Ecocyclo Herentals by Vormingplus Kempen vzw

Watermolen Grobbendonk

Vormingplus Kempen

Ecocyclo Herentals Fietslus over duurzaamheid LANGS HERENTals, olen, herenthout en GROBBENDONK

Vormingplus Kempen is actief in de 27 gemeenten van het Turnhoutse arrondissement. Met allerlei educatieve activiteiten werken we rond thema’s als duurzaamheid, participatie en interculturaliteit. Dat doen we met lezingen en cursussen, maar vooral gaan we graag de boer op met onze projecten met plaatselijke verenigingen, groepen en besturen… zoals nu met deze fietstochten. Ben je op zoek naar een cursus? Wil je zelf een activiteit organiseren? Of wil je meer weten over onze projecten? Neem dan zeker een kijkje op onze website www.vormingpluskempen.be

Ecocyclo

Duurzaamheid: dat woord werd wel erg hip sinds het Kyotoprotocol van 1997. Maar wat betekent het precies? Dat leggen we je in deze brochure uit. Op onze fietstocht kan je dan de theorie aan de praktijk toetsen. Je zal merken dat duurzaamheid in de Kempen geen dode letter is. Hier en daar geven we je wat praktische tips mee.

Praktisch

Van de plekken die we met de fietstocht aandoen, geven we telkens adres en openingsuren. Zo kan je vooraf je tocht goed plannen. We geven ook aan waar je kan kiezen tussen een kortere of een langere versie van onze tocht. Op deze tocht voorzien we drie grotere stopplaatsen: in Kamp C (Westerlo), in het centrum van Herenthout rond het thema ‘sociale huisvesting’ of in Hidrodoe (Herentals). Hou rekening met je fietstempo en je plannen: ga je enkel de info in het boekje lezen of wil je soms ook stoppen om ergens binnen te wandelen? De basistocht is 30,9 km lang. De eerste omweg gaat langs Olen-Centrum (+12,3 km). De tweede omweg gaat langs Herenthout-Centrum (+3 km). In totaal dus maximum 46,2 km. Uiteraard kan je op basis van de knooppunten hier en daar zelf een stukje eraan breien of eruit laten.

Duurzaamheid

Vormingplus Kempen Otterstraat 109/4, 2300 Turnhout info@vormingpluskempen.be www.vormingpluskempen.be 014 41 15 65

Grafische vormgeving: Vormingplus Kempen Druk: www.maesdrukkerij.be Coördinatie: Kristien Peeters Met dank aan Toerisme Provincie Antwerpen vzw © kaart TPA 2007 Verantwoordelijke uitgever: Martine Coppieters, Otterstraat 109/4, 2300 Turnhout

30,9 tot 46,2 km

Duurzaamheid gaat om het evenwicht tussen drie grote pijlers of de drie grote - Engelse - P’s: • People, of de sociale pijler: die verwijst naar het bestrijden van alle vormen van sociale uitsluiting, naar gelijke kansen voor bijv. armen, zieken, minderheden, laaggeschoolden, personen met een handicap, vrouwen, enz. • Profit, of de economische pijler: die verwijst naar een eerlijke verdeling van welvaart en het bestrijden van armoede. • Planet, of de ecologische pijler: die verwijst naar natuurbehoud en het bestrijden van milieuproblemen. Als er een evenwicht is tussen deze drie pijlers, spreken we van een duurzame maatschappij. Het gaat om solidariteit tussen de generaties van nu en die van later. Het gaat ook om solidariteit tussen mensen hier in het noorden en mensen in het zuiden. We moeten kansen geven aan ontwikkelingslanden om zich verder te ontwikkelen, maar we moeten tegelijk in het noorden werken aan de nadelen van onze eigen (over-)ontwikkeling.

Duurzaamheid rond Herentals H

LUK

BR O

1,3

ZIT

2,2

A H

5,9

Sassenhout

2,2 N

VORSELAAR

DE SCHRANSHOEVE

TER WA

Bosbergen Toeristentoren Den Brink

GROBBENDONK

HIDRODOE WATERCENTRUM

T RO O N

HERENTALS

1,7

E313

1,7

12 0,5

O BL

OEVE

4,9 OO

STE

V RHO

0,5

rond Herentals.

UW PA

Noorderwijk

4,8 EN

We werkten een gelijkaardige tocht uit voor de streek rond Westerlo. Die brochure kan je aanvragen bij Vormingplus Kempen.

2,6

Hiernaast vind je nog een evaluatieformulier. We horen graag

van jou wat je van onze tocht vond! Je kan het ingevulde formu-

Oosterwijk

2,9

1,9

’T SCHIPKE

We hopen dat je geniet van onze fietstocht over duurzaamheid

lier gratis terugsturen.

sbrug

EST

50 UIL

0,6

DU IP T

34 LOO

OLEN

BUL

de Merodebossen

centrum Herentals

3,8

DE GELLINCK

3,2

62 22

3,9

EYNHOVEN

2,9

HERENTHOUT

BER G EN

0,5

Z EL LE

2,9

45 T

EVE

2,3

2,7

1,4

LD O N

sluis 10

2,7 M I D D E

Snepkensv

4,7 6,2

20 Bouwel

7,2

Olens Broek

3,5

47 N13

LE PAIGE

RUÏNE TEN TROON

Bloso

Netepark

0,8

1,2

HEIKEN

LIC

R AA HT

N15

1,4

EI KL

3,7

Zwart W

WA TE

LAA

3,5

2,2

HEERLE KAPEL

Den Haert za

HEGGE KAPEL

0,7 HE

N134

1,5

1,5 RB

2,4

BER

E ID ELH

A TA

RABBELSHOF

De 14 Kapellekens

D IJ K

RBAAN

DER

PUL

1,1

Morkhoven N

Duurzaamheid rond Herentals H

LUK

BR O

1,3

ZIT

2,2

A H

5,9

Sassenhout

2,2 N

VORSELAAR

DE SCHRANSHOEVE

TER WA

Bosbergen Toeristentoren Den Brink

GROBBENDONK

HIDRODOE WATERCENTRUM

T RO O N

HERENTALS

1,7

E313

1,7

12 0,5

O BL

OEVE

4,9 OO

STE

V RHO

0,5

rond Herentals.

UW PA

Noorderwijk

4,8 EN

We werkten een gelijkaardige tocht uit voor de streek rond Westerlo. Die brochure kan je aanvragen bij Vormingplus Kempen.

2,6

Hiernaast vind je nog een evaluatieformulier. We horen graag

van jou wat je van onze tocht vond! Je kan het ingevulde formu-

Oosterwijk

2,9

1,9

’T SCHIPKE

We hopen dat je geniet van onze fietstocht over duurzaamheid

lier gratis terugsturen.

sbrug

EST

50 UIL

0,6

DU IP T

34 LOO

OLEN

BUL

de Merodebossen

centrum Herentals

3,8

DE GELLINCK

3,2

62 22

3,9

EYNHOVEN

2,9

HERENTHOUT

BER G EN

0,5

Z EL LE

2,9

45 T

EVE

2,3

2,7

1,4

LD O N

sluis 10

2,7 M I D D E

Snepkensv

4,7 6,2

20 Bouwel

7,2

Olens Broek

3,5

47 N13

LE PAIGE

RUÏNE TEN TROON

Bloso

Netepark

0,8

1,2

HEIKEN

LIC

R AA HT

N15

1,4

EI KL

3,7

Zwart W

WA TE

LAA

3,5

2,2

HEERLE KAPEL

Den Haert za

HEGGE KAPEL

0,7 HE

N134

1,5

1,5 RB

2,4

BER

E ID ELH

A TA

RABBELSHOF

De 14 Kapellekens

D IJ K

RBAAN

DER

PUL

1,1

Morkhoven N

Watermolen Grobbendonk

Vormingplus Kempen

Ecocyclo Herentals Fietslus over duurzaamheid LANGS HERENTals, olen, herenthout en GROBBENDONK

Ecocyclo

Praktisch

Duurzaamheid

Vormingplus Kempen Otterstraat 109/4, 2300 Turnhout info@vormingpluskempen.be www.vormingpluskempen.be 014 41 15 65

30,9 tot 46,2 km

Herentals - De Hellekens

Herentals We vertrekken in het centrum van Herentals. Je kan je auto eventueel kwijt op de Augustijnen- of Belgiëlaan vlakbij de Grote Markt. Achteraan in dit boekje vind je een gedetailleerd plan van het stadscentrum. In het centrum vind je immers vier plekken die je al een eerste idee geven van wat duurzaamheid in de praktijk kan inhouden. En dan moet je tocht nog beginnen! Je kan ze alle vijf aandoen, of je kiest er enkele uit. Doe het rustig aan: je bent toch met de fiets. Duurzamer kan haast niet!

Boskat en de Hellekens De Hellekens bereik je het makkelijkst door de Nete-oever te volgen vanaf de Nederrij (aan het ziekenhuis) contact BosKat vzw Projectcoördinator Valère Bodaer Lierseweg 130 (tijdelijke verbouwing) Toekomstlaan 41 (huidig adres tot medio 2009) 2200 Herentals 014 23 31 36 info@boskat.be Boskat is een sociaal economiebedrijf: zij streven geen financiële maar wel maatschappelijke winst na. Boskat werkt met mensen die lang werkloos waren en een lage scholing genoten. En met succes: kwalititatief hoeven ze niet onder te doen voor andere bedrijven. Hun mensen worden begeleid, opgevolgd en bijgeschoold door ervaren werkleiders. Bij Boskat is het leuk werken: dat zorgt voor arbeidsvreugde en kwaliteit. ecocyclo herentals

Herentals - De Hellekens

In het kleinschalig project werken 12 mensen en 4 werkleiders. Boskat zorgt voor • ecologisch groenonderhoud (onderhoud van plantsoenen en particuliere tuinen, snoeiwerken, maaiwerken van grasvelden en gazons, tuinaanleg, advies over ecologische tuinaanleg en onderhoud) • vellen van bomen (vellen, knotten en snoeien van bomen, vellen van gevaarlijke bomen met hoogwerkers, verhakselen van takhout, uitfrezen van boomstronken) • bosbeheer (beplantingswerken, onderhoud, dunningswerken, bestrijding Amerikaanse vogelkers) • natuurzorg (alle natuurwerkzaamheden, aanleg en onderhoud van kleine landschapselementen, plaatsen van omheiningen rond weiden of reservaten). Eén van de plaatsen waar zij prima werk geleverd hebben, is ‘De Hellekens’, een uniek stukje groen in het midden van de stad Herentals. Het was een samenwerking tussen de stad Herentals, Natuurpunt vzw en Boskat vzw, ondersteund door het Aardgasnatuurfonds van de Koning Boudewijnstichting. De Hellekens is een stukje van de vallei van de Kleine Nete dat tot in het stadscentrum van Herentals binnendringt. Het gebied ‘De Hellekens’ wordt afgebakend door de Kleine Nete in het noorden, de Ring in het oosten, de St.-Jobsstraat in het zuiden en de Begijnenvest in het westen. Het gebied, dat ongeveer 25 ha groot is, bestaat vooral uit weilanden, akkerlanden, enkele braakliggende percelen en verspreide bosjes. Het vormt een natuurverbindingsgebied tussen het Peerdsbos en het natuurreservaat Langendonk - Olens Broek. In 2004 werd het gebied heringericht zodat het een sociale functie kan vervullen en het natuuraspect de nodige aandacht krijgt. De Hellekens werd zo een wandelgebied binnen de stadskern, waar jong en oud kunnnen verpozen en mekaar ontmoeten.

ecocyclo herentals

Herentals - Begijnhof

De verwaarloosde gracht werd heraangelegd. Om het droogvallen van de waterloop te voorkomen, werd een pomp geplaatst aan de Kleine Nete. Die pompt water uit de Kleine Nete in de Hellekensloop. Ze moet er enkel voor zorgen dat bepaalde stukken gracht water houden om de waterfauna te laten overleven in droge perioden. Ze wordt aangedreven door een windturbine, en dat blijkt uniek in Vlaanderen. De nieuwe waterloop werd gegraven om een verbinding te krijgen tussen een oude waterloop (de Hellekensloop) en een bestaand grachtenstelsel met verbinding naar de Kleine Nete. Zo maakt de waterloop een verbinding met de Kleine Nete. Er zijn ook twee vijvers aangelegd die bij wateroverlast als buffer dienen en die de natuurwaarde in het gebied verhogen. Zo moet het gebied meer aantrekkingskracht krijgen voor o.a. roodborsttapuit, grasmus, torenvalk, alpenwatersalamander, groene en bruine kikker, pad en weidebeekjuffer. Door de hoge natuurwaarde en door het technische aspect (de plaatsing van een vistrap en een zonne-energiepomp) wordt het ook een interessante leerplaats voor de scholen uit de omgeving.

Oxfam Wereldwinkel contact

Begijnhof 29, 2200 Herentals 014 22 57 75 en 014 23 02 67 www.oww.be

open

woensdag 14.00 - 16.00 vrijdag 15.30 - 18.00 zaterdag 10.00 - 12.00 en 14.00 - 16.00 zondag 10.00 - 12.00 + zondagsmarktje Het Begijnhof is de moeite waard om te bezichtigen. Er zijn weliswaar geen begijntjes meer, maar in de vroegere begijnhofecocyclo herentals

Herentals - Wereldwinkel

infirmerie (het huis met nummer 13) heeft het Begijnhofmuseum een passend onderkomen. Daar vind je heel wat informatie. In het kader van deze tocht wilden we je echter iets anders laten zien: de Wereldwinkel. Die vind je onmiddellijk links als je door de poort het Begijnhof binnenwandelt. Oxfam-Wereldwinkels is de voornaamste organisatie van eerlijke handel in België. In Vlaanderen alleen al zijn er meer dan 200 winkels die draaien door de inzet van 7.500 vrijwilligers. Door hun strijd voor een rechtvaardige wereldhandel komen ze op voor ieders recht op een menswaardig leven. De Oxfam-Wereldwinkels verkopen producten van eerlijke handel waarbij de producenten een menswaardig inkomen verwerven. Alle producten komen uit het Zuiden. Oxfam-Wereldwinkels zijn het best bekend om hun voedingsproducten zoals koffie, wijn, chocolade, honing, rijst, fruitsap en chips. Het assortiment bevat meer dan 170 producten van 90 partners in Afrika, Azië en Latijns- Amerika. Daarnaast verkopen ze gebruiks- en siervoorwerpen, juwelen en textiel, speelgoed, keramiek… producten die op een traditionele manier en met duurzaam materiaal gemaakt zijn. Met de verkoop van solidariteitsproducten zoals wenskaarten, kalenders en kaarsen steunen ze organisaties die werken rond milieu, mensenrechten en verdraagzaamheid. In de winkel en op de zondagsmarkt tellen ze een steeds groeiend aantal vaste en bewuste klanten. Daarnaast plaatsen verenigingen, bedrijven en scholen regelmatig grote bestellingen of houden ze een standverkoop. In de wereldwinkel op het Begijnhof is de stad Herentals de beste klant! Eerlijke handel dus, of ‘fair trade’. Daarbij gelden bepaalde sociale en ecologische regels, in het bijzonder bij de export van arme landen naar het geïndustrialiseerde westen. Belangrijk daarbij is dat een eerlijke prijs voor een product wordt geboden: die staat in verhouding tot de productiekosten, en die wordt niet bepaald door de verhoudingen op de internationale markt. Eerlijke producten krijgen een Max Havelaarcertificaat. Dat staat voor: • een eerlijke en stabiele prijs die de productiekosten dekt • de kans voor boeren en plantagearbeiders om hun levensstandaard te verbeteren • meer respect voor het milieu • betere arbeidsvoorwaarden (geen kinder- of gedwongen arbeid), democratie en emancipatie • toegang tot de wereldmarkt en een betere, krachtigere handelspositie voor kleine boeren.

ecocyclo herentals

Gemeente - Omschrijving Herentals - Alterna

TIP!

Loop eens binnen bij de Wereldwinkel! Maar ook bij Spar, Delhaize, Colruyt, Carrefour, Super GB, Alvo,… vind je eerlijke producten. Je herkent ze aan dit logo:

Alterna contact

Vaartstraat 3, 2200 Herentals info@natuurhuisalterna.be www.natuurhuisalterna.be

open

ma - vrij 9.15-12.15 en 14.00-18.30 zaterdag 9.00-12.30 do en zo gesloten Deze winkel wil in de eerste plaats mensen in contact brengen met biologische en ecologische alternatieven voor de bestaande producten op de markt. Biologische producten worden geteeld zonder kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen en bevatten geen chemischsynthetische geur-, kleur- en smaakstoffen en conserveringsmiddelen. Ze voldoen aan landbouwnormen die gebaseerd zijn op het behoud van milieu, natuur en landschap en het welzijn van dieren. Die gelden in de hele Europese Unie. Biologische producten zijn herkenbaar aan een keurmerk. In België worden ze gecontroleerd door Biogarantie, een door de Belgische overheid erkende controleorganisatie. Het Biogarantie-label is tot nu het belangrijkste herkenningspunt voor de consument. Het label garandeert het biologische karakter van het product en boezemt vertrouwen in. In de Biogarantie vzw beheren de beroepsverenigingen van telers, verwerkers, distributeurs en verkooppunten samen het merk.

TIP!

• kies zoveel mogelijk voor streekproducten: hoe dichter bij huis het voedsel werd geproduceerd, hoe minder schadelijk de effecten op het leefmilieu. Het meest duurzame transport is namelijk geen transport • best kies je dus voor seizoensproducten: als je midden in de winter aardbeien koopt, weet je zeker dat ze van de andere kant van de wereld ecocyclo herentals

Herentals - De Kringwinkel

komen of uit energieverslindende serres. In de meeste biowinkels kan je terecht voor seizoensen streekgebonden groenten en fruit.

De Kringwinkel contact Lierseweg 136, 2200 Herentals 015 23 73 93 www.dekringwinkelzuiderkempen.be open maandag 13.00 - 17.00 di. t/m. za. 9.30 - 17.00 Deze Kringwinkel maakt samen met de kringloopcentra van Geel en Heist-op-den-Berg deel uit van het fusiebedrijf ‘De Kringwinkel Zuiderkempen’. Met een werkingsgebied van over de 300.000 inwoners verdeeld over 18 Kempense gemeentes en met meer dan 130 personeelsleden is dit sociaal economiebedrijf één van de grotere sociale werkplaatsen in Vlaanderen. Sociale tewerkstelling creëren, de afvalberg verkleinen en basisgoederen aanbieden aan een lage prijs zijn de belangrijkste doelstellingen van deze organisatie. Sociale en milieuwinsten primeren boven financiële resultaten. Deze sociale werkplaats is trouwens een vzw. Dat betekent dat het bedrijfsresultaat rechtstreeks terug in de organisatie geïnvesteerd wordt: om bijkomend personeel aan te trekken, of voor het verfraaien van de winkels, investeren in goede werkkleding, personeelsactiviteiten, enz. De activiteiten in Herentals zijn de klassieke activiteiten van een kringloopcentrum: afgedankte herbruikbare goederen inzamelen, verwerken en verkopen in De Kringwinkel. Dat dit arbeidsintensieve werkzaamheden zijn, wordt bewezen door het groeiende personeelsaantal: in minder dan tien jaar tijd verdubbelde het aantal medewerkers. De ophaalploeg is dagelijks op de baan om afgedankte herbruikbare goederen op te halen. De magazijnmedewerkers zorgen voor de behandeling van die goederen: proper maken, monteren, haalbare herstellingen uitvoeren en prijzen. Het winkelpersoneel zorgt voor een mooie winkel, doet het kassawerk en de verkoopsadministratie. Constant wordt getracht om een aantrekkelijke winkel aan te kunnen bieden die openstaat voor een zo ruim mogelijk publiek: hoe meer verkoop, hoe minder goederen op de afvalberg en hoe hoger de omzet, des te meer er in personeel kan geïnvesteerd worden.

ecocyclo herentals

Gemeente - Omschrijving Herentals - Begijnhof

Producten opnieuw gebruiken is absoluut toe te juichen. Maar in feite moeten we beginnen met afval te voorkomen. De eerste stap daartoe zet je al in de winkel. Winkel daarom afvalarm: je hebt niet alleen 63% minder afval. Je betaalt ook 34% minder! Afvalarm kopen doe je zo: koop zoveel mogelijk in grote verpakkingen koop los fruit en groenten in plaats van voorverpakte producten verse producten zijn lekkerder en gezonder dan producten uit conserven of glazen bokalen opteer voor statiegeldflessen en hervulbare verpakkingen gebruik een herbruikbare boodschappentas

TIP!

• • • • •

De Dorpel/De Fakkel contact

Sint-Waldetrudisstraat 37-39, 2200 Herentals dedorpel@skynet.be of dedorpel@gmail.com 014 21 40 73

open

maandag gesloten dinsdag 13.00 - 15.00 wo-vr 13.00 - 16.30 zaterdag gesloten zondag 14.00 - 17.00 Tijdens de openingsuren kan je hier iets drinken. Een consumptie kost er 0,25 cent. Er is ook een tweedehands kledingsshop om de noden van bezoekers te vervullen en om mensen die graag snuisteren te plezieren. open woensdag van 13u30 tot 16u30 vrijdag van 13u30 tot 16u30 Armoede is in België een grotendeels verborgen probleem. Wie zelf in armoede leeft, komt er niet graag mee naar buiten. Wie niet in armoede leeft, is zich nauwelijks van het probleem bewust. Meer dan 15% van de bevolking van ons land krijgt echter vroeg of laat te maken met armoede. Meer dan 700.000 Belgen leven vandaag in armoede. Ze zijn extra kwetsbaar: ze zijn dikwijls laaggeschoold, komen uit een gebroken gezin, worden ziek of invalide, komen zonder werk te staan, ... en belanden in de armoede.

ecocyclo herentals

Herentals - Kanaal

Natuurlijk bestaan er uitkeringen en bestaansminima, maar onze welvaartstaat functioneert lang niet perfect. En er is meer aan de hand: de familiale banden zijn minder hecht dan vroeger, het sociale weefsel rafelt uit, niet iedereen kan de flexibiliteit opbrengen die onze 24-uurseconomie vereist... Allemaal factoren die ertoe bijdragen dat mensen soms door de mazen van het net vallen. Verenigingen waar Armen het Woord Nemen, werken met mensen in armoede om hen uit hun isolement te halen en om hun slagkracht te vergroten. Ze willen dat mensen in armoede volwaardige gesprekspartners worden in de samenleving. Ze organiseren vormingsactiviteiten en zoeken actief partners in de samenleving om kennis over armoede, vanuit de ervaring van de armen, uit te wisselen en misverstanden, vooroordelen en uitsluitingsgedrag bloot te leggen. Vanaf hier sluiten we aan op het fietsknooppuntennetwerk. Je rijdt naar knooppunt 12, en je steekt het kanaal over naar 60.

Knooppunt



Scheepvaart Het goederenvervoer via de kanalen is duurzaam: binnenschepen van 1.350 ton verbruiken vier tot zeven keer minder brandstof per tonkilometer dan vrachtwagens. En één tonkilometer is het vervoer van één ton over een afstand van één kilometer. Met 5 liter brandstof kan een binnenschip één ton goederen 500 km ver vervoeren. De trein raakt daarmee slechts 333 km ver, een vrachtwagen slechts 100 km en een vliegtuig nauwelijks 6,6 km. Of: een binnenschip van 1200 ton kan een lading vervoeren die gelijk staat aan 40 wagons op het spoor en 50 vrachtwagens op de weg. Ook de maatschappelijke kost van de binnenvaart en van de kanalen is lager dan elke andere soort van vervoer. De kanalen nemen relatief weinig ruimte in beslag, er is nauwelijks geluidsoverlast en er gebeuren weinig ongevallen. De voorbije jaren hebben steeds meer bedrijven dan ook de overschakeling naar de binnenvaart gemaakt. Elke ton vracht die niet via de weg wordt vervoerd, maar wel via de kanalen, levert dus milieuwinst op en draagt bij tot de veiligheid en het behoud van de mobiliteit op de wegen.

ecocyclo herentals

Herentals - Kanaal

Daarom doen zowel de Vlaamse regering als de Europese Commissie inspanningen om de binnenvaart te bevorderen. Over heel het Albertkanaal worden jaarlijks meer dan 40 miljoen ton goederen vervoerd. Het kanaal verbindt de haven van Antwerpen en het industriebekken van Luik. Op de oevers van het kanaal kwamen belangrijke industriezones met een aanzienlijke bedrijvigheid. Naast de vervoersfunctie hebben de kanalen ook andere functies: • een recreatieve functie voor fietsers, wandelaars, vissers; langs de kanalen zijn ook heel wat watersportclubs actief. • een natuurfunctie: onder meer door de bevloeiing van droge, zanderige gebieden. • drinkwater: de kanalen voorzien in drinkwater voor heel wat gezinnen in Vlaanderen. • proceswater en koelwater: heel wat bedrijven hebben water nodig voor hun productieproces. Elektriciteitscentrales gebruiken grote hoeveelheden water als koelwater. Hier moet je kiezen.

Knooppunt



(kortere route)

Knooppunt



(langere versie)

Doe je vandaag liever wat minder kilometers? Dan rij je ineens naar knooppunt 43 (2.9 km). Dan kan je verder lezen vanaf pag. 12 Of maak je graag een ommetje van 12 km langs Kamp C? Lees dan hieronder gewoon verder. Van knooppunt 60 rijd je verder naar 62. Aan je linkerkant kom je langs het ‘klein saske’ van Olen.

Knooppunt



via Olen 

Van 62 rijd je door naar 65. Let op: voor de bezienswaardigheid hieronder moet je eerst 100 meter heen en daarna weer naar het centrum van Olen aan de lichten links. ecocyclo herentals

Olen - Guatemalteekse muurschilderingen

Stedenband Olen – Ixcàn adres

Dorp (naast café Mac Bol)

contact Chris Mariën, Dorp 18, 2250 Olen 014 27 95 22, chris.marien@olen.be In het centrum van Olen (links, op een muur naast café Mac Bol kom je langs Guatemalteekse muurschilderingen. Olen heeft immers een stedenband met Ixcàn sinds maart 2001. Een stedenband is een verzustering, een vriendschapsakkoord of een samenwerkingsband tussen twee gemeentebesturen. Het is niet zomaar een verzustering. De bedoeling is om het lokaal bestuur en de dienstverlening te verbeteren en de lokale democratie te versterken zowel in de eigen, als in de zustergemeente. Het is daarbij de bedoeling om zowel de gemeente als de inwoners te betrekken. De gemeente Ixcán behoort tot het departement El Quiché in het noordoosten van Guatemala, dichtbij de grens met Mexico. De gemeente telt ongeveer 70 000 inwoners. Dat Olen een stedenband aangaat met de gemeente Ixcán is niet onlogisch gezien de jarenlange solidariteit met Guatemala en meer specifiek met Primavera del Ixcán, een van de gemeenschappen in het zuiden van de gemeente. Sinds 1991 heeft Olen nauwe banden met de CPR (Comunidades de Población en Resistencia of Dorpen in Verzet), interne vluchtelingengroepen die tijdens de militaire repressie begin jaren ‘80 naar het oerwoud vluchtten. In 1996 vestigde een van de uit de jungle teruggekeerde groep zich in een gebied wat later ‘Primavera del Ixcán’ (letterlijk: de Lente van Ixcán), zou genoemd worden. De gemeente Olen verleende de verantwoordelijke voor externe relaties van de groep, Carmelita Ross, een ereburgerschap in 1994.

ecocyclo herentals

Haar foto hangt nog steeds naast de andere Olense ereburgers in de inkomhal van het gemeentehuis. Carmelita Ross werkte jaren samen met Marcos Ramírez, de huidige burgemeester van Ixcán. Een ereburgerschap voor mensen als Carmelita is niet onbelangrijk: zolang de repressie in Guatemala haar gang blijft gaan, kan internationale solidariteit en aandacht de speelruimte van die repressie wat inperken. Dit is ook een van de doelstellingen van de stedenband Olen-Ixcán: zich solidair tonen met het huidige gemeentebestuur van Ixcán en zijn bevolking. Het is belangrijk dat gemeenten, naast regeringen, bezig zijn met ontwikkelingssamenwerking. Uiteindelijk is de gemeente het beleidsniveau dat het dichtst bij de mensen staat. Een gemeente kan door haar beleidsdaden duidelijke keuzes maken die een signaal geven aan haar bewoners. Vele Vlaamse gemeenten doen dat al wat betreft ontwikkelingssamenwerking. Keer terug naar het paadje richting 65.

Knooppunt



Kamp C - Provinciaal Centrum Duurzaam Bouwen en Wonen contact

Britselaan 20, 2260 Westerlo 014 27 96 50 info@kampc.provant.be www.kampc.be

open

ma-vrij van 9 tot 17 uur derde zat. van 9 tot 17 uur Tijdens de week en iedere derde zaterdag van de maand is het cafetaria open van 9 tot 17 uur. Je kan er gerust binnen je picknick opeten. Je vindt er een selectie van biobieren en duurzame producten. Gratis toegang. ecocyclo herentals

Westerlo - Kamp C

Elke derde zaterdag van de maand is er van 10 tot 12 uur een rondleiding voor individuele bezoekers over duurzaam bouwen. Je moet je wel vooraf inschrijven. Dat kan met een telefoontje of een e-mail. Rondleiding voor groepen: af te spreken. Bel of mail vooraf de gewenste datum door. Kamp C, een voormalige militaire basis, is omgetoverd tot een uniek polyvalent domein waar duurzaam bouwen centraal staat. Je vindt dat toegepast in verschillende gebouwen én in de expo ‘O, is dat duurzaam bouwen!’. Heb je (ver)bouwplannen of ben je actief in de bouwsector, dan kan je terecht bij Kamp C voor meer informatie in het informatiecentrum, tijdens een rondleiding, een infosessie of een opendeurdag. Er is ook nog de spiksplinternieuwe demonstratiewoning. In dit laag-energetisch huis kan je vanaf de zomer 2007 ook een persoonlijke analyse van je eigen woonsituatie maken. De ‘Duurzame Drievuldigheid’: • beperk de vraag naar energie tot het essentiële, tot de werkelijke behoeften; • gebruik zo veel mogelijk duurzame materialen en bronnen; • ga zo efficiënt mogelijk om met energie, water, ruimte en materialen.

TIP!

• met de juiste keuze van verlichting kan je het elektriciteitsverbruik hiervan tot 50% terugdringen! • door regenwater te gebruiken kan je (de helft van je) drinkwater besparen. • door een snelkookpan te gebruiken bespaar je 50 tot 60% energie bij het koken!

Knooppunt



Knooppunt



ecocyclo herentals

(vanuit de lange route)

Gemeente - Omschrijving Noorderwijk - Windmolen

Windmolen adres

Hogeweg 5, 2200 Noorderwijk-Herentals

contact

Rudi Hoeben, Van Notenstraat 78, 2100 Deurne 03 366 45 39 rudi@neiden.ugent.be www.hogewegmolen.be Je ziet aan je linkerkant een windmolen, gebouwd rond 1840. Hij is overgebracht uit Antwerpen-Dam, waar hij rond 1768 nieuw gebouwd werd. Het is een standaardmolen die gebruikt werd voor het malen van graan. Om de twee weken is de molenaar hier op zondag om de molen te laten draaien. Zijn contactgegevens vind je hierboven. Je kan hem contacteren voor een groepsbezoek. Wind is een onuitputtelijke bron van energie. Vroeger werd windenergie direct omgezet in mechanische arbeid. Tegenwoordig wordt windenergie vooral gebruikt voor de elektrische energie die met een turbine uit de wind gewonnen wordt: groene stroom, zoals men wel eens zegt. Belangrijk is dat daardoor het gebruik van fossiele brandstoffen (en dus vervuiling en CO2-uitstoot) verminderd wordt en dat landen dus minder afhankelijk worden van de olieproducerende landen. Enkelen nadelen zijn de helaas hoge prijs, het feit dat het niet altijd evenveel waait, de inpassing van windmolens in het landschap, … In de Kempen vind je al moderne windmolens aan Bobbejaanland (Lichtaart) en op het Nike-terrein (Laakdal). Bij Nike wordt een productie van 20 gigawattuur op jaarbasis nagestreefd. Nu zitten ze al aan 12.5 gigawattuur. 1 gigawattuur = hoeveelheid elektriciteit die overeenkomt met het jaarlijks verbruik van enkele honderden huishoudens = 1 miljoen kilowattuur = 1000 000 000 watt per uur. Je kan op je factuur nakijken waar de elektriciteit van jouw elektriciteitsmaatschappij vandaan komt.

TIP!

• in België wordt zo’n 2% van de elektriciteit uit hernieuwbare energiebronnen gewonnen. Dat is weinig vergeleken met Nederland (5%) en Duitsland (9%). • ook jij kan kiezen voor groene stroom. Op www.vreg.be vind je meer info over energieleveranciers. ecocyclo herentals

Kleurrijke akkers Gemeente- de - Omschrijving bolderik

In elk geval wensen wij je tijdens de rest van deze tocht de wind van achter! Hier moet je alweer kiezen:

Knooppunt



Knooppunt

via Herenthout 

(korte route)

(3 km langere route via Herenthout, lees verder op pag. 14 bij ‘Zonnige Kempen’. Daar verneem je ook hoe je een folder over het educatieve wandelpad aldaar kan verkrijgen)

Kleurrijke akkers (korte route) adres

Bergen, 2270 Herenthout

contact

Julien Bouwen en Paula Corthout 014 51 61 57 of julienbo@scarlet.be

In de straat ‘Bergen’ zie je rechts een bordje van Natuurpunt. Zij beheren hier 2 akkers (een met haver en een met rogge), gescheiden door een mooie houtkant. In de Kempen werd traditioneel zeer veel rogge - maar ook gerst en haver - geteeld, omdat dat graan best gedijde op de armere zandgronden. Deze korenvelden werden uitbundig gekleurd door vele soorten akkerbloemen. Door het quasi verdwijnen van de roggeakkers in de Kempen, werd hun specifieke akkerflora ook steeds zeldzamer. Akkerbloemen vereisen kale grond. Elk jaar moet dus de grond gespit of geploegd worden. Als dat niet gebeurt, daalt het aantal akkerbloemen zienderogen. Op de graanvelden tegenwoordig tracht men trouwens zoveel mogelijk bloemen van de velden te vermijden (door vooraf de bloemzaden weg te selecteren van de andere zaden en door het gebruik van (on-)kruidverdelgers en door overbemesting), om een zo groot mogelijke opbrengst te hebben. Natuurpunt tracht echter hier op de Bergen enkele akkers in hun glorie te herstellen… met succes! De alombekende korenbloem bloeit hier nog prachtig en massaal, evenals de zeer zeldzame bolderik. Dat is een anjer met een prachtige paarse bloem

ecocyclo herentals

Gemeente - Omschrijving HerenthoutGemeente - Zonnige - Omschrijving Kempen

(met giftige zwarte bolvormige zaden). Klaproos en echte kamille maken de kleurenrijkdom compleet. Op deze akkers vind je onder andere gele ganzenbloem, roggelelie, akkerleeuwenbek, rood en blauw guichelheil, groot spiegelklokje, klaproos, gewone reigersbek, kleine leeuwenklauw, grote ratelaar, … Korte route: lees verder op pag. 17

Zonnige Kempen, sociale woningbouw (lange route) Je bent op de baan ‘Oosterhoven’. In plaats van de knooppuntenroute te volgen door rechts af te slaan naar knooppunt 45, sla je linksaf (Herentalse Steenweg, gaat over in Molenstraat) tot aan de kerk in het centrum van Herenthout. Achter de kerk begint de wandeling. Na 200 meter op het gele pad is er een overdekte fietsparkeerplaats die je ook op de terugweg weer tegenkomt . De sociale bouwmaatschappij C.V. Zonnige Kempen (i.s.m. gemeente Herenthout en provincie Antwerpen) heeft hier een educatief wandelpad van 5 kilometer door de sociale woonwijk uitgewerkt. Het is een wandelpad dat je ook met de fiets kan doen. Je maakt kennis met verschillende soorten huisvesting, de grote hoeveelheid groen in Herenthout en pilootprojecten rond energiezuinig bouwen. Je krijgt een overzicht van sociale huisvestingsprojecten op een beperkte oppervlakte met als kenmerken: ecologisch en energiezuinig bouwen, inbreiding in de kern, basisnormwoningen en vermenging van huur- en koopwoningen. Het wandelpad wordt aangegeven door gekleurde tegels met nummers en pijlen in de stoep en begint aan de kerk. Je kan over dat educatief wandelpad een folder aanvragen bij de Zonnige Kempen: • met een briefje naar de Zonnige Kempen, Grote Markt 39, 2260 Westerlo • of even bellen: 014 54 19 41 • of op de website www.zonnigekempen.be • of in het gemeentehuis van Herenthout Als je uit de groene zone komt, zie je in de Albertstraat aan nummer 25 een VIC-container. ecocyclo herentals

Herenthout - kledingcontainer

Kledingcontainer VIC adres

Albertstraat 25, 2270 Herenthout

contact Laanbrugstraat 11 , 1000 Brussel 02 203 42 40 info.vicngo.be www.vicngo.be “Niet alleen goed voor het milieu, ook voor de Derde Wereld!” is het motto achter deze kledij-inzameling van het Vlaams Internationaal Centrum vzw. Het VIC is een erkende NGO voor ontwikkelingssamenwerking en wil dat de lokale bevolking in het zuiden zijn lot in eigen handen kan nemen en door zelf initiatieven te nemen, het proces van ontwikkeling op gang brengt. Het VIC ondersteunt deze mensen daarbij door vorming en bewustmaking, zowel op sociaal, economisch als cultureel vlak. Maar het zuiden ondersteunen, volstaat niet. Er is immers ook een verband tussen onze rijkdom en de armoede daar. Dat is het gevolg van een aantal scheef gegroeide relaties. Een ernstige aanpak van het ontwikkelingsprobleem in het zuiden vraagt dan ook een verandering in onze eigen leefwereld: eerlijke prijzen voor producten, respect en belangstelling voor andere culturen en samenlevingen, uitwisseling van ideeën en inzichten, verdeling van middelen en mogelijkheden. De kledinginzameling past dan ook in dit kader en zorgt bovendien voor de inzameling van fondsen. Tot in de verste uithoeken van Vlaanderen vind je deze kledingcontainers. Per werkdag wordt er meer dan 20 ton gedragen kleding ingezameld in alles samen meer dan 2.000 containers. • over kleding gesproken, wist je dat je 0,6 à 0,7 kWh verbruikt bij het wassen op 40°C? Wassen op 60 graden kost twee keer zoveel en wassen op 90 graden vier keer zoveel stroom. En dat terwijl de meeste wasmiddelen goed werken bij een temperatuur van 40 graden! • we dragen en kopen allemaal kleren. We letten dan op kwaliteit, prijs, of het goed zit, kleur, wasvoorschriften ... maar zelden waar ze gemaakt werden. En nog veel minder in welke omstandigheden dat gebeurde. De Schone Kleren Campagne maakt ons hier attent op. Op www.schonekleren.be vind je meer informatie over waar je ‘schone’ kleren kan vinden!

TIP!

ecocyclo herentals

Gemeente - Omschrijving Bouwel - Trage wegen

Terug aan de kerk van Herenthout volg je vanaf hier knooppunt 45 (via Zwanenberg. Als deze straat naar rechts draait, houd je links aan: Ristenstraat).

Knooppunt



Trage wegen adres Postdreef, 2280 Bouwel-Grobbendonk contact

vzw Trage Wegen 02 204 09 72 trage-wegen-lijn@tragewegen.be www.trage-wegen-lijn.be www.tragewegen.be

Vlak voor het knooppunt 46 kijk je goed links, rechts, voor en achter (zonder tegen je buurman te botsen!). Je fietst namelijk over de ‘trage wegen’ van Bouwel. Je kent ze wel, die kleine wegjes tussen gehuchten, van een wijk naar de dorpskern of tussen de velden en de bossen. Verscholen tussen een van Europa’s dichtste autowegennet zijn het tegenwoordig haast de enige wegen waar Koning Auto niet heer en meester is. Vele voetgangers, fietsers of ruiters vinden er nog hun rust; vrij van alle claxongedruis. Het zijn Vlaanderens ‘Trage wegen’. Vele buurt- en voetwegen bestaan al sinds mensenheugenis en worden sinds 1841 ingeschreven in de Atlas der Buurtwegen. Omdat de mensen zich vroeger enkel te voet verplaatsten, lag Vlaanderen dan ook bezaaid met dergelijke trage wegen. De gewijzigde leef-, woon- en vooral mobiliteitspatronen zorgden er echter voor dat een groot deel van die trage wegen verdwenen of in onbruik raakten. Zo werden er reeds heel wat voet- en buurtwegen omgevormd tot autowegen of verdwenen ze door de aanleg van nieuwe verkavelingen. Bovendien konden vele gemeenten ze ongestraft afsluiten of werden ze ingepalmd door aanpalende eigenaars. Vandaag ligt de nadruk in onze samenleving steeds meer op levenskwaliteit, vrijetijdsbesteding, duurzame mobiliteit, natuur- en landschapsbeleving en onthaasten. We hebben deze trage wegen vandaag en morgen dus meer dan nodig. Trage wegen vzw strijdt voor het behoud, herstel en de ontwikkeling van trage wegen. ecocyclo herentals

Grobbendonk

Ook jij kan eraan meewerken. Vaak zie je immers dit: een prachtig stukje wandelpad met een groot hek ervoor. Of verdwenen onder de ploegijzers. Wat moet je daarmee? De trage-wegen-lijn kan je hierover advies geven. Je staat immers niet voor voldongen feiten. In de meeste gevallen draagt de gemeente de verantwoordelijkheid om de zogeheten trage wegen open te houden. Laat dus je stem horen, want alleen dan kan wandelpatrimonium bewaard worden. De vzw Trage Wegen helpt je hierbij, dankzij de trage-wegen-lijn, de hulplijn voor voet- en buurtwegen. Hun website staat bol van voorbeeldbrieven en ze geven advies op maat. Zo beschik je over alle kennis en argumenten om van een overleg met de lokale overheid een succes te maken.

Knooppunt

ď&#x192;˘

Onderweg kom je langs de Dennenlaan. Op het einde van dit straatje werkt Natuurpunt aan het herstel van een mooi stukje echte Kempense heide. Voor wie hiervan wil genieten: een kort wandelingetje van 1.000 meter. Een echte aanrader.

Kerkeheide â&#x20AC;&#x201C; Heideherstel adres

Dennenlaan, 2280 Grobbendonk

contact

Julien Bouwen en Paula Corthout, 014 51 61 57 of julienbo@scarlet.be

In de Dennenlaan kom je aan de rechterkant langs de villa Minnekepoes, waar Felix Timmermans tijdens de zomer wel eens verbleef. De Kerkeheide is een uitloper van een groot landduincomplex tussen Kasterlee en Nijlen: de Kempense Heuvelrug. Het is het laatste restant van een uitgestrekt heidegebied, de Lambertusheide. Die ontwikkelde zich in vroegere eeuwen tussen Bouwel, Nijlen, Grobbendonk en Herentals. Geleidelijk werd de heide ontgonnen en omgezet naar hooilanden en akkers. Door de toename van de bewoning en de verkeersinfrastructuur veranderde het gebied grondig. Enkel op Kerkeheide en het militair domein van Grobbendonk bleef het vroegere landschap deels bewaard. Door het aanplanten van dennen en door verbossing dreigde ook op de Kerkeheide de typische heidevegetatie en de heidefauna te verdwijnen. Daarom streven enthousiaste vrijwilligers van

ecocyclo herentals

Grobbendonk - autosnelweg

Natuurpunt naar het herstel van de open heidevegetatie, afgewisseld met struweel en eikenberkenbos om zeldzame dieren als boompieper en gekraagde roodstaart en planten als struikheide, dopheide en tormentil opnieuw kansen te geven. Om dit te realiseren worden in bepaalde zones bomen verwijderd en de bovenste humuslaag afgegraven. Zo krijgen planten van open zand zoals heide, buntgras en korstmossen nieuwe kansen. Langs de randen ontwikkelt zich een nieuw struweel.

Autosnelweg Onderweg rijd je over de E313. We mogen dan, na de Denen en de Nederlanders, wel het meest fietsen van alle Europeanen, toch zijn fijn stof, smog, files en ongevallenâ&#x20AC;Ś dagelijkse kost tijdens nieuwsuitzendingen. Waarom blijven we toch steeds de auto gebruiken? De Vlaamse minister van mobiliteit werkte een Pendelplan uit. Dat bundelt heel wat maatregelen om het pendelverkeer te verbeteren. Tegen 2010 moet het aandeel van de auto in het woon-werkverkeer immers van 70% naar 60% zijn teruggebracht. Het gebruik van fiets en openbaar vervoer daarentegen moeten allebei stijgen naar 20%. We willen je een paar tips meegeven om milieuvriendelijk en veilig te rijden: â&#x20AC;˘ rij zo veel mogelijk met een constante snelheid. â&#x20AC;˘ schakel zo snel mogelijk naar een hogere versnelling. Schakel bij een toerental dat bij voorkeur lager is dan 2500 bij benzinemotoren en 2000 bij dieselmotoren. Met een nieuwe wagen hoef je de motor niet meer tot hoge toerentallen te dwingen om vlot te kunnen versnellen.

TIP!

ecocyclo herentals

Composteren

• rem op de motor en laat hierbij de motor zo lang mogelijk in dezelfde versnelling. Moderne motoren sluiten automatisch de brandstoftoevoer af zodra je de gaspedaal loslaat. • rij niet te snel ! Bij snelheden boven 100km/u is de snelheid de bepalende factor voor het brandstofverbruik. • volg de verkeersstroom en anticipeer op wat voor je gebeurt. • hou voldoende afstand ten opzichte van je voorligger. Zo vermijd je dat je sterk moet remmen wanneer je voorganger remt. • verander niet onnodig van rijstrook. • leg de motor stil als je meer dan een halve minuut moet wachten. Uiteraard moet je eerst en vooral eraan denken om zoveel mogelijk de auto thuis te laten en de fiets of het openbaar vervoer te nemen. Denk ook aan het milieu als je een nieuwe auto koopt: koop een auto met een groen energielabel: die is zuiniger dan auto’s met een rood label. Surf naar www.emis.vito.be/mobiliteit en controleer daar de milieuscore en het brandstofverbruik van nieuwe auto’s.

Knooppunt



Voor wie geïnteresseerd is in streekgeschiedenis: tussen 47 en 9 vind je het Grobbendonkse Diamantmuseum.

Demopark Thuis Composteren

adres

Troon, 2280 Grobbendonk

contact

014 50 70 02 of compostmeesters@grobbendonk.be

ecocyclo herentals

1 km voor je aan knooppunt 8 bent, zie je het gemeentelijk groenmagazijn van Grobbendonk. Daar vind je ook het demonstratiepark over composteren. Niet bepaald een idyllisch plekje om te stoppen op een ontspannend fietstochtje, denk je? Uiteraard wel omdat er over afval heel wat zinnigs te vertellen valt. Composteren is een bijzondere vorm van afvalpreventie. Het is een natuurlijk proces waarbij talloze organismen (bacteriën en schimmels) en kleine ongewervelde beestjes (mijten, pissebedden, springstaarten, miljoenpoten…) zorgen voor de vertering van je groen- en/of GFT-afval. Het is belangrijk dat grof materiaal versnipperd wordt en er een goed evenwicht tussen “groen”-afval (voedsel en vocht) en “bruin” (lucht) structuurmateriaal heerst. Bij de juiste vochtigheid, voedsel en goede beluchting zal de temperatuur in de compost stijgen tot 50 à 60 graden. Dit is noodzakelijk om de onkruidzaden en ziektekiemen te doden. Na een aantal maanden ontstaat compost, een donker bruinzwart licht vochtig humusachtig product en een uitstekende bodemverbeteraar. Hoe begin je daar nu aan? Afhankelijk van de oppervlakte, hoeveelheid afval en behoefte aan compost, kies je een compostsysteem op maat van je tuin. Beschikbare systemen zijn de composthoop, de compostbak, het compostvat, de wormenbak, composteren met kippen… Een team van compostmeesters kan je daarbij op weg helpen. Het zijn vrijwilligers die een speciale opleiding volgden en samenwerken met de gemeentelijke milieudienst. Compostmeesters geven vooral praktische uitleg over hoe composteren en ecologisch afvalarm tuinieren. Hier in het demopark kan je alle vormen van thuiscomposteren bezichtigen (composthoop, compostvat, compostbakken, wormenbak, composteren met kippen) en allerlei tips terugvinden over composteren: hoe mulchen met grasmaaiers, de insectenmuur, vlechtwallen van snoeihout… . ecocyclo herentals

Grobbendonk Gemeente - watermolen - Omschrijving

De compostmeesters kunnen je uitgebreid informatie geven over composteren, ecologisch afvalarm tuinieren en je op weg helpen voor het kiezen van een geschikt composteringssysteem. Breng je graag een bezoek aan de demoplaats ‘thuiscomposteren’ in aanwezigheid van een compostmeester? Hierboven vind je hun contactgegevens. Tijdens de maand juni wordt er trouwens jaarlijks een opendeurdag georganiseerd en extra aandacht besteed aan ‘thuiscomposteren’. Alle activiteiten worden in het gemeentelijk infoblad Groboscoop bekend gemaakt.

Knooppunt



Let op: we rijden niet volledig tot aan 15. Neem een kijkje aan de watermolen. Het is een waardevol monument. Daarna keer je terug naar 8.

Watermolen adres

Watermolenweg 1, 2280 Grobbendonk

open

door de drukke bezigheden van de eigenaars, kan je hier niet op elk moment terecht voor extra uitleg. Eén keer per jaar is er een opendeurdag. Vitruvius, een Romeins architect, die werkte in de laatste eeuw voor onze tijdrekening, beschreef een type watermolen met verticaal rad. Werkelijk revolutionair: het ging hier immers om een eerste vorm van ‘overbrenging’. De kracht van het water op het verticale rad werd overgebracht op de horizontaal geplaatste stenen. Die energie werd gebruikt om graan te malen. De watermolen in Grobbendonk behoorde in de 13de eeuw toe aan de Heren van Grobbendonk en aan de abdij van SintBernard-op-de-Schelde, die deze streek van de Hertogen van Brabant in leen hadden. Deze watermolen maalt met de kracht van water. De molen staat op de eigenlijke Nete (de zijarm en de grote arkuil zijn gegraven). In 1268 brandde hij af. In 1597 werd hij opnieuw totaal verwoest en in 1919 werd hij weerom door brand ernstig geteisterd. In 1921 werd hij helemaal vernieuwd en later tot monument geklasseerd. Het feit dat hij nog steeds maalt met de kracht van water is uniek. Tegenwoordig wordt de kracht van water niet meer opgewekt via ouderwetse molens, maar via waterkrachtcentrales of hydrau-

ecocyclo herentals

Gemeente - Omschrijving Gemeente - Omschrijving

lische centrales. Dat zijn elektriciteitscentrales die stromend of neerstortend water gebruiken om een turbine in beweging te brengen. Ze bevinden zich op stromen en rivieren, al dan niet met een kunstmatige dam. Het verval en het debiet van de stroom zijn bepalend voor de werking. In Zuid-Amerika komt driekwart van de elektriciteit van waterkrachtcentrales. Het gebruik van waterkracht (ook wel ‘witte steenkool’ genoemd) brengt geen vervuiling met zich mee en geen gevaarlijk radioactief afval. Daarom worden waterkrachtcentrales gezien als opwekkers van groene energie. • Om duurzaam te wonen moet je niet meteen een watermolen of waterkrachtcentrale in je tuin installeren. Wist je dat je ook al veel energie kan sparen door je gloeilampen te vervangen door spaarlampen? Een spaarlamp van 15 Watt geeft immers evenveel licht als een gloeilamp van 75 Watt! Het is trouwens een fabeltje dat het niet goed is voor een spaarlamp om ze vaak aan en uit te schakelen. Ze kan 20.000 keer aan en uit gaan zonder dat dit effect heeft op de levensduur. Best is om ze pas uit te doen als je langer dan 3 minuten de kamer verlaat. een bad verbruikt 150 à 200 liter, een douche slechts 50 à 80 liter met een douche met spaarkop halveer je dit gebruik nog eens! herstel een lekkende kraan meteen: een werkje dat we nogal eens durven uitstellen terwijl het toch ooit moet gebeuren. Een kraan die 10 druppels per minuut lekt, zorgt voor een jaarlijks verlies van bijna 2000 liter! een lekkende kraan die druppelt, verspilt gemiddeld 35.000 liter water per jaar. Een lekkende kraan die een fijne waterstraal laat lopen, verspilt gemiddeld 140.000 liter water per jaar. Een lekkende toiletspoeling verspilt tussen 200.000 liter en 1.000.000 liter per jaar!

TIP!

• • •

•

Knooppunt



Tussen 8 en 19 kom je langs de ruïne van O.-L.-V. Ten Troon. De moeite om eventjes te bekijken!

ecocyclo herentals

Grobbendonk - DANAH

LIFE-project DANAH adres

tussen knooppunt 8 en knooppunt 19, naast ruïne Ten Troon

contact 011 45 01 95 of www.danah.be Naast de ruïne van O.-L.-V. Ten Troon ligt het militair domein van Grobbendonk. Hier mag je helaas niet zomaar binnenfietsen, maar we willen toch even kwijt dat daar aan het LIFE-project DANAH wordt gewerkt. DANAH staat voor Defensie + Agentschap voor Natuur en Bos = NAtuurHerstel. Het is een Europees Natuurherstelproject op 12 militaire domeinen in Vlaanderen waarvoor het Ministerie van Landsverdediging en het Agentschap voor Natuur en Bos van de Vlaamse overheid de krachten bundelen. Eén doel staat centraal: natuurherstel op militaire domeinen. Het militair oefendomein in Grobbendonk is naast een militair domein ook een uitzonderlijk natuurgebied. Het domein behoort tot het NATURA 2000-netwerk. Zo geniet het van Europese bescherming. We treffen er nog uitzonderlijke fauna en flora aan. De aanwezige landduinen zijn zeker uniek, net als de waardevolle heiderestanten, de orchideeënwei, de broekbossen en diverse vlindersoorten die we hier terugvinden. Om het natuurlijke potentieel van dit gebied nog te vergroten en om het een zekere toekomst te geven, worden tijdens het DANAHproject een aantal natuurherstelwerkzaamheden uitgevoerd: • exotenbestrijding: in het verleden werd met het oog op bodemverbetering en houtwinning Amerikaanse vogelkers aangeplant. Die soort heeft echter een zeer expansief karakter en vormt een rechtstreekse bedreiging voor de aanwezige soortenrijkdom. Over relatief grote oppervlakten wordt deze boomsoort verwijderd.

ecocyclo herentals

Herentals - Hidrodoe

• heideherstel: om de heide te herstellen, wordt het landschap op bepaalde plaatsen terug opengemaakt. Als die huidige begroeiing verwijderd of uitgedund is, gaat men de percelen plaggen. Dat betekent dat de bovenste voedselrijke toplaag (zo’n 5 cm) verwijderd wordt. Zo krijgen de zaden van de oorspronkelijke heidebegroeiing opnieuw de kans om te kiemen. De zaadjes van heideplanten behouden hun kiemkracht immers bijna honderd jaar! • venherstel: ook de vennen raakten stilaan dichtgegroeid. Door de oever op te schonen en het plantenmateriaal op de bodem te verwijderen, kunnen de vennen zich terug herstellen. Ze zijn immers van groot belang voor verschillende amfibieën.

Knooppunt



Hidrodoe

Als je de pijlen ziet staan, volg je ‘Hidrodoe’.

Hidrodoe contact:

Haanheuvel 7, 2200 Herentals tel. 0800-90 300 info@hidrodoe.be www.hidrodoe.be

open

ma, di, do, vr, zo: 9.30 - 17.00 uur Let op: In Hidrodoe moet je inkom betalen. Het Watercafé is wel vrij toegankelijk.

Een absolute must als je houdt van actief experimenteren, gecombineerd met een tikkeltje wetenschap, doorspekt met de juiste hoeveelheid boodschap over rationeel watergebruik. Water is voor veel mensen een vanzelfsprekend verschijnsel. In een handomdraai stroomt het uit de kraan. We staan er nauwelijks nog bij stil. En toch: zonder water is er geen leven. ecocyclo herentals

Herentals - Hidrodoe

Water is een van de belangrijkste grondstoffen ter wereld, een cruciale factor in de wereldeconomie. Denken we maar aan de waterschaarste in bepaalde gebieden en aan het toenemend belang van waterzuivering. Pidpa wil het publiek op dit vlak sensibiliseren en richtte Hidrodoe op: een innovatief watercentrum, gebaseerd op ideeën over duurzame ontwikkeling en levenslang leren. Met Hidrodoe wil Pidpa op een educatieve en tegelijk speelse manier aan het grote publiek informatie bieden over alle facetten van water. Informatie, interactie, fun en emotie zijn hierbij de kernwoorden. Laat je betoveren door een magische multimediashow over de onschatbare waarde van water in het dagelijkse leven. Ga op ontdekking in de rijke historie van het water. Ontdek de toekomst van het water in het futuristische Aqua Station. In de Watermaker ontdek je hoe water wordt gemaakt. Je ervaart er het hele productieproces van drinkwater zoals je het nog nooit eerder hebt gezien. In de inforuimte vind je een schat aan informatie over de productie van drinkwater. Stap voor stap ontdek je hoe water nu precies wordt gemaakt. Nieuw is de Blauwe Watertuin. Hier kan je in openlucht experimenteren met water: het pompenspel, de waterparaplu, de springfontein, de hydraulische lift,... staan hier op jou te wachten. In het Watercafé kan je achteraf genieten van koude of warme dranken. Je kan er ook je eigen lunchpakket opeten. Bij mooi weer kan je uitblazen op het tuinterras. Na een bezoek aan Hidrodoe ben je gegarandeerd heel wat wijzer over water en duurzaam waterverbruik. Herentals Centrum Van Hidrodoe rijd je terug naar de knooppuntenroute. Sla echter niet af naar links richting knooppunt 14, maar blijf rechtdoor rijden. Volg de pijltjes richting Centrum.

ecocyclo herentals

Bedankt! Et voila, je fietste met onze brochure door de Kempen. Hopelijk heb je ervan genoten en heb je er wat van opgestoken! Als je nog zin hebt in een gelijkaardige route: we hebben een identieke brochure over een Ecocyclo-parcours rond Westerlo. Wil je graag op de hoogte blijven van andere activiteiten van Vormingplus Kempen? Neem dan een kijkje op onze website www.vormingpluskempen.be en schrijf je in op onze gratis elektronische nieuwsbrief. Deze brochure werd tot stand gebracht met ondersteuning van Provincie Antwerpen, dienst Cultuur.

Foto’s: www.bartvandermoeren.com (uitgez. • pag. 14: met dank aan http://www.kuleuven-kortrijk.be/nl/Algemeen/Natuur/ • pag. 20: www.flickr.com, bunchofpants/Lisa B)

ecocyclo herentals

_____________________________________________________

te moeilijk

saai

_____________________________________________________

boeiend

afwisselend

Wat vond je van de brochure?

________________________________________________________

Wat vond je van de fietsroute rond Herentals?

________________________________________________________

Hoe vernam je dat deze fietstocht bestaat?

Stuur deze kaart ingevuld terug. Je hoeft ze niet te frankeren.

EVALUATIEFORMULIER

PORT BETAALD DOOR BESTEMMELING

Volkshogeschool Kempen vzw Vormingplus Kempen DA 840 - 060 - 0 2300 Turnhout

JJBEA800000000000007633

Duurzaamheid rond Herentals H

LUK

BR O

1,3

ZIT

2,2

A H

5,9

Sassenhout

2,2 N

VORSELAAR

DE SCHRANSHOEVE

TER WA

Bosbergen Toeristentoren Den Brink

GROBBENDONK

HIDRODOE WATERCENTRUM

T RO O N

HERENTALS

1,7

E313

1,7

12 0,5

O BL

OEVE

4,9 OO

STE

V RHO

0,5

rond Herentals.

UW PA

Noorderwijk

4,8 EN

We werkten een gelijkaardige tocht uit voor de streek rond Westerlo. Die brochure kan je aanvragen bij Vormingplus Kempen.

2,6

Hiernaast vind je nog een evaluatieformulier. We horen graag

van jou wat je van onze tocht vond! Je kan het ingevulde formu-

Oosterwijk

2,9

1,9

’T SCHIPKE

We hopen dat je geniet van onze fietstocht over duurzaamheid

lier gratis terugsturen.

sbrug

EST

50 UIL

0,6

DU IP T

34 LOO

OLEN

BUL

de Merodebossen

centrum Herentals

3,8

DE GELLINCK

3,2

62 22

3,9

EYNHOVEN

2,9

HERENTHOUT

BER G EN

0,5

Z EL LE

2,9

45 T

EVE

2,3

2,7

1,4

LD O N

sluis 10

2,7 M I D D E

Snepkensv

4,7 6,2

20 Bouwel

7,2

Olens Broek

3,5

47 N13

LE PAIGE

RUÏNE TEN TROON

Bloso

Netepark

0,8

1,2

HEIKEN

LIC

R AA HT

N15

1,4

EI KL

3,7

Zwart W

WA TE

LAA

3,5

2,2

HEERLE KAPEL

Den Haert za

HEGGE KAPEL

0,7 HE

N134

1,5

1,5 RB

2,4

BER

E ID ELH

A TA

RABBELSHOF

De 14 Kapellekens

D IJ K

RBAAN

DER

PUL

1,1

Morkhoven N

Watermolen Grobbendonk

Vormingplus Kempen

Ecocyclo Herentals Fietslus over duurzaamheid LANGS HERENTals, olen, herenthout en GROBBENDONK

Ecocyclo

Praktisch

Duurzaamheid

Vormingplus Kempen Otterstraat 109/4, 2300 Turnhout info@vormingpluskempen.be www.vormingpluskempen.be 014 41 15 65

30,9 tot 46,2 km