Jaarmagazine 2013

2013

jaarmagazine

'13

Als je goesting hebt om iets in je buurt te veranderen, moet je bij ons zijn.

We beginnen er aan als je ons enthousiast kan maken.

We kijken wie er nog wil meedoen en samen zoeken we naar een frisse aanpak.

kris van exel

3

lees ons digtaal

bart van der moeren

http://goo.gl/VEul0B

4

R

usteloos rondjes draaien in de Kempen?

Nee, dat was niets voor Vormingplus in 2013.

In dit jaarmagazine vind je onze hartenklop en ons leven.

Lees het als je kan ook digitaal: dan krijg je toegang tot extra clips en foto's.

In dit nummer Samen Inburgeren

een tussentijds feest met de minister, coaches en inburgeraars uit vier gemeenten

6

Inburgeraars vertellen Trage Post

11 13

De Trage Brief van Chika Unigwe Herman Van Rompuy

19 20

Last Minutes

24

Oude krijgers Sleeckx en Van Elsen

30

Fluiten in een tuin De Goed gevoelstoel Groen in de stad

35 37 38

Dansen op de camping

43

burgemeesters en bewoners schreven brieven voor 2030

was op bezoek in Turnhout en praatte over stilte en leiderschap een goedkope inspiratiebron voor Kempense verenigingen kaarten na over Groenten uit Balen en nieuwe solidariteit

over wijksafari's, zaadbommen en snoeptuinen versmelt bewoners en omwoners in Laakdal

Kolos 45 tips, trucjes en een traject om de relatie tussen gemeente en verenigingen te smeren

Intro in cultuur Gemeen Goed Dirk Barrez

50 52 54

Gemeen goede smaakmakers Onze partners op zes rijtjes Nog wat cijfers De mensen achter Vormingplus

60 62 64 66

over de noodzaak van coรถperaties: om later 'niet te janken van onmacht'

5

Samen in

6

v.l.n.r. Tinne Rombouts (burgemeester Hoogstraten), Servais Verherstraeten (staatssecretaris), Geert Bourgeois (Vlaams minister van Inburgering ) en Hamid Riffi (voorzitter Prisma vzw )

nburgeren

Samen met Prisma vzw ondersteunt Vormingplus het project ‘Samen Inburgeren’ in vier Kempense gemeenten. In september nodigden we alle deelnemers én de betrokken overheden uit op een tussentijds feestmoment.

7

kris van exel

Integreren is niet eenvoudig. Je aanpassen aan een vreemde cultuur, vreemde mensen, een vreemde omgeving, vreemde gewoonten en een vreemde taal is een werk van lange adem. Het is een voortdurende oefening.

Het project ‘Samen inburgeren’ dat anderhalf jaar geleden door minister Bourgeois werd gelanceerd, maakt het integratieproces niet gemakkelijker, maar zeker wel overzichtelijker, vlotter, behapbaarder en vooral ook plezieriger.

clip Inburgeraars en beleidsmensen op de foto

8

O

p het provinciaal domein Zilvermeer werd de minister door vzw Prisma en Vormingplus én de gemeenten Turnhout, Mol, Geel en Hoogstraten, uitgenodigd om samen met 140 inburgeraars en evenveel coaches het succes van ‘Samen inburgeren’ te vieren.

Eenvoudig idee Geert Bourgeois is Vlaams minister van Bestuurszaken, Toerisme, Binnenlands bestuur én Inburgering. Als ‘inburgeringsminister’ merkte hij dat het integratieproces beter kan. Hij lanceerde in 2011 het project ‘Samen inburgeren’. Het idee erachter is even eenvoudig als efficiënt. Elke inburgeraar krijgt een persoonlijke coach aan wie hij gedurende zes maanden gekoppeld wordt. De coach en de inburgeraar bouwen een zo hecht mogelijke band op. Ze zien mekaar minstens tweewekelijks. Welke activiteiten ze samen doen, bepalen ze helemaal zelf. Alles is mogelijk: de coach kan de inburgeraar helpen bij het invullen van administratieve formulieren of hij kan helpen boodschappen doen. Maar een samenkomst hoeft niet noodzakelijk ‘nuttig’ te zijn. Ze kunnen ook samen gewoon een potje koken, naar het voetbal gaan kijken of een pint gaan drinken. Het belangrijkste is dat de inburgeraar merkt dat er iemand in de buurt is op wie hij kan terugvallen.

Tegelijkertijd moet hij erover waken dat hij niet te afhankelijk wordt van zijn coach. Want dan zou het integratieproces zijn doel natuurlijk voorbijschieten.

Win-win is succes De focus mag dan liggen op de integratie van de inburgeraar, ‘Samen

‘Samen inburgeren’ is een succes. In Vlaanderen burgeren meer dan 2.000 mensen samen in. In de Kempen, waar de gemeenten Turnhout, Hoogstraten, Mol en Geel instapten in het project, gaat het om 225 koppels die samen inburgeren.

koppelaarskunst Katrien Loots volgt bij Vormingplus Kempen het project ‘Samen inburgeren’ op de voet. Het succes verbaast haar niet. “Aan de basis van het succes ligt een goeie screening,” legt ze uit.

“We zetten niet zomaar mensen bij mekaar. Om te beginnen, kiezen we de coaches zorgvuldig. Alleen mensen die de streek goed kennen, er zich goed thuis voelen en goed Nederlands praten, komen ervoor in aanmerking.

Voor de inburgeraars geldt dat ze al een beetje Nederlands kunnen praten en begrijpen en dat ze zélf overtuigd zijn van het nut van het project. Ze worden niet gedwongen of onder druk gezet om samen in te burgeren. Ze moeten vrijwillig de stap zetten.”

Het vormen van koppels gebeurt weldoordacht. “Per gemeente worden de kandidaat-deelnemers uitgenodigd voor een gesprek,” zegt Katrien.

“We polsen dan uitgebreid naar hun achtergronden, hun hobby’s en interesses. Zo kunnen we ervoor zorgen dat de coach en de inburgeraar ‘matchen’. Mensen die graag koken of uit eten gaan, worden bijvoorbeeld gekoppeld. Of voetbalfans. Of cultuurliefhebbers. Als de coach en de inburgeraar eenzelfde interesse delen, verhoogt dat de slaagkansen van het project enorm.”

De koppels die samen inburgeren worden niet aan hun lot overgelaten.

Ze worden ondersteund door Vormingplus.

Concrete resultaten ‘Samen inburgeren’ kan niet anders dan zinvol zijn. Zelfs de ferventste tegenstander zal erkennen dat het principe ‘Baat het niet, het schaadt ook niet’ geldt. Maar zijn er ook concrete, keiharde, meetbare resultaten?

“Absoluut,” zegt Katrien Loots en ze geeft een voorbeeld om het te illustreren. “Inburgeraar John werd gekoppeld aan coach François. Tijdens een van de momenten waarop het koppel zijn ervaringen met Vormingplus moet delen, vertelde John dat hij dankzij François aan een job was geraakt.

François had een bevriende aannemer gevraagd John in dienst te nemen, en die was op het voorstel ingegaan.”

Integratie op alle domeinen

kris van exel

inburgeren’ creëert wel degelijk een win-winsituatie. Ook de coach doet er zijn voordeel mee. Ook hij verrijkt zijn cultuur en kan zijn blik verruimen dankzij het contact met de inburgeraar.

Geert Bourgeois, minister van Inburgering en Integratie, luisterde aandachtig naar wat de coaches en inburgeraars te vertellen hadden en richtte zich nadien zelf tot de ‘Vlamingen en nieuwe Vlamingen’. Hij wuifde meteen alle complimenten aan zijn adres weg.

“Ik ben niet de uitvinder van ‘Samen inburgeren’. Ik leerde het project kennen toen ik in Catalonië was. Maar ook in Nederland en tal van andere landen bestaat het al langer dan in België. Elk land legt wel zijn eigen accenten. Zo gaat het in Denemarken bijvoorbeeld concreet om samen werk te vinden.

We hebben een verdeeld verleden, maar ook een gedeelde toekomst.

Minister Geert Bourgeois

Hier willen we vooral van mekaar leren en mekaar beter leren kennen zodat de inburgeraar zich sneller thuis voelt bij ons. We hebben immers een verdeeld verleden, maar een gedeelde toekomst.”

“De meeste inburgeraars hebben al een voorgeschiedenis. Ze hebben al een inspanning gedaan om Nederlands te leren. Dat is een belangrijke eerste stap.

9

Integreren is pas écht mogelijk als je de taal ook spreekt en begrijpt. Het helpt ook enorm bij het vinden van werk. Maar inburgeren stopt niet bij het leren van een taal of een woordenschat. Inburgeren gaat verder dan dat. Daarom is ‘Samen inburgeren’ zo waardevol. Als minister wil ik dat iedereen meewerkt aan integratie.

Daarom vraag ik ook andere Vlaamse ministers om mee te doen. Integratie is ook van belang in de domeinen onderwijs en werk. Het is ook een zaak van steden en gemeenten. Ik ben daarom verheugd dat er vandaag vier Kempense gemeenten vertegenwoordigd zijn.”

Minister feliciteert Geert Bourgeois feliciteerde tenslotte de inburgeraars én de coaches. “Samen inburgeren vergt een inspanning van jullie beiden. Je moet beiden bereid zijn je open te stellen voor de ander. Je moet beiden overtuigd zijn van de weg die je samen inslaat.

Aan de inburgeraars durf ik vragen om te blijven timmeren aan de weg. Blijf bouwen aan de inburgering door Nederlands te blijven leren en te spreken.

De coaches vraag ik om hen daarbij te helpen, want het is niet altijd zo simpel als het lijkt. Spreek daarom altijd traag, duidelijk en eenvoudig Algemeen Nederlands. Gebruik geen dialect als je met je inburgeraar spreekt.” De minister richtte tot slot nog een dankwoord aan de coaches: “Alleen dankzij de belangeloze inzet van jullie, vrijwilligers, kan ‘Samen inburgeren’ zo succesvol zijn. Iedereen die zich volgens haar of zijn mogelijkheden, op haar of zijn manier, vrijwillig engageert, neemt zijn verantwoordelijkheid op tegenover de samenleving en verdient dank en waardering.”

Donkere wolken Het verhaal van ‘samen inburgeren’ is een succesverhaal, maar het neemt niet weg dat er donkere wolken opduiken aan de einder. Amel Amghar van vzw Prisma blikt kritisch vooruit:

“Een reis is zelden een foutloos parcours. Dat geldt ook voor ‘Samen inburgeren’. Het is een project dat links en rechts nog voor verbetering vatbaar is. Zo merken we dat we op dit moment vooral een middenklassenpubliek aanspreken. De maatschappelijk kwetsbaren bereiken we niet of nauwelijks. Daar is een extra inspanning voor nodig, maar zo’n extra inspanning vraagt ook een extra investering en een bijsturing van de huidige aanpak.”

Nog verontrustender is dat in 2015 de subsidie voor ‘managers van diversiteit’ dreigt weg te vallen. Amel Amghar: “Dat kan leiden tot de stopzetting van dit project in de Kempen. Dat zou doodjammer zijn. Een sterk partnerschap op regionaal niveau bracht ons al waar we nu staan. Misschien kan het partnerschap op Vlaams niveau nu verder uitgebouwd worden om een mooie toekomst van het project te verzekeren.” 

Tekst Roel Sels

Link Meer over het succes van het project vind je in de feestbrochure die we in september uitbrachten: http://goo.gl/fC6OWy

10

Samen inburgeren

Verhalen van deelnemers

Josee

coach in Mol ‘Ik vind dat zoveel mogelijk autochtone mensen de kans moeten krijgen om deze ervaring mee te maken. Het is een verrijking in alle opzichten. 'Coach' vind ik een te zwaar beladen woord.

Ik zie het meer als beschikbaar zijn bij vragen over de nieuwe samenleving waarin de inburgeraar terechtkwam, logistieke steun leveren waar nodig en mogelijk en de taal oefenen door er samen op uit te trekken en dingen te ondernemen. ...

Mijn partner dit jaar was Basil (Irak).

Het klikte meteen tijdens het startmoment: een zeer enthousiaste vent,

hij wou er gelijk invliegen, zeer positieve attitude. Wat wij gedaan hebben? Een wandeling in de sneeuw op het Zilvermeer, een bezoek aan een tentoonstelling met kunstwerkjes van textiel, een bezoek aan de Raveeltentoonstelling, een etentje nadat hij een job vond als kleermaker bij een bruidskledingbedrijf, ....

Toen kwam zijn gezin naar Belgie . Hij werd een ander persoon, bloeide open.

Hij schreef zijn zoon meteen in op school, ging terug Nederlandse lessen volgen. Groot was zijn ontgoocheling toen zijn vrouw besloot niet te kunnen aarden en terugging naar Irak. Vanaf toen kon ik hem niet meer warm krijgen voor wat dan ook. ...

Ik heb dit jaar weer een geweldig persoon leren kennen. Daarbij sneuvelden een aantal vooroordelen over Irak, de cultuur en de inwoners. Niet alles blijkt zwart of wit, maar meestal grijs.

Krisztina

inburgeraar in Geel Toen we vorig jaar met onze kinderen naar BelgiĂŤ kwamen, kende ik niemand bij wie ik terecht kon met vragen over gewoonten, diensten of vrije tijd. Dan hoorde ik over Samen Inburgeren.

In het begin twijfelde ik omdat ik niet wist hoe ik zou opschieten met mijn coach.

kris van exel

foto: Molse inburgeraars en coaches op bezoek bij de Academie voor Beeldende Kunsten

11

Gelukkig klikt het sinds het eerste contact heel goed tussen ons en onze gezinnen. Hoewel we 20 jaar in leeftijd verschillen, beschouw ik haar als een goede vriend.

We wisselden veel culinaire ervaringen uit. Tijdens het traditionele weekend van de kasteelfeesten in Westerlo bezochten we het historische domein van de Prinsen van de Merode.

Ondertussen heb ik de geschiedenis van Geel geleerd. We bezochten het Gasthuismuseum. Maar wij hadden ook veel plezier: zo gingen we samen naar de Geelse Grietenavond. Het was een schitterende avond!

Wij hebben zo veel activiteiten achter de rug dat 100 bladzijden niet genoeg zijn om die te beschrijven.

Ik ben er van overtuigd dat wij de vriendschap zullen onderhouden. Ik had altijd het gevoel dat wij een grote familie zijn. Het enige wat ik slecht vind aan Samen Inburgeren, is dat het gedaan is.

Ivan

coach in Hoogstraten ... Iets opbouwen, in een onbekend land, in deze omstandigheden, was voor mijn inburgeraar zeer moeilijk, quasi onmogelijk.

Toch vond ik het de moeite waard, en zou het direct opnieuw doen. Meer mensen zouden zich moeten engageren om nieuwkomers, anderstaligen, die allemaal nood hebben aan goede begeleiding, te coachen.

Rik

coach in Geel

12

Elke situatie van een inburgeraar is verschillend. Met Ion had ik iemand die geweldig gedreven is om de Nederlandse taal zo goed mogelijk te beheersen. Nieuwe woorden, nieuwe uitdrukkingen, dubbele betekenissen: alles moest hij weten. ...

Er is een warme vriendschap en een vertrouwen. Wij kunnen hen niet met alles helpen maar langs hun kant is

daar het begrip voor. En dat maakt het ook eerlijk. Ik kan hun problemen niet oplossen, maar ik kan ondertussen wel helpen.

Danielle

coach in Turnhout Waarom ik Samen Inburgeren leuk vond? Voor de kennismaking met mensen met andere gebruiken, andere voeding, kleding, de uitwisseling en vergelijking met het onze.

Het legt helemaal niet zoveel beslag op je tijd omdat je samen dingen doet die je anders toch ook zou gedaan hebben of waar je zelf niet toekomt maar op vraag van de inburgeraar dan wel doet.

Het gevraagde engagement was beperkt in tijd en in het aantal ontmoetingen. Je kan er zelf meer insteken als je dat wenst. De begeleiding was prima, de tussenliggende gezamenlijke activiteiten waren goed georganiseerd en gaven de mogelijkheid tot uitwisseling met andere coaches.

Martina

inburgeraar in Mol Ik vond dit een leuk project. De coĂśrdinatoren waren zeer behulpzaam en vriendelijk, en alles was goed georganiseerd.

Dit project gaf me de kans om veel mensen te ontmoeten.

Zo heb ik Sophie leren kennen. Ze is nu een belangrijke vriendin voor me.

Ze is vriendelijk. Ze heeft me geĂŻntroduceerd aan haar vrienden en haar familie. Ze gaf me nuttige tips om Nederlands te leren en een baan te vinden. Jammer dat het nu gedaan is!

Diana

inburgeraar in Mol Ik heb geleerd dat niet alle mensen hier gesloten zijn, zoals ik vroeger gehoord heb. Mijn coach heeft de deuren van haar huis en famile geopend voor mij en mijn man en mij een mooie vriendschap gegeven.

Ria

den. We zijn blij elkaar te hebben leren kennen.

Wij kunnen nog veel leren van hun doorzettingsvermogen en werkkracht.

Zij geven niet op. Ook als het moeilijk is, gaan ze ervoor. Kortom, wij hebben op korte tijd fijne mensen leren kennen.

Christian

coach in Geel

Het zijn ondertussen echte vrienden geworden waarop je kan rekenen.

Ik hoop van harte dat we elkaar gaan blijven ontmoeten want we zijn ‘prieteni pentru toata via’ geworden (in het Roemeens ‘vrienden voor het leven’).

Zowel voor hen als voor mijn familie is dit traject een echte voltreffer gewor-

inburgeraar in Turnhout Ik heb mee gedaan om mijn Nederlands te oefenen, om op een andere manier het leven hier in Turnhout te leren kennen en omdat ik graag in contact kom met andere mensen die Nederlands spreken.

Ik vind het een heel goed project omdat het een veilige mogelijkheid biedt om met een Belg een band van vriendschap op te bouwen. Bovendien kan die band later verder bestaan. 

13

14

Trage

v.l.n.r. Ward Kennes (Kasterlee), Jan Peeters (Herentals), Kristof Hendrickx (Arendonk), Johan Leysen (Balen), Marc Smans (Beerse), Leo Nys (Oud-Turnhout), Paul Rotthier (Mol), Geert Daems (Hulshout). Tinne Rombouts (Hoogstraten) en Roger Gabriels (Herenthout) ontbreken op de foto.

Kris Van Exel

Tien burgemeesters wandelden en mijmerden in maart 2013 door het Landschap De Liereman.

Dat leverde stof op voor hun Trage Brief, een brief die pas in 2030 in de bus valt bij de dan zetelende burgemeester van hun gemeente.

e Post

15

Trage Post

De vergeten kunst Blij verwonderd dat collega-burgemeesters tijd willen maken om rust in te bouwen; stilte te laten spreken en door te schrijven naar 2030, eigenlijk na te denken over wat we vandaag doen. Het plaatst onze drukte van vandaag in een breder perspectief.

Dat is een kans om duurzaam bezig te zijn met onze opdracht.

Ward Kennes Kris Van Exel

burgemeester van Kasterlee en peter van de Trage Postcampagne in de Kempen

B

riefschrijven is een mooie, wat vergeten kunst. Anders dan e-mails of tweets doorstaat een brief de tijd. Je schrijft die bedachtzaam, met zorg, je schrijft iets dat bewaard en telkens weer herlezen kan worden. Je schrijft wat je ter harte gaat.

Slow mail In 2013 kon iedere Vlaming in het project Trage Post communiceren met de volgende generaties. Je schrijft een brief die pas vanaf eind oktober 2030 door de bestemmeling geopend kan worden.

Dat vergt natuurlijk wat denkwerk v贸贸r je begint te schrijven: wat inspireert je in dit leven, welke waarden, welk verhaal? Wat vind je vandaag waardevol en levensnoodzakelijk om door te geven?

Je kon een Trage Brief schrijven aan wie jij wou: je eerste kleinkind, je opvolger in je job, de toekomstige burgemeester van je stad.

Burgemeesters als voorproefje

16

Bij de start van de nieuwe legislatuur nodigde Vormingplus Kempen alle burgemeesters uit om een trage brief te schrijven naar hun opvolger die eind 2030 aantreedt. Heel wat van hen gingen daar op in. Vormingplus stelde hen ook een wandel- en schrijfwork-

shop voor. Tien burgemeesters namen daar een hele dag de tijd voor. Ze wandelden en mijmerden. Samen schreven ze hun trage brief. Het Landschap De Liereman, sinds vorig jaar een erkend stiltegebied, bood hiervoor een inspirerende ruimte.

Workshops voor inwoners Samen met heel wat cultuurdiensten organiseerden we op verschillende plekken workshops om begeleid Trage Brieven te schrijven.

Openen in 2030 In oktober werden meer dan 300 brieven brieven verzameld. De Kempense schrijvers konden zelf aanduiden waar hun brief tot 2030 bewaard werd:

bart van der moeren

Kris Van Exel

t van het brieven schrijven

Een trage brief schrijven, draagt bij aan de lokale geschiedenis. Het is vooral nuttig voor jezelf. Je staat eens stil bij jouw essentiële waarden.

Jan Peeters burgemeester van Herentals Kris Van Exel

Burgemeesters Leo Nys (Oud-Turnhout) en Josee Heykants-Jansens (Vosselaar) bij de kluis vol Trage Post

in Oud-Turnhout gebeurt dat in het Hofke van Chantraine.

Schepen Leo Van Miert (Oud-Turnhout): ‘Het Hofke is de plaats waar ongeveer acht jaar geleden alles begon: mijn eerste ervaring met het thema stilte, rust en ruimte gebeurde hier.

Onder leiding van Waerbeke vzw (de sociaal-culturele beweging rond stilte en leefkwaliteit in Vlaanderen) en onder impuls van Vormingplus Kempen vonden Natuurpunt Educatie, het Hofke van Chantraine en de gemeente elkaar. Er werd in Oud-Turnhout al heel wat gerealiseerd, met als klapstuk de erkenning van Landschap De Liereman als stiltegebied en de opleiding van de stiltegidsen.’ Ook in de abdij van Averbode worden 200 brieven bewaard.

clip In Rijkevorsel postte ook burgemeester Dorien Cuylaerts haar Trage Brief

Ik heb op een ongedwongen en ontspannen manier kunnen nadenken over iets wat ik in mijn dagelijks leven te weinig heb, zijnde stilte en tijd. clip Burgemeester Smans (Beerse) riep inwoners op om mee Trage Brieven te schrijven

Geert Daems burgemeester van Hulshout

17

bart van der moeren

Traag en stil?

Kris Van Exel

Een stiltewandeling voelt eerst onwennig aan, maar heeft na verloop van tijd iets louterends, iets mediterends, … mens en natuur worden één, worden verbonden door de stilte.

18

milieu, natuur, landbouw, gezondheid, cultuur, justitie … Zo wordt de Kempen een boeiende draaischijf van personen, plekken en praktijken rond stilte, rust en ruimte. Meewerken aan Trage Post was voor Vormingplus dan ook evident.

Kris Van Exel

Waerbeke bood hierop een antwoord: stilte, rust en ruimte zijn voorwaarden voor leefkwaliteit. Sindsdien proberen Vormingplus en heel wat partners dat creatief te vertalen in tal van beleidsdomeinen als ruimtelijke ordening,

In Averbode werden de brieven in bewaring gegeven tijdens een stilteconcert naar aanleiding van cultuur van de stilte.

Kristof Hendrickx burgemeester van Arendonk

Links Clip Rijkevorsel: goo.gl/YMVK7V Clip Beerse: goo.gl/sDNyaH www.tragepost.be www.destillekempen.be

Kris Van Exel

Waerbeke vzw werkt voor haar campagne Trage Post samen met vele partners. Vormingplus Kempen was er daar één van. Zeven jaar geleden kreeg Vormingplus de vraag: wat is de waarde van stilte, rust en ruimte in een hectische samenleving waar drukte, lawaai en overconsumptie de norm zijn?

Wat is de waarde van ‘de stille Kempen’ in deze woelige tijd?

Ik heb mijn koudwatervrees voor de stilte ‘overwonnen’ !

Johan Leysen burgemeester van Balen

Een trage brief doet je reflecteren, overwegen, misschien mijmeren. Je bent stil qua geluid, maar niet qua gedachten.

Paul Rotthier, burgemeester van Mol

De Trage Brief van

Chika Unigwe

B

este kinderen, het is 4 uur ’s ochtends. Jullie liggen nog te slapen. Tom is op basketbalkamp. Jefke ligt hier naast mij in mijn bed. Ral en Stef liggen in hun eigen kamers. Ik had de keuze om deze brief aan iemand die nog niet geboren is, te schrijven, maar waarom zou ik? Ik ben een nu-mens. Ik geloof erin het nu niet te verpesten door teveel aan de toekomst te denken. De toekomst is natuurlijk belangrijk. Aan de toekomst denken en de toekomstvoorbereiding is dat ook, maar we moeten dat niet doen ten koste van het nu.

Wie zei ook al weer: ‘Gisteren is al lang voorbij, over morgen weten we nog niets, maar vandaag is al onder ons.’? Wie het ook was, het was toen zeker beter geformuleerd, ik ben immers geen dichter ook al pleeg ik soms een gedicht.

Toch blijft de schuld aan me vreten. Schuld is een monster dat me ’s nachts wakker houdt, vooral in de bedden die niet van mij zijn. Maar toch blijf ik mijn werk doen.Waarom stop ik niet? Ik kan ook gewoon thuis schrijven. Ja maar, mijn liefste kinderen, dat is niet genoeg. Niet voor mij. Ik hoop dat jullie dat ooit zullen begrijpen. Misschien begrijpen jullie dat al. Ral heeft ooit aan mij verteld dat hij wel begreep dat ik zoveel weg moest.

Ik ben fier op jullie allemaal. Jullie papa en ik zijn fier op jullie. Het is altijd moeilijk om jullie achter te laten, maar jullie maken het me mogelijk om die keuze toch te maken. Jullie zijn zulke fijne jongemannen aan het worden dat het gemakkelijker wordt voor me om mijn carrière verder uit te bouwen.

Daarvoor ben ik dankbaar.

Ben ik te gulzig? Wil ik alles hebben? Vrijheid en kinderen, mijn cake houden en toch opeten.

Misschien grijp ik teveel kansen. Ik heb Jefkes afscheidfeest van de kleuterschool gemist. Ik krijg nooit meer de kans om Jefke als kleuter op het podium te zien.

Ik heb jullie verjaardagen al vaak gemist.

Ik was er niet altijd als een van jullie naar het ziekenhuis moest.

Dat is niet gemakkelijk voor een moeder. Soms in een hotelkamer, diep in de nacht voel ik me echt schuldig. Dan begrijp ik collega-schrijvers die kiezen om geen kinderen te baren.

Vorige week in Edinburgh ontmoette ik er zo vier. ‘My freedom is important’, zei een van hen tegen mij. Ja, die vrijheid.

Eigenlijk is dit ook een dankjewel brief. Die dankjewel is in de eerste plaats aan jullie gericht, maar ook aan jullie papa die soms alleen voor jullie zorgt en ook aan jullie grootouders waar jullie ook vaak

terecht kunnen.

2030 is nog ver weg. Nog 18 jaar. Het is raar dat het zo lang zal duren vooraleer jullie mijn brief zullen krijgen. Ik houd zoveel van jullie nu. En in het nu van 2030 verwacht ik dat dat alvast niet anders zal zijn.

Thomas More/flickr

Ik richt mijn brief aan jullie die hier al zijn omdat ik nu een schuld heb opgebouwd. Ik heb Tom al bijna twee weken niet meer gezien. Ik ben een week weggeweest naar een literatuurfestival in Edinburgh. Even voordien was ik in Norwich voor 10 dagen, ook al op een schrijversfestival. Daarvoor was het hop naar Trinidad en Tabago voor een week. En daarvoor was ik weg naar New York voor anderhalve maand op een schrijversretraite.

Ik kan de dagen thuis sinds het begin van de zomervakantie op mijn vingers tellen. Ik doe mijn werk graag. Ik ben ook enorm dankbaar dat ik uitgenodigd word op leuke festivals om niet alleen mijn lezers maar ook andere schrijvers te ontmoeten. Ik besef wat voor een geluk dat is. Zulke festivals heb ik ook nodig. Als schrijfster werk ik op mijn eentje. Als jullie slapen schrijf ik. Ik heb geen kantoor en ik ontmoet mijn collega’s niet dagelijks. Dat mis ik wel. Wanneer ik dan de kans krijg, grijp ik die met twee handen.

Ben ik te gulzig? Wil ik alles hebben? Vrijheid en kinderen; mijn cake houden en toch opeten. Er zijn veel vrouwen (het zijn altijd vrouwen die over die keuze tobben) die kiezen voor zowel moederschap als carrière. Is het al ergens bewezen dat moeders die thuis blijven betere moeders zijn?

Veel kusjes, Jullie mama xxxx

Chika Unigwe (Enugu, 1974) is een Belgische schrijfster van Nigeriaanse afkomst.

Momenteel verblijft ze in de Verenigde Staten

19

Herman Van Rompuy:

“De stilte is de weg naar he Op een symposium dat Vormingplus Kempen, VKW, SPK en SPES-Forum in juni organiseerden, sprak Herman Van Rompuy, voorzitter van de Europese Raad in de Turnhoutse Kuub over ‘stilte en leiderschap’.

“In een wereld die constant en snel beweegt, lijkt de stilte ogenschijnlijk tegendraads”, zei hij.

De stilte maakt dat we alleen, maar daarom niet eenzaam zijn, terwijl we nu vaak niet alleen, maar eenzaam zijn.”

herman van rompuy

bart van der moeren

voorzitter van de Europese Raad

Zo ogenschijnlijk tegendraads stond Van Rompuy er zelf ook bij: bescheiden en zichzelf wegcijferend op het donkere podium, maar tegelijk krachtig en bevlogen, en rake stellingen ponerend: “Niets groots of goeds wordt geboren in het lawaai.”

“De constante beweging is haast een verslaving geworden: het geconnecteerd zijn. De stilte gaat samen met een vorm van tijdelijk alleen-zijn. Dat is precies onverdraaglijk geworden.

De sociale netwerken laten toe het nooit te zijn of de indruk te hebben het niet te zijn. De stilte maakt dat we alleen maar daarom niet eenzaam zijn, terwijl we nu vaak niet alleen, maar eenzaam zijn.”

Oefenen in stilte

20

Maar de stilte is niet vanzelfsprekend. We moeten ervoor oefenen, volgens Van Rompuy. “De stilte is de weg naar het evenwicht, naar het goede oordeel over mensen en dingen, naar het algemeen belang, naar de kern van alle dingen, dat stil en eindeloos is.”

“Goede leiders zouden geen schrik mogen hebben van stilte, omdat stilte vaak een voorwaarde is om tot een goed oordeel te komen.

De stilte laat ons toe sterker in de wereld te staan. De stilte leert ons immers te relativeren en afstand te nemen zonder daarom afstandelijk te zijn.

We zijn gedesintoxiceerd wanneer we stil zijn: minder slaaf van de wetten van de wereld. We zijn sterker omdat we armer aan het ego zijn. Omdat we eenvoudiger van hart geworden zijn.”

Hoofd, hart en karakter “Een leider moet de drie elementen in elk mens kunnen combineren: hoofd, hart en karakter. Hij moet weten waar naartoe na eerst geluisterd te hebben.

Hij moet van mensen houden, zoniet wordt hij een machtswellusteling. En hij moet soms durven in te gaan tegen de stroom van het mainstream-denken, van de slogans, van het simplistische vijanddenken (‘Wij’ en ‘Zij’), van de vleierij of de ijdelheid (geliefd te willen zijn). Zonder karakter is er geen leiderschap. Het wordt niet steeds beloond, maar het kan gerespecteerd worden.”

Leidraad

Verder stelt Van Rompuy dat het enkel mogelijk is om via stilte tot eenvoud te komen: een voorwaarde bij het nemen van de juiste beslissingen. Want een leider heeft het niet makkelijk en moet voortdurend dansen op het slappe koord.

et evenwicht” Zijn quotes zullen de rode draad vormen in mijn verhaal op de personeelsvergadering van de start van het schooljaar.

hilde Robrechts directeur Heilig Graf Turnhout “Een leider is een kind van zijn tijd, maar hij moet tegelijkertijd zijn tijd ook overstijgen. Timing is alles. Is hij te vroeg of te laat, dan is hij een profeet of een historicus in plaats van een leider. Hij moet de grenzen kennen van de maakbaarheid in een globale wereld. Hij moet weten dat men moet hervormen, maar ook dat een hervorming stap voor stap moet gebeuren.

Hij moet erover waken dat iedereen mee kan.”

Om tussen al die valkuilen te laveren, moet de leider een houding aannemen van eenvoud en nederigheid: luisteren naar de vele waarheden, weten dat de middelen beperkt zijn, dat de politiek niet alles is of alles kan, dat elk mandaat tijdelijk is, dat men zelfs in de politiek niets alléén vermag, dat men een element in een schakel is, dat men op de schouders staat van grote voorgangers. “Alleen die geesteshouding van eenvoud maakt dat men het persoonlijk volhoudt en dat anderen je wat langer steunen dan gebruikelijk. Die eenvoud is het werk van stilte en van het constante zoeken van het goede.”

We zijn gedesintoxiceerd wanneer we stil zijn: minder slaaf van de wetten van de wereld.

‘Ik was onder de indruk van zijn eenvoud. Geen overvloed aan zinnen of ideeën, geen stortvloed aan redeneringen, maar wel een lezing die zich toespitste op de essentie.

griet smaers CD&V-parlementslid

• lees de toespraak: goo.gl/scNDb1 • beluister de speech: goo.gl/V7XlHz • bekijk de foto’s: goo.gl/cqehKo • www.destillekempen.be

bart van der moeren

Links 21

Trage Post, net vóór de brieven tot 2030 in de kluis gaan  Veel volk voor Herman Van Rompuy in de Kuub 

Een meditatiemoment in de abdij van Averbode bij het in bewaring geven van de Trage Post  Christa Truyen, sociaal cultureel werker Vormingplus op een Erfgoeddag, waar 4 burgemeesters hun trage brief naar hun opvolger in Herentals, Grobbendonk, Vorselaar en Nijlen postten 

22 

met Trage Postschrijvers naar het Kasteel van Gaasbeek



Trage Post op de Erfgoeddag in Hoogstraten

Stilstaan is vooruitgaan in bedrijven en organisaties

Stilte lijkt haaks te staan op de bedrijvigheid en de jachtigheid van het ondernemersbestaan. Toch kan ze er ook een rol spelen als bron van inspiratie, rust, creativiteit en innovatie.

Vormingplus Kempen pioniert al jaren in de Kempen op het vlak van stilte, rust en ruimte. Telkens worden nieuwe doelgroepen, werkterreinen, invalshoeken, methodieken… geëxploreerd. De samenwerking met het bedrijfsleven was een volgende stap om de praktijkgemeenschap rond stilte, rust en ruimte in de Kempen te verruimen.

vier workshops In het najaar van 2013 organiseerden Vormingplus Kempen, VKW Kempen, SPK en SPES-forum voor de tweede keer de workshops ‘Stilstaan is vooruitgaan’.

Stilstaan bij stilte geeft leidinggevenden, teamverantwoordelijken of projectleiders de ruimte om weloverwogen keuzes te maken over hoe verder te gaan. clip Begeleider Jochanan Eynikel en twee deelnemers over de workshops

23 

Overhandigingsmoment Trage Post in Oud-Turnhout

Goedkope inspiratiebron voor verenigingen

Elke maand biedt Vormingplus een aantal activiteiten, workshops en lezingen aan die Kempense verenigingen goedkoop kunnen boeken.

Is de maand voorbij, pakken we uit met een nieuw viertal.

De formule kent succes.

24

Last minu kris van exel

utes

De wereld draait in een rotvaart door. Er kleeft op nieuws geen versheidsdatum meer.

Opinies verworden tot een dagelijkse opstelwedstrijd.

Met Last Minutes, een wisselend en goedkoop vormingsaanbod, maken we komaf met de waan van de dag.

Kempense verenigingen bieden we zo de kans om boeiende sprekers naar hun gemeente te loodsen.

Om mensen kennis te laten maken met ideeĂŤn.

25

Last minutes kris van exel

Annemie Struyf

Thibault Gregoire

Rik van cauwelaert

(valt belgiĂŤ nog bijeen te houden?)

26

Van Cauwelaert gaf een heldere uiteenzetting, gesteund op een degelijke analyse van feiten.

Hij was ook bereid om uitgebreid in te gaan op vragen van het publiek en ook daarin bleek zijn onderlegdheid zeer duidelijk Niet opbeurend, maar zeer realistisch.

Patrick Davidsfonds Tielen

kris van exel

Dirk Draulans

(in godsnaam)

(dirk doet darwin)

Er was interactie met de deelnemers. Annemie bracht het thema heel boeiend met een PowerPointvoorstelling met foto’s.

Dirk is een goede spreker, weet de aandacht van de toeschouwers vast te houden. Is zeer toegankelijk, er werden veel vragen gesteld na de lezing. Neemt na de lezing nog de tijd om wat met de mensen te praten.

Ilse, Dienstencentrum Sprankel Vorselaar Annemie Struyf palmt gewoon de zaal in met wat ze te zeggen heeft, maar ook met hoe ze omgaat met de gewone mensen.

Steven, KWB Laakdal

Ida, bibliotheek Dessel De spreker was even sympathiek als ik me had voorgesteld. De presentatie was duidelijk en de voordracht is ook erg boeiend gebracht.

Nancy Lokaal dienstencentrum Mol

kris van exel

marc vervoort

Kris Verburgh

(De Voedselzandloper) Hij is een zeer vlotte spreker die, misschien soms iets te snel, zijn gedachten goed kan overbrengen. We hadden een boeiende avond verwacht over onze gezondheid en onze eetgewoontes.

We hebben die ook gekregen: heel veel mensen kwamen hier op af.

Jef, KWB Gierle chris van houts

kristien hemmerechts

(Te Gek?!)

Bahrak Bashar

(djenghis, democratie en vrouwen) Een boeiende spreekster, zelfzeker voor de groep en ze tast ook de wensen af van de deelnemers.

May bibliotheek Merksplas Baharak Bashar bracht het zo “vurig” dat ze iedereen meesleurde in haar belevenissen. We doorkruisten vele landen waarrond heel veel gebeurt.

Ze bracht de verhalen schitterend ter sprake. Het was in een ongedwongen sfeer dat we kennis mochten maken met mensen die met geestelijke problemen geconfronteerd worden.

Knap dat wij als vereniging dit aanbod op ons jaarprogramma hadden geprogrammeerd.

bie, Markant Kasterlee Kristien had als extra gast Marleen Merckx meegebracht en als verrassing een try-out gedaan van het theaterstuk dat ze in het najaar brengen. Alle aanwezigen waren unaniem enthousiast (je kon een speld horen vallen...).

Els, bibliotheek Herselt Ruf, Grijze Panters Herentals

Lieve Joris (op de vleugels van de draak) Lieve bracht haar lezing op een aangename manier, met mogelijkheid tot vragen, waarbij ook min of meer gevoelige onderwerpen aan bod kwamen. Alles werd door Lieve beantwoord. Lieve bleef ook nog tijdens de drink achteraf, zodat ook persoonlijke contacten mogelijk werden voor extra discussies. Het was eens ‘iets anders’ over ontwikkelingssamenwerking.

Lut Mondiale Adviesraad Balen Olmen

27

Goede punten!

Vlotte contacten en duidelijke informatie.

Patrick, Davidsfonds Tielen Duidelijke afspraken. Niet te ingewikkeld en ook soepel in de contacten.

May, bibliotheek Merksplas Sterk aanbod, financiële ondersteuning prima Marc, bibliotheek Westerlo

28

Makkelijke samenwerking, goede communicatie. We zouden deze lezing zonder de financiële steun van Vormingplus niet kunnen doen.

Ida, bibliotheek Dessel

Zeer duidelijke en vriendelijke info gekregen op de gestelde vragen Nicole, Femma Oosthoven Alles is steeds duidelijk.

Jan, Willemsfonds TurnhoutOud-Turnhout Ik werd steeds vriendelijk en correct bijgestaan met concrete hulp wanneer ik daar naar vroeg. De contacten zijn vlot verlopen.

Véronique, Willemsfonds Mol Zeer vriendelijke begeleiding, altijd correcte afwerking en een veelzijdig aanbod.

Ruf, Grijze Panters Herentals Goede opvolging, goede organisatie Evi, Gemeente Hulshout

kris van exel

Last Minutes

Zeer positieve ervaring, ook door de hulp en de bereidwilligheid van de mensen van Vormingplus Kempen Mil, Gezinsbond Herentals

het cijfer

Mooi gespreid baarlehertog

hoogstraten

Onze cijfers tonen aan dat Vormingplus Kempen ook in 2013 er nog altijd in slaagt om in een groot deel van het Turnhoutse arrondissement actief te zijn. Enkel in drie van de 27 gemeenten vonden er geen activiteiten plaats: Baarle-Hertog, Grobbendonk en Ravels. De eerste twee ontbraken ook in 2012.

47

ravels merksplas

rijkevorsel

11

4

turnhout

206

beerse

7

activiteiten buiten de regio of bovenlokaal

79

(10%)

vosselaar

oudturnhout

28

4

arendonk

22

retie

3

lille

4

10

vorselaar

19

mol

herentals

grobbendonk

dessel

3

kasterlee

86

herenthout

1

olen

5

81

geel

98

balen

40

meerhout

6

westerlo

8

hulshout

2

herselt

6

laakdal

22

24

Het grootste deel van de activiteiten (59%) vindt plaats in de centrumsteden Turnhout, Geel, Mol en Herentals. Steden trekken nu eenmaal makkelijker projecten aan omdat de professionele omkadering er groter is en er meer organisaties huizen waarmee samengewerkt kan worden.

We bewaken wel dat er voldoende activiteiten plaats vinden in de andere gemeenten, zowel in onze projectwerking als met andere activiteiten.

gemeenten van de 27 in het Turnhoutse arrondissement werden bereikt

29 marc vervoort

Ouwe krijgers Sleeckx en Van Elsen debatteren over solidariteit

“Ongelijkheid is een tikkende tijdbom” GEEL – Jef Sleeckx en Kris Van Elsen zijn mannen voor wie ‘solidariteit’ geen loos begrip is. Ze hebben hun leven in het teken van solidariteit gesteld. De ‘rooie’ Sleeckx deed dat als politicus bij de socialisten, de ‘groene’ Kris Van Elsen als vakbondsman bij het ACV.

bart van der moeren

Jef Sleeckx (l.) en Kris Van Elsen (r.)

30

Ze bewandelden verschillende paden om hetzelfde doel te bereiken: betere leefomstandigheden creëren voor de kwetsbaren in onze samenleving. Als het kon, deden ze dat met woorden, als het moest met daden. Niet zelden stonden ze samen op de barricades of sloegen ze piketten op. Sociaal Forum Kempen en Vormingplus Kempen bracht beide actievoerders van het eerste uur samen voor een debat over solidariteit. Journalist Dirk Barrez leidde het gesprek in goede banen.

bart van der moeren

Jef Sleeckx: Vanaf de derde week staking krijg je problemen omdat er geen geld meer binnenkomt.

Daarom is het zo belangrijk dat de vrouwen achter de staking staan.

Wanneer -met het grootste respect gezegd- ouwe krijgers Sleeckx en Van Elsen de messen scherpen om over solidariteit te debatteren, is vuurwerk verzekerd en willen we daar bij zijn.

Krachtige taal, heftige gebaren, af en toe een vloek en regelmatig een vuistslag op tafel: voor minder gingen we niet. We kregen waar we voor kwamen.

geschiedenis en zette zich in zijn vrije tijd in voor de derde wereld. De amper 20-jarige Kris Van Elsen was propagandist bij de KAJ.

Van Elsen: “Bedrijven zijn nu anders gestructureerd dan vroeger. Ten tijde van de staking in Balen hadden bedrijfsleiders nog iets te zeggen.

Tegenwoordig mogen ze alleen nog budgetten beheren.

Als er een betoging of Kippenvel is dat! Die direc- een staking is, kunnen teur was een halfgod. Er ze vaak makkelijker zijn tonnen moed nodig om hun paraplu opentrekzo iemand tegen te spreken. ken, zeggen dat ze niet jef sleeckx bevoegd zijn en dat de beslissingen elders genomen worden”.

Sleeckx: “De eerste week van een staking is plezant. Je gaat niet werken en je kan pinten pakken met je maten.

De tweede week is de lol er al af. Vanaf de derde week krijg je problemen omdat er geen geld meer binnenkomt.

Daarom is het zo belangrijk dat de vrouwen achter de staking staan. Ik heb indertijd, in Balen, de vrouwen ingeschakeld. Zij maakten voedselpakketten. Zo voelden ze zich betrokken.”

Vieille Montagne, ‘71

Sleeckx: “Ook de middelen om iets af te dwingen, zijn veranderd.”

Van Elsen: “Na een tijd begint inderdaad de vuile oorlog. Een psychologische oorlog, om precies te zijn. De bedrijfsleiders weten dat sommige arbeiders op droog zaad zitten. Dat zijn de eersten die men kan overhalen om terug te komen werken. Ze beginnen die los te weken. Als dat lukt, wordt de solidariteit gebroken.”

Het debat begon met een uitgebreide terugblik op wat solidariteit vroeger was. Sleeckx en Van Elsen waren in 1971 betrokken bij de staking in Balen, bij Vieille Montagne. Jef Sleeckx was nog geen politicus, Van Elsen nog geen vakbondsman. Leraar Jef Sleeckx gaf

Van Elsen: “Klopt! Een 24 uursstaking is geen staking. Hoogstens een prikactie. Dat is het plezantste wat er is. Staken is oorlog. Ik heb in Wales de staking van mijnwerkers bezocht die een jaar duurde. Ik kan je vertellen: dat is een ramp.”

Sleeckx: “Juist! Ik herinner me nog goed het moment waarop ik voor het eerst dacht: ‘Wij kunnen deze strijd niet verliezen’. Dat was toen ik Jef Mangelschots, een doodbrave arbeider, met zijn fiets op de brug zag staan.

‘Meneer André’, directeur van Vieille

31

still uit de film 'Groenten uit Balen'

Montagne, sprak Jefke vriendelijk toe.

‘Kom toch binnen, Jef’. En Jef antwoordde: ‘Neen, ik blijf bij mijn maten.’

Kippenvel is dat! Je moet je dat proberen in te beelden. Die situatie was veel erger dan de strijd tussen David en Goliath. Die directeur was een halfgod.

Daar nam iedereen zijn klak voor af. Er zijn tonnen moed nodig om zo iemand tegen te spreken.”

Solidariteit nu Gespreksleider Dirk Barrez sloeg de brug naar het heden en vroeg of er lessen te trekken zijn uit het verleden.

Van Elsen: “De voornaamste les is dat solidariteit nog altijd het grootste wapen is om iets gedaan te krijgen. We moeten niet ver teruggaan in de tijd om het bewijs te vinden. Veel mensen vinden het niet eerlijk dat de werknemers bij Ford Genk zo’n goede vergoedingen uit de brand konden slepen, terwijl dat elders, bij andere sluitingen, niet mogelijk bleek. Maar dat heeft niet veel met eerlijkheid te maken. Ze kregen dat in Genk voor mekaar omdat ze zo goed georganiseerd waren en omdat ze één front vormden.”

32

Sleeckx: “Staken is nog altijd relevant en kan nog altijd zijn vruchten afwerpen. Maar het moet pas het laatste middel zijn. Je gaat pas staken als alle andere gesprekken en acties hebben gefaald. Ook ik wil het belang van solidariteit onderstrepen.

200 treinbestuurders die een dag het land platleggen: dat heeft niks met solidariteit te maken. Met zo’n actie wek je meer wrevel op dan wat anders.”

Van Elsen: “Klopt. Maar het is niet altijd even gemakkelijk om alternatieven te vinden.”

Sleeckx: (vuistslag op tafel) “Laat alle treinen gewoon rijden en iedereen gratis opstappen! Dan krijg je sympathie in heel het land en zet je de bazen pas echt onder druk.”

Het nut van de beweging

Van Elsen: “Ik blijf hameren op het belang van solidariteit. Als 10.000 mensen de straat op gaan, worden ze genegeerd. Als het er 100.000 zijn, wordt naar hen geluisterd. Zo simpel is het. Wees maar gerust: de kracht van de getallen speelt.”

Sleeckx: “Iedereen moet zich bewust worden van het feit dat solidariteit nodig is. Anders komen we er niet. Ons grootste probleem vandaag is de vergrijzing. Iedereen zal bereid gevonden moeten worden om zijn steentje bij te dragen en solidair te zijn. Vandaar dat solidariteit op school moet onderwezen worden. Het onderwijs moet een solidaire mentaliteit kweken bij de leerlingen.”

Dirk Barrez speelde advocaat van de duivel. “Ik hoor jullie zeggen dat er geen echte stakingen meer zijn, De voornaamste les is dat dat een 24 uursstaking solidariteit nog altijd hoogstens een prikactie het grootste wapen is om is die weinig oplevert. iets gedaan te krijgen.

Hebben sociale beweKris Van Elsen gingen dan nog wel nut?

Hoe kunnen de sociale bewegingen hun gram nog halen?

Van Elsen: “Dat kan nooit kwaad, maar de crisis pak je aan door concrete, Sleeckx: “Eén ding is zeker: als nieharde maatregelen. Niet door sensibimand iets doet, verandert er helemáál liseringscampagnes waar je pas veel niks. Van mij heb je trouwens niet later resultaat van ziet. Er moet aan gehoord dat een 24 uursstaking geen drie zaken gesleuteld worden: werk, nut kan hebben. Het is inderdaad geen inkomen en sociale zekerheid. Dat zijn echte staking, maar het is wel een sede drie pilaren waar alles op steunt. rieuze vingerwijzing. Een dreigement: Ten eerste is er het werk. Laten we ‘Pas op of we gaan verder’”. mekaar geen blaasjes wijsmaken.

We zullen in de toekomst langer moeten werken dan nu. Wat sociale zekerheid betreft, ben ik categoriek: niemand mag -roerend en onroerend goed samengeteld- meer dan een miljoen euro bezitten. Boven het miljoen moet alles afgegeven worden aan de sociale zekerheid. En ten derde zouden er rechtvaardige inkomens moeten ingevoerd worden. In de jaren ‘70 sprak men over de verhouding 1-5. Het hoogste loon mag maximum vijf keer groter zijn dan het minimumloon. Weg dus met de superlonen.

Maar de jaren ‘70 zijn precies lang geleden. Ik hoor nog spreken over rechtvaardige inkomens en over een verhouding 1-5. Toch is er de hoop. Ik hoorde de nieuwe burgemeester van New-York zopas zeggen dat hij in zijn stad arm en rijk dichter bij mekaar wil brengen. Dat is toch al een stap in de goede richting. Hij heeft gelijk. Ongelijkheid is een tikkende tijdbom.”

bart van der moeren

Sleeckx: “Als mensen niets meer te verliezen hebben, kunnen ze gevaarlijk worden. Kijk maar naar Griekenland.

Daar stemmen ze nu zelfs voor een nazipartij.”

Mondiale solidariteit Zowel Jef Sleeckx als Kris Van Elsen zijn actief betrokken bij derdewereldbewegingen.

Van Elsen: “Ik wil eerst een lans breken voor eerlijke handel. Dat is makkelijk te realiseren en kost ons bijna niets. De muur is gevallen in 1989. De wereld is één geworden. Vakbonden hebben daar niet voldoende op ingespeeld. De textielsector in Azië keert nog altijd schandalig lage lonen uit. We beseffen het te weinig, maar we kunnen daar iets aan doen.

Weet je hoeveel een broek of trui bij ons in de winkel meer zou kosten als de arbeiders in Azië wél een deftig loon zouden krijgen? 0,5 procent.

Natuurlijk zitten er addertjes onder het gras. Want als de arbeiders meer zouden verdienen, zal de directeur ook een loonsverhoging willen. En de tussenpersonen ook.

Daar heb je dus goede syndicaten voor nodig die wereldwijd actief zijn.”

Sleeckx: “Internationale solidariteit is nodig en het Westen zal daarin moeten investeren. We moeten zorgen dat er sterke vakbonden komen in de derde wereld. De leefomstandigheden moeten verbeteren. Vakbonden zijn daar het ideale middel voor. Een vakbond kan een bevolking omhoogtrekken. Daar moeten we nu werk van maken. Zonder mondiale solidariteit stoppen we de migratiestromen nooit.

Op zoek naar een menswaardig leven zullen de vluchtelingen blijven toestromen. Met duizenden.”

Van Elsen: “We weten dat, Jef. We hebben het al zo vaak gezegd.”

Sleeckx: (opnieuw een vuistslag op tafel) “Het woord is ontkracht. Je moet er daden aan verbinden!” 

Tekst Roel Sels

33

het cijfer

vormingplus bereikte in 2013

10.974 deelnemers =10 dlnrs.

op

802

activiteiten, waarvan

tijdens

60% opgezet

met partners

die werken met kansengroepen

T

raditiegetrouw meten we de aandacht voor kansengroepen via het aantal activiteiten dat Vormingplus realiseert in samenwerking met organisaties die zelf werken met kansengroepen of ermee vertrouwd zijn.

In 2013 tellen we 478 van dergelijke activiteiten of 60% van het totaal aantal gerealiseerde activiteiten. Dat percentage is vergelijkbaar met dat van 2012 (58%).

Die goede score halen we vooral door de projecten ‘Praatpunt’ en ‘Samen Inburgeren’: die zijn samen goed voor 312 activiteiten. Halen we de activiteiten van Praatpunt en Samen Inburgeren uit de cijfers, dan hebben nog 34% van de activiteiten plaatsgevonden in samenwerking met organisaties die zelf werken met kansengroepen of ermee vertrouwd zijn.

2.274

uren programma =10u

34 bart van der moeren

Aan het samentuinproject werken verschillende partners mee: het Vorselaarse gemeentebestuur, het OCMW, welzijnsschakel ‘t Kiertje, Vormingplus Kempen, de Vereniging voor Ecologisch Leven en Tuinieren (Velt) en een twintigtal tuiniers. De Tuinfluiter ligt op een stuk gemeentelijke grond midden in een woonwijk, tussen de Vinkenlaan en de Ravenlaan.

VORSELAAR

de Tuinfluiter Het ecologisch samentuinproject brengt groene vingers bij elkaar

35

Begin 2013 maakten de eerste verlegen zonnestralen een mens niet alleen goedgezind. In Vorselaar stond toen het samentuinproject De Tuinfluiter in de steigers. Een mix van ecologisch tuinieren en het bevorderen van sociaal contact in hartje Vorselaar.

Zestien percelen van 50 en 100m² lagen toen klaar om ecologisch bewerkt te worden door groene vingers.

“Vanuit ‘t Kiertje (de welzijnsschakel die mensen samenbrengt die het in het dagelijkse leven wat moeilijker hebben en dikwijls eenzaam leven, nvdr) kwam er de duidelijke vraag om tuintjes aan te leggen”, vertelt Veerle Sas van het OCMW. “Veel mensen wonen in een appartement en hebben geen ruimte om te tuinieren.” In het kader van het Vorselaarse themajaar landbouw en milieu sprong het gemeentebestuur mee op de kar en stelt het de tot op vandaag braakliggende grond ter beschikking.

36

Het opzet is dat mensen tegen een democratische prijs een perceel huren. In ruil daarvoor krijgen ze zaai- en plantgoed om er ecologisch te tuinieren. “Dat betekent groenten en ander lekkers kweken zonder enig gebruik van pesticiden of chemische bemesting”, zegt Emmy Mees.

De Tuinfluiter heeft veel weg van de populaire volkstuintjes die alsmaar meer uit de grond schieten, maar is toch dat tikkeltje anders. “Elke tuinder heeft zijn moestuin. Maar er is ook een gemeenschappelijk deel waar mensen met elkaar een praatje kunnen maken of waar de kinderen kunnen ravotten.

Maar ook dat deel moeten de tuinders met z’n allen in orde houden.”

Dat maakt van De Tuinfluiter niet alleen een doeproject, maar ook een sociaal project. “Hoewel de tuiniers een sociale mix vormen, vinden velen van hen opnieuw een missie in het project. Iedereen werkt er aan een gemeenschappelijk doel. Dat creëert automatisch gespreksstof en sociale contacten. Het is een manier om opnieuw trots te vinden in wat je zelf doet”, klinkt het.

Groeien spruiten in blik?

“Het containerpark is een goudmijn”, glimlacht De Tuinfluiterploeg. “Het is onwaarschijnlijk wat mensen weggooien. De afgedankte spullen willen we recupereren om er tuingerief van te maken. Want nieuwe materialen kosten flink wat geld.”

Hoe komt het toch dat volkstuinen en groene oases in het midden van een verstedelijkt gebied zoveel succes boeken? “Tuinieren is hot. Er wonen meer mensen in een flat en de goesting om zelf goedkoper en gezond voedsel te telen is groter. Die trend wordt sterk meegestuurd vanuit de media en de economische hoek. Straks weten onze kinderen niet meer of spruiten aan een boom groeien of in een blik. Door te tuinieren creëer je respect voor de herkomst van de dingen. Zo kan je met een gerust hart je groenten uit de grond trekken.” 

Link www.facebook.com/detuinfluiter Tekst Caroline Haverans

chris stessens

“De straten in de buurt hebben de naam van een vogel. Spontaan ontstond het idee voor de naam De Tuinfluiter. Je voelt het, hé. Hier fluit iets in de tuin”, legt Emmy Mees, die het project mee coördineert, enthousiast uit.

SAMEN WERKEN

De Goed Gevoelstoel

1 op 7 inwoners moet vechten om te overleven.

Ze hebben problemen met geld, gezondheid, erbij horen, werk vinden, goed wonen,… Daar word je niet onmiddellijk gelukkig van.

Met de Goed Gevoelstoel kunnen lotgenoten samen rond hun geestelijke gezondheid werken: samen leren ze hoe je dat goed gevoel langer kan vasthouden vanbinnen. Want zoiets kan je leren, zeker als je een groep hebt.

3 sessies en heel wat tips Het concept bestaat uit drie praatsessies en een pak tips om Goed Gevoelacties te doen met de groep en voor je persoonlijk leven.

Het concept werd uitgewerkt door VIGeZ vzw (Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en Ziektepreventie) samen met CEDES vzw (beweging voor integrale armoedebestrijding), met de financiële steun van de Vlaamse Overheid.

De overheid gaf aan alle LOGO’s de opdracht om deze aanpak regionaal te implementeren.

In de Kempen gebeurt dit door Vormingplus Kempen en LOGO Kempen. Via ons konden groepen tegen een financieel aantrekkelijk tarief de Goed Gevoelstoel’boeken.

clip De sessies liepen ook in het OPZ Geel.

'Elke investering in patiëntenparticipatie, is een goede investering.'

37

Thomas Hawk / flickr

2 Turnhoutse buurten over voor- en achtertuin

Groen in de stad

Of iedereen er stiekem van droomt Bartel Van Riet een keer in zijn hof aan te treffen, weten we niet, maar tuinieren is sinds een tijdje weer bijzonder hip.

Met het project Groen in de Stad willen Vormingplus Kempen en SPK vzw enkele Turnhoutse woonwijken actief warm maken voor ecologisch tuinieren. En dat blijft niet beperkt tot het eigen voor- of achtertuintje.

38

Een wijksafari? 'Dat is een buurtuitstap in het groen'

Wie enkele jaren terug op de Turnhoutse augustusfoor een ritje maakte in het reuzenrad kwam tot een verrassende vaststelling. Vanuit het wiebelende schuitje kreeg je een onbelemmerd vogelperspectief op de binnenstad. En die bleek onwaarschijnlijk groen te zijn. Want achter alle hoge gevels van de rijhuizen in het stadscentrum gaan nog heel wat tuinen schuil.

Uit onderzoek blijkt dat het grootste groengebied in Vlaanderen wordt gevormd door de oppervlakte van alle tuinen samen. Die zijn een belangrijke schakel in de biodiversiteit. Nochtans bestaat er geen beheersvisie voor al dat tuingroen - in tegenstelling met het openbaar groen van steden en gemeenten, al beslaat dat minder oppervlakte. Die tegenstelling gaf begin dit jaar aanleiding tot het project Groen in de Stad, een samenwerking tussen SPK vzw, Vormingplus Kempen, Velt, de stad Turnhout en De Ark. Het Agentschap Natuur en Bos ondersteunt het project financieel.

Het project Groen in de Stad focuste vooral op het inventariseren van openbaar en privé-groen in twee Turnhoutse wijken en op de biodiversiteit in tuinen.

Samen met SPK, VELT, De Ark, Stad Turnhout, en de buurtwerken den Brand en Jef Buyckxstraat werkten we daarrond. Onze insteek lag vooral op het educatieve en op het gemeenschapsvormende vlak. De buurtbewoners werden van bij de start van het project betrokken en bepaalden mee de inhoud van de vormingen en het verdere verloop van het leertraject.

Van snoeptuin tot wijksafari “Eerst werd het project Groen in de Stad aan het buurtcomité voorgesteld.

De tweede stap was een brunchmoment, waarbij de geïnteresseerde buren zich konden opgeven voor de opstart”, vertellen Patsy, Wendy, RoseMarie en Dirk enthousiast.

Het project brengt mensen echt bij elkaar en je steekt allerlei tips van elkaar op.

chris stessens

Het project loopt in twee al zeer groene buitenwijken, Den Brand en de Jef Buyckxstraat. De keuze is bewust.

Zo kunnen de ervaringen met de privé-tuinen en het openbaar groen vergeleken worden: hoe verminder je het gebruik van gifstoffen of van groenafval? De bewoners kunnen ook mee nadenken over de invulling van het openbaar groen in hun straat.

Door dat samenspel kunnen die twee buurten als voorbeeld dienen voor andere wijken. Vormingplus Kempen zorgde er voor dat de buurtbewoners zelf betrokken werden bij het proces.

Die waren alvast enthousiast.

Een lesgeefster van Velt (de Vereniging voor ecologisch leven en tuinieren) hield in de voorbije weken ook al twee vormingsavonden. Eentje handelde over ecologisch en gifvrij tuinieren. De andere over de snoeptuin. “Een schitterende term, net als een wijksafari”, lachen de buurtbewoners. “Een snoeptuin is een tuin vol eetbaars, gaande van groenten tot bessen aan een struik.

Een wijksafari? Dat is een buurtuitstap in het groen.”

“Die vormingssessies waren heel leerrijk. Ze gaven je in elk geval heel veel zin om allerlei nieuwe dingen in je tuin uit te proberen, ze wekten echt enthousiasme op. Ik leerde er ook om op een andere manier naar het groen te kijken. Zo verwijder ik tegenwoordig bepaalde soorten onkruid pas als

39

de bloemetjes uitgebloeid zijn”, zegt Wendy.

De tuintjes in Den Brand vaarden er wel bij. “Ik zat al langer met concrete plannen voor mijn tuin in mijn hoofd”, zegt Patsy. “Maar ik had er niet altijd de middelen voor. Door dit tuinproject leer je wie er in de buurt nog met tuinieren bezig is. Het brengt mensen echt bij elkaar en je steekt allerlei tips van elkaar op. Ik heb intussen zelfs al heel wat planten kunnen ruilen.

Sommige mensen beseffen niet dat het al bij al eenvoudig is om planten te stekken. Dingen die ik zelf niet meer nodig heb of waar ik geen plaats meer voor vind, zet ik voor mijn huis.

Niet veel later zijn ze door andere tuinliefhebbers weggehaald. Het inspireert ook andere bewoners, want sommige mensen schieten nu eenmaal pas mee in gang wanneer ze bij de buren zien dat het goed loopt.”

Fruittuin en klimboom De particuliere hofjes is maar één aspect van het project Groen in de Stad. Het ander is de groene inrichting van het openbaar domein. Te midden van de slakkenhuisvormige woningrijen van Den Brand ligt er nu heel wat groen, dat na enkele decennia wel aan een herinrichting toe is.

Tevreden burgers

Het is de bedoeling dat de wijkbewoners daar zelf concreet over nadenken.

In een eerste stap wordt precies geïnventariseerd welke planten, struiken en bomen er nu staan. De tweede stap is bepalen wat behouden kan blijven en wat men anders wil. Dat krijgt een concrete uitwerking in een beheersplan voor de hele wijk.

Om inspiratie op te doen, nam Vormingplus Kempen de leden van het buurtcomité mee op uitstap naar Vorselaar. In de voormiddag bezochten ze de tuinfluiter, een ecologische samentuin. Een hele grote ‘snoeptuin’ die samen aangelegd werd door een twintigtal enthousiaste tuiniers op een lapje grond van de gemeente.

Deze tuin ligt vlakbij de historische Schranshoeve. Enkele jaren geleden was het buurtplein ernaast het middelpunt van een mooi participatieproces: de bewoners van de nabije sociale woonwijk Schrans bepaalden mee de concrete invulling en de aankleding van het plein.

Ideeën hebben de buren bij de vleet.

“De meeste struiken in de wijk hebben stekels. Dat was oorspronkelijk misschien om te voorkomen dat honden erdoor zouden kruipen, maar nu kunnen kinderen er ook niet spelen.

Die afweging moet zeker opnieuw gemaakt worden. Maar we denken bijvoorbeeld aan bessenstruiken tegen de muur van het buurthuis en een natuurvriendelijk ingerichte speeltuin.

Meer kleur en een grotere variatie van bloemen zijn alleszins gewenst. Nu is de omgeving toch wat eenzijdig.”

Ook al waren de vormingslessen van Velt vooral op de particuliere tuinen gericht, de belangstellenden hielden er ook ideetjes voor het stedelijk groen aan over. “Zo hebben we al het voorstel geopperd om fruitbomen in de kringen (het hart van de slakkenhuisrijen) te planten. Of fruittuintjes en klimbomen. In één van de kringen is er nu een heel natte plek. Enkele bomen zoals berken zouden daar al een oplossing kunnen bieden omdat die flink wat vocht opslorpen.”

marc vervoort

40

Zaadbommen maken om den Brand te bekogelen

marc vervoort

chris stessens

marc vervoort

chris stessens

chris stessens

41

Een ingerichte speeltuin voor de allerkleinsten begrenst de langgerekte groenzone aan één zijde, een mini-amfitheater met grasveldje de andere. De strook tussenin is bijzonder gevarieerd aangelegd, gaande van een enorme speelboom voor de wat opgeschoten kinderen, een dolomietterreintje voor activiteiten, wat zitbankjes en een wadi voor de opvang van regenwater.

Een fraaie dreef vormt de grens tussen het plantsoen en de vest rond de Schranshoeve.

42

“De omgeving hier bestond vooral uit coniferen en gras”, legt Benny Van Hoogten uit, een van de betrokken buurtbewoners. “Over de nieuwe inkleding was er heel veel discussie, al bleef het uitgangspunt om zoveel mogelijk groen te bewaren.’

‘Alle partijen hebben uit de samenwerking geleerd. De tuinarchitect die alle voorstellen in een ontwerp uittekende, leverde heel wat praktische tips. De bewoners leerden dat er tussen de beslissing over het uitzicht en de effectieve start van de werkzaamheden nog heel wat tijd kan zitten. En de gemeente leerde dat een samenwerking met een buurt alleen maar tevreden burgers kan opleveren.”

De Turnhoutse delegatie doet in Vorselaar heel wat concrete ideeën op. “Die enorme boomstam als speelboom is een schitterend idee. Ook dat gevarieerde landschap met verschillende onderdelen spreekt ons wel aan. Die vuilnisbakken uit recyclagemateriaal zouden in onze wijk ook welkom zijn”, klinkt het enthousiast.

De boodschap aan de stad Turnhout is duidelijk: de bewoners van Den Brand staan te popelen om naast hun groene vingers ook hun groene brein uit te lenen.  Tekst Hans Otten

Afrikaanse dans breekt het ijs

Activiteiten voor campingen buurtbewoners

Sportivan

Camping Meerlaer ligt in Laakdal.

Naast de traditionele vakantiegangers, wonen er ook ongeveer 100 mensen permanent. Die groep vindt moeilijk aansluiting bij de andere bewoners van Laakdal.

Door Sportivan te organiseren, probeert Vormingplus daar verandering in te brengen. Samen met het buurt-

comitĂŠ van de camping, Wakkerdal en VIVA-SVV Cultuur en Sport zetten we in de zomer activiteiten op touw die mensen op een laagdrempelige manier in beweging zetten. In de acht jaar dat we Sportivan ondersteunen, groeide het initiatief uit tot een succesformule.

ď Ž

43 clip Enthousiaste reacties op de Sportivan-activiteiten

het cijfer

interculturaliteit inburgering duurzaamheid buurtwerking cultuurparticipatie stilte (kans)armoede gezondheid vrijwilligers en verenigingen vergrijzing erfgoed kempen gender actualiteit

TOPPERS VAN THEMA’s Vormingplus Kempen slaagt er ook in 2013 in om actief te zijn rond een brede waaier van maatschappelijk relevante thema’s.

We zetten activiteiten op rond duurzaamheid, maar ook rond erfgoed, buurtwerking, … In 2013 kwamen 26 verschillende thema’s aan bod, iets meer dan in 2012.

Toch is er een grote mate van continuïteit in de werking terug te vinden. Acht van de tien meest voorkomende thema’s van 2012 vinden we ook in 2013 in het lijstje.

Nieuw in die top 10 zijn de thema’s vergrijzing en gezondheid.

44

Sterke stijgers zijn de thema’s duurzaamheid en buurtwerking. Daarvoor zorgde het project ‘Groen in de Stad’ dat in 2013 zijn hoogtepunt kende.

Transitie Verder zien we voor het eerst het thema ‘transitie’ opduiken. Onder die titel groeperen we voortaan alle initiatieven waarin geprobeerd wordt de samenleving op een nieuwe manier vorm te geven.

Toppers doven uit De thema’s waar we meest rond werkten, waren net als in 2012 interculturaliteit en inburgering. De projecten Praatpunt en Samen Inburgeren genereerden immers zeer veel activiteiten. We vermoeden dat de cijfers van 2014 (als Praatpunt stopt) en die van 2015 (als ook Samen Inburgeren stopt) er helemaal anders gaan uitzien.

bart van der moeren

Kolos over samenwerken tussen

gemeente en verenigingen Vlaanderen telt duizenden lokale organisaties waar een veelvoud aan mensen zich dagelijks in engageren.

Zangkoren, theatergezelschappen, seniorenverenigingen, hobbyclubs, buurtwerkingen, sportverenigingen, sociaal-culturele organisaties, oudercomitÊs, ‌ de Vlaming zoekt duidelijk graag aansluiting met anderen in zijn vrije tijd.

Dat is goed nieuws voor de lokale overheden.

45 clips een animatie- en een introfilmpje voor het Kolosproject

Verenigingen brengen leven in de brouwerij, zetten de gemeente op de kaart. Hun leden voelen zich sterker verbonden met elkaar en met hun omgeving. Theoretischer gesteld: hun burgerschap en gemeenschapsgevoel neemt toe. En als individu worden ze versterkt. Niets dan voordelen.

Maar beide partijen – gemeentelijke overheid en lokale organisaties – vinden elkaar niet altijd.

Dat is bijzonder jammer. Want als professionele krachten en vrijwilligers de handen in elkaar slaan, zijn er fantastische zaken mogelijk. Het geheel is veel meer dan de som van de delen.

46

thema op. Voor een positieve ontwikkeling van het sociaal-culturele leven op gemeentelijk niveau is een goede relatie tussen de lokale overheid en het verenigingsleven nochtans van cruciaal belang.

In 2014 start een actie om de aanpak die Kolos voorstelt – een begeleid leertraject met mensen uit de politiek, het verenigingsleven en ambtenaren – effectief te laten plaatsvinden in enkele gemeenten.

Aanbevelingen

Tools

Het project ‘Kolos’ speelt hier op in. Als start werd er in 2012 een leertraject uitgewerkt waarin 10 sleutelfiguren nadachten over de centrale vraag: “Aan welke voorwaarden voldoet een optimale relatie tussen de lokale overheid en het verenigingsleven?”

In navolging van het traject dat we in 2012 liepen met een groep van cultuurschepenen, cultuurambtenaren en vertegenwoordigers uit het verenigingsleven, werkten we in 2013 een aantal tools uit die de lokale overheden en het verenigingsleven in staat moeten stellen om tot een optimale samenwerking te komen.

Manklopend

De groep formuleerde aanbevelingen die in de hele Kempense regio – en ook daarbuiten – bruikbaar zijn.

De samenwerking tussen het verenigingsleven en de lokale overheid voldoet niet altijd aan de verwachtingen.

Dat bleek eerder al bij een symposium dat Vormingplus Kempen in 2006 voor het verenigingsleven organiseerde.

Ook in een netwerkbevraging bij de gemeentelijke ‘culturele’ cellen in de periode 2008-2010 dook hetzelfde

In 2013 werden die aanbevelingen aangevuld met goede praktijkvoorbeelden uit Vlaanderen en gebundeld in twee publicaties. De resultaten, die ook te vinden zijn op www.plankolos.be, werden op 22 november voorgesteld aan de schepenen van cultuur uit het arrondissement Turnhout en aan hun cultuurambtenaren.

digitale tips en trucs Zo ontwikkelden we een digitaal handboek met 60 tips en trucs die we sprokkelden in Genk, Hasselt, Ingelmunster, Kortenaken, Kortenberg, Peer, Roeselare en Wevelgem. We hingen deze goede praktijken op aan vijf

Verenigingen brengen leven in de brouwerij, zetten de gemeente op de kaart.

kapstokken die we distilleerden uit het voortraject met name ‘goede verstandhouding’, ‘goede begeleiding’, ‘goede samenwerking tussen verenigingen’, ‘goede samenwerking rond activiteiten’ en ‘goede ondersteuning’.

Daarnaast stellen we ook een nulmeting en een Kolosmeter ter beschikking.

bart van der moeren

marc vervoort

De nulmeting is een instrument waarmee je kan meten hoe (on)tevreden men is over de huidige samenwerking tussen lokale overheid en verenigingen in de gemeente. Op basis van de resultaten is het gemakkelijker om (een) verbeteractie(s) uit te kiezen. De Kolosmeter maakt zichtbaar aan welke verbeteractie(s) er in de gemeente gewerkt wordt, wat de resultaten zijn en hoe de tevredenheid van de deelnemers geëvolueerd is.

Al het voorgaande wordt ook nog eens ondersteund met een papieren handleiding waarin je het project beschreven vindt.

Alle informatie over deze tools vind je op www.plankolos.be. 

Bij de voorstelling van Kolos sprak Guy Redig over de relatie tussen overheid en verenigingen door de eeuwen heen 

47

2 tips van plankolos.be kolos

foto chrisgoldny / flickr

tip

13 Ervaringsdeskundige ambtenaren Elkaar begrijpen gaat zoveel eenvoudiger als je in elkaars schoenen hebt gestaan.

Dan weet je waar de ander het juist over heeft.

“Ik denk dat het belangrijk is, als je in de vrijetijdssector werkt, dat je zelf voldoende voeling hebt met het verenigingsleven. Doordat je er zelf nog actief in bent of in bent geweest. Dat lijkt me essentieel. Dat je die voeling hebt, dat je weet wat de bekommernissen en noden zijn. Maar dat je ook weet wat de uitdagingen zijn om een groot, vernieuwend project op te zetten. En ook dat je weet hoe je de politiek ervan overtuigt dat ze hun verenigingen ten volle moeten ondersteunen.”

Lennert Deleu - Vrijetijdsmedewerker Wevelgem

LANCEER EVENEMENTEN kolos

tip

32

Evenementen zijn zaken die opvallen, de aandacht trekken, belangstelling oproepen. Ze zijn dus interessant voor zowel de gemeente als verenigingen. Door een evenement zet je jezelf op de kaart. Dat vrijwilligers en de lokale overheid elkaar vinden om samen evenementen op te zetten, hoeft dus geen verbazing te wekken.

Te meer daar er vele handen nodig zijn om het werk licht te maken. Een evenement kost energie maar levert het veelvuldige op: het enthousiasmeert, zet een dynamiek in gang en smeedt sterke banden.

Een van de activiteiten in het (Europees) project Arrivee is de fietstocht Wevelgem-Roubaix. De wielertoeristen – en zo zijn er veel in Vlaanderen – kunnen een parcours van 60 of 100 kilometer afleggen. De organisatie ervan is grotendeels in handen van lokale verenigingen, de wielerclubs met name. De gemeente vond in hen de ideale partners.

Maar ook in het culturele luik van Arrivee vinden we samenwerkingen terug tussen de gemeente en plaatselijke organisaties. Zowel de klassieke vrijwilligersorganisaties als tijdelijke groepen van vrijwilligers vinden hun gading en doen volop mee.

48

Arrivee Animee is de naam van het één week durende feest waarin Wevelgemnaars uitgenodigd worden creatief aan de slag te gaan. Waarom bijvoorbeeld niet je eigen radio maken? Kwis, concertje, praatprogramma … alles kan. De gemeente zorgt voor de installatie en jij vult de ether. Of stel een filmpje samen over de koers of Roubaix. Ze worden getoond tijdens een openluchtcinema. Of zoek je een exotische locatie voor je activiteiten? Dan kan je gebruik maken van het glazen huis. Een toneeltje, huwelijksaanzoek, sportdemonstratie, goochelact of minidiscotheek? Alles is mogelijk. Zelfs het schepencollege heeft al een zitting in het glazen huis gehouden.

changemakers Voor dit project werken we samen met Vormingplus regio Antwerpen, Minderhedenforum, AIF, Internationaal ComitĂŠ en Federatie van Marokkaanse Democratische Organisaties

Etnisch-culturele minderheden vinden de weg niet altijd naar plekken die de samenleving vormgeven. Denk maar aan het parlement of de gemeenteraad. Maar ook oudercomitĂŠs of sportraden blinken niet altijd uit in kleur of diversiteit.

Het Changemakersproject van het Forum van Etnisch-Culturele Minderheden wil daar verandering in brengen via vormingen, sensibilisering en samenwerking. Deelnemers krijgen de nodige kennis aangereikt en ontwikkelen vaardigheden die nodig zijn om echt deel te kunnen nemen aan participatieorganen. En die laatste krijgen oog voor de drempels die ze opwerpen.

De twee groepen worden in het project actief met elkaar in contact gebracht.

Vormingplus Kempen ondersteunt en adviseert het Changemakersproject in de regio Kempen. Het project eindigt in 2014. ď Ž

49 clip In juni 2013 ontvingen de deelnemers van Changemakers hun Oscar-leerbewijs. Op dat feestelijk moment polste Sander naar ervaringen en verwachtingen.

Ons Huis, Mol

Intro in cultuur Maatschappelijk kwetsbare groepen zoals mensen in armoede nemen nog altijd veel te weinig deel aan cultuur, sport en jeugdwerk. Vormingplus laat hen graag kennismaken met tal van activiteiten en wil hen zo stimuleren om eraan deel te nemen.

Ons Huis is een vereniging waar armen het woord nemen uit Mol. Die vroeg ons om een passend leertraject uit te werken. In 2013 startten we zo ‘cult-UUR-tje’ op, een maandelijkse bijeenkomst waar een culturele activiteit, gevolgd door een nabespreking en een voorbereiding van de volgende samenkomst op het programma stonden.  clip Deelnemers over wat het cult-UUR-tje voor hen teweegbracht

We hebben cultuur nodig.

We moeten meer uit ons kot komen, dan voelen we ons beter. sylvia, deelnemer

Ik ga sinds kort naar Broodje Mol, een reeks gratis optredens tijdens de middag. Eerst voelde ik me daar niet goed tussen dat volk, nu wel. frans, deelnemer

50

Ik heb nog nooit zo gedanst, maar nu ga ik vanaf volgende week naar de Volksdansgroep in Mol ria, deelnemer

51

Gemeen goed

Alles wat ons toebehoort

52

D

it jaar zagen we ook voor het eerst het thema ‘transitie’ opduiken. Daaronder groeperen we voortaan alle initiatieven waarin geprobeerd wordt de samenleving op een nieuwe manier vorm te geven.

De Algemene Vergadering van Vormingplus Kempen doet meer dan alleen maar de vzw besturen. We zien ze als een plek waar mensen die geloven in hetzelfde maatschappelijke project elkaar kunnen ontmoeten en inspireren, hoe divers hun professionele achtergrond ook is.

Netwerk In 2012 beslisten we om die netwerkgedachte verder te ontwikkelen en ook niet-leden uit te nodigen op de jaarlijkse samenkomst van december. Traditiegetrouw focussen we daar op inhoudelijke en breed maatschappelijke thema’s.

Op die Open Algemene Vergadering van 2013 werkten we rond ‘Gemeen Goed’, de toenemende aandacht voor een coöperatieve economie en sharing-projecten. Na een uiteenzetting van Dirk Barrez konden de honderd deelnemers in gesprek gaan met een tiental burgerinitiatieven die rond die thema’s werken.

We selecteerden zowel kleinschalige burgerinitiatieven die volledig op vrijwilligers draaien als professionele organisaties. Die bonte mengeling bracht een interessante dynamiek op gang. 

bart van der moeren

53

Dirk Barrez wat helpt het te roepen dat het neoliberalisme faalt, als we geen alternatieven hebben om van onderop economie te maken?

Dirk Barrez

H

oe konden we vergeten dat we de publieke goederen goed moesten beheren? Waarom? Om die commons, van natuurlijke rijkdommen tot open software, altijd opnieuw te kunnen delen.

Dirk Barrez over meer respect voor het gemeengoed.

bart van der moeren

Visgronden, bossen, internet, genen, vrije kennis en cultuur, het zijn geen privĂŠ en geen publieke goederen en toch ongelooflijk belangrijk. Hoe kan het dat we de voorbije eeuwen deze gemeenschappelijke goederen uit het oog verloren? Hoe konden we vergeten dat ze vooral goed beheerd moeten worden. Waarom? Om die commons, van natuurlijke rijkdommen tot open software, altijd opnieuw te kunnen delen. Zeker in deze crisistijden zullen we, naast de staat en de falende markt, opnieuw het belang moeten ontdekken van meer respect voor en betere beheersvormen van dit gemeengoed.

Klassiek en heel bekend is het voorbeeld uit de Middeleeuwen van gronden die gemeenschappelijk bezit zijn, en ook samen worden beheerd en gebruikt. Het is makkelijker om grote weideoppervlakten te omheinen en grote kuddes te hoeden dan dit allemaal afzonderlijk te doen. Evenzo om te bewaken dat iedereen rechtmatig gebruik maakt van de gedeelde weidegronden zonder dat vrijbuiters er al te veel dieren op loslaten en ze door overbegrazing eroderen en verloren gaan. Al dat voordeel gaat verloren met het oprukken van de prikkeldraad, die weinig mensvriendelijke gezel van privatisering en commercialisering van wat eens gemeenschappelijk was. In de 19de eeuw delven een sterke natiestaat en een triomferend kapitalisme het graf van vele commons.

Gemeen goed heroveren

54

Ons gemeen goed verliezen was volkomen onverstandig. Het terugwinnen ervan is zonder meer noodzakelijk, of het nu om oude dan wel om nieuwe commons gaat. Die herovering is niet makkelijk.

Maar het kan. Want zie, er zijn wel degelijk manieren om ze terug te winnen. Ik vertel u graag van twee voorbeelden die hard aan de weg timmeren, en

bart van der moeren

die me heel vertrouwd zijn omdat ik vanaf de eerste letters mee hun verhaal schrijf. Zowel het initiatief voor een nieuwe coöperatieve bank NewB als de nieuwssite DeWereldMorgen.be namen hun eerste start, ver weg van het grote publiek, in dezelfde maand februari 2009. Ze zijn allebei bedoeld als structurele of systemische antwoorden op respectievelijk de financiële crisis met het verlies van onze gezamenlijke greep op het geld en de mediacrisis met het verlies van onze media commons.

En zie, alles wat echt belangrijk is, geraakt ondergesneeuwd in die commercialisering. Vele cruciale maatschappelijke thema’s halen amper of niet de huidige massamedia, zeker niet op een consistente wijze. Aandacht voor oplossingen is nog schaarser.

ons gemeengoed verliezen was onverstandig, Het terugwinnen ervan zonder meer noodzakelijk. dat zal niet makkelijk zijn, Maar het kan.

Eerst de media Niet eens zo lang geleden waren zij grotendeels in handen van de samenleving, van stichtingen, sociale of politieke bewegingen, vakbonden, werkgevers. Nieuws is meer dan ooit koopwaar geworden. Zij waren op die manier actief in de maatschappelijke ideeënstrijd en dus in de levende democratie. Verzuilde media vormen niet mijn ideaalbeeld maar het is meer dan nuttig om de evolutie te kennen. Want de jongste decennia zijn de meeste media dus in de handen beland van grote commerciële mediaconcerns. De samenleving raakte ook deze commons kwijt. Nieuws is meer dan ooit koopwaar geworden.

Als in legbatterijen worden journalisten tot maximale knip- en plakproductiviteit en winstgevendheid gedreven.

In versneld tempo zijn zij de zeggenschap over hun job en hun media kwijtgespeeld.

Nochtans is de democratisering van informatie cruciaal om elke burger en vereniging van burgers, en alle sociale bewegingen, in staat te stellen actief en met kennis van zaken deel te nemen aan de samenleving en de democratie.

Daarom is het dat overheden en mediabewegingen erover moeten waken dat de samenleving beschikt over onafhankelijke en betrouwbare media.

Voorwaarde voor dit alles is dat media ook zelf democratisch functioneren, dat journalisten zowel goed kunnen leven van hun job als hun journalistieke werk op voldoende autonome en dus onafhankelijke wijze kunnen verrichten.

We moeten dus het gemeengoed terugwinnen van echt onafhankelijke media en van autonome bewegingsmedia die de noodzaak van verandering aanvoelen. Die media selecteren en jagen het echt belangrijke nieuws na, stellen de cruciale vragen en vormen de motor van het publieke debat

over onze belangrijkste uitdagingen en de oplossingen daarvoor. Zij zullen de volgende jaren het medialandschap fors hertekenen en opnieuw democratiseren. Er is één cruciale voorwaarde.

Die media moeten in handen zijn van hun journalisten, en gedragen zijn door de samenleving. Met de nieuwsbrief en website PALA.be waren en zijn we daar al mee bezig sinds 2001.

Met DeWereldMorgen.be reiken de ambities hoger: uitgroeien tot een onafhankelijk en autonoom algemeen nieuwsmedium voor een sociale, ecologische en democratische samenleving en economie. Een commerciële mediagroep heeft er niets te zeggen.

Het is de samenleving die zorgt voor heel veel journalistieke inbreng. Meer dan 300 burgerjournalisten zorgden in 2012 elk voor meer dan één bijdrage.

En de samenleving verzekert mee het materiële bestaan door steun vanwege tientallen organisaties en nu al honderden individuele steungevers, en deels ook via overheidssubsidies.

Die zijn overigens heel beperkt in vergelijking met de 350 miljoen euro die de commerciële media krijgen. En wat met de lezers? In 2012 waren ze met meer dan 1,4 miljoen om de nieuwssite te bezoeken. Dat was opnieuw een sterke groei van ditmaal 35 procent. We hadden als doelstelling om na drie jaar 125.000 unieke bezoekers te halen per maand. Dat doel wordt ruim gehaald.

55

bart van der moeren

In januari 2013 telden we voor het eerst 200.000 unieke bezoekers, in mei zelfs meer dan 250.000 en in oktober bereikt DeWereldMorgen.be 275.000 verschillende mensen.

Dan de bank Daar is het terugvechten om terrein te heroveren voor een nieuwe coöperatieve bank cruciaal voor onze toekomst.

Nog meer bankencrisissen en fantoombankieren kunnen we niet verdragen. We mogen de roofridders van het financiële kapitalisme gewoon niet toestaan om de economie, de samenleving, de democratie en de planeet om zeep te helpen. Die opdracht om opnieuw greep te krijgen op ons geld is haalbaar maar toch moeilijker. Dat is eenvoudig te begrijpen. Kijk naar de kapitaalbehoefte. Met 50.000 euro kun je een nieuw algemeen medium te

56

starten. Er zijn niet zoveel belangrijke economische sectoren waar je met zo weinig kapitaal toch kunt ambiëren om uit te groeien tot een regimespeler.

En voor de bank? Daar is meer dan 50.000.000 voor nodig. Dus meer dan een factor 1.000 verschil. Daarenboven zijn er veel strengere spelregels en instellingen die je al dan niet toelaten om beroep te doen op het spaarwezen of al dan niet een banklicentie toekennen. Maar niets dat echt mag afschrikken. Na een voordracht die ik geef over het boek ‘Van eiland tot wereld’, rijpt dus toch het idee om de utopie van een andere bank ook echt te realiseren, allereerst op café, bij de eerste twee initiatiefnemers, later bij vijf, en bij nog meer, ook in het Franstalige landsgedeelte. We willen een bank gedragen door oude en nieuwe sociale bewegingen en door een snel groeiende kring van vele duizenden klantencoöperanten. Het enthousiasme raakt nooit verloren, maar zeker in 2010 vordert het project maar moeizaam.

Het overtuigingswerk voor een project dat bij vele bewegingen en organisaties als (te) ambitieus overkomt, vergt tijd. Uiteindelijk lukt het om op 6 mei 2011 met vierentwintig organisaties de Europese coöperatieve vennootschap NewB op te richten. Samen willen ze de oprichting van een nieuwe coöperatieve bank voorbereiden, om ze ook effectief op te richten als het mogelijk blijkt, ‘een bank van hier, voor ons, van ons’. Die stap garandeert echter niet

Alphonse Desjardins ontdekte het voorbeeld van succesvolle volksbanken in Europa en kreeg in zijn thuisstad Québec dezelfde dynamiek op gang..

Dirk Barrez

dat het project voldoende vaart krijgt.

Al in de zomer laat ik namens Global Society weten dat het sneller moet omdat het nog altijd minstens even sterk rommelt op de financiële markten.

Als enkele maanden later een nieuwe financiële crisis Dexia helemaal over kop gaat en zowel de Gemeentelijke Holding als Groep Arco onderuit haalt, ben ik meer dan kwaad omdat we niet klaar zijn met onze nieuwe bank door de afwachtende houding van al te veel betrokkenen. Die werkelijkheid op tafel gooien is één, er ruzie over maken heeft geen zin. Dus is er de keuze en het pleidooi om het middenveld veel meer in beweging te trekken door over de band te spelen en rechtstreeks naar de burgers te stappen.

gedroomde bliksemstart Zondagochtend 24 maart 2013 is het eindelijk zover, de NewB campagne wordt afgetrapt in het Stripmuseum in Brussel. Het doel is om in 100 dagen minstens 10.000 coöperanten te winnen. Heel snel blijkt dat het wonderwel lukt. Zondagavond reeds staat de teller op 1800. NewB weet in achtenveertig uur de beoogde 10.000 coöperanten te winnen, en meer dan 20.000 in zesennegentig uur. Het is een gedroomde bliksemstart die iedereen verrast, ook de initiatiefnemers. Ze illustreert vooral hoe sterk de bedding in de samenleving is die verlangt naar echte alternatieven, naar het herwinnen van de greep op het geld om een duurzame economie en een goede samenleving te kunnen bouwen. Aan de coöperatie NewB om de komende jaren te bewijzen dat ze dat kan waarmaken.

Op zaterdag 6 juli, internationale dag van de coöperaties, zeggen 1.100 NewB coöperanten alvast enthousiast ‘ja’ op de vraag: gaan we verder om onze bank op te richten?

dewereldmorgen.be

DeWereldMorgen.be: Meer dan 300 burgerjournalisten zorgden in 2012 elk voor meer dan één bijdrage.

Nog altijd blijft de weg lang, maar de zekerheid groeit dat in 2015 onze andere bank echt zal bestaan. Aan elk van ons om ervoor te zorgen dat ze echt participatief, echt transparant en echt sober is; en dat ze voluit in dienst staat van de reële economie, een economie die sociaal, ecologisch en democratisch is. Want daarvoor hebben we ze nodig.

Sta me deze oproep toe, creëer zo snel mogelijk in de Kempen een sterke dynamiek rond NewB met meer coöperanten en meer coöperanten-ambassadeurs uit de regio. Waarom? Om uit te denken wat die bank best moet doen, en wat jullie ervan verwachten, opdat NewB er mee voor kan zorgen dat het ook in de toekomst goed leven is hier. Want NewB moet de bank van de coöperanten zijn en hun economie steunen.

Deze coöperatie is uitgegroeid tot grootste financiële instelling van Québec en de zesde grootste van Canada.

Om de enorme kracht van coöperaties te ontdekken moeten we in het buitenland zijn. Zij vormen de beste stimulans om ook in onze regio, in ons land grootse dingen te doen, of beter, te doen wat moet.

Kan het verbazen? Canada is een land waar coöperaties thuis zijn. En waar ze fier zijn om zich ook als dusdanig te manifesteren in het straatbeeld.

Voor tal van zaken kan je er terecht, om te tanken, voor de dagelijkse boodschappen, kampeergerief, geldzaken, kunstwerken… Coöperaties doen nog veel meer, want dat is het resultaat als meer dan 17 miljoen Canadezen – de helft van de bevolking - er het grote nut van inzien om zich te verenigen in zowat 8.500 coöperaties. Samen zorgen ze zo voor betaalbare huizen, landbouwers die kunnen overleven, hernieuwbare en fossiele energie, telecommunicatie, de leefbaarheid van afgelegen streken, verzekeringen, eerlijke handel, kinderopvang, begrafenissen, gezondheidszorg, noem maar op. Wel 100.000 vrijwilligers leiden dit alles in goede banen. En ze doen dat uitstekend want de overlevingsgraad van hun coöperaties is dubbel zo groot als die van klassieke bedrijven.

Het succes van de Desjardins-bank Alphonse Desjardins ontdekte het voorbeeld van succesvolle volksbanken in Europa, onder andere de Raiffeisenbanken in Duitsland en Zwitserland.

Hij slaagde erin om in zijn thuisstad in Québec een gelijkaardige dynamiek op gang te krijgen. En voor al wie zou denken dat de zaken vroeger traag vorderden, vergeet het. Op 6 december 1900 stichtten ze hun coöperatieve bank en amper anderhalve maand later, op 23 januari, ging ze open.

Vandaag telt Desjardins 400 lokale kredietcoöperaties, zeg maar lokale coöperatieve banken, die bijna 5,6 miljoen leden verzamelen.

En ook al is kritiek mogelijk en nodig, jawel onder andere op de miljoenenvergoeding van de topvrouw, Desjardins maakt wel degelijk verschil in positieve zin. Dit is een veilige bank en een rendabele bank. Moet het gezegd?

Canada is een land waar coöperaties thuis zijnEen heel verschil met vele grootbanken. Het vele geld dat Canadezen toevertrouwen aan Desjardins wordt effectief ingezet voor de reële economie. Meer nog, 40 dienstencentra ondersteunen het bedrijfsleven in Québec, de bank investeert zelfs rechtstreeks in bedrijven, en er is een speciale ploeg om de duurzame ontwikkeling van de 3.300 coöperaties in de provincie te ondersteunen.

Na een voordracht die ik geef over het boek ‘Van eiland tot wereld’, rijpt het idee om de utopie van een andere bank ook echt te realiseren, allereerst op café, bij de eerste twee initiatiefnemers, later bij vijf, en bij nog meer, ook in het Franstalige landsgedeelte.

Dirk Barrez

57

Zwitserland, verbazend anders Je hoeft maar tot in Zwitserland te reizen om een land te ontdekken waar niet Carrefour, Aldi of Lidl de grootste supermarktketens zijn, maar wel Migros en Coop. Tegelijk is Zwitserland het land waar biologische producten, streekproducten en fair trade meest worden verkocht. Hier halen tal van artikels met een sociaal of ecologisch duurzaamheidslabel de grootste marktaandelen. Het heeft alles te maken met de heel eigen koers die de coöperatieve supermarktketens Coop en Migros kunnen varen en daadwerkelijk ook varen; en met hun ongelooflijke kracht die in staat is Carrefour in het zand te doen bijten, en Aldi en Lidl af te houden.

Coop telt zo maar eventjes 2,9 miljoen leden, Migros 2,1 miljoen. Samen halen ze een indrukwekkend marktaandeel van 70 procent in voeding en drank.

Hun activiteiten lopen van supermarkt en bank tot restaurant en museum

voor moderne kunst, en nog veel meer.

Allebei zijn ze bijna drie maal zo groot als Colruyt wat ze tot de grootste privéwerkgevers met 75.000 en 85.000 werknemers maakt.

Bij Coop is het de uitdrukkelijke ambitie om wereldkampioen duurzaamheid te zijn. En bij Migros willen ze niet onderdoen, en wijzen ze op hun al heel vroege pioniersrol – al tientallen jaren geleden - in bijvoorbeeld biologische producten, loodvrije benzine of wasmiddel zonder fosfaat. De eigen voetafdruk verminderen: van CO2 neutraal tot een eigen spoorbedrijf.

Conclusie, de Zwitserse consumentencoöperaties zetten hun economie en samenleving fors mee op het spoor van een duurzame economie.

werknemers baas bij Mondragon In moeilijke omstandigheden, zelfs met een gedwongen stopzetting van de grote coöperatie Fagor, scheppen de ruim 120 coöperaties van Mondragon

nu al meer dan 80.000 jobs. Ze zijn dikwijls gedreven door spitstechnologie, produceren en exporteren de wereld rond, de werkloosheid is er het laagst van Spanje en in dit alles zijn de werknemers de baas. Een medewerker betaalt als toegangsticket tot zijn of haar coöperatie gemiddeld zowat 15.000 € kapitaal. De werknemers zorgen voor hun eigen kapitaal, meteen de sleutel om hun bedrijf te controleren. Redenen genoeg voor een steeds grotere belangstelling uit vele regio’s.

En te zoeken naar de sterke punten van Mondragon.

De kracht van innovatie is er echt geen loos begrip. Ze tellen veertien coöperaties voor onderzoek en ontwikkeling en zijn heel actief in nieuwe economische sectoren. Zo produceren ze geen zonnepanelen, wel bouwen ze de machines waarmee zonnepanelen worden vervaardigd. Ze tonen ook hun talent om gemengde coöperaties op te zetten waarvan bijvoorbeeld zowel de werknemers als de klanten de vennoten zijn, dat is zo bij de bank en de supermarktketen.

Onmiskenbaar is de kracht van onderwijs die zich vertaalt in technische school, in de band leren-werken, in een universiteit, in de vele research. De eigen sociale zekerheid komt bovenop de officiële en is een sterke hefboom voor de soms noodzakelijke herverdeling van het werk, onder andere met vormings- en herscholingsprogramma’s.

58 dirk barrez

In Zwitserland zijn niet Carrefour, Aldi of Lidl de grootste supermarktketens, maar wel Migros en Coop.

newb op facebook

Dirk Barrez: 'Creëer zo snel mogelijk in de Kempen een sterke dynamiek rond NewB met meer coöperanten en meer coöperanten-ambassadeurs uit de regio.'

Een cruciaal punt is dat de coöperaties en hun coöperanten beschikken over eigen kapitaal en over hun eigen bank.

In november 2013 incasseren de Mondragon coöperaties een opdoffer, de belangrijke coöperatie Fagor ziet zich verplicht het faillissement aan te vragen. Dan blijkt duidelijk hoe het Mondragon model zelfs in zulke zware crisis een groot verschil maakt in vergelijking met het Dexia faillissement of de sluiting van Ford Genk.

Want niemand kan ervan uitgaan dat er nooit economische activiteiten zullen worden stopgezet. Fagor is lang geholpen door de andere coöperaties, met overname van werknemers bv.

Maar hoe dom is het niet om als één schip kapseist, nog honderd andere tot zinken te brengen?

Natuurlijk zijn er felle en bitse discussies gevoerd over het afwegen van het eigen overleven en de groepssolidariteit. Bij Dexia of Ford Genk kunnen dergelijke discussies zelfs niet eens plaatsgrijpen. Ons dominante economische model is dat van de middeleeuwse stad. Als het brandt, gaat niet één huis maar wel de halve stad eraan. Dat laatste ingeval van een allesverwoestende financiële crisis. Wie de 21ste eeuwse economie wil laten leven, kan maar beter het coöperatieve model laten heersen. Ook en zelfs vooral in crisistijden zijn echte coöperaties heel

weerbarstig en veel beter gewapend om terug te vechten en te overleven.

Wat valt er te leren?

Puur economisch en bedrijfsmatig zijn coöperaties de duidelijke winnaars, het zijn sterkere overlevers dan klassieke bedrijven. Wie klant-coöperant is bij coöperaties of er zaken mee doet, halveert zowat de kans om met een falend bedrijf geconfronteerd te geraken. Nog gelukkiger daarover zijn de werknemers-coöperanten die veel zekerder zijn van hun job en inkomen.

Dat is zoveel te meer het geval omdat coöperatieve bedrijven beduidend sterker dan beursgenoteerde bedrijven ingebed zijn in de lokale economie en de werkgelegenheid niet voortdurend verhuizen naar waar arbeid het goedkoopst en het minst beschermd is.

Omdat ze zich focussen op de reële economie zijn speculatie en financiële zeepbellen blazen niet hun ding, net wat we nodig hebben om te ontsnappen aan nog eens een tsunami van een financiële crisis. We constateerden met enige verbazing dat heel grote coöperaties zelfs bij machte zijn om door hun pure marktmacht de economie in de richting van meer duurzaamheid te sturen. En zelfs al is de zeggenschap van coöperanten niet altijd even sterk of overtuigend, toch is economische

democratie in vele coöperaties wel degelijk aanwezig en tevens een motor en garantie van hun duurzame succes… terwijl democratie meestal volledig ontbreekt in het gewone bedrijfsleven.

structuren bouwen Van Desjardins in Canada en Coop in Zwitserland en Italië, van Mondragon in Spanje en overal ter wereld, van Brazilië tot India, tonen coöperaties dat ze als geen ander succesrijk kunnen ondernemen, voor meer jobs zorgen dan multinationals en nog meest ecologisch te werk gaan ook. Zullen we dan eindelijk volop de kansen grijpen om met coöperatieve bedrijven de crisis te lijf te gaan, om mens, werk en economische democratie voorrang te geven op winstzucht en speculatie? Want wat helpt het te roepen dat het neoliberalisme faalt als we geen alternatieven hebben om van onderop economie te maken, zo krachtig dat ze uiteindelijk het financieel kapitalisme verdringen?

Natuurlijk zullen ze ons soms ontgoochelen en af en toe falen, vooral als coöperanten niet voldoende waakzaam zijn. Maar we moeten de structuren bouwen van morgen, om er kwaad op te kunnen zijn. Want zonder zijn we niets. Dan kunnen we alleen maar janken van onmacht.  Dirk Barrez, 5 december 2013

59

gemeen goed: een handjevol

Smaakmakers Bronsgroen

Behaag Onze Kempen

een erkende Limburgse coöperatieve vennootschap, die investeert in hernieuwbare energieprojecten en hun coöperanten en gezinnen in energiearmoede ondersteunt door het verlagen van hun energiefactuur.

Sinds 1995 een intergemeentelijke sensibiliseringsactie en een bomen- en struikenverkoop

Cohousing Kempen

Repair Cafés zijn gratis toegankelijke bijeenkomsten, waarop buurtgenoten elkaar op vrijwillige basis helpen bij het herstellen van allerhande voorwerpen.

is een opstartende groep van individuen en gezinnen die gezamenlijk een co-huisproject in de Kempen vormgeven.

Samentuin De Tuinfluiter Tuingefluit en eetplezier, sociale contacten en samen tuinieren, een engagement aangaan waar vooral samen(in)spraak, ideeën uitwisselen, samen werken ons werkwoord is.

Transitie Mol en Balen wilt mensen in hun buurt of hun straat samenbrengen om te dromen over de toekomst.

60

Repair café Turnhout

Online-weggeefwinkel.be Iedereen wel iets wat hij niet meer gebruikt en waarmee je iemand anders gelukkig kan maken.

Online-weggeefwinkel.be biedt een platform aan dat het mogelijk maakt om eenvoudig spullen weg te geven én aan te nemen.

New B Meer dan 60 organisaties (ngo's, vakbonden, verenigingen, coöperaties) bundelen hun krachten in de

coöperatieve New B. Ze willen een nieuwe coöperatieve bank op richten die participatief, transparant, sober en eenvoudig is. Een nieuwe bank die investeert in de reële, lokale en duurzame economie.

Gageleer Gageleer is een goudkleurig bier. De bron van de Gageleer ligt in het Landschap De Liereman in Oud-Turnhout.

Er is het basisproduct gagel en er is het engagement van de brouwers; vrijwilligers van Natuurpunt, die mee de Liereman beheren in een coöperatie.

bart van der moeren

clip Een sfeerbeeld van de algemene vergadering over Gemeen Goed

61

11.11.11 Comité - Geel

A

bdij Averbode ABVV Mechelen-Kempen ACV ACW ACW Herenthout Adviesraad voor ontwikkelingssamenwerking Vosselaar AIF Al-arm Geel Amarant Amnesty International Vosselaar Arteveldehogeschool Gent

B

ezoekerscentrum Landschap de Liereman Bibliotheek Arendonk Bibliotheek Balen Bibliotheek Dessel Bibliotheek Herentals Bibliotheek Herselt Bibliotheek Hoogstraten Bibliotheek Laakdal Bibliotheek Lille Bibliotheek Merksplas Bibliotheek Olen Bibliotheek Rijkevorsel Bibliotheek Turnhout Bibliotheek Vorselaar Bibliotheek Westerlo Buurtcomité Camping Meerlaer Buurtcomité Teuntjeswijk Buurtcontactpunt De Klink Buurtwerking Den Brand Buurtwerking Jef Buyckxstraat Buurtwerking Kouwenberg Buurtwerking Roteinde

C

AW De Kempen Centrum Basiseducatie Kempen Cirkant Citizenne

62

CityMinded CM Creatief Schrijven Cultuurcentrum De Werft Cultuurcentrum ‘t Getouw Cultuurcentrum ‘t Schaliken Cultuurforum Turnhout Cultuurraad Arendonk Cultuurraad Beerse Cultuurraad Geel Cultuurraad Kempen Cultuurraad Laakdal Cultuurraad Vorselaar Curieus Laakdal CVO Geel CVO Kempen CVO Kempen Mol CVO Taxandria CVO VSPW Mol

D

avidsfonds Dessel Davidsfonds Laakdal Davidsfonds Mol Davidsfonds Rijkevorsel Davidsfonds Tielen de Boskat De Dorpel De Fakkel De Merode De Verenigde Verenigingen De Vieze Gasten Dienstverleningscentrum ‘t Zwart Goor Dinamo

E

rfgoed Balen Erfgoedcel k.ERF Erfgoedcel Kempens Karakter Erfgoedcel Noorderkempen Europese Unie EVA Turnhout

F

airFin Fedasil Arendonk Federatie van Marokkaanse Democratische Organisaties Femma Femma Arendonk Femma Bouwel Femma Kasterlee Femma Oosthoven Flanders Business School Forum van Etnisch-Culturele Minderheden Forum voor amateurkunsten FOV

G

emeenschapscentrum ‘t Heilaar Gemeente Arendonk Gemeente Baarle-Hertog Gemeente Balen Gemeente Beerse Gemeente Grobbendonk Gemeente Herenthout Gemeente Herselt Gemeente Kasterlee Gemeente Laakdal Gemeente Lille Gemeente Meerhout Gemeente Merksplas Gemeente Mol Gemeente Olen Gemeente Oud-Turnhout Gemeente Ravels Gemeente Retie Gemeente Rijkevorsel Gemeente Tessenderlo Gemeente Vorselaar Gemeente Vosselaar Gemeente Westerlo Gevangenis Merksplas Gevangenis Turnhout Gezinsbond Gezinsbond Herentals

Partners op zes rijtjes

99% van onze activiteiten in 2013 gebeurde in samenwerking met partners

H

et Kasteel van Gaasbeek Hivset Hofke van Chantraine House of Colours Huis van het Nederlands Antwerpen Provincie Huisvestingsmaatschappij de Ark

I K

nnovatiecentrum Antwerpen Internationaal ComitĂŠ ISOM .U.Leuven Kreatief KVLV Hulsen Kwadraet KWB KWB Gierle KWB Laakdal Landelijke thuiszorg

OCMW Olen OCMW Retie OCMW Vorselaar OCWM Westerlo OKRA Ons Huis OPZ Geel Oxfam Wereldwinkel Merksplas Oxfam Wereldwinkel Rijkevorsel Oxfam Wereldwinkels

P

enitentiair Schoolcentrum Hoogstraten Platform Vrouwenkracht Kempen PNAT Priorij Corsendonk Prisma Provincie Limburg Provincie Vlaams Brabant Pulse Transitienetwerk Cultuur

L

Q R

M

S

BC - Nationale Belangengroep SKW Leader MarkAante Kempen Leader Regio Midden-Kempen Beweegt!

Liga voor mensenrechten Linx+ Locus Logo Kempen

arkant Kasterlee Masereelfonds Milieuraad Oud-Turnhout Mobiliteitspunt Kempen Mondiale Adviesraad Balen Mondiale Raad Turnhout

N

atuurpunt Natuurpunt Educatie Natuurpunt Nete en Aa Neos Hoogstraten

O

CMW Arendonk OCMW Balen OCMW Beerse OCMW Geel OCMW Herentals OCMW Herselt OCMW Hoogstraten OCMW Laakdal OCMW Meerhout OCMW Mol

oin

egionaal Landschap Kleine en Grote Nete Regionaal Landschap Lage Kempen Regionaal Landschap Noord-Hageland RESOC Kempen Rode Antraciet RTV Rural Alliances Rurant vzw amenhuizen Samenlevingsopbouw Antwerpen provincie Samentuin Tuinfluiter Samentuinen Lichtaart SBS Skill Builders Seniorenraad Arendonk Seniorenraad Dessel Seniorenraad Herselt Sint-Sebastiaansgilde Vlimmeren Sociaal Forum Kempen Sociale Hogeschool Heverlee Socius SPES-forum SPK S-Plus Stad Geel Stad Herentals Stad Hoogstraten Stad Leuven

Stad Turnhout Stedelijke Academie Beeldende Kunsten Herentals Stedelijke Academie Muziek Herentals Stramien

t

Antwoord Thomas More Time2Care Transitiewerkgroep Vorselaar Trekkersgroep FairTradeGemeente Vosselaar Trezart Turnhout 2012

V

DAB Velt Velt Antwerpen Velt Middenkempen VIVA-SVV VKW Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk Vlaamse Overheid VLM Voedselteams Vormingplus Antwerpen Vormingplus Limburg Vormingplus Mechelen Vormingplus Vlaamse Ardennen Dender Vrijetijdscentrum De Kruierie Vrijwilligersgroep Babbelhoek Vrouwenraad Herentals

bart van der moeren

s

Gezinsbond Houtvenne Gezondheidsraad Arendonk Grijze Panters Herentals

W

aerbeke Wakkerdal

WEB Welzijnsschakel Hulshout-HerseltWesterlo Welzijnsschakel ‘t Kiertje Welzijnsschakels Wereldraad Westerlo Wereldsolidariteit Werkgroep Fietsoverleg Kempen Willemsfonds Mol Willemsfonds Oud-Turnhout Willemsfonds Turnhout-Oud-Turnhout Wisper Woonzorgcentrum Parel der Kempen Woonzorgcentrum Sint Isabella

Z

inneke Parade

63

het cijfer

evolutie aantal

8,75

2009 2010 2011 2012 2013

personeelsleden

evo

In 2013 werkten we bij Vormingplus gemiddeld met 8,75 personeelsleden (uitgedrukt in voltijds equivalenten)

2009 2010 2011 2012 2013

marc vervoort

MMMMMMMMM

64

in de vo

deelnemers

oorbije 5 jaar

4.748 7.712 10.396 10.974 11.206

99%

253 partners

met partners 99% van de activiteiten gebeurde in samenwerking met partners

olutie aantal activiteiten

in de voorbije 5 jaar 597 718 738 850 802

wisselende partners maar aantal constant overheid (gemeentelijk) andere sociaal-cultureel werk lokale organisatie bibliotheek overheid (niet-gemeentelijk) welzijnsorganisatie integratie/allochtonenorg. school / centrum basiseducatie volwasseneneducatie- en opleidingscentra cultuur-/gemeenschapscentrum erfgoedorganisatie kunstenorganisatie/museum noordzuidorganisatie Vormingplus Kempen werkte in 2013 samen met 253 verschillende organisaties, nagenoeg hetzelfde cijfer dan in 2012. Gemeentelijke overheden blijken het sterkst vertegenwoordigd, gevolgd door de ‘andere organisaties’, een restcategorie die de partners groepeert die moeilijk te klasseren zijn, en de organisaties uit het sociaal-cultureel werk.

65 Opmerkelijk: die top 4 is de laatste drie jaar niet gewijzigd. Merkwaardig daatbij is dat er elk jaar partners wegvallen en er nieuwe bijkomen.

v.l.n.r. Christa, Martine, Jan, Lieve, Viviane, Jolien, Jef, Katrien en Dirk

marc vervoort

De mensen Het team

66

Coรถrdinator

Martine Coppieters

martine@vormingpluskempen.be

Adjunct-coรถrdinator

Jan Van Hout

jan@vormingpluskempen.be

Sociaal-culturele werkers

Jolien Hermans

jolien@vormingpluskempen.be

Janna Janssens (tot 31/12/2013)

Katrien Loots

katrien@vormingpluskempen.be

Viviane Schuer

viviane@vormingpluskempen.be

Christa Truyen

christa@vormingpluskempen.be

Jef Van Eyck

jef@vormingpluskempen.be

Communicatie

Dirk Raeymaekers

dirk@vormingpluskempen.be

Administratie & logistiek

Lieve Decoster (tot 1/5/2014)

lieve@vormingpluskempen.be

De Raad van Bestuur De Raad van Bestuur bestaat uit Myriam Bergmans, Paloma Buhaceanu, Stefaan De Wit, Leen Dries, Assunta Geens, Igor Geubbelmans, Mieke Hens, Wendy Mercelis, Lut Mertens, Gust van Dongen en Nico Verhoeven.

Voorzitter is Gie Van den Eeckhaut.

De Algemene Vergadering De Algemene Vergadering van Vormingplus Kempen bestaat uit mensen afkomstig uit de meest diverse maatschappelijke sectoren van de Kempen.

Ze telt momenteel 48 leden.

Contact Vormingplus Kempen vzw Graatakker 4 2300 Turnhout Open elke werkdag van 9 tot 17 uur T 014 41 15 65 E info@vormingpluskempen.be W www.vormingpluskempen.be

ontwerp: Vormingplus Kempen druk: www.maes-natuurlijk.be, op Cyclus-100% gerecycleerd papier verantw. uitg. Martine Coppieters, p/a Graatakker 4, 2300 Turnhout

67

marc vervoort

68