven – Het Regionaal Overleg Regio West voor de lens. Van links naar rechts: Anja (Herentals), Ellen (Grobbendonk), Stijn (Herenthout), Sofie (Vorselaar), Faye (Lille) en Hilde (Olen) Foto links - Plechtige opening van het Museum van het Afscheid, één van de toonmomenten in het project Den Drijhoek. Hanteren de schaar: Nadine (schepen van cultuur van de stad Geel) en Jos (voorzitter van Geelse Huisvesting).
| 33
Acchter de schermen
De mensen Het team Coördinator Martine Coppieters martine@vormingpluskempen.be Adjunct-coördinator Jan Van Hout jan@vormingpluskempen.be Educatief medewerkers Leen De Nys (tot 31/1/2012) leen@vormingpluskempen.be Janna Janssens janna@vormingpluskempen.be Katrien Loots katrien@vormingpluskempen.be Viviane Schuer viviane@vormingpluskempen.be Sien Smits (vanaf 1/1/2012) sien@vormingpluskempen.be Christa Truyen christa@vormingpluskempen.be Communicatie Dirk Raeymaekers
dirk@vormingpluskempen.be
Administratie en logistiek
Lieve Decoster lieve@vormingpluskempen.be
Kristel Vanhulle verliet Vormingplus na 7 jaar. Ze zocht zonniger oorden op en woont momenteel in Frankrijk. En Jef Van Eyck moeten we tijdelijk missen. Van 1 januari 2011 is hij coördinator van Turnhout 2012, een vzw die de feestelijkheden rond Turnhout als culturele hoofdstad van Vlaanderen in 2012 in goede banen leidt. Het team kon dus wel versterking gebruiken. Katrien Loots kwam daarom in dienst. Ze zal tot eind maart 2013 deel uitmaken van het educatieve team . En vanaf 1 januari 2012 verwelkomen we Sien Smits, eveneens als educatief medewerker.
De Raad van Bestuur De Raad van Bestuur bestaat uit Myriam Bergmans, Paloma Buhaceanu, Stefaan De Wit, Bieke Dierckx, Leen Dries, Assunta Geens, Igor Geubbelmans, Mieke Hens, Wendy Mercelis, Lut Mertens, Gust Vandongen en Nico Verhoeven. Voorzitter is Gie Van den Eeckhaut. Namen afscheid van de Raad in 2011: Ayse Onlen en Herman Heyns, één van de oprichters van Vormingplus. We verwelkomden Paloma Buhaceanu.
De Algemene Vergadering De Algemene Vergadering van Vormingplus Kempen bestaat uit mensen van het brede sociaalculturele veld van de Kempen. Ze telt momenteel 35 leden.
34 |
Achter de schermen
De werking Vormingplus Kempen Vormingplus Kempen vzw is een pluralistische organisatie die door de Vlaamse overheid is erkend als Regionale Volkshogeschool voor het arrondissement Turnhout.
Vormingplus Kempen creëert, dicht bij de mensen, contexten die tot interactie en ontmoeting uitnodigen om hen er toe aan te zetten van en met elkaar te leren op een ongedwongen en aangename manier.
In 2011 In 2011 werd er vooral gewerkt rond de eerste twee doelstellingen van het nieuwe beleidsplan: •
ormingplus kiest resoluut voor V behoeftegericht werken
•
ormingplus breidt haar netwerk verder V uit.
Dit resulteerde in twee nota’s die verduidelijken hoe de organisatie de volgende jaren gaat werken om deze doelstellingen te kunnen realiseren.
Er werd ook verder gewerkt aan het updaten van het communicatiebeleid, een proces dat al in 2010 startte en in 2012 zal afgerond worden. Zowel de externe als interne communicatie kwam aan bod, net als de interne kennisdeling. Tot slot kwam in 2011 een actieplan rond diversiteit tot stand. Dit zal ervoor zorgen dat de aandacht voor diversiteit de volgende jaren structureel in de werking van Vormingplus gegoten zit.
Contact Vormingplus Kempen vzw Graatakker 4 – 2300 Turnhout Open elke werkdag van 9 tot 17 Tel 014 41 15 65 E-mail info@vormingpluskempen.be Website www.vormingpluskempen.be
| 35
36 |