VVJ - Ossenmarkt 3 - 2000 Antwerpen ∫ P206352 december 2018 ∫ Jaargang 27 nr. 4 ∫ verschijnt 4x per jaar: maart - juni - september - december
DROPZONE
T I JDSCHRIF T V OOR L OK A A L BEL EID V OOR K INDEREN EN JONGEREN
NIE U W E B E S T URE N
P. 6
Drie schepenen over hun ambities voor de toekomst K IND V RIE NDE L I JK HE ID
P. 8
B E L E V ING S ONDE R Z OE K
P. 1 0
Hoe bouw je anno 2018 aan een kindvriendelijke gemeente of stad?
Baas in Sint-Niklaas
1
Kindvriendelijk beleid = klimaatneutraal beleid Droogte- na warmterecord. Zou dat het enige zijn wat ik als late Generatie X-er nog meemaak van de klimaatopwarming? Wat extra natuurrampen in het Zuiden en verdere gewenning aan de Middellandse Zee als massagraf niet meegerekend? Maar wat met deze generatie kinderen en jongeren? Hun toekomst staat écht op het spel. De toekomst van onze kinderen, ons bloed. Bij kindvriendelijk beleid gaat het bv. over mobiliteit door de ogen van kinderen, veiligheidsbeleid met een talentvisie op jongeren of aandacht voor psychologisch welzijn bij tieners. En natuurlijk over kinderarmoede. Want geen enkel kind verdient dat onrecht. En kinderen in schrijnende armoede zijn er overal. In elke gemeente. Steeds meer. Maar eerlijk gezegd, zelfs die laatste uitdaging lijkt een kleintje naast de enige echte challenge voor de mensheid: klimaatopwarming. Hoe we dat weten? Door naar kinderen te luisteren. Want kinderen en jongeren zijn – vaak nog niet gehinderd door allerlei belangen – echt wijs. In zowat elk belevingsonderzoek (gevoerd bij een traject naar kindvriendelijkheid) kiezen ze ‘natuur en milieu’ als prioriteit. Ze maken zich er heel erg zorgen over. Hoe jonger, hoe groter de zorg. En terecht. Geen kindvriendelijk (lokaal) beleid zonder dit signaal ernstig te nemen. Om de bal in het kamp van andere beleidsniveaus te leggen, is het al lang te laat. De enige optie: co-creatie tussen burgers, ondernemers, verenigingen en elke overheid, op welk niveau dan ook. Op elke plek van elke lengte- of breedtegraad op deze wonderlijke bol. Het is dus ook de plicht van elk lokaal bestuur om klimaatneutraal beleid als doel te formuleren voor de startende legislatuur. Wie dat niet doet, is misschien vriendelijk voor kinderen, maar niet ‘kindvriendelijk’.
Drie schepenen over hun ambities voor de toekomst NIEUWE BESTUREN
4 OV ER V VJ
Neem kinderen en jongeren ernstig en betrek hen bij het opzetten van dat klimaatneutraal beleid. Ze zijn niet alleen wijs, maar ook competent. Ze dragen het potentieel in zich om de meest complexe uitdagingen creatief op te lossen. Doe het niet alleen vóór hen, maar vooral mét hen!
26 VOOR U BEKEKEN 27 C OLOFON
Op de fiets zetten we onze kinderen een helm op en als de zon schijnt, smeren we hen in. Maar wat haalt die bescherming uit als we hun toekomst niet beschermen? Kinderen geven ons de kans om samen met hen deze gigantische uitdaging aan te gaan. Welke boost aan mondiale samenhorigheid zou dat niet zijn? Generatie-overschrijdend die klimaatopwarming tackelen? Om over een paar decennia samen te zeggen: “Yes, we did it”.
Jurgen Sprangers directeur VVJ vzw
2
INHO UD
06
Hoe bouw je anno 2018 aan een kindvriendelijke gemeente of stad? KI N DV R I E N DEL I JK HEI D
NIEUWE BESTUREN
06 Welkom schepen van jeugd
Drie schepenen over hun ambities voor de toekomst KINDVRIENDELIJKHEID
08 Hoe bouw je anno 2018
aan een kindvriendelijke stad of gemeente? 6 bouwstenen uit het gloednieuwe inspiratiekader
Baas in Sint-Niklaas
08
BELEV ING S ONDERZOEK
PA R T IC IPAT IE
13 Geeft São Paulo de stad terug aan de kinderen? Internationaal praktijkvoorbeeld over kindvriendelijke mobiliteit HELPDESK
14 Uit onze mailbox geplukt
Hoe vergoed je losse medewerkers bij de jeugddienst?
BELE VINGSONDERZOEK
Een blik op een uitgebreid leefwereldonderzoek bij kinderen en jongeren
IN T E RN AT ION A A L
20 Uitwisselen binnen het ICY-netwerk
Aalst, Puurs en Geraardsbergen op avontuur! INSP IR AT IE
22 De kracht van spelen Inzetten op uitdagende speelkansen voor kinderen DRIEHOEKSVERHOUDING
PL AN HE T PL AN
10 Baas in Sint-Niklaas
10
16 Tiny schrijft een meerjarenplan (deel 2)
De beleidsbepaling: confronteren, beslissen en programmeren
INHO UD
3
24 Zwevegem
Drie kernspelers van het jeugdbeleid antwoorden op drie vragen
OVER
Geef jezelf in 2019 een vorming cadeau! Je onderdompelen in een thema, inspiratie opdoen voor het uitvoeren van je werk, boeiende mensen ontmoeten en met hen uitwisselen … We kunnen het je alleen maar aanraden. Dus waarom geef je jezelf in 2019 geen vorming cadeau? We hebben een uitgebreid aanbod voor je klaar!
∫∫ Tijdens de themamodule interactie en participatie kan je je verdiepen in het luisteren naar, praten met en betrekken van kinderen en jongeren bij het beleid.
∂∂ 3 dinsdagen (8, 15 en 22 januari 2019) in Brussel ∂∂ Inschrijven via https://www.vvj.be/vorming/ themamodule-interactie-en-participatie
∫∫ Geef naast jezelf ook je schepen van jeugd een inhoudelijke boost cadeau en kom samen naar een van onze congressen, waar we jullie een avond lang meenemen in ‘het lokaal bestuur als regisseur van goed beleid voor kinderen en jongeren’. Een datum om nu al in je agenda én die van je (nieuwe) schepen te zetten! Hou je postbus en mailbox in het oog, onze uitnodiging komt eraan!
∂∂ ∂∂ ∂∂ ∂∂ ∂∂
Kortrijk – dinsdag 12 februari 2019 Gent – woensdag 13 februari 2019 Brussel – donderdag 14 februari 2019 Antwerpen – dinsdag 19 februari 2019 Genk – donderdag 21 februari 2019
∫∫ En nu je je agenda dan toch bij de hand hebt: op 20 en 21 maart 2019 trekken we graag met zo veel mogelijk van jullie op pad tijdens onze Vormingstweedaagse. Sluit je twee dagen lang samen met ons op in het Provinciaal Vormingscentrum van Malle en laat je inspireren, kom netwerken en geniet mee van een fantastische sfeer!
MEER INFO? Ontdek ons hele aanbod op www.vvj.be/vorming of mail/bel Frauke Baeyens via fbaeyens@vvj.be of 03 821 06 02
Vernieuwde toolkit kindvriendelijke steden en gemeenten VVJ is opnieuw helemaal klaar om steden en gemeenten te begeleiden naar kindvriendelijk beleid! Op basis van signalen uit de trajecten van de voorbije jaren, werkten we de voorbije maanden aan een geactualiseerde toolkit. We vernieuwden heel wat tools en bieden extra inspiratie aan. Je kan alles gratis raadplegen op de website www.kindvriendelijkestedenengemeenten.be
F I JNE F E E S T E N! Van maandag 24 december 2018 tot en met woensdag 2 januari 2019 sluiten we even onze deuren. Op donderdag 3 januari 2019 vliegt het Bataljong-team er weer in. Geniet van de warme en gezellige feestdagen en tot in 2019!
MEER INFO?
Een gratis en vrijblijvend intakegesprek? Contacteer Imke Pichal via ipichal@vvj.be of 03 740 76 44
4
OVE R VVJ
OVER
KALENDER DI 08/01/2019 Themamodule Interactie & Participatie – dag 1
DO 10/01/2019 Plan & Play vorming – dag 3
DI 15/01/2019 Themamodule Interactie & Participatie – dag 2
DI 22/01/2019 Themamodule Interactie & Participatie – dag 3
DO 24 & VR 25/01/2019 Starterstweedaagse Antwerpen
Nieuwjaarsreceptie bovenbouw: vrijdag 25 januari 2019
VR 25/01/2019 Nieuwjaarsreceptie bovenbouw
DI 12/02/2019 Congres Kortrijk
WO 13/02/2019 Traditiegetrouw zetten we in januari samen met alle bovenbouworganisaties (Bataljong, Kireco, Keki, De Ambrassade, Vlaamse Jeugdraad en Jint) feestelijk het nieuwe jaar in. Als jeugdambtenaar ben je daar natuurlijk méér dan welkom. Op vrijdag 25 januari 2019 trekken we met z’n allen richting GC De Vaartkapoen in Sint-Jans-Molenbeek.
Congres Gent
DO 14/02/2019 Congres Brussel
DI 19/02/2019 Hou je mailbox in het oog, want we bezorgen je binnenkort de uitnodiging.
Congres Antwerpen
DO 21/02/2019 Congres Genk
TOCH MEER INFO NODIG? Dan helpt Kristof Bouvard je graag verder: kbouvard@vvj.be of 03 821 06 06.
WO 20 & DO 21/03/2019 Vormingstweedaagse Malle
TI vo uw da Missie 5:
n on u lin
De get at n...
e
Che d ‘BBC video’
en j r o h ernan OVE R VVJ
5
@www.debattle.be
NIEUWE BESTUREN
Drie (nieuwe) schepenen over hun ambities voor de toekomst Tekst: Mieke Vispoel
Als schepen van jeugd vertegenwoordigt u de stem van kinderen en jongeren op élk domein. Hoe wil u als schepen een megafoon zijn voor de stem van kinderen en jongeren – over alle beleidsdomeinen heen? Inspraak en participatie vormen de rode draad in onze legislatuur. Er is nood aan een langetermijnvisie voor ruimtelijke ordening en mobiliteit. Voor mobiliteit gaan we uit van het principe: als de publieke ruimte goed is voor kinderen en jongeren, is ze goed voor iedereen. En met ruimtelijke ordening willen we een lans breken voor (tijdelijk) meervoudig ruimtegebruik. Daarom wil ik de coalitiepartner voorstellen om hiervoor participatieve trajecten te volgen. Zo kunnen we kinderen en jongeren via scholen en verenigingen bevragen en uiteraard heeft ook de jeugdraad hierin een belangrijke stem.
TOON LUYPAERT S TA R T A L S K E RS V E R S S C HE P E N VA N JE UGD, DIGI TA L ISERING EN VEREENVOUDIGING, SPORT EN ONT WIKKELINGSSAMENWERKING IN MERCHTEM.
BERT VERHAEGHE
Een kind- en jongerenvriendelijk beleid vraagt om een aanpak over alle domeinen heen. De actieve aanwezigheid van een schepen van jeugd zorgt ervoor dat we bij elke beslissing, op elk domein, stilstaan bij de impact op de leefwereld van kinderen en jongeren. Het helpt natuurlijk ook als je niet alléén schepen van jeugd bent. Zo sta ik ook in voor Ruimtelijke ordening en stedenbouw én Wonen en Economie, domeinen waar kinderen en jongeren een belangrijke plaats moeten krijgen.
VERLENGT ZIJN AMBT ALS SCHEPEN VA N JE U G D IN W E RV IK . VA N A F J A NU A R I WORDT BERT SCHEP E N VA N K INDEREN, JONGEREN EN GEZINNEN.
VEERLE BAEYENS
Na ons ‘beleidscafé’ bleek dat de jeugd zich te weinig betrokken voelt, dus willen we zwaar inzetten op participatie. Onze jeugd en kinderen zijn onze toekomst. Zij moeten mee de gemeente vormen waarin ze in 2030 willen wonen. Daarom wil ik een Kabinet Jeugd installeren, met kinderen en jongeren van diverse leeftijden. Samen verzamelen we informatie, (zotte) ideeën of advies bij grote projecten zoals de aanleg van een straat, de bouw van een sporthal …
IS SINDS 2013 BURGEMEESTER IN H A A L T E R T. V A N A F 2019 KRIJGT ZE ER OOK DE BEVOEGDHEID JEUGD BIJ.
6
NIE UWE B E STURE N
NIEUWE BESTUREN
In de Dropzone van september 2018 lichtten we al uitgebreid het belang van een schepen van jeugd in élke stad en gemeente toe. Met de start van de nieuwe bestuursploegen in aantocht polsten we bij enkele (nieuwe) schepenen naar hun ambities voor de toekomst.
WELKOM OP ONZE CONGRESSEN!
In februari verwelkomen we alle schepenen, samen met hun jeugdambtena(a)r(en), op 5 locaties in Vlaanderen. Schrijf in voor het congres in jouw buurt en kom uitwisselen met collega’s, partners en onze organisatie! Hou je postbus en mailbox in het oog, onze uitnodiging komt eraan!
∫∫ ∫∫ ∫∫ ∫∫ ∫∫
Kortrijk: dinsdag 12 februari Gent: woensdag 13 februari Brussel: donderdag 14 februari Antwerpen: dinsdag 19 februari Genk: donderdag 21 februari
Wat is uw droom voor het vrijetijdsaanbod voor kinderen en jongeren (jeugdwerk, fuiven, verenigingen, jeugdraad …)?
Welk thema wordt uw stokpaardje en waarom?
Al jaren klinkt in Merchtem de vraag naar een polyvalente zaal. Er is nood aan een ruimte voor fuiven, optredens, cultuur en een vaste stek voor het jeugdhuis. Een hele uitdaging, maar we laten ons niet ontmoedigen. Daarnaast is er behoefte aan meer groene speelruimte, met elkaar verbonden via een netwerk van groenblauwe trage verbindingen.
Naast jeugd ben ik ook bevoegd voor digitalisering en vereenvoudiging. Online verbeteren om offline meer kwaliteit te bieden. Ook op dat vlak hebben we nog wat werk. Zo is het momenteel niet eenvoudig om materiaal aan te vragen en is het bedrag van de waarborg buiten proportie. Als gemeente moeten we alle inwoners die iets willen organiseren, maximaal faciliteren.
Dat onze twee jeugdhuizen (De Bierpompe (Wervik) en De Jukte (Geluwe)) blijven bestaan als kruispunt van ontmoeting tussen alle jongeren. Onze stad moet hen daarin ondersteunen, zodat de jeugdhuizen niet alleen een café zijn (wat ook belangrijk blijft) maar een brede publiekswerking kennen met fuiven en culturele activiteiten. Een ontmoetingsplaats voor iedereen!
Blijven investeren in en kiezen voor een fundamenteel kind- en jongerenvriendelijke stad. Kinderen moeten weer volop en veilig kunnen spelen in de stad, niet alleen op speelpleintjes maar ook op straten en pleinen. De stad moet eigenlijk een grote speelplaats zijn. Dit betekent ook veilige verplaatsingen voor kinderen en jongeren. Verkeersveiligheid wordt dus een prioriteit, met een veilige schoolomgeving én een veilig centrum dat fietsers en voetgangers centraal stelt.
We willen een evenementenhal ontwikkelen waarin kinderen en jongeren allerlei activiteiten kunnen laten doorgaan: een Sinterklaasfeest, optredens, een springkastelenfestival, een jeugdfuif … Noem maar op! Ook toneelvoorstellingen voor scholen kunnen we daar organiseren.
De uitbouw van een gemeentelijke sporthal tot evenementenhal. Zo krijgt de jeugd de mogelijkheid om zichzelf te ontplooien, zorgeloos te genieten en te ondernemen. En ik wil ook graag het idee van een fiets-o-theek installeren: ouders kunnen fietsen huren voor een jaar en terug inwisselen als ze te klein geworden zijn.
N IE UWE B E STURE N
7
KINDVRIENDELIJKHEID
6 bouwstenen voor een kindvriendelijke gemeente of stad Tekst: Imke Pichal
Beeld: Lies Ferny
Bouwen aan een kindvriendelijke gemeente of stad, met de uitdagingen die de samenleving vandaag biedt, hoe doe je dat? Nathalie Van Ceulebroeck (AP Hogeschool Antwerpen) en Didier Reynaert (HoGent) zetten hun tanden in deze vraag, samen met een stuurgroep, waaronder VVJ, partners op verschillende beleidsdomeinen (toerisme, welzijn, ruimtelijke planning…), steden en gemeenten (met én zonder het label) en kinderen en jongeren zelf. Het traject leidde tot 6 bouwstenen waarmee elke gemeente of stad aan de slag kan.
1 Een kindvriendelijke gemeente (h)erkent en geeft ruimte aan de diversiteit onder kinderen en jongeren en de diversiteit aan contexten waarin kinderen en jongeren opgroeien Bouwen aan een kindvriendelijke gemeente is (leren) omgaan met diversiteit. De diversiteit tussen mensen wordt (h)erkend en draagt bij aan duurzaam samenleven. Met het non-discriminatiebeginsel bepaalt het Kinderrechtenverdrag een duidelijke ondergrens. Elk kind, met welke persoonskenmerken (bv. religie, geslacht ...) of opvoedingscontext dan ook, heeft dezelfde rechten.
8
DOWNLOAD HET I N S P I R AT I E K A D E R Je krijgt zicht op de verschillende spanningsvelden en maatschappelijke uitdagingen, zoals o.a. stijgende sociale ongelijkheid. Bij elke bouwsteen vind je praktijkvoorbeelden en reflectievragen. http://www.kindvriendelijkestedenengemeenten.be/ tips-documenten/alle-documenten.
2 Een kindvriendelijke gemeente werkt vanuit een gedeelde en gemandateerde visie op kinderen en jongeren Omdat kindvriendelijkheid door alle beleidsdomeinen heen loopt, is een visie op de maatschappelijke rol van kinderen en jongeren en op kindvriendelijk lokaal beleid cruciaal. Idealiter is die visie gedeeld (iedereen kent ze en staat er achter) én gemandateerd (ieder weet wat zijn/haar taak is en krijgt er tijd en ruimte voor). Zo’n visie stimuleert draagvlak en eigenaarschap waardoor alle partners zich deel van een groter geheel voelen en een actieve bijdrage kunnen leveren.
K INDVRIE ND E L IJK HE ID
KINDVRIENDELIJKHEID
3 Een kindvriendelijke gemeente voert permanente dialoog met kinderen en jongeren en houdt zo de vinger aan de pols Een kindvriendelijke gemeente erkent én versterkt het medeburgerschap van kinderen en jongeren. Participatie van en dialoog met kinderen en jongeren staan centraal. Niet eenmalig, maar in een voortdurende dialoog, zowel formeel (bv. via de lokale jeugdraad) als informeel (bv. door kinderen en jongeren op te zoeken op een plek waar ze kunnen spelen).
“De bouwstenen vormen geen kant-en-klare toolbox, daarvoor zijn de lokale contexten te divers. Ze bieden visie aan elke actor die mee vorm geeft aan lokaal kindvriendelijk beleid. Wie ermee werkt, moet zelf de vertaalslag naar de eigen context maken.”
4 In een kindvriendelijke gemeente regisseert de overheid en werkt ze samen met burgers en maatschappelijk middenveld Een kindvriendelijke gemeente is eerst en vooral de verantwoordelijkheid van de lokale overheid, die het Kinderrechtenverdrag binnen haar grondgebied moet realiseren. Ze ontwikkelt daarvoor tal van strategieën: van het zelf voorzien van maatschappelijke dienstverlening voor kinderen en jongeren tot het uitbesteden via een systeem van subsidiëring. Door stijgende vermaatschappelijking en vermarkting verandert de rol van de overheid en gaat ze vaker partnerschappen aan met burgerinitiatieven, middenveldactoren of (zelf)organisaties. Daarbij is een duidelijke coördinatie en positionering nodig van de (lokale) overheid, maar ook van andere actoren (gemeenschap – markt – middenveld).
5
In een kindvriendelijke gemeente kunnen kinderen en jongeren beroep doen op kwaliteitsvolle basisvoorzieningen Scholen, veilige fietspaden, openbaar vervoer, sport- en spelinfrastructuur … Het zijn niet alleen basisvoorzieningen voor kinderen en jongeren maar ook fundamentele hulpbronnen in de realisatie van hun rechten. Ze zorgen ervoor dat de basisnoden en -behoeften van kinderen worden vervuld. Zo kan je bv. ‘het recht op fysieke integriteit’ in het verkeer enkel garanderen door kindvriendelijke infrastructuur met veilige fiets- en wandelpaden en/of toegankelijk openbaar vervoer.
6 Een kindvriendelijke gemeente stimuleert en faciliteert solidariteit en wederzijdse betrokkenheid zodat duurzaam samenleven mogelijk wordt Een dat gers hun ning met
kindvriendelijke gemeente erkent kinderen en jongeren medeburzijn die actief mee vorm geven aan gemeente. Ze houden hierbij rekemet andere kinderen en jongeren en andere groepen in de samenleving.
Kindvriendelijkheid richt zich dus niet enkel op kinderen, maar ook op: ∫∫ de relaties tussen kinderen onderling en tussen kinderen en volwassenen; ∫∫ hoe de belangen van kinderen én volwassenen in gemeenschap te realiseren; ∫∫ hoe tegenstrijdige belangen ‘leerzaam’ in te zetten bij belangenconflicten.
MEER WETEN?
Imke Pichal helpt je op weg! ipichal@vvj.be of 03 740 76 44.
KIN DVRIE ND E L IJK HE ID
9
BELEVINGSONDERZOEK
Baas in Sint-Niklaas
“Als ik burgemeester was van de stad, dan …” Tekst: Mieke Vispoel
Beeld: Stad Sint-Niklaas, Fotto en Wilderzicht
Als kinderen en jongeren het voor het zeggen hadden in hun stad: wat zouden zij veranderen? Met die vraag trok Sint-Niklaas vanaf februari 2018 op pad. Het resulteerde in een uitgebreid onderzoek naar de leefwereld en mening van kinderen en jongeren. Laura Van de Vyver en Tim De Brabander, twee van de drijvende krachten van Team Jeugd, brengen hun verhaal.
10
Het Team Jeugd van Sint-Niklaas werkt al geregeld samen met kinderen en jongeren tijdens projecten. Waarom gingen jullie voor dit onderzoek nog een stapje verder? T I M : “De projecten waarvoor we tot nu toe met de doelgroepen samenwerkten, gingen vaak over speelruimte of publieke ruimte. Maar er zijn nog zoveel andere domeinen die invloed op hen hebben en daar hadden we te weinig zicht op. Met het onderzoek wilden we veel breder informeren naar hun interesses en noden, weten waar ze mee bezig zijn, om te weten te komen waarop we de komende jaren moeten inzetten.”
B E L E VINGSO ND E RZO E K
BELEVINGSONDERZOEK L AU R A : “Er breekt natuurlijk ook een nieuwe bestuursperiode aan.
Met Team Jeugd willen we de vinger aan de pols houden over wat bij kinderen en jongeren leeft, in functie van de nieuwe legislatuur. Daarbij is een belevingsonderzoek een krachtig instrument.”
CREËER CONTENT
Vanuit een wild idee groeit een concreet plan. Waar begint zo’n traject? L AU R A : “Eerst dompelden we ons grondig onder in wat zo’n belevingsonderzoek inhoudt. Heel wat steden en gemeenten deden al soortgelijke onderzoeken of zijn ermee bezig, maar elk heeft z’n eigen aanpak. Toch ondervonden we veel openheid van collega’s om info, tips en methodieken met ons te delen. Het belangrijkste blijft natuurlijk om alle ideeën te vertalen naar je lokale context, timing … ” Jullie kozen ervoor om te werken met twee onderzoeksfasen. Hoe waren die opgedeeld? L AU R A : “In de eerste fase wilden we van zoveel mogelijk kinderen en jongeren te weten komen wat hun topprioriteit zou zijn, als zij baas van de stad waren. We splitsten de groep op in kinderen (612 jaar) en jongeren (12-26 jaar). Voor beide groepen werkten we met invulkaartjes, waarop ze drie thema’s konden aanstippen waar zij van wakker liggen. Daarnaast was er ook ruimte voor een eigen idee. Omdat we toch wel een woordje uitleg wilden geven bij de kaartjes, trokken we met ons team op pad. We maakten een selectie van Sint-Niklase scholen om de steekproef zo divers mogelijk te maken: verschillende onderwijsnetten, deelgemeenten, leeftijden … In totaal vulden ongeveer 2600 kinderen en jongeren de kaartjes in en per doelgroep kwamen er drie prioritaire thema’s naar boven.” T I M : “In fase twee werkten we, samen met enkele straffe hogeschoolstudenten, per gekozen thema voor elke doelgroep een diepgaandere methodiek uit. Want hoewel het thema ‘Natuur en milieu’ bij beide doelgroepen in de top drie geraakte, merk je dat ze er een andere invulling aan geven, waar ook een andere methodiek bij hoort. Deze methodieken voerden we uit via 29 inspraakmomenten in scholen, OKAN-klassen, op pleintjes … Zo bereikten we nog eens 477 kinderen en jongeren.”
TEST 1 - 2 - ...
Test vooraf je onderzoeksmateriaal bij een kleine steekproef en krijg nieuwe inzichten. Testen, evalueren en verbeteren is de boodschap!
Maak foto’s en filmpjes en verzamel leuke quotes. Want hoe je achteraf je verhaal brengt, is minstens even belangrijk. Wil je iets in beweging zetten, zorg dan voor straf materiaal!
Op welke methodieken zijn jullie best wel fier? T I M : “Voor het thema ‘Samen gelukkig leven’ ontwikkelden we zelf een bordspel met babbel-, wist-je-dat-, doe- en wat-als-kaartjes. Zo gingen we met jonge kinderen in gesprek over minder evidente thema’s als armoede, pesten en gelukkig zijn. Aan elke methodiek was een nagesprek verbonden, zodat ze ook met elkaar uitwisselden.” LAURA: “Voor kinderen werkten we met een vrijetijdsdagboek waarmee we te weten kwamen waarmee ze zich het liefst bezig houden in hun vrije tijd. In het boekje konden ze een week lang dag per dag aanduiden wat ze deden, waar, met wie, waarom, wat ze leuk of minder leuk vonden … Voor jongeren werkten we voor datzelfde thema met een Snapchatverhaal, waarop ze alles in beeld brachten. Hierdoor doken we een week lang helemaal in hun leefwereld.” Terugkoppeling, zowel intern als extern, vormden ook een rode draad in jullie verhaal? T I M : “Zeker! Al na de eerste fase verspreidden we affiches, infographics op sociale media en terugkoppelingskaartjes waarop je kon zien welke thema’s het gehaald hadden. We vonden het bijzonder belangrijk om kinderen en jongeren in elke fase op de hoogte te houden. En met de definitieve resultaten wilden we écht uitpakken. Voor de lagere scholen creëerden we een kwartet, waarin de resultaten en de thema’s verwerkt zijn. Bij de verspreiding ervan voegden we er ook nog een ‘brief aan de nieuwe burgemeester’ aan toe. Zo kan elke klas die zin heeft, nog een extra actie per thema aan ons bezorgen. L AU R A : “Voor jongeren brengen we via Facebook en Instagram 11 verhalen, gekoppeld aan de resultaten. In korte filmpjes licht een jongere een van de resultaten uit. De 11 thema’s vormden het uitgangspunt tijdens onze Debattle in september. De filmpjes deden er telkens dienst als intro voor elk thema dat er aan bod kwam. Voor beleidsmakers, middenveld en collega’s verzamelden we de resultaten in een aantrekkelijke brochure.”
BELEVINGSO ND E RZO E K
11
BELEVINGSONDERZOEK
HOU IEDEREEN OP DE HOOGTE
Hou zowel interne als externe stakeholders voldoende op de hoogte. Zo creëer je draagvlak bij een groep en kan je ook in de volgende fasen op hen rekenen.
Hoe namen jullie ook collega’s mee in dit verhaal? TIM: “Al bij de start stuurden we een open oproep naar alle diensten: “wat wil je graag te weten komen van kinderen en jongeren?” Die feedback namen we meteen mee in de eerste fase. Na onze guerrillainval bij het College, waar we de resultaten voorstelden, versierden we de bureaus van alle collega’s met quotes van jongeren en een brochure met daarin de highlights van het onderzoek. Sommige collega’s reageerden meteen blij of verrast met de prioriteiten, anderen zien raakvlakken en kansen, enkelingen reageerden geprikkeld op gevoelige quotes. Maar met alle reacties kunnen we samen aan de slag voor een straffere kind- en jeugdvriendelijkere stad.”
Wat waren voor jullie de belangrijkste lessen uit dit project? T I M : “Dat er zoveel manieren zijn om de zaken aan te pakken. Soms moet je gewoon proberen en eens op je bek gaan. Al groeide het team doorheen het traject ook sterk. Van “zouden we …?” ging het al snel naar “Kom, we proberen het!”. L AUR A: “De begeleiding van VVJ was voor ons een sterke motivator. Tieme begeleidde ons als coach sterk in het maken van keuzes. Na elk coachinggesprek, waarbij we onze ideeën voorlegden, waren we weer vertrokken. Maar hét belevingsonderzoek? Dat bestaat niet, je moet zelf je eigen puzzel leggen.”
Het traject is afgelopen, de resultaten zijn bekend: wat nu? TIM: “We hebben er bewust voor gekozen om enkel de resultaten te publiceren en geen concrete aanbevelingen te formuleren. Dat zou geen juiste boodschap zijn naar het nieuwe bestuur, bij wie we net eigenaarschap willen creëren over onze strategie en de acties rond een kind- en jeugdvriendelijke stad. Met de administratie schreven we een memorandum aan de nieuwe bestuursploeg en daarin kregen de resultaten een prominente rol. Ook met de nieuwe schepen van jeugd bekijken we samen met hem/haar hoe we verdergaan.” LAURA: “In januari organiseren we samen met kinderen en jongeren een inspiratiedag kind- en jeugdvriendelijk Sint-Niklaas. Hierbij zullen we samen met collega’s, de gemeenteraad en kinderen en jongeren nadenken over acties die Sint-Niklaas nog kind -en jeugdvriendelijker maken, als startpunt om mee te nemen in het nieuwe meerjarenplan.”
MEER WETEN? Contacteer Laura of Tim: laura.vandevyver@sint-niklaas.be of tim.debrabander@sint-niklaas.be of neem contact op met Tieme Verlinde: tverlinde@vvj.be of 03 821 06 04
12
D E R E S U LTAT E N V I N D J E V I A H T T P : // B I T. LY/ R E S U LTAT E N _ B I S
B E L E VINGSO ND E RZO E K
PARTICIPATIE
GEEFT SÃO PAULO DE STAD TERUG AAN DE KINDEREN? Tekst: Mieke Vispoel & Ilse Holvoet
Beeld: Guega Rocha Carvalho & Joana Andrade
Op het congres ‘Child in the city’ (Wenen, september 2018) ging heel wat aandacht naar mobiliteit, ook ons focusthema voor dit jaar. Ilse Holvoet maakte er kennis met Guega Rocha Carvalho, uit São Paulo, die een academisch onderzoek voerde naar de vrijheid van kinderen in de openbare stadsruimte.
In 2012 lanceerde toenmalig burgemeester Fernando Haddad een innovatief mobiliteitsbeleid dat collectief vervoer en een fietsnetwerk vooropstelde. Jammer genoeg kon hij zijn beleid niet verderzetten en werden heel wat van zijn acties (zoals de snelheidsbeperkingen voor auto’s) teruggeschroefd. De autovrije zondag op Paulista Avenue blijft wel nog bestaan, dankzij de acties van de inwoners!
Guega praatte met 130 kinderen tussen 7 en 12 jaar van verschillende socio-economische achtergronden: van dakloze kinderen tot kinderen uit welgestelde gezinnen. Dat de straat geen plek is voor hen, is voor kinderen in São Paulo de normaalste zaak van de wereld. Ze groeien op binnen de vier muren van huizen en scholen. Guega zocht via twee methodieken uit hoe kinderen, op een veilige en zelfstandige manier, de weg vinden van hun huizen en scholen naar openbare pleintjes.
Samen op pad (observatie)
∫∫ Speel-stopplaatsen: plekjes waar ze even kunnen uitrusten tijdens de wandeling.
Guega volgde twee groepen kinderen op weg van school naar een specifiek uitgekozen plein. Door samen op pad te gaan, ontdekte ze heel wat zaken waar ze zelf nooit aan zou denken: ∫∫ Moeilijke paden? Kinderen zoeken én vinden snel slimme oplossingen. Zo vermeed een van hen een steile dagelijkse beklimming door een stukje af te snijden via een lokale supermarkt. ∫∫ Tijdens een wandeling bleek de lange muur langs een kerkhof dé plek te zijn waar ze het liefst voorbijkomen. Het is de enige plaats waar ze veilig kunnen rennen en plezier maken op hun lange weg van school naar huis.
Het ideale pad (projectie) Guega liet kinderen hun ideale pad van de school naar het plein tekenen en merkte enkele tendensen op: ∫∫ Continuïteit: een pad waar je zo weinig mogelijk moet van afwijken, zonder garages, opritten en kruispunten.
∫∫ Plezier in kleine dingen: een hek of een muur, allemaal obstakels waarbij ze hun grenzen ontdekken en plezier maken.
Moraal van het verhaal ∫∫ Kom uit je kantoor. Praat en ga op stap met kinderen, zo ontdek je dingen waar je zelf niet meteen aan zou denken. Stap helemaal mee in hun leefwereld, zo verruim je je perspectief. ∫∫ Doe je dit onderzoek in ons land, dan is de kans groot dat je heel wat gelijkaardige zaken tegenkomt. Maak werk van een kindvriendelijk netwerk dat kinderen toelaat veilig en autonoom te spelen op straat. ∫∫ Gebruik de openbare ruimte als opvoedingsruimte. Buitenspelen zorgt voor sociale ontwikkeling en een betere gezondheid. Samen spelen zorgt ervoor dat kinderen van alle achtergronden elkaar ontmoeten en leren kennen.
PARTICIPATIE
13
HELPDESK
Hallo VVJ Op onze jeugddienst krijgen we geregeld hulp en ondersteuning van losse medewerkers. We proberen wat meer structuur te krijgen in de manier waarop we deze mensen vergoeden. Soms zien we het bos niet meer door de bomen, omdat er zoveel mogelijkheden zijn. Kunnen jullie dat nog eens voor ons samenvatten?
Uit onze mailbox geplukt
Hoe vergoed je losse medewerkers? Tekst: Joris Dekkers
Groetjes Lieze Hallo Lieze! Er bestaan inderdaad heel wat opties. We zetten ze graag even voor je op een rijtje:
V RI J W IL L IGE RS W E RK VOOR WIE?
VERGOEDING?
Iedereen kan vanaf het jaar waarin hij/zij 16 jaar wordt, vrijwilligerswerk uitvoeren bij organisaties die geen winst nastreven. Vrijwilligerswerk gaat over 101 functies of taken en is niet-gelimiteerd. Opgelet: wie een vervangingsinkomen krijgt, heeft meldingsplicht en moet vooraf enkele documenten invullen.
Vrijwilligerswerk wordt niet betaald, maar je mag wel een onkostenvergoeding geven. Als je één van de volgende twee mogelijkheden volgt, zijn de vergoedingen belastingvrij:
∫∫ Reële kostenvergoeding =
∫∫ Forfaitaire kostenvergoeding = een vast bedrag, zonder bewijsstukken ∂∂ Vanaf 2019: max. 34,71¤ per dag of 1388,40¤ per jaar ∂∂ Vervoerskosten kan je beperkt terugbetalen, tot max. 2000 km. Hiervoor heb je wel een bewijsstuk nodig.
terugbetaling per getekend bewijsstuk ∂∂ Autoverplaatsing aan max. 0,3573 euro/km (van 1/07/2018 tot 30/06/2019) ∂∂ Fietsverplaatsing aan max. 0,23 euro/km ∂∂ Treintickets, aankopen … betaal je volledig terug.
MEER INFO: https://www.vlaanderen vrijwilligt.be/wetgeving/de-vrijwilligerswet/
B E TA A L D B I JK L U S S E N ( V E RE NIGING S W E RK ) Met dit statuut wil de overheid de grijze zone tussen vrijwilligerswerk en gewone arbeid duidelijker maken. Het wettelijk kader is nog in onderhandeling en dus nog niet officieel van kracht.
VOOR WIE?
VERGOEDING?
Betaald bijklussen kan voor personen die: ∫∫ of minstens 4/5 tewerkgesteld zijn; ∫∫ of zelfstandig in hoofdberoep zijn; ∫∫ of gepensioneerd zijn. Bijklussen kan enkel bij verenigingen. Jeugdwerk in jeugdvereniging of op het speelplein komen niet in aanmerking. De volledige lijst met activiteiten vind je op https://www.verenigingswerk.be/nl/ verenigingswerk.html.
14
HE L PD E SK
∫∫ Per jaar mag iemand tot 6 130 euro bijverdienen zonder belastingen of sociale bijdragen te betalen. ∫∫ Per maand is het bedrag afhankelijk van functie tot functie.
MEER INFO: https://www.verenigingswerk.be/nl/ verenigingswerk/ik-vertegenwoordigeen-vereniging.html
VERKIEZINGEN
Hulp nodig bij je bestelling of een catalogus aanvragen?
OP ZOEK NAAR EEN ORIGINELE KNUTSELACTIVITEIT? De Banier is specialist in creativiteit en helpt je graag!
postorder@debanier.be
› We leveren met plezier ideeën en inspiratie › In ons assortiment zitten duizenden creatieve materialen
Meer weten over workshops en knutselpakketten?
› Of keuze uit tientallen kant-en-klare pakketten › Indien nodig: met begeleiding
workshops@debanier.be
2 5 -D A GE NRE GE L
180413_ADV_Dropzone.indd 1
VOOR WIE? Iedereen, in welk statuut dan ook, mag werken via de 25-dagenregel. Werknemers, werklozen, gepensioneerden, zelfstandigen, studenten, ambtenaren, leerkrachten en werknemers in tijdskrediet. In dit statuut mag maximaal 25 dagen gewerkt worden, onafhankelijk van het aantal uren. Niet alle functies komen in aanmerking, maar je kan het statuut wel gebruiken voor je animatoren.
06/07/2018 09:1
VERGOEDING?
∫∫ Je betaalt deze medewerkers volgens dezelfde loonvoorwaarden als andere werknemers in de organisatie die tot dezelfde categorie behoren (sectorbarema’s of algemeen minimumloon). ∫∫ De 25-dagenregel is vrijgesteld van sociale bijdragen voor werkgever als werknemer.
MEER INFO: https://www.sociare.be/kennisbank 329/start-werkrelatie/lossemedewerkers/nieuws/studenten arbeid-en-25-dagenregel-onder-de-loep/
JOB S T UDE N T VOOR WIE? Elke student van minstens 15 jaar die regelmatig is ingeschreven in een onderwijsinstelling mag als jobstudent werken. Ook in de zomervakantie volgend op het jaar dat iemand afstudeert, kan hij/zij nog studentenarbeid doen. Dit kan voor alle functies en activiteiten en voor maximaal 475 uren per student per jaar.
VERGOEDING?
∫∫ Je betaalt deze medewerkers volgens dezelfde loonvoorwaarden als andere werknemers in de organisatie die tot dezelfde categorie behoren (sectorbarema’s of algemeen minimumloon).
HE L PD E SK
15
MEER INFO: https://www.sociare.be/kennisbank 329/start-werkrelatie/lossemedewerkers/nieuws/studenten arbeid-en-25-dagenregel-onder-de-loep/
PLAN HET PLAN
Tiny schrijft een meerjarenplan (vervolg) Tekst: Filip Stallaert
Beeld: Bart Kaesemans & VVJ
Een meerjarenplan schrijf je niet in één dag. Je doorloopt verschillende fasen om tot een afgewerkt plan te komen. In de vorige Dropzone (september 2018, ‘Tiny schrijft een meerjarenplan’, p. 6-9) zetten we je al op weg met een stappenplan (plan – do – check – act), een plan van aanpak én concrete tips om de eerste twee fasen aan te pakken. Daarmee wapenden we je voor de beleidsvoorbereiding: het inventariseren en het bewerken van informatie. In dit artikel proberen we je op een eenvoudige en verstaanbare manier dieper mee te nemen in de 3 volgende fasen: confronteren, beslissen en programmeren. Dit noemen we de beleidsbepaling.
bewerken
confronteren
beslissen
programmeren
16
PL AN HE T PL AN
ramen
inventariseren
budgetteren
De laatste stap in deze fase is het ramen van de middelen. Wat zou het kunnen kosten? Hoe schatten we de opbrengsten in (denk niet enkel aan inkomsten maar ook aan eventueel lagere uitgaven)? Hiervoor gebruik je de aanwezige ervaring en historiek in je boekhouding en zoek je naar trends. Ook dit is een top-bottom-topverhaal. Het meerjarenplan heeft nood aan een volledig verhaal met een link naar de praktijk. Een doelenboom uit de vorige legislatuur helpt je om dit geheel uit elkaar te rafelen en terug op te bouwen. Dit uiteenrafelen belicht zowel de raming van het tijdsaspect (hoe lang doe je erover om iets te realiseren?) als het financiële aspect (hoeveel kost het dan?). Zo bouw je met een nieuwe doelenboom het verhaal opnieuw op en kom je terecht in de beleidsbepaling.
beleidsbepaling
In de beleidsvoorbereiding verzamelde en inventariseerde je informatie (fase 1) met als doel een basis te creëren waarop je je beleid zoveel mogelijk wil stoelen. Je ordende deze onoverzichtelijke hoop vanuit je kinderen- en jongerenbril (fase 2), zodat je door de bomen het bos ziet. Je erkent er maatschappelijke uitdagingen in voor jouw gemeente.
beleidsvoorbereiding
VAN BELEIDSVOORBEREIDING NAAR BELEIDSBEPALING
PLAN HET PLAN
DE 3 FASEN VAN DE BELEIDSBEPALING Na het voorbereidend werk is het tijd om knopen door te hakken. De beleidsbepaling bestaat uit de volgende drie fasen:
∫∫ Fase 3: confronteren van mogelijke beleidskeuzes met elkaar ∫∫ Fase 4: beslissen: effectief de keuze maken ∫∫ Fase 5: programmeren: beslissingen omzetten in de praktijk
Fase 3: Confronteren In deze fase worden de beleidskeuzes, mogelijke doelstellingen en strategieën met de geraamde beschikbare middelen geconfronteerd. Meestal ligt er meer op de plank dan wat het budget aankan. Daarom is confronteren, naast het afwegen van de te realiseren doelen, ook kiezen uit verschillende strategieën om het beste resultaat te bereiken. Je moet dus niet enkel de doelen die je wil bereiken vergelijken en kiezen, maar ook de manier waarop je ze wil bereiken.
“Het is een uitdaging om de input van onze doelgroep te koppelen aan de politieke keuzes. Ook dat is de rol van de jeugdambtenaar.”
Budgetten, uitvoeringstermijn, beschikbaar personeel, geschat effect … Je legt heel wat criteria naast elkaar om de juiste keuzes te maken. Stel daarbij ook de volgende vragen:
∫∫ ∫∫ ∫∫ ∫∫ ∫∫ ∫∫
Waarin zit de meeste impact op lange termijn? Waarin zit het meest zelforganisatie van de doelgroep? Zetten we in op één grote impuls of op meerdere kleine? Wat is het gewenste kwaliteitsniveau? Welke efficiëntie beogen we? Wat zijn de quick wins?
E V E L IE N VA NDE R S C HUE R E N , JEUGDDIENST ROOSDA AL
In deze fase speelt het managementteam een belangrijke rol. Zorg voor een vlot contact en vraag om terugkoppeling. Weet wie in het managementteam jouw voorstellen en afwegingen meeneemt en zoek collega’s met dezelfde insteken en breng ze samen in.
TIPS VOOR FASE 3 ✔✔ Weet wat je als jeugddienst zelf wil/mag/kan doen. ✔✔ Vraag naar de doelstellingenstructuur van het huidige plan en
✔✔ Zoek ervaren collega’s die je kunnen helpen. Zowel op financieel
rafel de doelstellingenboom uit elkaar. ✔✔ Ken niet alleen je eigen, maar ook andere relevante budgetten. ✔✔ Maak afspraken met collega’s over de integratie van budgetten. ✔✔ Construeer zelf meerdere oplossingen/voorstellen voor eenzelfde doel. ✔✔ Duid bij verschillende oplossingen aan wat de voor- en nadelen zijn.
✔✔ Verenig je middelen via facilitaire en logistieke
als logistiek vlak, als naar impact toe. doelstellingen. Bv.: een gezamenlijk budget en doelstelling voor de aankoop van tablets om participatieprojecten mee te organiseren ✔✔ Help politici en managementteam betere jeugdbeleidskeuzes maken in de volgende fasen door hier heel duidelijk de kinderen jongereninsteken te duiden en te versterken.
P LAN HE T PL AN
17
PLAN HET PLAN Fase 4: Beslissen Nu alle opties duidelijk zijn en de mogelijke strategieën naast elkaar liggen, worden de knopen echt doorgehakt. Dat is in eerste instantie de taak van politici: welke beleidsdoelstellingen (vanuit welke beleidskeuze en welke acties), middelen en personeelsinzet worden er nu weerhouden? Uiteindelijk leidt deze fase tot een ontwerp van een meerjarenplanning. Een beleidskeuze kan bijvoorbeeld zijn: “We proberen kinderen in de wijken te bereiken via mobiele speelpleinwerking en niet via extra sportaanbod of door een bus in te zetten naar het centrale plein.”
“Als je weet wat het veld belangrijk vindt, is keuzes maken eigenlijk niet moeilijk.”
TIPS VOOR FASE 4 ✔✔ Weet wat beslist is en welke status de beslissing heeft. Is het een eerste voorstel, een voorzet, een definitieve richting …? ✔✔ Weet welke beslissingen impact hebben op breed jeugdbeleid of op zijn minst op jouw beleidsdomein. ✔✔ Zolang het meerjarenplan in de planfase zit, kan er nog van alles veranderen. Maar ook zodra het in werking is, gebeuren er nog wijzigingen. Blijf dus ook na de start betrokken en vraag om feedback. ✔✔ Streef mee naar duidelijke keuzes en vraag verduidelijking indien nodig.
NELE DE SCHOUWER, OUD-JEUGDCONSULENT AFFLIGEM, NU SPORTFUNCTIONARIS
Fase 5: Programmeren Bij het programmeren worden de actieplannen geoperationaliseerd: wat moet hoe, door wie en tegen wanneer met welk budget en in welke stappen gebeuren? Ook om deze uitvoering te plannen en uit te werken kan je de fasen Plan – Do – Check - Act gebruiken. Voor heel wat acties komt deze fase neer op het linken met de functiebeschrijvingen van de medewerkers in het team. Hoe straffer in de vorige fasen stakeholders en andere doelgroepen betrokken werden, hoe eenvoudiger om te organiseren, partners te vinden, snel bij te sturen, gedragenheid te creëren …
TIPS VOOR FASE 5 ✔✔ Formuleer actieplannen concreet en duidelijk. Maak ze SMART: specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdsgebonden.
✔✔ Vraag naar een overzicht van alle doelstellingen en acties die impact hebben op breed jeugdbeleid. Bestaat er geen overzicht? Maak er dan zelf een! ✔✔ Ken de actieplannen van je collega’s. Hebben ze impact op kinderen en jongeren? Of misschien wel op jou?
“Bij het programmeren leg je de meetpunten vast voor opvolging en evaluatie: de indicatoren. Ook dat gebeurt voor je begint met de uitvoering van het beleidsplan. De indicatoren hebben immers een sturende functie. Ze bevatten letterlijk de waarden waarnaar je moet streven om ze te bereiken.” BART K AESEMANS, VOORMALIG JEUGDC O N S UL E N T V ILV O O R D E E N P R O C E S BEGELEIDER OPENBARE BESTUREN BIJ A3O
VRAGEN?
Filip helpt je graag verder via fstallaert@vvj.be of 03 821 06 08
18
PL AN HE T PL AN
ADVERTORIAL
Genk gaat voor groene sport De mens is gemaakt om te bewegen, niet om stil te zitten. Bewegen brengt fysieke gezondheidsvoordelen mee in de vorm van bijvoorbeeld minder risico op overgewicht, hartproblemen of rugklachten. Daarnaast heeft bewegen ook een gunstige invloed op de kwaliteit en ontwikkeling van onze hersenactiviteit. En er is ook ‘het plezier in bewegen en sporten’. Gemeenten investeren in toenemende mate in budgetvriendelijke en laagdrempelige beweegactiviteiten in de openbare ruimte. Een mooi voorbeeld is de Stad Genk!
Op 22 september 2018 werd in de Stad Genk het vernieuwde SportinGenk Park officieel geopend. Met deze grondige make-over wil de Stad Genk sport en bewegen toegankelijk maken voor alle leeftijden. Flinke kleuters, speelse kinderen, stoere jeugd, actieve medi- en senioren, iedereen vindt hier wel een sport die bij hem/haar past! Een multifunctioneel plein (de ‘Esplanade’), een stateof-the-art skateterrein, een hindernispiste, kinderjungle, hoogtouwenparcours, voor de jongsten een vlinderpad of een spelletje petanque voor de ouderen. Landschapsarchitectenbureau LOLA en advies- en ingenieursbureau Antea tekenden voor het ontwerp, waarin nadrukkelijk ecologische strategieën werden opgenomen. Van groot belang voor een meer intense natuurervaring en vooral belangrijk voor kinderen. Juist zij leren daardoor de intrinsieke waarde kennen van de natuur. Goede Speelprojecten ontwikkelde, samen met adviesbureau Studio Jan Ooms en in nauwe samenwerking met de Sportdienst van de stad Genk, de sport- en speelroutes. Voor elke doelgroep is gekeken naar een uitdagend aanbod van oefeningen met zo veel mogelijk afwisseling, helemaal afgestemd op de fysieke mogelijkheden van de gebruikers. De parcoursen zijn grotendeels uitgevoerd in het duurzame Europese hardhout robinia pseudo acacia. “Duurzaamheid zichtbaar maken in een beweegvriendelijke buitenruimte, dat is het idee! Het park wordt een sportpark, het sportpark een park”, aldus Kirsten Goede.
www.speelprojecten.com
Spelen, het zit in onze natuur
INTERNATIONAAL
Jeugddiensten op internationaal avontuur! Tekst: Ellen De Grauwe
Beeld: Jeugddiensten Puurs, Aalst en Geraardsbergen
Het Intercity Youth (ICY) netwerk, waarvan VVJ lid is, lanceerde het project ‘Youth Win’ om samen met de intussen vertrouwde partners studiebezoeken, job shadowing en uitwisselingen te organiseren. Dit najaar gingen enkele jeugddiensten op pad. De een trok naar het buitenland om inspiratie op te doen, de ander ontving een aantal Zweden en Finnen om inspiratie te delen. Zo zorgde het Youth Win project voor een eerste fijne internationale ervaring bij een aantal Vlaamse jeugddiensten (Evergem, Geraardsbergen, Aalst en Puurs).
Puurs & Aalst W I E : Inne Van den Abbeele (Aalst) en Tim Van Gool (Puurs) WAT E N WAAR : Inne en Tim ontvingen Zweden en Finnen voor een
studiebezoek in Puurs en Aalst. Volgend jaar trekken ze richting Finland. WAN N E E R : van 1 tot 6 oktober 2018 H O E H E B JE H E T E RVAR E N ?
Inne: “Aalst is een wereldstad en dat zullen ze tot in Zweden en Finland geweten hebben! Drie dagen lang kwamen twee Zweedse en vier Finse jeugdwerkers vertellen over hoe ze het jeugdbeleid daar aanpakken. Boeiend om van gedachten te wisselen over hun kijk op jeugdopbouwwerk, participatie, jeugdinfrastructuur ...” Tim: “Een uitwisseling is altijd interessant omdat het in twee richtingen werkt. Enerzijds geeft het je heel wat inspiratie. Elk land heeft zijn eigen aanpak met kansen en beperkingen waar je zelf niet aan zou denken. Anderzijds geeft het je de kans om je eigen beleid en werking eens te spiegelen. Zo zie je waar je eigen gemeente staat rond jeugdbeleid. Soms zien we onze eigen sterktes niet meer omdat we die zo ‘gewoon’ zijn of als normaal beschouwen.”
Vorig jaar kon elke jeugddienst zich vanuit de eigen expertise kandidaat stellen. Nadien legden we de puzzel en linkten we jeugddiensten vanuit hun interesse en expertise aan andere partners en omgekeerd. De uitwisselingen lopen over een periode van twee jaar (2018 - 2019). Zo trokken Bruno Smet (Jeugddienst Evergem), Nele en Barbara (Jeugddienst Geraardsbergen) richting Göteborg (Zweden) en ontvingen Tim (Jeugddienst Puurs) en Inne (Jeugddienst Aalst) Zweden en Finnen in hun gemeente en stad. Het Youth Win project werd goedgekeurd door het Europese programma Erasmus+, dat instond voor de financiële ondersteuning (o.a. transport en organisatiebudget).
WAT H E B JE O N T H O UDE N VAN H E T ST UDI E B E ZO E K ?
Tim: “Het uitgangspunt van ons jeugdbeleid verschilt sterk tegenover dat van onze Scandinavische collega’s. Wie vertrekt vanuit de vrije tijd van kinderen en jongeren, kan vanuit een ongedwongen sfeer contacten leggen met de doelgroep en werken vanuit hun competenties en kwaliteiten. Het opbouwen van een vertrouwensband is essentieel binnen het jeugdwerk. De collega’s vonden dat lastiger omdat ze als jeugdambtenaren en jeugdwerkers twee petten op hebben. Enerzijds moeten ze een vertrouwensband opbouwen met de jongeren, anderzijds moeten ze ook opmerkelijke zaken melden bij ouders en/of autoriteiten. Daardoor vertrouwen jongeren hen moeilijk en noemen ze hen vaak snitches.” 20
INTE RNATIO NAAL
INTERNATIONAAL
Ook Bruno Smet van Evergem was erbij in Zweden. Zijn verhaal lees je op http://intercityyouth.eu/report-keks-studyvisit-by-bruno-smet/
Geraardsbergen
“Internationale ervaring verruimt je geest en werking op de jeugddienst”
WIE: Nele Macharis en Barbara De Smet, jeugddienst Geraardsbergen WAT E N WA A R : Nele en Barbara namen deel aan een studiebezoek via
KEKS (Zweedse tegenhanger van VVJ) in Göteborg, Zweden. WA NN EER : van 14 tot 18 mei 2018 HO E H EB JE HET ERVAR E N ?
Nele: “Hoewel het onze eerste ervaring was met een Europees uitwisselingsprogramma, was het meteen een fantastische ervaring waar we veel leerden over de jeugdcentra in Göteborg. Door een goede planning van het programma, zagen we verschillende centra met elk hun eigen doelstellingen en expertises. Er was ook genoeg tijd om te reflecteren, informatie uit te wisselen en al onze vragen te stellen. Want net dat maakt een uitwisseling zo interessant: blijven doorvragen tot je de andere context helemaal begrijpt.”
OP DE HOOGTE BLIJVEN VA N O N Z E I N T E R N AT I O N A L E PROJECTEN?
Hou zeker onze digitale nieuwsbrief in ’t oog, waarin we regelmatig interessante uitwisselingen en trainingen delen. Ook op www.salto-youth.net vind je heel wat trainingen. Voor meer info contacteer je best Ellen De Grauwe via edegrauwe@vvj.be of 03 821 06 01.
WAT H EB JE ONTHOUD E N VA N H E T ST U D I E B E ZOE K?
Barbara: “Jeugdcentra in Göteborg werken met een openhuis-principe. Er zijn muziekstudio’s en chillplaatsen, je kan er videogames spelen, sporten … De jeugdcentra die we bezochten werden samen met de jongeren ingericht. Zij kozen het meubilair, richtten de ruimtes in en hadden (met hun ouders) zelfs invloed op de openingsuren. Opvallend: ze werken allemaal met een aanwezigheidslijst en lidkaart. Die laatste staat niet enkel symbool voor het respecteren van de wetten en regels maar geeft hen ook toegang tot het jeugdcentrum. Wie bv. wil repeteren, kan dat op een gekozen tijdstip. Dat vertrouwen leidt tot verantwoordelijkheid.” IN TE RNATIO NAAL
21
INSPIRATIE
De kracht van spelen Tekst: Eva Maréchal
Beeld: Eva Maréchal & Dries Segers
Waarom is spelen zo belangrijk? Hoe zet je lokaal in op uitdagendere speelkansen voor kinderen? En hoe pak je daarbij uitdagingen als gedeeld ruimtegebruik of de zorg om veiligheid aan? Hop Up bracht eind oktober verschillende spelers uit het brede speelveld van kinderen bij elkaar om inzichten, tools en goede prakijken te delen. We serveren ze voor jou in een notendop!
Ruimte voor vrij spel Die ruimte mag je letterlijk nemen. Steeds vaker zie je weinig inspirerende plekken met amper speeluitdaging. Veilig, maar saai, omdat ze kinderen voorschrijven wat ze moeten doen of omdat ze gedeeld zijn met anderen. Nochtans is het niet ver zoeken naar speeluitdaging. Elk dorp is een speeljungle vol verborgen stukjes groen die je kan omvormen tot avontuurlijke speelterreinen. Stukjes wildernis waar kinderen zichzelf mogen zijn en ze zelf kiezen en verzinnen wat ze doen.
“Met Wildebras streven we naar wild spelen in openbaar domein: kampen bouwen, vuur maken … We brengen de buurt en de kinderen bijeen en verzamelen samen dromen en zotte ideeën voor een wilde speelzone. We stimuleren ook steden en gemeenten om dit in hun beleid op te nemen.” J O L L E D E S L O O V E R , W I L D E B R AS K O R T R I J K
22
INSPIRATIE
INSPIRATIE
“Play is the highest form of research” ALBERT EINSTEIN
De Hop Up Playgrounds helpen dan weer om ruimte te maken voor vrij spel op gedeelde of veelzijdige locaties.
“Met de jeugddienst kunnen we na schooltijd terecht in de schoolturnzaal. Met de Hop Up Playgrounds toveren kinderen de ruimte in een mum van tijd om naar een uitdagende speelomgeving. Ze bepalen zelf waar het materiaal voor moet dienen en bouwen de meest veelzijdige constructies: een ruimteschip, een boot, ruige kampen … Zo spreken ze hun eigen fantasie en creativiteit aan. In een wereld waarin vrije speelkansen onder druk staan, helpt Hop Up de natuur een handje.”
Spelen is leren Nog te vaak zien we spelen als het tegenovergestelde van leren. Leren is saai, spelen is leuk. Leren is moeten, spelen is mogen. Leren is het echte werk, spelen is bijzaak. We weten ondertussen beter. ∫∫ Met Spelend Leren ontwikkelde Kras Jeugdwerk een methodiek die via spel en muzische expressie inzet op de ontwikkeling van kinderen. Zo hebben kinderen niet door dat ze leren en groeien door te spelen. ∫∫ De Gentse Sudbury school gaat nog verder en neemt de aangeboren nieuwsgierigheid van kinderen als uitgangspunt. Er zijn geen klassen, leerlingen van alle leeftijden zitten samen, ze kiezen zelf wat ze doen én er zijn ook geen verplichte vakken of uurroosters. Wel krijgen kinderen alle ruimte om te spelen, omdat het de natuurlijke manier is waarop ze leren. Of om het in de woorden van Albert Einstein te zeggen: “Play is the highest form of research!”
M E E R I N F O R M AT I E ?
Hop Up organiseerde deze inspiratienamiddag over de kracht van spelen in samenwerking met Sudbury Gent, Kras Jeugdwerk, Speelmakers, Jeugddienst Bornem, Gekkoo en Wildebras. Contacteer Hop Up via info@hopup.be, 0486 23 57 59 of www.hopup.be
ANNELIES HAUTEKEETE, DIENSTHOOFD JEUGD BORNEM & E VA M A R É C H A L , S P E E L A R C H I T E C T H O P U P
Tijd voor vrijheid Ruimte maken voor vrij spel betekent ook vrijheid geven aan kinderen en hen vertrouwen in hun kunnen. Dat doe je door zo min mogelijk regels mee te geven en door ruimte te maken voor risico. Door niet altijd “Pas op!” te roepen, maar door kinderen zelf te laten uitproberen en onderzoeken. Door activiteiten minder te structureren en vooraf te plannen, maak je ruimte vrij voor de eigen interesse en fantasie van kinderen. Als begeleider speel je met hen mee zonder het spel in handen te nemen. Kijk en luister goed naar wat hen bezighoudt. Daalt de intensiteit van het spel? Hou dan enkele nieuwe impulsen achter de hand.
“Door te spelen met tijd bouw je aan meer vrijheid voor kinderen om hen meer en intenser te laten spelen! Een dag vol kleine, afgebakende kwartiertjes en halfuurtjes maken het voor kinderen te druk om echt tot spelen te komen. Zorg voor een vrijer systeem met grote tijdsblokken en voorzie materialen met een open einde. Materiaal dat niet zegt wat ermee moet gebeuren. Zo ontstaat er meer vrijheid in spelen.” AMKE BAILLEUL, SPEELMAKERS
INSPIRATIE
23
DRIEHOEKSVERHOUDING
ZWEVEGEM In de rubriek ‘Driehoeksverhouding’ stellen we drie vragen aan de drie hoekstenen van het lokale beleid voor kinderen en jongeren: de jeugdambtenaar, de schepen van jeugd en de jeugdraad. Dit keer is het de beurt aan Zwevegem! JEUGDRA ADVOORZIT TERS
Jo De Brie & Nele Dejaeger DIE N S T HO OF D JE U G D E N K INDE R OP VA NG
Annelies Staelens
Jo De Brie vertoeft momenteel voor haar studies in het buitenland.
Wat is je ambitie voor het jeugdbeleid? N E LE : “Onze jeugdbewegingen en -verenigingen vinden vlot de weg naar de jeugdraad en jeugddienst, maar we willen ook niet-georganiseerde kinderen en jongeren een stem geven in het beleid. En we mogen ook niet vergeten om af en toe de leiding en animatoren in de bloemetjes te zetten.” J O : “We moeten blijven kijken naar wat de jeugd wil en hen daarin
tegemoetkomen. Zo moeten we boeiende vormingen organiseren waarmee ze snel aan de slag kunnen. Maar soms is ook een specifieke actie interessant, zoals bv. een groepsaankoop van oordoppen op maat.”
S C HE P E N VA N JE U G D
Johan Rollez
A N N E L I E S : “Ik wil kinderen en jongeren een duidelijkere stem ge-
ven en het beleid overtuigen van hun waardevolle inbreng. Hiervoor biedt de kindergemeenteraad nieuwe kansen, want we zien kinderen en jongeren nog te vaak over het hoofd als we beslissingen nemen. 24
D RIE HO E KSVE RHO UD ING
DRIEHOEKSVERHOUDING
Tekst: Mieke Vispoel
Beeld: Gemeente Zwevegem
“Het moet een evidentie zijn om de impact van beslissingen op alle domeinen aan kinderen en jongeren af te toetsen.” Het moet een evidentie zijn om de impact van beslissingen op alle domeinen aan hen af te toetsen. Voor de gemeenteraadsverkiezingen gingen we met deze uitdaging aan de slag en bundelden we de resultaten van de bevraging in ‘Jeugdcheck – De afvinklijst voor toekomstig jeugdbeleid’.” J O H A N : “Ik wil kinderen en jongeren een volwaardige plaats geven
in de maatschappij. Enerzijds via een maximale aanpassing van de publieke ruimte met wegen waar (jonge) voetgangers en fietsers zich veilig kunnen verplaatsen, maar ook door, waar het kan, speelmogelijkheden en –stimulansen te organiseren. Anderzijds moeten we werken aan een maximale verdraagzaamheid vanwege de maatschappij tegenover kinderen en jongeren.”
Op welke verwezenlijking in het jeugdbeleid ben je trots? NELE: “Onze jeugdbewegingen en -verenigingen bloeien en groeien en werken onderling vlot samen. Daardoor organiseren we sinds vorig jaar met alle jeugdbewegingen samen ‘De dag en nacht van de jeugdbeweging’. Plezier gegarandeerd voor leden én leiding!” J O : “Ik ben fier op onze Debattle-activiteiten die we organiseerden
voor de verkiezingen: een presentatie met uitleg over het politieke landschap en een speeddate en debat met én tussen politici. De werkgroep dacht goed na over het hele concept, wat zorgde voor positieve feedback van de aanwezigen.” ANNELIES: “Enkele jaren terug stonden onze vakantiewerkingen op
springen: te grote vraag, te weinig aanbod. In samenwerking met enkele gedreven organisaties, die vanuit hun eigen passie werken, startten we met de organisatie van kampen. We evolueerden snel naar een aanbod van een 20-tal kampen per jaar. Momenteel merken we een nieuwe stijging in de deelnemersaantallen, dus het wordt opnieuw zoeken naar creatieve oplossingen.” J O H A N : “Ik ben vooral trots op het groeiende succes van onze
jeugdverenigingen en jeugdhuis ‘De Harp’, wat de verdienste is van hun leidingsploegen en het jeugdhuisbestuur. In een tijd
waar langdurig engagement steeds zeldzamer is, zijn groeiende ledenaantallen en een sterkere jeugdhuiswerking hoopgevend voor de toekomst van het hele verenigingsleven.”.
Wat was een flopmoment waar je iets uit leerde? N E L E : “In het begin van de legislatuur werden we met de jeugdraad op afstand gehouden. Zonder overleg nam het college strenge en bestraffende maatregelen (bv. een sluitingsuur in jeugdlokalen). Gelukkig zag men tijdig het nut van onze jeugdraad en voorafgaand overleg in.” J O : “Het nieuwe fuifbeleid, met heel wat maatregelen rond alcohol
en security, deed heel wat stof opwaaien. Een groep jongeren ging protesteren op de gemeenteraad omdat er niet naar hen geluisterd werd. Pas daarna kregen we de kans om mee voorstellen te doen. Zo zie je maar dat een stem krijgen bij beslissingen niet evident is.” AN N E L I E S: “Al vaak startten we met goede moed met het program-
meren van activiteiten voor tieners. Ondanks onze inspanningen om deze jongeren te bevragen, bereikten we meestal slechts een beperkte groep. Jongeren beslissen vaak last minute wat ze gaan doen en daar moeten we met ons aanbod ook op inspelen.” JOHAN: “Na klachten van buurtbewoners besliste het schepencollege
om twee jeugdverenigingen tijdelijk enkel toegang te geven tot hun lokalen voor de reguliere werking. Voor mij voelt dat als een persoonlijke nederlaag, omdat ik er onvoldoende in slaagde de overlast te verminderen en omdat we te weinig geduld hadden met de verenigingen. Gelukkig stopten de klachten snel en konden we de maatregel terug intrekken.”
MEER INFO
Annelies Staelens, Diensthoofd jeugd & kinderopvang, 056 76 59 91, Annelies.Staelens@zwevegem.be Meer weten over de Jeugdcheck? http://bit.ly/Jeugdcheck_Zwevegem
DR IEHO E KSVE RHO UD ING
25
VOOR U BEKEKEN
WE, MYSELF AND A.I.
INS P IR AT IE GID S K INDE RRE C H T E N OP L OK A A L NI V E A U
Te bestellen via www.lannoo.be
Te downloaden via www.kinderrechtencoalitie.be/publicatie/inspiratiegidsen
Auteurs en trendwatchers Herman Konings en Stefaan Vandist reizen de wereld rond en komen tot de vaststelling dat het samenspel van het intermenselijke (=we), het innermenselijke (=myself) en het uitermenselijke (=artificiële intelligentie), in close harmony, de meest verleidelijke toekomstmuziek kan voortbrengen. Het boek werd geschreven en samengesteld voor mensen die zowel in markten als in de bredere samenleving beslissingen moeten nemen of mogelijk maken. Een boek vol inzichten en praktijkvoorbeelden van ‘slimme projecten’ uit binnenen buitenland.
Naar aanleiding van de praktijkdag ‘Kinderrechten op lokaal niveau’ schreef de Kinderrechtencoalitie een eerste inspiratiegids, gericht naar alle organisaties, besturen, vrijwilligers … die op lokaal niveau met kinderen en jongeren werken. De gids staat vol concrete voorbeelden rond alle kinderrechten, waarmee je meteen lokaal aan de slag kan. Denk maar aan brochures, websites of campagnes rond participatie, armoede, gezondheid, handicap, migratie, justitie … Het is geen afgewerkt en allesomvattend document, maar een levend instrument dat geregeld een update krijgt. Ook VVJ werkte mee aan deze publicatie. Zelf een goede aanvulling doorsturen kan, via info@kinderrechtencoalitie.be
HET DECREET LOK A AL BESTUUR IN VRA AG EN ANT WOORD
Te bestellen via www.politeia.be In een overzichtelijke vraag-en-antwoordstijl geeft deze pocket de nodige toelichting bij het nieuwe Decreet Lokaal Bestuur, dat het Gemeentedecreet en het OCMW-decreet, het fusiedecreet en het decreet intergemeentelijke samenwerking vervangt en een belangrijke impact heeft op de politieke en ambtelijke organisatie van de lokale besturen. Het boek biedt duidelijke richtlijnen om vlot je weg te vinden door een doolhof aan reglementen, regels, instellingen en bevoegdheden.
IN S P IR AT IE B OE K DIG I TA L E NIE U W S B RIE V E N
Te bestellen via www.politeia.be Een straffe nieuwsbrief is een onmisbaar tool in je communicatie. Maar hoe zorg je ervoor dat je lezer je mail opent, leest én liefst nog eens doorklikt naar je website? Welke plek krijgt je nieuwsbrief in je bredere communicatiestrategie? Welke systemen bestaan er en hoe lees je de resultaten achteraf? En hoe val je op tussen de 101 andere nieuwsbrieven die je lezer dagelijks in zijn mailbox krijgt? In ‘Digitale Nieuwsbrieven’ neemt Kristof D’Hanens (I Like Media) je op een praktische manier mee in zijn verhaal. Je krijgt tientallen nuttige tips en goede voorbeelden van overheden en social profit organisaties. Een aanrader voor élke boekenkast!
26
VO O R U B E K E K E N
COLOFON
Z A G J E D E Z E A L?
HOOFDREDACTIE Mieke Vispoel
VORMGEVING MadebyHanna.com
REDACTIE
Frauke Baeyens Leen Bartholomeus Kristof Bouvard Joris Dekkers Ellen De Grauwe Ilse Holvoet Hannes Jossart Eva Maréchal Imke Pichal Annelies Schepers Jurgen Sprangers Filip Stallaert Hans Theuns Tieme Verlinde Mieke Vispoel
www.watwat.be Platform voor kinderen en jongeren tussen 11 en 24 jaar, door meer dan 70 organisaties die jongeren willen informeren over en toeleiden naar hulp en advies.
F O T O ’ S & I L L U S T R AT I E S Lies Ferny Stad Sint-Niklaas Fotto Wilderzicht Guega Rocha Carvalho Joana Andrade Jeugddiensten Puurs, Aalst en Geraardsbergen Dries Segers Bart Kaesemans Eva Maréchal Gemeente Zwevegem
www.kindindekijker.be Charter en oproep om verstandiger om te gaan met het publiceren van beelden van kinderen en jongeren.
COVERFOTO iStock
V. U . J U R G E N S P R A N G E R S REDACTIE
Ossenmarkt 3, 2000 Antwerpen T 03 821 06 06, info@vvj.be Dropzone is het tijdschrift voor lokaal beleid voor kinderen en jongeren van VVJ. VVJ ijvert voor meer, beter en breder lokaal jeugdbeleid. VVJ ondersteunt en informeert jeugdambtenaren, schepenen van jeugd en jeugdraden in Vlaanderen bij het voorbereiden en uitvoeren van het lokale jeugdbeleid. Meer info: www.vvj.be
www.gezondepubliekeruimte.be Ondersteuningsaanbod voor lokale besturen en verenigingen om gezonde publieke ruimte te realiseren.
VOOR U B E K E K E N
27
AVONTUURLIJK EN RISICOVOL SPELEN Tekst: Ilse Holvoet & Filip Stallaert Op 8 november 2018 gaf speelexpert Tim Gill een boeiende lezing over avontuurlijk spelen. Collega’s Filip en Ilse gingen luisteren en brachten enkele inspirerende ideeën mee! “Breaking news! Our world is loaded with risks! It isn’t a safe bubble!” (Tim Gill) “De mens is evolutionair gezien de meest succesvolle soort op aarde. Onze kinderen hebben een aangeboren drang en goesting om te experimenteren, te evolueren en te adapteren. Saaie en risicoloze speel- en leefomgevingen leren hen niet omgaan met onze complexe samenleving.” “Children are nature’s most efficient learning machines.” “Hoe geef je als spelbegeleider kinderen maximaal de kans om met risico’s om te gaan? Tel tot 17 vooraleer in te grijpen als je gevaar ziet en je merkt dat je veel minder zal zeggen: “Pas op, gevaarlijk!” Wellicht krijg je meer kansen om te zeggen: “Wow goed gedaan zeg!” (17-secondenregel) “Great things never came from comfort zones.” “Ouders die hun kinderen leren omgaan met risico’s zijn verantwoordelijke ouders!” “Overbeschermende ouders zijn een minderheid met een megafoon. Stel hen eens de vraag vanaf welke leeftijd ze hun kinderen willen leren omgaan met specifieke risico’s zoals fietsen naar school? Dan beginnen ze wel na te denken.” “Hebben we door risico’s te beperken, niet net méér risico’s gecreëerd?”