Dropzone februari 2009 by Bataljong

Verantwoordelijk uitgever: VVJ vzw | Marc Ipermans Vijverlaan 53 | 2610 Wilrijk Afgiftekantoor 2610 Wilrijk Erkenningsnummer P206352

BELGIË - BELGIQUE P.B. 2610 WILRIJK BC 1697

TIJDSCHRIFT VOOR LOKAAL JEUGDBELEID Jaargang 18 nr. 1 | februari 2009 Verschijnt 5x per jaar: feb - apr - jun - sep - dec

Dossier:

BEGELEIDERSPLOEG Sportparticipatie uit de kinderschoenen? Buitenspeeldagideeën © Dropzone is een publicatie van VVJ - meer info op www.vvj.be

februari 2009 • p 1

inhoudstafel

jeugdwerk

Dossier begeleidersploeg Reële betrokkenheid van je animatoren is het grote sleutelwoord.

8 3

edito

Erkenning voor VVJ!

Bij de start van een nieuw jaar traditioneel van de hand van onze voorzitter.

over vvj

Speelgroen: het belang van avontuurlijk groen in je buurt

Dossier begeleidersploeg

COLOFON

jeugdwerk

Dossier begeleidersploeg

jeugdwerk

Dossier begeleidersploeg

Ga je voor het vrijwilligersstatuut of tewerkstelling als jobstudent?

30 30

Inspirerende voorbeelden uit de editie van vorig jaar en editie 2009 op gang!

23 27

(Ver)bouwkoorts beloond!

de jeugddienst

Uit het dagboek van Wendy Creten

voor u bekeken

Publicaties, initiatieven en websites

We stellen jullie een waaier voor van publicaties, initiatieven en websites van derden. Handig, Bondig. Leerrijk.

Opendeur in het jeugdhuiswerk

jeugdwerkinfrastructuur

Over het muurtje: er beweegt wat in de sportsector

Loop dagboekgewijs een dagje mee met de combinatieambtenaar jeugd en cultuur in Kortenaken.

jeugdwerk

Jeugdhuisondersteuning en de jeugddienst.

participatie

Sport voor Allen: het decreet en de eerste stappen.

Buitenspeeldag

uitsmijter

VVJ viert zijn 30e verjaardag!

Het relaas van de commissie ‘infrastructuursubsidies voor verenigingslokalen’ en enkele mooie voorbeeldprojecten. Ben Verstreyden Greet Vorsselmans

JD Turnhout Pink Sherbet

VORMGEVING IO - Els De Pauw

FOTO’S VDS ISB Marijn Dubois lne JD Willebroek JD Vleteren JD Nijlen JD Hasselt JD Zonnebeke JD Herne JD Leuven JD Evergem JD Geraardsbergen

COVERFOTO Dave r

februari 2009

Vindt iedereen die wil sporten zijn weg naar het sportaanbod?

jeugdruimte

HOOFDREDACTIE Leen Bartholomeus

REDACTIE Leen Bartholomeus Koen Depreitere Bart Derwael Ilse Holvoet Marc Ipermans Sofie Marque Karen Sarens Koen Steuperaert Kristof Vansteenkiste Wouter Vanvinckenroye

Over het muurtje: er beweegt wat in de sportsector

De animatorenploeg: bouwstenen van een stevige werking.

jeugdwerk

Tijd voor zelfreflectie over het gemeentelijk programmatiebeleid.

p2 •

jeugdruimte

Hoe een avontuurlijk en groen randje kinderen wonderen doet.

Opendeur in het jeugdhuiswerk De jeugdhuisuitdagingen voor gemeenten.

Nieuwtjes

Deze rubriek bestaat enerzijds uit nieuws van de interne keuken van VVJ en uit aankondigingen van eigen activiteiten.

participatie

jeugdwerk

ILLUSTRATIES Maaike Derdyn EINDREDACTIE Leen Bartholomeus

ALGEMENE INFO Dropzone is een tijdschrift van de

REDACTIE Vijverlaan 53, 2610 Wilrijk T: 03-821 06 06 F: 03-821 06 09 E: info@vvj.be

Dropzone is gratis voor jeugddiensten en partners in het jeugdbeleid. Een abonnement kost 12 euro en kan je aanvragen via smarque@vvj.be

DRUKKERIJ Jansen - Hoeselt VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Marc Ipermans

Met steun van

Erkenning voor VVJ

| edito

Erkenning voor VVJ We kunnen het toch niet laten: een eerste voorwoord van een nieuw jaar mag nog in een winterse sfeer zitten. Begin januari genoot ik met mij drie koters van 3, 5 en 7 op een dichtgevroren vijver bij ons in de buurt van het natuurijs. Ongelooflijk dat het al 12 jaar geleden was dat dat kon. Duizenden 12-15-jarigen hebben zoiets dus de afgelopen weken voor de eerste keer in hun leven meegemaakt in hun vertrouwde omgeving. We realiseren ons vaak te laat hoe vlug zo’n kinderleven voorbijgaat en plaats maakt voor tienertijd, adolescentenbeslommeringen en volwassen zorgen. Reden te meer om ons te blijven inzetten voor deze nog niet stemgerechtigde doelgroep.

>> Ruben Librecht

Maar intussen bracht de ingetreden dooi ons terug tot de orde van de dag. In juni zijn er verkiezingen, misschien federale, maar alleszins Europese en Vlaamse. Het is op dat laatste niveau dat dankzij de opeenvolgende staatshervormingen het jeugdbeleid wordt uitgetekend. Dus is dit het moment om vanuit VVJ ons verlanglijstje op te maken. We opteren niet voor een ellenlang memorandum, maar gaan voor een kort en krachtig document waarin we enkele speerpunten naar voor schuiven. Je hoort er zeker nog van op jouw provinciale vergadering. Heuglijk nieuws is zeker ook dat VVJ sinds 1 januari officieel erkend is als ‘Vlaamse instelling voor jeugdbeleid’. Dit gegeven, in combinatie met onze subsidieverhoging van 285 000 naar 343 000 euro vanaf 2009, geeft aan dat het harde werk van bestuur en zeker de staf van VVJ voor meer en beter lokaal jeugdbeleid, niet onopgemerkt blijft bij de overheid.

“Sinds 1 januari is VVJ officieel erkend als ‘Vlaamse instelling voor het jeugdbeleid’”

In onze nieuwe hoedanigheid moeten we tegen 1 januari 2010 een beleidsplan klaar hebben, dat de basis zal vormen voor de beheersovereenkomst die we met de Vlaamse Overheid afsluiten voor de periode 2011-2013. In de eerste plaats blijven we natuurlijk een ondersteunings- en ledenorganisatie voor de gemeentelijke en provinciale jeugddiensten. Zo staat het ook in het decreet van 18 juli 2008. We willen jullie uiteraard de nodige inspraak bieden in het beleidsplanningsproces –dat je ook in deze Dropzone op de voet kan volgen. Bijvoorbeeld op de VVJ driedaagse van 28-29-30 april. Tot dan? Ruben Librecht, Voorzitter VVJ

februari 2009 • p 3

over vvj | Nieuwtjes

TERUGBLIK OP 2008 VVJ staat aan het begin van elk jaar even stil bij het voorbije jaar. Voor het jaar 2008 deden we dat tijdens de bestuurstweedaagse van 17-18 januari ’09, een moment waarop de voltallige staf en de leden van de algemene vergadering zich beraden over de toekomst van het lokale jeugdbeleid en de organisatie.

De wereld rondom VVJ

2008 was een jaar waarin de consequenties van het gemeentedecreet zich op het terrein lieten voelen. We denken daarbij bijvoorbeeld aan de eerste problemen rond verzelfstandiging binnen de gemeente. De minister van jeugd introduceerde het participatiedecreet en de subsidies voor verenigingslokalen. De klemtonen van de minister van jeugd lagen niet in eerste instantie bij het lokale jeugdbeleid. De Vlaamse overheid verankerde, tot ons genoegen, het categoriale jeugdbeleid als beleidsvisie in het decreet Vlaams jeugdbeleid, en we troffen een administratie/departement nieuwe stijl aan. Verder kenmerkte 2008 zich als een jaar met bevroren federale dossiers (bv. billijke vergoeding, Europese normen speeltoestellen…) en met veel personeelswissels en spanningen in de bovenbouw jeugdbeleid. In de publieke opinie kon je ’plotse’ maatschappelijke en politieke aandacht vaststellen voor buiten spelen en ook wel – zij het in mindere mate – voor zaken als rondhangjongeren, cultuureducatie en opvoedingsondersteuning.

De wereld binnen VVJ

VVJ verwelkomde vier nieuwe collega’s, waaronder twee tijdelijke projectmedewerkers, en zwaaide er één uit. We kenden dit jaar veel takenpakketwissels binnen VVJ en een aantal onverwachte en langdurige afwezigheden door ziekte. Toch was 2008 een jaar met bestuurlijke en interne gemoedsrust, voor zowel de staf als het bestuur. Zo was 2008 een planningsjaar voor het VVJ-beleidsplan met nieuwe ideeën en een jaar met heel wat geslaagde projecten: Buitenspeeldag, Jeugdcentraal, Cijferboek en een screening van de JBP’s. Bovendien ontdubbelde VVJ de inhoudelijke en de zakelijke coördinatie: met een nieuw arbeidsreglement, meer aandacht voor financiële controle, een aangepaste overlegstructuur, meer teamwerk en zelfsturing als belangrijke exponenten. VVJ_FRONT.pd

12/8/08

12:51:31 PM

2009!

Vormingsagenda

STIP ALVAST DEZE DATA IN JE AGENDA AAN !

MAART 2009

APRIL 2009

05/03

Zelfmanagement voor ervaren jeugdconsulenten

22/04

12/03

Opleiding Jeugdconsulent - 2e jaar

studiedag Kindvriendelijke publieke ruimte in de stad

19/03

28 - 30/04

Vormingsdriedaagse 2009

Opleiding Jeugdconsulent - 1e jaar

26 - 27/03

Starterscursus

i p4 •

Meer info: vorming@vvj.be februari 2009

Nieuwtjes

| over vvj

BELEIDSPLANNINGSPROCES 2011-2013

ACTIEPLAN 2009

VVJ schrijft een beleidsplan. Op zich niks nieuws. We doen dit al jaren. We hadden voorzien om volgens onze gebruikelijke cyclus een beleidsplan te maken voor 2009-2011. Halfweg 2008 bleek dat VVJ tegen het einde van dat jaar opgenomen zou worden in het decreet Vlaams Jeugdbeleid als ‘Vlaamse instelling voor het jeugdbeleid’. Dit betekent dat na 30 jaar VVJ de organisatie voor de eerste keer decretaal verankerd is. Ons beleidsplan zal nu de basis vormen van een overeenkomst tussen de Vlaamse overheid en onze organisatie.

2009 is een scharnierjaar voor VVJ. Om te beginnen verwacht de Vlaamse Overheid voor het eerst formeel een beleidsplan 2011-2013. We maken dus de brug tussen het voorbije beleidsplan 2006-2008 en het nieuwe. We kozen ervoor deze tussenperiode te overbruggen met jaarplannen. Het actieplan 2009 wil inhoudelijk reeds een voorafspiegeling zijn van het komende beleidsplan, maar is tegelijk nog sterk verwant met de voorbije beleidsperiode en geworteld in de huidige visie op het lokaal jeugdbeleid en op de organisatie.

Welke weg heeft VVJ ondertussen afgelegd in haar planningsproces?

VVJ wil de overgangsjaren gebruiken om haar organisatie te optimaliseren. Een versterkte interne focus, om ten volle met de externe beleidsuitdagingen aan de slag te gaan, met kwaliteitszorg in haar dienstverlening zijn daarbij leidmotieven.

Ons initiële planningsproces moesten we bijstellen. De decreetgever verwacht namelijk een beleidsplan 2011-2013, dat overigens klaar moet zijn tegen 1 januari 2010. 2009 en 2010 overbruggen we met actieplannen. Het actieplan 2009 vind je op onze website www.vvj.be .

De bestuurstweedaagse van januari 2008 was het startmoment voor het planningsproces. Gedurende twee dagen discussieerden bestuurders en staf over lokaal jeugdbeleid, de rol van de jeugddienst, maatschappelijke en bestuurlijke evoluties en de plek van VVJ in dat landschap. We onderwierpen de dienstverlening van VVJ aan een kritische blik. Een stuurgroep werd aangesteld. Die stuurgroep kreeg het mandaat mee om het proces strak te regisseren, initieel tegen eind 2008. De beslissing van de decreetgever om ons decretaal te erkennen zorgde ervoor dat VVJ besliste om het proces over een langere periode uit te spreiden. De stuurgroep, de staf, de raad van bestuur en de algemene vergadering verzetten het voorbije jaar heel wat werk, er was heel wat overleg en een aantal knopen zijn doorgehakt. Zo legde het bestuur van VVJ o.a. haar beleidsuitdagingen reeds vast. Deze beleidsuitdagingen zijn opgedeeld in vier delen: de nieuwe uitdagingen, kwaliteitzorg en -verbetering van bestaande uitgangspunten en aanbod, VVJ en de buitenwereld, en de interne organisatie. Deze beleidsuitdagingen kwamen ook uitgebreid aan bod op de provinciale bijeenkomst van februari. De stuurgroep vertaalde de beleidsuitdagingen reeds in vijf strategische doelstellingen. We kunnen hier alvast meegeven dat: a) VVJ blijft ijveren voor meer, beter en breder lokaal jeugdbeleid in Vlaanderen. Dus een sterke en overtuigde keuze voor het behoud de van missie en visie van VVJ zoals ze opgetekend was in het vorige beleidsplan. b) VVJ haar doelgroep verbreedt: we erkennen explicieter dan vroeger schepenen als doelgroep, weliswaar op het tweede plan. Op het eerst plan staan de jeugddienstmedewerkers, jullie dus. Binnen deze groep jeugddienstmedewerkers diversifiëren we meer in subdoelgroepen. Zo blijft VVJ veel aandacht hebben voor beginnende jeugdconsulenten, maar wil ze haar dienstverlening beter en/of anders aanpakken voor ervaren jeugdconsulenten, diensthoofden, programmatoren, specialisten. c) Praktijkondersteuning, praktijkontwikkeling, beleidsbeïnvloeding de kernopdrachten zijn van onze organisatie.

2009= voorafspiegeling beleidsplan 2011-2013

Het actieplan is ingedeeld op basis van haar strategische doelstellingen, VVJ wil aan de hand daarvan haar dienstverlening (her)structuren. Zo onderscheiden we hier acties en keuzes rond ondersteuning, vorming en overleg, thema’s, beleidsbeïnvloeding en interne werking. VVJ introduceert in haar beleidsplanning een systematiek van ambitieniveaus om scherper keuzes te kunnen maken en aan effectiviteit te winnen in de inzet van middelen. Samengevat kan je stellen dat VVJ in 2009 verder werkt aan kwaliteitsverbetering in verschillende elementen van de dienstverlening. In 2009 leggen we ook inhoudelijke accenten: buiten spelen, rondhangen, pedagogische omkadering gemeentelijk jeugdwerk versus grenzen van het jeugdwerk, en de start van alweer een nieuwe planperiode voor de jeugdbeleidsplannen. Kristof Vansteenkiste

Waar staan we nu?

We zitten nu in een fase van terugkoppeling bij de leden en een verdere operationalisering van de strategische doelstellingen. Het operationaliseren van doelstellingen behoeft een reeks oefeningen om via weging gewichten toe te kennen aan de beschikbare instrumenten (middelen, mensen, tijd). Voor het bestuur en de staf van VVJ is hier een belangrijke opdracht weggelegd om allerlei simulaties te berekenen, competenties te meten en te bepalen van de medewerkers, en haar organisatiebeheer te optimaliseren.

februari 2009 • p 5

jeugdruimte | Speelgroen

Speelgroen: het belang van avontuurlijk groen in je buurt ✒

Hilde Van Lancker lne

Als kinderen het voor het zeggen hebben, dan willen ze graag in hun directe woonen leefomgeving ietwat verwilderde, groene terreintjes. Om vrij te kunnen spelen en zich naar hartenlust uit te leven. Natuur trekt kinderen aan Natuurlijk materiaal zoals takken, boomstronken, bessen, zand … verandert in de ogen van kinderen in ‘ruw materiaal’. Ruw materiaal waar ze zelf betekenis en vorm aan geven. Kinderen gebruiken het materiaal om te knutselen en ze zoeken materiaal uit dat bij hun ideeën past. Ze doen een beroep op hun verbeeldingskracht en inventiviteit. Hun fantasie wordt geprikkeld. Kinderen versieren zich met planten, ze maken fluitjes, ze bouwen hutten… Ook lopen over een liggende boomstam, of het klimmen in een boom is een heel andere ervaring dan lopen over een recht muurtje. Plekken waar je putten - of sterker nog - valkuilen mag graven en de aanwezigheid van water oefenen een grote aantrekkingskracht uit op kinderen. Een terrein met hoogteverschillen en een afwisseling van open plekken en zones met een gesloten begroeiing zorgt ervoor dat kinderen steeds nieuwe dingen kunnen ontdekken. Ze kunnen elkaar besluipen, maar zich ook rustig terugtrekken en toch op de uitkijk staan om te zien of er iemand aankomt.

Belang van groene speelruimte Een natuurrijk terrein waar kinderen vrij kunnen spelen levert belangrijke stimulansen voor de ontwikkeling van kinderen, zowel op emotioneel, intellectueel als sociaal vlak. Kinderen exploreren de ruimte, ze gebruiken alle zintuip6 •

februari 2009

gen, verzamelen informatie, en werken samen om een constructie te maken. De natuur stimuleert hun vindingrijkheid, creativiteit en verbeelding. Hun nieuwsgierigheid wordt aangescherpt. Door het contact met de natuur ontstaat ook een betrokkenheid en verbondenheid met die natuur. Ze leren de natuur kennen als iets uit hun directe omgeving. En niet iets dat ze alleen maar kennen van op televisie of van op posters met bedreigde diersoorten. Zo leren ze de eigen natuurlijke omgeving appreciëren en respecteren. Kinderen leren bovendien omgaan met de onvoorspelbaarheid en risico’s van de natuur. Na een hevige regenbui ziet hun kamp er helemaal anders uit. In de zomer kunnen ze rollebollen in het hoge gras. Naast de positieve aspecten voor de ontwikkeling van kinderen, heeft spelen in de natuur ook een invloed op de fysieke en mentale gezondheid van kinderen. Vanzelfsprekend zorgt actief bezig zijn en ravotten in de natuur voor voldoende beweging en frisse lucht. Uit onderzoeken blijkt ook dat natuur een matigende uitwerking heeft op stress en de gevolgen daarvan. Een groene omgeving heeft een rustgevend effect, leidt tot een betere concentratie en kan ook de symptomen van ADHD reduceren.

pij steeds meer van de natuur. Onze omgeving wordt volgebouwd, groene plekjes verdwijnen. Bovendien zorgt het overaanbod aan Tv-programma’s, websites, games… ervoor dat kinderen en jongeren meer binnenshuis zitten. Uiteraard gaat het om vrijetijdsbestedingen die belangrijke positieve impulsen geven aan de ontwikkeling van kinderen. Maar een evenwicht in die vrijetijdsbestedingen is noodzakelijk. Onze kinderen en jongeren hebben recht op natuurbeleving en vrij spel. We moeten de natuur zo dicht mogelijk bij hen brengen. En dan gaat het niet om ‘kijkgroen’ maar een groen plekje waar avontuur en spel voorop staan. Dit kan bijvoorbeeld door speelpleinen, het terrein rond het jeugdlokaal, schoolspeelplaatsen, de buitenruimte bij kinderdagverblijven, de eigen tuin… in te richten op een avontuurlijke en natuurrijke manier. Een leuk terrein is multifunctioneel en avontuurlijk, speelt in op diverse leeftijdskarakteristieken en is op maat van kinderen en jongeren. Er wordt gebruik gemaakt van natuurlijke materialen. Met bomen en struiken kan je zowel een rustig hoekje als uitdagende speelmogelijkheden creëren. De experts ter zake zijn natuurlijk de kinderen, als gebruikers van het terrein, zelf!

Elk terrein een groen avontuur! Kinderen en jongeren vervreemden in de huidige hoogtechnologische maatschap-

Hilde Van Lancker is beleidsmedewerker Natuuren Milieueducatie bij het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie van de Vlaamse overheid.

Speelgroen

| jeugdruimte

PROJECTOPROEP VOOR JEUGDVERENIGINGEN

‘Speelgroen: tover jouw terrein om tot een groen avontuur’ De Vlaamse overheid geeft jeugdverenigingen die hun terrein avontuurlijk en natuurrijk willen inrichten een stevig duwtje in de rug. Elke Vlaamse jeugdvereniging met een lokale werking en een buitenterrein en elke gestructureerde speelpleinwerking kan vóór 30 april 2009 een inschrijvingsformulier indienen. Er worden 15 projecten geselecteerd; de winnaars krijgen eind juni 2009 bericht. In 2010 wordt een gelijkaardige oproep gelanceerd. Een deskundige jury, met experten uit zowel het jeugdwerk als de natuursector en ontwerpers, beoordeelt alle inschrijvingsformulieren.

ELGRuOw EteNrrein SPEve r jo To om tot een groen avontuur

info Bronnen: teksten van Kees Both: - Ruimte voor de jeugd en voor de natuur (Een notitie ten behoeve van het netwerk ‘Ruimte voor de Jeugd’, september 2004) - Kinderen hebben natuur nodig (Uit JSW, januari 2005) - Aarde-kinderen. Leven met en leren over natuur (Uit De Wereld van het Jonge Kind, oktober 2005) - Natuur als bondgenoot bij zorgverbreding (Uit De Wereld van het Jonge Kind, maart 2007)

De volgende selectiecriteria worden gehanteerd: - In welke mate kan de inrichting zorgen voor méér en beter groen? - In welke mate kunnen er meer speelkansen gecreëerd worden voor de kinderen? - In welke mate wordt iedereen betrokken bij het project? Daarnaast houdt de jury ook rekening met de frequentie van het gebruik van het terrein. Een wekelijks bespeeld terrein zal een hogere score toegewezen krijgen dan een terrein dat maar af en toe wordt gebruikt. De jury streeft bovendien naar een goede mix op het vlak van geografische spreiding, grote en kleine projecten, landelijke en stedelijke projecten en diverse jeugdverenigingen. In het najaar 2009 starten de eerste 15 projecten. Een procesbegeleider komt gratis ter plaatse om samen met leden en leidingsploeg van de jeugdvereniging plannen te maken voor een groener en avontuurlijker terrein. Studenten en docenten uit de opleiding tuin- en landschapsarchitectuur van de Erasmushogeschool Brussel en de Hogeschool Gent maken gratis een ontwerp en een beplantingsplan waarin de ideeën van de leiding en leden vorm krijgen. Voor de uitvoering van het ontwerp krijgt de jeugdvereniging gratis plantgoed (bomen en struiken) en technische begeleiding bij het aanplanten. Enkele projecten zullen bovendien kunnen genieten van een extra financiële ondersteuning voor inrichtingswerken. De pilootprojecten worden afgesloten met een plantdag, een feestelijk evenement voor de jeugdgroep, buren, ouders … De procesbegeleider helpt met een ludieke inkleding van de dag en geeft speltips voor beheer en onderhoud achteraf. Meer info over de projectoproep en inschrijven via http://speelgroen.lne.be.

Meer lezen? Zie http://www.springzaad.nl/ literatuur.php.

februari 2009 • p 7

jeugdwerk | Dossier Begeleidersploeg

Dossier

BEGELEIDERSPLOEG Vorige zomer kwamen er alarmerende berichten in de pers. Een aantal speelpleinwerkingen zag zich een aantal weken werking door de neus geboord en moest het speelplein noodgewongen dichthouden omwille van een tekort aan animatoren. Het ging niet om alleenstaande gevallen. Heel veel vakantiewerkingen, of het nu om de speelpleinwerking, Grabbelpas of de tienerwerking gaat, worden de laatste jaren geconfronteerd met een tekort aan begeleiders.

✒

Wouter Vanvinckenroye en Koen Steuperaert

Pink Sherbet

Dat is meestal het moment waarop discussies beginnen, en vaak komt de discussie over de verloning van animatoren dan naar boven: ‘We vergoeden animatoren nu via een forfaitaire onkostenvergoeding, misschien ligt de oplossing in het toekennen van een volwaardig loon als jobstudent?’. We stellen ons hier hardop de vraag of het invoeren of verhogen van het loon daadwerkelijk meer animatoren zal aantrekken en de kwaliteit van je vakantiewerking zal verbeteren. Het vraagstuk over de vergoeding of het statuut van een animator is hier slechts een klein puzzelstukje van. We sluiten dit dossier af met de zakelijke aspecten van de vergoedingen voor animatoren voor wie het allemaal nog eens op een rijtje wil. Maar we willen starten met een warm pleidooi om het hart van je vakantiewerking te bekijken. Koen Steuperaert neemt je eerst mee voor een kijkje in eigen boezem: zitten de fundamenten van je werking snor? In ‘Animatoren: de draaischijf voor je vakantiewerking’ proberen we de vinger te leggen op de eigenheid van de vakantiewerking, om je daarna een resem praktische tips aan de hand te doen hoe je kan investeren in je begeleidersploeg. p8 •

februari 2009

Dossier Begeleidersploeg

| jeugdwerk

EM DE HAND IN EIGEN BOEZ nt, investeer erin! Zit niet te wachten op engageme

de evidentie zelf is, e. Ondanks het feit dat het intussen Jeugdwerk opgezet door de gemeent rganisatie, experizelfo rt De term ‘Jeugdwerk’ suggeree blijft het een vreemde bijklank hebben. aal zaken die je Allem voor inefficiëntie, verbondenheid… menteerruimte, foutenmarge, ruimte van een lokale e iënti effic , zakelijkheid en de verwachte niet onmiddellijk rijmt met de strakheid overheid.

✒

Koen Steuperaert

jongeren? rogramma’s opzetten voor kinderen en Moet een lokale overheid zelf vakantiep volmondig ‘ja’ . Het ik . Vanuit mijn buikgevoel antwoord Over deze vraag is al veel inkt gevloeid opdracht van de ke ngrij kinderen en jongeren is een bela werken aan een vrijetijdsbeleid voor al geplaatst om idea is jeugddiensten. De lokale overheid Vlaamse gemeentelijke en stedelijke en te nemen. hand in zelf te ondersteunen en indien nodig bepaalde processen te detecteren, Wat is het dun. heel wel rk eentelijk en particulier jeugdwe Bovendien wordt de grens tussen gem eentegem in ing werk ere lpleinwerking en een particuli verschil tussen een gemeentelijke spee ondersteuning van de jeugddienst? lijke infrastructuur met professionele vakantieprogramle overheid of particuliere organisaties, Of ze nu opgezet worden door de loka de begeleidersvan icht n of vallen met het soortelijk gew ma’s voor kinderen en jongeren staa geren om een enga ig aard hun statuut of vergoeding, volw ploeg. Animatoren die zich, los van en de kleurtuss chil vers karakter te geven. Zij maken het vakantie-initiatief mee in te kleuren en iende, aanstekelijke initiatieven. loze, ambtelijke werkingen en de bloe

n staat of valt “Vakantiewerking voor kinderen en jongere sploeg.” met het soortelijk gewicht van de begeleider n naar waarde schatle overheden hun vakantie-initiatieve Positief in dit verhaal is alvast dat loka materiële ondersteusteren: personeel, uitbouw locaties, ten en er in toenemende mate in inve of programmator zijn dat menig jeugddienstmedewerker ning en promotie. We merken echter e en hechte ploeg, het verhaal: het uitbouwen van een sterk tanden stukbijt op de essentie van dit enthousiasmeren van de begeleiders. verzekeren van de continuïteit en het en. Het is de taak met deze materie bezig is de antwoord Theoretisch gezien kent iedereen die eacht of ze nu vrijwilte creëren waarbinnen jongeren -ong van de jeugddienst om een ‘klimaat’ als begeleider. Met voelen en bijgevolg goed functioneren liger of contractueel zijn- zich goed dito verloning. We meer dan enkel een goed statuut en een goed klimaat bedoelen we uiteraard zingeving … Dit klinkt nning, groeikansen, plezier, ruimte, hebben het over welbevinden, erke ent en enthousiasme. blijft wel het fundament van engagem misschien een beetje melig, maar dit met hun vrijetijd, zomaar meer. Ze gaan bewust(er) om Akkoord, jongeren engageren zich niet waaier aan mogeelijke meerwaarde, selecteren … De wegen zaken af, zoeken naar een duid jongeren neemt toe. jk uitgebreid en de financiële druk op lijke engagementen is ook aanzienli lokale programmatie niet gebruiken om de pijnpunten in de Maar we mogen deze vaststellingen zoeken. Particuliere ijzen dat we de knoop elders moeten te maskeren. Goede voorbeelden bew engagement gedijt. en dag een klimaat waarin vrijwillig jeugdwerkorganisaties creëren al jaar Hoe maak je het verschil? n ctieven zorgen voor lage engagemente Onduidelijke doelen en verkeerde obje het gunstige geval in dit en , eten schi te haar doel voorbij Gemeentelijke programmatie lijkt vaak ingen of is de link s detecteer je onuitgesproken verwacht dat de objectieven al helder zijn. Som om te kiezen voor n ver te zoeken. Wat zijn de motieven tussen de werkvorm en de doelstellinge n? Waarom kiezen onze Grabbelpas alleen met uitstappe mobiele animatie? Waarom vullen we hier aangewezen? niseren? Waarom is een buurtwerking we überhaupt om Grabbelpas te orga

februari 2009 • p 9

jeugdwerk | Dossier Begeleidersploeg l voor engagement eerlijke doelstellingen zijn fundamentee Weloverwogen keuzes, duidelijke en nheid en dus mogeheid, erkenning, zingeving, betrokke en dynamiek. Ze zorgen voor duidelijk een pleidooi om bij je begeleidersploeg. Dit is dan ook lijks ook voor duurzame engagement e programmatie. en de doelstellingen van gemeentelijk lokaal goed na te denken over de vorm n en behoeften) te de lokale situatie (verwachtingen, node Een pleidooi voor maatwerk: vanuit ten, de goede r ook om de platgetreden paden te verla zoeken naar de juiste antwoorden. Maa afgestemd zijn op de en en te zoeken naar concepten die voorbeelden niet ‘gratuit’ over te nem twerk! lokale realiteit. Vakmensen leveren maa engagementen Te hoge verwachtingen zorgen voor lage n en druk voor engaen ook de toegenomen verwachtinge Naast onduidelijke objectieven zorg eld herkennen. De programmatie bezig is zal dit ongetwijf gementsverlies. Wie dagdagelijks met de pan uit. Naast , jongeren en de overheid zelf swingen verwachtingen van ouders, kinderen de druk op indinisatorische verwachtingen, stijgt ook de toenemende administratieve en orga ntwoordelijkheid, achtingen naar meer veiligheid, vera viduele begeleiders. Toenemende verw controle, kwaliteit …

lijke doelstellingen “‘Weloverwogen keuzes, duidelijke en eer amiek.’” zijn fundamenteel voor engagement en dyn

(jongeren vanaf 16 acht je zelf allemaal van je animatoren Doe maar eens de oefening, wat verw , fantasie, kunnen efdheid, eerlijkheid, inlevingsvermogen jaar): Grenzeloos enthousiasme, bele a maken, omwork, dagelijks een kwalitatief programm omgaan met kinderen, creativiteit, team , toezicht (zelfs bij endigheid, kwaliteitsbewaking, evaluatie gaan met moeilijke situaties, stresbest eigen dagtaak?! de verwachtingen die bestaan rond je het zwemmen)… Vergelijk dit eens met ingen en deze mee te krijgen op de veelheid aan verwacht Het is de taak van de jeugddienst om zicht tief goed uit te zuiver door de functie van je vakantie-initia in de hand te houden. Dit kan ondermee eenvoud en duiel intern als extern). Zoek actief mee naar ren en consequent te communiceren (zow sche verwachtingen lijke verwachtingen. Ook de pedagogi delijkheid rond administratieve en zake van je begeleider. de leeftijd, de draagkracht, de ervaring moeten eerlijk afgewogen worden t.o.v. participatie Geregelde ‘inspraak’ of volwaardige zakelijke aanpak staan n, toenemende professionalisering en eise ke strak n, De hoge verwachtinge flexibiliteit en ruimte. lijke ingrediënten voor engagement: in schril contrast met twee noodzake es maken, opnieuw kar trekken, richting geven, eigen keuz Jongeren willen graag mee aan de participeren wordt de ze volwaardig de kans krijgen om te het warm water uitvinden. Alleen als ent verwachten. alleen dan, kan je (volwaardig) engagem organisatie een stuk van hen. Dan, en

enlopende verwachtingen “Het is de taak van de jeugddienst om de uite .” naar begeleiders mee in de hand te houden t. Begeleiders krijer te veel ‘geregelde inspraak’ voorkom In de praktijk merken we echter dat kende) eindevalute zeggen’ in een (u wellicht niet onbe gen de kans eens ‘goed hun gedacht gevoel geven dat ze ing navolging en kan je je ploeg het atie. In het beste geval krijgt hun men er een druppel op el. Meestal is dergelijke inspraak echt enigszins kunnen wegen op het gehe betrokkenheid, kan nheid loont. Waar geen sprake is van een hete plaat. Investeren in betrokke mening hebben. rs plots, uit het niets, een uitgesproken je ook niet verwachten dat je begeleide ongetwijfeld bij heel gen missen nuance, maar ze zullen Toegegeven, bovenstaande bedenkin de moeilijke uitdaging rinkelen. Als jeugddienst sta je voor wat jeugddiensten een belletje doen beperkte tijd die je ent te creëren. En dit binnen de vaak om een gunstig klimaat voor engagem een lokale overheid. en de grenzen en de eigenheden van hiervoor binnen je pakket krijgt én binn ren die een invloed aat een complex geheel is van facto Je voelt aan je water dat dergelijk klim de essentie van de leiders. Dit ruikt verdacht veel naar hebben op het functioneren van bege term: interactief bestuur!

p 10 •

februari 2009

Dossier Begeleidersploeg

| jeugdwerk

✒

Wouter Vanvinckenroye VDS

Animatoren: de draaischijf voor je vakantiewerking Animatoren vormen het hart van je vakantiewerking. Voor we stilstaan bij de animatorenploeg , proberen we onze vinger te leggen op wat de eigenheid uitmaakt van wat we ‘vakantiewerking’ noemen.

De eigenheid van vakantiewerking We gebruiken de term vakantiewerking als een verzamelterm voor lokale (hoofdzakelijk gemeentelijke) jeugdwerkinitiatieven wiens werking zich concentreert tijdens de schoolvakanties. We hebben het hier over speelpleinwerk, Grabbelpas, tienerwerkingen, SWAP… In veel gevallen is het gemeentebestuur of een vzw binnen een IVA of een EVA de inrichtende macht. Bij een minderheid gaat het nog om puur particuliere initiatieven. Koen verwijst in ‘De hand in eigen boezem’(p. 9) naar de soms dunne grens tussen gemeentelijk en particulier jeugdwerk. Ik wil hier toch even stilstaan bij een belangrijk verschil.

De Chiro is geen speelpleinwerking, de Grabbelpas geen scouts

Bij een Chiro-of Scoutsgroep of een ander jeugdwerkinitiatief voel je heel sterk dat ze gedragen worden door de jongeren zelf. Het is ook een van de primaire kenmerken van het particulier jeugdwerk: voor, maar zeker ook door jongeren georganiseerd. Achter deze jongeren staan vaak nog een aantal volwassen begeleiders, maar zij hebben voornamelijk de taak om de leiding te ondersteunen. Een jeugdbeweging wordt vaak gedragen door een hele gemeenschap. Veel ouders hebben zelf in de jeugdbeweging gezeten en steken maar wat graag mee de handen uit de mouwen bij de restaurantdagen of bij opknapwerk van de lokalen. Een jeugdbeweging heeft zijn ‘natuurlijke’ ups & downs: het ene jaar gaat het wat minder en een paar jaar later weten ze niet van waar de nieuwe leden blijven komen. De betrokkenheid bij de organisatie, de vrijwillige en spontane inzet voor de jeugdbeweging is haar grote

kracht. Het vrijwillige engagement staat centraal. Bij een vakantiewerking gaat het om een heel ander verhaal. Heel wat speelpleinwerkingen zijn weliswaar ooit opgestart als initiatief van een paar individuen. De realiteit is dat een gemeentebestuur of een vzw verbonden aan een gemeentebestuur tegenwoordig meestal de inrichtende macht is. Heel wat van de particuliere initiatieven zijn in de loop der jaren gemeentelijk geworden. Het initiatief komt nog zelden van onderuit. Veel gemeentebesturen zien het dan ook als hun taak om leuke en zinvolle tijdsinvulling te voorzien voor kinderen en jongeren tijdens de vakantieperiodes. Zeker in naam van de complementariteit: in aanvulling op het aanbod dat het particuliere jeugdwerk voorziet én waar ze geen aanbod voorziet, zoals bijvoorbeeld tijdens de schoolvakanties. De context waarvan je vertrekt is dus eigenlijk een opdrachtgever – veelal de gemeente – die om haar gemeentelijk vrijetijdsaanbod te realiseren, jongeren wil engageren als animatoren. Het initiatief van de werking ligt dus niet bij de jongeren zelf, en de band tussen de animator en de gemeente is niet te vergelijken met de band die een leidingsploeg heeft met zijn jeugdbeweging.

Je vraagt niet niks!

Daarbij komt dat de taak die deze begeleiders moeten uitvoeren en het engagement dat je vraagt, veel verder gaan dan bij pakweg een jobstudent die aan de kassa van de supermarkt staat. Van deze jongeren verwacht je niet enkel dat ze leuke activiteiten doen met de kinderen, je verwacht ook dat ze voorbereidingen maken, vorming volgen, vergaderingen bijwonen… En dan verwacht je ook nog dat hij of zij de hele tijd enthousiast is. De taak van een animator stopt dus zelden als

februari 2009 • p 11

jeugdwerk | Dossier

er, … de collega’s, de sfe aking met de taak, ism nn hap ke : sc ter TIE UC me OD en INTR t – peters – vormingsmomen eide – g din lei nd ha Kennismakingsdag uctieboekje – rod int – nd ke ee - begeleidersw ënpakket - …

inhoudelijk als praktisch VOORBEREIDING: zowel weekwerkgroepen – plannings Dagelijks bestuur – opstart voor eek sw ing reid rbe voo – teriaal end – aankoop nieuw ma of eek rkw – materiaaldag – we de werking – opruimdag knutseldag - …

REKRUTERING: aa ntrekken, werven, … Wervingsdag – affi checampagne en folders – flyeren - uitnodigingsbrief aan alle 16-jarigen – artikel in gemeentenieuws – pe rsbericht – infoavo nd – op bezoek in de scholen – we bsite - …

het laatste kind naar huis is. Wil je jongeren bereid vinden een dergelijk engagement aan te gaan, dan kan je niet anders dan ze een belangrijke rol geven binnen de organisatie. Je voelt al waar de klepel hangt, als je je vakantiewerking goed wil laten draaien is investeren in de betrokkenheid van de begeleiders bij de totale organisatie onontbeerlijk.

Hoe betrek je begeleiders optimaal bij je vakantiewerking? Begeleiders betrekken bij je werking doe je niet in een vingerknip. Je moet er de nodige tijd voor vrijmaken en durven investeren in de jongeren. En eigenlijk past dit verhaal binnen het plaatje dat geschetst wordt in het artikel ‘ kijk in eigen boezem’: streven naar een vakantiewerking door jongeren. Los van de fundamenten van je vakantiewerking, kan je alvast aan de slag met onderstaande concrete tips.

Af van de ‘wij tegen zij’ -cultuur

De eerste stap is het idee loslaten dat je werkt in een relatie

werkgever-werknemer. Werkgever, dat is het gemeentebestuur samen met de jeugddienst. Werknemer, dat zijn de animatoren die tijdens de vakantie de kinderen een aangename tijd moeten bezorgen. Om dit te voorkomen moet er om te beginnen een cultuurverandering zijn. Veel vakantiewerkingen werken in deze ‘wij tegen zij’-cultuur, wij zijn de animatoren, zij zijn de verantwoordelijken en omgekeerd: ‘Wij’ komen om ons te amuseren, ‘zij’ moeten ons maar zeggen wat we moeten doen. ‘Wij’ kopen voor duizenden euro’s speelmateriaal, ‘zij gebruiken het niet’. Een paar voorbeelden: De Ploeg: • Die van de jeugddienst komt hier enkel als er klachten zijn van ouders die de schepen van jeugd hebben opgebeld. • Maak je geen voorbereiding dan krijg je onder je voeten, maakje wel één, dan is er altijd wel iets niet goed aan. De verantwoordelijke: • Onze begeleiders kunnen geen verantwoordelijkheid nemen. Ik moet de hele dag niets anders doen dan controleren en ik maak mij echt niet graag boos. • Het enthousiasme van onze ploeg is niet hoog. Er worden

Jaarkalender animatorenwerking speelplein De Marcskes SEPTEMBER

OKTOBER

September 15 – Grote evaluatie (stuurgroep + animatoren) Oktober 10 – Start werving animatoren 25 – Opmaak actieplan stuurgroep November 5 – Kennismakingsdag nieuwe animatoren 20 – vergadering stuurgroep ivm speelsysteem 30 – Activiteit animatoren

p 12 •

februari 2009

NOVEMBER

DECEMBER

JANUARI

FEBRUARI

December 27 - Kerstfeestje 29 – vergadering stuurgroep ivm inschrijvingssysteem Januari 31 – Vormingsdag Februari 5 – Vergadering stuurgroep ivm animatorengids 26 – 27 – Survival Krokusvakantie

ONTSPANN ING: gewoo n voor de fu leuke dingen n, gezamenlij doen k Animatorenca fé – maandel ijkse ontspann teit – eindejaa ingsactivirsreceptie – kerst en nieu – op café – na wjaarsfeest ar een pretpa rk – overnach ting - …

erende activiteiten TEAMBUILDING: groepsbevordDossier Begeleidersploeg omenten – op Diverse ontspanning en vormingsm augustus (nieuweekend – introductiedag in juli en eit – survival we ploeg) – gezamenlijke spelactivit Ardennen, …

| jeugdwerk

PLANNING EN

OVERLEG (op al le niveaus) Dagelijks best uur – algemen e vergadering ningsweekend – plan– diverse werkg roepen – eindev atie – jaarkale alunder opmaken – maandelijkse vergadering – kernoverleg met de schepen - …

zelden echt leuke activiteiten gemaakt. Een dergelijke cultuur geeft animatoren het gevoel dat ze gemakkelijk ‘vervangbaar’ zijn. De begeleiders hebben geen binding met de vakantiewerking, krijgen de kans niet en/ of voelen de behoefte niet om te participeren en haken snel weer af. De verantwoordelijken voelen geen participatie en verwachten ook geen participatie meer. De vakantiewerking zit hier duidelijk in een vicieuze cirkel. Om deze vicieuze cirkel te doorbreken moet je proberen een cultuurverandering in gang te zetten.

Betrek animatoren in de organisatie van je werking

Op het eerste gezicht kan je als organisator perfect een vakantiewerking opzetten zonder de hulp van je animatoren. De medewerker van de jeugddienst kan alle voorbereidingen perfect maken: locatie zoeken, materiaal bestellen, animatoren zoeken, voorbereidingsvergadering organiseren, afspraken maken met de betrokken diensten, en zo veel meer. In extreme gevallen zien de animatoren elkaar pas op de eerste dag van de vakantiewerking. Door animatoren bij de organisatie van je werking te betrekken geef je ze een reële plaats in de structuur van de organisatie en het komt de kwaliteit van je

organisatie ten goede. Animatoren betrekken in je werking kan je op verschillende manieren doen.

• Via een stuurgroep

Een groep animatoren kan mee de inhoudelijke verantwoordelijkheid nemen voor je werking. Een aantal( vaak meer ervaren) animatoren krijgt de opdracht mee na te denken over de structuur van je organisatie, inschrijvingssysteem, de aanpak van animatoren… Deze stuurgroep wordt ook betrokken bij de uitwerking hiervan naar de concrete situatie. Door de ervaring op de vakantiewerking hebben animatoren vaak een heel goed zicht op de organisatie en op de noden en behoeften van de kinderen.

• Aan de hand van werkgroepen

toegespitst op een aantal concrete thema’s. Een paar voorbeelden van thema’s zijn: speelsystemen herbekijken, evaluatiemethoden, veiligheid…

• Evaluatiemomenten

Grijp elke kans om je werking te evalueren bij de animatoren. Zorg vooral dat je hier kort op de bal speelt zodat je eventueel snel kan ingrijpen. Evaluatiemomenten kunnen op formele basis maar vaak kom je meer te weten als je eens een kort gesprek hebt op een onbewaakt moment met

SCHOOLVAKANTIE EXAMENPERIODE

MAART

APRIL

MEI

Maart 3-5 – Promotietour langs scholen 7 – Stuurgroep: voorbereiding werking Paasvakantie 14 – Vergadering animatoren Paasvakantie April 1-14 – Werking Paasvakantie 14 – Evaluatie begeleiders Paasvakantie 14 – Bedankingsfeestje 30 – Vormingsdag met andere speelpleinwerkingen

JUNI

JULI

AUGUSTUS

Juli 2 – Start werking zomervakantie Elke dinsdag – activiteit voor animatoren 30 – evaluatie begeleiders juli 31 – vergadering stuurgroep: voorlopige evaluatie en bijsturing Augustus 1 – OPPEPdag animatoren Elke dinsdag – activiteit voor animatoren 27 – evaluatie begeleiders augustus 28 – Einde van de werking: groot feest met barbecue

Mei 15 – Stuurgroep: voorbereiding werking zomervakantie 21 – Voorbereidingsdag zomer en ontspanningsactiviteit

februari 2009 • p 13

jeugdwerk | Dossier Begeleidersploeg nen g en perso – van wen de werkin va N E R n stagairs E va s e ti EVALU a ellu onlijk eva bus – babb tie – perso tie – ideeën lu va se g in Eindevalua werk dagelijkse kelijkse tot quête - … n e id e h den box – tevre

tie maken met de ploeg promo PROMOTIE: samen zoeken - school tfeest – scholen be Opendeurdag – slo van de gemeente orheen de straten inpalmen – stoet do bedenken - … der – logo en naam – promoteam – fol

VIEREN van succes sen en mensen) Slotfeest – verjaard agskaartjes – de 20 0e bezoeker – 10 jarig bestaan – afsch eid van begeleiders – einde van de examens – einde van de maand BBQ – ou derfeest - …

een animator. Hou dus je ogen en oren open!

Creëer een fijne en aangename omgeving

Een aangename omgeving komt niet alleen de animator ten goede maar maakt het ook voor de kinderen leuker , wat niet onopgemerkt zal blijven bij de ouders. Hoe bevorder je dit?

• Geef animatoren de verantwoordelijkheid die ze aankunnen

Dit ligt bij elke animator verschillend. Weinig animatoren kunnen snel de verantwoordelijkheid van een volledige groep aan. Laat animatoren groeien in de schaduw van een meer ervaren iemand. Maar zorg er evengoed voor dat jongere animatoren niet de rotklusjes krijgen. Laat ze niet enkel administratie doen, of het knutselkot opruimen. Probeer hier een goede balans in te vinden en op tijd te schuiven.

• Zorg dat verantwoordelijken aanspreekbaar zijn

Goede communicatie met animatoren is van uiterste belang. Zorg dat ze voldoende uitlaatkleppen hebben zodat ze niet blijven zitten met bekommernissen en frustraties. Als je als jeugdconsulent niet altijd op de werking aanwezig kunt zijn, zorg dan dat er andere verantwoordelijken zijn bij wie ze terecht kunnen.

• Werk het hele jaar rond aan je ploeg

Een verrassingsfeestje op het einde van de dag, een uitstap met iedereen, een barbecue, zelfs samen naar een vorming gaan met je animatoren kan heel leuk zijn. Doe activiteiten tijdens het jaar zodat ze de contacten met elkaar onderhouden. Jongeren zijn vaak geneigd om voor iets te kiezen waar vrienden ook bij aangesloten zijn.

Een ideale mix van tien ingrediënten die je het hele jaar door inzet helpt je de fundamenten te leggen voor een hechte ploeg waar je op kan bouwen. Lees er de kadertekstjes bovenaan deze pagina’s maar op na. We illustreren hoe je elk aspect kan invullen én leggen je op de vorige pagina animatorenwerking van speelplein de Marcskes voor!

p 14 •

februari 2009

Gaat het de juiste richting uit met de betrokkenheid van animatoren in de organisatie van vakantiewerkingen? VDS (Vlaamse Dienst Speelpleinwerking) ziet een duidelijke evolutie op het vlak van besturen van een speelpleinwerking. De afgelopen jaren evolueerden heel wat speelpleinwerkingen van een ‘eenmansbestuur’ naar een systeem van gedeelde verantwoordelijkheid. Het aantal mensen dat betrokken wordt bij het plannen, uitdokteren en beslissen groeit en komt ook meer bij de begeleiders zelf te zitten. Het positief effect van deze evolutie blijft ook niet uit. Betrokken begeleiders, enthousiaste ploegen, sterke engagementen en heel veel dynamiek. Bij andere vakantiewerkingen, zoals Grabbelpas of Swap, zijn er voorlopig nog geen cijfers bekend. Voor een gemeentebestuur lijkt het vaak niet evident om in deze oefening mee te stappen. Animatoren effectief mee laten beslissen over inhoudelijke aspecten lijkt voor sommigen misschien een brug te ver. Als gemeentebestuur moet je vaak ook rekening houden met de wensen en verzuchtingen van inwoners, en zijn er stapels wetgevingen waar je mee rekening moet houden. Dit mag echter niet betekenen dat je animatoren niet betrokken kunnen worden bij de organisatie. Laat hen mee creatief nadenken over een werking en probeer te balanceren tussen datgene wat kan en wat moet. Probeer ook in het achterhoofd te houden dat je met jeugdwerk bezig bent en dat je jongeren ruimte moet laten om te experimenteren, maar ook om te mislukken.

De Hamvraag: En wat moeten animatoren nu verdienen? Met het antwoord op deze vraag hebben we bewust gewacht tot op het einde van dit artikel. Met bovenstaand artikel willen we de klemtoon leggen op de betrokkenheid binnen je werking. We menen dat die veel zwaarder doorweegt dan de

Dossier Begeleidersploeg

| jeugdwerk

VORMING

individuee l of in groe p Startdag – weekend – vormingsa cursus EH vond – basi BO – vorm scursus – ing door e -… en externe organisatie

De mosterd voor dit artikel haalden we onder andere uit een aantal DNA brochures van VDS. Dit zijn brochures met de visie en achtergrondinformatie rond een thema met betrekking op je speelpleinwerking. Voor dit artikel gebruikten we: DNA 5: Niet voor het geld, wel voor de leute. Animatoren op het speelplein (publicatiedatum 31 maart). DNA 9: Prettig gestuurd. Werken met een stuurgroep op je speelplein.

verloning die je tegenover het engagement als animator zet. Het belang van een beloning neemt af naarmate de betrokkenheid van de animator verhoogt. Investeer daarom vooral in de betrokkenheid van je animatoren en besef dat je met de verhoging van je lonen niet perse meer animatoren zult aantrekken en/of houden. Maar we willen de vraag niet zomaar uit de weg gaan. Sommige vakantiewerkingen werken nog op compleet vrijwillige basis, maar bij de meeste krijg je een forfaitaire onkostenvergoeding of krijg je een volwaardig loon. Er is ook niks mis mee dat jongeren een extra centje willen bijverdienen tijdens de vakantie. Als dit kan op een vakantiewerking, waar vaak toch een aangename en leuke sfeer hangt, waarom niet? Het geven van een vergoeding hoeft ook niet te betekenen dat dit ten koste gaat van de betrokkenheid van de leiding. Je moet vooral uitkijken dat dit niet de enige drijfveer is voor jongeren om mee te doen aan een vakantiewerking. Animatoren geven ook ‘systematisch’ aan dat ze binnen een werking graag met kinderen omgaan, dat ze hierover graag meer willen leren en dat ze oprecht bezorgd zijn om de kinderen. Jongeren zullen dus ook niet snel kiezen voor een ‘job’ op de vakantiewerking vanuit de enige motivatie om geld te verdienen. Verloning hangt vaak ook af van een aantal lokale aspecten: in een aantal streken is het heel normaal dat je jongeren een volwaardige verloning geeft. In andere streken, zeker waar de organisatie veel meer gegroeid is vanuit particuliere werkingen is het veel minder de gewoonte om een verloning te geven. Beste gemeente, als je ervoor kiest om alleen kinderopvang op te zetten, dan is werken met betaalde krachten de beste optie!

Deze DNA brochures zijn te bestellen via info@materiaalmagazijn.be, 8,50 euro + verzendkosten. Gemeentebesturen zetten de bestelbon op naam van Materiaalmagazijn bvba – Nieuwelaan 53 – 1860 Meise – BTW-nr 0477.089.055. Meer info over deze en andere DNA brochures kan je vinden op www.speelplein.net.

GEZOCHT! PLOEGBAAS? Hoe je het ook draait of keert, elke ploeg staat of valt met een goede ploegbaas. Geen directieve tiran, maar een goeie manager. Iemand met oog voor zijn ploeg, die weet wat er leeft. Een straffe ploegbaas weet dat zijn medewerkers geen vervangbare instrumenten zijn, maar de basis van een goede werking. Hij weet dat het werk dat hij steekt in deze ploeg zal zorgen voor een goede output op het terrein. Ook een animatorenploeg heeft nood aan een goede ploegbaas, en daar gaat VDS naar op zoek! Iemand met de juiste capaciteiten en de juiste instelling, die kan zorgen voor een ploeg met schwung. VDS ondersteunt jou als ploegbaas door: • vorming voor ploegbazen (februari 2009) • een gereedschapskoffer voor ploegbazen (met visieteksten, good practices, een mogelijke jaarplanning) (maart 2009) • affiches voor jouw wervingscampagne (maart 2009) • een nieuwjaarsactie met een geschenkbon voor je schepen van jeugd (goed voor 1 uur gratis advies door een VDS stafmedewerker)

februari 2009 • p 15

jeugdwerk | Dossier Begeleidersploeg

✒

Leen Bartholomeus en Marc Ipermans VDS

WET(T)ENSWAARDIGHEDEN

Animatoren en vergoedingen VVJ krijgt heel wat vragen over wat er wettelijk màg en niét mag in relatie tot het werken met vrijwilligers, jobstudenten, tijdelijke werknemers in het sociaal-cultureel werk.

We willen je wegwijs te maken in de verschillende statuten waarin je animatoren kan engageren en de verschillende voorwaarden en regels die met elk van deze statuten samenhangen. We gaan daarbij uit van de situatie die het meest voorkomt: de meeste animatoren zijn studerende jongeren. Voor andere situaties neem je best een kijkje in het uitgebreide artikel’Werken met monitoren en vergoedingen’ in het Handboek Lokaal Jeugdbeleid.

Engageer je je animator als vrijwilliger of als werknemer? Een uiterst belangrijke basisregel bij het engageren van animatoren: maak een eenduidige keuze: ofwel engageer je een monitor als vrijwilliger, ofwel stel je hem tewerk. Deze keuze is essentieel: op elke tewerkstelling is de arbeidswetgeving en sociale zekerheidswetgeving van toepassing, bij vrijwilligerswerk is deze zeer uitgebreide en complexe wetgeving in principe niet van toepassing. Uiteraard kan je ervoor kiezen om voor bepaalde functies mensen tewerk te stellen en voor andere functies met vrijwilligers te werken. Zo kan je bijvoorbeeld de animatoren die op het terrein met de kinderen werken aanstellen als vrijwilligers, terwijl de teambegeleiders en/of coördinatoren een arbeidscontract krijgen. p 16 •

februari 2009

Wie gaat een overeenkomst aan met de animatoren? Van belang is ook om duidelijk te krijgen wie de animatoren officieel ëngageert. Stelt het gemeentebestuur de animatoren rechtstreeks aan? Of gebeurt dit via een (para-)gemeentelijke vzw of een Extern Verzelfstandigd Agentschap (EVA)? Tewerkstelling door gemeentebesturen is immers aan andere regels gebonden, bv. op vlak van minimumlonen, dan tewerkstelling door privaatrechtelijke organen zoals een EVA.

Leeftijd In principe kan je jongeren engageren als animator vanaf 15 jaar. Als je werkt met vrijwilligers is er eigenlijk geen minimumleeftijd, maar vanuit de bescherming tegen kinderarbeid wordt naar analogie met de arbeidswetgeving gewerkt met een minimumleeftijd van 15 jaar. Ook voor jobstudenten kan je in dus principe werken met jongeren vanaf 15 jaar. Voorwaarde is dat deze persoon de voltijdse leerplicht beëindigd heeft. De voltijdse leerplicht eindigt op 16 jaar of op 15 jaar als de leerling op die leeftijd reeds de eerste twee jaren van het secundair onderwijs heeft beëindigd. De meeste jobstudenten kunnen dus vanaf 15 jaar aan de slag.

Toch moet je opletten met het inzetten van 15-jarige animatoren! Om mogelijke problemen met de verzekering op vlak van burgerlijke aansprakelijkheid te vermijden is het absoluut aan te bevelen om het toezicht over een groep(je) kinderen altijd toe te vertrouwen aan jongeren die de leeftijd van 16 jaar effectief bereikt hebben.

Vrijwilligers Stel je animatoren aan als vrijwilliger, dan mag je ze niet betalen voor hun prestaties, je mag ze enkel vergoeden voor de kosten die ze maken voor hun vrijwilligerswerk. Je hebt de keuze uit twee systemen. Deze 2 systemen mag je voor dezelfde vrijwilliger onder geen beding combineren: • Reële onkostenvergoeding: terugbetaling van kosten op basis van bewijsstukken. Deze vergoeding is in principe onbeperkt, maar elke uitgave die je vergoedt moet met duidelijke bewijsstukken gestaafd worden. • Forfaitaire onkostenvergoeding. Als vrijwilliger mag je maximum 30,22 euro per dag en 1208,72 per jaar ontvangen ter compensatie voor de kosten die je maakt in het kader van je vrijwilligerswerk. Ook hier gaat het om een vergoeding voor onkosten, niet voor geleverde prestaties. Let

Dossier Begeleidersploeg

dus op met het toekennen van forfaitaire kostenvergoedingen per kwalificatie of per dagdeel of uur. Verantwoorden dat je iemand die 8 uur heeft meegewerkt net dubbel zoveel onkosten vergoedt als iemand die 4 uur meewerkte zal niet eenvoudig zijn. Begrijpelijkerwijze mag een werknemer voor zijn eigen werkgever geen vrijwilligerswerk doen, tenzij dit vrijwilligerswerk duidelijk volledig buiten de normale opdracht van de werknemer staat. Dit ‘cumulverbod’ is van toepassing voor de duur van de arbeidsovereenkomst. Een monitor mag dus in hetzelfde jaar voor of na zijn arbeidsovereenkomst bij dezelfde opdrachtgever als vrijwilliger meewerken (bv. vrijwilliger in juli, arbeidsovereenkomst in augustus).

Overeenkomst

Uiteraard kan je met een vrijwilliger geen arbeidscontract afsluiten. Je kan wel een vrijwilligersovereenkomst afsluiten waarin de afspraken, de rechten en plichten van de vrijwilliger in verband met zijn medewerking worden opgenomen. De verplichting om het arbeidsreglement te overhandigen geldt wél voor de vrijwilligers die actief zijn in een organisatie waar ook betaalde werknemers werkzaam zijn, zoals een gemeentebestuur of een vzw met personeel. Zij moe-

ten dus een exemplaar van het arbeidsreglement krijgen op het moment dat zij starten met hun vrijwilligerswerk.

Verplichtingen naar en bescherming van vrijwilligers

• Informatieplicht: je moet je vrijwilligers voor de start van hun vrijwilligerswerk over een aantal zaken informeren. • Verzekeringsplicht: je bent verplicht een verzekering burgelijke aansprakelijkheid af te sluiten voor je vrijwilligers. • Om de vrijwilliger als zogenaamde onbetaalde medewerker te beschermen, gelden een aantal bepalingen uit het arbeidsrecht ook voor vrijwilligers.

Werknemers Als je animatoren een loon uitbetaalt, is het duidelijk dat er een arbeidsrelatie is tussen het gemeentebestuur of de vzw en de monitor. De arbeidswetgeving is dan onverkort van toepassing!

Arbeidsovereenkomst

Een arbeidsovereenkomst met de nodige bepalingen volgens het arbeidsrecht is verplicht. Anders betekent dit juridisch dat de monitor een contract van onbepaalde duur bij het gemeentebestuur gekregen heeft. Je zet dit contract

| jeugdwerk

best op papier en laat het door beide partijen ondertekenen. In een contract voor de tewerkstelling van studenten moeten wettelijk nog een aantal extra bepalingen worden opgenomen.

Minimumloon

Tewerkstelling impliceert arbeid onder gezag in ruil voor een loon. Een monitor die tewerkgesteld wordt met een arbeidscontract heeft recht op een volwaardig loon. Meer zelfs: ook animatoren hebben recht op een minimumloon. • Voor tijdelijke animatoren bepaalt de gemeenteraad de inschaling, rekening houdend met de diplomavereisten en de arbeidsvoorwaarden van eventuele statutaire werknemers met hetzelfde of soortgelijk werk. Als je geen diplomavereisten stelt is het minimumloon gelijk aan salarisschaal E1 met 0 jaar anciënniteit (uiteraard onder voorwaarde dat de betrokkene geen anciënniteit heeft). • Animatoren tewerkgesteld door een (para)gemeentelijke vzw of EVA vallen onder de regels van het private arbeidsrecht. Deze animatoren moeten minimum het minimumloon krijgen dat van kracht is voor de privé-sector in België. Dit ligt vooralsnog lager dan het minimumbarema E1/0.

februari 2009 • p 17

jeugdwerk | Dossier Begeleidersploeg Statuten

In de praktijk stellen gemeentebesturen animatoren overwegend te werk in twee statuten: 1. De ‘tijdelijke tewerkstelling in de sociaal-culturele sector’ door de overheidsinstanties zeer verwarrend het ‘monitorenstatuut’ genoemd, ook bekend als de ’25 dagen regel’. 2. De arbeidsovereenkomst voor de tewerkstelling van studenten. We zetten de regelgeving van beide statuten schematisch voor je op een rijtje. (zie schema)

Xp@Kaft Lokaal Jeugdbeleid

09.10.2007

6:27 PM

info

Page 1

h a n d b o e k

JEUGDBELEID

LOKAAL

LOKAAL JEUGDBELEID

Grasduin zeker in de bijdrage ‘Werken met monitoren vergoedingen’ van Marc Ipermans in het Handboek Lokaal Jeugdbeleid, een uitgave van Politeia, de Vlaamse overheid,VVSG en VVJ. Meer info over de voorwaarden om aan vrijwilligerswerk te doen, rechten en plichten krijg je gebundeld in het artikel ’De vrijwilligerswet: rechten en plichten in het vrijwilligerswerk’, dat je terugvindt in het Handboek Lokaal Jeugdbeleid. Meer info over het handboek op www.politeia.be. Voor gedetailleerde info over vrijwilligers verwijzen we naar de eerder vernoemde website van het Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk of het Handboek ‘Werken met vrijwilligers, wetgeving en praktijk’. Je kan ook de brochure ‘Goed gekend’ van het Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk downloaden via www.vrijwilligersweb.be of bestellen bij de provinciale steunpunten.

p 18 •

februari 2009

Dossier Begeleidersploeg

TIJDELIJKE TEWERKSTELLING IN DE SOCIAAL CULTURELE SECTOR

| jeugdwerk

STUDENTENARBEID

DIMONA AANGIFTE

vrijgesteld

RSZ BIJDRAGEN

volledige vrijstelling op volgende voorwaarden: 1. De werknemer is • beheerder, huismeester, monitor of bewaker bij vakantiekolonie, speelplein of sportkamp tijdens de schoolvakanties (alle schoolvakanties worden erkend); • ofwel animator, leider of monitor die socioculturele vorming en/of sportinitiatie verstrekt (buiten normale werken schooluren of tijdens vakantie) 2. De tewerkstelling duurt maximaal 25 arbeidsdagen per kalenderjaar (te tellen per werknemer !); 3. Er gebeurt vooraf een aangifte bij de FOD Sociale Zekerheid aan de hand van het model;

Vrijstelling maar solidariteitsbijdrage tijdens het derde kwartaal (juli-augustus-september) 5% van het brutoloon van werkgevers, 2,5 % van het brutoloon voor de jobstudent Voorwaarden: 1. Schriftelijke arbeidsovereenkomst voor tewerkstelling van studenten; 2. De tewerkstelling heeft plaats in de maanden juli, augustus en/of september; 3. De tewerkstelling duurt niet langer dan 23 arbeidsdagen; totaal van alle prestaties bij alle werkgevers wordt in rekening genomen;

ARBEIDSOVEREENKOMST

Verplicht, als het om studenten gaat extra artikels opnemen.

Verplicht, Extra artikels opnemen die studenten beschermen

CUMULEERBAARHEID CONTRACTEN BIJ DEZELFDE WERKGEVER

Te cumuleren met arbeidsovereenkomst voor tewerkstelling van studenten als het om 2 duidelijk te onderscheiden contracten gaat en voor elk van de contracten de voorwaarden afzonderlijk zijn vervuld.

Te cumuleren met arbeidsovereenkomst voor tijdelijke tewerkstelling in de sociaal-culturele sector als het om 2 duidelijk te onderscheiden contracten gaat en voor elk van de contracten de voorwaarden afzonderlijk zijn vervuld.

VERZEKERINGEN

BA verplicht

Arbeidsongevallen verzekering verplicht

Aan te geven als belastbaar inkomen als het niet om studenten gaat. Indien studenten: zelfde grensbedragen als kolom hiernaast.

De student zelf zal in principe slechts personenbelasting verschuldigd zijn indien zijn gezamenlijk belastbaar netto-inkomen de belastingvrije som overschrijdt. Voor aanslagjaar 2009 (inkomsten van 2008) bedraagt het basisbedrag van de belastingvrije som 6.150 euro

BELASTINGEN

Andere belangrijke grensbedragen (aanslagjaar 2009, inkomsten 2008) zijn : • Tot een bedrag van 2.700 euro netto bestaansmiddelen blijft men fiscaal ten laste van de ouders of voogd (Opgelet: ook onderhoudsgeld wordt voor 80% meegerekend, mits vrijstelling eerste 2.700 euro); • Bij alleenstaande ouders wordt het grensbedrag 3.910 euro; • In het geval het een student met handicap betreft wordt dit grensbedrag 4.960 euro. Belangrijk om weten hierbij is wel dat de eerste 2.250 euro die verdiend wordt met een studentenovereenkomst belastingvrij is. Bij studentenovereenkomsten mogen de 3 bovenstaande bedragen dus nogmaals met 2.250 verhoogd worden.

februari 2009 • p 19

“THE BEST OF 2008” ✒ Koen Steuperaert JD Willebroek, JD Vleteren, JD Nijlen, JD Hasselt, JD Zonnebeke, JD Herne

Om je te prikkelen voor de volgende editie van de Buitenspeeldag, een 20-tal inspirerende ideeën van de vorige editie. Speel ze!

Aarschot

of et sjorbalken n creaties m p.’ m ka ot ro ‘Maak je eige ig letten een ke timmer met pa

Geel

Alveringem

‘Tijdens de buite nspeeldag spel en we spelletjes rond het thema ‘pira ten’: een vlot bouwen, zeerov er spelen, scha tkist zoeken, … Omdat pirate n vaak vuil wor den, trek je best speelkledi j aan.’

‘Straten worden afgezet zodat iedereen er ongestoord kan spelen! Breng gerust fietsen, skeelers, skateboard...mee!’

Gooik

‘Waarom Lolymische Spelen? Omdat de Gooikse Olympische Spelen gewoon té LOLLIG zijn voor woorden.’

Bree

hiemet het katapultsc ‘Kom kennismaken d uw bo ge op oi ko ote ten. Er wordt een gr n sneuvelen.’ zodat er geen rame

Deurne

‘In het park zit een eeu wenoude sc verborgen . Breng op drachten to hat einde en ve t een goed rzamel tips om de sch ontdekken at te .’

Hasselt

v ‘Breng je ij.’ w n e rg zo

p 20 •

februari 2009

tolen

r waterpis

ee, voo rienden m

Hove

‘De kleuters kunnen deel nemen aan de avontuurlijk e tocht naar een ECHTE sc hat’.

Lommel

‘We maken het plein verkeersvrij zodat je er de hele namiddag kan spelen! (…) Afsluiten doen we met een reuze kussengevecht! Vergeet dus zeker je kussen niet mee te brengen!’

Mechelen

‘Op deze dag m oet je buitenspe len van de minister. De je ugddienst richt te een speciale afdeling op , de buitenspeel politie, om te contoleren da t dit ook daadw erkelijk gebeurt. (…) Ze sp elen spelletjes en je krijgt een bewijs van goed gedrag en spelen.’

Mortsel

Herenthout

‘Normaal rijde n er auto’s op st raat, maar vandaag hebben wij een stukje straat voor onszelf! En daar kan je hele leuk e spelen op doen. Je kan he t zo gek niet be denken!’

g ‘Initiatie sambavoetbal: is van oorspron wat lse, spee e, voetbal dat op een slom . De gemakzuchtige manier wordt gespeeld de uit g egin bew lome een it vanu en bal spel oeds gem heupen. Voetbal op basis van de iek.’ muz ende pann toestand, met lome onts

Vleteren

Kasterlee

‘De schepenen en burgemeester staan klaar in speelkled ij op het pas vernieu wde speelplein Kattenh agen. Voetballen me t de burgemeester, kampen bouwen me t de schepen van RO, sc hminken en verkled en met de schepen va n cultuur, reis rond de wereld met de sche pen van sport,...’

‘In de namiddag kunnen kinderen deel Als nemen aan verschillende activiteiten. el zove eren kind eindactiviteit zoeken alle der. mod met bak een in mogelijk knikkers der en Wie wint wordt miss en mister mod Mindy.’ a krijgt een prijs uit handen van Meg

d de Grote d om al rollen ei kh ij el og st je step, ‘… de m n. Breng alva ne en rk ve te Markt cart mee.’ eboard, of go at sk , es at sk

Ronse

Wuustwezel

met n we alle kinderen ‘Om 14u verwachte stje. ne en ez M t he d van hun fiets aan het ein n ee ek we ze de daar De gemeente heeft ar om urs aangelegd, kla co ar sp os cr uw nie in te fietsen.’

Wuustwezel

‘Juf Mieke gaat na 35 jaa r op pensioen. Dat wordt buiten gevierd me t een sportief feest. (…) Onze Buitenspeeldagspotters rijden woensdagnamiddag ron d met een fototoestel. Word je gespot, dan krijg je een sticker en een tattoo!’

Laarne

‘Hoera! Tijden s de buitensp eeldag wordt in Laarne ee n nieuwe sp eeltuin geop Jullie zijn al end. lemaal van ha rte welkom officiële open op de ing. Na de op ening kunnen uiteraard on gehinderd al je le nieuwe sp gen uitprobe eeltuiren.’

Zonnebeke

‘Het marktplein van Zonnebeke en een stukje Langemarkstraat worden voor enkele uurtjes volledig verkeersvrij en ‘bespeelbaar’ verklaard! Kinderen baas!’ februari 2009 • p 21

over vvj | Nieuwtjes

BUITENSPEELDAG 2009 Aan de lijn, klaar, … START ! Koen Depreitere JD Willebroek, JD Leuven

✒

de Buitenspeeldag in 2008 Na een succesvolle eerste editie van die deelnamen), zetten we (maar liefst 106 Vlaamse gemeenten len en te sporten verder met in 2009 onze oproep om buiten te spe ldag. een tweede editie van de Buitenspee n werd beslist dat de BuiIn overleg met jeugden sportdienste woensdag 1 april. Noteer tenspeeldag in 2009 plaatsvindt op nda. Maar bovenal willen alvast deze datum met stip in je age saal deel te nemen aan de we jullie opnieuw uitnodigen om mas Buitenspeeldag 2009. veranderd, het organiseren Aan het concept hebben we niets sen om op de Buitenspeelvan activiteiten en creëren van kan in de eigen buurt blijft het dag buiten te spelen en te sporten de mogelijkheid aan orgahoofddoel. Wel bieden we dit jaar ook en de kans om toch deel nisaties uit gemeenten die niet deelnem rom vragen we je om de te nemen aan de Buitenspeeldag. Daa municeren via jullie lokale Buitenspeeldag uitdrukkelijk te com , de website… . kanalen zoals het gemeentelijk infoblad ende gemeenten en/of orNet zoals vorig jaar kunnen deelnem materiaal. Let wel, voor ganisaties rekenen op gratis promotie je geen financiële onderhet organiseren van activiteiten krijg op je eigen middelen of steuning, hiervoor ben je aangewezen te boren. Alle praktische dien je andere subsidiekanalen aan en vind je op www.buiteninformatie over hoe je kan deelnem ’. speeldag.be onder het luik ‘organisator itenspeeldag.be onder het Registreer je vandaag nog op www.bu gemeente. Eénmaal gereluik ‘organisator’ als geïnteresseerde en van alle Buitenspeelgistreerd word je op de hoogte gehoud dagnieuwtjes. dt opnieuw waargenomen Het Buitenspeeldagsecretariaat wor aanspreekpunt en is dagedoor VVJ. Koen Depreitere is er het op 03-740 76 41. Mailen lijks tijdens de kantooruren te bereiken kan op info@buitenspeeldag.be. ,

Met vriendelijke buitenspeelgroeten

p 22 •

februari 2009

Opendeur in het jeugdhuiswerk

| jeugdwerk

✒

Ben Verstreyden JD Evergem, JD Geraardsbergen, JD Turnhout

Opendeur in het jeugdhuiswerk Een tekst als therapie Nooit gedacht dat het werken aan dit artikel mij zoveel deugd zou doen. Therapeutisch zou ik het bijna noemen. Toen de redactieraad van Dropzone me op pad stuurde met de opdracht na te gaan wat het betekent om in Vlaanderen anno 2009 jeugdhuizen te ondersteunen kon ik een kleine kreun niet onderdrukken. De bureautijger in mij maakte zich lichtjes ongerust over het gebrek aan fysieke paraatheid, de afstand in tijd en ruimte tussen mezelf en het jeugdhuisvolkje anno 2009. Ik twijfel er sterk aan dat zij Urbanus nog op hun podium zetten. Mijn laatste jeugdhuisbezoek - half januari ’09 - kan mijn ongerustheid niet wegnemen: na een stevige vergaderdag gaan een paar AV-ers en staffers van de VVJ nog een pint drinken in Jeugdhuis De Phoenix in Westerlo. Wat is dat trouwens met die namen van jeugdhuizen?! De Phoenix, Alfa, Exixion…? Enfin, de ons toegegooide Grieks-mythologische blikken bij het binnenkomen van de Phoenix spraken boekdelen: “hoera, wéér een paar oudjes die erbij willen horen.” Een gewaarschuwd man is er twee waard dus ik heb me bij dit artikel uitvoerig laten bijstaan door jeugdhuisondersteuners van deze eeuw en gebruik gemaakt van puik hedendaags materiaal.

Open huis houden op je nachtkastje ‘Open huis houden, welkom in de jeugdhuismethodiek’, zoals Formaat die twee jaar geleden voorstelde, leverde de wortels voor dit artikel. En jezusallemachtig het is een sterke tekst. In één ruk word ik met mijn neus in het jeugdhuiswerk geduwd. Hoewel ik niet kan zeggen dat hij leest als een spannende Aspe, kan het verhaal van goed jeugdhuiswerk me zeker bekoren. Ik geloof de auteurs wanneer ze schrijven dat het bloed, zweet en tranen – en naar ik gehoord heb een evenre-

dige hoeveelheid pinten – gekost heeft om de belangrijkste principes en facetten van de jeugdhuismethodiek op een duidelijke en genuanceerde manier neer te zetten. Als je de tekst op een jeugdraad zou ‘brengen’ verbeter je zonder twijfel het record gillend buiten lopen, maar als nachtkastlectuur voor de gemotiveerde jeugdambtenaar is het een recept voor wilde en zoete dromen van sterk en eigentijds jeugdwerk. Waarom ik hem zo goed vind? ‘Open Huis Houden’ bevat voor mij de kapstok én de kleren waarmee ik jeugdhuiswerk kan begrijpen en bewonderen. De tekst geeft me inzicht in de processen en de gelaagdheden die in elk jeugdhuis spelen. Achter ‘de methodiek’ die beschreven wordt, schuilt een visie en idealen. Idealen leiden naar doelstellingen, uitdagingen en functies van het jeugdhuiswerk. Diezelfde idealen doen nadenken over werkingsprincipes, strategieën en over de verschillende processen die zich afspelen binnen de werking. De mosterd haalde Formaat bij Baert, Ketelslegers en De Vriendt. Ze werkten de methodiek van het sociaal-cultureel werk uit en legden de basis voor een theoretisch model. Formaat’s ambitie met deze tekst is de jeugdhuismethodiek beschrijven en een kader bieden dat richting kan geven aan het handelen binnen jeugdhuizen en jongerencentra. Evengoed kan het een kader bieden aan gemeenten om hun jeugdwerkbeleid op af te stemmen.

Vogelenpik uit de Jeugdhuismethodiek Uit de letterzee van principes, beschrijvingen en agogische hoogstandjes in de tekst pik ik er welbewust enkele uit. Een paar ‘amuse-gueules’ als het ware om je aan te sporen de hoofdschotel ook te lezen.

februari 2009 • p 23

jeugdwerk | Opendeur in het jeugdhuiswerk

Competentiedenken

“Onze samenleving hecht veel belang aan kennis en het kunnen beschikken over informatie. Kennis als concept wordt steeds vaker verdrongen door het begrip competentie: een cluster van kennis, vaardigheden en attitudes. Competenties worden op velerlei wijzen verworven. Jeugdhuiswerk wil een unieke leerplaats zijn voor jongeren.”

Insluiting

“Een jeugdhuis wil een essentiële schakel zijn in netwerken van jongeren en kiest daarom resoluut voor insluiting. Jeugdhuizen zijn er niet voor de privileges van de ‘happy few’, maar staan open voor een sociale mix van jongeren. Op die manier willen zij een tegengewicht vormen tegen de steeds verdergaande individualisering.” Het jeugdhuiswerk is een bijzondere jeugdwerkvorm, niet alleen omwille van de vrijheid die jongeren krijgen om zich al dan niet te engageren, maar ook de waaier aan engagementsniveaus. En vooral: de focus is vraaggericht. Misschien liggen hier wel kansen tot samenwerking tussen jeugddienst en jeugdhuis in het bereiken van een of meer moeilijk te bereiken doelgroepen?

Jeugdhuiswerk wil jongeren aanzetten tot actieve participatie in de lokale gemeenschap

“Jongeren komen graag naar het jeugdhuis omdat men er gelooft in hun kracht en mogelijkheden. Vanuit dat geloof krijgen jongeren in jeugdhuizen veel kansen, daarbuiten is dat niet altijd het geval. Het jeugdhuiswerk tracht zich niet af te sluiten van de samenleving maar stimuleert jongeren net tot volwaardig deelnemen aan de samenleving.” Jullie zien het spanningsveld zo voor je, neem ik aan? Jongeren die vaak de wind van voren krijgen – in de media bijvoorbeeld - trekken zich liever terug in de veilige en geborgen omgeving van het jeugdhuis en zijn niet geneigd om zich actief te engageren in de lokale gemeenschap die meer en meer wordt gedomineerd door oudere generaties. Dr. Jan Van Gils (vzw Kind en Samenleving) formuleert het zo: “Een deel van de oudere generatie staat sceptisch tegenover de jongeren ‘die de toekomst moeten maken’. Niet dat ze er zich tegen verzetten… Wel groeit vanuit onbegrip en onwetendheid vaak een zekere onverschilligheid die de integratie van jongeren in verschillende maatschappelijke domeinen niet vergemakkelijkt. Jongeren moeten een steeds groter wordende groep ouderen overtuigen hen een plaats te geven in de samenleving.” p 24 •

februari 2009

Als jeugdconsulent probeer je hier tegengas te geven, door kansen te creëren voor kinderen en jongeren, voor hun daadwerkelijke participatie in verschillende levensdomeinen: vrije tijd, maar evengoed welzijn, mobiliteit, woonbeleid, enz. De jeugddienst vormt een brug voor de jeugdhuiswerking die van binnen uit aan actieve participatie van jongeren werkt. Hoe? Nodig het jeugdhuis uit om een verschil te maken in het proces van de opmaak van een jeugdbeleidsplan bijvoorbeeld. Uiteraard, alvorens het storm loopt op je stuurgroepbijeenkomst, is het wellicht noodzakelijk dat je een band, een vorm van vertrouwen en herkenbaarheid, hebt met de jeugdhuiswerking. Een ander voorbeeld: wanneer een probleem zich voordoet in de relatie tussen het jeugdhuis en de buurt bijvoorbeeld, zijn de betrokkenen snel geneigd enkel daarop te focussen. Als jeugdconsulent sta je in een positie om het breder kader te zien én te tonen. Je bemiddelt, je plaatst dingen in een juister en breder perspectief.

Het klikt In december 2008 brachten VVJ en Formaat een aantal jeugdhuisondersteuners, die op een gemeentelijke jeugddienst werken, bij elkaar op een vormingsdag. De jeugdhuismethodiek en meer bepaald de rol van de gemeente in het ondersteunen van de jeugdhuiswerking stonden centraal. Daaruit bleek hoe gretig jeugdhuisondersteuners op zoek zijn naar ideeën en hoe nodig het is om samen uit te wisselen over de praktijk net zo goed als over de grote principes. Het bij elkaar brengen van die ondersteuners, een goede uitwisseling van ervaringen en inzichten, aan de hand van praktijkvoorbeelden is een grote uitdaging. De vorming in december maakt duidelijk dat de vragen en de inbreng van jeugdconsulenten in het ondersteuningsverhaal van jeugdhuizen een belangrijke meerwaarde kunnen geven aan inzichten binnen Formaat en voor VVJ is de samenwerking met het kenniscentrum dat Formaat is evenzeer een must. Om maar te zeggen dat ‘het klikte’.

De relatie jeugdhuis en jeugddienst: de schone en het beest?

VVJ legde één en ander voor aan Valérie Schrey van jeugddienst Evergem, Robin Ronsyn van jeugddienst Geraardsbergen en Caroline Van Eynde van jeugddienst Turnhout. Alledrie hebben ze het ondersteunen van een of meerdere jeugdhuiswerkingen in hun takenpakket. Het wordt echter snel duidelijk dat geen enkele jeugdhuiswerking dezelfde is, en bij uitbreiding geen enkele jeugdhuisondersteuning.

Opendeur in het jeugdhuiswerk

Valerie formuleert haar rol mooi als ‘een schepper van mogelijkheden’; dat en een brugfiguur zijn tussen het jeugdhuis en het gemeentebestuur zijn voor haar essentiële opdrachten. Het opbouwen van contacten met de jongeren, het clichématige maar o zo belangrijke pintje en de babbel aan de toog is essentieel en bovendien vaak heel aangenaam. Toch valt het me op dat zowel Valerie, Robin als Caroline waarschuwen voor een ‘verwatering’ van de rol of de houding die je aanneemt. Je moet correct blijven met de jongeren en aangeven waar de grenzen liggen van je opdracht en taken. Je moet dus duidelijk aangeven wat jongeren van jou mogen verwachten en wat niet. Caroline bevestigt dat de vrijwilligers van het jeugdhuis sneller naar je toekomen als er iets misloopt of als er vervelende paperassen aan de orde zijn en dan moet je ervoor waken dat jongeren de jeugddienst niet teveel gaan associëren met onaangename of saaie dingen. Dat beeld moet je doorprikken. In Turnhout werken er een paar beroepskrachten in het (grote) jeugdhuis van de Wollewei en die mensen doen ook voor meer inhoudelijke of pedagogische zaken beroep op haar. In Geraardsbergen is Robin halftijds de pedagogisch verantwoordelijke voor de jeugdhuiswerking van De Ressort, en halftijds werkt hij aan andere opdrachten in de jeugddienst. De jonge jeugdhuiswerking is gelegen in het jeugdcentrum van de stad met een behoorlijk laagdrempelige relatie tussen jeugddienst en jeugdhuis. Tegelijkertijd ondersteunt Robin vanuit de jeugddienst een jeugdhuiswerking in een deelgemeente. De jongeren van dit jeugdhuis hebben andere verwachtingen naar ondersteuning en Robin speelt hier op in. Ook hier wordt hij niet als ‘pottenkijker’ beschouwt en kan hij een rol spelen in het opzetten van vorming bijvoorbeeld. In Evergem werd de jeugddienst weinig aangesproken om inhoudelijk te ondersteunen. Enkel zaken als subsidies, verzekering, infrastructuur kwamen aan bod. Nu er een nieuwe jeugdhuiswerking wordt opgestart, stelt Valerie vast dat de jeugddienst van in het begin als volwaardige gesprekspartner mee aan tafel zit. De jongeren zitten met veel vragen en spreken haar aan om mee over de werking na te denken, vormingen te zoeken enz. In die zin is die nieuwe groep veel toegankelijker voor de jeugddienst.

| jeugdwerk

Vijf voorwaarden voor goede ondersteuning In hun ledentijdschrift ‘Betoog’ van september ’07, formuleerde Formaat vijf voorwaarden voor een goede ondersteuning van jeugdhuizen door de gemeente. Hou je vast, hier gaan we… Het ondersteunen van jeugdhuiswerk gebeurt niet in het wilde weg. Wie jeugdhuizen degelijk en duurzaam wil ondersteunen, moet vertrekken vanuit enkele principiële vertrekpunten. Voor Formaat zijn er vijf voorwaarden voor een goede ondersteuning van jeugdhuiswerk. 1. De jeugdhuismethodiek moet gezien worden als een aparte, specifieke werkvorm binnen het jeugdwerk. Er zijn raakvlakken en overlappingen met werkingen van jeugdbewegingen, maar de jeugdhuispraktijk komt in aanraking met zeer specifieke uitdagingen, kosten en reglementeringen. Hou rekening met deze specifieke noden. 2. Jeugdhuiswerk komt in vele gedaantes voor. Aan diversiteit is zeker geen gebrek. Elke jeugdhuiswerking verdient uiteindelijk de vorm die haar het best toekomt. Verschillende organisatievormen (feitelijke vereniging, vzw, gemeentelijk initiatief …) moeten kunnen. 3. Het is belangrijk dat de jeugddienst ‘naar buiten komt’. Een dossier voor de aanvraag van subsidie zegt veel over de werking en toestand van een jeugdhuis, maar een bezoek ter plaatse leert ongetwijfeld heel wat extra en levert behoorlijk wat goodwill op. 4. Wie het jeugdwerk wil ondersteunen, moet ook ten volle de processen en initiatieven van een jeugdraad of stuurgroep Jeugdbeleidsplan ernstig nemen. Het zijn belangrijke fora en op die manier worden jeugdwerkingen indirect ondersteund. 5. Alle ondersteunende initiatieven en maatregelen moeten ten slotte ook eenvoudig zijn. Overmatige reglementering zijn een rem op een bloeiend lokaal jeugdwerk en de kwalitatieve beleving ervan. Het principe van de unieke loketten is een voorbeeld van hoe de gemeente jeugdhuizen eenvoudig en efficiënt ten diensten kan staan.

Op onze vraag wat de rol is van de jeugddienst in het ondersteunen van jeugdhuiswerkingen, antwoorden Robin, Caroline en Valerie vrij eensgezind. Je probeert een ‘schepper van mogelijkheden’ te zijn, een bemiddelaar en een brugfiguur tussen de jongeren en de gemeente. Opvallend gelijklopend

februari 2009 • p 25

jeugdwerk | Opendeur in het jeugdhuiswerk zijn de meningen over de houding die je als ondersteuner moet aannemen om die rol waar te kunnen maken. Je moet flexibel zijn in je opvattingen over jongeren en jeugdhuiswerk en dat is niet altijd makkelijk. En meer nog dan flexibel moet je vooral authentiek blijven. Blijf jezelf en benader de werking niet op een paternalistische manier.

Van principes naar concrete instrumenten Voor gemeenten en jeugddiensten ligt er een grote uitdaging om de sterke methodiek die het jeugdhuiswerk in Vlaanderen is, te vertalen naar instrumenten van ondersteuning die getuigen van een even gezonde en sterke visie. Werkingsmiddelen, personeelssubsidie eventueel, materiaal, informatie, infrastructuur, begeleiding… moeten leiden naar het sterker maken van de jeugdhuiswerking(-en) in je gemeente. Mogen we nog twee dingen hierover opmerken?

Fan van jeugdhuiswerk Zou ‘Jeugdhuiswerkmethodiek’ een fanpagina hebben op Facebook? Ik ga direct eens kijken. Ik hoop dat mijn lidmaatschap wordt aanvaard en dat ik jullie daar tegen het lijf loop. Hoedje af voor jeugdhuisondersteuners! Met dank aan Valerie Schrey, Caroline Van Den Eynde en Robin Ronsyn Materiaal uit “Open huis houden, welkom in de jeugdhuismethodiek!”, Formaat 2007 “Betoog, de jeugddienst en de gemeente”, editie september 2007 Verslag vorming Jeugdhuismethodiek, 16 december ’08 – VVJ-Formaat

Beheer van het jeugdhuis

Wanneer de gemeente infrastructuur voor het jeugdhuis ter beschikking stelt, houdt de relatie met de gemeente natuurlijk niet op. Gemeenten én jeugdhuiswerkingen worden vaak het slachtoffer van slechte overeenkomsten en wazige afspraken omtrent het beheer van het jeugdhuis. We horen van jeugdhuizen wiens werkingstoelagen worden ingetrokken omdat ze ‘veel winst maken op de strandfuif’ of omdat de ‘financiële toestand niet zuiver is’. Politici zijn hypergevoelig voor klachten van buren over geluids- of andere overlast. Wellicht zijn jeugdhuizen doelwit nummer één want in de beeldvorming van velen zijn jeugdhuizen toch maar kweekvijvers van drugdealers, gehoorgestoorden en anarchistische tegenwringers. Goede afspraken moeten beide partners houvast geven. Het gaat fout wanneer de gemeente niet meer mag of kan ingrijpen wanneer een werking de bocht uitgaat, maar evengoed wanneer een slecht contract de jeugdhuiswerking stilletjes de keel dichtknijpt. Knap moeilijk voor de brugfiguur die de jeugddienst is.

Open huis houden. Welkom in de jeugdhuismethodiek! De werkgroep AC-DC (Agogische Commissie – DenkCel van Formaat) heeft zich 2 jaar beziggehouden met het onderzoeken van wat de jeugdhuismethodiek is. Het resultaat van dit denken discussiewerk kan je vinden in ‘Open huis houden. Welkom in de jeugdhuismethodiek!’. Deze uitgave is vooral bestemd zijn voor mensen die beleidsmatig, als jeugdwerker of via hun opleiding bezig zijn met het jeugdhuiswerk.

Public Relations… een vies woord?

De jeugdconsulent moet af en toe eens afzakken naar het jeugdhuis voor een pintje, dat is zeker. Zoek naar kansen om elkaar te leren kennen. Dat is een gedeelde verantwoordelijkheid dat spreekt voor zich. Het jeugdwerk heeft gelijk dat het zich opbouwend maar ook kritisch uitlaat over wat er beter kan voor kinderen en jongeren in de gemeente. Een ludiek initiatief of een pittige brief aan het Schepencollege kan iets doen bewegen, maar wanneer het gemeentebestuur het jeugdwerk of het jeugdhuis alleen maar kent via de striemende aanklachten die ze ervan ontvangen, of via de negatieve geruchten die over je werking circuleren dan riskeer de werking in het verdomhoekje te komen. Vanuit dat hoekje is het quasi onmogelijk om ambitieuze projecten aan te kaarten als het bouwen van een funky jeugdhuis of het aanwerven van een permanent verantwoordelijke om maar iets te zeggen. Een schepen, gemeenteraadslid… die af en toe de kans krijgt om de jeugdhuiswerking op een andere manier te leren kennen of een jeugddienst die af en toe samenwerkt met het jeugdhuis bij een bevraging of activiteit, het kan een verschil maken.

p 26 •

februari 2009

Gewoon doen! Sta je ook met beide voeten in het jeugdhuiswerk, maar zie je al die zware kost niet zo zitten? Niet getreurd, Formaat bracht ook ‘Gewoon doen!’ uit, een brochure op maat van alle vrijwilligers in het jeugdhuis. Deze brochure, die speciaal voor (en door) jeugdhuizen geschreven is, wil een wegwijzer zijn. Het is niet zo dat Formaat voorwaarden probeert op te leggen waaraan jouw jeugdhuis moet voldoen om een ‘echt’ jeugdhuis te zijn. We hopen wel dat deze tekst ertoe kan leiden dat je jouw jeugdhuis eens onder de loep neemt. Op welke manier werk je nu? Op welke manier wil je werken? Waar wil je met het jeugdhuis naartoe?

Je kan deze uitgaven downloaden op www.formaat.be of bestellen via tom.willox@formaat.be of 03- 226 40 83.

(Ver)bouwkoorts beloond

| jeugdwerkinfrastructuur

(Ver)bouwkoorts beloond! Dat het met de jeugdlokalen in Vlaanderen slecht gesteld was, wisten we al langer. Onderzoeken van verschillende jeugdwerkkoepels bij hun leden bevestigden dat, en hoe. Om die situatie van onveilige, bouwvallige en onaangepaste lokalen recht te trekken was er geld nodig, veel geld. De prioriteit jeugdwerkinfrastructuur in de gemeentelijke jeugdbeleidsplannen geeft al een aantal jaren een extra impuls, maar kan de malaise niet helemaal goed maken. Met de extra middelen van het verenigingslokalenreglement van de Vlaamse overheid, is er misschien eindelijk een inhaalbeweging op komst.

✒

De Vlaamse overheid maakt sinds vorig jaar extra geld vrij voor de verbetering van verenigingslokalen. De minister keurde het subsidiereglement in juni goed en in het najaar werden de eerste projecten al goedgekeurd. Oorspronkelijk was er in 2008 en 2009 één miljoen euro voorzien voor bouw- of verbouwingsprojecten die de kwaliteit van de verenigingslokalen verbeteren. Eind november besliste minister Bert Anciaux het budget voor 2008 te verhogen tot twee miljoen euro.

Wat brengt de nabije toekomst?

Het reglement in een notendop

Enkel particuliere infrastructuur komt in aanmerking voor subsidiëring. Voor de eerste 2 aanvraagrondes kregen kinderen en jongeren de prioriteit en moesten de lokalen hoofdzakelijk voor hen bedoeld zijn. De projecten moeten een kwaliteitsverbetering realiseren op één of meer van de volgende terreinen: beschikbaarheid, toegankelijkheid, inrichting van de directe omgeving, hygiëne en sanitair, isolatie, energiebesparing, veiligheid, inbraak- en vandalismepreventie en/of een meer efficiënt gebruik van de natuurlijke hulpbronnen. Daarnaast voorziet het reglement voorrang voor projecten die een inspiratie of voorbeeld zijn voor anderen. Een externe commissie nam de ingediende projecten onder de loep en bezorgde een advies voor subsidiëring dat door de administratie aan de minister werd overgemaakt.

De beoordelingscriteria

Er kwamen heel wat aanvragen binnen, dus stelde de commissie een aantal criteria op om de projecten te beoordelen. Beschikbaarheid was daarbij het belangrijkste criterium. De vraag werd gesteld of het voortbestaan van de werking in het gedrang kwam als de werken niet zouden uitgevoerd worden. Prioriteit werd eveneens verleend daar waar de noodzaak tot verhoging van de beschikbaarheid zich opdrong, bijvoorbeeld als de werking bijkomende lokalen vereiste. Ook de dringendheid van de werken, de haalbaarheid, het creëren van lokalen, het vermijden van sluiting (bv. omwille van brandveiligheid) waren voorname criteria. De commissie keek ook naar de voorbeeldfunctie en de doelgroep van de vereniging. Elk dossier werd ten opzichte van de andere dossiers gewikt en gewogen volgens deze criteria.

Voorbeelddossiers

Het reglement koos ervoor om voorrang te verlenen aan inspirerende voorbeelden, eenvoudig en makkelijk reproduceerbaar. De oogst aan in het oog springende voorbeelddossiers was eerder beperkt. Originele voorstellen en ontwerpen moesten meestal de duimen leggen omwille van de financiële of praktische haalbaarheid. Toch konden een aantal dossiers de commissie bekoren omwille van hun voorbeeldwaarde voor andere projecten. (zie kadertekstjes op volgende pagina)

Erik Van Cauter Marijn Dubois

De beoordeling van de subsidieaanvragen van de tweede indienronde (1 november 2008) zit momenteel in de eindfase. Begin februari maakte de minister zijn beslissing bekend. Voor de eerste twee aanvraagrondes in 2008 kwamen enkel verenigingslokalen in aanmerking die hoofdzakelijk worden gebruikt door kinderen of jongeren. Het is op dit moment onduidelijk of die prioriteit wordt aangehouden en of het reglement in zijn huidige vorm blijft bestaan. Dat zal pas blijken na een grondige evaluatie van het reglement. Daarom stelt de afdeling jeugd het aanvraagformulier voorlopig niet meer ter beschikking op de website jeugdbeleid. Je kan wel je gegevens bezorgen aan Lieve Bergen: lieve.bergen@cjsm.vlaanderen.be. Zo kan de afdeling jeugd je contacteren van zodra er meer duidelijkheid is over het reglement en een eventuele prioriteit. Je wordt ook op de hoogte gehouden via www.jeugdbeleid.be.

Eric Van Cauter is medewerker bij de afdeling Jeugd van het Vlaams Agentschap Sociaal-Cultureel Werk voor Jeugd en Volwassenen. Binnen de cel Lokaal en Provinciaal Jeugdbeleid neemt hij onder meer jeugdwerkinfrastructuur jeugdwerk en NME (natuuren milieueducatie) onder zijn hoede. februari 2009 • p 27

jeugdwerkinfrastructuur | (Ver)bouwkoorts beloond

LAAT JE INFORMEREN DOOR LOCOMOTIEF! Denk je na ’t lezen van al dit moois aan de jeugdlokaal (ver)bouw(ing)en in jullie gemeente? Of ben je je ten volle bewust van de noodzaak van jullie verbouwingen en wil je de jeugdverenigingen nog meer en beter informeren? Neem er dan zeker de nieuwe brochures van Locomotief bij!

TOEGANKELIJKHEID Hoewel veel verenigingen oog hebben voor toegankelijkheid en zorgen voor voldoende brede ingangen en aangepaste toiletten,

Jeugdlokalen & het bouwproces

doen er maar een klein aantal daadwerke-

Hoe bouw ik een jeugdlokaal? Van het oprichten van een stuurgroep over de concretisering van het bouwproject, de uitvoering en opvolging ervan tot het beheer achteraf. Deze publicatie is een must have wanneer je met je groep of jeugdhuis beslist om een lokaal te (ver)bouwen. Prijs: 10 euro

lijk beroep op een toegankelijkheidsbureau. Chiro Bilzen is er zo eentje. Zij kiezen bewust voor inclusief werken, tellen een rolstoelgebruiker onder hun leden en de lokale werking voor personen met een handicap stond een tijd lang op een laag pitje. Ze wonnen het advies in van een toegankelijkheidsbu-

Jeugdlokalen & financiën Hoe verzamel ik geld voor een jeugdlokaal? In deze brochure lees je hoe je voldoende financiële middelen kan samenbrengen als je een jeugdlokaal wil bouwen of verbouwen: ondersteuningsmogelijkheden vanuit de overheid, eigen acties en opbrengsten, steun uit de onmiddellijke groepsomgeving, samenwerking met instanties en organisaties… Prijs: 5 euro

reau en proberen zoveel mogelijk rekening te houden met hun suggesties. Hun lokalen bevinden zich op de eerste verdieping, en zo werd de bouw van een lift voorzien, mede dankzij de financiële inbreng van de parochie, die de overige lokalen van het gebouw bezit. Een toegankelijkheidsbureau inschakelen loont. Ze onderwerpen je plannen aan een

Jeugdlokalen & inbraakpreventie Maak je jeugdlokaal inbraak- en vandalismebestendig! Jeugdwerkinitiatieven worden vaak geconfronteerd met vandalenstreken en inbraak in hun lokaal. In deze brochure krijg je achtergrondinformatie over soorten daders en de aard van inbraken in jeugdlokalen. Vervolgens lees je welke preventieve maatregelen je kan nemen om inbraak en vandalisme te voorkomen. Er zijn immers diverse maatregelen mogelijk. Tot slot vertellen we je hoe de politie je van dienst kan zijn. Prijs: 5 euro

uitgebreid onderzoek en leveren een adviesrapport dat meestal een heleboel aanbevelingen oplevert. Aan de slag gaan met de aanbevelingen betekent niet noodzakelijk een meerkost, maar je moet het wel vooraf voorzien. Ook een hellend vlak, de verbetering van toegangswegen of een aangepaste nieuwbouw waren elementen met betrekking tot beschikbaarheid in andere dossiers. De in

Bestellen 1 Stuur je gegevens (naam – organisatie – adres – telefoonnummer – e-mailadres) naar bestelling@steunpuntjeugd.be of bestel het product via de website www.steunpuntjeugd.be. 2 Ze sturen je het product op, samen met een factuur. De prijs die bij elk product

de aanvragen vermelde aandacht voor toegankelijkheid bleek echter niet altijd van in het begin van de planning meegenomen en dat is wel een belangrijk aandachtspunt!

vermeld staat, is telkens inclusief verzendingskosten. Heb je een vraag over je bestelling, betaling of facturatie? Neem dan contact op met Chris Persoons, 02-551 13 52, bestelling@steunpuntjeugd.be.

p 28 •

februari 2009

(Ver)bouwkoorts beloond

| jeugdwerkinfrastructuur

ECOLOGISCHE DUURZAAMHEID Een eerste voorbeeld is de bouw van een nieuw jeugdlokaal

Een greep uit de mooie ecologische in-

door de vzw Tarcitiusvrienden voor de scouts en gidsen in Geel.

grepen in andere dossiers: afvalwaterzuivering

Zij kozen voor bijzonder ecologische bouwmaterialen: houtske-

door middel van een percolatierietveld, een groendak, verschil-

let opgevuld met strobalen en bepleisterd met leem. Het zijn

lende wijzen van ecologische verwarming of energiegebruik en

hernieuwbare materialen die weinig energie vergen bij de pro-

hergebruik van materialen of de eenvoudige verwerking (doe-

ductie en zorgen voor een gezond binnenklimaat. Veel aandacht

het-zelf) van ecologische bouwmaterialen.

ging naar het energiezuinige aspect. Een dikke isolatie met stro-

Belangrijk bij de keuze voor een ecologisch duurzaam lokaal

balen van 50 cm, oog voor de hoogte van de ramen, driedubbel

blijft de begeleiding, zowel wat het ontwerp als wat de uitvoe-

glas, lampen op sensoren, wateropwarming met zonnewarmte

ring betreft. Misschien ligt hier nog een rol voor de overheid

en verwarming met behulp van een warmwaterpomp. Voor de

weggelegd. Een duurzaamheidsambtenaar, lokaal of op Vlaams

toekomst worden ook een microwindmolen en de installatie van

niveau, en bijkomende ondersteuning van architecten en bou-

fotovoltaïsche panelen overwogen. Ook aan de toegankelijk-

wers kunnen de laatste twijfels wegnemen.

heid voor rolstoelgebruikers werd gedacht: brede deuren, geen opstapjes en aangepaste toiletten. Een deel van de werken

Meer info en tips vind je vast en zeker ook op www.vibe.be.

wordt uitgevoerd door leerlingen van een technische school en de vrijwilligers worden ingewijd in de strobalenbouw. Dit geeft het project een bijkomende educatieve waarde.

KNAP STAALTJE ARCHITECTUUR Bij enkele dossiers sprong het architecturaal ontwerp van het lokaal in het oog. Eenvoudige ideeën soms,gemakkelijk elders bruikbaar. En het bewijs dat ook bij jeugdlokalen de aandacht voor de architectuur niet verloren hoeft te

BRANDVEILIGHEID

gaan onder het mom dat men de kosten wil drukken. Ja, het mag ook mooi zijn!

Heel wat dossiers vertrekken van noden

Vermeldenswaard zijn bijvoorbeeld de scoutslokalen van Beerse. Door het

op het vlak van brandveiligheid , waar je

bouwen in U-vorm wordt een overdekte binnenkoer gecreëerd, zodat ook bij

niet om heen kunt als je de lokalen nog

regenweer buiten kan worden gespeeld. Eenvoudig en doordacht.

langer in gebruik wil houden. Meestal

En dat ook een architect zich best kan inleven in de wereld van het jeugdwerk,

was dit het gevolg van een bezoek van

mag blijken uit volgend citaat uit het dossier van Chiro Lombeek.: “De keuze

de brandweer of gemeentelijke veilig-

van de architect om de structuur van de lokalen uit te bouwen als een treinstel

heidscoördinator. Heel wat verenigin-

sluit naadloos aan bij de nabijgelegen spoorlijn. Hij laat de ‘lokalentrein’ ech-

gen maken van de gelegenheid gebruik

ter ‘ontsporen’ in een groene buffer tussen bewoning en de schoolgebouwen.

om meteen een aantal andere noodzake-

De loopbrug tussen de verschillende ‘treinlokalen’ heeft zowel een praktische

lijke werken uit te voeren. Zo vervangen

als een symbolische functie. De brug wordt een stuk boven de grond geplaatst

de scouts van De Pinte hun deuren door

om contact met de drassige grond te vermijden.. Daarnaast duidt ze op de ver-

brandveilige, naar buiten draaiende deu-

bondenheid tussen de verschillende chirogroepen en wil ze het groepsgevoel

ren. De deuren werden onmiddellijk ook

stimuleren. Het ontwerp streeft naar een harmonie met de omgeving zonder

inbraakwerend gemaakt en van super-

de eigenheid van een jeugdinfrastructuur te verloochenen. Daarnaast bete-

isolerend glas voorzien. De KSA van

kent het ontwerp ook een behoorlijke vooruitgang op vlak van hedendaagse

Buggenhout creëert een nooduitgang

vormgeving, kwaliteit en toegankelijkheid”.

voor de bovenverdieping.

Of hoe een architect de betekenis van het jeugdwerk perfect kan vatten in zijn ontwerp!

februari 2009 • p 29

participatie | Over het muurtje: er beweegt wat in de sportsector

Over het muurtje: er beweegt wat in de sportsector ✒

Pascal De Maesschalck ISB

Vlaanderen sport massaal, en het sportaanbod waarop we kunnen bogen is uitgebreid. De laatste jaren groeit ook de aandacht voor sportparticipatie, er beweegt één en ander. Sport is in Vlaanderen nog steeds de grootste maatschappelijke beweging. Elke week doen honderdduizenden mensen in Vlaanderen aan sport. Elke week zijn honderdduizenden mensen - veelal vrijwillig- in de weer zodat sportactiviteiten op verschillende niveaus, recreatief en competitief, kunnen plaatsvinden. Reken daarbij nog eens de bezoekers van alle mogelijke sportactiviteiten: een basketbalwedstrijd van de pupillen van de lokale club, een veldcross van de atletiekvereniging georganiseerd in samenwerking met de gemeente, wedstrijden van de plaatselijk voetbaltrots…en je weet: sport leeft. Ondanks de indrukwekkende cijfers moet je vaststellen dat lang niet iedereen de weg naar het georganiseerde clubleven en/of andersgeorganiseerde sportaanbod vindt. Een vaak gehoorde statement is dat de sportvereniging of de sportkampen vol zitten, en men koppelt er als logisch besluit aan vast dat er dan goed gewerkt wordt. En er wordt ook goed gewerkt. Het aanbod is kwalitatief in orde. Maar van een democratische sportbeleving is anno 2009 nog steeds geen sprake.

Het decretale kader Het Sport voor Allen decreet op het lokaal sportbeleid is een duidelijk signaal om meer mensen te bereiken via sport. In 2007 konden de gemeenten voor het eerst een sportbeleidsplan schrijven voor de komende zes jaar. Er waren al gemeenten waar op die manier gewerkt en gedacht werd. Gemeengoed was het echter nog niet. Het decreet steunt gemeenten financieel als ze een plan opmaken waarbij volgende 4 thema’s centraal staan: de lokale sportclubs, het ‘andersgeorganiseerd’ sporten , diversiteit en toegankelijkheid en sportinfrastructuur. Het zwaartepunt ligt duidelijk op het ondersteunen van de bestaande sportstructuren in de gemeente. Gemeenten worden aangemoedigd om zop 30 •

februari 2009

wel het sporten binnen de sportclubs als het sporten buiten de sportclubs om (andersgeorganiseerd sporten) verder te ondersteunen. Vernieuwend is dat het decreet gemeenten stimuleert om ook andere vormen van sport te waarderen: het organiseren van sportkampen, lokale sportieve evenementen, buurtsport, brede school met sportaanbod om er maar enkele te noemen.

Sport voor Allen! Dat de inzet Sport voor Allen is, komt het sterkst tot uiting in het thema ‘diversiteit en toegankelijkheid’. Dit hoofdstuk uit het decreet wil iedereen die wil sporten en/of sportief bewegen ook effectief in beweging krijgen. Sportclubs en het andersgeorganiseerde sportaanbod worden geprikkeld om tot een meer open werking te komen, zodat een breder publiek zijn weg kan vinden naar het aanbod. Het fenomeen van het niet deelnemen door kansengroepen is op gemeentelijk vlak genoegzaam bekend. De mechanismen die spelen bij sport, zijn ook te constateren in andere sectoren als jeugd, cultuur. Sport is een onderdeel van het lokaal vrijetijdsaanbod en herkent dezelfde drempels. Om een aangepast doelgroepenbeleid te voeren, moet in de eerste plaats de wil aanwezig zijn om daadwerkelijk individuen uit kansengroepen te bereiken. Daarnaast heb je de kennis nodig om met de materie om te gaan.

Doelgroepen en drempels: de eerste trefdag sportparticipatie Het Vlaams Instituut voor Sportbeheer en Recreatiebeleid vzw (ISB vzw) ijvert voor concrete aandacht voor een andersgeorganiseerd sportaanbod, toegankelijkheid en diversiteit binnen het gemeentelijk Sport voor Allen beleid. ISB wil kennis vergaren en doorgeven over verschillende doel-

Over het muurtje: er beweegt wat in de sportsector

groepen. We willen meer inzicht krijgen in de drempels die genomen moeten worden om te kunnen ‘deelnemen’ en ‘deelhebben’ aan sport. Daarom nam ISB eind 2008 het initiatief voor de eerste trefdag Sportparticipatie. Via een dertigtal sessies, verdeeld over 5 thema’s (mensen met beperkingen, kansarmen, mensen met een etnisch-cutureel diverse achtergrond, maatschappelijk kwetsbare jongeren en senioren), werd op interactieve wijze kennis gedeeld.

Onbekend is onbemind ISB koos ervoor om organisaties aan het woord te laten wiens werking vertrekt van één van de respectievelijke doelgroepen. Zo kon de lokale sportsector kennismaken met een breed netwerk aan potentiële partners. En vice versa: de partners uit de andere sectoren leren wat er leeft binnen de sportsector. Sport heeft een pak potentieel om mensen, alle mensen, te bereiken in hun vrije tijd. Maar sport toegankelijk maken voor iedereen, vraagt specifieke kennis over de verschillende doelgroepen. Dat die niet altijd zijn weg vindt naar de sportsector is een gegeven. Op dat vlak kunnen lokale (en bovenlokale) partners zinvolle input geven. Het toegankelijk maken van sport is een taak die niet enkel voorbehouden is aan de lokale sportsector met zijn eigen netwerk. Een breder lokaal netwerk is noodzakelijk om stappen in de juiste richting te zetten. Naast kennis van de doelgroep is kennis van het werkveld al even belangrijk. Er is op de ISB-Trefdag sportparticipatie niet alleen over doelgroepen en drempels gesproken, maar ook over de noodzaak om ze aan te pakken met een netwerk van kennis.

| participatie

Praten werkt De meest gehoorde opmerking aan het eind van de trefdag is de nood aan betere communicatie. Te vaak worden verwachtingen van actoren in het lokaal sportlandschap niet uitgesproken omdat ze als gemeengoed beschouwd worden. Insiders zijn meestal wel mee, maar voor mensen die er buiten staan is niet alles meteen duidelijk. In sportmiddens heersen er ongeschreven regels. Ook het publiek dat nog niet geëngageerd is, heeft op zijn beurt verwachtingen. De start voor een duurzame samenwerking begint dan ook het best met een goed en helder gesprek. En dat mag vertaald worden naar verschillende niveaus in de lokale sportsector. Er is winst te boeken in het samenwerken met andere sectoren. De lokale sportsector staat voor de enorme uitdaging om de geschreven beleidsplannen te realiseren. Als het gaat over kansengroepen, zijn er heel wat professionele organisaties actief. Door het gerichter afstemmen van verschillende acties, kunnen bovendien meerdere doelstellingen bereikt worden. Doelstellingen die in verschillende (beleids)plannen te vinden zijn. Een laatste conclusie is dat praten werkt. Het klinkt haast therapeutisch, maar door het gesprek aan te gaan met collega’s uit het werkveld en met collega’s uit andere sectoren kan alleen maar beter en efficiënter samengewerkt worden. Pascal De Maesschalck coördineerde van 2001 tot 2007 binnen ISB de campagne BuurtSport voor Vlaanderen. Op buurtniveau mensen laten sporten, was daarbij het voornaamste objectief. Sinds 2008 is hij bij ISB medewerker ‘sportparticipatie’ en verantwoordelijk voor anders georganiseerd sporten, diversiteit en toegankelijkheid.

februari 2009 • p 31

de jeugddienst | Uit het dagboek van Wendy Creten

Uit het dagboek van Wendy Creten COMBINATIEAMBTENAAR JEUGD & CULTUUR IN KORTENAKEN

>> Wendy Creten

WENDY CRETEN (32 jaar) werkt sinds 2002 als beleidscoördinator jeugd/cultuur voor de gemeente Kortenaken (7578 inwoners). Daarvoor werkte ze 3 jaar bij de intergemeentelijke jeugddienst Bekkevoort-Kortenaken.

10.30 uur: Verslag jeugdraad swinkel 8.00 uur: Permanentie in de vrijetijd lag van de jeugdraad van gisteren. slecht nieuws: Ik begin aan het vers Start van de werkdag en onmiddellijk eer ik om elk verslag onmiddellijk prob t zich Zoals gewoonlijk meld kel win tijds vrije onze van de medewerker anders lukt het mij niet om de ingen van of daags erna te maken, hrijv insc de voor en ring insp kan ik ziek en aderingen gescheiden te houden. Als zaalreservaties en verschillende verg de s, tage uurs cult en pen tkam spor de aar zetel ik immers in verschillende om al deze prakti- combinatieambten legorganen. Het snel ticketverkoop. Vroeger lukte het mij r werkgroepen, adviesraden en over maa job, ige huid mijn met ren bine sche zaken te com n, verwerken en klasseren van alle hele dag door en adequaat bijhoude de je at omd ilijk moe het is g ordi tegenwo informatie is dus essentieel. telefoons en bezoek krijgt. vergisteren verliep gelukkig vlot en de ig helemaal over- De jeugdraad de aan erkt gew hard en hebb Mijn ‘dayplanner’ wordt regelmat pen - schillende werkgroe jaar een elf mez voor ik , k iten maa ivite rom dact le nieuwe jeug hoop gegooid. Daa ik gebruik voorbereiding van enke dat op uur cult een plan van jaar idee een Het en iz. d plan jeug eerste jeugdraadsqu kan ik enerzijds de waaronder de als werkinstrument en leidraad. Zo is gegroeid vanuit onze jeugddagen. iz dsqu draa jeug de jeugden culgrote lijnen van de jaarwerking van Dat zijn losse activiteiten die de ere ruim (in n tuurdienst uittekene jeugdraad samen met de jeugden djeug e gans het mate zelfs dienst jaarlijks organiseert voor om elk verslag r bee pro “Ik e) eent gem de van eleid uurb cult verschillende doelgroepen. De onmiddellijk of daags erna te en heb ik documenten in handen initiatieven voor 16+ zijn doortie rma info at qua ade den en esra nel advi de en,s mak om het bestuur en heen de jaren verwaterd of over” eel. de enti van ess is en n houd erke te te verw op de hoog genomen door het particuliere lanidsp bele de en binn s utie evol jeugdwerk. We hebben dus een nen. Anderzijds is het ook mijn kwamen uit bij een quiz. De en tail- alternatief gezocht gede geen : jaar het heen door ast praktische houv te instantie gericht naar lokale geven wel jeugdraadsquiz is in eers ze r maa en, wek of n dage in de beste verenining leerde plan verenigingen (oa. Speciale prijzen voor ellen van de aan. opst ten het men bij rmo ook anke ging van Kortenaken) en is over de oket kenn ansl voor eenm acht het aand nlijk e eige nder vragen is er bijzo Onze vrijetijdswinkel is en is quiz er een aftijdsdiensten gemeente. Voor de organisatie van de (letterlijk en figuurlijk) van alle vrije mede jeugdraad. De en er. binn burg zonderlijke werkgroep opgericht vormt het eerste contactpunt met de van ig deel aan n lmat take rege ve ook ratie Deze ‘quizploeg’ neemt zelf dewerker neemt ook enkele administ merendeel mais het in zoal , ook l zich zete op t lf iens Ikze rt. quizzen in de buu de jeugd-, sporten cultuurd van tische en orgadoorsturen van de werkgroepen, vooral dan om prak lings, het inschrijven van de post en onis kel win tijds nisatorische aspecten op te volgen. de binnengekomen mails. De vrije aan de ingang, vlak s, ehui eent gem het in cht ebra derg tbaar. Ook onze dus makkelijk bereikbaar en goed zich kel. win tijds vrije de burelen zijn naast

p 32 •

februari 2009

Uit het dagboek van Wendy Creten

| de jeugddienst

scoördinator) voor tuurdienst (ikzelf dus als cultuurbeleid een programma. : een lekkere maaltijd Vandaag sta ik in voor de catering helpen klaarzetten. bereiden voor onze artiest en de zaal jeugdvereniging de st, Gelukkig zijn de tappers van dien helpen met het mij zij nen kun Boerenrock vzw, op tijd en gemeentelijke op en tapp het r Voo . toog klaarzetten van de , die dan een keld scha activiteiten worden verenigingen inge a financiextr als oon per pers kopiëren tijdens de toelage ontvangen van € 25 is dit ngen nigi vere 11.45 uur: Knippen, plakken en de voor l ële ondersteuning. Niet enke met t wan e eent middagpauze gem de voor ook r maa een goed systeem, tekde en een ook rken om afwe ijk d onmogel Nog snel het verslag van de jeugdraa het huidige personeelsbestand is het de aan n geve door iten ivite dact sten over de komende jeug cafetaria uit te baten tijdens DUIK. je laptop is niet altijd webmaster. Met een boterham boven ons algemeen credo: Mensen kan je rustig doorwer- DUIK is een uitdrukking van even proper, maar onder de middag Kortenaken. Het vrijetijdsbeen mak ken. Het lukt mij zelfs om het ontwerp leid in Kortenaken (dus ook het jeugdiz van de affiche van de jeugdraadsqu “Eén voordeel dat je kan uitspelen en cultuurbeleid, misschien zelf zij als wat bij te schaven en te kopiëren. als combinatieambtenaar: pioniers) wordt gemaakt en gedragen kan en ht en rzic enak ove Kort het t als e heb je eent voor en door de mensen van KortenaEen kleine gem ken. Samenwerking met verenigingen voluit de kaart trekken van beschikt niet over een afzonderlijke is en st dien tuss is er één uiting van. dienst communicatie. Elke kruisbestuivingen en linken aak opm de voor zelf verantwoordelijk verschillende sectoren.” Eén voordeel dat je kan uitspelen als n, en verspreiding van persberichte combinatieambtenaar: je hebt het over hes. affic en rs n folde inge en, tuiv ging sbes aankondi van krui kakofonie. De bur- zicht en kan voluit de kaart trekken Dit zorgt voor variatie, maar soms voor ren. Dit gaat ook versecto ende chill vers en tuss gani en en link eente wordt geor ontstaat ergens en ger weet soms niet wat door de gem idee een n: gt de nieuwe huisstijl der dan jeugd en cultuur allee seerd en aangeboden. Hopelijk bren ren. secto tijds vrije wordt toegepast in alle verbetering.

11.15 uur: Uitnodiging cultuurraad t langs met de vraag De voorzitter van de cultuurraad kom vergadering te verende volg de van om de uitnodigingen en maken enkele praksturen. We overlopen snel de agenda a alle leden van de tische afspraken. Gelukkig kan ik bijn t sneller. werk dat , cultuurraad bereiken per mail

13.30 uur: Managementteam n van het manageOm de twee weken vergaderen de lede de belangen van alle mentteam. Ik vertegenwoordig er de buitenschoolse kinen vrijetijdsdiensten, de bibliotheek ling met al zijn gerege sitie tspo deropvang. De nieuwe rech nderingen van het volgen blijft de agenda beheersen: vera ooster, evaluatiesyverlofsysteem, aanpassing van de uurr steem… or mag vertegenwoorInteressant en goed dat ik onze sect r zware kost om er zo digen in het managementteam, maa acht van duizend en maar bij te nemen want je wordt verw één dingen op de hoogte te zijn. 16.00 uur kleine kinderen. MisIk ga even naar huis, want ik heb twee binatiejob: moeder zijn schien is dat wel de moeilijkste com en werken… vond 18.00 uur: Aanvang van de DUIK-a Kortenaken’ en is het DUIK staat voor ‘Donderdag Uit In k in Kortenaken. Wij cultuurprogramma van GC Den Hoe nigingen, die zorgen vere le werken hiervoor samen met loka eente neemt de progem De . sten voor activiteiten en artie . De opbrengst van een motie en logistiek voor zijn rekening e vereniging. DUIK DUIK-avond is voor de organiserend de maand. Wanvan g erda vindt plaats elke tweede dond zorgt de culngen nigi vere de it vanu neer er geen aanbod is

19.00 uur: pen van cultuur (ja, Kassa’s openen en samen met de sche dek) zit ik aan de aan hens alle in Kortenaken is het soms delen. Wij zorgen te uit ten kaar e eerd inkom om de gereserv msten voor bijzonook voor terugbetaling van de tussenko zijn het vooral se) (CJP dere doelgroepen. Naast jongeren maken. uik gebr eem syst nioren die van dit kortings lling. 20.00 uur: Aanvang van de voorste nssportfederatie van Vandaag heb ik geluk, GSF, de gezi ik kan genieten Dus tor. Kortenaken, is feitelijke organisa VANE. van t ncer rsco wjaa van een schitterend nieu 23.30 uur en opgekuist, toog Concert gedaan, artiest naar huis, keuk vrijwilligers, de De . kant de aangevuld, tafels en stoelen aan voor we samen niet r maa , huis naar schepen en ik kunnen Cortenaeken. Deze nog een pint gepakt hebben in Café Oud heel belangrijk ! ers informele contactmomenten zijn imm 01.00 uur

kkig woon ik in eigen Ik ben thuis en kan gaan slapen. Gelu . Hopelijk slapen de gemeente en moet ik niet ver pendelen loopt de wekker af gen kinderen door vannacht, want mor om 06.00 uur.

februari 2009 • p 33

voor u bekeken | Publicaties, initiatieven en websites

✒

Leen Bartholomeus en Koen Depreitere

tip van de redactie Ik speel op straat!

Mon Ster presenteert

Ik speel op straat! een publicatie over het inrichten van speelstraten

Jeugddienst Provincie Antwerpen

Speelstraten geven kinderen de kans om samen met buurkinderen op straat te spelen. Tegelijk bevordert een speelstraat ook andere sociale contacten in de wijk. Buren komen weer op straat, drinken een glas, spelen met de kinderen en maken er samen een leuke dag van. En natuurlijk doet het koning auto ook nadenken over de plaats die hij in de openbare ruimte opeist. De provinciale jeugddienst van Antwerpen wil met de publicatie ‘ik speel op straat’ buiten spelen en sporten aanmoedigen. De publicatie vertelt je hoe je speelstraten kunt organiseren, wat aandachtspunten zijn en hoe anderen het hebben aangepakt. Je kan de brochure gratis downloaden via www.provant.be/publicaties/vrije_tijd/jeugdwerk/publicatie_speelstraten.jsp.

Koop mij. Waarheid en leugens over ons koopgedrag Een boek over marketing, meerbepaald neuromarketing, wat heeft dat nu in godsnaam met jeugdbeleid te maken? Wel, het kan nooit kwaad om eens over het muurtje bij de buren te gluren. Vooral als je vaststelt dat die buren over budgetten beschikken waar wij alleen maar kunnen van dromen om allerhande onderzoek te doen naar wat mensen, en dus ook kinderen en jongeren drijft om

bepaalde keuzes te maken. Of het nu gaat over een spelconsole, tandpasta of het al dan niet deelnemen aan een activiteit, volgens de neuro-marketing spelen zich bij het maken van die keuzes een aantal telkens terugkerende processen af die in het boek met zeer begrijpbare voorbeelden worden geïllustreerd. De verschillende aspecten gaande van het voeren van een goede reclamecampagne over het zich herkenbaar in de markt zetten die in dit boek aan bod komen zijn perfect vertaalbaar naar de dagdagelijkse praktijk van ons werk als jeugdconsulent. Kortom, een aanrader die bovendien vlot leest en je waarschijnlijk ook in je dagelijks leven kan behoeden voor foute aankopen.

Jongeren en Sociale Zekerheid: 20 vragen en antwoorden

Iedereen heeft wel al gehoord van de ‘sociale zekerheid’, maar weinig mensen weten wat dit precies inhoudt. De FOD Sociale Zekerheid wil deze situatie veranderen en de burger beter informeren. De brochure ‘Jongeren en Sociale Zekerheid: 20 vragen en antwoorden’ geeft een begrijpbaar antwoord op concrete vragen die jongeren zich stellen wanneer ze het beroepsleven instappen. De brochure kan je gratis aanvragen bij de FOD Sociale Zekerheid via Nele Heerwegh, nele.heerwegh@minsoc.fed.be of 02- 528 60 54 en neem een kijkje op www.mijnsz.be.

Koop mij. Waarheid en leugens over ons koopgedrag. Martin Lindstrom ISBN 978 90 229 9483 2. Onder meer verkrijgbaar bij Standaard Boekhandel. p 34 •

februari 2009

Publicaties, initiatieven en websites

| voor u bekeken

Op eigen benen De brochure ‘Op eigen benen’ is een nuttige leidraad voor wie zelfstandig gaat wonen. Op eigen benen informeert jongeren over geldkwesties, paperassen, gezond eten, bankzaken, huurcontracten… Naast de broodnodige informatie, lees je ook ervaringen en verhalen van anderen. Daarnaast krijg je een massa tips - door jongeren getest en goed bevonden - om zuinig te budgetteren, vlot te verhuizen, lekker te koken, je huis in te richten met weinig geld en nog veel meer. Wil je dit thema bespreekbaar maken met een groep jongeren die op eigen benen (willen) staan? Dan kan je aan de slag gaan met het spel ‘Op eigen benen’. Spelenderwijs ontdekken jongeren alles over zelfstandig wonen en wat erbij komt kijken. Spel en brochure kan je bestellen bij In Petto jeugddienst via www.inpetto-jeugddienst.be.

Herziene versie ‘Vrijwilligerswerk. De wet’

Herziene versie zomer 2008

De praktische gids ‘Vrijwilligerswerk. De wet’ maakt de nieuwe wet op vrijwilligerswerk toegankelijk en hanteerbaar, stipt mogelijke valkuilen aan en geeft concrete voorbeelden die zorgen voor de nodige herkenning en vertaling. De Koning Boudewijnstichting brengt de gids alleen uit in elektronische vorm. Dit laat toe de informatie te updaten, wanneer nieuwe KB’s of uitvoeringsbesluiten de toepassing van de wet vervolledigen.

Vrijwilligerswerk

De wet praktische vragen en antwoorden

Je kan de publicatie downloaden via www.kbs-frb.be, doorklikken naar recente publicaties.

Compasito: mensenrechten op kindermaat De nieuwste spruit in het aanbod van de Raad van Europa heet Compasito. Compasito vertrekt vanuit mensenrechten om verschillende thema’s als milieu, participatie, discriminatie... aan te kaarten. Het boek biedt achtergrondinfo, maar vooral ook een pak methodieken op kindermaat. Je kan Compasito online raadplegen of bestellen. Ook de andere telgen van de Raad van Europa vind je terug via www.eycb.coe.int/compasito/default.htm.

Youthwatching ’09 : European Youth Trend Report Nu, gelezen hebben we dit rapport niet echt maar we kregen van Trendwolves wel een voorsmaakje in pdf toegestuurd, wat je trouwens ook zelf kan op vragen via info@trendwolves.com. Het rapport is het resultaat van een zeer breed onderzoek bij jongeren van 14 tot 25 jaar in 30 Europese landen, waarbij zowel deskresearch als bevragingen via sociale media werden gehanteerd. Het rapport geeft een inkijk in het dagdagelijkse leven van Europese jongeren anno 2008, hoe gedragen ze zich als consument, welke rol speelt jeugdcultuur in hun leven en hoe uit zich dat en waar mogen we ons in de komende maanden, jaren nog aan verwachten. Kortom, zeer fijne ‘facts & figures’ om in te grasduinen. Helaas kost het rapport maar liefst 2.500 euro, exclusief BTW. Benieuwd welke jeugdconsulent het klaarspeelt om dit rapport te bestellen zonder een wenkbrauwen fronsende gemeentesecretaris op zijn of haar dak te krijgen. Meer info via www.trendwolves.com. Op www.youtube.com kan je ook terecht voor een voorsmaakje, zoek op Trendwolves of Youthwatching ’09.

februari 2009 • p 35

over vvj | Nieuwtjes

VVJ viert zijn 30ste verjaardag! In 1979 kwamen enkele lokale jeugdambtenaren voor het eerst samen om een collegagroep op te richten. Ze hadden er nood aan om elkaar af en toe te zien, informatie en ideeën uit te wisselen en gezamenlijk te pleiten voor meer en beter lokaal jeugdbeleid. Ze gaven hun clubje de naam ‘Vereniging van Vlaamse Jeugdkonsulenten’, met een ‘k’, want toen mocht de spelling nog progressief zijn. 2009 is dus een speciaal jaar voor de VVJ, want we bestaan dit jaar 30 jaar! Een verjaardag is altijd een mooie gelegenheid om eens in het archief te duiken. Ons eerste tijdschrift heette niet voor niets ‘Den ambetante ambtenaar’. Veel statutaire collega’s in de gemeente- en stadhuizen hadden in het begin toch wel wat moeite met die rare bietekwiet die voor ‘de jeugd’ kwam werken. Onze eerste redacteurs moeten zelfs een glazen bol gehad hebben, want weet je waar ze in de eerste jaargang over schreven? Vlaamse subsidies voor jeugdinfrastructuur… De constante doorheen 30 jaar VVJ blijft natuurlijk dat we lokale jeugdambtenaren ondersteunen met informatie, advies, vorming, visie en praktijkontwikkeling. En met het bereiken van de gezegende leeftijd van 30 jaar denkt VVJ lang nog niet aan uitbollen. Integendeel, sedert 1 januari dragen we met lichte trots de titel van ‘Vlaamse instelling voor het jeugdbeleid’. We schrijven al meer dan 20 jaar onze eigen beleidsplannen, maar voor het eerst mogen we dat beleidsplan ook indienen bij de Vlaamse overheid in functie van een overeenkomst, voor de periode 2011-2013. Het doet ons een beetje vlinderen als een verliefde puber.

Doorheen de voorbije 30 jaren is VVJ steeds een pleitbezorger geweest van een gedecentraliseerd, complementair, integraal en geïntegreerd jeugdbeleid met het jeugdwerkbeleid als uitdrukkelijk speerpunt. We zijn blij dat er in die 30 jaar al een lange weg is afgelegd. Zo mochten we 15 jaar geleden, net halfweg onze huidige leeftijd dus, de eerste gemeentelijke – toen nog jeugdwerk – beleidsplannen lezen. Baanbrekend pionierswerk waar de rest van bestuurskundig Vlaanderen naar zat te kijken. In 2006 volgde een nieuwe belangrijke stap met de expliciete verbreding van het jeugdwerkbeleidsplan naar een jeugdbeleidsplan. Vlaanderen stemde deze legislatuur nog betekenisvolle decreten voor kinderen en jongeren. Voor thema’s als opvoedingsondersteuning, flankerend onderwijsbeleid, kinderopvang, en straks allicht ook cultuureducatie en jeugdtoerisme… wordt uitdrukkelijk en terecht naar de lokale besturen gekeken. Heel veel gemeentelijke jeugddiensten zouden deze uitdagingen maar al te graag aangaan. Jullie ervaren dagelijks dat je deze en andere jeugdbeleidsthema’s vanuit een categoriale invalshoek moet aanpakken, die een sterk lokaal netwerk vereist en goeie afspraken over de beleidskruispunten waar ze mee te maken hebben. Het moment is gekomen om dit categoriale jeugdbeleid, dat zo accuraat in de Memorie van Toelichting van het decreet Vlaams jeugbeleid beschreven staat, ook lokaal te versterken. De visie is er, het grote kader is er, de goesting is er bij veel lokale jeugddienstwerkers. Nu is het tijd om de lokale jeugddiensten te versterken en ook het lokale jeugdbeleid een stevige categoriale verankering te bieden!

Marc Ipermans

p 36 •

februari 2009