HOVO Amsterdam Cursusprogramma voorjaar 2020

HOVO

AMSTERDAM Cursusprogramma voorjaar 2020

Verplichte bronvermeldingen De in deze gids gebruikte afbeeldingen zijn rechtenvrij of gebruikt met toestemming van de rechthebbende. Verplichte vermeldingen van rechthebbenden staan hieronder vermeld.

Mocht u desondanks menen rechten te kunnen doen gelden, neemt u dan alstublieft contact met ons op binnen de verschijningsperiode van deze gids.

Wikimedia Commons Omslag achter, p. 31 Elovikov Sergey Mikhailovich, p. 17 Myrabella, p. 26 Michael Vadon (Donald Trump), p. 40 MEDEF, p. 43 Jean-Christophe BENOIST, p. 44 Branko Radovanović, p. 45 Wandrille de Prévill, p. 46 DoD photo by Glenn Fawcett, p. 52 Ninaras, p. 54 Sérgio Valle Duarte, p. 57 Manu5

i-Stock p. 33, p. 48, p. 49, omslag voor

Overige verplichte bronvermeldingen omslag voor, p. 38, p. 39 Dagmar Studio’s; p. 15 Pilvi Takkala, p. 16 Rijksmuseum, p. 24 Collage: Miroslav Huptych, Praag 2019, omslag, p.57 Ricardo Rocha

Inbedding HOVO Amsterdam, HOVO-programmacommissie

HOVO Amsterdam is onderdeel van de Vrije Universiteit Amsterdam (FGB, Universitair Centrum voor Gedrag en Bewegen).

De HOVO-programmacommissie heeft als voornaamste taak het bewaken van de kwaliteit van het onderwijs van HOVO. De leden zijn aangesteld namens de Vrije Universiteit. prof. dr. Herman Verhoef (voorzitter), Faculteit der Aard- en Levenswetenschappen prof. dr. Leo Hoek, Faculteit der Geesteswetenschappen drs. Brenda van Keeken, Faculteit der Gedrags- en Bewegingswetenschappen prof. dr. Piet Mulders, Faculteit der Aard- en Levenswetenschappen prof. dr. Arko Oderwald, VU Medisch Centrum dr. Angela Roothaan, Faculteit der Geesteswetenschappen drs. Carolien van Bergen, opleidingsmanager HOVO Amsterdam drs. Dominicus Kamsma, directeur UCGB dr. Bob Baljet, voorzitter Stichting Vrienden HOVO-VU drs. Alma van Donk, Bureau Bestuurszaken VU

Contact Vrije Universiteit Amsterdam HOVO Amsterdam De Boelelaan 1105 1081 HV Amsterdam E-mail Telefoon Website Facebook YouTube

Colofon

Ontwerp Druk

hovo@vu.nl (020) 598 56 69 hovo.vu.nl facebook.com/hovo.amsterdam youtube.com/c/HOVOAmsterdamVrijeUniversiteit

Haagsblauw Opmeer

VOORWOORD

Heb de moed om te weten!

Leven lang ontwikkelen, het staat de laatste tijd volop in de belangstelling. De overheid begrenst budgetten voor leven lang leren tot de leeftijd van 55, maar ben je dan uitontwikkeld? Of begint het dan pas echt? Bij HOVO bent u welkom vanaf uw vijftigste.

Jezelf ontwikkelen wordt juist een feest van verdieping en groei voor wie al het een en ander aan basiskennis heeft opgedaan. Dan kan de docent u direct meenemen naar waar het spannend wordt, naar nieuwe onderwerpen en de bredere verbanden, gebaseerd op wetenschappelijke feiten. Dan is levenservaring een vruchtbare voedingsbodem voor filosofische kennis. Voor zowel deelnemers als docenten is dat een verrijkende ervaring. Daarom zijn de beste docenten graag bereid om college te geven bij HOVO Amsterdam. En dan is HOVO dé plek om te blijven leren.

We gaan naar Japan

Komend voorjaar kunt u zich weer op allerlei manieren blijven ontwikkelen. We gaan naar Japan, om te zien hoe in dat bijzondere land cultuur sterk op de natuur geïnspireerd is (pagina 19). En we nemen vast een voorschot op de Olympische Spelen van 2020: Fik Meijer gaat in op de Spelen in de Oudheid (pagina 22). In klimaatdiscussies kunt u een onverwachte inbreng bieden als u de cursus van Jeff Vandenberghe hebt gevolgd over het klimaat van 2,5 miljoen jaar geleden: over ijstijden en landschap (pagina 52).

De troost van schoonheid vindt u bij het kunstaanbod: van Rafael tot moderne kruiswegen. En uw eigen ontwikkeling kunt u plaatsen tegen de achtergrond van wetenschappelijke inzichten uit de psychologie, maar ook bij de cursussen op het gebied van letteren – welke spiegels houden romans ons voor?

Bekijk het complete cursusaanbod van voorjaarscursussen op pagina 9-54.

HOVO Extra

Onder de noemer HOVO Extra bieden we de bijzondere activiteiten van HOVO: de losse lezingen, zoals de voorjaarslezing over eenzaamheid, door Theo van Tilburg, het HOVO-kindercollege door Saskia Goddijn en vier studiedagen op zaterdag, die we openstellen voor alle leeftijden: van China tot erotiek.

Op pagina 44 ziet u in de afbeelding ‘Sapere aude!’ staan. Het is de beroemde uitspraak van de beroemde Duitse filosoof Immanuel Kant: ‘Heb de moed om te weten!’ Het is een oproep die ik graag aan u doe: heb de moed om te weten en blijf u ontwikkelen bij HOVO.

Drs. Carolien van Bergen HOVO Amsterdam

Inhoudsopgave 1 Voorwoord 2

Inhoudsopgave en cursusoverzicht

4

Cursusoverzicht per dag en periode

6

Leergangen bij HOVO

Kunstgeschiedenis en architectuur

Kunstgeschiedenis

9

Islamitische kunst

drs. Krzysztof Dobrowolski-Onclin

10

De kunst van kleur; kleurrijke kunst

drs. Saskia Goddijn

11

Moderne kruiswegen

drs. Ruud Bartlema

12

Geschiedenis van het moderne Design II

drs. Betty Abas

13

Kunstgeschiedenis III - Renaissance

drs. Frans Henk Hoekstra

14

Kunstgeschiedenis VI -

Beeldende kunst en bouwkunst (1900-1940)

15

Kunst in context I -

Een andere kunstgeschiedenis (1800-nu)

16

Kunst in context IV - Collecties Rijksmuseum,

Stedelijk en Van Gogh (1700-1900)

drs. Frans Henk Hoekstra

17

Rafael: 500 jaar na zijn dood

Architectuur

drs. Ernest Kurpershoek

18

Acht markante architecten. Van Palladio tot Hadid

drs. Betty Abas

drs. Frans Henk Hoekstra drs. Frans Henk Hoekstra

(Cultuur)geschiedenis 19

Japan vanuit de natuur bezien

drs. Maaike Boots

20

De zeven wereldwonderen

dr. Annet van Wiechen

21

Echo’s van Narcissus

dr. Sjef Kemper

22

De Olympische Spelen?

prof. dr. Fik Meijer

23

Nederlandse geschiedenis in Europese context II

prof. dr. Hans de Waardt

24 Napoleon

prof. dr. Hans Renner en prof. dr. Doeko Bosscher

25

75 jaar bevrijding

drs. Marjolein Schenkel

26

Populisme. De ideologie van de toekomst?

dr. Koen Vossen

Muziek en letteren

27

Muzikale vormleer: liedvormen, rondovormen

dr. Marcel Zwitser

28

Leven en werk van Ludwig van Beethoven (1770-1827)

dr. Marcel Zwitser

29

2

Muziekwetenschap

Letteren

Westerse muziekgeschiedenis VI - Romantiek (II)

drs. Frans Jansen

30

Literair engagement van Hugo tot Houellebecq

dr. Marjolein van Tooren

31

Achter de Wolga en Oeral

drs. Judith Janssen

32

Thomas Mann en GĂźnter Grass

drs. Michiel Hagdorn

33

Schrijvende artsen IV

prof. dr. Arko Oderwald

34

De magie van de grote romans

drs. Lidewijde Paris

HOVO AMSTERDAM VOORJAAR 2020

Filosofie en religie

Filosofie

35

Canon van de moderne wijsbegeerte III

drs. Arend Klaas Jagersma

36

Filosofiegeschiedenis VI - 19e-eeuwse wijsbegeerte

drs. Arend Klaas Jagersma

37

Arthur Schopenhauer - De wereld als wil en voorstelling drs. Arend Klaas Jagersma

38

Nietzsche’s ontdekking van het nihilisme en de

post-truth samenleving

drs. Petra Bolhuis en drs. Theo Meereboer

39

Sloterdijk: Je moet je leven veranderen

drs. Petra Bolhuis en drs. Theo Meereboer

40

Naar een nieuw humanisme

Religie

ir. Wim Lintsen

41

Inleiding in de Islam

dr. Yaser Ellethy (e.a.)

42

Sporen in de stad

dr. August den Hollander

43

Anders kijken in de kerk

drs. Saskia van Lier

Mens en maatschappij

Maatschappij

44

Hannah Arendt over Immanuel Kant

drs. Hans Charmant

45

Bestaat Europa? (II)

prof. dr. Peter Demant

46

Het Midden-Oosten onder de loep

drs. Paul Aarts

47

China: kans of bedreiging?

dr. Ruud Knaack

48

Psychologie I - Inleiding in de psychologie

dr. Andreas Wismeijer

49

Denken over hersenen

dr. Hanneke Hulst

Psychologie

Exact en medisch

Medische vakken

50

De evolutie van samenwerking

Exacte vakken

prof. dr. Nico van Straalen

51

Planeten in ons zonnestelsel

prof. dr. Wim van Westrenen

52

Effecten van ijstijden op de landschapsontwikkeling

dr. Jeff Vandenberghe

53

De dynamiek van de Nederlandse kust

prof. dr. Guus Borger

54

Elementaire Kansrekening

dr. Rein Nobel

HOVO EXTRA 55

Schijn bedriegt: bedrieglijke kunst

55

VU Sportcentrum

56

Een cultuurgeschiedenis van de aandelenhandel

prof. dr. Inger Leemans

56

Eenzaamheid van ouderen in 2020: Anders dan in 1990?

prof. dr. Theo van Tilburg

57

Kijken in het brein

dr. Hanneke Hulst

57

China in één dag

drs. Evert Jan Ouweneel

58

Adolf Hitler: Tussen waan en werkelijkheid

drs. Dick Salfischberger

58

Filosofie van de erotiek

Ype de Boer MA

drs. Saskia Goddijn

59

Zin in kennis? Maak kennis met HOVO Amsterdam

61

Aanmelding en algemene voorwaarden

63

Faciliteiten VU, aanmeldformulier

64

Bereikbaarheid, aanmeldformulier

3

Rooster per dag en periode 15 26 39 52

Maandagochtend Kunst in context I - Een andere kunstgeschiedenis (1800-nu) Populisme. De ideologie van de toekomst?

Sloterdijk: Je moet je leven veranderen Effecten van ijstijden op de landschapsontwikkeling

3 februari t/m 20 april 3 februari t/m 9 maart 3 februari t/m 20 april 16 maart t/m 6 april

12 13 38 43

Maandagmiddag Geschiedenis van het moderne Design II Kunstgeschiedenis III - Renaissance Nietzsche’s ontdekking van het nihilisme en de post-truth samenleving Anders kijken in de kerk

27 januari t/m 6 april 3 februari t/m 20 april 3 februari t/m 20 april 3 februari t/m 9 maart

27 33 48

Dinsdagochtend Muzikale vormleer: liedvormen, rondovormen De magie van de grote romans Psychologie I - Inleiding in de psychologie

4 februari t/m 14 april 3 maart t/m 31 maart 4 februari t/m 21 april

32 28 37 51 20 53

Dinsdagmiddag Thomas Mann en GĂźnter Grass: twee Duitse Nobelprijswinnaars Leven en werk van Ludwig van Beethoven (1770-1827) Arthur Schopenhauer - De wereld als wil en voorstelling Planeten in ons zonnestelsel De zeven wereldwonderen De dynamiek van de Nederlandse kust

28 januari t/m 7 april 4 februari t/m 14 april 4 februari t/m 14 april 4 februari t/m 17 maart 11 februari t/m 31 maart 25 februari t/m 14 april

22

Dinsdag- en donderdagmiddag De Olympische Spelen: Van Olympia naar Tokyo en weer terug?

14, 16, 21, 23 januari

17 30 50

Woensdagochtend Rafael: 500 jaar na zijn dood Literair engagement van Hugo tot Houellebecq De evolutie van samenwerking

5 februari t/m 11 maart 5 februari t/m 18 maart 12 februari t/m 25 maart

45 46 47 18 42 44 21 11

Woensdagmiddag Bestaat Europa? (II) - Het Westen, de ander, van crisis tot hoop?

Het Midden-Oosten onder de loep China: kans of bedreiging Acht markante architecten. Van Palladio tot Hadid Sporen in de stad. Religieuze diversiteit in vroeg-modern Amsterdam Hannah Arendt over Immanuel Kant: overeenkomsten en verschillen Echo’s van Narcissus Moderne kruiswegen

5 februari t/m 22 april 5 februari t/m 18 maart 5 februari t/m 1 april 5 februari t/m 8 april 12 februari t/m 25 maart 26 februari t/m 15 april 25 maart t/m 15 april 1 t/m 15 april

16 49 54

4

Donderdagochtend Kunst in context IV - Collecties Rijksmuseum, Stedelijk en Van Gogh (1700-1900) Denken over hersenen Elementaire Kansrekening: fundamenten en toepassingen

6 februari t/m 16 april 27 februari t/m 16 april 27 februari t/m 16 april

HOVO AMSTERDAM VOORJAAR 2020

14 25 29 41 40

Donderdagmiddag Kunstgeschiedenis VI - Beeldende kunst en bouwkunst (1900-1940) 75 jaar bevrijding Westerse muziekgeschiedenis VI - Romantiek (II) Inleiding in de Islam Naar een nieuw humanisme

6 februari t/m 16 april 6 februari t/m 2 april 6 februari t/m 2 april 6 februari t/m 19 maart 27 februari t/m 16 april

31 9

Vrijdagochtend Achter de Wolga en Oeral: cultuurhistorische verkenning van Siberië Islamitische kunst

31 januari t/m 20 maart 28 februari t/m 20 maart

24 34

Vrijdagmiddag Napoleon Schrijvende artsen IV

7 februari t/m 13 maart 7 februari t/m 3 april

AVOND- EN WEEKENDCURSUSSEN 36

10 23 19

35

Dinsdagavond Filosofiegeschiedenis VI De negentiende-­eeuwse wijsbegeerte Zaterdagochtend De kunst van kleur; kleurrijke kunst Nederlandse geschiedenis in Europese context II Late middeleeuwen en vroegmoderne tijd Japan vanuit de natuur bezien Zaterdagmiddag Canon van de moderne wijsbegeerte III Filosofische klassiekers uit de negentiende eeuw

avondcursus

4 februari t/m 14 april

zaterdagcursus zaterdagcursus

18 januari t/m 4 april 25 januari t/m 18 april

zaterdagcursus

14 maart t/m 4 april

zaterdagcursus

25 januari t/m 18 april

HOVO-kindercollege HOVO-winterlezing

zaterdag 28 maart maandag 16 december 2019

HOVO-voorjaarslezing

dinsdag 21 april

studiedag studiedag studiedag studiedag

zaterdag 11 januari zaterdag 11 januari zaterdag 28 maart zaterdag 28 maart

HOVO EXTRA 55 56 56 57 57 58 58

Schijn bedriegt: bedrieglijke kunst Affectieve economie: Een cultuurgeschiedenis van de aandelenhandel Eenzaamheid van ouderen in 2020: Anders dan in 1990?

China in één dag Kijken in het brein Adolf Hitler: Tussen waan en werkelijkheid Filosofie van de erotiek

5

Leergangen bij HOVO

Korte introducties per leergang

Wat is een leergang?

Kunstgeschiedenis 8 cursussen

Wilt u uitgebreid kennis opdoen over een bepaald onderwerp en u langere tijd in één kennisgebied verdiepen? Dan is een leergang een goede optie.

Een leergang bij HOVO bestaat uit een afgerond geheel van opeenvolgende cursussen over een bepaald vakgebied, waarvoor u zich per cursus aanmeldt.

Onderwijsvorm

Net als bij alle HOVO-cursussen staat kennis­ overdracht staat centraal, meestal in de vorm van hoor­colleges met ruimte voor vragen. Leergangen zijn geen beroepsopleidingen, maar bedoeld voor uw algemene ontwikkeling. HOVO-onderwijs is geen gecertificeerd onderwijs. U plukt wel de vruchten van het wetenschappelijke onderzoek, maar u krijgt bijvoorbeeld geen onderzoeks- of gespreksvaardig­ heden, methodiek, statistiek of groepsopdrachten en er zijn geen verplichte tentamens.

Alle cursussen in een leergang zijn onafhankelijk van elkaar te volgen. U schrijft zich in per cursus en u kunt op elk moment instappen – u hoeft dus niet bij deel I te starten. De cursussen binnen een leergang vinden altijd op dezelfde dag en tijd plaats, in de periode september-december en januari/februari-­ maart/april. Op hovo.vu.nl vindt u de opzet en het rooster per leergang.

Voorrang op inschrijving

Deelnemers aan een cursus uit een leergang hebben altijd tot twee weken na het verschijnen van de gids voorrang op inschrijving voor het volgende deel uit de leergang.

Algemene introductie

Hieronder vindt u korte introducties van al onze leergangen plus paginaverwijzingen naar alle cursusbeschrijvingen van het komende semester.

Op hovo.vu.nl/leergangen vindt u uitgebreidere beschrijving per leergang, plus de meerjarenplanning van de lopende leergangen.

6

In acht cursussen krijgt u inzicht in de westerse beeldende kunst en architectuur vanaf de klassieke oudheid tot nu. De eerste vier cursussen richten zich op grote tijdsperiodes; de laatste vier op de kunst­ ontwikkelingen na 1800. Namen, stromingen, stijlen en ontwikkelingen worden geplaatst tegen de achtergrond van hun historische, filosofische en kunsthistorische context. Door het bestuderen van literatuur (boek en reader) wordt een academische houding ten opzichte van de kunstgeschiedenis gestimuleerd en vrijwillig getoetst door middel van een tentamen.

Pagina 13 Kunstgeschiedenis III - De Renaissance Pagina 14 Kunstgeschiedenis VI - Beeldende kunst en bouwkunst (1900-1940)

Kunst in context 4 cursussen

Dé kunstgeschiedenis bestaat niet. De leergang Kunst in Context (I-IV) biedt verdieping. Met één kunstwerk als leidraad bestudeert u veel kunstwerken en kunstenaars die niet aan bod komen in de leergang Kunstgeschiedenis. Zo ontstaat een ‘andere’ kunst­ geschiedenis met (soms) verrassende wendingen.

Deel I start met een selectie kunst uit internationale musea. Deel II tot en met IV geven een fascinerend beeld van de collecties van het Rijksmuseum, het Van Goghmuseum en het Stedelijk Museum.

Pagina 15 Kunst in context I - Een andere kunst­ geschiedenis (1800-nu) Pagina 16 Kunst in context IV - Collecties Rijksmuseum, Stedelijk en Van Gogh (1700-1900)

HOVO AMSTERDAM VOORJAAR 2020

Leergang Geschiedenis van het Moderne Design 3 cursussen Toegepaste kunst, industrieel ontwerp, beeldende kunst, bouwkunst - van fruitpers tot bureaustoel, alles om ons heen is ontworpen en heet `Design’. Iemand heeft nagedacht over de vormgeving ervan. In drie cursussen volgt u het ontstaan en de ontwikkeling van het Moderne Design vanaf de eerste Wereldtentoonstelling (1851) tot heden. Dit gebeurt met aandacht voor het bredere kader van de politieke, cultuur­ historische en maatschappelijke achtergronden van de verschillende stromingen in de ontwerpkunst.

Pagina 12 Modern Design II - De Stijl, Het Bauhaus, L’Esprit Nouveau, Het nieuwe wonen

Nederlandse geschiedenis 3 cursussen

In 2007 constateerde – toen nog – prinses Maxima: ‘Dé Nederlandse identiteit bestaat niet.’ De geschiedenis van de gebieden waaruit nu Nederland bestaat heeft wel een eigen karakter, maar de mate waarin dat het geval is kan alleen worden begrepen als zij in verband wordt gebracht met die van de gebieden er omheen. In deze leergang wordt de veelzijdigheid van de geschiedenis van de Lage Landen én van delen ervan besproken in relatie tot die van buurlanden en verder weg gelegen gebieden. Het startpunt is de verovering van deze streken door de Romeinen en de leergang eindigt in de huidige tijd.

Pagina 23 Nederlandse geschiedenis in Europese context II - Late middeleeuwen en renaissance

Westerse muziekgeschiedenis 7 cursussen

De leergang Westerse muziekgeschiedenis is geen doolhof van namen en stijlen, maar een spannende cultuurreis met een logische opbouw die zich uitstrekt over twee millennia. Gedurende zeven semesters over wat ‘de klassieke muziek’ is gaan heten, staat deze chronologische ontwikkeling van muziekstijlen met bijbehorende genres centraal. De grote componisten en hun meesterwerken uit alle stijlperiodes fungeren daarbij als klinkende voorbeelden van dit rijke verleden, waarvan veel ook in onze tijd nog zeer actueel is.

Pagina 29 Westerse Muziekgeschiedenis VI - Romantiek (II)

Canon wijsbegeerte 5 cursussen

In deze leergang wordt de Canon van de moderne westerse wijsbegeerte gepresenteerd aan de hand van 50 sleutelteksten van evenzoveel filosofische kopstukken. Deze selectie van originele en invloedrijke werken fungeert als een verzameling vensters van waaruit de dynamiek en de eigenheid van de moderne filosofie optimaal zichtbaar kunnen worden gemaakt.

Elke gekozen tekst representeert een breuklijn, een opmerkelijke vernieuwing of een inspirerende vorm van kritiek op traditionele denkpatronen. Gezamenlijk hebben de geprogrammeerde filosofische klassiekers in sterke mate bijgedragen aan de vorming van de moderniteit.

Pagina 35 Canon van de moderne westerse wijsbegeerte III - Filosofische klassiekers uit de negentiende eeuw

Filosofiegeschiedenis 8 cursussen

De leergang Filosofiegeschiedenis maakt u wegwijs in de westerse wijsbegeerte door een helder en gedegen overzicht te bieden van de talrijke en originele zienswijzen die vanaf de klassieke oudheid tot aan de hedendaagse tijd door beroemde denkers zijn ontwikkeld. Daarbij wordt niet alleen aandacht geschonken aan individuele kopstukken, maar ook gewezen op overkoepelende verbanden.

Pagina 36 Filosofiegeschiedenis VI - De negentiende-­ eeuwse wijsbegeerte

Psychologie 6 cursussen

Menselijk gedrag kent ontelbaar veel varianten en wordt beïnvloed door allerlei factoren, zoals onze biologie, persoonlijkheid, de aan- of juist afwezigheid van anderen en fysieke omgevingsfactoren. Het willen verklaren van menselijk gedrag is een belangrijke menselijke motivatie. Maar hebben we wel controle over ons eigen gedrag? Waar komt gedrag vandaan en in welke mate is het bij te sturen? Tijdens deze leergang worden gedrag en emoties vanuit verschillende perspectieven bekeken zoals de persoonlijkheidsleer, de psychobiologie, evolutionaire psychologie en de rol die leerervaringen spelen.

Pagina 48 Psychologie I - Inleiding in de psychologie

7

HOVO CURSUSSEN EN LEERGANGEN

Leven lang ontwikkelen begint bij HOVO! Het complete aanbod van cursussen, overzichtelijk gepresenteerd per kennisdomein, vindt u op pagina 9-54. Zie voor meer informatie over de studiedagen en lezingen pagina 55-58.

Goed om te weten: ■■ ■■ ■■

Cursussen zijn meestal in de vorm van hoorcolleges met soms (beperkte) ruimte voor interactie.

Docenten zijn experts op hun vakgebied. Zij ontwerpen hun eigen cursussen.

Cursustijden zijn inclusief maximaal 30 minuten pauze.

We informeren u graag zo compleet mogelijk over wat u kunt verwachten.

Daarom vindt u op iedere cursuspagina: ■■ ■■

■■

■■ ■■ ■■

Uitgebreide cursusbeschrijvingen die een goed beeld geven van de cursusinhoud.

Bij elke cursusbeschrijving staat vermeld of u zelf een boek moet aanschaffen. Soms stelt de docent voor u een reader met inspirerende artikelen samen of schrijft zelf een syllabus.

Achtergrondliteratuur staat vermeld op hovo.vu.nl – bij iedere cursusbeschrijving vindt u eventuele extra literatuursuggesties en aanbevolen literatuur. Deze zijn niet verplicht.

Studiebelasting – een indicatie voor zelfstudie naast de colleges.

Cursusprijzen – bij de cursusprijs staat vermeld welke kosten zijn inbegrepen in de cursusprijs.

De colleges vinden plaats op de VU-campus. Het exacte gebouw en de zaal worden kort van te voren bekendgemaakt.

Wilt u meer weten over HOVO aan de Vrije Universiteit Amsterdam?

Kijk dan bij onze algemene informatie, vanaf pagina 59, of bekijk de pagina ‘Praktische informatie’ op hovo.vu.nl.

8

HOVO AMSTERDAM VOORJAAR 2020

Kunstgeschiedenis en architectuur

Cursus kunstgeschiedenis

Islamitische kunst

onderwijsvorm 4 hoorcolleges

dag en tijd

vrijdag, 10.30-13.00 uur

data

28 februari t/m 20 maart 2020

cursusprijs € 116

literatuur

Digitaal studiemateriaal.

Aanbevolen literatuur: zie hovo.vu.nl.

studiebelasting

naar eigen inzicht

uiterste aanmelddatum

Het is een wijdverbreid vooroordeel dat er geen afbeeldingen van mensen of dieren in de islamitische kunst zouden bestaan. Sterker nog, er is een rijke iconografie van de profeet Mohamed, die meestal met, maar soms zelfs zonder sluier wordt afgebeeld. Een rijk verlucht handschrift uit het vijftiende-­ eeuwse Herat gaat over zijn reis door de zeven hemelen. Daarin is op geen enkele miniatuur Mohameds gezicht bedekt.

Niet alleen afbeeldingen komen in deze vierdelige collegereeks aan de orde.

U ziet tal van voorbeelden van islamitische architectuur uit de vier windstreken en leert zo gaandeweg de verschillen tussen Marokkaanse, Iraanse en Turkse moskeeën kennen.

In het eerste college belichten we onder meer – ter inleiding – de vijf zuilen van de islam, de drie pan-islamitische heiligdommen, het leven van Mohamed en het begin van de islamitische kunst. De week daarop staat de middeleeuwse kunst in onder meer Egypte en het Midden-Oosten centraal. Vervolgens concentreren we ons op de kunst van het Iberische schiereiland en de Maghreb, met nadruk op het indrukwekkende Alhambra. Tot slot komt Turkije aan de orde met veel oog voor de architect Sinan alsmede moderne kunst uit de islamitische wereld.

20 februari

docent

Drs. Krzysztof Dobrowolski-Onclin is geboren in Polen en studeerde kunstgeschiedenis en Franse letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam, Paris IV-Sorbonne en de Jagielloński in Krakau. In Parijs legde hij zich toe op islamitische kunst. Sinds 2006 is hij werkzaam als docent kunstgeschiedenis onder de naam Bureau Boeiend en verzorgt hij cursussen, lezingen, excursies en reizen, onder meer naar Marokko.

9

Kunstgeschiedenis en architectuur Cursus kunstgeschiedenis

De kunst van kleur; kleurrijke kunst

onderwijsvorm

6 hoorcolleges met ruimte voor vragen

dag en tijd

zaterdag, 11.30-14.00 uur

data

18 januari, 1, 15 en 29 februari, 14 maart, 4 april 2020

cursusprijs € 174

literatuur

digitale hand-outs

studiebelasting geen

uiterste aanmelddatum 12 januari

Blauw bloed, blauwe maandagen, blauwe enveloppen, hemelsblauw, ultra­ marijn, Maria, blauwe paarden en blauwe ruiters. Schaamrood en rode oortjes, vermiljoenrood, scharlakenrood, Maria (Magdalena) en Titiaanrood.

Sneeuwwit, maagdelijk wit en loodwit. Zwartwerkers en zwartkijkers, inktzwart en het zwartste zwart. Grijze gebieden en vijftig tinten grijs en witte leugens over kleurrijke sculpturen… Kleur kleurt onze dag – en de kunst.

De cursus De kunst van kleur; kleurrijke kunst is een verhaal over kleur in de kunst. Verwacht geen uitgebreide kleurtheorie en natuurkunde, wél een kleurrijk verhaal over lekkere pigmenten en sappige kleuren, over wat men er mee deed en doet in de kunst. Het is een verhaal over kleurharmonieën en kleurcontrasten, over (symbolische) betekenissen en over kleurrijke zielen die door de tijd heen kleur hebben gebruikt als beeldelement, omwille van de kleur zelf, om al dan niet religieuze, boodschappen uit te dragen, als persoonlijk uitdrukkingsmiddel, maar vooral: om ons in ons kijken te sturen en ons emotioneel te beïnvloeden. college 1 Een regenboog van kleur: kleurrijke introductie college 2 Blauw: kostbaar bovenaards college 3 Rood: buitengewoon en ordinair college 4 Groen en geel; ergert u niet college 5 Wit, grijs, een beetje zwart, zilver en goud (maar schijnt bedriegt) college 6 De witte leugen; kleurrijke sculpturen

docent

Drs. Saskia Goddijn (kunsthistoricus) deelt al jaren op bevlogen wijze haar liefde voor de kunst met onze cursisten.

Haar uitgangspunt is: Kunst is serieuze materie, maar het verhaal erover mag best met een glimlach en zo af en toe een nodige knipoog verteld worden. ‘Kunstenaars en kunsthistorici hebben heus niet altijd de Waarheid in pacht.

Kijkt en denkt u vooral goed met mij mee!’

10

HOVO AMSTERDAM VOORJAAR 2020

Kunstgeschiedenis en architectuur Cursus kunstgeschiedenis

Moderne kruiswegstaties, als spiegel van en metafoor voor menselijk lijden

onderwijsvorm

3 hoorcolleges met ruimte voor vragen

dag en tijd

woensdag, 13.30-16.00 uur

data

1 april t/m 15 april 2020

cursusprijs € 87

literatuur

enkele hand-outs

studiebelasting geen

uiterste aanmelddatum 25 maart

Een bijzondere Inspiratiebron voor kunstenaars uit de twintigste eeuw Het is een zeer oude gewoonte: op de Goede Vrijdag de kruisweg lopen in de kerkruimte of daarbuiten, langs een aantal afbeeldingen van de zogenaamde Via Dolorosa, de weg die Jezus van Nazareth na zijn veroordeling van het gerechtsgebouw van Pilatus naar Golgotha liep. Toen de kruistochten waren afgelopen ontstonden nieuwe tradities. De verschillende plaatsen waar men stil hield, de zogenaamde staties, werden aangegeven met eenvoudige, genummerde kruisen. Deze werden later vervangen door afbeeldingen in de vorm van schilderingen of reliëfs. In de tijd van de romantiek werd de devotie rond de kruisweg bijzonder populair en ging de kruisweg tot de standaard­ uitrusting van bijna elke nieuw te bouwen (Rooms Katholieke) kerk behoren, helaas vaak resulterend in afbeeldingen van een bedenkelijk artistiek gehalte… De meeste kruiswegen uit de negentiende eeuw kunnen ons nauwelijks meer verbinden met de spirituele bedoeling van het oorspronkelijke ritueel.

Daarin gaat het om een concentratie op het lijden van de Christusfiguur, met de bedoeling dat wij in de spiegel van zijn lijden verbonden raken met het lijden van mensen uit onze eigen wereld. Voor veel mensen staan de veelal zoetige plaatjes van die traditionele kruisweg die concentratie in de weg.

In de twintigste eeuw, die zo nadrukkelijk door het leed van miljoenen mensen is gestempeld, kwam er behoefte aan een meer eigentijdse vormgeving van de kruisweg. De bijzondere intentie van de kruisweg – het verbinden van het lijden van Christus met het eigen lijden – heeft in de twintigste en in de eenentwintigste eeuw een aantal moderne kunstenaars geïnspireerd tot het maken van eigentijdse kruiswegen. In drie colleges bekijken we aantal moderne kruiswegen, zoals die van Albert Servaes, Jan Toorop, Aad de Haas, Barnett Newman en anderen.

docent

Drs. Ruud Bartlema, beeldend kunstenaar en theoloog (Universiteit van Amsterdam) geeft regelmatig colleges voor HOVO en begeleidt kunstreizen (Chagall in Frankrijk, Duitsland en Engeland, Kandinsky in Zuid-Duitsland).

11

Kunstgeschiedenis en architectuur Leergang Modern Design

Geschiedenis van het moderne design II De Stijl, Bauhaus, L’Esprit Nouveau, het Nieuwe Wonen

onderwijsvorm 10 hoorcolleges

dag en tijd

maandag, 13.30-16.00 uur

data

27 januari t/m 6 april 2020 geen college op 17 februari

cursusprijs

€ 296 (inclusief reader)

literatuur

David Raizman, History of Modern Design, Laurence King, London 2010, ISBN 978 1 85669 694 4 Gedrukte reader, digitale hand-outs.

studiebelasting

enkele uren per week

overige informatie zie pagina 6-7 voor meer informatie over deze leergang

In deel II van de leergang Geschiedenis van het Moderne Design staan de toegepaste kunst, industrieel ontwerp, beeldende kunst en bouwkunst in de periode 1915-1940 centraal.

Aan het eind van de Eerste Wereldoorlog klinkt op veel terreinen de roep om verandering: niet het individuele, maar het universele moet de leidraad zijn voor een nieuwe samenleving. De kunsten moeten daarbij een gidsfunctie vervullen, aldus Theo van Doesburg, oprichter van De Stijl (1917).

Deze kunstenaar vormt samen met Piet Mondriaan de kern van deze beweging. Daarnaast zijn er beeldende kunstenaars en architecten die deze doelstellingen deelden, maar later verwierpen, zoals Bart van der Leck, Gerrit Rietveld en J.J.P. Oud. In 1919 wordt Walter Gropius benoemd tot directeur van het Bauhaus. Van deze invloedrijke ‘school voor de kunsten’ wordt de ontstaansgeschiedenis besproken en volgen wij de vele kunstenaars uit beeldende kunst, toegepaste kunst en bouwkunst die het gezicht daarvan hebben bepaald.

In de colleges worden de verschillende fases in de geschiedenis van het Bauhaus gevolgd, met ook aandacht voor de relatie van enkele Bauhaus-­ prominenten tot Theo van Doesburg.

In Frankrijk wordt het nieuwe tijdschrift L’Esprit Nouveau de spreekbuis van de modernist Le Corbusier, met artikelen over kunst, architectuur en design.

Het is het begin van zijn architectuurpraktijk en industriële meubelontwerpen.

In zijn kring zien wij de moderne woonomgeving ontstaan bij ontwerpers als Eileen Gray en Jean Prouvé.

Ook in Nederland gaan ontwerpers als Piet Zwart, Andries Copier en Willem Gispen de nieuwe leefomgeving van de Nieuwe Mens vormgeven.

uiterste aanmelddatum 20 januari

docent

Drs. Betty Abas studeerde kunstgeschiedenis en architectuurgeschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam en geeft al geruime tijd cursussen voor HOVO Amsterdam.

Daarnaast organiseert en begeleidt ze architectuur­ historische reizen naar Europese steden.

12

HOVO AMSTERDAM VOORJAAR 2020

Kunstgeschiedenis en architectuur Leergang Westerse kunstgeschiedenis

Kunstgeschiedenis III - Renaissance Italië, Duitsland en de Nederlanden

onderwijsvorm

Wanneer en waar maakten de Middeleeuwen plaats voor de Renaissance?

Zijn er wellicht verschillende ‘renaissances’? Hoe houdbaar zijn deze definities als we de diversiteit in de beeldende kunst en architectuur onder de loep nemen?

dag en tijd

De eerste helft van deze cursus richt zich op Italië, met als vertrekpunt het ontstaan van de paneelschilderkunst ‘als een roerend goed’. Niet langer is de kunstenaar een anonieme ambachtsman, maar wordt hij iemand die we bij naam kennen. Het zelfbewustzijn van steden als Siena en Florence leidt tot een ongekende bloei van architectuur en kunst. In de schitterende fresco’s is een veranderend wereldbeeld zichtbaar. Stadspolitiek en privébelangen vermengen zich met Bijbelse episodes en/of ideeën uit de klassieke filosofie.

Nieuwe religieuze opvattingen leiden tot andere uitbeeldingen van heiligen: Maria als hemelse godin of een liefdevolle moeder. In geschreven traktaten ontwikkelt zich een ‘taal’ voor de schilderkunst. De beeldende kunsten worden verheven tot ‘artes liberales’. In het tijdperk van het humanisme vormen geometrie en getallenreeksen de grondslagen van de architectuur.

Vanuit deze invalshoeken zullen werken van Fra Angelico, Bramante, Raphaël, Michelangelo en minder bekende kunstenaars worden bestudeerd.

10 hoorcolleges met ruimte voor vragen

maandag, 14.00-17.00 uur

data

3 februari t/m 20 april 2020 geen college op 23 maart en 13 april

cursusprijs

€ 307 (inclusief reader)

literatuur

H. Honour en J. Fleming, Algemene Kunstgeschiedenis, Amsterdam, Meulenhoff, 14e uitgebreide en herziene editie, 2009.

Gedrukte reader (deels Engelstalig).

overige informatie zie pagina 6 voor meer informatie over deze leergang

In West-Europa verspreidt vanaf de dertiende eeuw de gotiek zich vanuit Frankrijk naar omringende landen – in de architectuur van Brugge, Gent en Haarlem herkennen we gotische, maar ook renaissancistische elementen.

Ontwikkelingen in Italië dringen door tot in het gebied ten noorden van de Alpen, zoals zichtbaar is in de vijftiende- en zestiende-eeuwse schilderkunst van Lucas van Leyden, Jan van Scorel en Albrecht Dürer. Die wisselwerking tussen de Renaissance in Italië en de Lage Landen vormt nog steeds een levendige bron van onderzoek en discussie. Nieuwe onderwerpen, ideeën en composities vormen een vruchtbare voedingsbodem voor de latere genres in de Gouden Eeuw (Kunstgeschiedenis IV).

studiebelasting

circa 6 à 8 uur per week

uiterste aanmelddatum 20 januari

docent

Drs. Frans Henk Hoekstra is kunsthistoricus. Hij ontwikkelt sinds 1993 cursussen en meerdere leergangen voor HOVO op het gebied van kunstgeschiedenis, beeldende kunst en architectuur, vanaf Klassieke Oudheid tot en met heden­daagse kunst. Daarnaast werkt hij als rondleider in musea en organiseert hij studiereizen.

13

Kunstgeschiedenis en architectuur Leergang Westerse kunstgeschiedenis

Kunstgeschiedenis VI - Beeldende kunst en bouwkunst (1900-1940)

onderwijsvorm

10 hoorcolleges met ruimte voor vragen

dag en tijd

donderdag, 14.00-17.00 uur

data

6 februari t/m 16 april 2020 geen college op 26 maart

cursusprijs

€ 307 (inclusief reader)

literatuur

H. Honour en J. Fleming, Algemene Kunstgeschiedenis, Amsterdam, Meulenhoff, 14e uitgebreide en herziene editie, 2009 of later verschenen herdrukken.

Gedrukte reader (deels Engelstalig).

overige informatie zie pagina 6 voor meer informatie over deze leergang

Van Matisse tot Mondriaan, van Arp tot Zadkine, van Berlage tot Bauhaus: de eerste helft van de twintigste eeuw vormt een van de meest dynamische periodes in de kunstgeschiedenis. Manifesten en ideeën over kunst en architectuur wisselen elkaar in hoog tempo af. Vooral in de jaren voor de Eerste Wereldoorlog en de jaren na de Russische revolutie worden veel utopistische ideeën over schilderkunst en maatschappij verwoord. Het is de tijd waarin een architect of vormgever durft te geloven dat kunst en architectuur de mensheid een betere wereld kunnen brengen.

Dromen en verlangens over een nieuwe tijd klinken door in teksten van Kandinsky, Mondriaan en Gropius. In de cursus wordt een aantal van deze fascinerende teksten besproken en in verband gebracht met het beeldende werk. In de schilderijen van Matisse en Picasso verandert de betekenis van kleur en ruimte. De verzelfstandiging van het vlak wordt manifest in ‘Zwart Vierkant’ van Malevich. Daarbij wordt in de cursus ook de vraag gesteld in hoeverre de gedachte dat kunstgeschiedenis een weg is van figuratie naar abstractie (nog) juist is.

Nieuwe inzichten over ruimte en massa zijn ook van invloed op de beeldhouwkunst, vormgeving en architectuur. In de beelden van Henry Moore, Hans Arp en Giacometti worden klassieke thema’s opnieuw ontleed en vormgegeven.

In de bouwkunst leiden ideeën over ornament, materiaal en constructie tot uiteenlopende stromingen.

In Nederland komt dit goed naar voren in de verschillen tussen de architectuur van de Amsterdamse School (Plan Zuid van Berlage) en het Nieuwe Bouwen.

Aan het Bauhaus in Duitsland ontstaat een nieuwe vorm van kunstonderwijs, waarbij beeldende kunst, vormgeving en architectuur een maatschappelijk doel dienen.

studiebelasting

circa 6 à 8 uur zelfstudie per week

uiterste aanmelddatum 23 januari

14

docent

Drs. Frans Henk Hoekstra is kunsthistoricus. Hij ontwikkelt sinds 1993 cursussen en meerdere leergangen voor HOVO op het gebied van kunstgeschiedenis, beeldende kunst en architectuur, vanaf Klassieke Oudheid tot en met heden­daagse kunst. Daarnaast werkt hij als rondleider in musea en organiseert hij studiereizen.

HOVO AMSTERDAM VOORJAAR 2020

Kunstgeschiedenis en architectuur Leergang Kunst in context

Kunst in context I - Een andere kunstgeschiedenis (1800-heden)

onderwijsvorm

10 hoorcolleges met ruimte voor vragen

dag en tijd

maandag, 10.00-13.00 uur

data

3 februari t/m 20 april 2020 geen college op 23 maart en 13 april

cursusprijs

€ 317 (inclusief reader)

literatuur

gedrukte reader (deels Engelstalige teksten)

overige informatie

Zie pagina 6 voor meer informatie over deze leergang.

Enige voorkennis op het gebied van kunstgeschiedenis is wenselijk (bijv. leergang Kunstgeschiedenis deel V-VIII).

Dé kunstgeschiedenis bestaat niet. Een schilderij of hedendaags videowerk is begin- en eindpunt van een mogelijke kriskrasroute door de kunstgeschiedenis. Daarom staat in deze cursus per college één kunstwerk centraal. Dit wordt in de context geplaatst van zijn tijd: geschiedenis, maatschappij, religie, filosofie kunnen een rol spelen. Maar, beeldende kunst is geen illustratie van een wetenschap. Zien is weten, maar weten is ook (meer) zien.

Vragen die aan bod komen zijn: wat zie ik als toeschouwer? Hoe is het kunstwerk (technisch) gemaakt? Welke ideeën heeft de kunstenaar en hoe weten wij dat? Welke informatie heb ik als toeschouwer nodig? Hedendaagse werken worden vergeleken met kunstwerken uit vroegere tijdsperiodes.

Zo komen tal van (on)bekende kunstenaars voorbij: Goya, Manet, Carl Carus, Robert Capa, Bruce Nauman, Ilya Kabakov, Katharina Fritsch, Beat Streuli en vele anderen. We gaan kijken naar een andere kunstgeschiedenis met onverwachte wendingen.

De volgende kunstwerken staan in deze reeks (vanaf 1800) centraal: college 1 Caspar David Friedrich, Morgen im Riesengebirge, c. 1810 college 2 Gustave Caillebotte, Rue de Paris, temps de pluie, 1877 college 3 Pablo Picasso, Guernica, 1937 college 4 Mark Rothko, Untitled (Unber, Blue, Umber, Brown), 1962 college 5 Bas Jan Ader, I’m too sad to tell you, 1971 college 6 Jeff Wall, Picture for Women, 1979 college 7 Rineke Dijkstra, Hilton Head Island, S.C., USA, 1992 college 8 Louise Bourgeois, Cell XXVI, 2003 college 9 Guido van der Werve, The day that I didn’t turn with the world, 2007 college 10 Pilvi Takala, Real Snow White, 2009

studiebelasting

circa 4 uur per week

uiterste aanmelddatum 20 januari

docent

Drs. Frans Henk Hoekstra is kunsthistoricus. Hij ontwikkelt sinds 1993 cursussen en meerdere leergangen voor HOVO op het gebied van kunstgeschiedenis, beeldende kunst en architectuur, vanaf Klassieke Oudheid tot en met hedendaagse kunst. Daarnaast werkt hij als rondleider in musea en organiseert hij studiereizen.

15

Kunstgeschiedenis en architectuur Leergang Kunst in context

Kunst in context IV Collecties Rijksmuseum, Stedelijk en Van Gogh (1700-1900)

onderwijsvorm

10 hoorcolleges met ruimte voor vragen

dag en tijd

donderdag, 10.30-13.00 uur

data

6 februari t/m 16 april 2020 geen college op 26 maart

cursusprijs

€ 312 (inclusief reader)

literatuur

gedrukte reader (deels Engelstalig)

overige informatie

Zie pagina 6 voor meer informatie over deze leergang.

Enige kennis van de kunstgeschiedenis is wenselijk (bijv. leergang Kunstgeschiedenis IV-V (zie pagina 6).

Tien kunstwerken uit het Rijksmuseum, Van Gogh Museum en het Stedelijk Museum zijn leidraad voor een kunstgeschiedenis van de achttiende en negentiende eeuw. Ieder hoorcollege heeft één kunstwerk als begin- en eindpunt. Deze werken worden in samenhang met andere werken uit Nederlandse en buitenlandse musea besproken. Van Rachel Ruysch tot Auguste Rodin, van Berthe Morisot tot Claude Monet, van John Constable tot Mary Cassatt.

Regelmatig worden er dwarsverbanden gelegd naar kunst en architectuur uit andere tijden. Daarnaast gaan we in op het verzamelbeleid van de drie musea rondom het Museumplein. In al deze musea is kunst te zien uit de negentiende eeuw. De bezoeker treft in alle musea werken van Vincent van Gogh. Hoe is dit zo ontstaan? Zou een heldere scheiding in musea wat betreft de periodes niet wenselijker zijn?

De volgende kunstwerken staan centraal: college 1 Cornelis Troost, Portret van een muziekliefhebber, lid van de familie Van der Mersch, 1736 college 2 Johann Joachim Kändler, Dierfiguren, Meissener Porzellan Manufaktur, 1731 college 3 Giovanni Battista Tiepolo, De Onbevlekte Ontvangenis, ca. 1757 - ca. 1759 college 4 Francisco Goya, Portret van Don Ramón Satué, 1823 college 5 Louis Royer, Model voor een standbeeld van Rembrandt, 1840 college 6 Paul Cézanne, La Montagne Sainte-Victoire, 1888 college 7 Edgar Degas, De tobbe, ontwerp circa 1889, gietsel na 1919 college 8 Vincent Van Gogh, Boomwortels, 1890 college 9 Maurice Denis, De Ontzetting, 1891 college 10 Jan Sluijters, Bal Tabarin, 1907

studiebelasting

circa 4 uur per week

uiterste aanmelddatum 23 januari

16

docent

Drs. Frans Henk Hoekstra is kunsthistoricus. Hij ontwikkelt voor HOVO sinds 1993 cursussen en meerdere leergangen op het gebied van kunstgeschiedenis, beeldende kunst en architectuur, vanaf Klassieke Oudheid tot en met heden­daagse kunst. Daarnaast werkt hij als rondleider in musea en organiseert hij studiereizen.

HOVO AMSTERDAM VOORJAAR 2020

Kunstgeschiedenis en architectuur Cursus kunstgeschiedenis

Rafael: 500 jaar na zijn dood

onderwijsvorm 5 hoorcolleges

dag en tijd

woensdag, 10.30-13.00 uur

data

5 februari t/m 11 maart 2020 geen college op 19 februari

cursusprijs â‚Ź 145

studiebelasting geen

uiterste aanmelddatum 29 januari

Vijfhonderd jaar geleden overleed op 37-jarige leeftijd Rafael, een van de grootste kunstenaars uit de geschiedenis. Hij werd toen bijgezet in het Pantheon in Rome, een uniek eerbetoon aan een kunstenaar.

Zijn vijfhonderdste sterftejaar is een prachtige aanleiding voor een overzichtscursus over Raphael. We proberen vat te krijgen op het geheim van zijn unieke vermogen zich met zevenmijlslaarzen te blijven ontwikkelen en we vergelijken de intieme, verfijnde schilderijtjes uit zijn leerperiode bij Perugino met de latere monumentale werken, waarmee hij de concurrentie aanging met Leonardo da Vinci en Michelangelo.

We besteden ook aandacht aan andere aspecten van Rafaels carrière.

Zo maakte hij architectuurontwerpen, hij was de stadsarcheoloog van Rome en vervulde functies vergelijkbaar met die van de huidige welstandscommissie en monumentenzorg. En ten slotte was hij manager van een groot commercieel artistiek bedrijf met talloze leerlingen en specialisten. Mede door gravures van Marcantonio Raimondi, naar het werk van de meester, kende dit bedrijf een groot internationaal verspreidingsgebied. Via de kunst van Rafael krijgen we daarom ook inzicht in de zestiende-eeuwse Europese kunst in het algemeen.

Ernest Kurpershoek zal omstreeks maart een reis begeleiden naar het Rome van Rafael, waar ook een grote tentoonstelling over de kunstenaar wordt georganiseerd.

docent

Drs. Ernest Kurpershoek is kunsthistoricus en werkzaam als cultureel reisleider, docent en publicist. Hij is gespecialiseerd in Italiaanse frescokunst.

17

Kunstgeschiedenis en architectuur Cursus architectuur

Acht markante architecten – Van Palladio tot Hadid

onderwijsvorm 8 hoorcolleges

dag en tijd

woensdag, 13.30-16.00 uur

data

5 februari t/m 8 april 2020 geen college op 19 februari

Vijf eeuwen architectuur, acht architecten, geboren in acht verschillende landen en behorend tot de invloedrijkste architecten van hun tijd. Zij creëerden, elk op eigen wijze, een vernieuwing in de architectuur. Bij de bespreking van deze markante persoonlijkheden komt de vraag aan de orde welke rol de politieke en sociale omgeving waarin zij leefden en werkten speelde en in hoeverre de wensen van hun invloedrijke opdrachtgevers doorslaggevend waren. college 1

cursusprijs

college 2

literatuur

college 3

studiebelasting

college 4

uiterste aanmelddatum

college 5

€ 232

digitale hand-outs

enkele uren per week

29 januari

college 6

college 7

college 8

Andrea Palladio (1508 Padua - 1580 Maser, Italië) gaf door middel van zijn villa’s vorm aan het leven op het land.

Philips Vingboons (1607 Amsterdam - 1678 Amsterdam) vertaalde de classicistische vormentaal naar het Amsterdamse stadshuis.

Robert Adam (1728 Kirkcaldy, Schotland - 1792 Londen) combineerde het Palladianisme met een flinke scheut Piranesi en creëerde zo zijn eigen ‘picturesque’ stijl.

Claude Nicolas Ledoux (1776 Dormans - 1806 Parijs) keek in dienst van het ‘Ancien Régim’ met een visionaire blik naar de toekomst.

Louis Henry Sullivan (1856 Boston - 1924 Chicago) doorbrak de Beaux Arts traditie en gaf de wolkenkrabber een nieuw uiterlijk.

Ludwig Mies van der Rohe (1886 Aken - 1969 Chicago) groeide op in de ‘oude wereld’, maar werd de universele vormgever van de architectuur in de nieuwe wereld.

Louis Khan (1901 Kuressaare, Estland - 1974 New York) gaf het modernisme een persoonlijk gezicht, wat resulteerde in krachtige architectuur vol schoonheid, ruimte en licht.

Zaha Hadid (1950 Bagdad - 2016 Miami): de ‘vrouwelijke’ verbeelding aan de macht! Een blijvende kracht?

docent

Drs. Betty Abas studeerde kunstgeschiedenis en architec­ tuurgeschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam en geeft al geruime tijd cursussen voor HOVO Amsterdam.

Daarnaast organiseert en begeleidt ze architectuur­ historische reizen naar Europese steden.

18

HOVO AMSTERDAM VOORJAAR 2020

(Cultuur)geschiedenis Cursus cultuurgeschiedenis

Japan vanuit de natuur bezien

onderwijsvorm

4 hoorcolleges met ruimte voor vragen

dag en tijd

zaterdag, 11.00-13.30 uur

data

14 maart t/m 4 april 2020

cursusprijs

€ 116 (inclusief studiemateriaal)

literatuur

Aanbevolen: Haruki Murakami, De moord op Commendatore, Uitgeverij Atlas Contact, 2018 (vertaald door Luk van Haute en Elbrich Fennema).

Louis Couperus, Nippon, Uitgeverij Astoria, 2013.

Cees Nooteboom, Japan, De Bezige Bij, 2019.

Zie voor meer literatuur­ suggesties hovo.vu.nl.

studiebelasting

minimaal 3 uur per week voorbereiding

overige informatie

In het najaar 2020 zal Maaike Ono-Boots een reis van Labrys Reizen begeleiden naar Japan. Zie advertentie achterin deze gids.

uiterste aanmelddatum 8 maart

In de laatste roman van Haruki Murakami, De moord op Commendatore, komen talloze verwijzingen voor naar de Japanse natuur, met veelal symbolische waarden die voor de Westers lezer verborgen blijven. Deze cursus onderzoekt Japan vanuit het perspectief van de natuurbeleving in Japan.

We kijken door de ogen van zowel Japanners als bezoekers, zoals we ze tegenkomen in musea, literatuur, beeldende kunst, theater, film en zoals bekend uit persoonlijke contacten en door empirisch onderzoek.

We gaan in op de typische Japanse tuinen en de oorsprong daarvan en op de Nederlands-Japanse betrekkingen. Daarin speelt onderzoeker Philipp Franz von Siebold (1796-1866) een onmiskenbare rol: zijn onderzoek naar de Japanse flora en fauna, zijn bijdrage aan de Hortus Botanicus, de vele afbeeldingen die hij liet maken en de Japanse planten die hij meenam naar Nederland. Zowel Couperus’ reis uit 1922 als recente literatuur (zoals van Haruki Murakami), maar u maakt ook kennis met de poëzie in haiku van onder andere Basho.

Uiteraard komt de verbeelding van de natuur in de Japanse beeldende kunst aan bod. De Nederlandse shinto-meester Paul de Leeuw spreekt op 28 maart over de Japanse levenswijze, de natuurbeleving en de spirituele principes.

In het laatste college wordt dit alles gerelateerd aan de vier seizoenen en locaties in Japan, die in verband staat met de Japanse filosofie – gebaseerd op het Confucianisme, Boeddhisme en Shinto-isme – in relatie tot de natuur.

docenten

Drs. Maaike Ono-Boots is Japanologe (Universiteit Leiden) en heeft tijdens haar studie in Nagasaki gewoond. Ze werkte onder andere voor Japanse bedrijven in de media en marketingcommunicatie en organiseert sinds 1999 organiseert zij reizen naar Japan met een focus op de vier seizoenen en de natuurbeleving. Zij is tevens docent aan de Hogeschool van Amsterdam.

Drs. Paul de Leeuw is Japanoloog en dramaturg (Universiteit Leiden) en de eerste niet-Japanner die bevoegdheid is om als shinto-meester ceremoniën uit te voeren.

19

(Cultuur)geschiedenis Cursus cultuurgeschiedenis

De zeven wereldwonderen

onderwijsvorm 7 hoorcolleges

dag en tijd

dinsdag, 13.15-15.45 uur

data

11 februari t/m 31 maart 2020

cursusprijs

€ 208 (inclusief syllabus)

literatuur

gedrukte syllabus

studiebelasting

circa 1 uur per week

uiterste aanmelddatum 28 januari

Iedereen kent wel één of meer van de Zeven Wereldwonderen die sedert de oudheid symbool staan voor het menselijk kunnen. Maar wat weten we hier eigenlijk van? De grote pyramide in Egypte is het enige wereldwonder dat nu nog te bewonderen is. Hoewel de stadsmuren van Babylon zijn teruggevonden, is het bestaan van de hangende tuinen nog niet bewezen. Van Phidias’ Zeusbeeld in Olympia is geen splintertje bewaard gebleven. De herinnering aan Mausolus’ graf in Halicarnassos, het huidige Bodrum aan de Turkse kust, is terug te vinden in ons woord mausoleum. Vanaf de Middeleeuwen was zelfs de locatie van de wereldberoemde Artemis-tempel in Ephese niet meer bekend!

Dankzij geduldig en nauwgezet archeologisch onderzoek is het nu mogelijk tempel en cultus-beeld te reconstrueren. De vuurtoren van Alexandrië en de kolos bij Rhodos-stad stonden beide bij belangrijke havens, maar hebben qua functie en uiterlijk niets met elkaar gemeen.

Kende de mens in de oudheid ook al deze ‘standaard’ zeven wereldwonderen?

Of waren er toen misschien andere wereldwonderen? Hoe is het mogelijk een beeld, tempel of toren te reconstrueren als er (vrijwel) niets bewaard is gebleven? Deze cursus, een zoektocht naar de zeven wereldwonderen, is een fascinerend verhaal waarin de archeologie, Griekse en Latijnse teksten én de creatieve verbeelding van kunstenaars en architecten die door de eeuwen heen geprobeerd hebben de Zeven te reconstrueren, een belangrijke rol spelen.

docent

Drs. Annet van Wiechen is archeologe en al ruim dertig jaar een zelfstandig cultureel ondernemer met een grote passie voor het klassieke en middeleeuwse verleden in de landen rond de Middellandse Zee.

20

HOVO AMSTERDAM VOORJAAR 2020

(Cultuur)geschiedenis Cursus cultuurgeschiedenis

Echo’s van Narcissus Een geschiedenis van Narcissus en Narcisme van de Oudheid tot heden

onderwijsvorm

4 hoorcolleges met ruimte voor vragen

dag en tijd

woensdag, 13.30-16.00 uur

data

25 maart t/m 15 april 2020

cursusprijs

€ 116 (inclusief syllabus)

literatuur

digitale syllabus

studiebelasting

circa 1 uur per week

uiterste aanmelddatum 18 maart

Carl Cederström heeft in The Happiness Fantasy (2018) aangetoond dat wij ons in een tweede Me Decade bevinden. De eerste was in de jaren zeventig van de vorige eeuw en werd uitgelegd als het zoeken naar ultieme persoonlijke vrijheid en zou een reactie geweest zijn op de strenge opvoeding van de naoorlogse jaren.

Omdat het begrip Narcisme daarmee opnieuw in de belangstelling staat, lijkt het zinvol na te gaan hoe de mythologische figuur van de naïeve Narcissus zoveel invloed heeft kunnen krijgen.

In deze interdisciplinaire collegereeks zullen wij het ontstaan van de mythe van Narcissus (Narkissos) in het antieke Griekenland bestuderen en de geschiedenis ervan volgen tot in onze tijd. Dit zal gebeuren aan de hand van de originele bronnen.

De Romeinse dichter Ovidius heeft in zijn Metamorfosen als eerste de mythologische figuren van Narcissus en Echo samengebracht. Wij zullen ook zien wat Stephen Fry in zijn veelgeprezen Mythos (2018) ervan maakt.

Het Christendom heeft met afschuw naar Narcissus gekeken, omdat hij de menselijke hoogmoed verbeeldde. In de Renaissance en in de Romantiek komt er echter ook bewondering voor de in zichzelf gekeerde dromer. Ook wordt de verandering die de reformatie teweegbracht in de waardering voor ‘horen’ en ‘zien’ behandeld. De ontwikkeling van de term Narcisme in de psychologie en de diagnostisering als stoornis veroorzaakte een enorme omwenteling.

Een bezoekje aan een willekeurig plein levert het bewijs dat er nog steeds heel wat te diagnosticeren valt aan de hordes selfies makende toeristen…

docent

Drs. Sjef Kemper was tot zijn pensionering verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen als docent Grieks en Latijn en hij heeft onder andere jarenlang de universiteitsbrede mythologie-minor Een doos van Pandora verzorgd.

21

(Cultuur)geschiedenis Cursus geschiedenis

De Olympische Spelen: Van Olympia naar Tokyo en weer terug?

onderwijsvorm

4 hoorcolleges met ruimte voor vragen en discussie

dag en tijd

dinsdag en donderdag, 13.30-16.00 uur

data

14, 16, 21 en 23 januari 2020

cursusprijs € 116

literatuur

digitale syllabus

studiebelasting 1 uur per college

overige informatie

enige kennis van de klassieke oudheid en van de geschiedenis van de negentiende eeuw is wenselijk, maar niet vereist

De Olympische Spelen vonden in de Grieks-Romeinse wereld meer dan duizend jaar plaats. Ze groeiden uit tot een fenomeen dat alle Grieken in zijn greep kreeg. Sport en religie gingen er samen. Aan het einde van de vierde eeuw n.Chr. maakten de christelijke Romeinse keizers er een einde aan.

De Olympische gedachte verdween. Slechts af en toe kwam er weer iets van boven. Het zou tot in de negentiende eeuw duren dat er In verscheidene landen pogingen werden ondernomen om de Olympische Spelen terug te krijgen. Grieken als Panagiotis Soutsos en Evangelis Zappas en de Engelsman W.P. Brookes hebben de basis gelegd voor een herleving van het ideaal, maar in de publieke opinie is slechte één naam echt bekend: Pierre baron de Coubertin. Hij wordt herinnerd als grondlegger van de moderne Olympische Spelen.

Tijdens de vier colleges worden de Griekse Olympische sporten behandeld in de maatschappelijke context van de stadstaten en de religie die alle Grieken verbond, voorafgegaan door een inleiding van de oude geschiedenis.

Vervolgens gaan we na wat de Romeinen hebben overgenomen en hoe zij hun aandacht verdeelden tussen sport en spektakelshows als wagenrennen en gladiatorengevechten. Ten slotte gaan we over naar de negentiende eeuw, toen de gedachte opkwam dat lichamelijke oefening een noodzakelijke voorwaarde was voor militaire successen. De oudheid werd van stal gehaald.

Uitgebreid werd de kwestie van het vermeende amateurisme besproken, op een wijze die zeker niet de schoonheidsprijs verdient. De Olympische Spelen keerden terug. Ze bestaan nog steeds. Ze worden iedere vier jaar gehouden in wisselende steden, met alle daaraan verbonden risico’s van politieke spelen, boycots, corruptie en kostenoverschrijdingen. Wordt het geen tijd om ze voor goed terug te halen naar Griekenland?

uiterste aanmelddatum 7 januari

docent

Prof. dr. Fik Meijer is emeritus hoogleraar Oude Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.

In september verscheen zijn boek Schoonheid voor het oprapen. Romeinse kunstjagers en hun navolgers.

22

HOVO AMSTERDAM VOORJAAR 2020

(Cultuur)geschiedenis Leergang Nederlandse geschiedenis

Nederlandse geschiedenis in Europese context II Late middeleeuwen en vroegmoderne tijd

onderwijsvorm

10 hoorcolleges met ruimte voor vragen

dag en tijd

zaterdag, 11.00-13.30 uur

data

25 januari t/m 18 april 2020 geen college op 22 februari, 7 maart en 11 april

cursusprijs € 290

literatuur

digitale hand-outs

studiebelasting

2 à 4 uur per week

overige informatie

zie pagina 6-7 voor meer informatie over deze leergang

uiterste aanmelddatum

De Lage Landen bij de zee liggen op een kruispunt van handelswegen. Dat is natuurlijk van belang geweest voor de economie, maar ook voor de cultuur.

De rijkdom die uit de handel voortkwam had verschillende gevolgen en dan gaat het zeker niet alleen om de kunsten, maar ook om de scholing van de inwoners, hun manier van denken en de manier waarop het bestuur werd ingericht. Deze rijkdom maakte deze streken ook interessant voor andere staten. In deze reeks komen de politieke verhoudingen, de positie in de inter­ nationale machtsverhoudingen, de sociale verhoudingen en de manieren waarop de bewoners tegen de werkelijkheid aankeken aan de orde.

In de eerste colleges wordt de geschiedenis van de Bourgondische en Habsburgse Nederlanden besproken. Hierbij wordt nadrukkelijk aandacht besteed aan de positie daarvan in de internationale politieke en militaire verhoudingen. In het tweede gedeelte van deze reeks staat de geschiedenis van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden centraal. Ook dan zullen internationale verhoudingen aan de orde komen. college 1 college 2 college 3 college 4 college 5 college 6 college 7 college 8 college 9 college 10

Inleiding, kort overzicht van de middeleeuwen Herfsttij der middeleeuwen: de cultuur van Bourgondië Van honderdjarige oorlog tot Habsburg De Reformatie De Nederlandse opstand De geboorte van een Republiek Een overzicht van de vroegmoderne Nederlandse economie Oorlog met Spanje, Engeland en Frankrijk Tolerantie en intellectuele cultuur Een standhouder, een keizer en twee koningen

20 januari

docent

Dr. Hans de Waardt is historicus. Tot zijn pensionering (december 2017) was hij als docent en als coördinator van het master traject medische geschiedenis verbonden aan de leerstoel cultuurgeschiedenis van de VU. Hij is in 1991 bij de Erasmus Universiteit Rotterdam gepromoveerd op het proefschrift Toverij en Samenleving: Holland 1500-1800.

23

(Cultuur)geschiedenis Cursus geschiedenis

De opkomst en ondergang van Napoleon Bonaparte

onderwijsvorm

5 hoorcolleges met gelegenheid tot vragen en discussie na afloop

dag en tijd

vrijdag, 13.15-16.15 uur

data

7 februari t/m 13 maart 2020 geen college op 21 februari

cursusprijs

€ 149 (inclusief syllabus)

literatuur

geprinte syllabus

overige informatie

Deze collegereeks is een herziene versie van de eerder gegeven cyclus over Napoleon.

Elk college begint met een korte introductiefilm (15-20 minuten, facultatief).

studiebelasting

ongeveer 1 uur per week

uiterste aanmelddatum 24 januari

Over weinig historische persoonlijkheden lopen de meningen zo uiteen als over de Franse keizer Napoleon. Door sommigen wordt hij geroemd, door anderen verguisd. Napoleon als (militair) leider en zijn rol in Europa hebben generaties van belangstellenden gefascineerd. Zijn persoonlijkheid en zijn roem als geniaal strateeg bereikten reeds tijdens zijn leven haast mythische proporties. Hij werd beschouwd als de meest progressieve Europese staatsman van zijn tijd. Waarop stoelde zijn ‘moderniteit’? En in welk opzicht was hij zijn tijd vooruit? In deze cursus volgen wij de levensloop van keizer Napoleon. Vier belangrijke momenten uit zijn carrière worden speciaal uitgelicht: het moment van de Glorie, de roemrijke overwinning in de zgn.

Drie Keizerslag bij Austerlitz (1805); het moment van de Grote Nederlaag (de onfortuinlijke veldtocht naar Rusland in 1812); de Ondergang (Waterloo, 1815), en Napoleons einde in ballingschap (eiland St. Helena, 1821). De Franse keizer bleef na zijn dood ‘leven’. Hoe valt de grote populariteit van Napoleon − een dictator die drie miljoen doden op zijn geweten heeft − met name in Frankrijk te verklaren? Het Napoleontische tijdperk heeft tevens een duidelijk stempel op ons land gedrukt. Hoe verging het Nederland destijds en welke erfenis heeft Napoleon nagelaten? Het laatste college is geheel aan Nederland gewijd en wordt gegeven door prof. dr. Doeko Bosscher.

De docenten staat geen ‘klassieke kennisoverdracht’ van feiten en gebeurtenissen voor ogen. Om de deelnemers in staat te stellen zich goed in te voelen in het onderwerp is er ook aandacht voor de ‘kleine’ individuele geschiedenis te midden van de grote historische lijnen. De colleges worden aangevuld met historische beelden, film- en muziekfragmenten, literatuurcitaten en ooggetuigenverslagen.

docenten

Prof. dr. Hans Renner is emeritus hoogleraar in Middenen Oost-Europese Geschiedenis aan de Rijksuniversiteit Groningen (RUG). Zijn belangstelling gaat uit naar de laatste tweehonderd jaar Europese geschiedenis, met name de geschiedenis van Rusland, Sovjetunie en andere voormalig communistische landen.

Prof. dr. Doeko Bosscher is emeritus hoogleraar Eigentijdse Geschiedenis en was tevens rector magnificus aan de RUG. Hij richt zich zowel op de Nederlandse geschiedenis als op de contemporaine geschiedenis van (West)-Europa en de Verenigde Staten.

24

HOVO AMSTERDAM VOORJAAR 2020

(Cultuur)geschiedenis Cursus geschiedenis

75 jaar geleden: de bevrijding van Nederland en Europa

onderwijsvorm

8 hoorcolleges met ruimte voor vragen en debat

dag en tijd

donderdag, 13.30-16.00 uur

data

6 februari t/m 2 april 2020 geen college op 20 februari

cursusprijs € 232

literatuur

gedrukte hand-outs

studiebelasting

circa 1 à 2 uur per week

uiterste aanmelddatum 30 januari

overige informatie

bent u slecht ter been, dan raden wij u aan voordat u zich aanmeldt contact op te nemen met HOVO omtrent de toegankelijkheid van de zaal

In 2020 is het 75 jaar geleden dat de Tweede Wereldoorlog eindigde en Nederland en Europa werden bevrijd. In heel Europa wordt daar, vanaf de herdenking van 75 jaar D-Day in juni 2019, bij stilgestaan. Dat doen we ook deze collegereeks. Onder meer aan de hand van historische beelden onderzoeken we de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog en van de bevrijding van Nederland, Europa en toenmalig Nederlands-Indië, de bevrijding van de kampen en de terugkeer van slachtoffers, de geallieerde samenwerking, de bombardementen op Duitsland en de inzet van de atoombom en tot het ontstaan van een nieuwe politieke wereldorde na de bevrijding.

We beginnen met de oorlog zelf – in twee colleges volgen we de aanloop en de ontwikkelingen in Oost- en West-Europa tot operatie Barbarossa, de opmaat naar het verlies van Duitsland. Vervolgens komt de bevrijding in haar vele aspecten aan bod: de bevrijding van de kampen, Zuid-Europa, en D-Day, de bevrijding van West-Europa, Dolle Dinsdag en de hongerwinter. Het thema ‹terugkeer› kent evenzovele facetten, variërend van de slachtoffers, de rol van het Rode Kruis, ontheemden en overlevenden van de Holocaust; tot aan de komst van bevrijders, bevrijdingskinderen, de zogeheten ‘troostmeisjes’ en natuurlijk Nederlands-Indië.

De laatste twee colleges gaan over de wereldwijde politieke aspecten van de bevrijding: de bombardementen op Hiroshima en Nagasaki, het ontstaan van ‘the atomic age’, en van een nieuwe wereldorde na de bevrijding. De oude machtsverhoudingen maakten plaats voor de hegemonie van de VS en voor de Koude Oorlog, met geallieerde partner de Sovjet-Unie.

Kortom, zowel de verschillende kanten van de bevrijding komen aan bod, als de daarop volgende geopolitieke veranderingen – die doorwerken tot op de dag van vandaag!

docent

Drs. Marjolein Schenkel studeerde geschiedenis aan de VU in Amsterdam en is werkzaam bij het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Genocide- en Holocauststudies.

Zij is gespecialiseerd in moderne geschiedenis, in het bijzonder van de Holocaust.

25

(Cultuur)geschiedenis Hedendaagse geschiedenis

Populisme De ideologie van de toekomst?

onderwijsvorm

5 hoorcolleges met ruimte voor vragen na afloop en tussendoor

dag en tijd

maandag, 10.30-13.00 uur

data

3 februari t/m 9 maart 2020 geen college op 24 februari

cursusprijs € 145

literatuur

Aanbevolen: Jan Werner Müller, Wat is populisme?

Cas Mudde en Cristobal Rivera Kaltwasser, Populisme.

Elementaire deeltjes dl 15.

Een van de meest gebruikte termen van de afgelopen jaren in het publieke debat is het begrip ‘populisme’. Allerlei verschijnselen worden tegenwoordig wel met populisme in verband gebracht: van grof taalgebruik tot xenofobe opvattingen en van opportunistisch beleid tot luidruchtige gasten in talkshows. In de politieke arena gebruikt men de term populisme meestal om een tegenstander af te serveren als incompetent of onbetrouwbaar. Maar wat is populisme precies? Is het een bruikbaar begrip of is het een modegril?

Is populisme iets wat alleen in de politiek voorkomt of herkennen we het ook in andere contexten? Wanneer komt het op en waarom dan? En is het een verschijnsel waar we iets van kunnen leren of niet? Is populisme het onvermijdelijke gevolg van het algemeen kiesrecht?

In deze vijf colleges proberen we aan de hand van wetenschappelijke litera­tuur en tekst- en beeldfragmenten een goed beeld te krijgen van wat populisme is en wat we ermee kunnen. Daarbij zullen we de blik niet alleen werpen op Nederland, maar ook op de rest van Europa, de Verenigde Staten en Latijns-Amerika.

studiebelasting

naar eigen inzicht

uiterste aanmelddatum 27 januari

docent

Dr. Koen Vossen studeerde geschiedenis en promoveerde aan de Universiteit van Amsterdam. Hij is als universitair docent verbonden aan de Radboud Universiteit Nijmegen en publiceerde onder meer over populisme in heden en verleden, de Spaanse Burgeroorlog, de geschiedenis van de Bondsrepubliek Duitsland en het interbellum in Nederland.

26

HOVO AMSTERDAM VOORJAAR 2020

Muziek en letteren Cursus muziektheorie

Muzikale vormleer: liedvormen en rondovormen

onderwijsvorm 10 werkcolleges

dag en tijd

dinsdag, 10.30-13.00 uur

data

4 februari t/m 14 april 2020 geen college op 18 februari

cursusprijs

€ 295 (inclusief syllabus)

literatuur

gedrukte syllabus

De vormen in de klassieke stijl – liedvormen, rondovormen en sonatevormen – werken bij de gratie van contrasten tussen toonsoorten, die componisten als Haydn, Mozart en Beethoven tussen de verschillende onderdelen hebben aangebracht. Soms springt een componist zo maar over van de ene toonsoort naar de ander, maar veelal zal hij moduleren, dat wil zeggen geleidelijk overgaan van de ene toonsoort naar de andere. Na een eerder gegeven cursus van Marcel Zwitser over modulatie zal in deze cursus worden verkend hoe modulatie door componisten uit het klassieke tijdvak werd ingezet als structuurbepalende factor. We beginnen met de kleinste en de meest overzichtelijke vormen, de zogenaamde liedvormen, waarna er zal worden overgestapt naar de meer complexe vormen. In de cursus zal een selectie uit de pianocomposities van Haydn, Mozart en Beethoven worden bestudeerd.

Wie zich de harmonieleer heeft eigengemaakt en meer wil weten over muzikale vormleer, vindt in deze cursus een verdieping van zijn of haar kennis.

overige informatie

deze cursus kan alleen worden gevolgd door mensen die zich de harmonieleer hebben eigengemaakt

studiebelasting

naar eigen inzicht

uiterste aanmelddatum 21 januari

docent

Dr. Marcel S. Zwitser studeerde muziektheorie en muziek­ wetenschap en rondde zijn opleiding af met een postdoctorale lerarenopleiding muziek. In 2012 promoveerde hij aan de Universiteit van Utrecht op een interdisciplinair proefschrift muziekwetenschap en historische theologie. Sinds 2000 verzorgt hij cursussen voor het HOVO in onder meer Groningen en Amsterdam.

27

Muziek en letteren Cursus muziek

Leven en het werk van Ludwig van Beethoven (1770-1827) Van harte! Moge het tot de harten gaan!

onderwijsvorm 10 hoorcolleges

dag en tijd

dinsdag, 14.00-16.30 uur

data

4 februari t/m 14 april 2020 geen college op 18 februari

cursusprijs

€ 295 (inclusief syllabus)

literatuur

Gedrukte syllabus.

Jan Cayers, Beethoven.

Een biografie. Amsterdam: De Bezige Bij, 2017.

studiebelasting

circa 2 uur per week

uiterste aanmelddatum

De naam Beethoven is zo ongeveer synoniem met klassieke muziek! Hij wordt meestal in één adem genoemd met Haydn en Mozart als de drie grote representanten van de Weense klassieke stijl. Anders dan Haydn en Mozart was Beethoven een geboren Duitser (met wortels in België), die op 21-jarige leeftijd naar Wenen verhuisde. Hij bouwde daar zorgvuldig een carrière op als pianist en componist, die echter doorkruist werd door almaar voort­ schrijdende doofheid.

Tekenend voor Beethovens andere houding ten opzichte van compositie is het veel kleinere aantal werken dat hij heeft nagelaten, als gevolg van het feit dat Beethoven heel andere eisen aan componeren stelde dan zijn voorgangers.

Enerzijds bouwde hij voort op de erfenis van Haydn (bij wie hij zelfs enige tijd studeerde) en Mozart, anderzijds voegde hij met name op het gebied van de muzikale vormgeving zijn eigen ideeën toe. Beethovens stijl markeert de overgang van de klassieke naar de romantische stijl.

Beethovens leven en werk zal worden besproken tegen de achtergrond van de opkomende romantische muziekesthetiek met de kenmerkende verering van het genie. Het ligt tevens in de bedoeling uit te werken wat de invloed van deze ideeën op de generaties na Beethoven is geweest. Denkt u dat u de symfonieën en pianostukken van Beethoven wel enigszins kent? Luister dan na deze cursus nogmaals en ervaar een diepere laag in de muziek die voorheen verborgen bleef!

21 januari

docent

Dr. Marcel S. Zwitser studeerde muziektheorie en muziek­ wetenschap en rondde zijn opleiding af met een postdoctorale lerarenopleiding muziek. In 2012 promoveerde hij aan de Universiteit van Utrecht op een interdisciplinair proefschrift muziekwetenschap en historische theologie. Sinds 2000 verzorgt hij cursussen voor het HOVO in onder meer in Groningen en Amsterdam.

28

HOVO AMSTERDAM VOORJAAR 2020

Muziek en letteren Leergang muziek

Westerse muziekgeschiedenis VI Romantiek (II) De ontwikkeling van de muziek in de late negentiende eeuw

onderwijsvorm 8 hoorcolleges

dag en tijd

donderdag, 13.30-16.00 uur

data

6 februari t/m 2 april 2020 geen college op 20 februari

cursusprijs € 232

literatuur

aanbevolen: Geschiedenis van de Westerse muziek van Donald J. Grout en Claude V. Palisca (alleen antiquarisch verkrijgbaar), of de onlangs vernieuwde Engelse versie

studiebelasting

circa 2 uur per week

overige informatie

zie pagina 6-7 voor meer informatie over deze leergang

uiterste aanmelddatum 30 januari

Halverwege de negentiende eeuw bereikt de muzikale Romantiek haar hoogtepunt. Onder aanvoering van Duitsland, Frankrijk en Italië en met Beethoven in gedachten als ‘grootste componist aller tijden’ komen alle bestaande vocale en instrumentale genres tot een climax. Gevoel en expressie zijn leidend. Dat dit aanspreekt bij het publiek blijkt uit het rijke muziekleven uit die tijd: avondvullende symfonieën en groots, meeslepend muziektheater. Verdi en Wagner zijn de onbetwiste helden, waarbij laatst­ genoemde in harmonisch opzicht nieuwe en controversiële wegen inslaat, die hem een ware helden­status verlenen.

Daarnaast wordt muziek bij uitstek het middel om nationalistische sentimenten te uiten, waarbij etnische profilering, taal en drang naar onafhankelijkheid centraal staan. Relatief onbelangrijke landen, zoals Rusland, Bohemen en Hongarije, treden naar buiten en ontwikkelen met behulp sprookjes, legenden en volksmuziek een herkenbare nationale stijl. Componisten als Tsjajkovski, Moessorgski, Smetana en Dvořák worden de boegbeelden.

Het concertwezen bloeit als nooit tevoren. Grote symfonieorkesten en imposante muziektempels verrijzen in Wenen, Parijs, Leipzig en Berlijn.

De journalistiek, het professioneel onderwijs en de muziekwetenschap zijn hierin medebepalend.

Tegen het einde van de negentiende eeuw raakt de zoektocht naar expressie­ mogelijkheden binnen het bestaande stelsel uitgeput. Er ontstaat een toene­mende behoefte aan versobering, nieuwe klankidealen en andere muzikale vormen maar met behoud van voldoende expressie. Satie, Debussy en Richard Strauss introduceren een nieuwe esthetiek die de weg vrijmaakt voor de moderne mens van de twintigste eeuw, die in de muziek feitelijk rond 1910 begint.

De cursus wordt rijkelijk geïllustreerd met beeld- en geluidsfragmenten van de beste uitvoeringen van deze tijd.

docent

Drs. Frans Jansen (musicoloog) studeerde muziekwetenschap aan de Universiteit van Utrecht en is gespecialiseerd in muziek uit de periode 1600-1800. Sinds 2007 verzorgt hij talloze cursussen aan diverse HOVO’s in Nederland.

29

Muziek en letteren Cursus letteren

Literair engagement van Hugo tot Houellebecq

onderwijsvorm

6 hoorcolleges met ruimte voor vragen en discussie

dag en tijd

woensdag, 10.30-13.00 uur

data

5 februari t/m 18 maart 2020 geen college op 19 februari

cursusprijs € 174

literatuur

Aanbevolen: de hiernaast genoemde romans.

Digitale hand-outs.

studiebelasting

De Franse literatuur staat bekend om haar maatschappelijk engagement – auteurs laten hun mening doorklinken over kwesties variërend van standsverschillen tot politiek hete hangijzers, van gevolgen van een oorlog tot vrouwenemancipatie. In deze cursus bespreken we zes romans, waarbij zowel de (historische en maatschappelijke) context aan de orde komt als de literaire technieken waarmee de auteurs hun publiek trachten te overtuigen.

Hugo bewijst dat een roman een kathedraal van afbraak kan redden; Zola schetst met vijf sterfgevallen een kritisch beeld van de Franse maatschappij in de negentiende eeuw. Indringende vragen over een maatschappij waar door de oorlog alle normen en waarden op losse schroeven zijn gezet, vinden we bij Sartre: waarop baseer je dan je keuzes en wat zijn de gevolgen daarvan? De Frans-Algerijnse schrijver Ben Jelloun toont de reddende kracht van verhalen in zijn beschrijving van de verschrikkingen in staatsgevangenis Taz­mamart. Kwesties van uitbuiting en onderdrukking worden bediscussieerd door de Frans-Senegalese schrijfster Marie N’Diaye in haar roman over drie sterke vrouwen. En ‘enfant terrible’ Houellebecq schetst het politieke landschap in Frankrijk: welke waarden laat je prevaleren als je bij presidentsverkiezingen de keuze hebt tussen het Front National en een islamitische partij? college 1

uiterste aanmelddatum

college 2 college 3 college 4

overige informatie

college 5 college 6

naar eigen inzicht

29 januari

u kunt de romans naar eigen keuze van tevoren lezen of juist na afloop van de colleges

Victor Hugo, De klokkenluider van de Notre Dame, Atheneum uitgeverij, 2011/2019 Emile Zola, Hoe men sterft, Uitgeverij Voetnoot, 2011 Jean-Paul Sartre, De teerling is geworpen, Meulenhoff, 2017 Tahar Ben Jelloun, Een verblindende afwezigheid van licht, De Geus, 2008 Marie N’Diaye, Drie sterke vrouwen, De Geus, 2009 Michel Houellebecq, Onderworpen, De Arbeiderspers, 2016

Of u nu de romans voor aanvang van de cursus leest of na afloop, u zult zien op welke wijze deze zes schrijvers en de personages die zij creëerden, bijdroegen aan het Frankrijk van hun tijd.

docent

Dr. Marjolein van Tooren studeerde Franse taal en letterkunde aan de VU. Zij promoveerde op een proefschrift over de korte verhalen van Emile Zola en is gespecialiseerd in de Franse literatuur van de negentiende en de eenentwintigste eeuw.

30

HOVO AMSTERDAM VOORJAAR 2020

Muziek en letteren Cursus letteren

Achter de Wolga en Oeral Een cultuurhistorische verkenning van Siberië

onderwijsvorm

7 hoorcolleges met ruimte voor vragen

dag en tijd

vrijdag 10.30-13.00 uur

data

31 januari t/m 20 maart 2020 geen college 21 februari

cursusprijs

€ 228 (inclusief cursusmap)

literatuur

cursusmap

studiebelasting

circa 1 à 2 uur per week

uiterste aanmelddatum 24 januari

De reis richting het onmetelijke Siberië begint achter de Wolga, als je vanaf de stad Kazan de rivier de Kama opvaart. Niet alleen Tsjechov, maar ook de dichter Mandelstam hebben een deel van die route afgelegd en impressies over de Kama vastgelegd. Beiden schreven treffende impressies over kou, ijs, modder, processies van arrestanten en het gevoel van verlatenheid – de naam Siberië gaat terug op het oorspronkelijke Tataarse woord ‘Sibir’ dat ‘slapend land’ betekent. Dit ‘slapende land’ is doorsneden door grote rivieren, is rijk aan grondstoffen en maakt sinds de zeventiende eeuw deel uit van Rusland, toen de kozakken de slapende, rijke grondgebieden (sabelbont!) veroverden op de oorspronkelijke weerloze, nomadische Siberische volkeren.

In deze college-cyclus verkennen het weidse Siberië, de veroveraars en bewoners via het werk van negentiende- en twintigste-eeuwse Russische schrijvers en kunstenaars. De folklore en het sjamanistische geloof van de oorspronkelijke inheemse Siberische volkeren beïnvloedde Russische kunstenaars van de Avant Garde. Dostojevski, Solzjenitsyn en Sjalamov beschreven het ruige leven in Siberië vanuit het perspectief van banneling en gevangene. Via de sovjet-schrijvers Raspoetin en Astafjev komen we meer te weten over het harde leven in de Siberische dorpen in de jaren ‘60 en ‘70 toen de sovjet-regering Siberië wilde industrialiseren en deze dorpsschrijvers in verzet kwamen tegen onmenselijke praktijken (onteigening, onder water zetten vanwege de bouw van stuwmeren, vervuiling door zware industrie).

Raspoetin en Astafjev waren de eersten die het armoedige leven op de kolchozen beschreven zoals het was. Ze verzetten zich tegen de industrialisatie en tegen de vernietiging van eeuwenoude tradities van het traditionele Russische dorpsleven.

docenten

Drs. Judith Janssen studeerde Slavische Taal- en Letterkunde in Utrecht, Amsterdam en Moskou. Ze verzorgt voor HOVO sinds 2003 lezingen en cursussen. Zij begeleidde diverse reizen naar Russische steden, Armenië en de Wolga.

Historicus, reisgidsauteur en voormalig Ruslandcorrespondent Karel Onwijn geeft een gastcollege de geschiedenis van Siberie. Eva van Santen (één gastcollege) is slaviste en bekend literair vertaalster; zij reisde in 2019 o.a. naar enkele Siberische plaatsen in de voetsporen van Paustovski.

31

Muziek en letteren Cursus letteren

Thomas Mann en Günter Grass: twee Duitse Nobelprijswinnaars

onderwijsvorm

10 hoorcolleges met ruimte voor vragen

dag en tijd

dinsdag, 13.30-16.00 uur

data

28 januari t/m 7 april 2020 geen college op 18 februari

cursusprijs

€ 300 (inclusief syllabus)

literatuur

de hiernaast genoemde boeken, plus gedrukte syllabus

studiebelasting

het lezen van de behandelde werken

uiterste aanmelddatum

De twee schrijvers die het sterkst hun stempel op de twintigste-eeuwse literatuur van Duitsland hebben gedrukt zijn Thomas Mann en Günter Grass.

In veel opzichten vormen beide Nobelprijswinnaars een scherp contrast met elkaar: Manns schrijverschap, geworteld in de grootburgerlijke traditie van de negentiende eeuw, is uiterst intellectueel-gedistingeerd en staat op grote afstand van ieder ‘straatrumoer’. Het werk van Grass werk verraadt, met zijn directe en vaak rauwe beelden, daarentegen de volksjongen die van dichtbij armoede en geweld heeft meegemaakt. En terwijl Thomas Mann zich levens­ lang verbonden heeft gevoeld met de Duitse romantische traditie, tot in de Tweede Wereldoorlog aan toe, maakte Günter Grass al in zijn debuut Die Blechtrommel daar korte metten mee. Eén ding verbindt beide Nobelprijswinnaars: hun hartstochtelijke toewijding aan Duitsland. Voor een groot deel vormt hun literaire werk dan ook een monumentaal portret van hun geliefde, maar dikwijls ook verafschuwde vaderland.

Tijdens deze cursus gaan we uitvoerig in op de volgende vier werken, waarvan achtergronden en interpretaties worden aangereikt. U kunt kiezen voor het Duitse origineel of de Nederlandse vertaling.

■■ Thomas Mann, Buddenbrooks. Verfall einer Familie (De Buddenbrooks.

Verval van een familie) ■■ Thomas Mann, Der Tod in Venedig / De dood in Venetië ■■ Günter Grass, Die Blechtrommel (De blikken trommel, ook vertaald als: De blikken trom) ■■ Günter Grass, Im Krebsgang (In krabbengang)

14 januari

docent

Drs. Michiel Hagdorn is literstuurwetenschapper en doceert sinds 1997 aan diverse HOVO-instellingen Duitse literatuur, muziek en (cultuur-)geschiedenis, onder meer over Goethe, Schiller, de Duitse Romantiek, de geschiedenis van Berlijn, München en Weimar.

32

HOVO AMSTERDAM VOORJAAR 2020

Muziek en letteren Cursus letteren

Schrijvende artsen IV

onderwijsvorm

8 colleges met ruimte voor interactie

dag en tijd

vrijdag, 13.30-16.30 uur

data

7 februari t/m 3 april 2020 geen college op 21 februari

cursusprijs € 232

literatuur

de hiernaast genoemde romans

studiebelasting

naar eigen inzicht

uiterste aanmelddatum 31 januari

Opvallend veel artsen, zo lijkt het, zijn als schrijver van romans of als dichter bekend geworden. In Nederland bijvoorbeeld Simon Vestdijk, Rutger Kopland, Jan Slauerhoff of M. Vasalis. In deze cursus gaan we naar verklaringen zoeken waarom artsen zich ontpoppen als schrijver of dichter. We doen dat door romans van schrijvende artsen te bespreken in het licht van hun biografie.

In 2017, 2018 en 2019 zijn de eerste drie cursussen over dit onderwerp gegeven, maar het gevolgd hebben van die cursussen is niet noodzakelijk voor het kunnen volgen van deze cursus.

In deze cursus worden de volgende schrijvers en romans (of poëzie) besproken in onderstaande volgorde. college 1 college 2 college 3 college 4 college 5 college 6 college 7 college 8

Michail Boelgakov, De meester en Margarita Arthur Schnitzler, Sterven + twee korte verhalen* Bert Keizer, Tijdelijk feest Samuel Shem, De kliniek Paul Hochgatterer, De zoete waanzin en De dag dat mijn grootvader een held was Belcampo - een keuze uit zijn verhalen* Poëzie van Erik Solvanger & Frank Koenegracht* Arthur Cronin, De citadel

Van de meeste boeken zijn voldoende exemplaren te koop, nieuw of tweedehands via boekwinkeltjes.nl, of als E-boek. * Meer informatie over deze literatuur volgt na aanmelding.

docent

Prof. dr. Arko Oderwald is werkzaam bij de afdeling Huisarts- en Ouderengeneeskunde van Amsterdam UMC, locatie VUmc. Hij geeft al jaren cursussen op het gebied van literatuur en geneeskunde.

Zie ook literatuurengeneeskunde.nl.

33

Muziek en letteren Workshop letteren

De magie van de grote romans Wat maakt een roman tot klassieker?

onderwijsvorm

5 lees!workshops in de vorm van interactieve lezingen

dag en tijd

dinsdag, 10.30-13.00 uur

data

3 maart t/m 31 maart 2020

cursusprijs € 145

studiebelasting

naar eigen inzicht

literatuur

Om kennis te maken met de aanpak van Lidewijde Paris kan Hoe lees ik? (€ 12,50) worden gelezen. Noodzakelijk is dat niet.

uiterste aanmelddatum 25 februari

De centrale vraag ‘Wat maakt een roman tot klassieker?’ wordt vanuit vijf invalshoeken met twee romans per keer bekeken en beantwoord. Literaire aspecten komen aan bod naast tijd en context waarin de romans verschenen.

Waardoor blééf het op de hitlijst staan? En – niet onbelangrijk – is het nu nog te lezen? Is er iets van die magie nog steeds aanwezig of moeten we veel van de literaire context en de tijd waarin de roman ontstonden weten? De opzet van de cursus is interactief aan de hand van een Power Point Presentatie.

Het is fijn als de boeken gelezen zijn, maar noodzakelijk is dat niet. Fragmenten worden nauwkeurig gelezen en de context wordt onder de loep genomen.

Van close reading naar receptie. Met reuzenstappen gaat de serie door de tijd en bovendien raast die van Spanje naar Engeland, van Nederland naar Frankrijk, van Frankrijk naar Amerika, van Duitsland naar Georgië en van het Amerika in de jaren vijftig naar het Amerika van nu.

Lees!workshop 1 De macht der verbeelding: Cervantes, Don Quichotte & Oscar Wilde, Het portret van Dorian Gray Lees!workshop 2 De kracht van de boodschap: Multatuli, Max Havelaar & Michel Houellebecq, Onderworpen Lees!workshop 3 Het spel met de structuur: Gustav Flaubert Madame Bovary & Nathan Hill De Nix Lees!workshop 4 De verslaving van het familie-epos: Thomas Mann Buddenbrooks & Nino Haratischwili Het negende leven (voor Brilka) Lees!workshop 5 De roep om erkenning: Ralph Ellison, Onzichtbare man & Paul Beatty, De verrader

docent

Drs. Lidewijde Paris studeerde Nederlandse Taal- & Letterkunde en Grafische Vormgeving in Utrecht. Ze was onder andere uitgever van Querido en Uitgeverij Nieuw Amsterdam.

Na 25 jaar uitgeverij richtte ze in 2016 De Lees!ambassade op om het literaire lezen te promoten. Ze is recensent bij Max Nieuwsweekend bij NPO 1 en al 13 jaar bestiert ze mede De Literatuurfabriek in Middelburg. Dit is haar eerste serie voor HOVO Amsterdam.

34

HOVO AMSTERDAM VOORJAAR 2020

Filosofie en religie Leergang Canon van de moderne westerse wijsbegeerte

Canon van de moderne westerse wijsbegeerte III Filosofische klassiekers uit de negentiende eeuw

onderwijsvorm

10 hoorcolleges met ruimte voor vragen

dag en tijd

zaterdag, 13.30-16.00 uur

data

25 januari t/m 18 april 2020 geen college op 22 februari, 7 maart en 11 april

cursusprijs € 290

literatuur

geen (verplicht) studie­ materiaal; u kunt naar eigen keuze (enkele) van bovengenoemde teksten meelezen

studiebelasting

naar eigen inzicht

overige informatie

zie pagina 6-7 voor meer informatie over deze leergang

In 2006 werd de Canon van Nederland opgesteld, waarin de belangrijkste ontwikkelingen in de vaderlandse geschiedenis vanuit 50 verschillende gezichtspunten (of ‘vensters’) worden belicht. Op soortgelijke wijze wordt in deze nieuwe, vijfdelige leergang een Canon van de moderne westerse wijs­ begeerte gepresenteerd, waarbij in totaal 50 sleutelteksten van kopstukken uit de geschiedenis van het moderne denken (vanaf de Renaissance tot nu) worden besproken. Deze selectie van originele en invloedrijke werken fungeert als een verzameling vensters van waaruit de aard van de moderne filosofie optimaal inzichtelijk kan worden gemaakt. Elke gekozen tekst representeert een breuklijn, een opmerkelijke vernieuwing of een inspirerende vorm van kritiek op traditionele denkpatronen. Gezamenlijk hebben de geprogrammeerde filosofische klassiekers in sterke mate bijgedragen aan de vorming van de moderniteit.

In dit derde deel van deze leergang, dat gewijd is aan de negentiende eeuw, zullen de volgende filosofische klassiekers uit het betreffende tijdperk aan bod komen: college 1 Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Fenomenologie van de geest (1807) college 2 Arthur Schopenhauer, De wereld als wil en voorstelling (1818) college 3 Auguste Comte, Cursus in de positieve filosofie (1830-1842) college 4 Ludwig Feuerbach, Het wezen van het christendom (1841) college 5 Søren Kierkegaard, Vrees en beven (1843) college 6 Max Stirner, De enkeling en zijn eigendom (1845) college 7 Karl Marx en Friedrich Engels, Het communistisch manifest (1848) college 8 John Stuart Mill, Over vrijheid (1859) college 9 Gottlob Frege, Begriffsschrift (1879) college 10 Friedrich Nietzsche, Genealogie van de moraal (1887)

uiterste aanmelddatum 20 januari

docent

Drs. Arend Klaas Jagersma (1970) studeerde filosofie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en was als onderzoeker en docent verbonden aan de Faculteit der Wijsbegeerte van de Rijksuniversiteit Groningen. Momenteel is hij werkzaam als zelfstandig docent filosofie. Sinds 1996 verzorgt hij colleges voor meerdere HOVO-instellingen.

35

Filosofie en religie Leergang Filosofiegeschiedenis

Filosofiegeschiedenis VI De negentiende-eeuwse wijsbegeerte

onderwijsvorm

10 hoorcolleges met ruimte voor vragen

dag en tijd

dinsdag, 18.15-20.45 uur

data

4 februari t/m 14 april 2020 geen college op 18 februari

cursusprijs € 290

literatuur

H.J. Störig, Geschiedenis van de filosofie, Spectrum, 2010

studiebelasting

enkele uren per week

overige informatie

zie pagina 6-7 voor meer informatie over deze leergang

uiterste aanmelddatum

Aan het einde van de achttiende eeuw had de Duitse filosoof Immanuel Kant (1724-1804) een grootse poging ondernomen de kernvragen van de wijsbegeerte ongekend grondig en voorgoed te beantwoorden. Zijn transcendentale filosofie geldt voor velen als het hoogtepunt van de Verlichting. Tegelijkertijd vormde het systeem van Kant ook een keerpunt, aangezien het de mogelijkheden van het verstand weliswaar benadrukt, maar er tevens grenzen aan stelt. Deze spanning in het denken van Kant zou de aandacht van nagenoeg alle filosofen uit de negentiende eeuw opeisen. Men kan de wijsbegeerte van dat tijdperk beschouwen als een rijkgeschakeerde verzameling pogingen zich te verhouden tot het transcendentale systeem van Kant.

Sommigen meenden dat Kants project onvoltooid was gebleven en wilden zijn denken completeren, vervolmaken of zelfs overwinnen. De zogenaamde ‘Duitse idealisten’ ontwikkelden alternatieve systemen en pretendeerden te beschikken over rationele kennis van ‘het absolute’. Ook Schopenhauer probeerde de grenzen van Kants filosofie te verruimen, maar keerde zich tegen diens Verlichtingsoptimisme en trok de autonomie van het menselijke verstand fundamenteel in twijfel. Na Schopenhauer raken veel negentiende-eeuwse filosofen doordrongen van het belang van het irrationele: geloof, emoties, driften en de biologische constitutie van de mens.

In dit zesde deel van de leergang Filosofiegeschiedenis verkennen we de hoogtepunten van de negentiende-eeuwse wijsbegeerte door aandacht te besteden aan het leven, het werk, de opvattingen en de betekenis van toonaangevende denkers uit dit tijdperk, zoals Fichte, Schelling, Hegel, Schopenhauer, Comte, Feuerbach, Mill, Kierkegaard, Marx en Nietzsche.

28 januari

docent

Drs. Arend Klaas Jagersma (1970) studeerde filosofie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en was als onderzoeker en docent verbonden aan de Faculteit der Wijsbegeerte van de Rijksuniversiteit Groningen. Momenteel is hij werkzaam als zelfstandig docent filosofie. Sinds 1996 verzorgt hij colleges voor meerdere HOVO-instellingen.

36

HOVO AMSTERDAM VOORJAAR 2020

Filosofie en religie Cursus filosofie

Arthur Schopenhauer De wereld als wil en voorstelling

onderwijsvorm

10 hoorcolleges met ruimte voor vragen

dag en tijd

dinsdag, 13.30-16.00 uur

data

4 februari t/m 14 april 2020 geen college op 18 februari

cursusprijs € 290

literatuur

Arthur Schopenhauer, De wereld als wil en voorstelling (vertaling Hans Driessen), Wereldbibliotheek, 2012

studiebelasting

enkele uren per week

uiterste aanmelddatum

Nadat het rationele mens- en wereldbeeld van Verlichtingsdenkers als Spinoza en Kant in het alomvattende wijsgerige systeem van de Duitse idealist Hegel (1770–1831) nog eenmaal een grootse triomf vierde, sloeg in de tweede helft van de negentiende eeuw de filosofische stemming om.

Kritische denkers als Marx, Nietzsche en Freud – ook wel de ‘meesters van het wantrouwen’ genoemd – plaatsten vraagtekens bij het rationalisme en het optimisme van hun voorgangers en tijdgenoten. In hun werk leggen de rede en het lineaire vooruitgangsgeloof het af tegen fundamentele(re) krachten waaraan de mens en de geschiedenis naar hun overtuiging onderhevig zijn.

De basis voor deze omslag in de filosofie van de negentiende eeuw werd gelegd door de ideeën van Arthur Schopenhauer (1788–1860). Tegenover het metafysische idealisme van Hegel cum suis betoogde hij – met hem kenmerkende scherpte, sarcasme en stilistische vaardigheid – dat het universum geen behaaglijke en geruststellende plek is, waar de rede de dienst uitmaakt.

In zijn hoofdwerk De wereld als wil en voorstelling zette hij zijn kritische en pessimistische metafysica in detail en vooral in discussie met de opvattingen van Kant uiteenzet. Diens onderscheid tussen de wereld van de verschijningen en de wereld van de ‘Dinge an sich’ vormde voor Schopenhauer het vertrekpunt voor de uitwerking van een origineel en revolutionair wijsgerig systeem, waarin filosofische kernthema’s als de aard van menselijke kennis, het bewustzijn, de (vrije?) wil, de moraal en de betekenis van kunst opnieuw worden doordacht en belicht.

28 januari

overige informatie

bent u slecht ter been, dan raden wij u aan voordat u zich aanmeldt contact op te nemen met HOVO omtrent de toegankelijkheid van de zaal

docent

Drs. Arend Klaas Jagersma (1970) studeerde filosofie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en was als onderzoeker en docent verbonden aan de Faculteit der Wijsbegeerte van de Rijksuniversiteit Groningen. Momenteel is hij werkzaam als zelfstandig docent filosofie. Sinds 1996 verzorgt hij colleges voor meerdere HOVO-instellingen.

37

Filosofie en religie Cursus filosofie

Nietzsche’s ontdekking van het nihilisme en de post-truth samenleving

onderwijsvorm

10 colleges, per keer ca. twee keer 45 minuten college en daarnaast twee keer 15 minuten voor de meer uitgebreide vragen en opmerkingen

dag en tijd

maandag, 13.30-16.00 uur

data

3 februari t/m 20 april 2020 geen college op 17 februari en 13 april

cursusprijs € 290

literatuur

P. van Tongeren, Het Europese Nihilisme; Friedrich Nietzsche over een dreiging die niemand schijnt te deren, Vantilt, Nijmegen 2012, ISBN 9789460040986. Verdiepend studiemateriaal vindt u kort voor aanvang op maieutiek.nl/ aanbod/cursusmateriaal.

studiebelasting

circa 2 uur per week, meer indien u de achtergrond­ informatie ook doorneemt

uiterste aanmelddatum 27 februari

38

Nietzsche voorziet al aan het eind van de negentiende eeuw dat de wijze waarop de westerse cultuur zich ontwikkelt en de manier waarop mensen zich ontdoen van klemmende waarden en religieuze dogmatische opvattingen, weliswaar een bevrijding oplevert, maar tegelijktijdig de afgrond van het nihilisme opent.

Op filosofisch niveau, maar zeker ook in de praktijk van alledag, hebben we in de eenentwintigste eeuw te maken met de consequentie van het ‘god is dood’ van Nietzsche en met het postmodernistische ‘einde van de grote verhalen’.

We moeten ons uiteenzetten met Sartre’s roep om je eigen verantwoordelijkheid op je te nemen en Arendts beroep op het socratische denken als tegenwicht tegen de gedachteloze onderwerping aan grote ideologieën.

In deze colleges willen we laten zien wat nihilisme is, voor Nietzsche én in onze tijd. In het huidige denken wordt vaak een relatie gelegd tussen de opkomst van het postmodernisme en het ontstaan van de huidige verwarring over waarheid, feiten en wetenschappelijk denken. Ook wij zien een relatie tussen het ontstaan van een Post-truth samenleving en het nihilisme, echter niet als een fout die in de westerse filosofie gemaakt wordt door het post­ modernisme, maar als een fase in de ontwikkeling van het rationele denken.

Dit is weliswaar een lastige fase, maar ook noodzakelijk voor de verdere ontwikkeling van een mondiale cultuur.

Onderwerpen die aan bod zullen komen: ■■ Het nihilisme van Nietzsche ■■ Moderne varianten van het nihilisme ■■ De relatie nihilisme, postmodernisme en post-truth ■■ De ontwikkeling van rationaliteit naar instrumentaliteit en de roep om irrationele waarden ■■ Denken, voelen en nihilisme

docenten

Drs. Petra Bolhuis en drs. Theo Meereboer werken als filosoof vanuit hun eigen praktijk ‘Maieutiek’. Ze zijn beiden afgestudeerd aan de Rijksuniversiteit Groningen op een onderzoek naar de filosofie van Hannah Arendt en Michel Foucault. Petra Bolhuis is daarnaast afgestudeerd als orthopedagoog. Ze geven al geruime tijd cursussen voor HOVO. Zie ook maieutiek.nl.

HOVO AMSTERDAM VOORJAAR 2020

Filosofie en religie Cursus filosofie

Sloterdijk: Je moet je leven veranderen ‘Wie mensen zoekt zal acrobaten vinden’

onderwijsvorm

10 hoorcolleges, bestaande uit 2x45 minuten hoorcollege en daarnaast 2x15 minuten ruimte voor de meer uitgebreide vragen en opmerkingen

dag en tijd

maandag, 10.30-13.00 uur

data

3 februari t/m 20 april 2020 geen college op 17 februari en 13 april

cursusprijs € 290

literatuur

Verplicht: Peter Sloterdijk Je moet je leven veranderen, Boom 2011, ISBN 9789085068440.

Verdiepend studiemateriaal vindt u kort voor aanvang op maieutiek.nl/aanbod/ cursusmateriaal.

De menselijke macht, die de vrijheid mogelijk heeft gemaakt, brengt verantwoordelijkheid met zich mee. Niet alleen voor andere mensen, maar ook voor ecologie, evolutie, flora en fauna. Dat betekent dat we naar deze domeinen niet alleen kunnen kijken als contexten waarin wij op specifieke wijzen vrij kunnen zijn. De menselijke macht vraagt om autonomie, dat wil zeggen dat wij onszelf de wet moeten stellen. Maar hoe ziet dat eruit in de wereld van het ‘dikke ik’? Kan vrijheid nog anders worden gedacht dan het opheffen van iedere beperking?

Sloterdijk zoekt een weg uit deze impasse door terug te grijpen op klassieke vormen van vrijheid waarbij autonomie niet wordt gelezen als de mogelijkheid om te doen wat je wilt, maar als letterlijk de mogelijkheid om jezelf de wet te stellen. Hierbij geldt: oefening baart kunst. In de cursus volgen we zijn denkwijze en stellen vragen als: Hoe ziet dat oefenen er uit? Wat bereiken we met een dergelijk leven? Worden we bloedserieuze ploeteraars of is er ruimte voor een vrolijke levenskunst?

Sloterdijk begint deze exercitie van oefeningen om je leven te veranderen als een poging om een weg te vinden van zingeving en geestenwetenschap, zonder terug te vallen in oude vormen van onvrijheid. Denkers als Rilke, Nietzsche en Jonas zijn voorbeelden om te komen tot nieuwe ideeën over autonoom leven.

overige informatie

enige filosofische voorkennis is gewenst

studiebelasting

enkele uren per week

uiterste aanmelddatum 27 januari

docenten

Drs. Petra Bolhuis en drs. Theo Meereboer werken als filosoof vanuit hun eigen praktijk ‘Maieutiek’. Ze zijn beiden afgestudeerd aan de Rijksuniversiteit Groningen op een onderzoek naar de filosofie van Hannah Arendt en Michel Foucault. Petra Bolhuis is daarnaast afgestudeerd als orthopedagoog. Ze geven al geruime tijd cursussen voor HOVO. Zie ook maieutiek.nl.

39

Filosofie en religie

Cursus filosofie

Naar een nieuw humanisme?

onderwijsvorm

8 hoorcolleges met mogelijkheid tot discussie

dag en tijd

donderdag, 13.30-16.00 uur

data

27 februari t/m 16 april 2020

cursusprijs

€ 237 (inclusief syllabus)

literatuur

Gedrukte syllabus.

Verplichte literatuur: Luc Ferry, Beginnen met filosofie.

Aanbevolen literatuur: zie hovo.vu.nl.

studiebelasting

2 à 4 uur per week

uiterste aanmelddatum

In deze cursus maken we kennis met een bijzondere geschiedenis van de filosofie. Het is het verhaal van de Franse filosoof Luc Ferry die ons meeneemt op een verrassende ontdekkingsreis. Hij nodigt ons uit om de grote systemen van de westerse filosofie met elkaar te vergelijken. Daartoe wordt een indeling in theorie, ethiek en zingeving toegepast, die ons helpt een systeem snel te doorzien. En aldus zijn we in staat van de geschiedenis te leren.

Het resultaat dat Ferry heeft neergelegd in zijn boek ‘Beginnen met filosofie’ is indrukwekkend. We maken kennis met de grote systemen van de Griekse, de christelijke en de verlichtingsfilosofie. We zien hoe langzaam maar zeker een uniek drama van het westers denken tot ontplooiing komt. Rode draad in dit drama is de vrijheid en autonomie van de mens en de vraag hoe hij daarmee kan/moet leven.

Ferry laat ons kennismaken met de antwoorden van Nietzsche, Heidegger en het materialisme, die een einde maken aan het verlichtingshumanisme.

Heeft de mens afgedaan als centrale idee? Ferry wil laten zien dat de geschiedenis juist toewerkt naar een vernieuwd soort, niet-metafysisch humanisme. Centraal daarin staat de ontplooiing van de liefde in diverse gebieden van de samenleving. Het gaat daarbij niet om idealen maar om realiteiten die door (kunnen) werken in politiek, opvoeding, onderwijs en kunst. Luc Ferry was in het begin van deze eeuw een tweetal jaar minister van onderwijs in Frankrijk. De combinatie filosoof-politicus maakt hem tot een spannend en inspirerend klankbord voor wie dieper wil nadenken over de kwetsbaarheid van het humanisme en haar mogelijkheden in onze tijd.

13 februari

docent

Ir. Wim Lintsen is ingenieur en gebruikt deze achtergrond voor een heldere en exacte analyse van complexe filosofische vraagstukken. Hij geeft cursussen aan verschillende HOVO’s en wordt geïnspireerd door het grensgebied tussen wetenschap, filosofie en religie.

40

HOVO AMSTERDAM VOORJAAR 2020

Filosofie en religie

Cursus religie

Inleiding in de Islam

onderwijsvorm

6 hoorcolleges met ruimte voor vragen

dag en tijd

donderdag, 13.45-16.00 uur

data

6 februari t/m 19 maart 2020 geen college op 20 februari

cursusprijs € 174

literatuur

aanbevolen literatuur: zie hovo.vu.nl

studiebelasting

naar eigen inzicht

uiterste aanmelddatum 30 januari

De islam bereikte zijn status quo gedurende meer dan veertien eeuwen van historische ontwikkeling in verschillende geografische, culturele, episte­ mologische en sociaal-politieke contexten. De uitdaging was altijd om te strijden voor een evenwichtige samenhang tussen de nieuwe wereldse contexten en het behoud van de goddelijke leiding, tussen dit leven en het Hiernamaals. Dat zorgde voor een grote diversiteit binnen het raamwerk van de basis-spectra van wat we kennen als ‘Islam’: geloof, beschaving en cultuur. Desalniettemin wordt de islam vandaag de dag, vaak in het Westen en zelfs door sommige moslims, gepresenteerd of waargenomen als een vaste monolithische godsdienst die nauwelijks gelijke tred kan houden met een zich ontwikkelende en veranderende wereldlijke context.

In deze collegereeks belichten we de belangrijkste kenmerken van de Islam, de ontstaansgeschiedenis van de schriftuurlijke bronnen (de Koran en de Soenna), de belangrijkste stromingen en wetscholen, de ontwikkelingen van de islam als religie, staat, beschaving en cultuur, met aandacht voor de actualiteit en de positie van moslims in Nederland en het Westen.

De volgende vragen komen, onder andere, aan bod: Wat is de Islam? Wie is een Moslim? Wie is God voor Moslims? Wat is de positie van de Koran en de profeet Mohamed in het islamitische geloof? Wat is Sharia? Hoe verhoudt de islam zich tot de religieuze ‘ander’? Zijn Islam en democratie verenigbaar?

Hoe verhouden moslims zich tot een niet-islamitische seculiere context in Europa en Nederland? Na afloop heeft u een genuanceerd beeld van de Islam, zowel wat betreft haar historie als in haar huidige vorm(en).

docent

Dr. Yaser Ellethy is hoofddocent en directeur van het Centrum voor Islamitische Theologie (CIT) van de faculteit der Godgeleerdheid van de Vrije Universiteit Amsterdam.

Hij is tweemaal gepromoveerd; in de islamitische theologie en in de filologie en hij publiceerde vele artikelen. Hij geeft deze cursus samen met enkele gastdocenten.

41

Filosofie en religie Cursus religie (op locatie)

Sporen in de stad Religieuze diversiteit in vroeg-modern Amsterdam

onderwijsvorm

2 hoorcolleges op de VU (op 12 februari en 25 maart) 4 colleges op locatie in Amsterdam (kort college, gevolgd door rondleiding/ werkcollege)

dag en tijd

woensdag, 13.30-16.00 uur

data

12 februari t/m 25 maart 2020 geen college op 19 februari

cursusprijs

â‚Ź 187 (inclusief reader)

Vanaf het einde van de zestiende eeuw kwam de stad Amsterdam tot ongekende bloei. De welvaart en de relatieve tolerantie trokken al snel immigranten uit alle windstreken aan, die om economische, religieuze of andere redenen hun heil in Amsterdam zochten. Zo kwamen bijvoorbeeld Zuidnederlandse protestanten, Spaanse en Portugese joden, Franstalige Hugenoten, Duitsers, Noren, Denen en Zweden naar Amsterdam. Wie door het zeventiende-eeuwse Amsterdam zou wandelen, zou dan ook een grote diversiteit aantreffen: in levensstandaard, taal, cultuur en levensbeschouwing. Sommigen, zoals seizoenarbeiders, waren slechts tijdelijk hier, anderen vestigden zich permanent in de stad. De aanwezigheid van deze verschillende groepen bewoners manifesteerde zich in verschillende structuren, zowel sociaal, religieus als cultureel. In het verlengde daarvan verschenen in de stad sociale en religieuze instellingen ten behoeve van deze verschillende groepen. Veel van deze instellingen hebben een blijvende invloed gehad op de fysieke, sociale, religieuze en culturele structuur van de stad. In deze cursus zullen we aan de hand van concrete sporen in de stad ons verdiepen in de religieuze diversiteit van het zeventiende-eeuwse Amsterdam.

De cursus zal zich grotendeels op locatie in de stad afspelen.

literatuur

E. Kuijpers, Migrantenstad.

Immigratie en sociale verhoudingen in 17e-eeuws Amsterdam, Hilversum 2005.

Gedrukte reader.

studiebelasting

enkele uren per week

overige informatie

zie hovo.vu.nl voor meer informatie over de exacte locaties

uiterste aanmelddatum 29 januari

42

docenten

Prof. dr. August den Hollander is hoogleraar Religieus Erfgoed aan de Faculteit Religie en Theologie en specialist op het gebied van religieus erfgoed in de stad Amsterdam.

Prof. dr. Mirjam van Veen is hoogleraar kerkgeschiedenis aan dezelfde faculteit. Zij doet onderzoek naar religieuze migratie in de vroegmoderne tijd. Samen leiden zij het onderzoekscentrum Amsterdam Centre for the History and Heritage of Protestantism met als zwaartepunt religieuze migratie en coĂŤxistentie.

Op locatie worden ook andere experts/gastdocenten ingezet.

HOVO AMSTERDAM VOORJAAR 2020

Filosofie en religie Cursus religie, kunstgeschiedenis

Anders kijken in de kerk Over praktische zaken en geloofskwesties in kunst en architectuur

onderwijsvorm

5 hoorcolleges met ruimte voor vragen

dag en tijd

maandag, 13.30-16.00 uur

data

3 februari t/m 9 maart 2020 geen college op 17 februari

cursusprijs € 145

literatuur

digitale hand-outs

studiebelasting circa 1 uur

uiterste aanmelddatum 27 januari

Waarom staan er hekken in een kerk? Wat doen die gekke wezentjes in die uithoek? Waarom gaan alle pelgrims naar die ene kerk? Waarom zit er een gat in de muur? Het zijn vragen waardoor je anders gaat kijken in een kerkgebouw. Ogenschijnlijk onbelangrijke details kunnen veel vertellen over de functie van het gebouw en de leer van de kerk.

In vijf thema’s met zeer uiteenlopende voorbeelden uit kerken en kerkelijke kunst krijgt u veel nieuwe kijkmogelijkheden aangeboden. Na het college over eucharistische motieven zult u vaker letten op opvallende witte elementen in de kunst en ziet u veel meer druiventrossen. Een kerkgebouw stuurt u automatisch de goede kant op, u voelt meestal wel aan waar u wel en niet heen mag en wat de juiste richting is. Heeft u zichzelf wel eens afgevraagd hoe dat eigenlijk kan?

En wat betekenen de voorstellingen in de kerk eigenlijk? De zichtbaarheid en plaats in de kerk zijn dan natuurlijk ook van belang om de voorstelling juist te kunnen interpreteren. De laatste bijeenkomst laat zien dat een kerk niet zonder heilige beenderen kan.

Cruyffs ‘je gaat het pas zien als je het doorhebt’ geldt zeker in de kerk: eenmaal gewezen op details en telkens terugkerende thema’s zult u de kerk met andere ogen bezien.

opbouw

college 1 college 2 college 3 college 4 college 5

Eucharistische motieven: cirkels en druiventrossen, lichaam en bloed Bewegen in de kerk: hekken, hokken, doorkijkjes en een verkeersplan Moreel appèl: grappen en grollen met een serieuze boodschap De Bijbel in een notendop Krachtige kerkheiligen: botten en graven

docent

Drs. Saskia van Lier is godsdienstwetenschapper en gespecialiseerd in de functie van christelijke kunst.

43

Mens en maatschappij Cursus politicologie

Hannah Arendt over Immanuel Kant: overeenkomsten en verschillen

onderwijsvorm

8 hoorcolleges met ruimte voor discussie

dag en tijd

woensdag, 13.30-16.00 uur

data

26 februari t/m 15 april 2020

cursusprijs € 232

literatuur

Verplicht: Hannah Arendt: Oordelen; het leven van de geest; uitgeverij Klement, 2016; Immanuel Kant: Naar de eeuwige Vrede, Boom. Reeks kleine klassieken, 2012.

studiebelasting

2 à 3 uur per week

uiterste aanmelddatum

Hannah Arendt (1906-1975) maakte als veertienjarige kennis met filosofie toen ze het werk van Immanuel Kant (1724-1806) las. Natuurlijk is Kant niet de enige die invloed heeft uitgeoefend op haar denken, maar veel van de thematiek van Kant heeft Arendt blijvend bezig gehouden, ook al kwam ze in haar werk vaak genoeg tot andere gevolgtrekkingen dan Kant.

Op het eind van haar leven heeft Arendt opnieuw uitgebreid nagedacht over Kant – in het kader van haar laatste publicatie, The Life of The Mind, waarin ze drie geestelijke vermogens wilde belichten: denken, willen en oordelen.

De delen over denken en willen heeft ze nog kunnen voltooien, het deel over oordelen niet. Dat is des te spijtiger omdat juist oordelen in haar politieke denken altijd centraal heeft gestaan. Oordelen is nauw verbonden met handelen en beide vinden in haar opvatting van politiek plaats in de openbare ruimte waar gelijkberechtigde, maar vaak niet gelijkgezinde burgers met elkaar spreken, elkaar proberen te overtuigen, initiatieven nemen tot gezamenlijk handelen. We kunnen niet weten hoe het deel over oordelen er zou hebben uitgezien, maar enig idee daarover kunnen we ons vormen dankzij de aantekeningen voor een tweetal cursussen die zij, werkend aan dat boek, heeft gegeven, allebei over wat Arendt beschouwt als Kant’s politieke filosofie.

Tijdens deze cursus zult u deze teksten van Arendt over Kant zelf kunnen lezen, hetgeen niet alleen leerzaam is over Kant, maar zeker ook over Arendt’s eigen politieke denken. Ter illustratie zal ook aandacht worden geschonken aan Kant’s bekendste politieke geschrift, Zum ewigen Frieden.

19 februari

docent

Drs. Hans Charmant is als politicoloog opgeleid aan de Universiteit van Amsterdam en was vanaf 1980 universitair docent aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Zijn belangstelling gaat uit naar alle mogelijke politieke theorieën en zijn specialisme is de geschiedenis van het Westerse politieke denken.

44

HOVO AMSTERDAM VOORJAAR 2020

Mens en maatschappij Dubbelcursus Internationale betrekkingen

Bestaat Europa? (deel II) Het westen, de ander, van crisis tot hoop?

onderwijsvorm

10 hoorcolleges met ruimte voor vragen

dag en tijd

woensdag, 13.30-16.00 uur

data

5 februari t/m 20 april 2020 geen college op 19 februari en 25 maart

cursusprijs

€ 319 (inclusief reader en overig studiemateriaal)

literatuur

gedrukte reader (gedeeltelijk in het Engels), geprinte handouts en digitale hand-outs

studiebelasting

enkele uren per week

overige informatie

Deelnemers aan deel I (najaar 2019) hebben tot 15 november voorrang op inschrijving. Daarna staat deelname open voor andere belangstellen.

uiterste aanmelddatum 23 januari

Weinig onderwerpen zijn zo brandbaar als het vraagstuk van wat Europa is, voor welke waarden het staat, en of deze beter, slechter, of gewoon anders zijn dan die van andere beschavingen. Men denkt vaak aan vrijheid, demo­ cratie en mensenrechten, maar behoren racisme, genocide en kolonisering van de niet-Westerse wereld niet evenzeer tot de erfenis van het Westen?

Hoe navigeren we tussen achterhaalde superioriteitswaan en oeverloos relativisme? Een oude vraag, opnieuw urgent.

Terwijl het eerste deel van deze dubbelcursus de begrippen ‘Europa’ en ‘het Westen’ poogde te definiëren en de oorsprong van de ‘Westerse waarden’ onderzocht, leggen we in deze cursus de alom waargenomen crisis van het Westen en het vandaag weer populaire ondergangsdenken onder de loep.

Ondanks strategische en internationale teruggang beleeft het Westen nog steeds vrede en welvaart zonder precedent. Maar economische eenwording lijkt een overkoepelende Europese identiteit niet naderbij te hebben gebracht. We leggen de ideologische wortels bloot van de huidige politieke malaise en analyseren de alternatieven. De universele aanspraken van het Westerse project waren vervlochten met een vooruitstrevend rationalisme dat, na grote successen, ook hevige kritiek heeft moeten incasseren.

De utopie van menselijke emancipatie ligt onder vuur. Is de ‘belofte van het Westen’ voorgoed ontmaskerd? Aan de hand van centrale denkers ontcijferen we sleutelmomenten van onze geschiedenis. De werkelijkheid blijkt een stuk complexer dan modieuze schuld-en-boete sjablonen. Wil het Westen nog wat voor de ‘rest’ van de wereld betekenen, dan zal het eerst zijn eigen huis op orde moeten brengen.

docent

Prof. dr. Peter Demant studeerde geschiedenis en promoveerde aan de Universiteit van Amsterdam. Hij was onderzoeker aan de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem, doceerde Internationale Betrekkingen aan de Universiteit van São Paulo, Brazilië, en is onder meer gespecialiseerd in de relatie tussen culturen, zoals die tussen het Westen en de Islam. Zie ook tinyurl.com/hovoyoutube.

45

Mens en maatschappij

Cursus internationale betrekkingen

Het Midden-Oosten onder de loep

onderwijsvorm

6 hoorcolleges met ruimte voor vragen

dag en tijd

woensdag, 13.30-16.00 uur

data

5 februari t/m 18 maart 2020 geen college op 19 februari

cursusprijs € 174

literatuur

Digitale hand-outs (beschikbaar gesteld via MijnHOVO).

Aanbevolen literatuur: zie hovo.vu.nl.

studiebelasting

opbouw

college 1 college 2 college 3

naar eigen inzicht

college 4

overige informatie

college 5

Geen voorkennis vereist.

Deze cursus is een herhaling, met de nodige updates, van de cursus ‘Het Midden-Oosten onder de loep’ (voorjaar 2019).

uiterste aanmelddatum 29 januari

46

Het is in 2020 bijna tien jaar geleden dat de Arabische Lente, met als startschot de zelfverbranding van een straathandelaar in Tunesië, begon. In het hele Midden-Oosten kwamen burgers in opstand en vielen (sommige) autoritaire regimes om. De revoltes kwamen als een verrassing. Democratie leek in aantocht.

Hoe kan het dat we zo verrast waren? Wat hebben we over het hoofd gezien?

Wellicht nog belangrijker is de vraag wat de toekomst zal brengen. Leiden ‘revoluties’ altijd tot meer democratie of is dat een utopie? En wat wil het Westen? Hebben wij niet vooral belang bij stabiliteit en veiligheid in de regio?

Kunnen we lessen trekken uit het ontstaan van IS (Islamitische Staat), deels voortgekomen uit die Arabische Lente? Wat is de rol van conservatieve oliemonarchieën, Saoedi-Arabië voorop, in dit geheel? Heeft het zin om conflicten in het Midden-Oosten te bezien via het schema ‘sunnieten versus shi’ieten’? En welke rol speelt het langslepende conflict tussen Israël en de Palestijnen?

college 6

Waarom is het Midden-Oosten nog steeds zo ondemocratisch?

Waarom zagen we de Arabische revoltes niet aankomen?

En: is het écht zo lastig om iets over de toekomst te zeggen?

Is er een verband tussen de Arabische opstanden en het ontstaan van IS? Hoe opereert Bashar al-Assad?

Wat is de plaats van Saoedi-Arabië in de regio? Is kroonprins Mohammad bin Salman inderdaad een visionair?

Hoe moeten we het opereren van de Islamitische Republiek Iran duiden?

Aan het Israëlisch-Palestijns conflict komt maar geen einde.

Welke mogelijke oplossingen zijn denkbaar?

docent

Drs. Paul Aarts is Midden-Oostendeskundige en was ruim dertig jaar als docent Internationale Betrekkingen verbonden aan de Universiteit van Amsterdam. Hij publiceerde o.a. Saoedi-Arabië. De revolutie die nog moet komen (2016, 2de editie), samen met Carolien Roelants. Hij geeft regel­ matig commentaar op radio en tv.

HOVO AMSTERDAM VOORJAAR 2020

Mens en maatschappij

Cursus economie

China: kans of bedreiging?

onderwijsvorm

8 hoorcolleges met mogelijkheid tot discussie

dag en tijd

woensdag, 13.30-16.00 uur

data

5 februari t/m 1 april 2020 geen college op 25 maart

cursusprijs

€ 260 (inclusief reader)

literatuur

Geprinte hand-outs.

Zie hovo.vu.nl voor overige literatuur.

studiebelasting

enkele uren per week

uiterste aanmelddatum 22 januari

Na de mislukte socialistische experimenten van de Grote Sprong Voorwaarts en de Culturele Revolutie gooide China na de dood van Mao Zedong in 1976 het roer drastisch om. Beginnend met de politiek van de Vier Moderniseringen opende China stap voor stap zijn economie in de richting van een gereguleerde markteconomie. Deze politiek was zeer succesvol. De laatste veertig jaar groeide de economie met gemiddeld een kleine tien procent per jaar. Als gevolg daarvan is er een bemiddelde middenklasse in de grote steden ontstaan, die graag Westerse consumptiegoederen wil kopen. Ook is de armoede in China drastisch kleiner geworden.

Op dit moment is China de tweede economie van de wereld. Naar verwachting zal China ook de VS binnen tien jaar hebben ingehaald. Dit heeft grote geo­politieke consequenties. China is in een sneltreinvaart zijn leger aan het moderniseren en onderbouwt hiermee zijn claims op de Zuid-Chinese zee.

Tevens wordt de nieuwe rijkdom gebruikt om een nieuwe zijderoute naar Europa te openen. De eigen ambitie is om rond 2050 de leider van de wereld te worden, niet alleen op het politieke terrein, maar ook op technologisch gebied. Hierbij moet worden gedacht aan het Internet of Things, nanotechnologie en kunstmatige intelligentie. Op dit moment is China al een belangrijke speler op het gebied van de 5G-technologie.

In deze cursus wordt een schets gegeven van het moderniseringsproces in China, met enige aandacht voor de historische wortels hiervan. Het accent ligt op de economische ontwikkelingen in China van de laatste decennia.

Tevens wordt aandacht geschonken aan de mogelijke geopolitieke consequenties van zijn onstuitbare groei, zoals de gevolgen van de huidige spanningen tussen de Verenigde Staten en China.

docent

Dr. Ruud Knaack studeerde Algemene economie aan de Universiteit van Amsterdam, waar hij ook promoveerde op het proefschrift ‘Contradicties in socialistische planning’.

Hij werkte tot zijn pensionering aan de UvA als hoofddocent ‘Comparative Economics’ en publiceerde vele artikelen en boeken, voornamelijk over de werking van de economie van voormalige communistische landen en de problemen bij hun overgang naar een markteconomie. Sinds zijn pensionering geeft hij cursussen bij HOVO Amsterdam.

47

Mens en maatschappij Leergang psychologie

Psychologie I Inleiding in de psychologie

onderwijsvorm

10 hoorcolleges met ruimte voor vragen en interactie

dag en tijd

dinsdag, 10.00-12.15 uur

data

4 februari t/m 21 april 2020 geen college op 25 februari en 24 maart

cursusprijs € 290

literatuur

Aanbevolen: Zimbardo, P. H., Johnson, R. L., & McCann, V. (2013). Psychologie: Een Inleiding. Amsterdam: Pearson Benelux. Interessant naslagwerk (wordt niet actief gebruikt tijdens cursus).

In tien colleges maakt u kennis met de meest elementaire psychologische theorieën en inzichten. U leert wat de belangrijkste componenten van onze psyche zijn, hoe deze zijn opgebouwd, hoe ze werken en hoe ze de werkelijkheid bepalen die wij dagelijks ervaren. Na een inleiding over gedrag volgt een beknopt overzicht van de psychologie als wetenschapsgebied en krijgt u te horen hoe psychologisch onderzoek plaatsvindt. Vervolgens komen de belangrijkste psychologische componenten aan bod die kenmerkend zijn voor de mens, zoals onze persoonlijkheid, emoties, hoe wij leren en de relatie tussen ons lichaam en onze psyche. Het wordt gedurende de cursus geleidelijk aan helder dat van het waarnemen van een objectieve werkelijkheid, hoe basaal ook, geen sprake is en dat we nooit om individuele verschillen tussen mensen heen kunnen.

De onderwerpen die aan bod komen zijn onder andere: ■■ Wat is gedrag? De psychologie als volwassen wetenschapsgebied ■■ Psychologisch onderzoek: waar komt de kennis over onze psyche vandaan?

■■ Evolutietheorie als fundament voor alle psychologische kennis ■■ Biologie van gedrag: hoe ons lichaam ons gedrag bepaalt ■■ Psychologie van het leren ■■ Emoties: smaakmakers van het leven ■■ Persoonlijkheid: ik ben, ik ben, wie jij niet bent

overige informatie

zie pagina 6-7 voor meer informatie over deze leergang

studiebelasting

naar eigen inzicht

uiterste aanmelddatum 28 januari

48

docent

Dr. Andreas Wismeijer heeft psychologie gestudeerd aan Tilburg University (TiU) waarna hij jarenlang in Barcelona heeft gewerkt als onderzoeker en docent. In 2008 promoveerde hij aan TiU op een proefschrift over de psychologie van geheimhouding. Hij is nog steeds verbonden aan TiU en geeft ook al vele jaren populaire cursussen over psychologie aan de HOVO Amsterdam.

HOVO AMSTERDAM VOORJAAR 2020

Mens en maatschappij Cursus medische wetenschap en filosofie

Denken over hersenen De invloed van neurowetenschap in onze maatschappij

onderwijsvorm

€ 232

De neurowetenschap (hersenonderzoek) is een fascinerend terrein van onderzoek met implicaties die relevant zijn voor vrijwel elk aspect van ons functioneren als mens. Nu al zijn de neurowetenschappen bezig onze kijk op onszelf en op hoe we ons leven in de maatschappij in kunnen richten, te veranderen. Die invloed zal de komende jaren alleen maar toenemen.

Het is niet overdreven om te stellen dat de neurowetenschappen heel veel invloed zullen gaan hebben op hoe ons leven in de toekomst er uit gaat zien.

Deze cursus gaat in op de filosofische, ethische en maatschappelijke aspecten van deze ontwikkelingen. De docenten willen laten zien welke achter­ liggende filosofische en morele vragen er in het geding zijn bij het vertalen van onderzoek naar de geneeskunde, het onderwijs, het recht en samen­ levingsvraagstukken.

literatuur

opbouw

8 hoorcolleges met ruimte voor vragen

dag en tijd

donderdag 10.30-13.00 uur

data

27 februari t/m 16 april 2020

cursusprijs

Marc Slors (2012). Dat had je gedacht! Brein, bewustzijn en vrije wil in filosofisch perspectief.

Amsterdam: Boom

college 1

circa 1 à 2 uur per week

college 2 college 3 college 4 college 5 college 6

uiterste aanmelddatum

college 7

studiebelasting

20 februari

college 8

Introductie – ontwikkelingen in de neurowetenschap en hun impact op het mensbeeld, het onderwijs, de zorg en de inrichting van de maatschappij Neurowetenschap en de vrije wil – inclusief Lagerhuisdebat Neurowetenschap en het recht Neurowetenschap en het lichaam/geest probleem Neurowetenschap en bewustzijn Neurowetenschap als wetenschap; modellen, hun beperkingen, hun invloed Neurowetenschap en de verklaring van psychiatrische aandoeningen Neurowetenschap en artificiële intelligentie

docenten

Hoofddocenten in dit blok zijn prof. dr. Gerrit Glas, dr. Benjamin Drukarch (beiden verbonden aan Amsterdam UMC, locatie VUmc) en dr. Leon de Bruin (Radboud Univer­siteit Nijmegen). Daarnaast zullen enkele gast­ sprekers college geven. Dr. Hanneke Hulst zal als neuro­ wetenschapper, filosoof in opleiding en manager van stichting Brein in Beeld (breininbeeld.org) het debat begeleiden en de cursus stroomlijnen. Op hovo.vu.nl vindt u uitgebreidere informatie over deze docenten.

49

Exact en medisch

Cursus biologie

De evolutie van samenwerking

onderwijsvorm

6 hoorcolleges waarbij ongeveer 2/3 van de tijd wordt besteed aan college en ongeveer 1/3 aan discussie over de huiswerkopdrachten en artikelen

dag en tijd

woensdag, 10.45-13.00 uur

data

12 februari t/m 25 maart 2020 geen college op 19 februari

cursusprijs

€ 189 (inclusief syllabus en hand-outs)

literatuur

gedrukte syllabus, hand-outs

studiebelasting

circa 6 uur per week (huiswerkopdrachten)

Darwin beweerde dat evolutie plaatsvindt door concurrentie. Het hele idee van ‘survival of the fittest’ is hierop terug te voeren: de best aan het milieu aangepaste individuen in een populatie krijgen de meest nakomelingen en hun aandeel in de populatie zich zal uitbreiden ten koste van (zwakkere) soortgenoten. Maar waarom zien we dan zo vaak samenwerking in het dierenrijk? Waarom offeren dieren zich op voor soortgenoten? En waarom gaan twee niet-verwante organismen een samenwerking aan tot wederzijds maar vaak ook tot eenzijdig voordeel?

De Amerikaanse biologe Lynn Margulis stelt dat de grote stappen in de evolutie komen door samenwerking, niet door Darwins principe van natuurlijke selectie. Die gedachte werken we uit, aan de hand van kernbegrippen uit de moderne (ecologische) evolutietheorie, zoals evolutie via altruïsme, weder­ kerig altruïsme, verwantenselectie, sterke wederkerigheid en groepsselectie.

U krijgt talloze voorbeelden vanuit de studie van mieren, extreme eco­ systemen, schimmel-plant-interacties en het microbioom van dieren.

Ook de samenstelling van de menselijke maatschappij in het verleden en de co-evolutie tussen genen en cultuur komen aan de orde. De grootste uitdaging blijkt te zijn om te verklaren hoe samenwerking tussen twee verschillende organismen op gang komt, dat wil zeggen hoe een symbiose kan evolueren tot een mutualisme. Daarvoor blijken twee factoren nodig te zijn: een wederzijds voordeel (bijvoorbeeld als de symbiose een onderdeel van de voeding betreft) en het vermogen aan beide zijden om bedriegers te herkennen en ‘af te straffen’. De studie van symbioses en mutualismes was vroeger een ondergeschikt onderdeel van de evolutiebiologie, maar is nu in een modern raamwerk gegoten, volledig in lijn met de theorie over natuurlijke selectie van Darwin.

uiterste aanmelddatum 29 januari

docent

Prof. dr. Nico M. van Straalen is emeritus hoogleraar Diere­cologie aan de Vrije Universiteit, en doceerde evolutie­ biologie, evolutie van de mens, milieutoxicologie, ecogenomica, dierkunde, parasitologie en ecologie aan studenten biologie en biomedische wetenschappen. Met Dick Roelofs schreef hij het boek Evolueren wij nog, over de evolutie van de mens (AUP, 2017) en de bijgewerkte Engelse versie daarvan Human Evolution and Development (2019). Ook verschijnt in 2019 Encyclopedie van de evolutiebiologie (Ensie).

50

HOVO AMSTERDAM VOORJAAR 2020

Exact en medisch

Cursus sterrenkunde

Planeten in ons zonnestelsel

onderwijsvorm

6 hoorcolleges met ruimte voor vragen, met een rondleiding langs laboratoria binnen de VU-campus

dag en tijd

dinsdag, 13.30-16.00 uur

data

4 februari t/m 17 maart 2020 geen college op 18 februari

cursusprijs € 174

overige informatie

De Power Point Presentaties zijn in het Nederlands, met hier en daar Engels (bv. grafieken).

Interesse in (een van) de bèta-­ vakgebieden is voldoende is om de cursus te kunnen volgen.

literatuur

digitale hand-outs

studiebelasting

naar eigen inzicht

uiterste aanmelddatum 28 januari

Vijftig jaar na het eerste bezoek van mensen aan de Maan beleeft het planeet­ onderzoek een ware renaissance. Bijna wekelijks leveren ruimtemissies nieuwe wetenschappelijke inzichten over de geschiedenis van de maan, Mars, maar ook van Mercurius, Venus, asteroïden, de buitenplaneten en hun manen. In deze cursus krijgt u een overzicht van de stand van zaken in het planeetonderzoek, met vooral aandacht voor onze groeiende kennis over rotsachtige lichamen in ons zonnestelsel. Wat weten we van de geologische ontwikkeling van de planeten, hoe weten we dat, en wat zal er in de komende jaren ontdekt kunnen worden? We gebruiken hierbij niet alleen gegevens van ruimtemissies, maar u ziet ook hoe metingen aan meteorieten en experimenten in het laboratorium, kunnen bijdragen aan een beter begrip van de geologische processen die zich op de andere lichamen in ons zonnestelsel afspelen – en hoe dit onderzoek ook kan bijdragen aan een beter begrip van de geschiedenis van de aarde zelf.

Deze cursus vormt een mooie aanvulling op de cursussen van Henny Lamers over sterrenkunde – waar Henny Lamers meestal buiten de grenzen van ons zonnestelsel kijkt, blijft Wim van Westrenen iets dichter bij huis! Naast de zes colleges wordt een rondleiding langs de laboratoria op de VU-campus georganiseerd. Meer informatie hierover volgt te zijner tijd.

docent

Prof. dr. Wim van Westrenen is hoogleraar Planetaire Evolutie aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Hij heeft geochemie gestudeerd in Utrecht, is gepromoveerd in Bristol (U.K.) en heeft postdoctoraal onderzoek gedaan aan het Carnegie Institution of Washington (V.S.) en de ETH Zürich (Zwitserland). De docent is Aardwetenschapper met interesse in scheikunde, natuurkunde en sterrenkunde.

Zijn huidige onderzoek richt zich op het meten van de fysische en chemische eigenschappen van vaste en gesmolten gesteenten in het inwendige van planeten en de maan. Hij verzorgde eerder HOVO-cursussen in Leiden en een HOVO-kindercollege over de maan.

51

Exact en medisch Cursus geografie

Het landschap van nu en de ijstijden van toen Effecten van ijstijden op de landschapsontwikkeling

onderwijsvorm 4 hoorcolleges

dag en tijd

maandag, 10.30-13.00 uur

data

16 maart t/m 6 april 2020

cursusprijs â‚Ź 116

literatuur

zie hovo.vu.nl voor literatuursuggesties

studiebelasting

naar eigen inzicht

uiterste aanmelddatum 9 maart

Het Kwartair - het geologische tijdvak van circa 2,5 miljoen jaar geleden tot heden - is traditioneel de periode die gekenmerkt is door het wereldwijd voorkomen van ijstijden (glacialen). Waar circa vijftig jaar geleden gevreesd werd voor een naderende nieuwe ijstijd, is dit beeld nu wel helemaal verdrongen. Niettemin hebben de ijstijdklimaten een heel gevarieerd en vaak imponerend assortiment van effecten gegenereerd bij de vorming van land en landschap. Denk maar aan de honderden meter dikke loess-afzettingen en aanverwante problemen van verwoestijning, maar ook aan uitgestrekte ijswigpatronen en indrukwekkende bewegingen van ijskappen en gletsjers, evenals de vorming van imposante rivierterrastrappen met wisselend riviergedrag.

In deze cursus bestuderen we in de eerste plaats de evolutie van de klimaatcondities, met name de afwisseling tussen glacialen en interglacialen, alsook de methoden van reconstructie (bijvoorbeeld met behulp van stuifmeel, sedimenteigenschappen, vorst- en dooiverschijnselen) vanaf de klassieke glaciale modellen tot aan de moderne methodieken. Daarna zal de invloed van die vroegere klimaatcondities worden nagegaan op de vorming van rivierterrassen, canyonvorming en aanslibbing van riviervlakten, met inbegrip van vaak catastrofale stromen van rivierpuin, en met de wind wereldwijd meegevoerd stof. Waar de genoemde processen, evoluties en effecten wereldwijd optreden, zal naderhand specifieker op Nederland ingezoomd worden.

Deze cursus laat zien hoe het klimaat van toen nog steeds haar sporen nalaat in het landschap van nu. Fietsend door oneindig laagland, beseft u na afloop van deze cursus hoe de plooiingen in het landschap misschien wel zijn gevormd door de klimatologische omstandigheden van 2,5 miljoen jaar geleden!

docent

Prof. dr. Jef Vandenberghe studeerde geografie aan de Katholieke Universiteit Leuven en promoveerde hier.

Tot zijn recente emeritaat was hij werkzaam aan de Vrije Universiteit Amsterdam.

52

HOVO AMSTERDAM VOORJAAR 2020

Exact en medisch Cursus geografie

Dynamiek van de Nederlandse kust Vorming - verandering - beheer

onderwijsvorm

8 hoorcolleges met de mogelijkheid tot het stellen van vragen

dag en tijd

dinsdag, 13.30-16.00 uur

data

25 februari t/m 14 april 2020

cursusprijs

€ 239 (inclusief syllabus)

studiebelasting

circa 1 uur per week

literatuur

Nederland acht zich veilig achter dijken en duinen. Dat is terecht. De waterkeringen worden voortdurend geïnspecteerd en zorgvuldig onderhouden.

De Nederlandse kustzone is echter volop in beweging. De geschiedenis van de Nederlandse kust maakt duidelijk welke processen daar spelen. Daaruit blijkt ook wat de gevaren zijn. Nu nog steeds!

Begonnen wordt met de vorming van de duinen vanaf circa vijfduizend jaar geleden. Daarna wordt in grote stappen geschetst hoe de Nederlandse kustzone zich nadien heeft ontwikkeld. Vervolgens komen de processen die hebben geleid tot het ontstaan van de Zuidwestelijke Delta en de Waddenzee aan de orde. Ook de vorming van de Zuiderzee en de Biesbosch worden besproken. Daarnaast gaan we in op de bijzondere dijkzorg langs de benedenloop van de grote rivieren. Tot slot worden de redenen besproken die hebben geleid tot de afsluiting van de Zuiderzee en de Deltawerken.

Voor al deze onderdelen van de kustzone wordt de historische lijn tot op het heden doorgetrokken. Daardoor komt ook de huidige wijze van kust­ verdediging volop aan de orde, evenals de problemen die zich daarbij aandienen.

gedrukte syllabus

uiterste aanmelddatum 16 februari

docent

Prof. dr. Guus J. Borger is emeritus hoogleraar in de historische geografie aan de Universiteit van Amsterdam.

Hij was tot aan zijn emeritaat in 2007 tevens aangesteld als hoogleraar in de historische geografie aan de Faculteit der Aard- en Levenswetenschappen van de Vrije Universiteit.

Zijn onderzoek richt zich op de bewoningsgeschiedenis van de zuidelijke oever van de Noordzee, vanaf het Skagerrak tot aan Cap Gris-Nez en vanaf de IJzertijd (ca. 600 v. Chr) tot op heden. De geschiedenis van de waterstaatszorg en het kustbeheer vormt daarvan een onderdeel.

53

Exact en medisch Cursus wiskunde

Elementaire Kansrekening: fundamenten en toepassingen

onderwijsvorm

8 hoorcolleges met theorie, opgaven en interactie

dag en tijd

donderdag, 10.30-13.00 uur

data

27 februari t/m 16 april 2020

cursusprijs

€ 235 (inclusief digitale syllabus)

literatuur

Digitale syllabus (Nederlandstalig, met wiskundige basis­ begrippen die relevant zijn voor de cursus).

Henk Tijms, Kansrekening in werking (Epsilon Uitgaven, Amsterdam).

overige informatie

van de cursist wordt enige vertrouwdheid gevraagd met wiskundige notaties en bewerkingen, ca. op middelbare schoolniveau (HBS-B, Gymnasium-bèta, VWO-N&T)

studiebelasting

circa 3 uur per week

uiterste aanmelddatum 20 februari

54

Kansrekening – gaat ons dat aan? Ja, wel degelijk! We kunnen weliswaar heel filosofisch beweren dat het niet kennen van de toekomst een conditio sine qua non is voor een leefbaar leven, maar de populariteit door de eeuwen heen van helderzienden, astrologen en – heden ten dage – weersdeskundigen bewijst hoe graag we de toekomst willen kunnen voorspellen. Wat voor weer wordt de komende dagen weten, heeft onze bridgetegenstander goede kaarten, is de markt gunstig voor de aankoop van bepaalde aandelen, en hoe kan ik weten of ik ooit de loterij win?

In dit soort voorbeelden is één punt glashelder: wat men ook voorspelt, honderd procent zekerheid dat de voorspelling uitkomt heeft men nooit!

Daarom verschijnen woorden als kans en toeval in uitspraken die over de toekomst gedaan worden. Deze woorden zijn nadere beschouwing zijn zeer problematisch.

Sinds de Renaissance hebben vele geleerden nagedacht over deze kwesties, allereerst op het gebied van dobbel- en kaartspelen. Dat onderzoek is het startpunt geweest van het vak kansrekening, dat in de zeventiende eeuw door Huygens, Pascal en Fermat voor het eerst wiskundig is opgezet. Pas in de twintigste eeuw werd de kansrekening een volwaardig wiskundevak werd, dankzij de axiomatisering van Kolmogorov (1933).

Tegenwoordig duikt de kansrekening overal op, maar in deze cursus beperken we ons tot een allereerste inleiding, dat is al moeilijk en omvangrijk genoeg!

Naast de theorie zal er ruim aandacht besteed worden aan opgaven waarvan de oplossingen vaak een verrassingselement in zich dragen. Zeker bij het bespreken van deze opgaven is er voldoende gelegenheid voor vragen en discussie. Het zijn ‘interactieve colleges’ waarin de cursisten actief hun rol kunnen spelen.

docent

Dr. Rein Nobel heeft zuivere wiskunde en informatica gestudeerd. Hij is bijna drie decennia als docent verbonden geweest aan de afdeling Econometrie en Operationele Research van de Vrije Universiteit Amsterdam. In die hoedanigheid heeft hij jarenlang de colleges kansrekening verzorgd, evenals vele andere colleges op het gebied van de stochastische besliskunde. Zijn onderzoeksinteresse is toegepaste kansrekening met speciale aandacht voor de zogenaamde wachtrijtheorie.

HOVO AMSTERDAM VOORJAAR 2020

Nieuw - HOVO Extra HOVO Extra is een nieuw programma met studie­dagen en lezingen op zaterdag. Voor iedereen die zin heeft in nieuwe kennis, maar doordeweeks geen tijd heeft voor een cursus.

En voor HOVO-deelnemers die het leuk vinden om naast een cursus nog extra kennis op te doen tijdens een eenmalige activiteit. Onder HOVO Extra vallen ook de traditionele HOVO-Winteren Voorjaarslezing en het HOVO-kindercollege.

Maak kennis met HOVO Extra: ■■

■■

■■

■■ ■■ ■■

Interessante ‘kennisclips’ over een actueel, spraakmakend of historisch onderwerp Kindercolleges voor (groot)ouders en kleinkinderen Winterlezing en Voorjaarslezing van één uur door een VU-wetenschapper Studiedagen op zaterdag Geen leeftijdsgrens, tenzij anders vermeld Los te volgen: inschrijven per activiteit tot één week van tevoren

Op de volgende pagina’s vindt u een korte omschrijving van de HOVO Extra activiteiten.

Voor uitgebreide informatie over de docent, de prijs en inschrijving: kijk op hovo.vu.nl/extra.

HOVO-sport Fit bij het Sportcentrum VU

Maak gebruik van de mogelijkheid om met de kwaliteitsnorm van het sportcentrum van de VU in beweging te komen. Op het Sportcentrum van de VU, op Uilenstede, kunt u desgewenst een beweegtest doen die inzicht geeft in uw eigen fysieke mogelijkheden en een beweegprogramma waar de eigen doelstelling wordt nagestreefd. Drie maanden onbeperkt sporten, inclusief test, begeleiding en beweegschema kost € 125,-.

Zie sportcentrum.vu.nl

Zaterdag 28 maart 2020 Kindercollege Schijn bedriegt!

Dingen zijn soms anders dan ze lijken te zijn. Dat is zo in het echte leven, maar vaak ook in de kunst.

Kunstenaars zijn soms net tovenaars en kunstwerken als valluiken… En we trappen er steeds weer in.

Kunsthistoricus Saskia Goddijn verklapt graag een aantal kijk- en kunstgeheimen, laat verrassende dingen zien en anders kijken en nodigt uit om met haar mee te denken over rare raadsels zoals: zijn dingen ver weg wel zo klein als ze er uit zien? Past een kameel dan toch door het oog van een naald? Waar ligt ‘ver weg’ eigenlijk in een schilderij? Hoe kan het dat iets in een schilderij van goud, zilver of glas lijkt te zijn? Hoe kan een eend ook een konijn zijn? Kun je net echte snoepjes eten? En is een geschilderde appel ook een appel? Wie goed kijkt, ziet meer, - in de kunst en in het echte leven!

Dit HOVO-kindercollege is bedoeld voor iedereen vanaf vijftig die samen met een of meerdere kinderen komt. Neem uw (klein)kind mee op avontuur in de wondere wereld van de bedrieglijke kunst.

Datum en tijd: 28 maart 2020, 14.00-16.00 uur Kosten: € 29 (1 volwassene + 1 kind); € 37 (1 volwassene + 2 kinderen), € 45 (2 volwassene + 1 kind), inclusief limonade in de pauze Uiterste aanmelddatum: 22 maart

55

HOVO Extra - Lezingen

Maandag 16 december 2019 Winterlezing

Dinsdag 21 april 2020 Voorjaarslezing

Affectieve economie: een cultuur­ geschiedenis van de aandelenhandel

Eenzaamheid van ouderen in 2020: Anders dan in 1990?

Geschiedenis, emoties en aandelenhandel?

Hoe gaat dat samen? Meer dan u denkt.

Laat u verrassen in deze lezing door Inger Leemans: zij onderzoekt hoe emoties en lichamelijke aspecten een onvermoede rol spelen in de Nederlandse geschiedenis van de handel. Gereformeerde argwaan tegen rente, gierigheid en argwaan, bleek in de zeventiende eeuw geen belemmering te zijn voor innovatie op het gebied van financiële producten en handelstechnieken. In de Nederlandse Republiek werd welwillend werd gedacht en geschreven over ‘papieren handel’. Terwijl in andere landen de aandelenhandel eeuwenlang moest vechten tegen vaak fel publiek en institutioneel verzet, kenmerkt Nederland zich door een veel gunstigere relatie tussen publiek en handel.

Hoe kan dat?

Spreker Prof. dr. Inger Leemans is hoogleraar Cultuur­geschiedenis aan de VU en houdt zich onder meer bezig met emotiegeschiedenis en culturele economie. Hoe spelen bijvoorbeeld emoties en de verbeelding een rol in de ontwikkeling van het vroege kapitalisme?

Datum en tijd: 16 december 2019, 14.00-15.00 uur Kosten: € 15 (incl. koffie/thee) Uiterste aanmelddatum: 9 december

56

Eenzaamheid is één van de grote problemen van deze tijd. Het lijkt zelfs of er een eenzaamheidsepidemie is. Is het dezelfde eenzaamheid als 30 jaar geleden?

Tegenwoordig is er veel aandacht voor zingeving, de wijze waarop ouderen van betekenis zijn voor de samenleving, en gewaardeerd worden in hun sociale rol. Gebrek aan aansluiting en verbondenheid kan de betekenis van eenzaamheid veranderen. Is er naast sociale en emotionele eenzaamheid ook existentiële eenzaamheid? Is er meer eenzaamheid dan vroeger, of is dat het gevolg van de vele aandacht voor eenzame ouderen? Het is tegenwoordig minder een taboe om over eenzaamheid te praten, en misschien om te zeggen dat je eenzaam bent. Dat kan ook een rol spelen in de al dan niet vermeende toename van eenzaamheid.

Wat zijn de belangrijkste oorzaken van eenzaamheid?

Verlieservaringen spelen een dominante rol, maar zijn er ook positieve ontwikkelingen inde ouderdom?

En, kunnen we wat tegen eenzaamheid doen? Wat gebeurt er al, en help dat? Wat kan er meer gebeuren?

Prof. dr. Theo van Tilburg, hoogleraar sociologie en sociale gerontologie aan de VU, geeft antwoord op deze vragen en presenteert gegevens van de LASA-studie die sinds 1992 sociale, fysieke, cognitieve en emotionele aspecten van veroudering onderzoekt.

Datum en tijd: 21 april 2020, 14.00-15.00 uur Kosten: € 15 (incl. koffie/thee) Uiterste aanmelddatum: 14 april

HOVO AMSTERDAM VOORJAAR 2020

HOVO Extra - Studiedagen

Zaterdag 11 januari 2020

Zaterdag 11 januari 2020

Studiedag Kijk in het brein

Studiedag China in één dag

De hersenen: opgebouwd uit miljarden zenuwcellen die op wonderbaarlijke wijze met elkaar en met het lichaam communiceren. Van onbewuste acties als ademhalen tot bewust gedrag als een gesprek voeren – het brein speelt er een rol in. Wie is er daarom niet nieuwsgierig naar wat hier gebeurt?

Tijdens deze workshop neemt u - letterlijk! - een kijkje dit fascinerende en complexe orgaan!

We beginnen ’s ochtends met de anatomie van de hersenen. In kleine groepen wordt aan de hand van theorie en een snijpracticum gedemonstreerd welke hersengebieden we kunnen onderscheiden, welke functies we daaraan toekennen en hoe alles met elkaar verbonden is. ‘s Middags zoomen we in op het allerkleinste niveau en kijken we naar hersenweefsel onder de microscoop en naar MRI-afbeeldingen van hersenen. ‘Kijk in het brein’ is dé kans om meer zicht te krijgen op wat zich in ons hoofd afspeelt.

Sinds mensenheugenis maakt China indruk.

De eerste keizer bouwde in de derde eeuw v.Chr. al het Terracottaleger en de Chinese Muur. Honderden jaren liep de Chinese beschaving ver voor op de rest.

De afgelopen twee eeuwen ging het dramatisch mis: China industrialiseerde te laat en kreeg te maken met bloedige burgeroorlogen en rampzalig wan­beleid.

Maar inmiddels is het land weer helemaal terug en lijkt het onder Xi Jinping alle schroom te laten varen. Tijd om op zoek te gaan naar het geheim van deze oude reus. Waarom weet dit land al zo lang zijn stempel te drukken op de wereldgeschiedenis? Wat kenmerkt China op cultureel, economisch en politiek terrein? Waar ligt zijn kracht, waar zijn zwakte? En wat hebben Confucius, Marx en Mao nog in te brengen?

In één dag wordt u bijgepraat door drs. Evert Jan Ouweneel, cultuurfilosoof gespecialiseerd in het beschrijven van grote maatschappelijke ontwikkelingen.

Dr. Hanneke Hulst en dr. Laura Jonkman zijn beiden hersenonderzoekers, verbonden aan het AMC locatie VU-MC.

Datum en tijd: zaterdag 11 januari 2020, 10.00-17.00 uur Kosten: € 95 (incl. koffie/thee, lunch) Uiterste aanmelddatum: 5 januari

Datum en tijd: zaterdag 11 januari 2020, 10.30-16.00 uur Kosten: € 95 (incl. koffie/thee, lunch) Uiterste aanmelddatum: 5 januari

57

Zaterdag 28 maart 2020

Zaterdag 28 maart 2020

Studiedag Adolf Hitler: Tussen waan en werkelijkheid

Studiedag Filosofie van de erotiek

Al op de eerste pagina van Mein Kampf geeft Hitler aan wat zijn doel is: ruimte voor Duitsland om zich te kunnen meten met de nieuwe ster aan het interna­ tionale firmament, de Verenigde Staten. Zijn uitdaging was hoe de Europese ruimte onder Duitse hegemonie te krijgen zonder de Angelsaksische wereld uit haar evenwicht te brengen. Als hij in 1933 kanselier wordt, begint hij onmiddellijk met de uitvoering van dat doel: een imperialistische veroveringsoorlog gestoeld op een racistische waanideologie die stukloopt op een werkelijkheid die hij, Hitler, niet kan accepteren.

Een geschiedenisdag over Hitler, aan de hand van de meest recente literatuur, door historicus drs. Dick Salfischberger.

Datum en tijd: zaterdag 28 maart, 10.30-16.00 uur Kosten: € 75 (incl. koffie/thee, lunch) Uiterste aanmelddatum: 22 maart

Sinds de seksuele revolutie lijken we op seksueel gebied vrijer dan ooit. Open relaties, polygamie, vrouwelijke seksualiteit, homoseksualiteit en zelfs de liefde en begeerte voor robots en avatars zijn steeds meer uit de taboesfeer gekomen. De vraag die leidend is in deze themadag is: hoe kunnen we dit alles op een filosofische manier duiden? Welk wereldbeeld, welke idealen en opvattingen sturen de moderne beleving van seks? Is er op dat gebied ook sprake van vrijheid, of houden we daar uiteindelijk toch vast aan een enkel beeld van seks?

Tijdens deze filosofische studiedag zetten we tijdelijk onze ideeën en meningen over seks opzij en richtten we ons op de vele gedaantes die het erotische door de geschiedenis heen voor de mens heeft aangenomen.

Filosoof Ype de Boer MA, auteur van het recent verschenen boek Het erotisch experiment neemt u graag mee in zijn filosofische experiment met kunst, literatuur en levensvormen uit andere tijden en culturen, om hiermee de erotische leefwereld open te breken.

Datum en tijd: 28 maart 2020, 10.30-16.00 uur Kosten: € 75 (incl. koffie/thee, lunch) Uiterste aanmelddatum: 22 maart

58

HOVO AMSTERDAM VOORJAAR 2020

Zin in kennis?

Maak kennis met HOVO Amsterdam Onderwijs bij HOVO Amsterdam

Zin in kennis. Dat is waarom al sinds 1990 duizenden deelnemers onderwijs volgen bij HOVO aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Bij HOVO volgt u cursussen over kunst, architectuur, letteren, muziek, archeologie en (cultuur)geschiedenis, filosofie en religie, maar ook over andere onderwerpen die verdieping bieden bij wat de media brengen: over economie, sociale wetenschappen, psychologie. Onderzoekers van de VU en externe docenten vertellen u over de laatste stand van zaken op het gebied van exacte vakken en medische wetenschap.

Deskundige docenten en inspirerend onderwijs

HOVO is onderdeel van de Vrije Universiteit Amsterdam.

U kunt dan ook rekenen op deskundige en inspirerende docenten. Op ruimte voor eigen oordeelsvorming.

Op discussie, kritische beschouwing en verdieping.

HOVO staat voor wetenschappelijk onderwijs, dus voor een academisch niveau en een zelfstandige leerhouding. De onderwijskwaliteit wordt gewaarborgd door de HOVO-programmacommissie, die bestaat uit vertegenwoordigers van de VU. HOVO biedt geen geaccrediteerd onderwijs en leidt niet op voor diploma’s.

Voor wie?

HOVO is in 1990 opgericht als een onderwijsvorm voor `ouderen’. Daaronder werd iedereen vanaf vijftig jaar verstaan. Wij geloven in `vijftig’ als leeftijd waarop je een zekere algemene ontwikkeling hebt doorgemaakt. En waarop behoeften en interesses mogelijk zijn veranderd ten opzichte van `vroeger’. Daarom is HOVO nog steeds bedoeld voor iedereen vanaf vijftig jaar. Maar iedereen die zich door de thematiek en aanpak van HOVO voelt aangesproken, is welkom bij de speciale activiteiten die onder de noemer HOVO Extra worden aangeboden. Immers: niemand is te jong om te leren.

HOVO-cursussen en HOVO Extra

Onder de noemer HOVO vindt u het cursusaanbod (pagina 8-54). Daarnaast biedt HOVO ook enkele activiteiten die meer op persoonlijke ontwikkeling zijn gericht of een meer sociaal karakter hebbe, zoals winter- en voorjaarslezing, kindercollege of studiedagen (HOVO Extra, zie pagina 55 en verder).

Het volledige aanbod vindt u ook op hovo.vu.nl.

Informatie over het onderwijs Collegeperiodes en onderwijsvorm

HOVO Amsterdam biedt drie keer per jaar een nieuw cursusprogramma aan: voorjaar, zomer en najaar.

De meeste cursussen bestaan uit twee tot tien hoorcolleges met gelegenheid tot vragen of discussie en een vorm van zelfstudie. De colleges duren twee tot drie uur, inclusief maximaal dertig minuten pauze.

Studiedagen vinden in de regel overdag plaats.

Onderwijsniveau

Het onderwijsniveau van HOVO is meestal algemeen inleidend en vergelijkbaar met dat van eerstejaars­ colleges. We veronderstellen een algemene ontwikkeling bij de deelnemers, maar specifieke voorkennis is over het algemeen niet nodig – tenzij dit bij de cursusbeschrijving anders staat vermeld.

Zelfstudie en studiemateriaal

U bepaalt zelf hoe diep u op de stof ingaat: HOVO kent geen studieverplichting, maar biedt wel de mogelijk­

heid tot verdieping. De hoeveelheid zelfstudie is meestal enkele uren per week. Bij sommige cursussen wordt een actievere inbreng gevraagd. Dit staat vermeld bij de onderwijsvorm en studiebelasting.

Bij enkele cursussen hebt u de mogelijkheid om een toets te maken. Dit is niet verplicht.

Omdat er geen tentamens zijn, is zelfstudie vrijwel nooit verplicht. Vaak is er een gedrukte reader beschikbaar die de docent heeft samengesteld of een door de docent geschreven syllabus. Deze ontvangt u bij het eerste college. Readers zijn in verhouding duurder dan syllabi vanwege auteursrecht; de kosten ervan zijn bij de cursusprijs inbegrepen. Eventueel aanvullend digitaal studiemateriaal of presentaties worden overzichtelijk in uw eigen MijnHOVO-omgeving geplaatst. Mede vanwege het auteursrecht kunnen presentaties niet in alle gevallen beschikbaar worden gesteld. Verplichte of aanbevolen boeken dient u zelf aan te schaffen.

59

Kwaliteit Kwaliteitsbewaking van het aanbod

HOVO hecht veel waarde aan de kwaliteit van het aanbod. Dat begint bij een zorgvuldige selectie van de docenten. Ook Ăşw mening wordt gewaardeerd: u ontvangt kort na afloop van de cursus een e-mail met het verzoek een evaluatieformulier in te vullen.

De resultaten worden anoniem verwerkt en aan de docent gestuurd. We waarderen het als u er in uw bewoordingen rekening mee houdt dat uw opmerkingen ook onder ogen komen van de docent.

De HOVO-programmacommissie monitort de cursusevaluaties en draagt met aanbevelingen bij aan de kwaliteitsbewaking van het aanbod.

Beeld- en geluidsopnames

Het maken van beeld- en geluidsopnames wordt niet op prijs gesteld, mede omdat het vaak als storend wordt ervaren door de docent en medecursisten.

Intellectuele eigendom

De intellectuele eigendomsrechten op de opzet van de cursussen en de samenstelling van het cursus­ materiaal berusten bij de docent die de cursus heeft ontwikkeld en het materiaal heeft samengesteld.

Gebruik van het cursusmateriaal anders dan voor de eigen studie is niet toegestaan, evenmin als het verkopen of afstaan daarvan aan derden.

Klachtenregeling

Onze klachtenregeling vindt u op hovo.vu.nl.

Hebt u geen toegang tot internet, dan kunt u uw klacht schriftelijk indienen bij HOVO Amsterdam.

Onze partners HOVO Nederland

HOVO Amsterdam is lid van HOVO Nederland, de landelijke vereniging van HOVO-instellingen die als doel heeft om hoger onderwijs voor iedereen vanaf vijftig jaar in Nederland te ondersteunen.

Meer informatie vindt u op hovonederland.nl.

Stichting Cursisten HOVO-VU

De Stichting Cursisten HOVO-VU is een onafhankelijke stichting die haar eigen administratie voert.

De stichting beheert een studiefonds voor mensen die financieel minder draagkrachtig zijn (zie pagina 62) en organiseert jaarlijks enkele excursies voor haar

60

donateurs. Als donateur ontvangt u tweemaal per jaar een donateursbulletin. Wilt u de Stichting Cursisten HOVO-VU steunen? Dat kan met een donatie van minimaal â‚Ź 15 per jaar. U kunt zich aanmelden bij dhr.

N. Koning, via koningn@planet.nl.

Excursies en studiereizen

Bij sommige colleges wordt facultatief een excursie aangeboden, georganiseerd door de docent. De kosten hiervan zijn niet bij de cursusprijs inbegrepen, tenzij anders vermeld. Langere studiereizen worden georganiseerd door onze reispartner Labrys Reizen (zie advertentie achter in deze gids).

HOVO AMSTERDAM VOORJAAR 2020

Aanmelden en algemene voorwaarden Al uw gegevens bij elkaar in MijnHOVO

U vindt alle gegevens over uw cursus overzichtelijk bij elkaar in uw digitale account MijnHOVO. Dit biedt zowel voor, tijdens als na afloop van de cursus voordelen voor u. Zo kunt u zelf eenvoudig uw persoonlijke gegevens beheren en de status van uw aanmelding volgen. Kort voor aanvang van de cursus krijgt u per e-mail een melding dat de leslocaties in MijnHOVO staan en ook eventuele presentaties en ander digitaal studiemateriaal staan hier overzichtelijk per cursus voor u klaar. Zodra er nieuw materiaal wordt geplaatst krijgt u hiervan ook per e-mail bericht. Wilt u uw cursus annuleren, dan doet u dit ook via MijnHOVO. De enige voorwaarde om van alle voordelen te profiteren is dat u een eigen e-mailadres heeft en hiermee uw eigen account aanmaakt.

Aanmelden: graag online

Wilt u zich aanmelden voor een cursus? Ga naar de website hovo.vu.nl. Hier kunt u zich snel en gemakkelijk aanmelden voor de cursus(sen) van uw voorkeur.

Ga naar de cursus waarvoor u zich wilt inschrijven.

Bij iedere cursus vindt u onder de tab Kosten en betaling een knop ‘direct aanmelden’. Als u nog geen MijnHOVO-account heeft, krijgt u het verzoek deze te maken en kunt u daarna uw aanmelding voltooien.

Hebt u geen eigen e-mailadres? Dan blijven we u de mogelijkheid bieden om u schriftelijk op te geven en informatie per post te ontvangen. Wij zijn dan genoodzaakt u hiervoor € 15 administratiekosten in rekening te brengen.

Tijdig aanmelden – let op de uiterste aanmelddatum

Bij iedere cursus staat een uiterste aanmelddatum vermeld. Wij verzoeken u uw aanmelding (ruim) voor deze datum toe te sturen, vooral als u een leergang volgt (zie pagina 6). Na deze datum kunnen wij uw aanmelding helaas niet meer verwerken.

Samen een cursus volgen

Wilt u samen met een bekende een cursus volgen?

Meldt u zich dan op dezelfde dag aan en vermeld in het opmerkingenveld met wie u de cursus graag samen wilt volgen. Wij proberen hier dan zoveel mogelijk rekening mee te houden.

Bericht over uw inschrijving

Als u zich online heeft aangemeld, ontvangt u per e-mail een automatische bevestiging van ontvangst.

Ontvangt u deze niet, dan betekent dit dat HOVO uw aanmelding niet heeft ontvangen. U kunt in MijnHOVO zien wat de status van uw aanmelding is: aangemeld; geplaatst/ingeschreven, of wachtlijst. Direct na uw aanmelding ziet u de cursus waarvoor u zich hebt aangemeld in MijnHOVO. Als status staat hier: aangemeld.

Zodra uw aanmelding is verwerkt door een HOVOmedewerker, verandert deze status naar ‘ingeschreven’, of naar ‘wachtlijst’. U ontvangt geen apart bewijs van inschrijving meer per e-mail: u ziet in MijnHOVO of u bent ingeschreven.

Bericht over de exacte leslocatie

Ongeveer een week voor aanvang van het programma krijgt u per e-mail een bericht met alle relevante informatie over de cursus waarvoor u bent ingeschreven, met daarin ook informatie over de exacte zaal waar de cursus plaatsvindt.

Wat betekent het voor u als de cursus van uw voorkeur vol is?

Het komt regelmatig voor dat HOVO-cursussen snel vol zijn. Is de cursus vol, dan kunt u zich soms nog wel aanmelden voor de wachtlijst. U kunt zich dan uiteraard voor een alternatieve cursus opgeven. Komt er alsnog een plaats vrij in de cursus van uw eerste keuze? Dan nemen wij telefonisch contact met u op.

Als u alsnog wilt deelnemen aan uw eerste keuze, kunt u desgewenst uw alternatieve keuze kosteloos annuleren.

Uitval van een cursus of college

Een enkele keer gaat een cursus niet door. Tenzij er sprake is van overmacht (bijvoorbeeld vanwege ziekte), ontvangt u hierover uiterlijk twee weken voor aanvang van de cursus bericht. Als een college uitvalt, wordt dit in principe ingehaald in de week na het laatste college, op dezelfde dag en tijd.

Betaling via eenmalige machtiging of factuur

U kunt bij uw aanmelding kiezen hoe u wilt betalen: u geeft een eenmalige machtiging voor incasso af of u betaalt per factuur. Indien u kiest voor een eenmalige incasso, dan worden de kosten automatisch van uw rekening afgeschreven rond de datum waarop de cursus begint. Indien u via een factuur wilt betalen, dan ontvangt u kort voor aanvang per e-mail informatie over hoe te betalen. Factuurkosten bedragen € 25.

61

Uw inschrijving annuleren – u betaalt

Wilt u uw inschrijving annuleren? Dat kan eenvoudig via hovo@vu.nl of via MijnHOVO vanaf het moment dat u in MijnHOVO een bevestiging van uw aanmelding ziet. Indien u geen e-mailadres heeft opgegeven of geen MijnHOVO-account heeft, dan moet u ons schriftelijk laten weten dat u uw aanmelding annuleert.

De annuleringskosten zijn als volgt: ■■ Vanaf het moment dat uw aanmelding door HOVO is bevestigd tot drie weken voor aanvang van het programma, betaalt u €25 annuleringskosten.

■■ Van drie weken voor de aanvangsdatum tot en met één week voor aanvangsdatum: u betaalt 50% van de cursuskosten.

■■ Vanaf zes dagen tot en met de dag voor aanvang: u betaalt 100% van de cursuskosten.

In geval u een medische verklaring kunt overleggen, reserveren wij 50% van het cursusgeld voor u gedurende maximaal één volgende cursusperiode.

■■ Vanaf de aanvangsdatum is annulering niet meer mogelijk.

Korting op het cursusgeld

Is uw bruto jaarinkomen (alleen of gezamenlijk) niet hoger dan € 22.200? Dan kunt u in aanmerking komen voor een korting van 40% op het cursusgeld. Dit geldt voor maximaal één cursus per semester. Deze korting is een gezamenlijke geste van de Stichting Cursisten HOVO-VU en HOVO Amsterdam.

De Stichting Cursisten HOVO-VU beoordeelt elke aanvraag voor reductie op een cursusprijs individueel en op basis van financiële bewijsstukken. Als financieel bewijsstuk geldt uitsluitend het IB-biljet of het docu­ ment met het geregistreerd inkomen over het jaar voorafgaand aan het jaar waarvoor de bijdrage gevraagd wordt. Het geregistreerd inkomen kunt u digitaal opvragen door bij de belastingdienst in te loggen met uw DigiD en het betreffende document uit te printen.

U kunt dit bewijsstuk ook telefonisch aanvragen (0800-0543). U ontvangt het document na ongeveer een week. Stuur uw aanvraag (ewenhovo@xs4all.nl) uiterlijk drie weken voor aanvang van de cursus, samen met het bewijsstuk, naar: Stichting Cursisten HOVO-VU t.a.v. mevrouw E. Wendel, Nieuwe Passeerdersstraat 124, 1016 XP Amsterdam.

62

Meld u daarnaast aan voor de cursus van uw voorkeur (digitaal via de website of schriftelijk). Als u recht hebt op korting, wordt het verlaagde bedrag in rekening gebracht. Als u niet in aanmerking komt voor korting en wilt afzien van deelname, kunt u direct bij HOVO uw aanmelding kosteloos terugtrekken.

Uw privacy – verwerking persoonsgegevens

Wij gebruiken uw persoonlijke gegevens voor het verwerken van uw aanmelding en inschrijving, betalingsdoeleinden, identificatiedoeleinden en direct aan cursussen gerelateerde communicatie (zoals bijvoorbeeld bij uitval van een college) en voor toezending van studiegidsen of nieuwsbrieven, indien u in mijnHOVO hebt aangegeven dat u deze wilt ontvangen. U kunt deze voorkeuren op ieder moment wijzigen.

Indien u langer dan twee jaar geen cursussen bij HOVO volgt, worden uw gegevens uit ons adresbestand verwijderd en wordt uw MijnHOVO-account opgeheven.

U kunt zich op ieder moment weer aanmelden.

Aansprakelijkheid en algemene voorwaarden

HOVO Amsterdam en de Vrije Universiteit Amsterdam zijn niet aansprakelijk voor eventuele gevolgen van onvoorziene wijzigingen van de gegevens in deze studiegids. Onze complete algemene voorwaarden vindt u op hovo.vu.nl. Hier vindt u ook ons volledige privacystatement.

Vragen over HOVO, de VU of MijnHOVO

Staat het antwoord op uw vraag niet in deze programmagids? Kijk dan op onze website hovo.vu.nl onder het kopje Praktische informatie. Hier vindt u alle informatie over aanmelden, betalen of annuleren, alsmede praktische informatie over de VU. Hebt u vragen over MijnHOVO? Veelgestelde vragen staan op de website onder het kopje MijnHOVO. Kunt u het antwoord op uw vraag niet vinden op onze website? Stuur dan een e-mail naar hovo@vu.nl.

Een van onze medewerkers zal dan contact met u opnemen.

HOVO AMSTERDAM VOORJAAR 2020

Voorzieningen van de Vrije Universiteit Amsterdam Welkom op de campus

De VU biedt meer dan alleen onderwijs. De VU campus heeft alles wat een universitaire omgeving aantrekkelijk maakt.

Koffie, thee, maaltijden en drankjes Over de hele campus verspreid zijn er koffie-, fris- en snoepautomaten waar u contactloos kunt betalen. In het Hoofdgebouw kunt u bij de koffiecorner op de begane grond met uw pinpas betalen. Op het campusplein vindt u Café Doppio Espresso, Grand Café The Basket en supermarkt Spar.

Bezoek de VU Boekhandel Deze vindt u op de begane grond van het Hoofdgebouw.

Meer informatie over de VU Boekhandel, bestellen of toezending van boeken vindt u op vuboekhandel.nl.

Maak gebruik van de bibliotheek (UB-VU) Wist u dat u bij de UB-VU zowel romans als wetenschappelijke literatuur kunt lenen en digitaal toegang

heeft tot wetenschappelijke literatuur? Een lenerspas is verkrijgbaar bij de informatiebalie van de bibliotheek op de 2e etage in het Hoofdgebouw. Deze pas kost € 20 per jaar, € 10 voor 3 maanden of € 5 per maand (zie ub.vu.nl).

Toegankelijk voor iedereen Alle zalen zijn rolstoeltoegankelijk en per lift bereikbaar, tenzij anders vermeld bij de cursusbeschrijving.

In het Hoofdgebouw bevinden zich invalidentoiletten op de Begane Grond, 1e en 8ste etage (zie ook hovo.vu.nl).

In de grote collegezalen is standaard geluidsversterking aanwezig (geen ringleiding).

Meer informatie over de voorzieningen van de VU Op hovo.vu.nl vindt u onder het kopje ‘Praktische infor­ matie’ alles over faciliteiten van de VU, bijvoorbeeld over het gebruik van kluisjes (in de hal van het Hoofd­ gebouw) en gevonden voorwerpen (bel bij gevonden/ verloren voorwerpen de Beveiliging op 020 598 58 54).

Aanmelding bij HOVO Amsterdam

Vergeet niet de achterkant in te vullen!

Aanmelding via onze website hovo.vu.nl is sneller en goedkoper dan schriftelijk aanmelden.

Hebt u geen e-mailadres? Dan kunt u zich schriftelijk aanmelden via dit formulier (kosten € 15).

Op de achterzijde van dit formulier vult u in op welke wijze u wilt betalen.

Voorletters*

Achternaam*

Dhr/mw

Geboortedatum* E-mailadres Straat Huisnummer* Postcode* Woonplaats* Telefoonnummer Mobiel nummer Ik meld mij aan voor de cursus(sen)**: Titel pag.

Titel pag.

Titel pag.

Titel pag.

Titel pag.

HOVO-winterlezing (Affectieve economie) op maandag 16 december (€ 15), voor ….... personen HOVO-voorjaarslezing (Eenzaamheid) op 21 april (€ 15) voor ... personen * Verplicht ** Meldt u zich a.u.b. aan vóór de uiterste aanmelddatum (zie cursusbeschrijving).

63

Bereikbaarheid Vrije Universiteit Amsterdam Openbaar vervoer

De VU is goed te bereiken per openbaar vervoer (zie 9292.nl of gvb.nl) (Snel)tram/metro

50, 51 en 52 tot station Amsterdam-Zuid

Tram

5 en 24 (halte bij de VU)

Bus Bij de VU bevinden zich bushaltes van onder andere de lijnen 14, 45, 142, 170, 172, 300, 346, 247, 348 en 358.

De VU-campus is op loopafstand van Station Amsterdam-Zuid.

Auto en parkeren

Als u met de auto komt, neemt u vanaf de ringweg A10 de afslag S108 Amstelveen. Rondom de VU is voldoen­de betaalde parkeergelegenheid in bijvoorbeeld Parkeergarage P3 (onder het nieuwe NU.VU-gebouw aan de Van der Boechorststraat 5a) of in de directe omgeving van de VU (vaak maximaal 3 uur aaneen­gesloten).

Zie ook parkerenbijvu.nl.

Parkeren gehandicapten

Op het binnenterrein van de campus is beperkte parkeergelegenheid voor mensen met een gehandicaptenparkeerkaart. Wilt u hiervan gebruik maken, dan kunt u dit direct bij uw aanmelding aangeven.

Uw collegerooster

Kort voor aanvang ontvangt u per e-mail bericht over het collegerooster. Dit wordt in MijnHOVO geplaatst, samen met een plattegrond en uitleg van de zaal­ aanduiding.

Betalingswijze Ik betaal op de volgende wijze (het verschuldigde bedrag wordt alleen voor cursussen in rekening gebracht waarvoor u wordt geplaatst en alleen als de cursus doorgaat): Ondergetekende verleent hierbij een eenmalige machtiging aan de Stichting VU om de totale kosten van de op de andere zijde aangegeven cursussen plus € 15 administratiekosten af te schrijven.

Het bedrag wordt afgeschreven rond het begin van de cursus.

IBAN-rekeningnummer Op naam van Plaats Datum Handtekening rekeninghouder Ik ontvang graag een factuur.

Het totale cursusbedrag wordt vermeerderd met €15 administratiekosten en € 25 factuurkosten.

Verstuur het ingevulde formulier naar HOVO Amsterdam, De Boelelaan 1105, 1081 HV Amsterdam.

Bij aanmelding verklaart u zich akkoord met de algemene en annuleringsvoorwaarden van HOVO Amsterdam.

64

labrys advertentie Hovo zf sept. 2019:Layout 1

05-09-2019

16:05

Pagina 1

De specialist in exclusieve groepsreizen

Labrys Reizen een culturele reis onder leiding van een hovo-docent maken? dat kan met labrys reizen!

Labrys Reizen organiseert ook in 2020 weer reizen o.l.v. HOVO-docenten als drs. Krzysztof Dobrowolski-Onclin, drs. Hein L. van Dolen, drs. Frederik Erens, dr. Yvette de Groot en drs. Judith Janssen.

Alle reizen zijn inclusief co 2-compensatie.

024-3822110 | in f o @ l abrysrei zen.nl | labrysrei zen.nl

VU Boekhandel, partner van HOVO Amsterdam Hoofdgebouw Vrije Universiteit Amsterdam

Vrije Universiteit Amsterdam HOVO Amsterdam De Boelelaan 1105 1081 HV Amsterdam T (020) 598 56 69 E hovo@vu.nl W hovo.vu.nl