Van Meerle tot Veerle voorjaar 2007
Vormingplus Kempen |
vooraf
Stofwisseling Twee toestanden, en iets er tussenin. Nooit gesnapt hoe je dat ijle flinterdunne moment tussen twee toestanden ook maar kan benoemen. Van gas naar vloeibaar, of zo naar vloeibaar. Of van wakker naar slapen - omgekeerd is te bruusk. Of van liefde naar ergernis. Of van onbegrip naar empathie. Van bloed naar energie, of van zuurstof naar hersenen. Van voor naar na. Zelden zeven verschillen gevonden, maar bovenal: die overgang. Wat we doen bij Vormingplus, heeft daar vaak mee te maken. Iemand komt voor de eerste keer luisteren of mee vergaderen. Wat afwachtend de kat uit de boom kijkend, maar even later enthousiast babbelend en mee voor de tijd van het project. En soms nog lang daarna. Zo ging het ook met ons fietsproject waar we verschillende vrouwen van allerlei komaf samen leerden fietsen, letterlijk met vallen en opstaan. Plots wordt die fiets een middel om er alleen en verder op uit te trekken, of gewoon een aanleiding om met andere mensen een avontuur te beleven. Maar daarover lees je later meer, als we in het voorjaar dat project terug opnemen.
| Vormingplus Kempen
inhoud
Inhoud Interviews Waar we alleszins van overtuigd zijn - en dat wordt alsmaar duidelijker in onze projecten op verschillende plekken in de regio - is dat we er steevast voor kiezen om de dingen samen aan te pakken, samen te leren, samen te kiezen. Of we nu een project opstarten samen met enkele Kempense bibiotheken, grenzen verleggen in een gemeente met een opvangcentrum, of mensen willen samenbrengen om een bank in hun buurt te krijgen. Nadien zal het niet meer zijn als ooit tevoren. Mensen worden mondiger, gedrevener, verdraagzamer... en zien plots wat ze allemaal kunnen realiseren. Maar wat er daartussen gebeurt, hoe noem je dat nu? Tussen winter en zomer heet het straks lente.
04 Wim Van Roy • Stemmen maken 07 Mieke Clymans • Waar brandt de lamp? Onze projecten 10 Samen op de bank • Bankcontact 13 Festi-af-val: na Balen, nu ook Turnhout 14 Cultuurmarkt Ginderbuiten 14 Color A’do Arendonk 15 Symposium Vrijwilligerswer: verslagboek bijna uit Optocht 15 Op tocht door de Kempen 16 Kyoto in de Kempen 17 Gevangen in de Kempen Dienstverlening
Martine Coppieters
18 Wat kunnen we voor jou doen?
Algemeen coördinator
20 Uit de praktijk
Vormingplus Kempen
Kalender 21 Onze voorjaarskalender Praktisch 23 Contact en colofon
Vormingplus Kempen |
interview
De Wakkere Burger zet zich al langer dan 20 jaar in om de participatie van burgers te verbeteren. Vooral op het vlak van gemeentebeleid: die overheid staat immers het dichtst bij de burgers. Door die mooi opgebouwde praktijkervaring kunnen ze bogen op deskundigheid en een ongebonden, pluralistische aanpak. In de receptieroes van heel wat nieuwe gemeentebesturen laten we Wim Van Roy even opsommen wat het nieuwe gemeentedecreet - want dat gaat nu net ook in - voor bewoners kan betekenen.
Wim Van Roy (De Wakkere Burger vzw)
Stemmen maken In oktober verkozen we nieuwe gemeenteraadsleden. Nu is het de tijd dat die voor het eerst aantreden. Er is ook een nieuw gemeentedecreet. Wat verandert er nu concreet? De grootste wijziging is alleszins dat door die nieuwe gemeenteraden plaatselijk een nieuwe politieke cultuur voor de volgende zes jaar kan aanbreken. Partijen wisselen van kant, andere mensen komen in het college, er komen nieuwe accenten. Het gemeentebeleid draait meer op politieke cultuur dan op wetgeving, en dat zullen we nu ook merken: die nieuwe wind kan verfrissend zijn. Toch komen er door het gemeentedecreet vanaf januari enkele nieuwigheden. Zo kan iedere burger voortaan een verzoekschrift indienen bij de gemeenteraad. Dat is trouwens een grondwettelijk
| Vormingplus Kempen
recht. Iedereen die een opmerking heeft of met iets zit, kan dat voorleggen aan de gemeenteraad. Daarvoor moet je wel een bepaalde procedure volgen die lokaal geregeld wordt. Dat betekent niet dat de gemeenteraad daar automatisch een debat aan moet wijden, maar wel dat je verzoek doorgespeeld kan worden naar de juiste schepen of dienst, en dat die zorgt voor een degelijk antwoord binnen de dertig dagen. Een ander element uit het gemeentedecreet is misschien essentiĂŤler: als je een bepaald aantal handtekeningen verzamelt, kan je als burger een agendapunt aanbrengen op de agenda van de gemeenteraad. Eigenlijk zitten we in een vertegenwoordigende democratie waarbij we mensen verkiezen die zes jaar lang het alleenrecht krijgen om de politieke agenda te bepalen. Vanaf januari is het de eerste keer in ons
land dat de burger het recht krijgt om op die agenda in te breken. Zo kan die politieke agenda nauwer aansluiten bij de maatschappelijke. Het aantal handtekeningen dat je daarvoor nodig hebt, hangt af van het inwonersaantal van je gemeente. Voor gemeenten met minder dan 15.000 inwoners gaat het om twee procent van het inwonersaantal; voor gemeenten tussen 15.000 en 30.000 inwoners om 300 handtekeningen, en voor gemeenten met meer dan 30.000 inwoners om 1 procent van het aantal inwoners. De ondertekenaars moeten ouder zijn dan zestien. Voor een stad als Geel met z’n 36.000 inwoners gaat dat over 360 handtekeningen: het is een hele klus om daarvoor op pad te moeten.
voor het verenigingsleven: je zal een netwerk van mensen moeten kunnen aanspreken die een voortrekkersrol kunnen spelen en mensen mobiliseren. Wat we ook merken, is dat meer en meer schepenen op hun terrein werken met beleidsplannen voor de hele beleidsperiode. Het gebeurt steeds vaker dat ze bij de opmaak van die plannen hun oor te luisteren leggen bij burgers en betrokkenen. Soms betrekken ze actief bepaalde doelgroepen (ouderen, gehandicapten) of praten ze die plannen openbaar door in een hoorzitting of via adviesraden. Maar het totale effect van de nieuwe wetgeving hangt - zoals ik het daarstraks al stelde - af van de plaatselijke politieke wil.
Dit zijn twee belangrijke nieuwigheden voor de politieke relatie tussen burger en bestuur. Je hebt ook nog een klantrelatie: elke gemeente is verplicht om werk te maken van een systeem van klachtenbehandeling. Ze moeten daarom niet noodzakelijk een ombudsdienst uitbouwen, maar de gemeente moet wel zorgen voor een duidelijk aanspreekpunt waar je als burger naartoe kan met de problemen die je hebt met de dienstverlening van de gemeente. Het decreet zegt ook dat de klachtenbehandeling zo onafhankelijk mogelijk moet gebeuren. In een kleine gemeente met een beperkt aantal ambtenaren is het misschien moeilijk om iemand te vinden die los staat van de andere diensten. Met het verzoekschrift bij de gemeenteraad, het agenderen van een bepaald onderwerp op de gemeenteraad en het systeem van klachtenbehandeling hebben we de drie essentiële punten uit het nieuwe gemeentedecreet. Er zijn nog wel een aantal andere zaken, maar die zijn niet zo opzienbarend. Zo is er nog de volksraadpleging waarover ik het daarnet had, maar die reglementering is quasi onveranderd. Er zijn ook een aantal bepalingen waaraan gemeentelijke adviesraden moeten voldoen, maar die zijn niet zo diepgravend: zo is een schepen voortaan niet langer stemgerechtigd in een adviesraad (wat hier en daar nog wel gebeurde) en wordt de minimum vertegenwoordiging van vrouwen in adviesraden vastgelegd.
Enkele decennia terug was er een grote roep naar meer openbaarheid van bestuur. Zagen jullie nog andere tendenzen?
Maar wat missen jullie in het nieuwe gemeentedecreet? Vele mensen dachten dat het vragenuurtje voor bewoners ook vorm zou krijgen in het decreet. Zo zouden burgers vóór of na de gemeenteraad een vraag kunnen stellen aan de raadsleden. Men is dat even van plan geweest, maar het is terug afgevoerd. Ook vanuit De Wakkere Burger hebben we lang voor dit vragenuurtje geijverd. Blijkbaar bewees de praktijk in enkele gemeenten dat zo’n spreekrecht nogal makkelijk ontaardt in een soort klachtenuurtje waarop telkens dezelfde tafelspringers een aantal keer per jaar hun mening komen verkondigen. Daar is iets voor te zeggen. Ik geloof alleszins dat het verzoekschrift of nog meer het feit dat burgers punten op de agenda kunnen zetten essentiëler zijn dan dat vragenuurtje. Vóór ze dat agendapunt kunnen plaatsen, moet er al een heel proces doorlopen worden: ze moeten eerst al heel wat inwoners ervan overtuigd krijgen over de zinvolheid ervan. Daar is ook een rol weggelegd
Ondertussen is die openbaarheid verworven goed, vastgeankerd in regels en wetten. Maar het blijft een ingewikkelde materie. Normaal gezien kan je er beroep op doen om bepaalde welomschreven documenten in te zien of om er een kopie van te krijgen. Dat is de passieve vorm van openbaarheid: de overheid reageert op vragen van burgers. Het probleem daarbij zijn vooral de betwistingen. Dan kan je een procedure aanvatten, maar die kan in de praktijk lang duren. Hier draait het ook weer vooral om de politieke wil. Stel dat je graag een aantal documenten wil inzien bij een inspraakprocedure, maar dat de gemeente tot op de laatste dag wil wachten om je die documenten te overhandigen: dan ben je al gauw dertig tot vijfenveertig dagen verder. Als je daartegen dan beroep wil aantekenen, kan je er nog een aantal weken bijtellen. In die tijd kan de beslissing waar alles om draaide misschien al genomen zijn. Toch blijft de wetgeving een goede garantie als gemeentebesturen niet zo spontaan open blijken te zijn. Daarnaast heb je ook nog de actieve openbaarheidsplicht van de gemeente: die dient om de gemeente te motiveren om haar burgers ook spontaan te motiveren. De minimumvereiste in die reglementering is dat de gemeente een soort wegwijsdocument moet hebben met openingsuren of adressen. Het gemeentedecreet geeft trouwens in een van de eerste artikels de gemeenten ook zo’n aanzetje om een ‘burgergericht en open bestuur’ uit te voeren. Naast die openbaarheid van bestuur valt ook op dat er nu voor bijna elk beleidsterrein adviesraden zijn ontstaan.
Wim Van Roy: ‘ Vanaf nu heeft ook de bevolking invloed op de agenda van de gemeenteraad.’
Vormingplus Kempen |
interview Ze spelen makkelijk in op vragen van het gemeentebestuur, maar ze komen er zelden toe om zelf actief na te denken over het betrekken van meer mensen of over hun prioritaire thema’s voor de volgende jaren. Praktisch bieden we ook tips voor actiegroepen, buurtcomités, ... Dat is een tweede luik van onze werking. Het is iets meer actiegericht. Meestal gaat het om adviesgesprekken om groepen een leidraad te geven hoe ze efficiënt invloed kunnen uitoefenen op het gemeentebestuur. Individuen kunnen bij ons terecht voor uitleg en informatie over participatie of over hun rechten ten opzichte van de gemeentelijke overheid. En dan geven we ook nog cursussen of informatiemomenten. Daar kunnen zowel groepen als geïnteresseerden op af komen. Zo hebben we uitgewerkte pakketten rond de werking van de gemeente of rond verkiezingen (op de verschillende niveaus). Die kunnen we op maat maken van bepaalde doelgroepen. Dat is dankbaar werken: we zitten dan niet te werken met het gepokte en gemazelde vergaderpubliek en kunnen dan flink variëren in werkvormen. Werken tussen twee partijen zorgt soms voor misverstanden. Hebben jullie daarmee af te rekenen?
Wim Van Roy: ‘ We kunnen groepen helpen om meer invloed te hebben op lokaal vlak.’ We zien dat de gemeentelijke overheid meer en meer professioneel uitgebouwd wordt met stafmedewerkers, functionarissen, coördinatoren. Heeft dat ook een invloed op de relatie tussen overheid en burger? Van die voortschrijdende professionalisering kan je verwachten dat de kwaliteit van de besluitvorming verbetert. De keerzijde van de medaille is wel dat de meerwaarde van het verenigingsleven in dat verhaal relatief is geworden: die lag vroeger bij hun inzet, hun veldkennis, de inspraak en de tegenspraak bij een gesloten bestuur. Nu moeten ze opboksen tegen veel beter opgeleide en gespecialiseerde ambtenaren, wat de meerwaarde van hun inbreng minder evident maakt voor dat bestuur. Is er voor jullie dan nog werk aan de winkel? Natuurlijk. Wat we nog altijd belangrijk vinden, is het ondersteunen van geëngageerde burgers in inspraakstructuren of bestaande organen. Meestal gaat het om adviesraden. Daar hebben we bijvoorbeeld evaluatieoefeningen voor om na te gaan wat ze bereikten in de voorbije beleidstermijn. We hebben ook een aantal praktische cursussen die draaien rond de centrale vraag ‘hoe kom je op een efficiënte manier tot een goed advies?’: hoe ze nieuwe mensen kunnen betrekken en behouden, vergadertechnieken, ... Of we helpen hen bij de denkoefening om hun inspraakwerk planmatiger aan te pakken. Veel adviesraden leven op het tempo dat het gemeentebestuur voor hen uittekent.
| Vormingplus Kempen
We begeleiden inspraakprocessen. Voor ons telt de inhoud waarrond het proces draait op zich niet mee. Om een voorbeeld te geven: als een actiecomité ijvert voor een buurtspeelplein, scharen we ons daarom niet achter die eis. Voor ons staat de communicatie- en de projectaanpak op de eerste plaats. Als we even een positie innemen, dan is dat telkens om frustraties te vermijden: er zijn nu eenmaal wetmatigheden bij een beslissingsproces. Eén van de grote frustraties bij burgers is de traagheid van de administratieve molen. Dat ligt niet aan de kwade trouw van een gemeente, en dat zeggen we dan ook als begeleider - zelfs al lijkt het dat we dan even de gemeente voortrekken. We willen verkeerde verwachtingen zoveel mogelijk vermijden. www.dewakkereburger.be
zin om iets te organiseren? In onze voorjaarskalender vind je een aantal activiteiten die Kempense organisaties met De Wakkere Burger organiseren. Dat kan samen met ons. Want dat heeft zijn voordelen... De Wakkere Burger heeft een vormingsaanbod voor een breed publiek (adviesraden, wijkcomités, verenigingen) rond verschillende thema’s: beleidsbeïnvloeding op lokaal vlak, verkiezingen, werking en structuur van de gemeente... Als je zo’n activiteit wil programmeren, bezorgen we je alle contactgegevens. En we willen best een deel van de kosten op ons nemen. Omdat we het belangrijk vinden dat burgers meer betrokken worden bij het gemeentebeleid. Meer weten? kijk gauw op pag. 19!
Mieke Clymans Waar brandt de lamp? Samenlevingsopbouw strijdt voor het recht op energie
Samenlevingsopbouw Antwerpen Provincie is de nieuwe naam waarmee de voormalige PRISO’s en RISO’s sinds een hervorming in juni 2006 door het leven gaan. De vzw heeft vestigingen in Mechelen, Lier, Geel en Turnhout. Mieke Clymans en haar collega’s van ’T ANtWOORD hebben hun stek in de Turnhoutse Otterstraat, net tegenover onze eigenste burelen. Hoog tijd dus om ons hoofd eens door het venster te steken. Omdat het opbouwwerk een lange traditie heeft in Turnhout. Maar niet in het minst omdat het project ‘energie en armoede’ waar Mieke al een paar jaar flink haar schouders onder zet spijkers met koppen slaat. Vormingplus Kempen |
interview Mieke Clymans: “Ik ben in Turnhout al veel langer met opbouwwerk en met mensen in armoede bezig. Tot een paar jaar geleden begeleidde ik de werkgroep WinT, wat stond voor Wonen in Turnhout. Wij werkten toen aan de woonsituatie van mensen in armoede. Op een dag kwam hier iemand volledig ontdaan het kantoor binnen gestruikeld met de melding dat ze helemaal was afgesloten van gas en elektriciteit. En ik had verdorie pas een folder gekregen van de overheid waarin in grote letters verkondigd werd dat afsluiten niet langer kon. Verontwaardigd ben ik dat toen beginnen uit te zoeken. En wat bleek: afsluiten kon niet meer, behalve als je dit en als je dat. Allemaal uitzonderingen in kleine lettertjes. En op wie waren die uitzonderingen veelal van toepassing? Inderdaad, op mensen in armoede, de mensen waar ik toen mee werkte.” Wat doe je dan als opbouwwerker? Mieke Clymans “Kijk, het opbouwwerk probeert dingen die voor veel mensen fout lopen structureel te veranderen. Maar het belangrijkste is dat we dat samen doen met de mensen zelf. De WinT-groep was toen mijn uitvalsbasis, mijn klankbord. En ik heb hen gevraagd of zij ooit ook afgesloten waren geweest, en hoe dat dan in zijn werk ging. Al snel had ik een lijstje met Turnhoutse ervaringen. Maar als je dan wat verder peutert, kom je uit bij de verantwoordelijken voor het afsluiten, of bij een of ander kabinet in Brussel. Daar ben ik met verhaaltjes die alleen maar uit Turnhout komen niets natuurlijk. Maar ondertussen was wel gebleken dat er iets grondigs fout liep.” Maar was er dan een typisch Turnhouts probleem? Mieke Clymans “Maar nee, er zijn problemen in Turnhout, maar die zijn over het algemeen juist dezelfde als in de rest van Vlaanderen.
Eenmaal afgesloten Sinds 2003 is er een nieuwe procedure over wanbetaling van de energiefactuur. Als na deze procedure je schulden nog niet betaald zijn, word je buitengegooid bij je energieleverancier en kom je bij de netbeheerder terecht. Die netbeheerder heeft de bevoegdheid om je voor een lokale adviescommissie (LAC) te brengen. Elke gemeente, hoe klein ook, heeft zo’n LAC. Die horen bij het OCMW en kunnen beslissen of je afgesloten wordt, een budgetmeter krijgt,... Een budgetmeter is een soort parkeermeter: je kan die zelf opladen naargelang je budget. Er bestaat ook een regeling van minimumlevering. Een stroombegrenzer zorgt er dan voor dat je meter niet meer kan leveren dan 6 Ampères. Daarmee kan je 1320 Watt tegelijkertijd gebruiken. Een eenvoudige waterkoker zit daar al snel boven. Op een fatsoenlijke manier je huishouden doen, is dan uitgesloten. Binnenkort worden die 6 Ampères opgetrokken tot 10 Ampères. Gratis is dat nooit. Nu zijn er in Vlaanderen al meer dan 50.000 gezinnen die door de netbeheerder bevoorraad worden. Als je schulden uiteindelijk afbetaald zijn, word je door de netbeheerder terug naar de vrije markt van de energieleveranciers geduwd. Maar die kunnen je probleemloos weigeren.
| Vormingplus Kempen
Alleen kende ik op dat moment alleen maar Turnhoutse feiten en voorbeelden. Daarom ben ik in 2000 begonnen aan een toer door Vlaanderen, en bezocht ik meer dan 30 verschillende groepen. Ik had ervoor gezorgd dat er overal mensen in armoede bij elkaar waren op het moment dat ik passeerde, want ik wilde niet met professionals, opbouwwerkers of vormingswerkers praten. Ik wilde met de mensen zelf praten. Overal kwam ik tot dezelfde conclusie: er is blijkbaar geen garantie om energie te hebben. Geen garantie op water, op gas, noch op elektriciteit. En nog altijd niet! En er zijn ook een pak mensen die effectief afgesloten worden. Dat was dus zeker niet alleen een Turnhouts probleem, en daarom hebben we het project op Vlaams niveau getrokken.” “We hebben nu maandelijks een vergadering in Brussel. Vanuit alle hoeken van Vlaanderen komen daar zo’n 45 mensen op af, met een totaal bereik van 150. Daar wordt alles besproken. Moeten we iemand uitnodigen voor wat extra uitleg? Is er ergens vorming nodig? We bepalen daar wat we gaan doen, en wie er meegaat. Omdat wij contacten hebben met alle beleidsniveaus, van het OCMW van een kleine gemeente tot een minister in Brussel, zijn we vaak op pad. En als wij ergens naartoe trekken, is er altijd een delegatie van de groep bij. Laatst zijn we naar de parlementaire commissie energiearmoede geweest. Daar hebben acht mensen uit de groep het woord genomen. Dat was fantastisch: dat wij overheid en politici van onderuit kunnen aanleren wat er aan de hand is, is juist de kracht van ons project.” En waarom is het belangrijk om zo van onderuit te werken? Mieke Clymans “Je moet als opbouwwerker de bevestiging krijgen van de groep dat je op het juiste spoor zit. En ik moet de werking van die groep zeer sterk bewaken, anders ben ik mijn mensen kwijt. Ik moet dus regelmatig checken of iedereen nog mee is. Ik heb aan de medewerkers beloofd dat ik hen allen dit voorjaar kom opzoeken. Omdat daar mensen bij zijn die niet altijd alles direct snappen, of moeilijk kunnen lezen, kruipt daar veel tijd en energie in. Zo krijg je de kans om mensen sterker te maken. Empowerment noemt men dat in onze sector. Mensen worden op die manier sterker op zichzelf, ze worden sterker in de thematiek en worden klaar gestoomd om mee den boer op te gaan. Ik voel mij op die manier niet alleen gesteund door collega’s, die hetzelfde gestudeerd hebben of een gelijkaardige job doen, maar ook door de mensen zelf. Daarom spreek ik ook nooit over de doelgroep, maar heb ik het altijd over mijn medewerkers.” En heeft dat ook effect? Mieke Clymans “Wij merken dat sommige beleidsmensen zich ondertussen realiseren dat ze nog nooit rechtstreeks in contact gekomen zijn met de gebruikers zelf. Laat staan dat ze ooit al van hun problemen gehoord hadden. Niet dus. Er zijn zelfs parlementairen die toegeven dat als wij hen niet hadden gewezen op de addertjes onder het gras in de regelgeving, ze het nooit zouden gezien of gesnapt hebben. Wij brengen die addertjes aan, maar die informatie komt natuurlijk van de groep. Als je hen hoort vertellen, dan komen er verhalen naar boven die je niet zelf kan verzinnen. Daarvoor moet je blijkbaar zelf zonder elektriciteit gezeten hebben.”
Mieke Clymans: ‘ We moeten ons nog meer inwerken in de tentakels van de politiek en van de energiesector.’
Dus het project zorgt voor empowerment bij de medewerkers, en voor besef bij de beleidsmensen? Mieke Clymans “Klopt, dat zijn inderdaad resultaten waar wij ons als opbouwwerkers goed bij voelen. Want dat is onze job, en dat moeten we bereiken, en zo moeten we werken. Maar je moet ook voor de mensen resultaten halen. En dan gaat het over: word ik daar beter van? Ga ik nog problemen hebben met agressieve verkoop? Ga ik ooit nog afgesloten worden? Dat zijn de resultaten die onze mensen willen bekomen. Natuurlijk is dat niet zo simpel. Pas als we die dingen kunnen veranderen, die onze mensen van onderuit aangeven, dan hebben we resultaat. En dat is het verschil. Natuurlijk ben ik blij met mijn methodiek, en met mijn beleidscontacten, maar zolang die andere resultaten er niet zijn, moeten we verder doen.” En wanneer ben je er? Mieke Clymans “Ik ben al een tijdje bezig he. Maar geen paniek, ik geloof ook niet in kortlopende projecten. Projecten die beginnen in januari en stoppen in december van het jaar daarop zijn voor dit soort onderwerpen niet geschikt. Maar ik besef wel dat we moeten zeggen wanneer we wel tevreden zullen zijn, of wanneer we zeker zijn dat we er alles aan gedaan hebben om er te geraken. Wij hebben op dit moment een aantal ideeën over recht op energie, en we zullen een strategie ontwikkelen om die erdoor te krijgen.” Mieke Clymans “Op dit moment worden we al gevraagd door verschillende overheden. Zij vragen ons waar de problemen liggen. Het is positief dat we door hen al erkend worden. Maar dat zijn nog altijd niet diegenen die macht kunnen uitoefenen om een ànder beleid te gaan voeren. En daarvoor moeten we ons nog meer inwerken in de tentakels van de politiek én van de energiesector. Ik moet nu dus verder gaan praten met mensen die in die kringen iets te zeggen hebben, en invloed kunnen uitoefenen. Zodat we ons spoor van recht op energie ook daar kunnen achterlaten.” Hoeveel tijd geef je jezelf nog? Mieke Clymans “Ik wil tegen het einde van 2007 zoveel mogelijk bereikt hebben. Omdat dan het contract van mijn twee collega’s
afloopt, en we niet langer de taken kunnen verdelen. Dus we moeten proberen om in die tussentijd nog zoveel mogelijk stappen te zetten. En ondertussen blijft het dagelijkse werk ook verder lopen. We zijn op dit moment nog volop op zoek naar mensen die effectief afgesloten zijn. Op zich niet zo gemakkelijk, want hun gegevens vind je zomaar niet. Maar we hebben hun verhalen en getuigenissen nodig om te weten waar het fout loopt, en waar wij aan kunnen werken. Zo zijn we pas nog naar iemand geweest in een klein dorpje in de buurt van Ninove. Een moeder met vier kinderen. Gas was er niet in dat dorp, en zij was volledig afgesloten van elektriciteit. Haar waterleiding werkte met een elektrische pomp, dus had dat gezin ook geen water. Dan kan je kijken of de procedure wel gevolgd is. Dat was niet het geval, dus hebben we een klacht kunnen indienen bij de Vlaamse ombudsman. Dit zijn toch kleine concrete prikjes die wat opleveren. We hebben dus al iets bereikt: we worden gehoord, en staan regelmatig in de krant. Maar waar de grote beslissingen genomen worden, daar kunnen we voorlopig nog niet aan.”
Meer weten? Wil je meer weten over het project armoede en energie van Samenlevingsopbouw? Wil je hen eens uitnodigen voor een babbel of een infomoment? Ken je mensen die problemen hebben met hun energieleverancier? Mieke Clymans en haar medewerkers zijn vragende partij. Je hoeft je dus niet in te houden om hen een vraag te stellen of om hen eens uit te nodigen. Samenlevingsopbouw Antwerpen Provincie, Turnhout 014 44 26 74 of mieke.clymans@samenlevingsopbouw.be
Vormingplus Kempen |
projecten
Bankcontact | Samen Buurtbewoners weer uit hun kot lokken. Toevallige voorbijgangers stil laten staan bij een bijzondere bank. Een pleidooi voor een zitbankenbeleid in de gemeente. Met het sociaal-artistieke buurtproject Bankcontact zet Vormingplus Kempen banken in de kijker. Bankcontact is een verhaal van Turnhout tot Antwerpen en terug naar de Kempen. Hoe is dit project ontstaan? Hoe is het gegroeid? En wat valt er nog te verwachten? 10 | Vormingplus Kempen
Vormingplus Vormingplus Kempen vond het Bankcontactidee zo verfrissend dat we er iets mee wilden doen voor heel de regio. Participatie, stimuleren van de buurtcohesie, socio-culturele vorming werden de uitgangsprincipes van dit project. Een gemeente, buurt, vereniging of organisatie kan zich kandidaat stellen om een bijzondere bank te adopteren. We onderzoeken samen de standplaats én de vormgeving van de bank. Nadien laten we de bank een centrale rol spelen bij de activiteiten die er worden georganiseerd. Zo wordt de bank een echte buurtbank, een ontmoetingsplek om de maatschappelijke verzuring tegen te gaan. Vormingplus Kempen kreeg ook ondersteuning van de provincie Antwerpen.
Provincie doet mee Kris Rockelé (toerismemedewerker bij het provinciebestuur van Antwerpen): “De vraag naar meer banken langs toeristische wandel- en fietspaden leefde al langer bij het provinciebestuur en Toerisme Provincie Antwerpen. Toen Vormingplus Kempen ons polste naar samenwerkingsmogelijkheden, lanceerden we meteen een provinciale bankencampagne. Gemeentebesturen kregen de kans om gratis zitbanken en picknicktafels aan te vragen. We kozen voor duurzaam recyclagemateriaal. Van Arendonk tot Zwijndrecht plaatsten we 601 zitbanken en 179 picknicktafels. Door de originele invalshoek van Bankcontact om mensen uit hun kot te lokken, hebben wij het project ook promotioneel mee opgenomen. Nadien kwam er vanuit de Dienst Welzijn financiële ondersteuning, juist met de gemeenschapsvormende doelstellingen die Bankcontact heeft. “
Ik kon me niet voorstellen dat er ergens op de wereld een betere plaats voor mij was dan deze. Dit was mijn plaats. Walter Van den Broeck
op de bank Vanwaar komt het idee bankcontact ? Bob Willems, voorzitter De Zevende Wereld: “Met De Zevende Wereld willen we de multiculturele maatschappij bevorderen. Zo ontstond het idee van het project Bankcontact. Waarom banken? Die vind je over heel de wereld. Ze doen dienst als rustplaats, als ontmoetingsplaats, bezinningsplaats of als ‘lekker genieten plaats’. Je vindt ze in allerlei vormen, materialen of kleuren. Banken brengen mensen bij elkaar. Je kan ze bovendien gratis gebruiken. Redenen genoeg om banken te koesteren. We lanceerden het idee in 2004 op het Turnhoutse Forum Cultuur.”
Een bank in Olen Ook in Olen hoor je dat het sociaal contact met de buurt er sterk op achteruit gaat. Of zoals de honderdjarige Sus Verreydt het zei: “De mensen hebben nu veel minder contact met elkaar. Vroeger zaten we allemaal samen op straat. Nu ken ik zelfs niet meer alle mensen die in mijn straat wonen. Dat vind ik spijtig. Ze zouden allemaal hun televisie moeten wegdoen. Het zou veel plezanter zijn!” Bij de herinrichting van het speelpleintje in de Cité bleek dat het buurtleven er ook wel een opkikkertje kon gebruiken. Buurtbewoners vonden het spijtig dat er nog zo weinig gebeurde in hun wijk. Toen de gemeente over Bankcontact hoorde, leek het hen een mooi en haalbaar concept om mee van start te gaan in de Cité.
Vormingplus Kempen | 11
projecten
in jouw gemeen
t e?
weet r dan eens vallen: ik ee m t he je or ho at n niet. Mijn In elke wijk of stra nt. Ik ken mijn bure oo w at ra st ijn m in niet wie er goeiedag tegen mij. r een reden buren zeggen geen chien, maar nog mee iss M ? en ag kl te Een reden om actie. om over te gaan tot 09 de kans eenten van nu tot 20 m ge he sc pi m Ke ht n aan We geven ac lus Kempen te werke gp in rm Vo n va g in eer dan een om onder begeleid nt: net dat ietsje m ke te be t Da t. ur bu een gezellige gaan naar wat de ue, samen op zoek ec rb ba n ee of t es wijkfe met hun verhalen n wie je buren zijn ke ek td on t, ud ho buurt bezig en, … en eigenaardighed nte leeft! zien dat jouw gemee at la en op s on l be , Wees dus snel
Koperstraat z/n In zijn boek ‘Een lichtgevoelige jongen’ schrijft Walter Van Den Broeck: “Ik kon me niet voorstellen dat er ergens op de wereld een betere plaats voor mij was dan deze. Dit was mijn plaats. “ De gemeente kon dan ook geen beter geschenk bedenken dan een bank. Aan het einde van zijn Koperstraat. Om te mijmeren over vroegere tijden, om oude contacten te hernieuwen, om contacten te leggen met nieuwe Koperstraters. “Ik heb het aantal
Het startsein kwam er bij de inhuldiging van een bank in de Koperstraat voor ereburger en voormalig Cité-bewoner Walter van den Broeck.Toen waren er onmiddellijk een groot aantal geïnteresseerde buurtbewoners die wilden meewerken aan Bankcontact. Samen gaan we op zoek naar een bank voor en door de buurt!
Vergaderwerk Ondertussen zijn we drie vergadersessies verder. We dachten na over waar we in de Cité een bank zullen plaatsen, over hoe die bank er moet uitzien en welke activiteiten we er zullen organiseren. Tina: Wij wonen al vijf jaar in de wijk. We zijn heel weinig thuis, omdat we allebei voor ons werk lange dagen maken. We hebben geen hond, dus komen we ook niet elke dag buiten voor een wandelingetje. Dat alles maakt dat we eigenlijk weinig of geen contact hebben met andere buurtbewoners. Mensen leren kennen is voor ons dus de belangrijkste reden om mee te doen met Bankcontact! Sonja: Ik rijd met de fiets vaak door de straat en ik zeg goedendag tegen iedereen. Als ze niks terug zeggen, is het zo. Maar als je volhoudt, heb je resultaat! We moeten de mensen terug buiten krijgen. Daar is immers nood aan. Dat moet niet altijd met grote activiteiten zijn. In beperkte kring is het ook gezellig. Maar op een grotere activiteit heb je gemakkelijker contact met telkens nieuwe mensen en dat is toch ook belangrijk.
12 | Vormingplus Kempen
aanwezigen niet geteld, maar het overtrof hoe dan ook mijn stoutste verwachtingen. Verheugend was vooral het feit dat naast vrienden en kennissen van weleer ook een heleboel nieuwe ‘Koperstraters’ waren opgedaagd. Dat bewijst voor mij dat Bankcontact wel degelijk in een behoefte voorziet. Wat een bescheiden receptie had moeten worden, groeide onverwacht uit tot een memorabel buurtfeest!”
Wat is het belangrijkste dat je onthoudt van het project? Tina: Dat je onder de mensen bent en zo toch wat buren leert kennen. We lachen heel wat af en maken flink wat plezier. Je leert er samen iets te organiseren en rekening te houden met de anderen. Zo is er voor iedereen wat wils. Het is zeker een aanrader om eens mee te komen doen. Sonja: De begeleiding van Vormingplus. Het is goed om te weten dat er een organisatie is met hetzelfde ideaal als ik: mensen terug gezellig bijeen krijgen. Zo zouden er meer organisaties en mensen moeten zijn. Het is ook een leuke groep. Ik ken ondertussen de mensen al goed. We kunnen al eens discussiëren, maar ook gewoon gezellig keuvelen.
Zomerfestival of winterfeest?
Festiafval maakt het net Fiesta Mundial, Balen 2006 Het was nog vorig jaar: zaterdagavond 23 september, 18 uur. De Balense Keiheuvel straalde -ondanks de vele tentjes en kraampjes verspreid over het terrein- een flinke portie rust uit. Niet voor lang: de eerste festivalgangers van Fiesta Mundial daagden op. Het festival vierde zijn tiende verjaardag. In totaal zorgden dat weekend meer dan 10.000 bezoekers en vijftien groepen voor een meer dan geslaagde verjaardagseditie van dit familievriendelijk wereldfestival. 10.000 mensen die eten en drinken: dat zorgt voor een berg afval, zou je denken. Dankzij Festi-af-val werd die afvalberg een heel pak kleiner. Festi-af-val is de samenwerking tussen Eco-fest en Vormingplus Kempen. Samen willen we organisatoren van Kempense evenementen helpen om die afvalarm en duurzaam te maken. Fiesta Mundial had de eer om het pilootfestival te zijn. Zo hadden we er industrieel composteerbare bekers voor bier, frisdrank en cocktails. Die bekers werden selectief ingezameld. Na vijftig dagen verhitten worden die bekers omgezet in natuurlijke humus. Ook stonden er op het terrein vier afvaleilanden waar de festivalgangers hun afval in de juiste vuilbak kwijt konden. Ieder eiland bestond uit vijf vuilbakken, goed voor 5 fracties: PMD, GFT, papier & karton, restafval - en de bekers uiteraard. Infoborden en aankondigingen op de lichtkrant spoorden de bezoekers aan om mee te helpen aan een afvalarm Fiesta Mundial. Een groep enthousiaste vrijwilligers (het ecoteam) zorgde ervoor dat er niet teveel afval bleef rondslingeren en hielp de bezoekers zonodig bij het juist sorteren. Dat al deze inspanningen hun vruchten hebben afgeworpen, kon je zondag- en maandagochtend horen toen vrijwilligers ijverig het festivalterrein weer proper moesten maken. Resultaat: veel minder opruimwerk achteraf, minder afval, én een proper festivalterrein! Schrijf alvast 21, 22 en 23 september 2007 in je agenda want dan slaan Festi-af-val en Fiesta Mundial de handen weer in elkaar en presenteren je dan een nog properder Fiesta Mundial! Voor wie de resultaten wil bekijken, kan ook surfen naar www.ecofest.be/index.php?p=fotoalbum&id=9
Verlooren Mondagh wordt een afvalarm smulfeest
Verlooren Mondagh, Turnhout 2007 Festi-af-val is een project waarop alle organisatoren van evenementen kunnen intekenen. Erik Verstraelen van de milieudienst van Turnhout was aanwezig op Fiesta Mundial, zag de resultaten van ons project en tekende in op Festi-af-val. Op zaterdag 13 en zondag 14 januari is het Verlooren Mondagh in Turnhout. Een weekend waarop vele Turnhoutse verenigingen eten en drinken aanbieden aan de bezoekers en waar in grote getale worstenbroden en appelbollen verorberd worden. Jaarlijks wordt hier een berg afval geproduceerd. Vormingplus Kempen en Verlooren Mondagh werken samen om ervoor te zorgen dat de Grote Markt na twee dagen feest er nog proper uitziet. Zo zullen er verspreid over het terrein een aantal afvaleilanden staan. Bezoekers kunnen hun afval dan in de juiste vuilbak kwijt. Het ecoteam staat de bezoekers bij waar nodig, en helpt mee om het terrein proper te houden. Voor de jenever aan de verschillende kraampjes hebben we stevige, herbuikbare jeneverbekers. Infoborden verwijzen je naar de afvaleilanden en benadrukken dat Verlooren Mondagh graag een afvalarm evenement wil zijn met de hulp van alle bezoekers. Kom zeker eens langs! En … gooi je afval in de juiste vuilzak! www.turnhout.be/toerisme
Vormingplus Kempen | 13
projecten
Arendonk Even snuffelen
Color A’do Color A’do is een samenwerking tussen het opvangcentrum voor asielzoekers in Arendonk en Vormingplus Kempen. Met Color A’do willen we kleur brengen in Arendonk. Fedasil opvangcentrum Arendonk is een open asielcentrum waar 150 personen van meer dan 60 verschillende nationaliteiten verblijven in afwachting van het resultaat van hun asielprocedure. Color A’do is een reeks culturele activiteiten voor Arendonkenaars én bewoners. Laagdrempelige activiteiten, die de gelegenheid bieden om op een ongedwongen manier wat meer te weten te komen over elkaars cultuur. Activiteiten die aantonen hoe kleurrijk andere culturen zijn. Een eerste groep activiteiten die we samen met Open Doek plannen, zijn films. Telkens gaan ze over een thema dat aanleunt bij het opvangcentrum: over de vluchtelingenproblematiek, of over een bepaald land waarvan er bewoners in het centrum zijn, ... Na de vertoning is er telkens tijd om het thema van de film te verduidelijken en in gesprek te gaan. Bewoners uit het centrum getuigen, tonen je iets van hun cultuur…
Alle Color A’do-activiteiten vinden plaats in het Opvangcentrum voor asielzoekers, Grens 77. Je kan binnen via het onthaal. De toegang is gratis, maar je moet je wel vooraf inschrijven. Daarvoor bel je 014 40 52 50 of mail je truus.boenders@fedasil.be Iedereen is welkom! http://www.fedasil.be/arendonk
Mol Winnaar projectoproep
Cultuurmarkt Ginderbuiten In 2006 hadden we met Vormingplus Kempen een flinke subsidie voor degelijke vormingsprojecten. Organisaties met goede ideeën konden daarmee bij ons terecht. Enkele daarvan kregen van ons 1.000 euro én de nodige ondersteuning om het idee verder vorm te geven. Buurtvereniging ‘Hier is Ginderbuiten’ uit Mol diende een voorstel in en mag rekenen op de medewerking van Vormingplus. Op hun Cultuurmarkt kan je aan verschillende standjes en kraampjes en door de vele workshops en optredens andere culturen volop voelen, proeven en ruiken. Wat de Cultuurmarkt pas echt intercultureel maakt, is dat bij de voorbereidingen verschillende allochtone Mollenaars actief betrokken worden. Zij bepalen mee de inhoud en het verloop van de Cultuurmarkt. Voor de meesten, zowel allochtoon als autochtoon, is dat vrij nieuw. De integratiedienst van Mol en Vormingplus Kempen staan in voor de begeleiding van het project. Dit past perfect in de visie van Vormingplus Kempen over interculturele activiteiten: het gaat om ontmoeting, samenwerken, samen dingen doen. Het resultaat van deze boeiende samenwerking kan je komen bewonderen op de tweede editie van dit multiculturele gebeuren op zondag 13 mei in Ginderbuiten!
Donderdag 11 januari: film • In This World Het vluchtverhaal van twee Afghaanse jongens naar het rijke Westen. De film won de Gouden Beer van Berlijn. De film start om 19.30 uur. Na de film getuigt een asielzoeker van het opvangcentrum over zijn persoonlijk vluchtverhaal. Vrijdag 12 februari: kookavond Enkele vrouwen van het opvangcentrum bereiden samen met de deelnemers een gerecht uit hun land van herkomst: een Armeens gerecht, Dolma’s en een Afrikaans nagerechtje. Donderdag 19 april: film • Ali Zaoua Een aangrijpend verhaal over straatkinderen in het Marokkaanse Casablanca. Vanaf 19 uur bieden Marokkaanse vrouwen iedereen een hapje en een drankje aan. Na de film vertellen studenten over een project met straatkinderen uit Essaouira, Marokko.
14 | Vormingplus Kempen
http://www.hierisginderbuiten.be
optocht! Vormingplus Kempen werkt aan een aanbod tochten door de regio. Geen platgetreden toeristische pistes, maar wel tochten die je een andere kant van de Kempen laten zien. Met zijn veranderingen, creativiteit of verrassingen. In al zijn facetten, geuren en kleuren. Ondertussen lanceerden we al vier tochten: ‘Kyoto in de Kempen’, ‘Gevangen in de Kempen’, ‘Zorgen in de Kempen’ en ‘De tijd loopt... in de Kempen’ . In het licht van deze tochten overlopen we in deze rubriek de Kempense actualiteit.
symposium vrijwilligers
Verslagboek bijna uit Zonder vrijwilligers ligt de Kempen plat. Met die slogan als uitgangspunt willen we het vrijwilligerswerk in onze regio mee uitbouwen en ondersteunen. Daarvoor voerde de Katholieke Hogeschool Kempen in onze opdracht in het najaar 2005 een literatuurstudie uit. Daarin vind je welke beleidsinitiatieven Vlaanderen en Nederland namen om het vrijwilligerswerk te kaderen en te ondersteunen. Het detecteerde ook knelpunten, tegenstrijdigheden en discussiepunten die leven in het vrijwilligersveld. De resultaten van het onderzoek legden we voor aan een groep mensen die professioneel werken in het verenigingsleven. Die gaven hun visie en bevindingen en toetsten de studie aan de praktijk. Dit mondde uit in een symposium. We brachten er mensen op het podium met degelijke praktijkverhalen uit het vrijwilligerswerk. Kempense vrijwilligers en professionelen wisselden van gedachten en namen hun eigen vereniging onder de loep. Zowel de literatuurstudie als het verslagboek van het symposium zijn vanaf februari te bestellen bij Vormingplus Kempen aan de prijs van 8 euro voor de twee publicaties. Die geven een aantal verfrissende inzichten en kan je als werkinstrumenten gebruiken in je eigen organisatie. Was je er zelf bij op het symposium? Dan hoef je ze niet te bestellen: je krijgt beide exemplaren toegestuurd. Meer info? Viviane Schuer (viviane.schuer@vormingpluskempen.be of 014 41 15 65)
lanceertocht achter de rug
De tijd loopt... ook in de Kempen In 2000 ondertekenden alle 191 landen van de Verenigde Naties de Milleniumverklaring. Daarin staan acht doelen om armoede en honger te bestrijden en om onderwijs, gezondheidszorg, de status van vrouwen en het milieu te verbeteren. Tegen 2015 zouden die doelen moeten behaald worden. De tijd loopt dus. Vormingplus Kempen wou met haar nieuwste tocht “De tijd loopt... ook in de Kempen” aantonen dat iedere Kempenaar zijn steentje kan bijdragen aan één van de Milleniumdoelstellingen. Wij focusten ons op de achtste doelstelling van de verklaring. Die draait om het ontwikkelen van een mondiaal partnerschap voor ontwikkeling, over eerlijke handel, over kansen voor de boeren uit het Zuiden om hier hun producten aan te prijzen, over mensen uit het Noorden die producten uit het Zuiden kopen. Moeilijk zeg je?
Vormingplus Kempen | 15
Optocht!
Nike op groene stroom Op zaterdag 21 oktober lanceerden we onze tocht ‘De tijd loopt... ook in de Kempen’. Die dag toonden we hoe complex de wereldhandel in elkaar zit, maar ook hoe eenvoudig het kan zijn om enkele persoonlijke ingrepen te doen. De dag startte met een spel rond wereldhandel. Er werd aan den lijve ondervonden dat wereldhandel bol staat van eigenbelang, vernuftige strategieën, en geslepen handelsovereenkomsten. De wet van de sterkste deed zich duidelijk gelden. Het werd snel duidelijk hoe een aantal landen zonder veel moeite steeds maar rijker werden, terwijl andere landen in de afgrond dreigden te vallen. Na een eerlijke lunch gingen we in de namiddag dieper in op een van de belangrijkste handelsproducten: koffie. Miko is een internationale koffiebrander met Kempense roots. Zij toonden aan dat ook zij als Kempens bedrijf eerlijke handel belangrijk vinden door de recente lancering van hun Puro-koffie. Aansluitend bracht Johan Declerq van Max Havelaar het verhaal van de koffieboeren in het Zuiden. Zo kregen de deelnemers het koffieverhaal uit het Noorden (Miko) én het Zuiden (Max Havelaar) te horen. En wat vonden de deelnemers ervan? “Zoiets mocht een keertje meer georganiseerd worden”. “Het spel gaf je een idee hoe moeilijk het voor een land is om te overleven met weinig grondstoffen en geen fabrieken”. “Boeiend, vlot, verrijkend”.
16 | Vormingplus Kempen
Ga mee op tocht! In 2007 kan je met ons nog eens mee op tocht, nl. op zaterdag 28 april. Zin om mee te gaan? Schrijf je gauw in: bel 014 41 15 65 of mail kristel.vanhulle@vormingpluskempen.be De tocht is gratis!
Op tocht met je vereniging? Wil jij graag een dag op tocht met je vereniging rond ‘De Tijd loopt... ook in de Kempen’? Contacteer ons, en wij stellen graag een programma op maat samen.
Kyoto in de Kempen Nike Laakdal gaat voor duurzaam Sinds de zomer van dit jaar draait Nike in Laakdal volledig op groene stroom. Nike is het eerste bedrijf in ons land dat zo werkt. Nike liet 6 windmolens bouwen door de Duitse firma Seeba op zijn eigen terreinen. De sportkledingfabrikant verhuurt die terreinen aan dat bedrijf en met het huurgeld wordt de groene stroom betaald. Voor het bedrijf is de groene stroom dus een financiële nuloperatie. Op het vlak van energieverbruik zit duurzaamheid ingebakken in de Nike-cultuur.
Men print en kopieert op 100% gerecycleerd papier. Men gebruikt zonnepanelen voor warm water, dokterde een systeem uit voor gescheiden afvalophaling, en neemt initiatieven om het energieverbruik terug te schroeven (bijv. een energiezuinig verlichtingssysteem). Door meer dan 90% van het inkomend vrachtverkeer via het Albertkanaal aan te voeren, beperkt Nike het vrachtverkeer in zijn omgeving aanzienlijk. De NECAT vrijwilligers (Nike Environmental and Community Action Team) organiseren en steunen lokale initiatieven ten voordele van het milieu. Het team stelt ook programma’s op die sport gebruiken om de sociale integratie te bevorderen van jongeren uit kansengroepen. Bij Nike werken 1 300 mensen.
Kris Kras Kempen Ben je van plan om deze zomer de fiets op te springen om de Kempen te verkennen, neem dan zeker onze brochure ‘Kris Kras door de Kempen’ erbij! Die realiseren we met de steun van de provincie Antwerpen, dienst Cultuur. Deze brochure laat je op een leuke manier kennismaken met duurzaamheid, een ‘andere’ kant van onze regio, met de eigenheden (of eigenaardig-heden) van de streek wat betreft duurzaamheid. Laat je wielerterroristische trekjes achterwege en neem de tijd om tijdens je tocht af en toe stil te staan bij wat er in de Kempen gebeurt op het vlak van duurzaamheid.
Hieronder vind je al één van de voorbeelden waarmee we je tijdens een fietstocht willen verrassen.
Hoeve De Ploeg doet het met klaver Hoeve de Ploeg uit Herselt is een familiebedrijf waar de zorg voor het milieu centraal staat: milieuvriendelijk boeren zonder dat de kostprijs erdoor stijgt. “Normaal gebruikt men in de landbouw maïs als veevoer. Maar dit heeft enkele nadelen”, vertelt bedrijfsleider Ronny Aerts. “Maïs moet je extra bemesten omdat het de stikstof niet uit de lucht haalt. Omdat maïs bovendien nogal ver uiteen staat, en om de concurrentie met onkruid de baas te kunnen, heb je onkruidverdelgers nodig. Trouwens, de maïsstengel is moeilijk verteerbaar voor de koe. Om toch voldoende melk te produceren, heb je dan extra krachtvoer nodig: sojaschroot, geteeld in Zuid-Amerika en vaak genetisch gemanipuleerd. Meer nog: het regenwoud verdwijnt onder de druk van de sojaplantages. Daarom gebruikt De Ploeg vooral klaver als veevoer. Op de wortels van klaver zitten bacteriën die de stikstof uit de lucht halen. Er zijn minder sproeistoffen nodig omdat klaver het hele veld bedekt. En de koe kan het doen met minder krachtvoer”. Het werken met bacteriën is trouwens ook een rode draad in het bedrijf. Zo ontwikkelde De Ploeg een yoghurt die probiotica bevat. Dat zijn bacteriën die positief zijn voor de werking van onze darmen. De Ploeg, Diestsebaan 73, 2230 Blauberg-Herselt, www.ploeg.be Familiebedrijf De Ploeg: een stopplaats van de fietsbrochure ‘Kris Kras Kempen’
Vormingplus Kempen | 17
Optocht!
Gevangen in de Kempen
Leven met een straf Rechtspraak draait vaak om straf. Maar als de straftijd voorbij is, wat dan? Voor slachtoffers, voor daders én voor de samenleving is dat een prangende vraag. In de vier gevangenissen in onze regio zoeken ze naar manieren om slachtoffers, daders en burgers daarrond dichter bij elkaar te brengen.
hoogstraten werken aan kunst In het gevangenisatelier van Hoogstraten hangen vier mannen geconcentreerd beschilderde maskers op aan een wandtapijt. Dat is gebaseerd op het sprookje ‘De wildeman’ van de gebroeders Grimm. Iedereen helpt mee en kijkt waar welk masker moet komen. Het project werd opgezet in samenwerking met de vzw Art Without Bars (‘Kunst Zonder Tralies’) en bestond uit twee luiken: een tentoonstelling van wandtapijten van de Russische kunstenaar Timur Novikov in de bezoekzaal van gedetineerden en een workshop waarbinnen gewerkt werd aan een eigen wandtapijt. Waarom de gevangenis meewerkte aan dit project? Inge Vandeurzen, herstelconsulente: ‘Hoogstraten is een open gevangenis waar gedetineerden het laatste deel van hun straf uitzitten. Wij richten ons als gevangenis dan ook vooral op de reïntegratie van gedetineerden en op herstel. We willen dat gedetineerden ertoe komen dat ze zien dat, wat ze in hun verleden ook hebben meegemaakt, zij nog altijd zelf verantwoordelijk blijven voor de schade die ze berokkend hebben door hun misdrijf. ‘De wildeman’ gaat over een innerlijke zoektocht om pijn om te buigen in kracht, kracht die nodig is om verantwoordelijkheid te kunnen opnemen.’ Voor Bart was dit project vooral een overwinning voor zichzelf. ‘In het begin was ik zenuwachtig voor dit project. Ik was vroeger een eenzaat. Ik ben graag alleen en had wat angst om samen te werken.’ Voor de meeste gedetineerden was het de eerste keer dat ze werkelijk in contact kwamen met kunst. ‘We staan versteld van het resultaat,’ zeggen zowel Luc als Johan. ‘Het is echt verbazend wat je met kleuren kan doen.’ Kan kunst de wereld verbeteren? Er valt een lange stilte. Mark neemt twijfelend het woord. ‘Verbeteren? Dat denk ik niet. Misschien wel verzachten.’ Opnieuw een stilte. ‘Misschien,’ zegt Luc. ‘Het is in elk geval een uitdaging,’ lacht Johan voorzichtig.
18 | Vormingplus Kempen
gevangenis zoekt vrijwilligers De vier Kempense gevangenissen willen gewone burgers laten deelnemen aan verschillende activiteiten in de gevangenis: gespreksavonden bijvoorbeeld met gedetineerden, of projecten waarbij burgers, slachtoffers en gedetineerden ieder vanuit hun eigen invalshoek werken aan een concreet product. De bijdrage van vrijwilligers kan zeer waardevol zijn bij zo’n herstelgerichte initiatieven. Daarom willen de gevangenissen een ‘pool’ van vrijwilligers aanleggen die bereid zijn deel te nemen aan verschillende herstelgerichte activiteiten. Meer info? Merksplas an.vaneyken@just.fgov.be, 014 47 33 56 Turnhout tinne.vanloock@just.fgov.be, 014 41 10 47 Wortel michaela.deppe@just.fgov.be, 03 340 45 00 Hoogstraten Inge Vandeurzen, inge.vandeurzen@just.fgov.be, 03 340 48 10
hoogstraten gespreksavonden Hoe de gevangenisstraf er uit moet zien, is een vraag die niet enkel justitie mag bezighouden. Daarom willen wij graag geïnteresseerde burgers de kans geven om kennis te maken met de wereld van de gevangenis. Daarvoor houden we o.a. gespreksavonden in de gevangenis van Hoogstraten (Gelmelstraat 131, 2320 Hoogstraten). Daar kan je in kleine groepjes praten met één of enkele gedetineerden en met penitentiaire beambten over het leven in de gevangenis. Op donderdag 22 februari, 29 maart, 26 april, telkens van 18.45 tot 21.15 uur. Inschrijven en informatie bij Hilde Stockman (03 297 67 84 of vzw.arnica@telenet.be) of bij Inge Vandeurzen (03 340 48 10 of inge.vandeurzen@just.fgov.be).
dienstverlening
Dienstverlening Met je vereniging, dienst of organisatie ben
Wat we voor jou kunnen doen
je misschien al jaren bezig met ‘vorming’. Je
zeker niet voor de voeten lopen. Maar als we
Op onze website www.vormingpluskempen.be vind je tientallen concrete vormingprogramma’s. Als je daaruit eentje wil programmeren, geef ons dan snel een seintje: we bezorgen je graag alle contactgegevens. Dit aanbod vullen we regelmatig aan met nieuwe voorstellen. Hou het dus in de gaten. Als je andere ideeën hebt, zoeken we daar graag met jou een antwoord op.
een handje kunnen toesteken: graag!
Voordelen voor jou
organiseert cursussen of je vraagt een specialist om eens langs te komen. Dat is goed, doe gerust verder. We willen je
Vormingplus Kempen is dikwijls bereid om een deel van de kosten op zich te nemen. Voor de concrete afspraken neem je zo snel mogelijk contact op met onze regiomedewerker. Je vindt haar contactgegevens op pag. 23. We maken ook promotie voor de activiteiten die je via ons regelt. Zo maken we reclame voor je activiteit op onze website en in de kalender van deze halfjaarlijkse brochure. In de Streekkrant publiceren we elke maand de vormingsprogramma’s die in samenwerking met Vormingplus Kempen tot stand kwamen. Zo belandt je aanbod in de brievenbus van 400.000 Kempenaars.
Enkele smaakmakers EHBA: Eerste hulp bij adviesgevallen De Wakkere Burger ondersteunt groepen om tot een vlottere dialoog te komen met het gemeentebestuur. Deze cursus is op maat van adviesraden ontworpen. Een adviesraad wordt door het bestuur om haar mening gevraagd. Hoe pak je dat best aan? Op welke manier kom je tot een waardevol advies? Welke tips & tricks kan je daarbij gebruiken? • We overlopen de mogelijkheden tot inspraak en participatie binnen de gemeentelijke organisatie • Inspraak en participatie-tijdslijn • Overleggen over een advies, meningsvorming, informatieverzameling • Opstellen van advies, unaniem advies of minderheidsstandpunt • Voorwaarden van een goed advies • Cyclus van adviezen Meestal behandelen we dit op één dagdeel, maar in samenspraak kunnen we meer bijeenkomsten vastleggen. Energie in België De Bond Beter Leefmilieu (BBL) overkoepelt ruim 140 Vlaamse natuur- en milieuverenigingen. Zij verdedigen niet alleen de
Vormingplus Kempen | 19
dienstverlening ecologische belangen, maar beïnvloeden ook het beleid. Duurzame ontwikkeling is het uitgangspunt van de milieubeweging.
francis deckx | KWB St.-Pieter turnhout
Tijdens de infosessie ‘Energie in België’ geeft Dirk Knapen, projectmedewerker energie en klimaat, een overzicht van de uitdagingen waar we voorstaan: de klimaatproblematiek, de bevoorradingszekerheid, de uitstap uit de kernenergie. Hij heeft het ook over de mogelijkheden om energie te besparen zowel thuis als maatschappelijk. Hij tipt welke Kempische bedrijven en organisaties aan duurzame energievoorziening werken.
Een tijd terug zaten we plots zonder subsidies voor vormingsavonden. Want degelijke sprekers, een lokaal en wat publiciteit kosten geld. Maar we moesten verder...
Verkeerde tijd, verkeerde plaats Ontmoetingen met vluchtelingen In de Eerste Wereldoorlog vluchtte een kwart van de Belgische bevolking voor het oorlogsgeweld. Hun verhalen lijken sterk op de verhalen van asielzoekers die vandaag in ons land aankloppen. Schrijver Bart Demyttenaere trok een tijdlang op met hedendaagse vluchtelingen. Zijn boek ‘Verkeerde tijde, verkeerde plaats” werd de neerslag van de ontmoetingen met deze mensen. Hij stuitte bij het schrijven van dit boek op de onvermoede verhalen van zijn beide oma’s, vluchtelingen van 1914-1918. Jouw organisatie kan Bart Demyttenaere uitnodigen om de ervaringen tijdens zijn ontmoetingen te vertellen.
Zin om ons uit te proberen? Neem gauw contact met ons op. We regelen voor jou een degelijk info- of cursusmoment en ondersteunen je publicitair. Hiernaast vind je hoe Francis Deckx onze samenwerking ervaarde. Overtuigend?
20 | Vormingplus Kempen
Op kousenvoeten trokken we naar Vormingplus Kempen. Na een goed gesprek konden wij een eerste lessenreeks over het jodendom laten doorgaan. Het werd een klein succes. Maar er zat meer in onze formule. Vormingplus wou die in een maatpak gieten, zodat onze cursus een praktijkvoorbeeld kon worden voor andere verengingen. Met die goede samenwerking werd de tweede lessenreeks ‘Wegwijs in de Islam’ nog een groter succes. De derde lessenreeks ‘Wegwijs in het Hindoeïsme’ werd een heuse voltreffer. Na driemaal hard samenwerken en zoeken, vonden we elkaar. Voor de volgende lessenreeks volstaat nu een gesprek bij een tas eerlijke koffie en een blik op de planning. Op het vrijwilligerssymposium van Vormingplus in Geel ontdekte ik dat Vormingplus een draaischijf wil zijn tussen verschillende verenigingen. Of als bruggenbouwer verenigingen wil aanzetten om samen te werken. Reclame voor Vormingplus Kempen hoef ik niet te maken, maar ik wil hen wel aanbevelen aan andere vrijwilligers. Met onze KWB-afdeling klikte het, en dat kan alleen maar ten goede komen aan onze leden en belangstellenden van ons vormingsaanbod.
kalender
Onze kalender dag datum uur titel plaats organisatie info & inschrijvingen wo 03/01 19.30 Wegwijs in het Boeddhisme (6 sessies)
Turnhout
KWB St.-Pieter
Francis Deckx
za 06/01 08.30 cursus Helper (meerdere sessies)
Hulshout
Rode Kruis
Hennie Van Hofwegen 015 22 33 16
di
Westerlo
Rode Kruis
Steven Van Genechten 014 54 86 00
wo 10/01 19.00 Assertiviteit anders (3 sessies)
Herentals
PRH
Thea Bombeek
0476 35 99 64
do 11/01 19.30 Color A’do Film: In This World
Arendonk
Opvangcentrum Arendonk Truus Boenders
014 40 52 50
do 11/01 19.00 Jezelf zijn (3 sessies)
Tongerlo
PRH
Thea Bombeek
do 11/01 19.30 Van de Divina Commedia tot Mamma Medea (6 sessies)
Mol
Amarant
CC ‘t Getouw
za 13/01 09.15 De kracht van voelen (3 sessies)
Mol
PRH
Thea Bombeek
0476 35 99 64
Verlooren Mondagh Turnhout Toerisme Turnhout Kristel Vanhulle 13-14/01 vr Westerlo Bibliotheek i.s.m. Cultuurdienst Westerlo 19/01 20.15 Amerika (met Greet Dekeyser) ma 15/01 19.30 Digitale fotografie- Fotobewerking (5 sessies) Baarle-Hertog KVLV
014 41 15 65 014 69 93 44
18/01-16/02
09/01 19.30 cursus Helper (meerdere sessies)
Tentoonstelling Westelijke Sahara
014 42 04 74
0476 35 99 64 014 33 08 92
014 54 94 62
Herenthout Bibliotheek Herenthout
Joris Peeters
014 50 10 40
di 23/01 19.30 Filmcafé ‘Marius et Jeannette’
Geel
Chris Vermeulen
014 56 05 95
do 25/01 19.30 Westelijke Sahara
Herenthout Bibliotheek Herenthout
Joris Peeters
014 50 10 40
Kreatief Geel i.s.m. ACV-vrouwen
do 25/01 20.00 Landschap met duif, Lille poëzie met Frans De Peuter
Bibliotheek, Cultuurraad Arlette Laenen en de Nieuwe Wechelse Tekenschool
do 25/01 19.30 Watervogels in de winter (3 sessies)
Natuurpunt Educatie
Kris Dries
0495 47 64 29
PRH
Thea Bombeek
0476 35 99 64
Diane Berghmans
vr
Veerle
02/02 09.15 Opvoeden met een positieve blik (3 sessies) Gierle
014 88 19 20
wo 07/02 19.00 Jezelf zijn (3 sessies)
Ramsel
PRH
014 53 98 41
do 12/02 19.00 Color A’do Armeense kookavond
Arendonk
Opvangcentrum Arendonk Truus Boenders
014 40 52 50
do 15/02 19.30 Het Israëlisch-Palestijns conflict
Tielen
KWB Tielen
Walter Van Baelen
014 55 30 98
vr
16/02 19.00 Insectendeterminatie (11 sessies)
Turnhout
Natuurpunt Educatie
Nobby Thys
014 47 29 55
di 20/02 20.15 Een reis naar nergens, met Marc Helsen
Westerlo
Bibliotheek i.s.m. Cultuurdienst Westerlo
di
27/02 20.00 Informatiebijeenkomst
Gierle
PRH
Thea Bombeek
0476 35 99 64
vr
02/03 20.00 Kaartlezen (2 sessies)
Herselt
Natuurpunt Educatie
Kris Dries
0495 47 64 29
vr 02/03 20.00 Het gezicht van de honger, met Dirk Barrez
Turnhout
Broederlijk Delen e.a.
Leen Van den Putte
ma 05/03 20.00 Praten met kinderen en pubers
Retie
Gemeentelijke basisschool
014 37 75 55
wo 07/03 19.30 Tussen Traditie en Modernisme (4 sessies)
Mol
Amarant
CC ‘t Getouw
014 33 08 92
do 08/03 19.30 cursus Avant-garde vandaag (3 sessies)
Turnhout
Amarant
wo 07/03 19.00 Ik heb het leven lief (3 sessies)
Tongerlo
PRH
Thea Bombeek
wo 07/03 19.30 Eerste hulp bij adviesgevallen
Ravels
De Wouwer en Cultuurraad De Wouwer
014 65 21 55
wo 07/03 20.00 Migratie
Geel
Noord-Zuiddienst i.s.m. Derdewereldraad
014 58 57 85
014 54 94 62
014 44 33 28
www.amarant.be 0476 35 99 64
Vormingplus Kempen | 21
dag datum uur titel plaats organisatie info & inschrijvingen do 08/03 19.30 Film: Promised land Hoogstraten Stad, Bib, Mondiale Raad, Open Doek, Seminarie Hilt Rigouts zat 10/03
Gierle
PRH
Thea Bombeek
0476 35 99 64
Beerse
PRH
Thea Bombeek
0476 35 99 64
Mol
Kreatief
03 314 37 86
di 20/03 19.30 Energie besparen in woning en huishouden Geel
Kreatief Geel
Chris Vermeulen
014 56 05 95
di 20/03 14.00 Wegwijs in ‘gezonde’ voedingsmiddelen
Turnhout
Grijze Panters
Jo Torremans
03 309 02 19
di 27/03 20.15 China, met Catherine Vuylsteke
Westerlo
Bibliotheek i.s.m. Cultuurdienst Westerlo
014 54 94 62
wo 31/03 19.30 Beter participeren door beter vergaderen (2 sessies)
Ravels
De Wouwer en Cultuurraad De Wouwer
014 65 21 55
wo 11/04 19.30 Vogelzang rond huis en tuin (4 sessies)
Geel
Natuurpunt Educatie
014 58 89 82
wo 18/04 19.30 Burgers betrekken en behouden
Ravels
De Wouwer en Cultuurraad De Wouwer
014 65 21 55
do 19/04 19:30 Color A’do Film: Ali Zaoua
Arendonk
Opvangcentrum Arendonk Truus Boenders
014 40 52 50
do 19/04 19:00 Digitale fotografie- Fotobewerking (4 sessies) Mol
CC ‘t Getouw
014 33 08 88
do 19/04 19.30 Libellen (6 sessies)
Geel
Natuurpunt Educatie
Jeannine Simonis
014 59 31 65
do 19/04 20.00 Nachtvlinders (4 sessies)
Oud-Turnhout Natuurpunt Educatie
De Liereman
014 42 99 66
do 19/04 19.00 Ik heb het leven lief (3 sessies)
Ramsel
PRH
Diane Berghmans
014 53 98 41
do 19/04 19.00 Spiritualiteit mee-maken (3 sessies)
Herentals
PRH
Thea Bombeek
ma 23/04 19.30 Nachtvlinders (4 sessies)
Tongerlo
Natuurpunt Educatie
Marc Niclot
di 24/04 20.15 Verkeerde tijd, verkeerde plaats met Chika Unigue en Bart Demyttenaere
Westerlo
Bibliotheek i.s.m. Cultuurdienst Westerlo
014 54 94 62
do 26/04
Balen
Gemeente Balen
Igor Geubbelmans
014 82 92 36
do 26/04 09.15 De kracht van voelen (3 sessies)
Gierle
PRH
Thea Bombeek
do 26/04 09.30 Communicatie met de oudere in rouw
Retie
Zorg-saam
016 24 39 73
za 28/04
Turnhout
Vormingplus Kempen
Kristel Vanhulle
014 41 15 65
PRH
Thea Bombeek
0476 35 99 64
di
Wie ben ik? (5 sessies)
03 340 19 54
13/03 19.00 Constructief omgaan met wat moeilijk is
(3 sessies)
do 15/03 09:45 Eva’s rib, met Dirk Draulans
Eerste hulp bij adviesgevallen
De tijd loopt... ook in de Kempen
Eric Petermans
0476 35 99 64 014 54 05 74
0476 35 99 64
di
08/05 19.00 Jezelf zijn (3 sessies)
Olen
di
08/05 19.30 Weidevogels (4 sessies)
Oud-Turnhout Natuurpunt Educatie
De Liereman
014 42 99 66
Turnhout
Grijze Panters
Jo Torremans
03 309 02 19
di 22/05 19.30 Mijn kind eet gezond. Eet mijn kind gezond? Geel
Kreatief Geel
Chris Vermeulen
014 56 05 95
wo 23/05 19.00 Kom uit de verf (3 sessies)
Herentals
PRH
Thea Bombeek
0476 35 99 64
vr
Mol
PRH
Thea Bombeek
0476 35 99 64
Balen
Bibliotheek en Davidsfonds Ingrid Vanhoof
014 81 37 30
Natuurpunt Educatie
Jeannine Simonis
014 59 31 65
VIM-groep
Lut Verhulst
014 41 41 05
di 15/05 14.00 Macht van de Media
25/05 19.00 Tóch tijd voor mezelf (3 sessies)
do 31/05 20:00 Tom Naegels over ‘Los’ di
20/06 19.30 Schermbloemigen en composieten (5 sessies) Olen
do 22/06 13.30 Een reis naar nergens, met Marc Helsen
Turnhout
Dit sterretje duidt aan dat deze lezing of cursus georganiseerd wordt in samenwerking met Vormingplus Kempen.
22 | Vormingplus Kempen
Praktisch
colofon
Wil je dit tijdschrift voortaan gratis thuis ontvangen? Iets niet duidelijk? Op zoek naar vorming? Een leuk project in gedachten? Meer info nodig over een activiteit?
Dit is een uitgave van Vormingplus Kempen - vzw Volkshogeschool Kempen
Vormingplus Kempen vzw Volkshogeschool Kempen Secretariaat Otterstraat 109 bus 4 (eerste verdieping) 2300 Turnhout
Openingsuren elke werkdag van 9 tot 17 uur telefoon fax e-mail web bank
014 41 15 65 014 41 05 77 info@vormingpluskempen.be www.vormingpluskempen.be 646-0124040-88
Vormingplus Kempen • is een pluralistische organisatie • is erkend door het Ministerie van Cultuur als Volkshogeschool voor het Turnhoutse arrondissement • is erkend door de Vlaamse regering als opleidingsverstrekker in het systeem van opleidingscheques • wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap, dienst Volksontwikkeling • is lid van de Federatie van Organisaties van Volksontwikkelingswerk.
Het team van Vormingplus Kempen Algemene coördinatie Martine Coppieters (martine.coppieters@vormingpluskempen.be) Administratieve coördinatie Jan Van Hout (jan.van.hout@vormingpluskempen.be) Administratie Lieve Decoster (lieve.decoster@vormingpluskempen.be) Stafmedewerkers regio oost: Kristel Vanhulle (kristel.vanhulle@vormingpluskempen.be) regio noord: Christa Truyen (christa.truyen@vormingpluskempen.be) regio west: Kristien Peeters (kristien.peeters@vormingpluskempen.be) regio zuid: Viviane Schuer (viviane.schuer@vormingpluskempen.be) communicatie: Dirk Raeymaekers (dirk.raeymaekers@vormingpluskempen.be)
Hoe inschrijven? De activiteiten in onze kalender worden georganiseerd door verschillende organisaties. Schrijf altijd in bij de organisatie die vermeld staat bij de activiteit! Wacht niet te lang met inschrijven: de plaatsen zijn vaak beperkt.
Zelf iets organiseren? Bekijk ons activiteitenaanbod op www.vormingpluskempen.be, onze website. Als je daaruit eentje wil programmeren, geef ons dan snel een seintje: we bezorgen je graag alle contactgegevens. Dit aanbod vullen we regelmatig aan met nieuwe voorstellen. Als je andere ideeën hebt, zoeken we daar graag met jou een antwoord op.
Adresgegevens Gegevens die we noteren als je je inschrijft of als je informatie aanvraagt, komen in het adressenbestand van Vormingplus Kempen. Ze worden gebruikt om je op de hoogte te houden van ons programma en je te verwittigen als er iets wijzigt. We kunnen ze ook doorgeven aan anderen die interessante informatie voor je hebben. Als je dat liever niet wil, laat het ons even weten (wet van 8 december 1992 op de bescherming van de persoonlijke levenssfeer).
Opmaak Fotografie: Bart Van der Moeren Lay-out: Dirk Raeymaekers Druk: Van Gompel Odyse Verantwoordelijke uitgever: Martine Coppieters, p/a Otterstraat 109, 2300 Turnhout
Vormingplus Kempen | 23
achterflap
www.vormingpluskempen.be
24 | Vormingplus Kempen