Vrije Unvisersiteit Brussel Pleinlaan 2 B-1050 Brussel
België - Belgique P.P. / P.B. B-06
JG.12 • NR.4 • OKTOBER-NOVEMBER 2009
R E D E L I J K E I G E N Z I N N I G I N F O R M A T I E M A G A Z I N E VRIJE UNIVERSITEIT BRUSSEL
VUB-incubatiecentrum voor spin-offs en startende ICT-bedrijven is klaar
Universiteit maakt zich op voor feestjaar vol uitdagingen
2009-2010 VAN START
2
WIST U DAT
…
… tweetalig onderwijs
de leercapaciteit bij kinderen stimuleert ? Kinderen die al van jonge leeftijd een deel van de leerstof op school in een andere taal krijgen, hebben een beduidend grotere leercapaciteit dan hun leeftijdsgenootjes. Voor het eerst wordt dit ook bewezen door beeldmateriaal. Taalkundigen Katrien Mondt en Prof. dr. Piet Van de Craen van de Vrije Universiteit Brussel hebben de hersenactiviteit van een- en tweetalige kinderen in beeld gebracht. Hieruit blijkt dat de hersenen van tweetalige kinderen veel minder inspanning moeten leveren bij eenvoudige rekenopdrachten. Dat komt doordat de hersenen actiever moeten zijn om delen van de leerstof in een andere taal te kunnen volgen. En hersenen die geprikkeld en uitgedaagd worden, presteren beter – net zoals de spieren van een atleet sterker worden door training. Er worden immers meer neuronale verbindingen gemaakt, vooral op jonge leeftijd.
… het aantal
euthanasiegevallen bijna verdubbeld is sinds de invoering van de euthanasiewet? Recente studies van de onderzoeksgroep Zorg rond het Levenseinde van de Vrije Universiteit Brussel hebben aangetoond dat het aantal euthanasiegevallen de voorbije tien jaar bijna is verdubbeld tot net geen twee procent van alle overlijdens in Vlaanderen. De invoering van de euthanasiewet is hier volgens de onderzoekers niet vreemd aan. Collega-artsen worden tegenwoordig meer betrokken in het besluitvormingsproces rond het levenseinde van een patiënt dan tien jaar geleden, maar ook de verpleegkundigen zouden graag betrokken worden in de besluitvorming. Hoewel 61 procent akkoord gaat dat het toedienen van levensbeëindigende middelen geen taak is voor een verpleegkundige, is 43 procent toch bereid om dit in bepaalde gevallen te doen. De wet laat niet toe dat verpleegkundigen middelen toedienen in het kader van euthanasie. Maar volgens de onderzoekers wordt de regelgeving achterhaald door de klinische praktijk.
… de humanisering
van kameelantilichamen voor 99 procent geslaagd is?
Immunologe Cécile Vincke van de Vrije Universiteit Brussel en verbonden aan het Vlaams Instituut voor Biotechnologie is erin geslaagd fragmenten of nanobodies van kameelantilichamen te humaniseren, zodat ze in theorie werkzaam kunnen zijn in de mens zonder hun specifieke troeven te verliezen. Door hun kleine omvang, hun hoge resistentie en hun vlotte manipuleerbaarheid kunnen ze effectief zijn tegen tumoren en aandoeningen zoals de ziekte van Alzheimer. Het grote probleem is echter dat ze van dierlijke oorsprong zijn, en dus als vreemd eiwit dreigen afgestoten te worden door het menselijk lichaam. Daarom moet men ze genetisch modificeren om ze er zo menselijk mogelijk te laten uitzien, zonder dat ze echter hun specifieke voordelen verliezen. Vincke is erin geslaagd om deze humanisering voor 99 procent te verwezenlijken, waarbij slechts twee typische aminozuren niet konden gewijzigd worden. Verder kan men niet gaan zonder de voordelen te verliezen. In een latere fase zullen klinische tests moeten uitwijzen of dit voldoende blijkt om toepasbaar te zijn op de mens.
… een VUB-
scheikundige tot de meest geciteerde ter wereld hoort ?
In 2003 publiceerde prof. dr. Paul Geerlings van het departement Scheikunde van de Vrije Universiteit Brussel een artikel in het gerenommeerde tijdschrift Chemical Reviews, met als titel ‘Conceptual density functional theory’. Dat is op zich al een vermelding waard, omdat het de hoogste impactfactor (IF=23) heeft van alle chemie-tijdschriften en er hooguit twee Belgen per jaar in geraken. Maar bovendien blijkt het artikel in kwestie ook nog het elfde meest geciteerde artikel te zijn met meer dan 550 citaties, wat een aanzienlijk stuk hoger ligt dan de citatieverwachtingen voor een gemiddeld artikel in dat tijdschrift over een periode van vijf jaar (27 citaties). En dat is een hele prestatie, vooral omdat het om fundamenteel onderzoek gaat en niet om (doorgaans veel populairder) praktijkgericht onderzoek.
… diepzeeduiken
kan leiden tot lage-rugproblemen? Het is al lang geen geheim meer dat sporten als skiën, gewichtheffen, joggen, gymnastiek, roeien en worstelen belastend kunnen zijn voor de rug. Maar nu heeft Kristel Knaepen van de faculteit Lichamelijke opvoeding en Kinesitherapie van de Vrije Universiteit Brussel voor het eerst ook het diepzeeduiken onder de loep genomen. Samen met enkele collega’s bestudeerde ze 181 recreatieve diepzeeduikers en stelde ze vast dat de helft van hen het voorbije jaar last had van lage rugproblemen. De lage rug is de meest kwetsbare regio bij duikers. Dat heeft onder meer te maken met het zware materiaal, dat makkelijk dertig kilo weegt, maar ook met de kromming van de ruggengraat die door de horizontale positie van de duiker extra wordt benadrukt. Het peddelen met zwemvliezen is belastend voor de lumbo-sacrale as, en op een diepte van twintig meter ervaren duikers daarenboven een compressiekracht van de bovenliggende waterkolom. Ook de loodgordel zorgt voor een erg lokale, maar grote compressiekracht op de lumbale wervelkolom. Volgens de onderzoekers kunnen diepzeeduikers baat hebben bij een preventieve training in correcte til- en heftechnieken én zou er meer aandacht besteed moeten worden aan de ergonomie van de duikuitrusting.
… de seksuele ontwikkeling
bij jongeren sterk verschilt volgens hun woonplaats ?
Hoewel Vlaanderen op zich niet zo groot is, tekenen er zich duidelijke verschillen af in de seksuele ontwikkeling van jongeren naargelang hun woonplaats. Dat blijkt uit een studie van scheikundigen Kim Croes en Prof. dr. Willy Baeyens van de Vrije Universiteit Brussel en hun collega’s van het Steunpunt Milieu en Gezondheid. Ze onderzochten 1679 jongeren tussen 14 en 15 jaar oud, verspreid over negen uiteenlopende zones in heel Vlaanderen. Hun seksuele ontwikkeling en de hormoonspiegel in hun bloed vertoonden duidelijke verschillen naargelang hun woonplaats. In de buurt van afvalverbrandingsovens bijvoorbeeld werden beduidend hogere hormonenconcentraties vastgesteld, terwijl deze een stuk lager waren dan het globale gemiddelde in de zone rond het Albertkanaal met veel chemische industrie. Vreemd genoeg waren ook de resultaten voor de havenzones van Gent en Antwerpen erg verschillend. In het Antwerpse havengebied bleek de seksuele ontwikkeling van zowel jongens als meisjes trager te verlopen dan in de meeste andere gebieden. De onderzoekers leggen het verband met de hogere lood- en cadmiumconcentraties in het bloed van deze jongeren.
INHOUD
Opening academiejaar : 2009-2010 wordt feestjaar vol uitdagingen
Universiteit verwelkomt nieuwe studenten ................
4 8
Incubatiecentrum Arsenaal Brussel (ICAB) : Kweekvijver voor ICT-talent .................................................................. ICAB Q&A .............................................................................................................................
10 12
Junior researcher : Meer groene auto’s in Brussel ...........................................................
13
Kort nieuws ......................................................................................................................
14
Ik studeerde aan de Vrije Universiteit Brussel : ELLE-hoofdredactrice Nica Broucke .........................................
16
Erasmushogeschool Brussel : Hogeschoolalumni behalen doctoraat
................................
18
Personalia ............................................................................................................................
19
AKADEMOS - JG.12 • NR4 • OKT-NOV 2009
3
.............
4
OPENING ACADEMIEJAAR
De kracht van het verleden is de kracht van de toekomst
2009-2010 wordt De Vrije Universiteit Brussel heeft samen met haar associatiepartner de Erasmushogeschool Brussel de aftrap gegeven voor het academiejaar 2009-2010. Voor de Vrije Universiteit Brussel wordt het alvast een dubbel feestjaar. De Brusselse universiteit bestaat immers 175 jaar, waarvan 40 jaar als autonome Nederlandstalige universiteit. “In het verleden liggen onze wortels verankerd, de wortels waaruit we de kracht moeten putten om de uitdagingen van vandaag en van morgen aan te kunnen”, zei VUB-rector Paul De Knop in zijn academische openingsrede. Gastspreker was minister van Onderwijs Pascal Smet. Volgens Smet moeten we ons niet zozeer bezighouden met de strijd om de markt van de studenten van vandaag, maar wel met “de strijd voor de competenties van de studenten van morgen.”
De Vrije Universiteit Brussel is op weg naar 10.000 studenten. Rector De Knop is verheugd dat het aantal nieuwe eerstejaarsstudenten, de zogenaamde generatiestudenten, met bijna 10% is toegenomen. “Ik ben ervan overtuigd dat ze een goede keuze hebben gemaakt. Ons onderwijs is voortreffelijk, onze opleidingen krijgen steevast goede punten van de onafhankelijke en strenge visitatiecommissies die over de kwaliteit van de universitaire opleidingen waken. Ook ons onderzoek is zonder meer excellent. Aan de Vrije Universiteit Brussel zijn meer dan 150 onderzoeksgroepen actief, waarvan een aantal tot de absolute wereldtop behoort. En we mogen ook ons ziekenhuis niet vergeten. Het UZ Brussel is goed voor 20.000 daghospitalisaties en 27.000 gehospitaliseerde patiënten per jaar. Het ziekenhuis en de medische faculteit genieten wereldfaam, onder meer – maar zeker niet alleen – dankzij de in-vitrobevruchting.”
FINANCIERING De basis van de universiteit mag dan bijzonder stevig zijn, dat neemt niet weg dat de Vrije Universiteit Brussel voor een reeks belangrijke uitdagingen staat. Volgens rector De Knop is de financiering de grootste uitdaging, omdat in
2013 de zogenaamde ‘verevening’ wegvalt. De verevening is een tijdelijke maatregel van de overheid om de dalende financiering van universiteiten en hogescholen te compenseren. Die dalende financiering is het gevolg van het financieringsdecreet. Rector De Knop pleit voor de verlenging van de verevening tot 2017. De Vlaamse overheid moet immers rekening houden met de specifieke Brusselse context op het vlak van studentenrekrutering. Niet alleen het imago van de hoofdstad, maar ook de taalcontext en de mobiliteitsproblemen bemoeilijken de opdracht van de universiteit. Indien de overheid haar verantwoordelijkheid niet opneemt, kan dit belangrijke gevolgen hebben, waarschuwt de rector nog. Indien er bijvoorbeeld geen middelen komen voor de tandheelkundige kliniek – die totnogtoe bekostigd werd door de universiteit zelf en goed is voor 30.000 behandelingen per jaar – zal deze haar deuren moeten sluiten. “De weg die de overheid heeft gekozen, is niet deze van een visionair model waarbij Brussel wordt uitgespeeld op de internationale markt, maar deze van een economisch model : met rationalisatienormen en met een financiering gebaseerd op studentenaantallen. Zo wordt geleidelijk een hervorming van het onderwijs
VUB-rector Paul De Knop
feestjaar vol uitdagingen nagestreefd waarbij de keuzevrijheid en de mens- en maatschappijvisie aan belang inboeten. De Vrije Universiteit Brussel blijft – haar missie indachtig – het vrijzinnig humanisme hoog in het vaandel dragen, maar door het financieringsdecreet zijn we gedwongen om allianties aan te gaan en om ons duidelijk meer internationaal op te stellen. Dit zullen we dan ook resoluut doen, evenwel niet blindelings. Daarom hebben we bepleit om tenminste die opleidingen die een levensbeschouwelijke grond hebben een uitzonderingsstatuut te geven in de komende rationalisatie. Want, veel belangrijker dan of je gelooft of wat je gelooft, is dat niemand zijn of haar geloofsovertuiging opdringt, laat staan oplegt. Met andere woorden : het vrij onderzoek moet
gegarandeerd blijven. De Vrije Universiteit Brussel heeft in het verleden meer dan eens op de barricaden gestaan, hierbij steunend op haar wetenschappelijke inzichten. Denken we maar aan reproductieve geneeskunde, abortus, euthanasie. Wij willen dit ook in de toekomst kunnen blijven doen.”
ALGEMEEN STRATEGISCH PLAN Tijdens het eerste jaar van zijn rectorschap heeft Paul De Knop werk gemaakt van het Algemeen Strategisch Plan 2009-2012, dat intussen groen licht heeft gekregen van de Raad van Bestuur van de universiteit.
“Het doel van dit toekomstplan is duidelijk: een krachtig antwoord bieden op de vele uitdagingen waar we ondanks onze kwaliteit als universiteit toch voor staan. Om haar financiering veilig te stellen, gaat de Vrije Universiteit Brussel resoluut voor meer studenten en voor een performantieverhoging inzake studierendement en onderzoeksoutput.” Het plan voorziet in besparingen, maar ook in investeringen. Het omvat onder meer een ambitieus bouwplan, dat zowel aankoop als renovatie en nieuwbouw omvat. De Vrije Universiteit Brussel staat overigens niet alleen. De universiteit heeft sterke partners gezocht en gevonden.
Studenten willen van Brussel echte studentenstad maken Thomas Donnez, voorzitter van de Studentenraad van de Vrije Universiteit Brussel en Stijn De Bock, studentenvertegenwoordiger van de Erasmushogeschool Brussel, willen dat Brussel meer gepromoot wordt als studentenstad. “De troeven van Brussel als universiteitsstad kunnen beter op de kaart worden gezet”, zei Donnez in zijn toespraak. “Brussel is niet de hoofdstad van het Avondland dat zijn ondergang al bendevormend en vuurvechtend tegemoet gaat, Brussel is voor wie het wil zien en beleven, gezellig en leuk. Brussel is een echte studentenstad.” Ook voor De Bock moet het positieve van studeren in Brussel veel meer benadrukt worden. “Ik denk nu aan de kotsubsidies, aan de goedkope MIVB-abonnementen, de CJP-kaart, de ruimte die wordt gecreëerd voor de fiets, het aanbod van het openbaar vervoer, de sociale begeleidingsdiensten van onze instellingen.”
AKADEMOS - JG.12 • NR4 • OKT-NOV 2009
Stijn De Bock en Thomas Donnez
5
6
OPENING ACADEMIEJAAR
Minister van Onderwijs Pascal Smet
“We zullen preferentieel met onze alliantiepartner de Universiteit Gent samenwerken om een aantal masteropleidingen te verstevigen en elkaars onderzoek te versterken”, aldus rector De Knop. “Met onze associatiepartner de Erasmushogeschool Brussel streven we een maximale synergie na.”
“
We willen ook in de toekomst op de barricaden staan.
”
“We grijpen onze maatschappelijke betekenis voor Vlaanderen en voor Brussel aan om, door extra te investeren, de medische campus in Jette te laten uitgroeien tot een volwaardig Universitair Medisch Centrum. Vertrekkend van onze unieke ligging in de hoofdstad van Europa en onze historische relatie met de Université Libre de Bruxelles, willen we samen werk maken van een doorgedreven internationalisering.”
EERSTE KEER Voor Pascal Smet was het zijn eerste openingszitting als minister van Onderwijs. “Het is vandaag mijn allereerste keer en ik ben uiteraard blij dat dit aan de Vrije Universiteit Brussel is, in mijn stad Brussel.” De minister brak een lans voor een verdere democratisering van het hoger onderwijs. “Ik meen dat daar een dubbele maatschappelijke opdracht ligt voor jullie: in een engagement om het beste te halen uit onze beste talenten en er
mee voor te zorgen dat we geen talenten verliezen omdat ze met een kapotte fiets aan de start komen of achterop raken met een lekke band en niemand hen een reservewiel wil geven.” Volgens Smet gaat het vaak om gekleurde Vlamingen, waarvan we de talenten niet tijdig ontdekken en ontwikkelen. “Ik wil de komende jaren weten hoeveel nieuwe Vlamingen doorstromen en slagen aan de hogescholen en de universiteiten. Er zijn de afgelopen decennia te veel talenten verspild.”
Smet deed een oproep aan de universiteiten om geen competitie met elkaar aan te gaan, maar wel een competitie tegen de uitsluiting. Minister Smet is ook gewonnen voor meer internationalisering. “Onze studenten moeten hun kerktorens durven te verlaten om de wereld te verkennen. Enkel zo zullen ze in staat zijn mee te doen in de koers van morgen en eigenlijk al in de koers van vandaag. Het regeerakkoord is hier heel duidelijk : tegen 2020 moet 20 % van de studenten in het buitenland studeren.� Rector De Knop heeft het voorbije jaar al meermaals aan de Vlaamse overheid gevraagd om meer opleidingen in het Engels te kunnen organiseren. Minister Smet lijkt er alvast niet tegen. “Doen we er eigenlijk verstandig aan om nog altijd zo strikt vast te houden aan de regeling op de onderwijstaal? Angst voor meertaligheid is angst voor de stad, is angst voor Europa en is tenslotte angst voor onze eigen toekomst.� Extra geld in tijden van schaarste kon de minister niet beloven. Het Vlaams
regeerakkoord voorziet wel degelijk in meer middelen tegen 2014, maar “ik weet wel dat er de komende twee jaren geen extra’s voor het hoger onderwijs voorzien zijn. De eerlijkheid
gebiedt mij u dat te zeggen.� De minister zei wel dat hij het financieringsdecreet zou evalueren en bijsturen indien nodig.
HET VUB-SYMFONISCH ORKEST o.l.v. Jurgen Wayenberg
Darwin, variaties op een thema BREDENE - 20u zaterdag 14 november 2009 Meeting- en Eventcentrum Staf Versluys, Kapelstraat 76 KOKSIJDE - 20u zaterdag 21 november 2009 CC Casino, Casinoplein 10/11 BRUSSEL - 15u zondag 22 november 2009 AULA VUB, Campus Etterbeek, 7ULRPĂ€DDQ WRHJDQJ 3OHLQODDQ WRHJDQJ TIENEN - 20u zaterdag 5 december 2009 CC De Kruisboog, Minderbroedersstraat 15
Edward Elgar, Steve Reich, Gustav Holst, Richard Strauss, Leroy Anderson, Frederik Devreese, Joh n Williams +RRUQVROR 3DXO 3LFKDO Woord: Ingrid Vanrutten
Kaarten â‚Ź 12 / voorverkoop â‚Ź 10 Studenten en werkzoekenden â‚Ź 7 / voorverkoop â‚Ź 5 Info en reservatie: VUB CerePRQLsQ FHUHPRQLHQ#YXE DF EH VUBorkest: 0479 97 12 08 - www.vub.ac.be/vuborkest Concerten ingericht onder auspiciĂŤn van de Unie Vrijzinnige Verenigingen met de steun en/of medewerking van het August Vermeylenfonds, het Willemsfonds, het Massereelfonds, de Humanistisch-Vrijzinnige Vereniging, Lichtpunt, de Dienst Cultuur VUB, de Oudstudentenbond VUB HQ GH 8LWVWUDOLQJ HQ 3HUPDQHQWH 9RUPLQJ 98%
AKADEMOS - JG.12 • NR4 • OKT-NOV 2009
7
8
2009-2010 VAN START
Universiteit verwelkomt nieuwe studenten HIER MOET JE DENKEN Michaela is pas begonnen aan haar eerste bachelor Taal- en Letterkunde Engels-Duits. Het opdrachtenparcours van de Student Welcome Dayheeft haar bij de dienst Internationale Relaties en Mobiliteit gebracht, op een steenworp van de campus. Michaela is Zweedse, maar woont al tien jaar in Overijse. Haar ouders werken voor de Europese Unie. “Ik wil graag lerares worden in België”, zegt ze in voortreffelijk Nederlands. “Ik ben ook naar hier gekomen omdat ik zo van Brussel hou.” Ze volgde secundair onderwijs in het Zweeds, in de Europese school. Ze heeft intussen haar eerste colleges achter de rug. “De universiteit is heel anders dan het middelbaar”, zegt ze. “Daar is alles hapklaar. Hier moet je zelfstandig kunnen denken.”
HARD WERKEN EN VEEL PLEZIER MAKEN Lorenz uit Westerlo heeft zich ingescghreven in eerste bachelor Communicatiewetenschappen. Het opdrachtparcours bracht hem bij de sportdienst, waar de deelnemers zich van hun behendigste kant moeten tonen. Voor Lorenz is het alvast belangrijk dat de universiteit over een uitgebreide sportinfrastructuur beschikt, want hij zelf is heel sportief. Maar hij heeft ook voor de Vrije Universiteit Brussel gekozen “omdat je hier alles samen vindt op één campus, alles is dichtbij.” Zijn eerste college was Logica & Wetenschapsfilosofie. “Leuke prof, maar ik kom niet op zijn naam.” Wat verwacht hij van studeren aan een universiteit? “Hard werken, maar ook veel plezier maken. Ik denk dat de kunst erin bestaat om een goed evenwicht te vinden tussen beide.” Lorenz zit op kot, in een studentenkamer van de universiteit. “Dat is heel tof”, zegt hij, “vooral omdat je een wooneenheid met anderen deelt. Zo leer je meteen mensen kennen.”
GEEN KOT NODIG Emilie uit Dilbeek heeft zich in eerste bachelor Psychologie ingeschreven. Waarom heeft ze voor de Vrije Universiteit Brussel gekozen? “Ik heb lang getwijfeld. Maar ik heb voor de VUB gekozen omdat alles hier dicht bij elkaar is en natuurlijk ook omdat het niet ver is van waar ik woon. Ik heb geen kot nodig.” Ze heeft psychologie gekozen op aanraden van haar ouders. “Ze vinden dat ik goed kan luisteren en mensen helpen. Ze zien wel een psychologe in mij. Maar ik verwacht dat het heel moeilijk wordt. Ik zal veel zelfdiscipline moeten hebben.”
Tijdens de eerste week van het nieuwe academiejaar vond op campus Etterbeek en campus Jette de Student Welcome Day plaats. Het was de eerste keer dat de universiteit zo’n dag organiseerde. Centraal stond een groot opdrachtenparcours. De studenten die meededen konden hun inschrijvingsgeld terugwinnen.
WE AMUSEREN ONS Jonas zit in z’n eerste master Geschiedenis. Maar ook hij doet mee aan het opdrachtenparcours. “Het is iets nieuws, je komt veel mensen tegen. We amuseren ons”, zegt hij. “En dat je met het opdrachtenparcours mooie prijzen kan winnen, is natuurlijk mooi meegenomen.” De meeste studentenvoorzieningen kent Jonas al. “De jobdienst, de sociale dienst, vooral die diensten die je geregeld nodig hebt, eigenlijk. Maar ik kan zeker nog iets opsteken op de Student Welcome Day”. Zo blijkt de vragenlijst die de deelnemers moeten invullen, niet zo’n makkelijke opdracht. Wie spreekt ‘academisch Nederlands’?, luidt de eerste vraag. “Ik weet niet wat dat is, academisch Nederlands”, zegt Jonas. “Is dat algemeen Nederlands?”
GOEDE TREINVERBINDING MET DUITSLAND Christian en Daniël komen uit Duitsland, uit Keulen en Duisburg. Door een hervorming van het onderwijs in Duitsland is er plots een dubbele uitstroom in het secundair onderwijs. Het hoger onderwijs in Duitsland kampt daardoor met acuut plaatsgebrek, waardoor jonge Duitsers over de landsgrenzen kijken. Christian en Daniel hebben allebei voor psychologie gekozen. Christian wil Geneeskunde in Duistland studeren, maar omdat het voorlopig niet lukt, is hij in Brussel met psychologie begonnen. “Ik logeer voorlopig in een jeugdherberg, want wie weet zal ik de volgende weken toch nog ergens in Duitsland met geneeskunde kunnen starten. ” Christian en Daniël hebben voor Brussel gekozen, “omdat het een leuke stad is. Heel internationaal én met goede treinverbindingen naar Duitsland.” Voor Daniël is het ook belangrijk dat je hier vooraf geen taalexamen moet afleggen. “Mijn Nederlands is nog niet goed, maar ik zal de taal uiteraard leren tijdens mijn studie.”
DE WINNAARS
“Met de Student Welcome Day willen we onze studenten op een leuke manier wegwijs maken in ons uitgebreide aanbod van studentenvoorzieningen”, zegt Tim Peeters van Student & Alumni Relations. “We mikken niet alleen op de nieuwe eerstejaarsstudenten, maar ook op studenten die hier al een tijdje rondlopen. Want ook de anciens weten niet altijd wat er allemaal bestaat op de campus.” Maar er is nog een andere reden om de dag te organiseren. “We zien onze studenten gewoon graag”, zegt Tim Peeters. “Vandaar dat we ze de kans geven om hun inschrijvingsgeld terug te winnen. De winnaar krijgt 567,8 euro op zijn of haar rekening gestort. De tweede prijs is een iPod.”
Laura Bex uit Hasselt zal het zich beslist niet beklaagd hebben dat ze heeft meegedaan aan het opdrachtenparcours van de Student Welcome Day op campus Etterbeek. De studente tweede bachelor Psychologie heeft haar inschrijvingsgeld teruggewonnen. Weet ze al wat ze met het geld, zowat 570 euro, gaat doen? “Ik ga het aan mijn ouders geven. Ze hebben pas nieuwe laptops gekocht voor mij en mijn zus. Nu kan ik hen iets teruggeven.” Bram De Waele, ook al tweede bachelor Psychologie, ging met de tweede prijs lopen, een iPod. Op campus Jette gingen de twee hoofdprijzen naar twee studenten van de Erasmushogeschool Brussel.
Bij de VUB-cursusdienst moesten de deelnemers aan het opdrachtenparcours een stapel cursussen optillen en hun gewicht schatten. “De meeste studenten schatten veel te laag”, zegt Hafsa die de proef in goede banen leidt. De zwaarte van de leerstof onderschatten is nochtans iets wat je als student best niet doet.
AKADEMOS - JG.12 • NR4 • OKT-NOV 2009
9
10
INCUBATIECENTRUM ARSENAAL BRUSSEL (ICAB)
VRIJE UNIVERSITEIT BRUSSEL OPENT NIEUW INCUBATIECENTRUM
Kweekvijver voor ICT-talent Over enkele weken opent het Incubatiecentrum Arsenaal Brussel (ICAB) officieel de deuren. Het centrum moet een portaal worden voor jonge entrepreneurs en bedrijven in de informatie- en communicatiesector. De grote troef van ICAB? Diensten op maat van het bedrijf en de ligging, vlakbij de VUB-campus Etterbeek.
Wie al een tijdje aan de Vrije Universiteit Brussel werkt, er gestudeerd heeft of regelmatig langs de campus in Etterbeek passeert, kan de transformatie van de vlakbij gelegen Arsenaal-site niet zijn ontgaan. De oude rijkswachtkazernes ondergingen het laatste decennium een complete make-over. Prestigieuze modehuizen als Delvaux en Mer du Nord vonden er een plaatsje, net als een verfijnde brasserie en een resem nieuwbouwappartementen.
WELKE BESTEMMING? Het terrein, dat voor een groot deel eigendom is van de Vrije Universiteit Brussel, wachtte wel nog op een aan de universiteit gelinkte activiteit. Onderwijslokalen, studentenkoten, sociale voorzieningen, administratie,… over de bestemming van de gronden, en meer bepaald de vervallen voertuigenloods, bestond jarenlang heel wat discussie. Eén optie werd echter van bij het begin al geopperd: een incubatiecentrum voor spinoffs, vlakbij de universiteit. Een plaats waar ideeën die ontstaan in de universitaire labo’s verder kunnen rijpen tot valoriseerbare producten die hun plaats op de vrije markt vinden.
FLANDERS TECHNOLOGY We schrijven begin jaren ‘80. Vlaanderen is in de ban van Flanders Technology en toenmalig minister-president Gaston Geens wil met de DIRVacties (Derde Industriële Revolutie Vlaanderen) de Vlaamse industrie een nieuwe boost geven. En daar hadden ze aan de Vlaamse universiteiten wel oren naar. “De VUB heeft van bij het begin de nadruk gelegd op een sterke link met de industrie. In die vroege jaren ‘80 bestond al de wens om een incubator op te richten naar het voorbeeld van de universiteiten van Stanford en Berlijn. Toenmalig rector Oscar Steenhaut was daarvoor zelf naar Berlijn gegaan”, vertelt professor Jean Vereecken, die al in die tijd voorzitter was van de commissie Industrieel beleid aan de Vrije Universiteit Brussel en al jaren een van de gangmakers van het valorisatiebeleid van de universiteit.
BOORMACHINE Vandaag ontmoeten we Jean Vereecken en Marnix Housen, respectievelijk gedelegeerd bestuurder en directeur van ICAB tussen lawaaierige
boormachines en slijpschijven terwijl bouwvakkers af- en aanlopen. Een nakende opening betekent immers alle hens aan dek om het gloednieuwe gebouw tijdig toonbaar en gebruiksklaar te maken. “Er zijn heel wat moeilijkheden geweest in het verleden. We hadden gehoopt klaar te zijn begin 2009, maar je weet hoe dat gaat met verbouwingen. Alleszins, nu staan we hier”, glimlachen Vereecken en Housen zichtbaar gelukkig. Begrijpelijk als je weet dat er meer dan 25 jaar zijn verstreken sinds aan de Vrije Universiteit Brussel de eerste stemmen opgingen om een incubatiecentrum vlakbij de campus op te richten.
NABIJHEID Maar heeft de universiteit niet al een incubatiecentrum? Vereecken : “Inderdaad. Het duurde destijds zo lang dat de Vrije Universiteit Brussel aan de Vlaamse regering steun heeft gevraagd om op Vlaams grondgebied een innovatiecentrum op te richten.” Sinds 1991 beschikt de universiteit bijgevolg over het Innovatie- en Incubatiecentrum Brussel (IICB) in het researchpark in Zellik. “Maar
“
Vijftien jaar geleden durfden professoren niet in hun cv zetten dat ze een octrooi hadden. de grote afstand tussen de campus Etterbeek en het IICB wordt door heel wat spin-offs als negatief ervaren. Als je telkens de auto moet nemen en 20 km naar Zellik moet rijden, dan verwateren de contacten na een zekere tijd. Als er daarentegen maar 100 meter afstand is tussen het labo en het bedrijf dan kan je die contacten veel beter onderhouden”, weet Vereecken.
GEMISTE KANSEN Zijn er door al die jaren uitstel niet veel kansen verloren gegaan? “Ja, we hebben enorm veel kansen gemist. Vooral de laatste jaren. We wisten dat de incubator er zou komen, maar het was alleen niet duidelijk wanneer. Kleine bedrijven hebben echter snel een oplossing nodig. Er zijn dus heel wat spin-off-bedrijven van de universiteit die zich noodgedwongen verder in de stad of buiten Brussel hebben gevestigd. Misschien kunnen we nu proberen om enkele daarvan terug te halen”, is Vereecken hoopvol.
”
Het perfecte klimaat dus om van ICAB een succesverhaal te maken. Of kan de huidige economische crisis roet in het eten gooien? “Het is inderdaad zo dat grote bedrijven in tijden van crisis besparen op research, wat overigens een totaal verkeerde strategie is. Maar een crisis kan voor startende bedrijven ook net een positieve periode zijn. Heel wat waardevolle mensen van boven de vijftig worden afgedankt en kunnen nog maar moeilijk in een ander bedrijf aan de slag. Misschien kunnen ze hun ervaring wel gebruiken om startende bedrijven bij te staan”, besluit Vereecken. Wie zei er alweer ‘Never waste a good crisis’? [tm]
ICAB in een notendop ICAB is een onthaalstructuur voor startende technologische bedrijven in de ICT- en de Engineeringsector. Naast huisvesting levert ICAB een waaier van diensten die bedrijven gebruiken in elke fase van hun ontwikkelingsproces. Aan starters biedt ICAB een aangepast begeleidingstraject. Hoofdaandeelhouders zijn, naast de Vrije Universiteit Brussel, de Gewestelijke Ontwikkelingsmaatschappij Brussel (GOMB) en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Andere investeerders zijn IMEC, Palladium, KBC, Ethias en het VUB-investeringsfonds BI3.
NIEUWE SPIN-OFFS Bestaande bedrijven lokken is een ding, maar dé uitdaging is natuurlijk om nieuwe, beloftevolle spin-offs naar ICAB te halen. “Daarvoor hebben we een informele overeenkomst met de Technology Transfer Interface (TTI) van de VUB, de cel waar onderzoekers terecht kunnen met een nieuw idee en waar nagegaan wordt of het valoriseerbaar is. De TTI contacteert ons als er ideeën rijp zijn”, legt Marnix Housen uit. “Als dat het geval is, is het beter dat de spin-off niet in het labo blijft. Zo kan er immers interferentie ontstaan tussen de activiteiten van de spin-off en het normale universitaire werk in het labo. Op dat moment kunnen wij een oplossing bieden.”
MENTALITEIT Het mag dan al jaren geduurd hebben vooraleer ICAB een feit was, doorheen die jaren is de mentaliteit aan de universiteiten enorm veranderd. Vereecken: “Bij de professoren merk je een fantastische evolutie in de mentaliteit. Vijftien jaar geleden durfde niemand in zijn cv zetten dat ze een octrooi hadden. Dat was iets commercieels en hoorde niet thuis aan een universiteit. Dat argument hoor je nu niet meer.”
In november 2007 werd de symbolische eerste steen gelegd. Twee jaar later is ICAB helemaal klaar. Tijdens de Open Bedrijvendag op 4 oktober kreeg het nieuwe incubatiecentrum alvast veel volk over de vloer.
AKADEMOS - JG.12 • NR4 • OKT-NOV 2009
11
12
INCUBATIECENTRUM ARSENAAL BRUSSEL (ICAB)
ICAB Q&A Wat is ICAB? Wie kan er terecht? Wat kan ICAB aan jonge bedrijven bieden? En waar zit de meerwaarde voor de Vrije Universiteit Brussel? Directeur Marnix Housen en gedelegeerd bestuurder Jean Vereecken geven het antwoord. Marnix Housen
Wat is ICAB? “Een kweekvijver voor kleine bedrijven bij voorkeur actief in de ICT- of Engineeringsector. In de eerste plaats mikken we op de spin-offs van de VUB, maar met 2000 vierkante meter is er ook plaats voor andere starters. Het product of dienst moet wel een hitech component bevatten en het bedrijf moet bereid zijn tot samenwerking met de universiteit.” Waarom de focus op ICT? “Binnenkort zullen er in Brussel in totaal 5 incubatoren zijn. ICAB is momenteel het tweede incubatiecentrum gevestigd in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De ULB heeft er al één, maar er staan nog drie andere gepland: een voor Biotechnologie (ULB), een voor Life Sciences (UCL) en tot slot een Milieu Incubator. Het is dus nodig om een zekere specificiteit te hebben.” ICAB zal dus ook plaats bieden aan spinoffs van andere universiteiten? “Ja, zeker en vast. We proberen een link op te bouwen tussen de bedrijven die zich hier vestigen en alle universiteiten. Gezien de ligging zal dat in hoofdzaak met de Vrije Universiteit Brussel en de ULB zijn.” ICAB wil een ‘one stop’-portaal zijn, wat bedoelen jullie daarmee? “Jonge bedrijven weten vaak niet op welke deur ze moeten gaan kloppen. ICAB wil hen de weg wijzen. ICAB moet een soort ondernemersloket voor ICT-spin-offs zijn.” ICAB biedt dus meer dan enkel bedrijfsruimte? “Ja. Naast de klassieke diensten zoals secretariaatsondersteuning, gemeenschappelijke kantoorinfrastructuur en ander logistieke ondersteuning voorzien wij ook in een aanbod gespecialiseerde operationele en strategische bijstand. Hiervoor doen we beroep op experts van binnen en buiten ICAB. Denk bijvoorbeeld aan hulp bij het definiëren van het businessmodel, het opstellen van een ondernemingsplan, het uitvoeren van een technologische audit, het oplossen van juridische en fiscale problemen, enz. Kortom, we bieden een heel pakket aan.” Zijn de huurprijzen goedkoper dan op de privémarkt? “Het bedrijf betaalt een forfait per vierkante meter volgens een ‘all-in’ formule. Voor deze prijs krijgt het bedrijf een zeer compleet pakket aan
Jean Vereecken
diensten waar bijvoorbeeld ook al het energieverbruik en de schoonmaakkosten zijn inbegrepen. De bedoeling is de ondernemer te verlossen van alle praktische beslommeringen verbonden aan huisvesting zodat hij zich vollop kan concentreren op zijn kernactiviteit. Deze transparante prijsafspraken worden enorm gewaardeerd door de starters. Wat de prijs betreft zitten we onder het niveau van de pure privémarkt. Maar wij laten dan ook niet zomaar iedereen toe. Het bedrijf wordt geëvalueerd op zijn innovatieve en technologische capaciteiten en de mogelijkheid tot samenwerking met onderzoeksinstellingen. Tegenover de prijs moet je natuurlijk ook de voordelen plaatsen: mogelijkheid tot het huren van kleine oppervlaktes, hoogstaande infrastructuur, ruim aanbod van diensten met hoge toegevoegde waarde voor starters, toegang tot betrouwbare contacten en netwerken. Belangrijke troef is natuurlijk de unieke kans tot samenwerking die de locatie biedt. Er zullen contacten ontstaan tussen de hier gevestigde bedrijven, waaruit synergieën kunnen voortvloeien. En uiteraard is er de nauwe band met universiteit.” Hoe lang blijft de band tussen de universiteit en de spin-off bestaan. Wanneer staat hij volledig op eigen benen? “Dat is moeilijk te zeggen. Dat gebeurt in functie van hun product. Maar er is geen moment dat er geen samenwerking meer is. Zelfs als het bedrijf een grote onderneming wordt, kunnen we nog altijd onderling onderzoekscontracten afsluiten.” Verdient de VUB iets aan een succesvolle spin-off? “Onrechtstreeks wel. Zeker als er veel contracten worden afgesloten tussen de bedrijven in ICAB en de Vrije Universiteit Brussel, het zogenaamde contractonderzoek. Dat vormt immers een steeds belangrijker element in de financiering van de universiteit. ICAB kan ook een dam vormen tegen het brain-drain effect. Waar ingenieurs nu worden weggeplukt door de bedrijfswereld, kan met een spin-off de samenwerking tussen onderzoeker en universiteit worden verdergezet. Maar het is niet zo dat de universiteit dankzij een incubatiecentrum rijk wordt. Afgezien daarvan is zo’n incubator wel een must voor een universiteit. Spin-offs oprichten betekent immers ondernemerschap promoten. En kennis van ondernemerschap is ondertussen essentieel in de huidige opleidingen.”
JUNIOR RESEARCHER
Meer groene auto’s in Brussel Het Brusselse wagenpark vergroenen. Dat is de ambitieuze doelstelling van Nele Sergeant. Voor haar doctoraat aan de vakgroep Elektrotechniek en Energietechniek (ETEC) doet ze onderzoek naar de eco-efficiëntie van de Brusselse mobiliteit. Ze gaat na op welke manier beleidsmaatregelen kunnen geanalyseerd worden om zo tot een groenere voertuigenvloot in de hoofdstad te leiden. De kersverse Brusselse regeringscoalitie, die afgelopen zomer aantrad, schoof alvast één opvallende nieuwigheid naar voren. Op aansturen van coalitiepartners Groen! en Ecolo opperde het Brussels gewest de ambitie om uit te groeien tot dé ecologische hoofdstad van Europa. Goed nieuws voor junior researcher Nele Sergeant wier doctoraatsonderzoek perfect aansluit bij die groene droom.
VERGROENING Sergeant wil nagaan op welke manier de impact van beleidsmaatregelen op milieu en energieverbruik kan geanalyseerd worden. Het gaat hierbij om maatregelen die kunnen leiden tot een meer ecologische samenstelling van het wagenpark in de hoofdstad. “De Brusselse overheid beschikt over een brede waaier aan mogelijkheden om een groenere mobiliteit te bewerkstelligen. Dat kan via fiscale maatregelen, maar ook door variabele parkeertarieven in te voeren of tol te heffen in de stad. Ik wil achterhalen welke indicatoren je moet hanteren om de juiste impact van beleidsmaatregelen op de vergroening van het wagenpark te meten”, vertelt ze.
OUD EN NIEUW Maar hoe ziet dat Brusselse wagenpark er dan uit? Sergeant: “Het wagenpark in de hoofdstad is een speciaal geval als je het vergelijkt met de totale Belgische situatie. Brussel heeft aan de ene kant een grote lagere sociale klasse die over oude, meer vervuilende voertuigen beschikt. Aan de andere kant rijden er heel veel nieuwe wagens
rond aangezien veel bedrijven hun hoofdzetel hebben in Brussel. Zij kopen massaal nieuwe bedrijfswagens die uitgerust zijn met de laatste snufjes en voldoen aan de strengste normen, maar anderzijds veel zwaarder zijn en bijna uitsluitend op diesel rijden. Uiteindelijk zorgt dat er voor dat de gemiddelde ecoscore van het Brusselse wagenpark best wel goed is.”
ECOSCORE “Die ecoscore is een tool die we hebben ontwikkeld in opdracht van de Vlaamse overheid om de ecoefficiëntie van een voertuig te meten. De eco-score houdt niet alleen rekening met de uitstoot van broeikasgassen – voornamelijk CO2 –, maar kijkt ook naar andere vervuilende stoffen. Stoffen die een invloed hebben op de gezondheid. Fijn stof is daar een heel belangrijk voorbeeld van, evenals stikstofoxides. Dat is belangrijk om onder meer dieselvoertuigen juist te kunnen beoordelen. Als je, zoals het beleid nu doet, focust op CO2-uitstoot, bevoordeel je dieselvoertuigen. Hun CO2-uitstoot is lager dan die van benzinemotoren, maar ze stoten wel meer fijn stof en stikstofoxides uit. Dat wordt vaak genegeerd, maar vormt wel een groot probleem, zeker in de stad. Bij de berekening van de ecoscore wordt bovendien niet alleen gekeken naar de directe uitstoot aan de uitlaatpijp, maar ook naar de uitstoot die gepaard gaat met de productie van de gebruikte brandstof. Kortom, de ecoscore is de meest objectieve tool om de milieuvriendelijkheid van een auto te beoordelen.”
AKADEMOS - JG.12 • NR4 • OKT-NOV 2009
BELEID Wordt die ecoscore ook al gebruikt in de praktijk? “Als er vandaag de dag een nieuwe beleidsmaatregel wordt geïntroduceerd, kijkt men jammer genoeg eerst naar het economische aspect ervan. Men probeert bijvoorbeeld meer fiscale inkomsten te genereren en daarbij hanteert men enkel de CO2-uitstoot van een voertuig als norm. Maar voor de berekening van de registratietaks en verkeersbelasting overweegt de Vlaamse overheid alvast om de zogenaamde fiscale pk’s te vervangen door onze ecoscore. Ook de Brusselse regering heeft daaromtrent een onderzoek gevraagd. De interesse bij de beleidsmakers is dus zeker aanwezig, maar wil Brussel als Europese hoofdstad op dit vlak innovatief zijn, dan zal er een flinke dosis politieke moed nodig zijn”, besluit Sergeant. [tm]
Nele Sergeant (29) studeerde af aan de Vrije Universiteit Brussel als Bio-ingenieur in de Cel- en Gentechnologie. Omdat haar interesse ook bij het milieu lag, trok ze naar Leuven om er een aanvullende opleiding in Milieuwetenschappen en –Technologie te volgen. Nadien keerde ze terug naar Brussel om er als vorser te werken bij professor Joeri Van Mierlo in de vakgroep ETEC aan de faculteit Ingenieurswetenschappen. Daar hielp ze onder meer mee de ‘ecoscore’ opvolgen.
13
14
KORT NIEUWS
Jongeren warm maken voor de ruimte Jongeren laten kennismaken met de verschillende universiteitsopleidingen, beroepen en onderzoeksdomeinen die te maken hebben met astronomie en ruimtewetenschappen. Dat was de bedoeling van de Space Day die de twee Brusselse universiteiten Vrije Universiteit Brussel en Université Libre de Bruxelles op 14 september organiseerden. Astronaut Dirk Frimout had het initiatief genomen. Hij wil jongeren warm maken voor een roeping in de ruimtevaart tijdens het Internationale Jaar van de Astonomie. Leerlingen en studenten van het secundair en hoger onderwijs kregen de uitzonderlijk kans om – behalve Frimout zelf – een tiental bekende astronauten en kosmonauten te ontmoeten. De deelnemers kregen ook Frank De Winne te zien, maar dan op een groot scherm, vanuit het Europese ruimtestation. Dirk Frimout
Ontmoeting met astronauten en kosmonauten
Frank De Winne
Nacht van de Onderzoekers koppelt sport aan onderzoek Tal van universiteiten en hogescholen in heel Europa pakten eind september uit met de jaarlijkse Nacht van de Onderzoekers. In ons land was het thema dit jaar ‘sport en onderzoek’. De Vrije Universiteit Brussel en de Erasmushogeschool Brussel verenigden deze twee domeinen in een origineel activiteitenprogramma in en rond het sportcomplex op campus Etterbeek. Topsporters kwamen uitleggen hoe ze hun carrière combineren met een studie in het hoger onderwijs, voedingsdeskundigen lieten de bezoekers proeven van voeding voor atleten, ingenieursstudenten stelden de Kitebuggy voor die ze ontwierpen voor duikers met een handicap, enz. Een van de blikvangers was een fototentoonstelling van VUB-onderzoekers die tegelijk fervente sportbeoefenaars zijn (zie foto).
Minister van Sport Philippe Muyters
Minister Geert Bourgeois
Freija de Vleeschouwer Departement Scheikunde
Vlaamse ambtenaren sporten op campus Midden september streken opnieuw duizenden Vlaamse ambtenaren neer op campus Etterbeek van de Vrije Universiteit Brussel. Bloso organiseerde al voor de 20e keer de Sportdag voor Ambtenaren. De 6.000 deelnemers konden een keuze maken uit tientallen sporttakken. De sportdag werd op gang getrokken door Vlaams minister van Sport Philippe Muyters. Hij speelde samen met zijn kabinetspersoneel een partijtje voetbal tegen een Bloso-ploeg. Bloso won met 3-1. Ook minister Geert Bourgeois kwam meedoen. Bourgeois leefde zich uit in de fitnesszaal. Het doel van de sportdag is Vlaamse ambtenaren stimuleren om regelmatig aan sport te doen en om zich aan te sluiten bij een sportclub.
Universiteit reikt eredoctoraten uit Op woensdag 9 december reikt de universiteit naar tweejaarlijkse traditie haar eredoctoraten uit, onder anderen aan zanger en artiest Herman Van Veen voor zijn geëngageerde culturele uitstraling, aan cartoonist Jacques Moeraert, bekend gekend als Zak, voor zijn redelijk eigenzinnige kijk op de wereld, aan Chris Van den Wyngaert, voor haar nooit aflatende strijd en verwezenlijkingen op het vlak van het internationale humanitaire recht en aan gewezen olympisch kampioen Johann Olav Koss voor zijn inzet voor ontwikkelingsprojecten als “Sports for Development” en “Right to Play”. Ook topwetenschappers David Garland, Bruno Frey, John Gurdon, Ad Bax en Daniel Gould krijgen op 9 december een eredoctoraat van de Vrije Universiteit Brussel.
Luckas Vander Taelen
Eerste groot alumni-event
De Vrije Universiteit Brussel hecht veel belang aan haar afgestudeerden. De beste VUBambassadeurs zijn immers de 43.000 alumni. Daarom vond in september voor de eerste keer een groot alumni-event plaats op de campus. “Passie voor Wetenschap, Passie voor Brussel”, dat was het thema. Op het programma stonden o.m. boeiende lezingen, optredens en uiteraard veel mogelijkheden tot networking. Voor oudstudenten was het alvast een unieke gelegenheid om medestudenten van vroeger terug te zien en herinneringen op te halen aan de “mooiste tijd van hun leven”. VUB-alumnus Luckas Vander Taelen presenteerde het event en zette ‘s avonds ook nog eens de tent op stelten met de Belpop Bastards.
Nuit des Lumières Nacht van de Verlichting De twee Brusselse universiteiten Vrije Universiteit Brussel en Université Libre de Bruxelles vieren hun 175e verjaardag. De Brusselse vrije universiteit werd immers gesticht in 1834 door Pierre-Théodore Verhaegen. Hoogtepunt van het feestjaar wordt ongetwijfeld het groots opgezette Nuit des Lumières – Nacht van de Verlichting op 7 mei 2010 in het centrum van Brussel. Op het programma staan onder meer gratis concerten op het Paleizenplein, een groot banket in Square en een tentoonstelling in BIP aan het Koningsplein.
Maak campus zelf milieuvriendelijk Studenten van de Vrije Universiteit Brussel en de Erasmushogeschool Brussel krijgen dit academiejaar de kans om hun campus milieuvriendelijker te maken. Ecocampus, het milieuzorgproject van de Vlaamse overheid voor het hoger onderwijs, voorziet namelijk in vijf keer 2.000 euro om goede milieuideeën van de studenten ook in de praktijk om te zetten. Wie een natuurontwikkelingsproject wil opzetten in een vergeten hoekje van de campus of een ontwerp wil maken van een microwindturbine die kan worden bevestigd op het dak van een kot, krijgt nu de kans om zijn of haar idee ook daadwerkelijk om te zetten in de praktijk. Elke deelnemer krijgt een attentie van Ecocampus en de weerhouden projecten krijgen elk een ecopakket en een bewijs van inzet dat samen met het diploma zal uitgereikt worden. Projectvoorstellen indienen kan tot 4 november 2009. Alle info staat op http://ecocampus.lne.be. AKADEMOS - JG.12 • NR4 • OKT-NOV 2009
15
16
IK STUDEERDE AAN DE VRIJE UNIVERSITEIT BRUSSEL
ELLE-hoofdredactrice Nica Broucke De meeste mensen kennen haar nog als cultuurjournaliste van De Morgen, maar sinds enkele maanden staat Nica Broucke aan het roer van ELLE België waarvan de redactie overigens bijna uitsluitend bevolkt is door jonge vrouwen.
Aanvankelijk had ik me ingeschreven voor de richting Communicatiewetenschappen. Dat bleek echter niets voor mij, omdat ik de leerstof te weinig concreet vond en de groep te groot. Toen ik na enkele maanden op de trein naar huis aan de praat geraakte met een student Geschiedenis, was ik meteen overtuigd. Ik was op school immers ook altijd al geboeid door geschiedenis en heb de overstap gemaakt, met als specialisatie hedendaagse geschiedenis.
Vooral de lessen van professor Els Witte zullen mij steeds bijblijven. Ik heb fantastische herinneringen aan haar cursus Politieke functies van de massamedia. Die ging over de manier waarop politici gemaakt worden in en door de media, en de manier waarop ze daarop inspelen. Ik denk er nog vaak aan. En ook aan de lessen van professor Hubert Dethier en Ernest Mandel, die toen al een monument was, heb ik veel gehad.
Buiten de cursussen heb ik aan mijn studententijd eigenlijk niet zo’n geweldige herinneringen. Ik denk dat ik op het verkeerde moment aan de Vrije Universiteit Brussel zat. De punktijd met onder anderen Marcel Vanthilt was net achter de rug en ik vond het eigenlijk nogal een makke bedoening. De universiteit lag naar mijn gevoel op een eilandje ver van de stad, die op dat moment een enorme culturele boom kende. Het was de periode van de Beursschouwburg – met theater van Jan Decorte – Mallemunt met de show van Dominique Deruddere en Marcel Vanthilt, de eer-
ste voorstellingen van Jan Fabre, het Kaaifestival met Rosas etc... Ik zat heel erg in dat milieu, maar voelde weinig impuls op de VUB. Maar dat kan ook mijn interpretatie zijn omdat ik in de stad naast de KVS woonde en niet aan de campus. Zo heb ik pas achteraf mijn beste vrienden ontmoet, zoals Irene Rossi, Frank Vanderlinden, Gio Canini en Luc Steels, die nochtans in diezelfde periode als ik aan de VUB studeerden of werkten. Intussen is de band met de stad wel meer aangehaald in vergelijking met vroeger, denk ik. Nu studeert ook mijn dochter aan de Vrije Universiteit Brussel, rechten.
Na mijn studies ben ik naar Dakar getrokken voor drie maanden, met een beurs van de Vlaamse Gemeenschap. Maar omdat de presidentsverkiezingen daar nogal woelig verliepen, bleek de universiteit gesloten toen ik er arriveerde. Ik heb dan maar drie maanden noodgedwongen (lacht) vakantie gehouden. Eerst moederziel alleen, later maakte ik er vele
Nica Broucke (46) • Afgestudeerd : 1987 • Diploma : licentiate Geschiedenis • Eerste job : assistente in een P.R.-bureau • Huidige job : hoofdredactrice ELLE België
vrienden. Toen ik het jaar nadien opnieuw een beurs probeerde te krijgen om ook effectief te kunnen gaan studeren, is me dat geweigerd. Eigenlijk was het al een klein wonder dat ik de eerste keer al een beurs had gekregen, want met een thesisonderwerp als het privé-onderwijs in Brussel tussen 1820 en 1850 heb je heel overtuigende aanbevelingsbrieven nodig om de link met Senegal aan te tonen (lacht).
Mijn eerste baan als student was in een headhuntersbureau. Dat fenomeen kwam eind jaren tachtig heel erg op. Ik was toen nog student en moest met allerlei smoesjes bedrijven opbellen om hen de namen van bepaalde werknemers te ontfutselen, om die mensen vervolgens op te bellen met aantrekkelijke aanbiedingen. Nadien heb ik nog even voor een klein PR-bedrijfje gewerkt, maar al snel ben ik zelf geheadhunt door mijn voormalige collega, die iemand moest zoeken voor de promotiedienst van De Morgen (lacht).
Ik ben blij dat ik uiteindelijk ben overgestapt naar de redactie van De Morgen. Schrijven is uiteindelijk nog steeds het plezierigste. Ik ben eerst bladmanager geworden van Metro, de culturele bijlage, om vervolgens aan de slag te gaan op de cultuurredactie. De stap naar ELLE is dan ook niet zo onlogisch, omdat het veel meer is dan louter een modeblad. We brengen ook cultuurstukken, interviews en reportages waarin ik me volledig kan uitleven. Het is een mooie, internationale titel die door een volledig Vlaamse redactie wordt gemaakt. [km]
foto Bernadette Mergaerts
18
ERASMUSHOGESCHOOL BRUSSEL
Hogeschoolalumni behalen doctoraat Tim De Troyer en Gerd Morren
Wil je een doctoraat starten, dan moet je beschikken over een universitair diploma. Zo klonk het althans tot voor enkele jaren. De academisering van het hoger onderwijs bracht daar verandering in. Zo kan Gerd Morren, in 2005 afgestudeerd als master Industriële Wetenschappen aan de Erasmushogeschool Brussel, vandaag de titel dr. voor z’n naam schrijven. Tim De Troyer verdedigt z’n doctoraat later dit academiejaar. Je had een diploma industrieel ingenieur, een diploma burgerlijk ingenieur en je had een doctoraat. Als industrieel ingenieur kon je via een verkort programma een diploma burgerlijk ingenieur behalen. Met dit universitair diploma op zak, behoorde een doctoraat tot de mogelijkheden. Niet zo voor de industrieel ingenieur : kandideren voor een doctoraat was niet mogelijk, al was het maar omdat de onderzoekscomponent beperkt aanwezig was binnen de opleiding. Daar bracht de Bolognaverklaring verandering in met de academisering van de masteropleidingen aan de hogescholen. Toen Bologna nog maar net z’n intrede had gedaan in het Vlaamse hoger onderwijs, studeerde Tim De Troyer af als master Industriële Wetenschappen aan de Erasmushogeschool Brussel. Hij was tijdens z’n studie nog niet op z’n limieten gebotst en besloot om het verkort programma tot master Ingenieurswetenschappen aan te vatten aan de Vrije Universiteit Brussel. Tot hij hoorde dat je als industrieel ingenieur nu ook kon kandideren voor een doctoraat. Hij kandideerde en kon starten als assistent. Vandaag zit hij in de laatste fase van z’n onderzoek. Het verhaal van Gerd Morren, die een jaar later de EhB-banken verliet, is haast identiek, met dat verschil dat hij z’n doctoraat startte als Bijzonder Academisch Personeel en dus een kleinere onder-
wijsopdracht kreeg. In augustus 2009 volgde z’n verdediging en vandaag is hij de eerste master Industriële Wetenschappen van de EhB die de titel dr. aan zijn naam mag toevoegen. Jullie startten als eersten een doctoraat met een hogeschooldiploma op zak. Waarin verschilt jullie onderzoek met dat van een burgerlijk ingenieur? Gerd : ,,Het onderzoek op zich is identiek. Ook de doctoraatstitel is dezelfde. Je kandideert tenslotte voor een doctoraat dat ook voor masters Ingenieurswetenschappen openstaat.’’ Tim : ,,Als master Industriële Wetenschappen moet je wel een predoctorale proef afleggen. Je kunt dat het best vergelijken met een schakelprogramma, maar dan als voorbereiding op een doctoraat. Zowel Gerd als ik hebben de kans gekregen om de proef af te leggen tijdens ons doctoraat. Uiteraard maakte dat het extra zwaar. We moesten zowel aan onderzoek doen als lesgeven als zélf studeren voor de proef.’’ Gerd : ,,Je wordt gepusht tot het einde en je moet ook nog eens innovatief en vernieuwend zijn. Dat is niet vanzelfsprekend op intellectueel vlak, maar ook niet voor je sociale contacten. Ik werkte meestal zes dagen op zeven van ’s ochtends tot ’s avonds. Maar zo’n periode is noodzakelijk, vind ik, wil je ooit een onderzoek leiden. Het verandert een mens ook. Ik ben nooit zo sterk geëvolueerd
als tijdens de periode van m’n doctoraat.’’ Tim : ,,Je verwerft bijzonder veel competenties. Je leert analyseren, doet massa’s ervaring op, je legt internationale contacten, enzovoort. En je gaat toch ook wat in competitie met anderen. Zo wil ik gerust bekennen dat ik gevloekt heb toen Gerd z’n eerste paper gepubliceerd had en ik nog niet. Maar het stimuleert je wel.’’ (lacht) Waarin schuilt jullie meerwaarde tegenover doctors met een master Ingenieurswetenschappen? Tim : ,,De academisering van de masteropleidingen aan de hogescholen houdt onder meer in dat het onderzoek terugvloeit naar het onderwijs. Om dit te bevorderen, moeten alle docenten van de masteropleidingen op termijn een doctoraat bezitten en actieve onderzoekers zijn. Uiteraard kunnen dit doctors zijn met een master in de Ingenieurswetenschappen, maar wij hebben als industrieel ingenieurs het voordeel dat we onze profilering naar de industrie makkelijker kunnen meenemen in ons onderzoek. Dat kan een meerwaarde zijn voor de hogeschoolopleidingen. Maar burgerlijk en industrieel ingenieurs werken vaak samen in de industrie, en in de academische wereld is dat niet anders.’’ Zal dit de samenwerking met de Vrije Universiteit Brussel dan nog verder intensiveren? Tim : ,,Een heel intensieve samenwerking met de Vrije Universiteit Brussel lijkt me vanzelfsprekend. De universiteit heeft op het vlak van onderzoek de expertise, de ervaring en de contacten. Neem nu de Herculessubsidies, waarmee zware apparatuur gefinancierd kan worden. Als jonge onderzoeksgroep aan de EhB maak je bijna geen kans om zo’n financiering in de wacht te slepen. Als de VUB daar mee haar schouders onder zet, kan dat wel lukken. Zo krijg je een optimalisatie van de expertise. Ik ben er trouwens van overtuigd dat de EhB op die manier nieuwe, volwaardige satellietonderzoeksgroepen kan creëren van de universiteit.’’ Gerd : ,,Het is een aangename wisselwerking met de universiteit. Zo hebben wij al bewezen dat we een meerwaarde kunnen zijn voor hen en wij daarentegen kunnen hun expertise goed gebruiken.’’ [vds]
PERSONALIA
Prof. dr. Walter Van Doninck heeft samen met drie ULB-collega’s van het Interuniversity Institute for High Energy (IIHE) de High Energy en Particle Physics Prijs 2009 (HEPP) gewonnen van de European Physical Society (EPS). Deze prijs werd toegekend voor de ontdekking van de neutrale zwakke-stroominteracties in het Gargamelle experiment te CERN. Het IIHE maakte deel uit van de internationale Gargamelle collaboratie; één van de eerste zwakke-stroominteracties (de zgn. leptonische interacties) werd waargenomen in de bellenvatenfilm die in het IIHE werd onderzocht. De gelauwerde ontdekking wordt door velen beschouwd als de grootste ooit verwezenlijkt te CERN. Tijdens de verkiezing van de ‘executive board’ van het European College of Sport Science (ECSS) is prof. dr. Romain Meeusen, verbonden aan de vakgroep Menselijke Fysiologie, verkozen tot General Secretary voor de periode 2009-2011. Het ECSS wil sportwetenschap op Europees niveau promoten.
een onderdeel van het DSM Innovation Awards Programma dat wordt gesponsord door DSM Innovation Center dat excellent doctoraatsonderzoek uit Nederland, België en Duitsland wil belonen. triciteit (ELEC) ontvingen voor het artikel ‘Noise level estimation in weakly nonlinear slowly time-varyiing systems’ de 2008 Award Winner-Measurement Science.
Rafael Van den Bergh, doctoraatsstudent bij de onderzoeksgroep Cellulaire en Moleculaire Immunologie (CMIM) is een van de acht prijswinnaars van ‘Young Voices in Research for Health 2009’, de essay competitie van het Global Forum for Health Research.
Peter Bruyndonckx van de vakgroep Fysica van de
Iulia Oita, werkzaam aan een doctoraat in het kader
Vrije Universiteit Brussel, was een van de co-auteurs van het artikel ‘GATE: a simulation toolkit for PET and SPECT’ dat de prijs van het meest geciteerde artikel in de laatste vijf jaar van ‘Physics in Medicine and Biology’ kreeg.
van een Horizontale OnderzoeksActie, werd met haar presentatie ‘Factors influencing poliovirus focusing during a capillary electrophoresis separation’ bekroond met een prijs voor de beste presentatie op het vijfde Symposium on Separations and Related Techniques by Nordic Society of Separation Science.
John Lataire en Rik Pintelon van de vakgroep Elec-
Prof. dr. ir. Leo Van Biesen, van de vakgroep Elec-
Rosette Vandenbroucke, verbonden aan het departement Natuurkunde, werd onlangs verkozen tot voorzitter van het Project Management Bestuur van het project Enabling Grid for E-SciencE (EGEE). Rosette Vandenbroucke is al geruime tijd werkzaam bij de Vrije Universiteit Brussel op het vlak van ICT en is tevens coördinator van BEgrid.
triciteit (ELEC) van de faculteit Ingenieurswetenschappen, ontving de Distinguished Service Award van de International Measurement Confederation (IMEKO). De confederatie huldigt hem hiermee voor zijn gewaardeerde bijdrage aan de confederatie van 2000 tot 2009 (3 jaar President-Elect, 3 jaar President en 3 jaar Past-President). Hij heeft voor de komende drie jaar de functie aanvaard van Vice-President for Scientific Publications.
Christophe Tistaert, doctoraatsstudent bij de vakgroep Analytische Chemie en Farmaceutische Technologie (FABI) heeft met de poster getiteld ‘Dissimilar chromatographic systems to identify peaks responsible for the antioxidant activity of Mallotus species’ de runner-up prijs gewonnen voor beste poster op het 11th Scandinavian Symposium on Chemometrics (SSC11) te Loen in Noorwegen.
Prof. dr. ir. Gert Desmet, van de vakgroep Chemi-
Lars De Laet, FWO-aspirant verbonden aan de
sche Ingenieurstechnieken van de Faculteit Ingenieurswetenschappen (CHIS-IR), ontving de ‘Jubilee Medal’ van ‘The Chromatographic Society’ tijdens het HPLC2009 congres.
Ine Schoukens, van de Research Group Electrochemical and Surface Engineering, heeft met haar poster ‘Electrochemical and surface investigation of aluminized steel’ op de vijfde editie van het ‘Aluminium Surface Science & Technology’ congres in Leiden, de Sientific Innovation Award gekregen. Heidy Margrit Müller en Kamal Kolo van de vakgroep Taal- en Letterkunde van de faculteit Letteren en Wijsbegeerte, kregen van het Vlaams Academisch Centrum (VLAC) een onderzoeksproject over ‘Language, Alienation and Hybrid Identity in the Literary Works of Exiled IraqiJewish Authors’. Het onderzoek zal leiden tot een publicatie in boekvorm over de literaire werken van auteurs van Iraaks-Joodse afkomst die in de diaspora leven.
Dr. Magaly Rodriguez Garcia, van de vakgroep Geschiedenis (HIST) heeft met haar doctoraatsthesis de ‘Labor History Dissertation Prize’ gewonnen voor beste doctorale proefschrift in de arbeidersgeschiedenis. Deze prijs wordt jaarlijks uitgereikt door het ISI-gerangschikte tijdschrift 'Labor History' (Routledge) die het beste doctoraal proefschrift over een 'labor-topic' beloont. Wim De Malsche van de vakgroep Chemische Ingenieurstechnieken en Industriële Scheikunde (CHIS) is een van de zeven prijswinnaars van de DSM Science & Technology Award 2009 en kreeg een eervolle vermelding. De DSM Science & Technology Award (North) is
and Spatial Structures (IASS) gewonnen met zijn paper 'Deployable Tensairity Structures', gepresenteerd tijdens het IASS Symposium in Mexico.
onderzoeksgroep Architectural Engineering, heeft de Tsuboi Award van de International Association for Shell
Ir. Ken Broeckhoven van de vakgroep Chemische Ingenieurstechnieken van de Faculteit Ingenieurswetenschappen (CHIS-IR) heeft tijdens het HPLC2009 congres met zijn co-auteurs de eervolle vermelding gekregen in de ‘Best Poster Award’ wedstrijd voor zijn poster getiteld ‘Variability of Column Temperature During Gradient Separations in Current and Future Very High Pressure Liquid Chromatography Systems’.
Prof. em. Albert Leduc werd in Parijs verkozen tot erevoorzitter van de European Society of Lymphology. Prof. Leduc is een wereldautoriteit in de lymfologie. Dr. Jesús Abel Mejía Marcacuzco, VUB-alumnus, werd verkozen tot rector van de Universidad Agraria La Molina in Lima, Peru. Marcacuzco is alumnus van de MSc opleiding Hydrologie (nu Master in Water Resources Engineering) van de Vrije Universiteit Brussel.
COLOFON Redactie : Karolien Merchiers, Bernadette Mergaerts, Chantal Verelst, Andrea Luyckx, Peter Van Rompaey Eindredactie : Peter Van Rompaey Verleenden verder hun medewerking : Thomas Mels, Veerle Magits, Valéry De Smet Foto’s : Bernadette Mergaerts Opmaak : Anne De Wolf - IPM Studio Druk : IPM printing Gedrukt met plantaardige inkten op milieuvriendelijk papier Redactiesecretariaat : Myriam De Pelseneer, Ingrid Knaepen Dienst Interne en Externe Communicatie Pleinlaan 2 – B–1050 Brussel [ T ] +32 (0)2 629 21 34 [ F ] +32 (0)2 629 12 10 [ E ] ieco@vub.ac.be [ W ] www.vub.ac.be Wilt u Akademos thuis ontvangen, laat ons iets weten. Verantwoordelijke uitgever: Prof. dr. Paul De Knop Rector Vrije Universiteit Brussel Pleinlaan 2 B -1050 Brussel AKADEMOS - JG.12 • NR4 • OKT-NOV 2009
Cert no. SGS-COC-003582
SPONSOR DE TOEKOMST Giften, legaten, schenkingen, sponsoring +32(0)2 629 12 46 of fundraising@vub.ac.be
MEER INFO: www.vub.ac.be/infoover/fundraising
19
Redelijk eigenzinnige www.vub.ac.be
Infodagen 2010 Zaterdag 6 februari 2010 Zondag 21 maart 2010 Zaterdag 24 april 2010 Zaterdag 4 september 2010 10u00 - 16u00 Specifieke infomomenten voor masteropleidingen Donderdag 25 maart 2010 Donderdag 29 april 2010 15u00 - 20u00 Campus Jette voor alle medische opleidingen Campus Etterbeek voor alle andere opleidingen