Vietnam Reporter by Rikolto (Vredeseilanden)

Reporter Vietnam

Een week lang doorkruiste Annick Vandorpe met de jeep het platteland van noordelijk Vietnam om er de projecten van Vredeseilanden te bezoeken. Ze klopte aan bij rijstboeren, viskwekers en buffelverzorgers. Bij een kopje groene thee deden zij haar hun verhaal. Het relaas van de reis leest u in dit nummer. Uit fascinatie voor het heelal studeerde Annick Vandorpe (째1972) natuurkunde met specialisatie astronomie. Daarna kwam ze in de IT terecht, maar dat bleek haar niet zo te liggen. Ze nam loopbaanonderbreking en reisde een jaar lang de wereld rond. Tijdens die reis publiceerde ze elke week verslagen op het internet en ontdekte ze een passie voor schrijven. Vandaag is Annick freelance journaliste. Ze schrijft reportages en reisverhalen voor De Tijd, De Standaard, The Financial Times.

nieuws VREDESEILANDEN

11 vrijdag | Krab eten

Over Vietnam Oorlog en vrede

Het rijk Nam Viet, land van het zuiden, wordt gesticht in 207 voor Christus, maar amper een eeuw later lijven de Chinezen het al in. Pas in de 10de eeuw herwint het zijn onafhankelijkheid. In de 16de eeuw zetten Europese handelsreizigers en missionarissen voet aan wal in Vietnam. De Europese invloed wordt steeds sterker en in 1883 wordt Vietnam een Franse kolonie en onderdeel van Indochina. In het begin van de 20ste eeuw zien verzetsbewegingen het licht. Ho Chi Minh richt de Indochinese Communistische Partij op. Opstanden worden door de Fransen gewelddadig in de kiem gesmoord. Pas in 1945, na de Tweede Wereldoorlog, kan Ho Chi Minh onafhankelijkheid bekomen. Het daaropvolgende jaar keren de Fransen terug. Het is het begin van de Vietnamoorlog, in Vietnam bekend als de Franse Oorlog (1946-1954) en de Amerikaanse Oorlog (1957-1973). Bij de terugtrekking van de Fransen, in 1954, wordt het land opgedeeld in een communistisch Noord-Vietnam en een pro-westers Zuid-Vietnam. De guerrillastrijders uit het zuiden groeperen zich in het Nationaal Front voor de Bevrijding van ZuidVietnam, door de Amerikanen ook wel de Vietcong genoemd. Als tegen-

reactie versterken de Amerikanen die tijdens de Franse oorlog de Fransen gesteund hebben, hun aanwezigheid in Zuid-Vietnam. De onlusten escaleren in 1964, na Amerikaanse bombardementen in het noorden. In de periode van 1964 tot 1973, tijdens een vuile oorlog waarbij de Amerikanen chemische wapens zoals het ontbladeringsmiddel Agent Orange gebruiken, vinden 4 miljoen Vietnamezen de dood. Toch slagen de Zuid-Vietnamese en Amerikaanse troepen er niet in de Vietcong en het Noord-Vietnamese leger onder controle te krijgen. In januari 1973 trekken de Amerikanen zich terug, en in 1975 wordt Vietnam terug een verenigd land.

Doi Moi of de economische opstanding van Vietnam

De Socialistische Republiek Vietnam die in 1976 wordt uitgeroepen, doorkruist eind jaren zeventig en begin jaren tachtig een economische crisis. Onder Amerikaanse druk wordt het land geboycot. Alleen dankzij de steun van de Sovjetunie en de OostEuropese landen kan Vietnam het hoofd boven water houden. In het begin van de jaren tachtig starten ingrijpende economische

op de stoep

Merken dat Vietnam in volle groei is do e ik al op mijn eerst door het land, in e rit de driekwartier tax i van de luchthav Hanoi-centrum. He en naar t traject start met een defilé van reclam len. Hitachi, Honda, epaneMelinh, tientallen me ters torenen ze bove rijstvelden uit. Al n de snel verdringen fab rieksterreinen en bo ven de akkers. Aan uw we rde stadsrand prijke n gloednieuwe villaw en zijn residentiële ijken parken met apparte mentsblokken van hoog in aanbouw. twintig Het landschap is gri js en groen. Op elk stu betonvrij terrein gro kje eit tropisch geboom te. De taxi laveert do or het drukke verke er. Het vervoersmi uitstek is hier de bro ddel bij mfiets. In hordes rijd en ze over de strate Soms zijn er wel vie n. r passagiers: vader, moeder en twee kin ertussenin. Allemaa deren l zonder helm. De en ige hoofddeksels die zijn de rieten kege ik zie, lhoeden van de fru itverkoopsters aan van de weg. ’s Avon de rand ds halen Chau en Ng uyet, twee medewe van het Vredeseilan rksters denkantoor in Hano i, me op in het hotel. vrijdagavond, pieku Het is ur. De straten zijn ee n wirwar van bromf Oversteken is een he iet sen. ikele onderneming. Chau en Nguyet lat en me kennismaken met culinair Vietna op restaurant, maar m. Niet op straat. We zitten aan een tafeltje op stoep, naast een wa de steil met levende kra bben. De visvrouw neert drie exemplar depoen in een kom koke nd water. De krab we in een saus va doppen n limoen, look en chili. Verrukkelijk. bromfietsen en tax Terwijl i’s luid toeterend pa sseren, pluk en sab aan mijn krabbenpo bel ik ten, luister naar he t zangerige Vietname Chau en Nguyet en es van laat Azië tot mij ko men.

hervormingen, hervormingen die in 1986 het tijdperk van Doi Moi, de vernieuwing, inluiden. Landbouw en detailhandel worden geprivatiseerd. De liberalisering veroorzaakt een stroomversnelling voor de Vietnamese economie. Terwijl Vietnam halverwege de jaren tachtig nog rijst moest invoeren, bereikt het in 1997 - uitgerekend het jaar van de Aziatische crisis - een rijstproductie van 30 miljoen ton. Daardoor neemt het, na Thailand, de plaats in van de VS als tweedegrootste rijstproducent ter wereld. Tussen 1990 en 2002 verdubbelt het Bruto Binnenlands Product per hoofd van de bevolking naar 340 dollar. Tegenwoordig neemt het BBP jaarlijks met meer dan 7 procent toe en is Vietnam een van de snelst groeiende economieën van Zuid-OostAzië.

Twee snelheden

Waar in 1990 nog 60 procent van de Vietnamezen onder de armoedegrens leefden, waren dat er in 2002 maar 29 procent meer. De indrukwekkende resultaten die Vietnam boekt op vlak van armoedebestrijding maken het land tot een voorbeeld voor de derde wereld. Maar dit impliceert niet dat ontwikkelingshulp overbodig is

geworden, wel integendeel. Die spectaculaire groei van het Vietnamese BBP is in de eerste plaats te wijten aan de boomende industrie- en dienstensector. De landbouwsector – nog steeds de inkomstenbron van meer dan de helft van de Vietnamese bevolking - expandeert ook, maar aan een langzamer tempo. Het land groeit aan twee snelheden. Terwijl steden zoals Hanoi en Ho Chi Minh City (het vroegere Saigon) zich op 20 jaar tijd ontpopt hebben tot typisch Aziatische grootsteden, zijn er op het platteland nog steeds dorpen waar elektriciteit en stromend water niet voorhanden zijn. Momenteel leeft nog een vierde van de bevolking (twintig miljoen mensen) onder de armoedegrens. Vooral de kleine boeren die in geïsoleerde en bergachtige gebieden wonen, hebben het moeilijk. Het is aan deze gemarginaliseerde groepen dat Vredeseilanden in Vietnam steun biedt. Om het hoofd boven water te houden, is een stevige positie binnen de nationale en wereldeconomie cruciaal. Door het streven naar voedselsoevereiniteit en eerlijke handel helpt Vredeseilanden dit te bewerkstelligen.

12 zaterdag | Geld en

Over VECO Vietnam Vredeseilanden, in Vietnam bekend als VECO, is sinds 1994 actief in Vietnam. Naast het promoten van duurzame landbouw zijn ook de versterking van de positie van boeren en het meehelpen aan de ontwikkeling van het Vietnamese landbouwbeleid doelstellingen van VECO Vietnam. Er bestaan weinig stevige lokale ngo’s in het communistische Vietnam. Dit betekent dat – in tegenstelling tot de andere partnerlanden van Vredeseilanden – VECO rechtstreeks samenwerkt met de overheid en de zogenaamde massaorganisaties (boerenbeweging, vrouwenorganisatie, …) om steun te verlenen aan de arme boerengezinnen. De projectgebieden van VECO zijn gelegen in het bergachtige noorden van het land.

fruit voor Boeddha

De inwoners van Hanoi zijn trots op hun stad en dat geldt ook voor de VECO ploeg. Vol enthousiasme tro nen ze me mee naar de be langrijkste be zie ns wa ardi gh ed en va n Hanoi. Achterop de Wave Huyen vlam ik do Honda van or de straten. Ik geniet van de wind mijn ogen uit. Eén en kijk ding is zeker, op he t zadel zit je aan de zijde van het Vietna leuke mese verkeer. Veel te snel duikt The Tem Literature op. In 10 ple of 70 gebouwd als eerbe toon aan de Chinese geer Confucius, we wijsrd de tempel in 10 76 de locatie van universiteit van Vie de eerste tnam. Het domein is een aaneenschak pleinen en paviljoe eling van nen. Vooral bij de altaren krioelt het volk. De universitei van het t is al ruim twee ee uwen buiten gebru Vietnamese studente ik, maar n komen hier nog om offergaven te bre aan Boeddha, voor ngen geluk in de examens. ‘s Namiddags neem me mee naar Ho Tay t Mai Lake, in Noord-Han oi. Op het meer do houten waterfietse bberen n in de vorm van zw an en. Een zwanentoc op Ho Tay is een mu htje st voor de verliefde paartjes van Hanoi. oever van Ho Tay lig Op de t Tran Quoc Pagoda , de oudste pagode land. Ook hier zijn van het de altaren drukbezo ch t. Een oud vrouwtje custardappels en ee legt n pak bankbiljetten aan Boeddha’s voete Terwijl Mai me uitleg n. t dat het om vals pa pieren geld gaat, zie mijn verbazing een ik tot passant het fruit we ggrissen. Diefstal? blijkt de gewoonte. Nee, het Geofferd fruit eten brengt geluk.

13 zondag | Uitstap in het holst van de nacht Het is 4 uur ’s nachts en ik zit op de motorfiets. We zijn op weg naar de Long Bien spoorwegbrug. Elke ochtend tussen 1 en 6 vindt hier een groothandelsmarkt plaats voor groente en fruit. Ik zit achterop bij Thuy, VECO marketingverantwoordelijke en naast ons snorren Marco, de (Nederlandse) landenvertegenwoordiger, en Johan, zijn (Belgische) adviseur. Op de markt blijf ik plakken bij de fruitsectie. Het aanbod is verbluffend. Er zijn mango’s, papaja’s, granaatappels, ananassen, bananen, dragonfruit, ramboetans (een beetje lijkend op de lychee), zelfs peren, druiven en appels. Twee of drie fruitsoorten komen van China, alle andere zijn inheems. Doordat Vietnam een veelheid aan klimaten en reliëfvormen kent, kan haast elke vrucht hier aarden. Met een lotusbloem in de hand van de bloemenmarkt even verderop kruip ik terug op de motorfiets. Het is half zeven, ontbijttijd. Waar ik snak naar een kop koffie, zweert een Vietnamees bij pho, noedelsoep. De pho van Hanoi is gereputeerd als de beste van Vietnam. Thuy brengt ons naar een klein eethuisje. Met zijn gammele tafeltjes en vloeren vol voedselresten ziet het er niet uit, maar het is wel hét adres van Hanoi. De rij wachtenden voor de deur liegt er niet om. We nemen pho bò, soep met rundvlees. In een glasheldere bouillon met chili, limoen en ajuin drijven dikke, witte rijstnoedels en reepjes vlees. Het gerecht lest de dorst, vult en bevalt verrassend goed als ontbijt. Bij de koffie - nu in een westers geïnspireerde brasserie - deelt Thuy granaatappels uit. Een uur tevoren uitgestald bij Long Bien, nu gekocht van een straatventer in hartje Hanoi.

Dankzij de steun van de Vietnamese overheid hebben we

onze doelstellingen veel eerder behaald dan gepland

Marco Van Grinsven (47) is al 20 jaar in de ontwikkelingssamenwerking werkzaam. Na jobs op de Filippijnen, in Congo en in Oeganda, werkt hij sedert eind 2001 in Vietnam als landvertegenwoordiger voor Vredeseilanden. Met welke problemen kampte de landbouw in Vietnam toen jij hier eind 2001 het programma van Vredeseilanden ging leiden? Voedselzekerheid was toen de grootste prioriteit. Veel boeren hadden meerdere maanden per jaar te weinig voedsel om in zichzelf te voorzien. Voor de periode 2003-2007 hebben wij een actieplan opgesteld. We hebben naar voedselzekerheid toegewerkt door de boeren betere landbouwtechnieken aan te leren, door meer rendabele gewassen te introduceren, en – dit is het grootste succes gebleken – door het aantal oogsten per jaar op te drijven. Vroeger waren er maar twee rijstoogsten per jaar. In de winterperiode, tussen december en februari lagen de velden veelal braak. We hebben de rijstoogst vervroegd en ingekort. De verlengde braakperiode hebben we gebruikt om een derde gewas te verbouwen zoals maïs of aardappelen. Daardoor is de opbrengst de lucht ingeschoten. In hoeverre zijn de objectieven vandaag gehaald? Begin 2006 hebben wij in al onze projectgebieden voedselzekerheid bereikt. Dat is anderhalf jaar eerder dan we gepland hadden. Zo snel resultaat boeken is typisch voor Vietnam. In de ontwikkelingshulp werken is hier zeer motiverend. Je werk wordt echt gewaardeerd. Elke dag zie je de vooruitgang. Welke rol speelt het politieke regime van Vietnam hierin? Volgens mij is het communistisch regime een van de sterke punten van Vietnam. De communistische partij is zowel op nationaal als op provinciaal, districtsen communeniveau vertegenwoordigd. Ze is verweven in alle lagen van de bevolking en steunt op een breed draagvlak. Daardoor staat de overheid zeer dicht bij het volk. Ons succes in het bekomen van voedselzekerheid hebben we niet alleen te danken aan onszelf, maar ook aan de steun van de overheid. Trouwens, ook in veel gebieden waar wij niet werken is voedselzekerheid bereikt dankzij het gunstige beleid van het Ministerie van Landbouw en algemeen verbeterde werkvoorwaarden en een betere infrastructuur.

Wat is de volgende prioriteit nu? Voedselsoevereiniteit. De boeren moeten vrij zijn in de keuze van hun gewassen. Vroeger was dat niet zo. Omdat er niet voldoende voedsel was, moesten ze van overheidswege een bepaald areaal aan gewassen produceren. Zo werd soms geopteerd voor ingevoerd rijstzaad in plaats van lokaal rijstzaad. Maar daardoor verdween het lokale rijstzaad. Zoiets willen we tegengaan. Om voedselsoevereiniteit te bekomen, moet de boer meer inspraak krijgen in het landbouwbeleid van de

superviseren de projecten. Keihard hebben we gewerkt om voedselzekerheid te halen. Waar de houding van onze partners tijdens de eerste jaren afwachtend was, zijn ze stilaan gaan inzien dat onze meer alternatieve en duurzame methode ook effectief kan zijn en dat de feedback van de boeren positief is. Er is een grote druk van onderaf ontstaan. De overheid beseft dat ze haar beleid op bepaalde punten moet aanpassen. Er is een link ontstaan tussen de basis – de boeren - en haar vertegenwoordiging – de overheid.

‘In Vietnam is in de ontwikkelingssamenwerking werken zeer motiverend. Je werk wordt echt gewaardeerd. Elke dag zie je de vooruitgang.’ overheid. We werken nu aan de organisatorische ontwikkeling van de boeren. Om boeren toegang te geven tot een eerlijke markt bijvoorbeeld, zijn organisaties die hun economische belangen vertegenwoordigen onmisbaar. Hoe geef je boeren een stem in een land dat gecontroleerd wordt door de overheid? De traditionele Vredeseilanden aanpak – samenwerking met onafhankelijke ngo’s - kunnen we niet volgen. In Vietnam ontbreekt het juiste kader om lokale ngo’s op te richten. Politiek gezien ligt dit nog te gevoelig. De communistische partij heeft op nationaal niveau een aantal massaorganisaties opgezet. De boerenunie is er een van. Die vertegenwoordigt precies onze doelgroep. In plaats van een onafhankelijke organisatie op te zetten en zo onrechtstreeks tegen de overheid in te gaan, is het effectiever een samenwerking aan te gaan met overheid. Dit sluit cultureel ook beter aan met de manier van zakendoen hier. Vietnamezen proberen openlijke confrontaties te vermijden. Niemand wil gezichtsverlies lijden. Hoe vertaal je dit naar de praktijk? In elk district waar we werken hebben we een projectstuurcomité (PSC) opgezet. Dat bestaat uit een mix van eigen medewerkers, overheidsambtenaren – partners noemen we hen - en boeren. De PSC’s

Jullie werken momenteel samen met 140 boerengroepen, die zo’n 20.000 huishoudens vertegenwoordigen. Hoe wil je dat bereik verhogen? Wijzelf willen van een uitvoerende naar een adviesverlenende en faciliterende functie evolueren. Momenteel geven wij de boeren trainingen en volgen wij op wat er in het veld gebeurt. Als onze partners die rol overnemen – en dit vindt nu al gedeeltelijk plaats - kunnen we veel meer boeren bereiken. Partners op districtsniveau kunnen de door ons aangeleerde technieken doorspelen naar provinciaal niveau en zo kunnen die weer belanden in districten waar wij niet werkzaam zijn. Via de PSC’s proberen jullie het beleid van de overheid op districtsen provinciaal niveau te beïnvloeden. Wat doen jullie op nationaal niveau? We werken samen met andere ngo’s en gaan rechtstreeks in gesprek met mensen van het Ministerie van Landbouw. De economie van Vietnam doet het uitstekend, maar dat is vooral dankzij de exploderende industrie- en dienstensector. Als de overheid wil gaan investeren in de industrie en beslist dat daarvoor veel goedkoop voedsel nodig is, staat dat haaks op onze doelstellingen om de boeren een hoger inkomen te verschaffen. Dan moeten wij onze stem laten doorklinken en tonen dat er alternatieven mogelijk

zijn. Bijvoorbeeld door in te spelen op de groeiende bewustwording van de Vietnamese consument. Ook in Vietnam zullen consumenten in de toekomst meer gaan letten op kwaliteit, smaak en gezondheid. De toenemende welvaart zal hen in staat stellen meer te betalen voor goed voedsel. Eind dit jaar treedt Vietnam toe tot de Wereldhandelsorganisatie of World Trade Organization (WTO). Is dit momenteel een hot topic bij de overheid? Op nationaal niveau wel, maar op provinciaal en districtsniveau wordt er helaas veel minder over gesproken en nagedacht. Men weet dat de overheid wil toetreden en daar goede redenen voor heeft, dus steunt iedereen de overheid en daarmee lijkt de kous af. In december hebben we boeren en partners (overheidsambtenaren op provinciaal en districtsniveau) meegevraagd naar de WTOconferentie in Hong Kong. Daardoor willen we op lagere niveaus het besef doen groeien dat de globalisering ook gevolgen heeft voor onze boeren. En tegelijkertijd geven we onze partnerrelatie verder gestalte door alle partijen een gelijke toegang tot informatie te verschaffen. Wij waren trouwens een van de weinige ngo’s die zowel boeren als overheidsambtenaren meegebracht hadden – de meeste andere ngo’s waren net aan het demonstreren tegen de overheid van de landen waarin ze werkzaam zijn. Onze aanpak werd met veel interesse gadegeslagen. De andere ngo’s weten ook dat succes vaak alleen maar kan geboekt worden als er toch enige samenwerking tussen de boeren en de overheid tot stand komt. Op die WTO-top hoorden onze partners voor het eerst over de mogelijke negatieve gevolgen voor de boeren zoals de gevaren van goedkope import voor de lokale markt. Dat was voor hen een blikopener. Met die WTO-toetreding wordt het afwachten waar Vietnam staat binnen vijf jaar? Ik denk dat de invloed van privéondernemingen hier een stuk kleiner is dan in andere landen, maar dat is snel aan het veranderen. Bij al te negatieve ontwikkelingen zal de overheid zeker wel een manier vinden om de invloed van WTO af te zwakken. Volgens mij zal Vietnam het, net door de sterke positie van de overheid, een stuk beter doen dan vele andere WTO-leden.

Over Yen Lap Van de acht districten van de provincie Phu To is Yen Lap door zijn bergachtige karakter het meest geïsoleerd. Daardoor moet dit district het stellen met een primitieve infrastructuur. Het wegennetwerk is relatief slecht, er is een tekort aan scholen en gezondheidscentra, en elektriciteit en stromend water zijn niet overal voorhanden. Dertien van de veertien gemeentes van Yen Lap zijn opgenomen in de lijst van de armste gemeentes van Vietnam en krijgen steun van de overheid via het nationale armoedebestrijdingprogramma “program 135”. Met een team van zes medewerkers is VECO in acht van deze gemeentes actief in projecten rond rijstteelt, aquacultuur, terrasbouw en het verbouwen van marktgewassen.

14 maandag | Big

Brother

Vandaag starte n de projectbez oeken. Achteree we naar Phu To nvolgens reizen , Tuyen Quang en Lang Son, de Noord-Vietnam drie provincies waar VECO actie in f is. Ik word be medewerkers en geleid door VE door een persoffi CO cier van de over de gaten houden heid. Die moet of ik geen onru in st ga stoken. ‘Je moet het be grijpen vanuit Vi etnams verlede land heeft slech n’, zegt Marco. te ervaringen ge ‘Het had met buitenl Daarom wordt di andse inmenging e nu sterk geco . ntroleerd. Maar een formaliteit. in de praktijk is Voor die persoffi het cieren is zo’n re taalde vakantie. isje een goedbe ’ Toch voel ik m e er niet makke will be watchi lijk bij. Big brot ng me. Voor he he r t ve rtr lunch in de keuk ek is er een ge en van het VECO zamenlijke kantoor. Op tafe gepaneerde vis, l staan kommen gebakken varken svlees, groente, pikkend met on soep en rijst. Al ze chopsticks kle tsen we over de ten. Rond kwar weekendactivite t na één klinkt ide deurbel. Een begin de twintig hip juffrouwtje komt de kamer va n binnen. Het is officier. Ze glim de gevreesde pe lacht verlegen. rsMet acht passag de jeep van Thu, iers plus bagage de chauffeur di is e ons 5 dagen za laden vol. Van l rondrijden, afge Hanoi naar Yen Lap, ons eerste kilometer rijden. reisdoel, is het We doen er 4 uu 20 0 r ov er. De wegen zij worden steeds kr n hobbelig en onkeliger. Ik he b alle tijd om he op te nemen. Gr t landschap in m azende koeien in e de berm, een en velden, bergen kele buffel, rijst aan de horizon . Af en toe passeren smal huis met we een hoog, een citroengele of fuchsia geve met krullerige ba l en een dakter lustrades. De st ras ijl van de Vietna woningen is, we mese platteland l, verrassend. s-

Genderwerking

De duizend en één taken van de Vietnamese boerin

Voor Vredeseilanden betekent werken aan duurzame ontwikkeling ook bijdragen aan evenwichtige man-vrouw relaties. Gendertrainingen geven aan boeren is een belangrijk punt in het programma van VECO Vietnam. In het district Yen Lap werkt VECO hiervoor samen met de Vrouwenunie en het landbouwdepartement van de overheid. ‘Bij de boeren is het de gewoonte dat de vrouw het huishouden en het veldwerk verzorgt, terwijl de man andere karweien zoals buffelhoeden en zwaar werk op zich neemt. Het probleem is dat het evenwicht in de werkverdeling veelal zoek is. Maar al te vaak is het onduidelijk waar de taken van de vrouw ophouden. Varkens en kippen verzorgen wordt bijvoorbeeld ook als huishouden beschouwd.’

‘In de boerengezinnen is het maar al te vaak onduidelijk waar de taken van de vrouw ophouden.’ Mevrouw Phung weet waarover ze spreekt. Ze is behalve medewerker van het VECO team in Yen Lap ook vice-voorzitter van de Vrouwenunie. De Vrouwenunie is een massaorganisatie opgericht door de Communistische Partij. Ze is in heel het land actief en volgt een vijfjarenplan dat door de centrale regering is opgesteld. De actiepunten zijn de mobilisatie van vrouwen in de deelname aan opleidingen en aan ontwikkelingsprogramma’s, het aanzetten van vrouwen tot het beheren van het huishoudbudget, gezinsplanning en gezondheidszorg voor kinderen.

Met de VECO projectleider en iemand van het landbouwdepartement van de overheid stapt Phung naar de boeren toe met een duidelijke takenomschrijving voor man en vrouw. ‘Zo willen we voorkomen dat de vrouw voor al het werk moet opdraaien.’ Samen hebben ze een training opgesteld voor de boerengezinnen. Die training neemt één dag in beslag. Meer tijd kunnen de boeren niet vrijmaken. ‘We leren de boeren ook hoe ze hun rijkdommen kunnen beheren’, zegt Phung. ‘En we pakken het alcohol-

probleem aan. Op het platteland wordt erg veel gedronken, vooral door de mannen. Wij proberen de gevolgen te doen inzien van overmatig alcoholgebruik. Alcohol neemt niet alleen een flinke hap uit het huishoudbudget, maar leidt ook tot een lage productiviteit en agressiviteit. Eens iemand zich daarvan bewust is, is de wil er vaak om dat drinkgedrag te veranderen.’ Ook de integratie van vrouwen in ontwikkelingswerk wordt op de training niet over het hoofd gezien. ‘We moedigen de vrouwen aan om deel te nemen aan door VECO georganiseerde activiteiten. Zoals workshops rond het telen van bepaalde gewassen of bijeenkomsten om ervaringen uit te wisselen rond het gebruik van nieuwe zaadvariëteiten.’ Tot nog toe hebben 31 koppels de opleiding gevolgd. Leden van verscheidene boerengemeenschappen worden uitgenodigd. Het is de bedoeling dat zij de opgestoken kennis doorgeven binnen hun eigen gemeenschap.

In Nga Hoang, een van de veertien gemeentes van het district Yen Lap, steunt VECO sedert 2004 een landbouwfonds dat kapitaal verschaft aan boeren. We spraken met mevrouw Dung, schatbewaarder van het fonds.

Investeringsfonds Nga Hoang ligt aan de voet van steile, beboste heuvelflanken. De gemeente telt 1297 mensen verspreid over 311 gezinnen. Drieënzeventig procent van de inwoners verdient minder dan 10 euro per maand. Mevrouw Dung woont hier in een gehucht van tachtig boerenfamilies. Houten huizen zijn rond een aarden weg geschaard. In de deuropening van een van deze staat ze ons op te wachten. Dung, schoonheid in het Vietnamees, is een klein, rank vrouwtje van 36. Ze nodigt ons uit te gaan zitten aan een houten tafel in het midden van haar leefruimte. De groene thee staat al klaar. Wij zijn Dungs enige gasten niet vandaag. In een hoek van de kamer zitten zes vrouwen, tussen 20 en 60 jaar oud. ‘Zij zijn leden van het fonds’, zegt Dung. ‘Straks hebben we een algemene vergadering om uit te maken wie tijdens het volgende half jaar een lening zal krijgen.’ Dat er alleen vrouwen aanwezig zijn, is niet vreemd. ‘Het zijn de vrouwen die het huishoudgeld bijhouden. De mannen geven het uit’, lacht Dung.

Mobiliseren Het fonds beheert 6 miljoen Vietnamese dong (295 euro). Van dat bedrag is 5 miljoen dong afkomstig van VECO. De resterende 1 miljoen komt van de lokale bevolking. ‘Voor 2004 bestond hier al een fonds dat was opgezet door de Vrouwenunie’, zegt Dung. ‘Dertig boerenfamilies waren toen lid. Elke maand droeg

elk lid 5000 tot 10.000 dong bij. Maar het fonds groeide maar traag. Met het beperkt kapitaal dat we hadden, konden we weinig aanvangen. De steun van VECO, in 2004, betekende een grote stap vooruit.’ Door de dorpsleider werd Dung als boekhoudster aangesteld. Dung die in deze gemeenschap ook de Vrouwenunie vertegenwoordigt, is erg goed in het mobiliseren van mensen. In enkele maanden tijd kon ze bekomen dat elk gezin van

Het is nog nooit gebeurd dat een lening niet is terugbetaald het gehucht lid werd van het fonds. ‘Alle tachtig leden komen straks naar de vergadering’, zegt ze. ‘Twintig daarvan zullen een lening krijgen toebedeeld. Eén lening schommelt tussen 200.000 en 300.000 dong (10-15euro). Per maand betalen de boeren 1 tot 1.5% interest. De terugbetaling van de lening gebeurt op het einde van de zesde maand. Als dat vóór de oogstperiode valt, verkopen de boeren een varken of enkele eenden om het geld bijeen te krijgen. Het is nog nooit gebeurd dat een lening niet is terugbetaald.’

Toekomst In een groot roze schrift houdt Dung alles nauwkeurig bij. Op het eind van de leenperiode wordt ze voor het verrichte werk vergoed met een percentage van de interesten. ‘Het winterseizoen staat voor de deur’, gaat ze verder. ‘Op de vergadering gaan we beslissen welke gewassen we willen planten en hoeveel geld nodig is voor zaden en kunstmest. Daarna zullen we uitmaken welke boerenfamilies het meest noodbehoeftig zijn. Zij krijgen een lening.’ Steeds meer vrouwen hebben zich in de kamer verzameld. De vergadering kan elk ogenblik beginnen. Bij het afscheid vertelt Dung ons over haar hoop voor de toekomst. ‘De maandelijkse leefkosten van een gezin met twee kinderen in Nga Hoang bedragen 1 tot 1.5 miljoen dong. Dat kunnen we niet enkel uit akkerbouw halen. Daarvoor beschikken we hier in de bergen over te weinig land. We moeten ons inkomen gaan diversifiëren. Als het fonds meer financiële steun zou krijgen, zouden de boeren grotere leningen kunnen aangaan. Dat zou ons toelaten te investeren in de bouw van een schuur, om meer dieren te houden.’

Aquacultuur Wonderbaarlijke visvangst

Sedert 2005 subsidieert VECO een viskweekproject in de gemeente Xuan Vien. Het resultaat overtreft de verwachtingen. Het bruingroene water van de dorpsvijver spat hoog op. Een stel kinderen kijkt vanaf de rand toe en schatert van plezier. De drie dorpsbuffels nemen hun dagelijkse bad. Even voorbij de stoeiende buffels liggen twee reusachtige bamboekooien in het water. Het zijn viskooien. Uit een ervan komt een jongeman tevoorschijn met twee spartelende, zilveren vissen van zeker 30 cm lang in de hand. Hij legt ze één voor één op de weegschaal. De vissen die pas

4 maand oud zijn, blijken elk al 1.3 kg te wegen. Samen met een pak cassavebladeren – visvoer - worden ze de kooi terug ingegooid. Al generaties lang wordt er gevist in de grote vijver van dit dorpje binnen de gemeente Xuan Vien. Vroeger kochten de dorpsbewoners de jonge visjes aan, maar door de

geïsoleerde ligging van het dorp de afstand tot de districtshoofdstad Yen Lap bedraagt amper 9 kilometer, maar met een jeep vergt het traject minstens een half uur reistijd, laat staan met een motorfiets, een fiets of te voet - hingen ze daarvoor sterk af van ambulante verkopers. Omdat de kwaliteit van de jonge visjes die deze laatste aanboden meestal bedenkelijk was, kwam VECO in 2005 aanzetten met het idee zelf jonge visjes te kweken. VECO stelde voor met 1.250.000 dong (ca. 63 euro) steun te leveren aan het project op voorwaarde dat de boeren op hun beurt eenzelfde bedrag zouden investeren. Zestien boerengezinnen meldden zich geïnteresseerd. Samen werden zij ondergebracht in een aquacultuurgroep. Aan het hoofd daarvan staat meneer Huy, 58 jaar oud. Hij is in het dorp ook actief als leider van de Boerenunie en als lid van

de Vereniging van Oorlogsveteranen - van 1969 tot 1973 heeft hij in het zuiden van Vietnam gevochten tegen de Amerikanen. ‘Vijf keer per jaar verkopen we een gedeelte van onze kweekvisjes. Dat levert elk gezin telkens 1 miljoen dong op’, vertelt hij. ‘Daarnaast verkopen we ook de eetklare, volwassen vis. Sedert we zelf visjes zijn gaan kweken, is de oogst van deze laatste maar liefst verdubbeld. Waar we vroeger net voldoende hadden voor onszelf, kunnen we nu 50 procent van de oogst verkopen. Dat betekent voor elk gezin een extra inkomen van 200.000 tot 300.000 dong per seizoen.’ De andere helft van de oogst dient voor eigen verbruik. Hebben de dorpelingen gasten, dan komt er steevast vis op tafel. In Xuan Vien is vis eten een feest, zeker nu dit vis is van eigen kweek.

15 dinsdag | Het leven zoals het is Yen Lap ontwaakt als we om 7 uur het hotel verlaten. In de hoofdstraat doen de eerste brommers stof opwaaien en aan de rand van de weg stellen verkopers hun kraampjes op. In een restaurantje eten we pho bò. Mijn buur aan tafel neemt er een eitje bij. Geen spiegelei of hardgekookt ei, maar een rauw ei met een eendenfoetus in. Een lekkernij hier. Vandaag is een grote dag voor het VECO projectstuurcomité in Yen Lap. De halfjaarlijkse vergadering vindt plaats. Zowel VECO medewerkers als overheidsambtenaren en vertegenwoordigers van boerengroepen nemen deel. Ik blijf net lang genoeg om te vernemen dat de watermeloen het succesnummer van het voorbije seizoen was. Die werd in de winter geplant als alternatief voor rijst en heeft vier keer meer opgebracht. Na de ochtendpauze ga ik met Mai en Anuj van VECO Hanoi het veld in. De persofficier vergeten we in het hotel. Dat komt haar goed uit, blijkt achteraf, want ze “had er net niet veel zin in”. De boerengehuchten die we aandoen zijn enkel bereikbaar via een aarden weg vol kuilen. Aan 20 km/u rijden we door rijstvelden en heuvels vol thee, voorbij een bos van palmbomen. De natuur is overweldigend aanwezig. We luisteren naar het verhaal van Dung, die schatbewaarder is van een landbouwfonds dat microkredieten verschaft aan boeren. ’s Namiddags stopt Huy, leider van een viskweekgroep en oorlogsveteraan, ons reepjes stervrucht toe terwijl hij vertelt over zijn verdubbelde visvangst. Ik proef, kijk, luister. Dit is het leven zoals het is op het Vietnamese platteland.

Over Son Duong Met een oppervlakte van 790 vierkante kilometer is Son Duong een van de grootste districten van de provincie Tuyen Quang. Verdeeld over 33 gemeentes wonen 170.000 mensen van negen verschillende etnische groepen. De landbouw levert 82 ton voedsel per jaar op. VECO’s activiteiten startten hier in 2004. Vandaag stelt VECO vier mensen tewerk, op projecten in 35 dorpen verspreid over 12 verschillende gemeentes.

16 woensdag |

Gefrituurde maden en rijstwijn met slangenbloed Gisterenavond om 22 uur zijn we aangekomen in Son Duong, in de provincie Tuyen Quang. Pauzes inbegrepen hebben we 6 uur gereisd en in die 6 uur hebben we geen toerist gezien, zelfs niet op de ferry over de Rode Rivier of in de thermale baden van Yen Son. Die hele rit lang lag op het handschoenkastje vooraan in de auto een zak wriemelende maden. Van Thu, onze chauffeur. ’s Avonds in het restaurant kregen we ze op tafel. Gefrituurd. Ze leken net frieten, maar dan met een erg flauwe smaak - Thu’s uitnodiging om te proeven kon ik als reporter echt niet weigeren. Doormidden gebeten sprong er een opgekruld draadje uit, als een veertje. Het smullen heb ik aan Thu overgelaten. De Vietnamezen eten vreemde zaken en brouwen rare drankjes. Vandaag op een vergadering met een groep assistent-veeartsen deed een plastic fles met een doorzichtige drank de ronde bij de mannen. Massa’s harige objecten dreven erin rond. Het bleek rijstwijn met bijen, levend erin gestopt. De Vietnamese mannen zijn verzot op alcoholische drankjes met een dier of dierlijk ingrediënt erin. Een van de asistent-veeartsen op de vergadering was een voormalige slangenhandelaar. VECO medewerker Nhan was ooit bij hem thuis uitgenodigd. Uit een kuil had hij een slang gehaald, de kop eraf gehakt en het bloed met rijstwijn vermengd. Dat hadden ze opgedronken. ‘Een sensationele ervaring’, zei Nhan. Met veelbetekenende glimlach.

> 10

Een goed leven als assistent-dierenarts In het district Son Duong zijn er voor 32.000 buffels, 18.000 koeien en 8.000 varkens welgeteld drie veeartsen. Om het tekort op te vangen heeft VECO in samenwerking met de overheid in zeven gemeentes een netwerk van assistent-veeartsen of paravets uitgebouwd. Twee paravets doen hun verhaal. Meneer Tho is rijstboer. Met zijn kersverse vrouw is hij zopas ingetrokken in een eigen woning. Het huisje is opgetrokken in hout en bestaat uit één enkele leefruimte. Binnen is het schemerdonker. Er hangt een peertje aan het plafond, maar dat geeft geen licht – er is stroompanne vandaag. Tho mag dan in povere omstandigheden leven, toch stelt hij het een stuk beter dan pakweg twee jaar geleden, vertelt hij. ‘Sedert maart 2005 ben ik in de gemeente actief als assistent-veearts. Ik verpleeg zieke dieren en baat ook het winkeltje met dierenmedicijnen uit. Daardoor verdien ik zo’n 30 dollar extra per maand.’

Mysterieuze buffelsterfte

In de gemeente Dong Tho maakt Tho deel uit van een team van vijf “paravets” of assistent-veeartsen, opgezet door VECO in samenwerking met het Ministerie van Landbouw en Rurale Ontwikkeling van de overheid. De boeren in deze streek houden vooral varkens, koeien en buffels. Deze laatste fungeren als tractor en als natuurlijke mestbron. De meest voorkomende ziektes zijn viraal of bacterieel, maar soms ook doen er zich vreemde gevallen voor. Zo kregen de paravets in 2005 te kampen met een mysterieuze buffelsterfte. ‘Van de tweehonderd dieren in het dorp zijn er zeven op dezelfde wijze gestorven’, zegt Tho. ‘In eerste instantie leek het of de dieren dronken werden. Ze wankelden, daarna kwam het schuim hen in de mond, hun buik zwol op en een ogenblik later waren ze dood. Aanvankelijk dachten we dat de oorzaak lag bij een insectenbeet. Tot er onlangs weer een zieke buffel was en de buffelhoeder opmerkte dat het dier even tevoren cassave had gegeten. Nu kennen we de boosdoener. In februari 2005 hebben we op initiatief van VECO een nieuwe cassavevariëteit

geïntroduceerd. De bladeren ervan blijken erg giftig voor de dieren.’ Het meel dat uit de wortelstokken van de cassaveplant wordt gehaald, wordt door de Vietnamezen sinds mensenheugenis gebruikt als veevoer.

al gehad. ‘Vóór 2005 was ik actief in de illegale wildhandel’, vertelt hij. ‘Ik ving slangen en exotische vogels en ging die verkopen aan de grens met China. ‘ Toen VECO in 2005 besloot een

‘Het leek alsof de buffels dronken werden. Ze wankelden, daarna kwam het schuim hen in de mond, hun buik zwol op en een ogenblik later waren ze dood. ’ Het is algemeen geweten dat verse cassavebladeren en -wortels toxische stoffen bevatten. Dat de buffels verse cassave eten, is niet de bedoeling, legt Tho uit. ‘Meestal zijn het kinderen die de buffels hoeden. Vaak verliezen zij de dieren al spelend uit het oog. Daardoor krijgen de buffels de kans cassavevelden in te gaan en de bladeren te eten. Vroeger, toen we nog een andere variëteit van cassave kweekten, gebeurde het ook, maar die cassave was blijkbaar veel minder toxisch.’ De oplossing van de dorpelingen is dat de buffels nu thuis worden gehoed, ver weg van de gevreesde cassave. Gevreesde, maar ook geliefde. De nieuwe variëteit is namelijk bijzonder rendabel. Waar de opbrengst per hectare vroeger 10 miljoen dong (500 euro) bedroeg, is die nu 20 miljoen dong. De cassave wordt opgekocht door fabrieken die ze tot veevoer verwerken of exporteren naar China.

Van illegale slangenhandelaar tot assistent-veearts

‘Ik verdien evenveel als vroeger, toen ik nog slangen verhandelde. Met dát verschil dat ik me nu veel comfortabeler voel bij mijn job.’ Binnen het team paravets springt Tao in het oog. Terwijl de anderen in versleten jeans gekleed gaan, draagt hij een elegante broek met bijpassend hemd, zelfs een (imitatie) Pradariem. Om zijn nek bungelt het laatste model van Nokia, buiten staat zijn gloednieuwe bromfiets geparkeerd. Hij blijkt zeer vlot in de omgang en spreekt zelfs een woordje Engels. Interesse voor dieren heeft Tao altijd

paravet-netwerk op te richten in Dong Tho, schreef Tao zich, leergierig als hij is, in voor de opleiding tot assistent-veearts. ‘Gaandeweg ging de cursus me steeds meer boeien. Na afloop verzamelde ik mijn spaarcenten en stapte ik naar de provinciale

hoofdstad om een eigen medicijnenvoorraad te kopen. Van de bank kreeg ik een lening van 6 miljoen dong. Daarmee investeerde ik in een veeartsenuitzet van de bovenste plank. De overblijvende centen heb ik gebruikt om een fonds op te zetten dat microkredieten verschaft aan boeren. Zo kan iedereen beroep doen op mijn diensten, ook zij die de middelen er niet voor hebben.’ Tao’s tarief mag dan hoger liggen dan dat van zijn collega’s, toch is hij vandaag een van de meest gevraagde paravets binnen Dong Tho. Iedereen weet immers dat alleen Tao kan helpen als de medicijnenvoorraad in de gemeentewinkel op is (de stock wordt maar om de 3 maanden aangevuld) en dat het ook Tao is die bij een urgentie het snelst ter plaatse kan zijn (dankzij zijn bromfiets). Tao zelf maakt 2 miljoen dong winst per maand. ‘Dat is evenveel als vroeger, toen ik nog slangen verhandelde’, vertelt hij, ‘met dát verschil dat ik me nu veel comfortabeler voel bij mijn job.’

17 donderdag | Onder de banyan-boom van Oom Ho Deze week viert Tuyen Quang feest. Precies 61 jaar geleden trok Ho Chi Minh vanuit deze provincie naar Hanoi om Vietnam van de Fransen te bevrijden. De nationale volksopstand die volgde, leidde tot de onafhankelijkheidsverklaring van Vietnam op 2 september. Ho Chi Minh werd president. We zijn in Tan Trao, het dorpje waar Ho Chi Minh zich verborgen hield tussen juni en augustus 1945. Het regent pijpenstelen. We schuilen onder de meest bezochte banyan-boom van Vietnam. Hier verzamelde Oom Ho, zoals de Vietnamezen hun nationale volksheld noemen, zijn bevrijdingstroepen voor hij met ze naar Hanoi oprukte. ‘De vreugde was van korte duur’, zegt Nhan. ‘Het jaar nadien keerden de Fransen terug en brak de Frans-Vietnamese oorlog uit. Mijn vader heeft toen meegestreden in het Vietminh leger.’ Nhans jeugdjaren vielen samen met de oorlog tegen de Amerikanen. Tot in 1973, toen de vredesverdragen werden ondertekend, woonde hij met zijn familie in een kuil onder de grond. De vochtigheid die daar heerste, heeft zijn botten nooit meer verlaten. Van Tuyen Quang rijden we richting China. Mijn laatste bestemming is de grensprovincie Lang Son. De hemel is loodgrijs en het blijft maar regenen - in het zuidwesten van China woedt een tyfoon en daar krijgen we de volle lading van. In de rijstvelden staan her en der houten paalwoningen. Die zijn typisch voor de Tay, de etnische minderheid die hier woont. Erachter rijzen vaag groene, ronde bergen op, hun toppen in mist gehuld. Het landschap lijkt wel van een prentbriefkaart afgekeken.

11 <

Over Lang Son De provincie Lang Son, in de noordoostelijke uithoek van Vietnam, is een bergstreek. Door de moeilijke topografie kan amper een tiende van de oppervlakte van de provincie als landbouwgrond gebruikt worden. Toch doet Lang Son het economisch erg goed. Lang Son Town, de provinciale hoofdstad, is een belangrijk handelscentrum en profiteert mee van de boomende Chinese economie. Dat komt ook de landbouw ten goede. Het wegennetwerk verbetert, de boeren krijgen meer markttoegang en slagen er steeds beter in een relatief hoog inkomen te halen uit hun kleine perceeltjes. Met een team van tien mensen werkt VECO in de districten Van Quan, Bin Ghia en in Lang Son Town aan projecten in terrasbouw, rijstzaadproductie en kleinschalige veeteelt.

18 vrijdag | Made

in China

De zon is nog ni et op als ik wakk er word. Het is bed wrijven Chau 5u30. Naast me en de persofficie in r hun ogen uit. living van de le We slapen in de ider van Pa Tuon g, een gehucht in het district Va van 47 huishou n Quan. Gisteren dens avond zijn we kilometer stappe aangekomen, na n over een mod 4 derig baantje – 33 gemeentes te in het district (d lt) is dit een va at n de vijf gemee val niet met de ntes die na rege auto te bereiken nis. De worst di gastvrouw hadd e we voor onze en meegebracht , werd gretig aa op Tet, het Viet ngenomen. Alle namese nieuwjaa en r, komt hier wo de - inwonende rst op tafel. Terw - moeder van de ijl gastheer mijn bo bijvulde met kip, rd voortdurend varkensvlees, lo empia’s en rijst bleef ze Marco van eigen kwee alsmaar rijstwi k, jn inschenken. klonken ze en ad “Chuc suc khoé fundum ging di !” e rijstwijn. Van we sprake – dat zo igeren was geen u alle beleefdhei dsregels tarten. Het begon te re genen toen we gingen slapen en het nog. Na ee vanmorgen rege n kattenwasje nt bij de waterput kleefrijst met en een ontbijt gemalen pindan van oten gaan de regencapes aan rugzakken om, en nemen we af de scheid. De twee gastfamilie zitte zoontjes van on n al voor de be ze el dbuis. Bovenop hi-tech dvd-spel de tv blinkt ee er. n Dat iemand die zich maar één ke er in het jaar wo ven, zo goed ui rst kan veroorlo tgerust kan zijn, begrijp ik ’s na rend op de mar middags, al kuie kt van Lang So n To wn. Mobilofoon (namaak)iPods, s, televisies, digitale camera’s tik je hier voor kop. Made in Ch een prikje op de ina, 15 kilomet er verderop.

> 12

Pesticide maken

Gratis en organisch Sedert 2002 werkt VECO in het district Van Quan samen met het Plant Protection Station van de overheid. Een onaangekondigd bezoek aan een boerengemeenschap leert ons dat de samenwerking vrucht draagt.

Rond de emmer staan twintig vrouwen. Hun blikken zijn gericht op de heldere groene vloeistof die de emmer tot de boord toe vult. Trots, liefdevol bijna, kijken ze. Noch het gescharrel van de kippen bij hun voeten, noch het luide varkensgeknor kan hen afleiden. We zijn in Pa Tuong, een gehucht van 47 huishoudens in het district Van Quan. In de vallei liggen huizen her en der verspreid tussen de rijstvelden. Hoge bergen omkransen het gehucht. Pa Tuong is enkel bereikbaar via een smal aardewegje. Na regenval wordt dit een modderpoel waar geen jeep meer door kan. Over 4 kilometer hebben we meer dan één uur gestapt. Sinds 2000 werkt VECO in dit district samen met het Plant Protection Station (PPS) van de overheid. Voor rijst en maïs, de belangrijkste gewassen die hier verbouwd worden, heeft VECO onderzoek gedaan naar mogelijke organische pesticiden. De resultaten zijn ter beschikking gesteld van het PPS. Vandaag

hebben deze laatste de boeren een workshop gegeven rond de aanmaak en het gebruik van deze organische pesticiden. Het groene goedje in de emmer is voor de boeren een gratis middel tegen de rijstpest. De rijstboerinnen van Pa Tuong vormen een groep van twintig leden, geleid door mevrouw On, de vrouw van de dorpschef. Alle twintig trappelen ze van ongeduld om ons de vandaag opgedane kennis te demonstreren. ‘Het enige wat je nodig hebt, is 20 liter water en 5 kilo bladeren van de Chinese Bes’, zegt mevrouw On. ‘Die boom vind je hier overal in het wild.’ Een hoop bladeren wordt aangevoerd, verhakt en fijngestampt. Het vermorzelde groen wordt aangelengd met 10 liter water. ‘Dit moet je 10 uur laten weken’, gaat mevrouw On verder, ‘en dan haal je alles door een zeef. De vloeistof die je overhoudt, leng je nog eens aan met 10 liter water en klaar is kees.’ De 20 liter organische pesticide die hieruit resulteert, is genoeg voor 1

Overheid adopteert VECO technieken

In 2005 heeft VECO binnen het district Van Quan veel meer boeren bereikt dan gepland. Het projectteam heeft niet in 18, maar in 21 dorpen gewerkt en heeft in plaats van aan 800 boeren aan 1200 boeren training gegeven. De samenwerking kwam tot stand op vraag van de boeren die over VECO’s succesvolle landbouwtechnieken hadden gehoord en die wilden toepassen. Maar hierbij houdt het niet op want onrechtstreeks heeft VECO in Van Quan nog veel meer boeren bereikt. In de afgelopen 6 maanden heeft het landbouwdepartement van de overheid in het district VECO’s technieken in rijstteelt, terrasbouw, boomplantage en varkenskweek geadopteerd. In drie gemeentes die buiten het projectgebied vallen, hebben extensiewerkers van de overheid trainingen gegeven aan maar liefst 2300 boeren. In de toekomst wil VECO Vietnam evolueren van een implementerende naar een adviesverlenende rol. Het district Van Quan is er alvast klaar voor. sao rijst, een veld van 360 vierkante meter.

19 zaterdag | Het

‘Het bespaart ons niet alleen geld, maar ook tijd’, besluit Mevrouw On. ‘Want willen we pesticiden kopen, dan moeten we naar de stad. Te voet.’

laatste puzzelst uk

Geen hanengek raai bij het op staan vandaag, geclaxonneer en maar motorgero het plenzen va nk, n water. We zij sedert gisterenav n terug in Hano ond en het rege i nt dat het giet. De ochtend sp endeer ik met Lan, advocacy is de enige VECO officer bij VECO medewerker die . Ze ik nog niet he wacht me op in b ontmoet. Lan de hotellobby, gehuld in een van haar brom regencape op m fiets, met gate aat n voor de acht ontbijten in ee eruitkijkspiegels. n Frans eetcafé We in he t oude stadscen de pho aan Lan trum. Ik laat over en kies vo or het beste va een croissant en n twee werelden een mango lass : i. Het is ver na terug op straat de middag als we staan, na gespre kk en over België gestudeerd heef waar Lan 7 jaar t, over haar we rk in het lobbye over de nakend n bij de overhe e toetreding va id, n Vietnam tot W de afgelopen we TO. Alle vragen ek bij me zijn di e ge rezen, zijn bean met gerust gem twoord. Ik kan oed naar huis, de puzzel is kom Lan neemt me pleet. op sleeptouw la ngs de etalages blijven plakken van oud-Hanoi. in Movies, een We winkeltje met du de schappen lig izenden dvd’s. gen klassiekers, In manga’s, docum dies, thrillers, de entaires, komecomplete series van Sex in the Desperate Hous City, The Office, ewives. Zelfs fil ms die nog in de worden al te ko bioscoop draaie op aangeboden n, . Aan 1 euro pe ’s Avonds is er r dvd. een afscheidsdin er met de hele Bia Hoi, lokaal ploeg. We drinke gebrouwen bier n , en rollen onze Nadien trakteert eigen loempia’s Marco ons op hu . isgemaakte punc h.

13 <

"Het leven in Afrika is zoveel moeilijker dan in Vietnam" Bekijks krijgt Amenitha altijd als ze in Hanoi rondwandelt. Met haar zwarte huid en honderden vlechtjes valt ze op. Amenitha is afkomstig van Tanzania. Vijf jaar geleden kwam ze met haar man, VECO medewerker Johan Rock, naar Vietnam. Ze vertelt hoe zij het leven in Vietnam ervaart na 31 jaar Afrika. ‘In mijn land hebben de leraren in het secundair onderwijs vaak niet eens een diploma. In Vietnam is zelfs het personeel van de kinderkribbe hoger opgeleid.’ Amenitha Rock-Sanga (36). ‘Ik herinner me nog onze aankomst hier, in november 2001. We waren vertrokken vanuit België, op een koude winterdag. We landden in Ho Chi Minh City in Zuid-Vietnam. Het was heet en vochtig, en overal waren er bromfietsen. Op straat waren de mensen verwonderd als ze mij zagen. Hun gesprekken stokten, ze staarden me aan. Kinderen kwamen op me af om aan me te voelen. Veel Vietnamezen hebben nog nooit een zwarte gezien. We gingen wonen in Can Tho, de grootste stad van de Mekong delta, waar Johan aan de universiteit aan de slag ging. We hadden leuke buren. Wat me opviel, was dat ze haast allen hoger opgeleid waren. Dankzij de goede contacten met de mensen in onze straat integreerde ik me snel. Het enige waar ik het moeilijk mee had, was de taal. Ik begreep niets van het Vietnamees. Gelukkig spraken velen een mondje Engels. Voor Vietnam heb ik tot mijn eenen-

> 14

dertigste in Afrika gewoond. Ik heb Johan leren kennen in Tanzania. Hij werkte er op een ontwikkelingsproject van Coopibo. We leefden samen in een dorpje in de brousse. Zonder elektriciteit, zonder stromend water, zonder telefoon. Nadien zijn we naar Zambia verhuisd waar Johan voor de Nederlandse ontwikkelingsorganisatie SNV kon werken. Daar hebben we vijf jaar gewoond, ook weer in primitieve omstandigheden. In 2001 kreeg Johan een job in Vietnam aangeboden. Ik wist dat het een derdewereldland was en dat het veel geleden had tijdens de oorlog, maar had geen idee van wat ik kon verwachten. Mijn ogen vielen open. Is dit een ontwikkelingsland, is de vraag die telkens weer bij me opkwam. Johan en ik hebben geen auto of bromfiets, maar toch kunnen we voor een prikje - overal naartoe. Met de bus rijd ik voor 3000 dong (0.15 euro) naar Hanoi-centrum. Een rit op de bromfiets kost me 15000 dong (0.75 euro), een taxi 40000 dong (2 euro). Goed transport vind je hier overal. Ook op het platteland hoef je je arm maar op te steken of je kan met een bromfiets mee. In Tanzania is er buiten de steden omzeggens

geen transportmogelijkheid. Zelfs met een eigen auto of moto ben je niet veel want in de pompstations is zelden brandstof te vinden. Ik ga elke dag naar de markt. Daar hoef ik de hoek maar voor om te gaan. Overal in Hanoi zijn er markten. Het hele jaar door is er een overstelpend aanbod groente, fruit, vis, vlees. In mijn thuisland is dit ondenkbaar. Het aanbod is klein en hangt af van het seizoen. Soms zijn er alleen tomaten, soms is er alleen gedroogde vis. Verse vis en groene groente zijn schaars. Het beperkte voedselaanbod heeft te maken met een gebrek aan irrigatie-infrastructuur en slechte wegen. Wat in een bepaald deel van Tanzania verkrijgbaar is, komt moeizaam of helemaal niet elders in het land terecht. In Vietnam daarentegen is het wegennetwerk goed. Alles kan het hele land door getransporteerd worden. De voedselprijzen in Vietnam zijn ook veel lager dan in Afrika. Vandaag heb ik op de markt voor 7500 dong (0.4 euro) dong 1 kg verse vis gekocht. Voor die prijs zou ik in Tanzania een kool of tien kleine tomaatjes hebben. Wat me in Vietnam verder nog opvalt, zijn de kwaliteit van de diensten-

sector zoals de goede service in de banken, de voortreffelijke gezondheidszorg – zelfs de lokale dorpsdokters zijn gekwalificeerd en beschikken over alle medicijnen - en het hoge niveau van het onderwijs. In mijn land hebben de leraren in het secundair onderwijs vaak niet eens een diploma. In Vietnam is zelfs het personeel van de kinderkribbe hoger opgeleid. Ik houd steeds meer van het leven hier. Inmiddels spreek ik ook een beetje Vietnamees. Op de markt kennen ze me al goed. In het begin dachten ze dat ik een Amerikaanse was, met veel geld. Nu weten ze dat ik van een arm land uit Afrika kom. Als we ooit teruggaan naar Afrika, dan wil ik de ervaringen die ik hier opdoe gebruiken om de mensen in Afrika vooruit te helpen. Vietnam is een voorbeeld voor Afrika. Ik zou het wel moeilijk hebben om terug aan te passen. Deze zomer zijn Johan en ik met Wannes, ons zoontje van zeven, voor twee maand naar Tanzania gegaan. Nadien was ik zeer moe. Het leven in Afrika is zoveel moeilijker dan in Vietnam.’

Maak kans op een pakket Vietnamese delicatessen, en stuur de oplossing van onderstaand kruiswoordraadsel voor 31 december naar: Vredeseilanden/Wedstrijd Reporter Blijde Inkomststraat 50 - 3000 Leuven of info@vredeseilanden.be

Quiz 1. Eén woord kan in het Vietnamees: a. twee verschillende betekenissen hebben b. drie verschillende betekenissen hebben c. zes verschillende betekenissen hebben 2. De Long-Bien brug in Hanoi verbindt de oevers van de Rode Rivier, is 1682 meter lang en wordt beschouwd als een symbool voor: a. de technische kunde van de mens b. het verzet tegen de Amerikanen tijdens de Vietnamoorlog c. de hereniging van Noord- en Zuid-Vietnam 3. Het Vietnamees voor koffie is: a. cà phê b. pho bo c. trá nóng 4. De Vietnamese regering raadt gezinnen aan: a. niet meer dan één kind te krijgen b. maximaal twee kinderen te krijgen c. zoveel mogelijk kinderen te krijgen 5. In Vietnam gaat elke maaltijd vergezeld van: a. nuoc mam, een saus op basis van gefermenteerde vis.

b. tuong, sojasaus c. nuoc leo, een saus op basis van pindanoten 6. De vrucht doerian is verboden op vluchten van Vietnam Airlines omwille van zijn: a. stekelige schil b. sterke geur c. extreme grootte 7. Na de maaltijd je chopsticks verticaal in je rijstkom planten is ongepast omdat: a. het betekent dat je niet genoeg gegeten hebt b. het onhandig is bij het afruimen c. een teken is van ongeluk 8. “Fan Si Pan” is de naam van Vietnams: a. hoogste berg b. langste rivier c. eerste keizer 9. In Hanoi dragen vrouwen op de bromfiets vaak ellebooglange handschoenen: a. om hygiënische redenen b. tegen zonnebrand c. om op te vallen 10. 1978 staat gegrift in de annalen van Vietnam als het jaar waarin a. de nationale volksheld Ho Chi Minh sterft b. een eind komt aan de 30 jaar lange oorlog c. Vietnam het regime van Pol Pot in buurland Cambodja ten val brengt

Kruiswoordraadsel Horizontaal

1. Lastdieren. Persoonlijk voornaamwoord. 2. Sekse (Eng.). 3. Moeder. Vietnamees voor vis. Ga achterna. 4. Soort vijgenboom. Persoonlijk voornaamwoord. 5. Voorzetsel. Aanspraak maken op. 6. Centiliter. Nieuw (Gr.). 7. Specialiteit van Hanoi. 8. Gedoe. Vietnamese volksheld. 9. In en in kalm. Naam waarmee Ho Chi Minh Stad tot in 1975 werd aangeduid. 10. Bouwsel van was gemaakt door bijen of wespen. Vietnamees Nieuwjaar.

Verticaal

1. Tropisch gras en lekkernij in Vietnam. Eenheid van frequentie. 2. Dier. Vrucht. 3. Boerenunie (afk.). Buurland van Vietnam. 4. Fietstaxi’s. 5. Effen. Boomschors. 6. Keizerlijke dynastie in Vietnam. Eén miljardste. 7. Nederlandse ontwikkelingsorganisatie. Persoonlijk voornaamwoord. Tocht. 8. Vernieuwing die in Vietnam van start gaat in 1986. Persoonlijk voornaamwoord. 9. Hevige twist. Heel erg in. 10. Onaangenaam. President in de VS tijdens de laatste jaren van de oorlog.

(3)

(2)

2 3 (4)

4 5

(6)

6 7 (5)

(1)

9 10

Oplossing

Populaire familienaam in Vietnam (1)

(2)

(3)

(4)

(5)

(6)

15 <

(1c. Zo staat het woord “ma” afhankelijk van de toon waarop het uitgesproken wordt voor moeder, graf, spel, geest, echter, met zilver bekleed)(2b. Deze strategische brug was bijna 200 keer het doelwit van de Amerikanen. Na elke aanval slaagden de Vietnamezen erin de brug te herstellen en open te houden)(3a. De Franse kolonisatoren hebben hun stempel op het Vietnamees nagelaten!)(4b. Ondanks de oorlog was de bevolkingsgroei tussen 1960 en 1975 aanzienlijk. Eens de oorlog afgelopen was, in 1975, volgde een babyboom. Omdat het land met een voedseltekort kampte, ging de regering in 1976 een tweekinderen-beleid propageren)(5a. Jaarlijks wordt in Vietnam 200 miljoen liter nuoc mam geproduceerd. Er wordt zelfs beweerd dat Amerikaanse soldaten tijdens de oorlog soms gewaar werden van de aanwezigheid van Vietcong strijders door de sterke geur van nuoc mam)(6b. Ook nuoc mam is om deze reden op VA vluchten verboden)(7c. In die positie lijken ze net wierookstokjes die in de tempels voor de doden gebrand worden)(8a. In de noordwestelijke provincie Lao Cai vormt de Fan Si Pan met een hoogte 3142 meter de hoogste berg van Indochina)(9b. Het Vietnamese schoonheidsideaal stelt een zo blank mogelijke huid voorop. In de parfumerieën gaan de “whitening” zalfjes als zoete broodjes over de toonbank)(10c. In 1978 richt de Rode Khmer in het dorp Ba Chuc in de Mekong delta een slachtpartij aan waarbij 2000 Vietnamese burgers sterven. Als tegenreactie stuurt Vietnam een troepenmacht van 120.000 Vietnamese soldaten Cambodja binnen. Zij slagen erin Pol Pot te verjagen)

Belgie/Belgique PB/PP BC 6712

20 zondag | Snapshot

s Hanoi

Op mijn laatste volle dag in Hanoi ga ik om 6 uur het hotel uit, mijn Ni kon om de hals. In het internetca fé in de straat zijn enkele jon geren al aan het chatten. Ik wandel voorbij vuurtjes me t kommen pho, voorbij soep oudjes, voorbij fru slurpende itverkoopsters met schalen ramboetans aan Hoan Kiem La tot ke, het meer in ha rtje Hanoi. Daar pa ik turnende vrouwen sseer , een plakkaat met Ho Chi Minh, badm tonnende bejaarde inn, weer een plakkaa t met Ho Chi Minh jongeman die Tai Ch , een i doet, nog een pla kkaat met Ho Chi Mi Ik stel scherp en dru nh. k af, telkens opnie uw. De zon gaat op het wordt warm. Ik , spring op een cyclo en verbaas me over de gemanicuurde nagels van de ma nnelijke bestuurder. een cafeetje drink In ik een watermeloe nsapje en doorblad Vietnam Today. Ik er ik doorkruis de winkels teegjes van het ou centrum, koop t-shir de ts met de gele ster van Vietnam en pakk Trung Nguyen koffi en e. In een boekenwi nkel blijf ik plakken de Engelstalige lec bij tuur en lees dat ma nnen hun nagels lat groeien om te tone en n dat ze geen hand arbeid verrichten. Ik Johan en Amenitha tref op een terrasje, vervo eg hen op restauran voor “cha ca” (gep t aneerde vis) en blijf een Tiger Beer drink Ik neem afscheid om en. 23u, stap het café uit. Van aan de ov kant van de straat erwordt me toegeroep en: ‘Motorbike?’.