Ecocyclo Westerlo by Vormingplus Kempen vzw

De Ploeg, Herselt

Vormingplus Kempen

Ecocyclo Westerlo Fietslus over duurzaamheid LANGS Westerlo - herselt - hulshout

Vormingplus Kempen is actief in de 27 gemeenten van het Turnhoutse arrondissement. Met allerlei educatieve activiteiten werken we rond thema’s als duurzaamheid, participatie en interculturaliteit. Dat doen we met lezingen en cursussen, maar vooral gaan we graag de boer op met onze projecten met plaatselijke verenigingen, groepen en besturen… zoals nu met deze fietstochten. Ben je op zoek naar een cursus? Wil je zelf een activiteit organiseren? Of wil je meer weten over onze projecten? Neem dan zeker een kijkje op onze website www.vormingpluskempen.be

Ecocyclo

Duurzaamheid: dat woord werd wel erg hip sinds het Kyotoprotocol van 1997. Maar wat betekent het precies? Dat leggen we je in deze brochure uit. Op onze fietstocht kan je dan de theorie aan de praktijk toetsen. Je zal merken dat duurzaamheid in de Kempen geen dode letter is. Hier en daar geven we je wat praktische tips mee.

Praktisch

Van de plekken die we met de fietstocht aandoen, geven we telkens adres en openingsuren. Zo kan je vooraf je tocht goed plannen. Hou rekening met je fietstempo en je plannen: ga je enkel de info in het boekje lezen of wil je soms ook stoppen om ergens binnen te wandelen?

Duurzaamheid

Duurzaamheid gaat om het evenwicht tussen drie grote pijlers of de drie grote - Engelse - P’s: • People, of de sociale pijler: die verwijst naar het bestrijden van alle vormen van sociale uitsluiting, naar gelijke kansen voor bijv. armen, zieken, minderheden, laaggeschoolden, personen met een handicap, vrouwen, enz. • Profit, of de economische pijler: die verwijst naar een eerlijke verdeling van welvaart en het bestrijden van armoede. • Planet, of de ecologische pijler: die verwijst naar natuurbehoud en het bestrijden van milieuproblemen. Als er een evenwicht is tussen deze drie pijlers, spreken we van een duurzame maatschappij. Het gaat om solidariteit tussen de generaties van nu en die van later. Het gaat ook om solidariteit tussen mensen hier in het noorden en mensen in het zuiden. We moeten kansen geven aan ontwikkelingslanden om zich verder te ontwikkelen, maar we moeten tegelijk in het noorden werken aan de nadelen van onze eigen (over-)ontwikkeling.

Vormingplus Kempen Otterstraat 109/4, 2300 Turnhout info@vormingpluskempen.be www.vormingpluskempen.be 014 41 15 65

Grafische vormgeving: Vormingplus Kempen Druk: www.drukkerijmaes.be, Turnhout Coördinatie: Kristien Peeters Met dank aan Toerisme Province Antwerpen vzw © kaart TPA 2007 Verantwoordelijke uitgever: Martine Coppieters, Otterstraat 109/4, 2300 Turnhout

34 km

ZW AR

DEN

HOEK

Zammel

LVA

R IJ G LN.

STI

3,5G

LB PPE

PRINS DE MERODE

V IN C

IE B A

R VA

EN D O N K

S E B A AN

centrum Westerlo

3,4

N127

8,5

AA T

DEG

2,3

S T R A AT

R A AT

Blauberg

MOLENVELD

N WERELD

HT E

1,5

4,5 1,4

1,5

De Langdonken

HEIMOLEN ST

5,1

COCKXKAPEL

H E L S E B A AN

AN EBA ELS CH ME

Molenheide

N1 E M EC

We hopen dat je geniet van onze fietstocht over duurzaamheid rond Westerlo. Herentals.

. TR

P S TR .

OUD

We werkten een gelijkaardige tocht uit voor de streek rond

K E IK O

R ITE

Wolfsdonk

19 95

A STR

T AA

Ramsel

STR

E RSTR.

MOT

17 NS

VIJV

AKS

DR IE

EIK

Provinciaal Domein Hertberg

3,8

GRE

VIS

Heid

HERSELT

4,3

3,6

4,2

STR.

Het Goor

EL S

D L E PA VEER

STRA

STR

REN

RST

NEN

G OO

Westmeerbeek

T AA

HOF TER BORCHT

B ER G L A

Bergom

H OOG HEULT JE

PRO

BIN

E OT

3,1

0,9

Schaapswees

ONK A RD

4,3

Kwarekken

OC TL

84 ’t Riet

7,3

SPOORWEGSTRAAT

IBA

ASBE

Heultje

SINT-BAV

Beeltjens

WESTERLO

Zoerle-Parwijs

SINT-DIMPNAKAPEL

GRAVIN DE MERODE

4,6

E RI

1,7

RSWE

HOEVE VAN BALENBOSSEN

Oosterlo

Zammel

ERE

JAGE

W EG

PA D

DE MEEÛS D’ARGENTEUIL

3,6

STEYNEHOEVE

D IN

STR

E LSB R O EK

MOL E

IJK

BRUG

O EV ELS

Tongerlo

ABDIJ VAN TONGERLO

IDE

2,8

EIN

RTE N

0,9

Voortkapel

IVELD

Z EN H

IM P E

Duurzaamheid rond Westerlo

HANENBERG

Die brochure kan je aanvragen bij Vormingplus Kempen.

4,9

3,7

Hiernaast vind je nog een evaluatieformulier. We horen graag van jou wat je van onze tocht vond! Je kan het ingevulde

Testelt DORP

Demerbro

formulier gratis terugsturen.

ZW AR

DEN

HOEK

Zammel

LVA

R IJ G LN.

STI

3,5G

LB PPE

PRINS DE MERODE

V IN C

IE B A

R VA

EN D O N K

S E B A AN

centrum Westerlo

3,4

N127

8,5

AA T

DEG

2,3

S T R A AT

R A AT

Blauberg

MOLENVELD

N WERELD

HT E

1,5

4,5 1,4

1,5

De Langdonken

HEIMOLEN ST

5,1

COCKXKAPEL

H E L S E B A AN

AN EBA ELS CH ME

Molenheide

N1 E M EC

We hopen dat je geniet van onze fietstocht over duurzaamheid rond Westerlo. Herentals.

. TR

P S TR .

OUD

We werkten een gelijkaardige tocht uit voor de streek rond

K E IK O

R ITE

Wolfsdonk

19 95

A STR

T AA

Ramsel

STR

E RSTR.

MOT

17 NS

VIJV

AKS

DR IE

EIK

Provinciaal Domein Hertberg

3,8

GRE

VIS

Heid

HERSELT

4,3

3,6

4,2

STR.

Het Goor

EL S

D L E PA VEER

STRA

STR

REN

RST

NEN

G OO

Westmeerbeek

T AA

HOF TER BORCHT

B ER G L A

Bergom

H OOG HEULT JE

PRO

BIN

E OT

3,1

0,9

Schaapswees

ONK A RD

4,3

Kwarekken

OC TL

84 ’t Riet

7,3

SPOORWEGSTRAAT

IBA

ASBE

Heultje

SINT-BAV

Beeltjens

WESTERLO

Zoerle-Parwijs

SINT-DIMPNAKAPEL

GRAVIN DE MERODE

4,6

E RI

1,7

RSWE

HOEVE VAN BALENBOSSEN

Oosterlo

Zammel

ERE

JAGE

W EG

PA D

DE MEEÛS D’ARGENTEUIL

3,6

STEYNEHOEVE

D IN

STR

E LSB R O EK

MOL E

IJK

BRUG

O EV ELS

Tongerlo

ABDIJ VAN TONGERLO

IDE

2,8

EIN

RTE N

0,9

Voortkapel

IVELD

Z EN H

IM P E

Duurzaamheid rond Westerlo

HANENBERG

Die brochure kan je aanvragen bij Vormingplus Kempen.

4,9

3,7

Hiernaast vind je nog een evaluatieformulier. We horen graag van jou wat je van onze tocht vond! Je kan het ingevulde

Testelt DORP

Demerbro

formulier gratis terugsturen.

De Ploeg, Herselt

Vormingplus Kempen

Ecocyclo Westerlo Fietslus over duurzaamheid LANGS Westerlo - herselt - hulshout

Ecocyclo

Praktisch

Duurzaamheid

Vormingplus Kempen Otterstraat 109/4, 2300 Turnhout info@vormingpluskempen.be www.vormingpluskempen.be 014 41 15 65

34 km

Westerlo - Cruythoeck

We vertrekken in Westerlo aan de sporthal achter het gemeentehuis. Je kan aan de sporthal je auto kwijt. Fiets naar het gemeentehuis.

Knooppunt

ď&#x192;˘

Onderweg kom je knooppunt 83 tegen. Vanaf hier volg je de route naar knooppunt 84. Ze leidt je dwars door het centrum van Westerlo. Achteraan in dit boekje vind je een gedetailleerd plan van het dorpscentrum. Daar vind je immers verschillende plekken die je al een eerste idee geven van wat duurzaamheid in de praktijk kan inhouden. En dan moet je tocht nog beginnen!

Westerlo Natuur- en biowinkel Cruythoeck adres

Nieuwstraat 67b, 2260 Westerlo 014 54 39 01

open

di - vr 9.00 - 12.30 en 13.30 - 18.00 zat 9.00 - 17.00

Bio klinkt tegenwoordig modieus, maar is het meer dan een modegril? Absoluut! Biovoeding vertrekt immers van respect voor mens, dier, plant en milieu. Heel logisch toch allemaal, of niet? Alvast niet als je bedenkt hoe onze voeding geproduceerd wordt: vaak bewerkt met chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmest. ecocyclo westerlo

Westerlo is verkocht

Chemische toevoegingen in veevoeder, groeistimulatoren en hormonen zijn geen onbekenden meer. Ook genetisch gemanipuleerde organismen worden al in bepaalde voedingsproducten verwerkt. In biovoeding zijn deze technieken expliciet verboden. Men gebruikt bijvoorbeeld enkel natuurlijke bestrijdingsmiddelen die onze bodem en natuur sparen. In de veeteelt ligt de nadruk op dierenwelzijn, preventieve gezondheidszorg (er is minder medicatie nodig) en biologisch geteeld veevoeder. Omdat biologische producten op een natuurlijke wijze geteeld worden, bevatten ze niet alleen minder schadelijke stoffen, ze bevatten ook meer bouwstoffen: vitaminen, mineralen en anti-oxydanten. En, al kunnen smaken verschillen, toch blijken bioproducten vaak ook gewoon lekkerder! In België herken je een biologisch product aan het Biogarantie-logo, maar bij ingevoerde producten kan het logo anders zijn omdat heel wat landen een eigen logo hanteren. In de Cruythoeck vind je allerlei: van onderhoudsproducten tot en met biobrood. Biogroenten kan je er kopen in pakketten. Je koopt dan verschillende groenten waar je een hele week mee toekomt. En leuk om weten: de groenten komen uit… Westerlo. Ze worden geteeld in de Biohoeve in Voortkapel (Pasbrug 18). Helaas komen we hier niet voorbij tijdens deze tocht.

TIP!

• Kies zoveel mogelijk voor streekproducten: hoe dichter bij huis het voedsel werd geproduceerd, hoe minder schadelijk de effecten op het leefmilieu. Het meest duurzame transport is namelijk geen transport

ecocyclo westerlo

• best kies je dus voor seizoensproducten: als je midden in de winter aardbeien koopt, weet je zeker dat ze van de andere kant van de wereld komen of uit energieverslindende serres. In de meeste biowinkels kan je terecht voor seizoensen streekgebonden groenten en fruit.

Westerlo is verkocht Vooraleer je verder rijdt, is het goed te weten dat Westerlo sinds 12 november 2006 verkocht is… aan eerlijke handel (fair trade). Westerlo is hiermee de achttiende Vlaamse gemeente die de fair trade titel ontving. Kiezen voor fair trade betekent kiezen voor eerlijke handel en duurzame landbouw. Hiervoor kiezen, maakt een groot verschil voor het zuiden. Miljoenen boeren leven er immers in armoede. Ook al zitten ze aan de bron van alle voedsel, toch verdienen ze onvoldoende om te overleven. De prijzen voor producten als koffie, cacao en rijst zijn op de internationale markt immers zeer laag. Bijna alle handel in deze landbouwproducten verloopt via voedselconcerns die zo groot zijn dat ze de aankoopprijs zelf bepalen, zonder oog voor het inkomen van de boeren. Eerlijke handel dus, of ‘fair trade’. Daarbij gelden bepaalde sociale en ecologische regels, in het bijzonder bij de export van arme landen naar het geïndustrialiseerde westen. Belangrijk daarbij is dat een eerlijke prijs voor een product wordt geboden: die staat in verhouding tot de productiekosten, en wordt niet bepaald door de verhoudingen op de internationale markt. Eerlijke producten krijgen een Max Havelaarcertificaat. Dat staat voor: • een eerlijke en stabiele prijs die de productiekosten dekt • de kans voor boeren en plantagearbeiders om hun levensstandaard te verbeteren ecocyclo westerlo

Westerlo - Oxfam wereldwinkel

• meer respect voor het milieu • betere arbeidsvoorwaarden (geen kinder- of gedwongen arbeid), democratie en emancipatie • toegang tot de wereldmarkt en een betere, krachtigere handelspositie voor kleine boeren. In Westerlo overtuigde de fair trade stuurgroep het gemeentebestuur, maar ook heel wat verenigingen, scholen, organisaties, winkels, cafés, … van het belang van eerlijke handel. Ze kopen producten van eerlijke handel en duurzame landbouw voor hun activiteiten en laten daarmee zien aan de buitenwereld dat ze verkocht zijn! In een aantal Westelse cafés, tavernes of restaurants kan je dus zeker terecht voor een (h)eerlijke rustpauze op een gezellig terrasje. We sommen ze even voor je op: • De Zandberg, Zandberg 8 (014 54 74 00) • Het Rijk der Zinnen, Polderstraat 28 (014 54 23 53) • Pasta-Pousse, Olenseweg 160 (014 71 75 89) • Suskewiet (Pannekoekenhuisje), St-Lambertusstraat 27 (014 54 00 49) • ‘t Westelhof, Polderstraat 11 (014 54 24 24 - www.westelhof.be) Om helemaal in de sfeer van eerlijke handel te blijven, maken we een klein omwegje naar de Wereldwinkel. Op het einde van de markt sla je voor de kerk links af. Als je even verder aan de grote baan komt, ligt de Wereldwinkel aan je linkerkant.

Oxfam Wereldwinkel adres

de Merodedreef 104, 2260 Westerlo 014 54 50 12 www.oww.be

open

dinsdag woensdag vrijdag zaterdag

13.30 - 17.30 9.00 - 12.00 en 13.30 - 17.30 13.30 - 17.30 10.00 - 17.30

Oxfam-Wereldwinkels is de voornaamste organisatie van eerlijke handel in België. In Vlaanderen alleen al zijn er meer dan 200 winkels die draaien door de inzet van 7.500 vrijwilligers. Door hun strijd voor een rechtvaardige wereldhandel komen ze op voor ieders recht op een menswaardig leven. De Oxfam-Wereldwinkels verkopen producten van eerlijke handel waarbij de producenten een menswaardig inkomen verwerven.

ecocyclo westerlo

Gemeente - Omschrijving

Alle producten komen uit het Zuiden. Oxfam-Wereldwinkels zijn het best bekend om hun voedingsproducten zoals koffie, wijn, chocolade, honing, rijst, fruitsap en chips. Het assortiment bevat meer dan 170 producten van 90 partners in Afrika, Azië en Latijns- Amerika. Daarnaast verkopen ze gebruiks- en siervoorwerpen, juwelen en textiel, speelgoed, keramiek… producten die op een traditionele manier en met duurzaam materiaal gemaakt zijn. Met de verkoop van solidariteitsproducten zoals wenskaarten, kalenders en kaarsen steunen ze organisaties die werken rond milieu, mensenrechten en verdraagzaamheid. In de winkel en op de zondagsmarkt tellen ze een steeds groeiend aantal vaste en bewuste klanten. Daarnaast plaatsen verenigingen, bedrijven en scholen regelmatig grote bestellingen of houden ze een standverkoop. In de wereldwinkel op het Begijnhof is de stad Herentals de beste klant!

TIP!

• Loop eens binnen bij de Wereldwinkel! Maar ook bij Spar, Delhaize, Colruyt, Carrefour, Super GB, Alvo, ... vind je eerlijke producten. • Ook je eigen organisatie, bedrijf of vereniging kan kiezen voor eerlijke handel. En misschien kan je zelfs je gemeentebestuur overtuigen als dit nog niet gebeurd is. Je vindt alle nodige informatie op www.ikbenverkocth.be

Rijd terug naar de kerk en volg er de wegwijzer naar knooppunt 84 (rechtdoor voor wie van de wereldwinkel komt). Volg van daaruit de route naar 88. Na een tijdje rijden, kom je op een grote baan die je volgt richting knooppunt 88. Het bos rondom je is de Hertberg.

Knooppunt



De Hertberg De Hertberg is één van de bossen van het voormalige domein de Merode. Op het einde van de fietstocht kom je ook nog langs de Beeltjes. Die horen ook bij dit domein. Het strekt zich uit tot Averbode (Averbode bos en heide) en omvat verder ook de Kwarekken, het Helschot, Varenbroek en Varendonk (Laakdal). In 2004 werd het geheel opgekocht door de Vlaamse overheid die de bossen doorverkocht aan verschillende partners. ecocyclo westerlo

Westerlo - Het Riet

Om versnippering tegen te gaan werd afgesproken om eerst met de partners samen een plan op te stellen voor een duurzaam bosbeheer in de hele regio. Bij de opmaak van dit plan worden behalve de partners ook zoveel mogelijk andere belanghebbenden betrokken. Alleen zo kom je tot wat men noemt een “geïntegreerd landschapsbeleid”. Op het Nationaal Park Hoge Kempen in Limburg na is dit immers het grootste Vlaamse groengebied in zijn soort. Als natuurpark heeft het gebied uiteraard een grote ecologische waarde, maar er is ook een belangrijke economische meerwaarde als recreatiegebied. De Hertberg zelf is in het verleden grotendeels beplant met naaldhout, wat het bos nogal eentonig maakte. Men streeft nu in de beheersplannen naar meer variatie: meer open plekken, de dennenbossen gedeeltelijk vervangen door loofbossen,… De plannen zijn nog in ontwikkeling. Wil je nog meer weten over bosbeheer? Na een honderdtal meter op de grote baan staat er aan de overkant een bord met uitleg over bosbeheer en exotenbestrijding (in dit geval vooral het bestrijden van Amerikaanse vogelkers). Een deel van de Merodebossen wordt beheerd door de vzw Natuurpunt. Door lid van Natuurpunt te worden, help je hen de natuur beschermen. Maar ook zonder lidmaatschap van Natuurpunt kan je een belangrijk steentje bijdragen en wel door … te bellen! Natuurpunt heeft voor het beheer van Averbode bos en heide een overeenkomst met Ello Mobile, een nieuwe gsm-operator waarvan de winst 100% naar goede doelen gaat in België en in het zuiden. Meer informatie vind je op www.ello-mobile.be

TIP!

Knooppunt



Let op: op een gegeven moment draait de route naar links, weg van de grote baan. Blijf hier verder gaan langs de grote baan. Na een paar honderd meter zie je rechts van je een boerderij: de Ploeg.

ecocyclo westerlo

Gemeente - Omschrijving Herselt - De Ploeg

De Ploeg adres

De Ploeg, Diestsebaan 73, 2230 Blauberg/Herselt 014 54 44 83 www.ploeg.be

open

ma 14.00 -18.00 di-vr 9.00 - 12.00 en 14.00 - 18.00 zat 9.00 - 12.00 en 14.00 - 16.00 zo 9.30 - 10.30 (in de zomer ook 14.00 – 18.00)

Geleide bezoeken zijn mogelijk op afspraak vanaf een tiental personen. Een rondleiding duurt 1.5 tot 2 uur. Kostprijs: 2,5 euro per persoon (ijsje inbegrepen).

Hoeve de Ploeg is een familiebedrijf waar de zorg voor het milieu centraal staat: milieuvriendelijk boeren zonder dat de kostprijs erdoor stijgt. De Ploeg is daarmee geen echte bioboerderij, maar toch passen ze heel wat principes uit de biologische landbouw toe. De Ploeg wil een alternatief bieden aan de problemen waar de gewone landbouw mee kampt. Daar gebruikt men vooral maïs als veevoer. Maar dit heeft heel wat nadelen: maïs moet je immers extra bemesten omdat het de stikstof niet uit de lucht haalt. En laat mest nu net een groot probleem zijn in Vlaanderen. Maïs staat nogal ver uiteen zodat je, om het onkruid de baas te kunnen, onkruidverdelgers nodig hebt. Bovendien is de maïsstengel moeilijk verteerbaar voor de koe. Om toch voldoende melk te produceren, heeft men voor die koeien extra krachtvoer nodig: sojaschroot, geteeld in Zuid-Amerika en vaak genetisch gemanipuleerd. Meer nog: het regenwoud verdwijnt onder de druk van de sojaplantages. Daarom gebruikt De Ploeg vooral klaver als veevoer. Op de wortels van klaver zitten bacteriën die de stikstof uit de lucht halen. Er zijn minder sproeistoffen nodig omdat klaver het hele veld bedekt. En de koe kan het doen met minder krachtvoer. Het werken met bacteriën is trouwens ook een rode draad in het bedrijf. Zo ontwikkelde De Ploeg een yoghurt die probiotica bevat. Dat zijn bacteriën die positief zijn voor de werking van onze darmen. Probiotica werken trouwens het best als ze vers worden gegeten. Is de winkel open, neem dan even de tijd om te genieten van de duurzame en heerlijke streekproducten die er worden verkocht. ecocyclo westerlo

Herselt - De Ploeg

Klaar? We wijken nu even af van het fietsknooppuntennetwerk. • neem de weg naast de Ploeg: het Ploegpad, rechts van de boerderij • na 200 meter gaat de asfaltweg aan een kruispuntje over in een aardeweg • op het daaropvolgende kruispuntje ga je naar rechts • vervolgens kruis je een iets drukkere baan en ga je verder rechtdoor langs de Goordijk • na een kleine kilometer kom je aan een kruispuntje waar je naar rechts afdraait (Goorbaan) • bij de volgende splitsing houd je rechts aan • rijd nu ongeveer een kilometer rechtdoor (de Goorbaan gaat ondertussen over in het Wezelsbaantje) • vervolgens kom je aan een kruispunt (de weg rechtdoor is een aardeweg): hier sla je af naar links. Je zit nu terug op de route richting knooppunt 86. Na een kruispuntje zie je rechts van je een huis met zonnecollectoren (Veerlepad 54). 

Knooppunt

Lage-energiewoning adres

Veerlepad 54

Deze woning is een verbouwd typisch Kempens landhuis. Bij de verbouwing wilden de eigenaars een zo groot mogelijke energieefficiëntie realiseren. Vanaf de straat zie je de glasplaat van de zonneboiler (op het huis zelf ) en de zonnecellen (foto-voltaïsche cellen) op het dak van de garage. Die laatste leveren jaarlijks 2/3de van de gebruikte elektriciteit. Toch is dit slechts een klein gedeelte van de toepassingen. Bij de verbouwing ging er immers niet alleen aandacht naar het opwekken van alternatieve energie. Vooral het voorkomen van energieverspilling stond hoog op de agenda: • door een doordachte inrichting en indeling van het huis (ook belangrijk voor het comfort) • door efficiënt gebruik van daglicht en regenwater • door een doorgedreven isolatie en een goede ventilatie Vooral de isolatie is erg belangrijk. Bij een buitentemperatuur van -1 à -3°C verliest het huis op een hele nacht maar ongeveer 2 graden: van 21°C ‘s avonds naar 19°C ‘s morgens zonder verwarming!

ecocyclo westerlo

Gemeente - Omschrijving Herselt - De Ploeg

Meer uitleg over duurzaam bouwen vind je in Kamp C: lees daarover pag. 21-22. Nog zonder een euro te investeren, bespaar je tot 20% op je energiefactuur: • zet de verwarming op 19°C (‘s nachts op 16), ontlucht je radiatoren en sluit ‘s nachts de gordijnen. Dit voorkomt tot 50% warmteverlies door je ramen. dek kookpotten af, kook niet meer water dan nodig is, haal je voeding al enkele uren vóór de bereiding uit het diepvriesvak zodat ze spontaan ontdooien ontdooi regelmatig je diepvriezer. 2 millimeter ijs verhoogt het verbruik met maar liefst 10%. koel voeding af voor je het in de ijskast of vriezer stopt was op lage temperatuur (30 tot 60°) maak zo weinig mogelijk gebruik van je droogkast: ze verbruikt twee- tot driemaal meer dan je wasmachine vermijd waakstanden bij elektrische toestellen door lichten waar ze niet nodig zijn.

TIP!

• • • • • • •

Knooppunt



Het Goor contact

Guido Ceulemans 016 69 70 42 ceulemans.guido@telenet.be De rijkdom aan planten en dieren in het Goor-Asbroek is heel bijzonder. De aanwezigheid van kalk in het grondwater heeft hier veel mee te maken. In combinatie met de zure zandgrond, geeft dit erg zeldzame groeiomstandigheden voor planten. Je treft in deze moerassen en laag gelegen gebieden dan ook heel wat planten en dieren aan die je nergens in de wijde omgeving terugvindt: planten als klokjesgentiaan en zonnedauw en vlindersoorten zoals het gentiaanblauwtje.

ecocyclo westerlo

Het Goor - Zonnedauw

Natuurpunt beheert een deel van het Goor en doet er alles aan om de moerassen te beschermen. Bij het beheer heeft Natuurpunt veel aandacht voor ecologie en biodiversiteit (de verscheidenheid van dieren- en plantensoorten). Natuurpunt is echter niet de enige beheerder van Het Goor. Heel wat percelen zijn in handen van private eigenaars, waardoor er een grote versnippering ontstaat. Typisch trouwens voor de situatie in heel Vlaanderen: de meeste boseigendommen zijn kleiner dan een hectare. Om de versnippering tegen te gaan, ondersteunt de vzw Bosgroep Zuiderkempen kleine boseigenaars om binnen een bebost gebied samen te werken. Zo wordt het beheer immers zowel economisch als ecologisch interessanter. Heel wat boseigenaars hebben immers niet de juiste kennis van de reglementeringen en beheertechnieken. De Bosgroep helpt de boseigenaars verder ook bij de houtverkoop, het ontwikkelen van een toegankelijkheidsreglement voor wandelaars en fietsers en de uitvoering van onrendabele beheerwerken zoals de bestrijding van agressieve exoten (ongewenste uitheemse planten en bomen). Voor dit laatste werkt de Bosgroep samen met Natuurwerk SPK vzw waarbij kansengroepen werkervaring kunnen opdoen met kans op een vaste job. ď&#x192;˘ richting

ecocyclo westerlo

Westmeerbeek - Den Hopperd

Den Hopperd adres

Netestraat 67, Westmeerbeek (Hulshout) 016 68 09 78 0495 25 82 23

open

zondag 13-18 uur Groepsbezoek mogelijk op afspraak

Vier heerlijke bierensoorten vinden hun oorsprong in den Hopperd: Kameleon amber, Kameleon tripel, Kameleon ginseng en Cannabier (hennepbier). Deze biobrouwerij is uniek in de Kempen. In België zijn er trouwens maar een paar. Om zich een biobrouwerij te mogen noemen, moeten de ingrediënten (mout, hop en gist) biologisch geteeld zijn en mogen er geen schuimmiddelen toegevoegd worden. Het bier wordt verkocht op biomarkten en via een biersteker. Op zondag is hier een gezellig café open tussen 13 en 18 uur (soms langer). In de zomer staat er een terras. In het café kan je naast het zelfgemaakte bier ook frisdranken verkrijgen. Als de eigenaars thuis zijn, kan je vragen of het past dat je de brouwerij even bezoekt.

 knooppunt

Er zijn vanaf knooppunt 94 twee mogelijke wegen naar bioboerderij Speypdonckhoeve: de landelijke route of langs de grote baan. Die laatste is aangeraden als het de laatste dagen erg regende. Let op: vóór je begint te fietsen, check eerst even de openingsuren van de boerderij! ecocyclo westerlo

Landelijke route • vanaf knooppunt 94 rijd je gewoon rechtdoor zonder de brug over te steken langs dezelfde oever van de Nete. Let op: de helling gaat steil naar beneden • neem dan na ongeveer een halve kilometer het eerste pad aan een rood paaltje naar links en onmiddellijk terug naar rechts (je passeert er een huisje) • blijf dit pad volgen. Je rijdt door een mooie natuurlijke omgeving • na een kleine kilometer steek je de kleine Steenkensbeek over (de brug is een betonnen plaat). Links zie je de boerderij al in de verte. Je rijdt even rond de boerderij vooraleer je de toegangsweg ziet. Langs de grote baan (N15) • aan knooppunt 94 volg je de weg naar knooppunt 12 • even verder kom je aan de Stationsstraat: de grote baan naar Heist-op-den-Berg. Volg die richting Heist-op-den-Berg (naar rechts) • na meer dan een kilometer is er een klein wegje (Linieweg) aan je rechterkant met recht er tegenover de weg naar Houtvenne (zie wegwijzer). Sla het wegje rechts in en houd rechts aan bij de volgende kruising. Je ziet nu de boerderij links voor jou liggen.

De Speypdonckhoeve adres Linieweg 2, 2235 Hulshout (Houtvenne) 016 69 67 87 www.speypdonckhoeve.be open

elke zaterdag van 11 tot 16 uur is er zeker iemand aanwezig en kan je ter plaatse je picknick opeten. Meestal zal er een soepje klaar zijn. Ook op andere momenten kan je er langsrijden om appels te kopen of te proeven of gewoon van de sfeer en de mooie natuur te genieten.

ecocyclo westerlo

Hulshout - Speypdonckhoeve

Alleen kunnen we niet garanderen dat er dan iemand thuis is. Wil je zeker zijn, bel dan even op voorhand (ook als je in groep zou komen). De Speypdonckhoeve is een kleinschalige bioboerderij van 2 ha grond met allerlei dieren. Dirk Bolsens en Nicole Stas houden er schapen, kippen en enkele varkens voor eigen gebruik. In een oude serre telen ze groenten en druiven. Een ezel, paarden en twee zeer enthousiaste honden heten de bezoekers welkom. Appels worden geteeld volgens het biogarantie-lastenboek, een deel wordt verwerkt tot sap. De rest wordt verkocht op de veiling en op de wekelijkse markt in Heist-op-den-Berg. De boomgaarden bevinden zich helaas niet aan de boerderij, maar in Meensel-Kiezelgem. De boerderij zelf is gedeeltelijk en duurzaam verbouwd: er werd gekozen voor biologische materialen (b.v. eik), zonnecellen, een zonneboiler â&#x20AC;Ś Ook legden de eigenaars eigenhandig een groendak aan. Voor de afvalwaterzuivering werd een rietveld aangelegd. Dat mondt uit in een kikkerpoel: een bewijs dat het werkt. De Speypdonckhoeve leeft ook deels van het toerisme. Er is plaats voor twee caravans of tenten en er zijn drie gastenkamers. Meer info hierover vind je ter plaatse of op www.eceat.nl (Europees Centrum voor Eco Agro Toerisme). EĂŠn van de schuren is trouwens ingericht als picknickplaats/bar waar je onder meer appelsap kan drinken. In de zomer is er een terras vooraan de hoeve. De omgeving is ook de moeite waard: de boerderij ligt in de geklasseerde vallei van de Steenkensbeek, op 500 meter van de Nete. De vzw Natuurpunt heeft in de buurt al enkele terreinen in eigendom.

ecocyclo westerlo

Heultje Gemeente - provinciale - Omschrijving zitbank

Terug kan je ook op twee manieren: Via de landelijke route: rijd terug via dezelfde weg. Als je aan het brugje (betonnen plaat) komt over de Steenkensbeek, rijd je rechtdoor in plaats van naar rechts. Je komt aan de Nete waar je het pad volgt naar rechts om terug te rijden naar punt 94. Rijd daar verder naar 85 . Via de grote baan: rijd terug langs dezelfde weg. Aan knooppunt 94 rijd je verder naar 85.

Knooppunt



Zitbank uit recyclagemateriaal Heb je zin om even uit te rusten, test dan gerust even de bank uit die de provincie Antwerpen heeft voorzien aan het knooppunt 85. Ze is gemaakt uit 100 % gerecycleerde kunststofresten en heeft een lange levensduur. In de hele provincie staan er meer dan zeshonderd van deze zitbanken. En ja, misschien had je ze al eerder opgemerkt. Je bent ook in het begin van de tocht al langs een paar van deze banken gefietst, maar dit leek ons een beter moment om te pauzeren. Terwijl je hier geniet van de rust ontmoet je misschien nog een andere fietser die op hetzelfde idee is gekomen. We wensen je alvast een leuke babbel…  richting

Uitgerust? Ga dan verder richting 83. Na een lang recht stuk door de Stippelberg kom je aan de drukke baan Herentals-Herselt. Hier verlaat je de aangeduide route. Op de grote baan draai je naar links (aan café De Kruk) en neem je na 100 meter de eerste zijstraat rechts (Bergveld). Rijd verder rechtdoor tot in het centrum van Zoerle-Parwijs. Je komt er aan een kruispuntje. Links voor je zie je een parking met een groene container voor tweedehandskledij.

ecocyclo westerlo

Gemeente - Omschrijving Zoerle-Parwijs Gemeente - kledingcontainers - Omschrijving

Kledingcontainer VIC adres

parking Tecno

contact www.vicngo.be “Niet alleen goed voor het milieu, ook voor de Derde Wereld!” is het motto achter deze kledij-inzameling ten voordele van het Vlaams Internationaal Centrum vzw. Het VIC is een erkende NGO voor ontwikkelingssamenwerking en wil dat de lokale bevolking in het zuiden zijn lot in eigen handen kan nemen en door zelf initiatieven te nemen, het proces van ontwikkeling op gang brengt. Het VIC ondersteunt deze mensen daarbij door vorming en bewustmaking, zowel op sociaal en economisch als op cultureel vlak. Maar het ondersteunen van het zuiden volstaat niet. Er is immers ook een verband tussen onze rijkdom en de armoede in het zuiden. Dat is het gevolg van een aantal scheef gegroeide relaties. Een ernstige aanpak van het ontwikkelingsprobleem in het zuiden vraagt dan ook een verandering in onze eigen leefwereld: eerlijke prijzen voor producten, respect en belangstelling voor andere culturen en samenlevingen, uitwisseling van ideeën en inzichten, verdeling van middelen en mogelijkheden. De kledinginzameling past dan ook in dit kader en zorgt bovendien voor de inzameling van fondsen. Tot in de verste uithoeken van Vlaanderen vind je dan ook deze kledingscontainers. Per werkdag wordt er meer dan 20 ton gedragen kleding ingezameld in alles samen meer dan 2.000 containers. • ga terug naar het kruispuntje en rijd verder langs de straat Zoerledorp, de straat die in het verlengde ligt van de straat waar je daarnet uit kwam • 200 meter verder, net voor je aan de volgende splitsing komt, zie je rechts een groot wooncomplex van de sociale huisvestingsmaatschappij Zonnige Kempen • je rijdt het smalle straatje (zonder naam) in

Sint-Antoniuspleintje Zoerle-Parwijs Het Sint-Antoniuspleintje is een demonstratieproject van de sociale bouwmaatschappij ‘Zonnige Kempen’. Sociale bouwmaatschappijen helpen mensen met een laag inkomen door een goede en betaalbare koop- of huurwoning aan te bieden. ecocyclo westerlo

Zoerle-Parwijs - Zonnige Kempen

Dit maakt sociale woningbouw op zich al sociaal duurzaam, maar de Zonnige Kempen draagt in haar projecten ook het duurzaam bouwen hoog in het vaandel. Dat is goed voor de huurders, want zij krijgen een comfortabele woning met een lage energierekening. Maar het is ook goed voor het milieu, want duurzaam bouwen betekent minder gebruik van materiaal, minder grondgebruik, minder uitstoot van schadelijke stoffen, minder verspilling van energiebronnen en water. Voor het bouwproject van dertien woningen streefde de bouwmaatschappij naar een goed evenwicht tussen integratie in de omgeving, architectuur en bouwmaterialen, water, afval en energie. Het Sint-Antoniuspleintje is een onderdeel van de dorpskern van Zoerle-Parwijs. Vervallen panden en braakliggend terrein werden omgevormd tot een nieuw geheel waarbij de bestaande infrastructuur en voorzieningen werden geïntegreerd. Dit is een mooi voorbeeld van inbreiding. Zo wordt de al schaarse ruimte in ons landje niet aangesneden voor bebouwing. De bouwmaterialen werden zorgvuldig gekozen: men vergeleek de grondstoffen, de energiekost voor de productie, de afval bij productie en afbraak, ... Uiteindelijk koos men voor natuurlijke verven, zo weinig mogelijk PVC, houtskeletbouw aan de bovenkant van de woningen, … Alle gebruikte hout, ook aan de buitenkant, heeft trouwens een FSC-label. Dit garandeert dat het hout gewonnen werd op een duurzame manier. Er wordt bespaard op het waterverbruik door spaartoiletten, spaardouchekoppen, baden met laag watervolume, … Ook wordt het regenwater opgevangen en gebruikt voor de wasmachine en het spoelen van de toiletten. Het sorteren van afval wordt aangemoedigd met de gemeenschappelijke containers. Ook bij het bouwen nam men maatregelen om de afvalberg te voorkomen door afval goed te sorteren en te recycleren. In het project wil men ook zo weinig mogelijk energie verbruiken. De compacte bouwvorm met verschillende woningen onder één dak en de doorgedreven isolatie in muren, vloeren en dak (tot 18 cm minerale wol in het dak) is hierbij heel belangrijk. Om maximaal te profiteren van het zonlicht, zijn de woningen ook zoveel mogelijk op het zuiden gericht. Op het pleintje zie je dat een aantal woningen zijn uitgerust met Scandinavische serres om de lucht extra voor te verwarmen. Een goed uitgekiende ventilatie zorgt er bovendien voor dat de warme afvoerlucht de koude toevoerlucht opwarmt.

ecocyclo westerlo

Gemeente - Omschrijving

Vier verschillende systemen zorgen voor extra energie: • zonneboiler Daarmee warm je sanitair water op. Het principe is eenvoudig: een goed geïsoleerde bak vol met dunne koperen waterbuizen en afgedekt met een glazen plaat is gericht op de zon. Het water warmt op in de buizen en wordt naar een voorraadvat gevoerd waar het het sanitaire water opwarmt. • asfaltcollector Het principe van deze collector is hetzelfde als dat van de zonneboiler: als je even terugwandelt naar de straat (Zoerledorp) zie je een kleine strook asfalt. Onder het asfalt ligt een buizensysteem dat vooral in de zomer de warmte van het asfalt recupereert en opslaat in de grond. Die bereikt zo een temperatuur van 20°C op het einde van de zomer. In de winter wordt de opgeslagen warmte met een warmtepomp gebruikt voor vloerverwarming. Na de winter is de temperatuur er nog steeds 8 graden. Deze asfaltcollector is uniek in Europa! • warmtepomp De warmtepomp werkt als een soort omgekeerde ijskast. Een ijskast neemt de koude van de omgeving op en geeft de warmte langs achter af. Een warmtepomp haalt daarentegen de warmte uit de omgeving en geeft die af voor lage-temperatuursverwarming. • zonnecellen Zonnecellen zetten zonne-energie om in elektriciteit. Die wordt gebruikt voor het ventilatiesysteem. Om de energiebronnen zo efficiënt mogelijk te gebruiken, worden systemen gecombineerd: zo wordt de ventilatie bijvoorbeeld aangezogen onder de zonnecellen zodat die lucht opgewarmd wordt, terwijl de zonnecellen afkoelen. Dat verbetert net het rendement van die cellen. Maar efficiëntie is ook een kwestie van meten en bijsturen van het energieverbruik en het juist voorlichten van de bewoners. Enkel een juist gebruik geeft immers rendement! “Mooi allemaal” zal je zeggen, “maar wat levert dat nu op?”. Zonnige Kempen liet berekenen dat dit alles een besparing betekent van om en bij de 1.000 euro per gezin per jaar. Ook zou het jaarlijks een vermindering geven van 53.733 kg CO2 en 50 kg stikstofoxide, allebei belangrijke broeikasgassen. Momenteel onderzoekt de Zonnige Kempen of de hier berekende gegevens overeenstemmen met de praktijk.

ecocyclo westerlo

Westerlo - rietveld

• rijd verder langs Zoerledorp (rechts aan de splitsing). De straatnaam verandert even verder in ‘Vijfhuizenstraat’. Volg die meer dan 1 kilometer tot aan de T-splitising met het Gooreinde • draai linksaf • neem de volgende straat rechts. Je zit nu terug op de fietsroute richting 83. Als de fietsroute na 150 meter afdraait naar links, zie je op de rechterkant een boerderij met -vlak achter de schuttingeen rietveld (zie foto hierboven).  richting

Rietveld voor afvalwaterzuivering

Jagersweg 15, Westerlo

Wie geen riolering in de straat heeft, moet een individuele waterzuivering installeren. Er zijn heel wat systemen op de markt om het water individueel te zuiveren. Je kan ze in twee hoofdsoorten onderverdelen: compactsystemen en plantensystemen (vnl. riet). Het systeem dat je hier ziet, is gebaseerd op het zogenaamde “wortelzoneveld”. De voornaamste zuivering gebeurt door de wortels van het riet. Die houden bacteriën vast die zich op hun beurt voeden met de stoffen die zich in het afvalwater bevinden: fosfaten, nitraten,…. Andere systemen hebben vaak nog een bezinkbak waar het slib kan bezinken. De meeste gemeenten hebben een overeenkomst met het Vlaams Gewest waarmee ze een belangrijk deel van dit soort waterzuivering kunnen subsidiëren. Een individuele waterzuivering heeft alleen maar zin als je niet bent aangesloten op de riolering! Wil je hier meer informatie over, wend je dan tot je gemeente. Algemene informatie vind je ook op www.waterloketvlaanderen.be Je rijdt nu door de Beeltjes terug naar knooppunt 83.

 richting

ecocyclo westerlo

De Beeltjes De Beeltjes is het meest noordelijk gelegen deel van het voormalige domein de Merode. Net als in de Hertberg vind je hier vooral naaldhout (grove den). Het werd aangeplant in de 19de eeuw omdat er massaal vraag was naar mijnhout. Het stervormig drevenpatroon dateert ook uit die periode. Stilaan wordt het dennenhout vervangen door loofhout. Voor een deel gebeurt dit trouwens spontaan. Ook heide heeft hier en daar op open plekken in het bos de weg teruggevonden naar de Beeltjes. En net voor knooppunt 83 vind je het bord...

Bestrijdingsmiddelen: zonder is gezonder

sporthal, Kasteelpark, Westerlo

Misschien had je het al van bij je vertrek gemerkt, maar aan de ingang van de sporthal vind je nog een laatste verwijzing naar duurzaamheid : een paneel met opschrift: â&#x20AC;&#x153;bestrijdingsmiddelen: zonder is gezonderâ&#x20AC;&#x153;. Openbare besturen mogen sinds januari 2004 geen chemische bestrijdingsmiddelen meer gebruiken, maar ook particulieren kunnen hun steentje bijdragen. Je vindt een aantal tips op het paneel.

ecocyclo westerlo

Bedankt! Je fietste door de Kempen met onze brochure. Hopelijk heb je ervan genoten en heb je er wat van opgestoken! Nog tijd over en zin om nog even iets te gaan drinken of eten, ga dan even langs bij een van de fair trade restaurants of tavernes in Westerlo. Wil je graag op de hoogte blijven van andere activiteiten van Vormingplus Kempen? Neem dan een kijkje op onze website www.vormingpluskempen.be en schrijf in op onze gratis elektronische nieuwsbrief.

Deze brochure kwam tot stand met ondersteuning van Provincie Antwerpen, dienst Cultuur.

ecocyclo westerlo

Westerlo - Kamp C

Nog niet voldaan? Fiets dan nog even langs Kamp C. Dat is een kleine tien kilometer verder:

2 km

2,3 km 



2 km

2 km 



1,3 km 

Kamp C, richting 65

Kamp C - Provinciaal Centrum Duurzaam Bouwen en Wonen contact

Britselaan 20, 2260 Westerlo 014 27 96 50 info@kampc.provant.be www.kampc.be

open

ma-vrij derde zat.

van 9 tot 17 uur van 9 tot 17 uur

Tijdens de week en iedere derde zaterdag van de maand is het cafetaria open van 9 tot 17 uur. Je kan er gerust binnen je picknick opeten. Je vindt er een selectie van biobieren en duurzame producten. Gratis toegang. Elke derde zaterdag van de maand is er van 10 tot 12 uur een rondleiding voor individuele bezoekers over duurzaam bouwen. Je moet je wel vooraf inschrijven. Dat kan met een telefoontje of een e-mail. Rondleiding voor groepen: af te spreken. Bel of mail vooraf de gewenste datum door.

ecocyclo westerlo

Gemeente Westerlo - Omschrijving - Kamp C

Kamp C, een voormalige militaire basis, is omgetoverd tot een uniek polyvalent domein waar duurzaam bouwen centraal staat. Je vindt dat toegepast in verschillende gebouwen én in de expo ‘O, is dat duurzaam bouwen!’. Heb je (ver)bouwplannen, ben je actief in de bouwsector, of heb je gewoon interesse in duurzame bouwtechnieken, dan kan je terecht bij Kamp C voor meer informatie in het informatiecentrum, tijdens een rondleiding, een infosessie of een opendeurdag. Er is ook nog de spiksplinternieuwe demonstratiewoning. In dit laag-energetisch huis kan je vanaf de zomer 2007 ook een persoonlijke analyse van je eigen woonsituatie maken. De ‘Duurzame Drievuldigheid’: • beperk de vraag naar energie tot het essentiële, tot de werkelijke behoeften; • gebruik zo veel mogelijk duurzame materialen en bronnen; • ga zo efficiënt mogelijk om met energie, water, ruimte en materialen. • de meerkost van isolatie verdient zichzelf terug in korte tijd! • met de juiste keuze van verlichting kan je het elektriciteitsverbruik hiervan tot 50% terugdringen! • door regenwater te gebruiken, kan je (de helft van je) drinkwater besparen. • door een snelkookpan te gebruiken, bespaar je 50 tot 60% energie bij het koken!

TIP!

Foto’s: www.bartvandermoeren.com (uitgez. pag. 10: met dank aan http://www.kuleuven-kortrijk.be/nl/Algemeen/Natuur/ )

ecocyclo westerlo

_____________________________________________________

te moeilijk

saai

_____________________________________________________

boeiend

afwisselend

Wat vond je van de brochure?

________________________________________________________

Wat vond je van de fietsroute rond Westerlo?

________________________________________________________

Hoe vernam je dat deze fietstocht bestaat?

Stuur deze kaart ingevuld terug. Je hoeft ze niet te frankeren.

EVALUATIEFORMULIER

PORT BETAALD DOOR BESTEMMELING

Volkshogeschool Kempen vzw Vormingplus Kempen DA 840 - 060 - 0 2300 Turnhout

JJBEA800000000000007633

ZW AR

DEN

HOEK

Zammel

LVA

R IJ G LN.

STI

3,5G

LB PPE

PRINS DE MERODE

V IN C

IE B A

R VA

EN D O N K

S E B A AN

centrum Westerlo

3,4

N127

8,5

AA T

DEG

2,3

S T R A AT

R A AT

Blauberg

MOLENVELD

N WERELD

HT E

1,5

4,5 1,4

1,5

De Langdonken

HEIMOLEN ST

5,1

COCKXKAPEL

H E L S E B A AN

AN EBA ELS CH ME

Molenheide

N1 E M EC

We hopen dat je geniet van onze fietstocht over duurzaamheid rond Westerlo. Herentals.

. TR

P S TR .

OUD

We werkten een gelijkaardige tocht uit voor de streek rond

K E IK O

R ITE

Wolfsdonk

19 95

A STR

T AA

Ramsel

STR

E RSTR.

MOT

17 NS

VIJV

AKS

DR IE

EIK

Provinciaal Domein Hertberg

3,8

GRE

VIS

Heid

HERSELT

4,3

3,6

4,2

STR.

Het Goor

EL S

D L E PA VEER

STRA

STR

REN

RST

NEN

G OO

Westmeerbeek

T AA

HOF TER BORCHT

B ER G L A

Bergom

H OOG HEULT JE

PRO

BIN

E OT

3,1

0,9

Schaapswees

ONK A RD

4,3

Kwarekken

OC TL

84 ’t Riet

7,3

SPOORWEGSTRAAT

IBA

ASBE

Heultje

SINT-BAV

Beeltjens

WESTERLO

Zoerle-Parwijs

SINT-DIMPNAKAPEL

GRAVIN DE MERODE

4,6

E RI

1,7

RSWE

HOEVE VAN BALENBOSSEN

Oosterlo

Zammel

ERE

JAGE

W EG

PA D

DE MEEÛS D’ARGENTEUIL

3,6

STEYNEHOEVE

D IN

STR

E LSB R O EK

MOL E

IJK

BRUG

O EV ELS

Tongerlo

ABDIJ VAN TONGERLO

IDE

2,8

EIN

RTE N

0,9

Voortkapel

IVELD

Z EN H

IM P E

Duurzaamheid rond Westerlo

HANENBERG

Die brochure kan je aanvragen bij Vormingplus Kempen.

4,9

3,7

Hiernaast vind je nog een evaluatieformulier. We horen graag van jou wat je van onze tocht vond! Je kan het ingevulde

Testelt DORP

Demerbro

formulier gratis terugsturen.

De Ploeg, Herselt

Vormingplus Kempen

Ecocyclo Westerlo Fietslus over duurzaamheid LANGS Westerlo - herselt - hulshout

Ecocyclo

Praktisch

Duurzaamheid

Vormingplus Kempen Otterstraat 109/4, 2300 Turnhout info@vormingpluskempen.be www.vormingpluskempen.be 014 41 15 65

34 km