Durme- en Scheldeland NR 4 I 2013 I JAARGANG 16 I DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT VAN DE REGIONALE NATUURVERENIGING VZW DURME
Een uniek boek over het Molsbroek
Inhoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
2
Driemaandelijks tijdschrift van de regionale natuurvereniging vzw Durme.
Actueel
I
Kalender
Inhoud
Colofon
nr 4/2013
I
3
Voorwoord
4
Het Molsbroek: paradijselijk voor mens en natuur
6
De Fondatie van Boudelo: parel in het Waasland
8
Verrassende Ardense verschijning in de Scheldevallei
Redactieraad: Thomas Van Lancker (hoofdredactie & opmaak). Michaël Crapoen, Leen De Laender, Marieke De Vos, Kristof Scheldeman. Met dank aan: Jurgen Couckuyt, Eric Everaert, Joris Everaert, Peter Henderickx, Christophe Hillaert, Kurt Jonckheere, Phillip Van De Velde, André Verstraeten, Raf Windey. Secretariaat: Bezoekerscentrum Molsbroek Molsbergenstraat 1, 9160 Lokeren tel/fax: 09 348 30 20 info@vzwdurme.be www.vzwdurme.be Taalkundig advies: Paule Bosch Druk: www.drukindeweer.be Gedrukt op milieuvriendelijk papier met plantaardige inkt.
10 Beheer van natte ruigtes
14 Natuur op de Moervaartdijk
Overnemen van artikels is toegelaten als je de bron vermeldt. Alle foto’s zijn auteursrechtelijk beschermd. Artikels voor het volgende tijdschrift kunnen digitaal worden bezorgd aan de redactie uiterlijk op 1 december (thomas.vanlancker@vzwdurme.be). De auteurs zijn verantwoordelijk voor hun publicaties.
16 Struweeltjes
Lidmaatschap
25 Vogelnieuws
12 euro per kalenderjaar of 25 euro als steunend lid. Betalingen kunnen via onze bezoekerscentra of door overschrijving op BE52 0012 2999 0009 van vzw Durme met vermedling van naam en adres.
28 Activiteitenkalender
Leden die zich ook op ‘t Groene Waasland, het tijdschrift dat vzw Durme uitgeeft samen met andere Wase natuurverenigingen, willen abonneren, betalen 17 euro per kalenderjaar.
Onze partners: Bedankt voor jouw steun!
Cover: Foto’s:
Het Molsbroek. Paradijselijk voor mens en natuur André Verstraeten, Ann De Wilde, Joris Everaert
Vo o r w o o r d
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
Na de schitterende zomermaanden juli en augustus bracht september ons al vlug de eerste tekenen van de naderende herfst.Voor onze vereniging is het telkens weer de start van een nieuw gidsseizoen voor vele school- en andere groepen die hun natuurkennis komen toetsen aan de praktijk in één van onze bezoekerscentra. Onze natuurgebieden zijn dan ook voor velen een trekpleister om kennis die te delen en/of tot rust te komen. Ons reservaat het Molsbroek in Lokeren is één van die toplocaties in de regio. Hoe het ooit allemaal begon, kan je binnenkort lezen in het boek dat dit najaar van de persen rolt. André Verstraeten, de auteur en jarenlang de drijvende kracht achter vzw Durme, begon precies 50 jaar geleden met waarnemingen in dit gebied. Hoe alles evolueerde tot een toplocatie tegen de stadsrand van Lokeren en de bakermat werd van onze vereniging, lees je in dit boek dat geïllustreerd is met tal van foto’s en kaartmateriaal. Ik kan het jullie warm aanbevelen en plaatste het alvast op mijn verlanglijstje voor het eindejaar … Ondanks het feit dat onze vereniging op volle toeren draait en dit jaar een aantal mooie aankopen kon verrichten, maken we ons toch enige zorgen i.v.m. de groei en beheer van onze reservaten de komende jaren. Dit omwille van ontwerpen voor een nieuw decreet inzake natuurbeheer dat men nog voor de verkiezingen van 2014 wil goedgekeurd krijgen. Naast een aantal positieve elementen zitten er voor de terreinbeherende verenigingen in Vlaanderen toch nog een groot aantal vraagtekens in verborgen. Het bestuur en personeel willen langs deze weg om dan ook hun bezorgdheid uiten omtrent de bestaanszekerheid van de natuursector en de groeikansen van vooral onze kleinere reservaten voor de toekomst. Via een gezamenlijk schrijven vanuit de sector werd deze bekommernis inmiddels overgemaakt aan de bevoegde minister. Voor ons is natuur beheren, meer dan enkel groen in het landschap, elk van onze gebieden is op zich een schatkamer van biodiversiteit die open staat voor de geïnteresseerden om die schat te ontdekken. Die schatkamers vol natuurwaarden willen we behoeden en versterken voor de komende generaties. U toch ook? Ik doe dan ook graag een warme oproep naar al onze leden om ons te steunen. Je kan ook meehelpen als vrijwilliger, of jouw natuurkennis komen delen en versterken samen met andere natuurliefhebbers. Hiervoor vind je allicht je gading in één van onze afdelingen of bezoekerscentra. Voor meer info of contact wend je hiervoor tijdens de kantooruren gerust tot een van onze medewerkers.
Patrick De Brauwer, voorzitter vzw Durme
nr 4 / 2013
3
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
nr 4 / 2013
4
Het Molsbroek in Lokeren is een groot en gevarieerd natuurreservaat met open water, moeras, rietvelden, elzenbroeken, rivierduinen en uitgestrekte vochtige graslanden, met daarin o.a. 308 soorten planten, 142 soorten paddenstoelen, 244 soorten vogels en 364 soorten nachtvlinders. Het Molsbroek is ingericht om iedereen ten volle van de natuur te laten genieten dank zij een bezoekerscentrum, talrijke activiteiten en een steeds vrij toegankelijke natuureducatief ingerichte wandeldijk omheen het gebied. Paradijselijk dus voor mens en natuur. Niet te verwonderen dat er jaarlijks tienduizenden bezoekers komen en meer dan 300 geleide bezoeken georganiseerd worden.
2013: vijftig jaar geleden begon André Verstraeten hier als eerste geregeld naar vogels te kijken en waarnemingen te noteren. Het was het begin van 50 jaar ononderbroken inzet voor de natuur in het algemeen en voor het Molsbroek in het bijzonder. Dit jubileumjaar was voor hem de aanleiding een boek te schrijven over het natuurreservaat, waarvan hij als conservator de oprichting en de ontwikkeling volledig meemaakte.
© André Verstraeten
Verwacht in december 2013: een uniek boek over het Molsbroek. Bestel nu!
Zo is het Molsbroek uitgegroeid tot één van de meest bezochte en bekendste natuurreservaten in Vlaanderen.
In dit boek is de rijke persoonlijke ervaring aangevuld met uitgebreid archiefonderzoek. Het is een uniek, overvloedig geïllustreerd boek geworden. Dit aantrekkelijk lees- en kijkboek is nog grondiger uitgewerkt en bevat nog meer illustraties dan het succesboek ‘Groen Lokeren’ (1999). Een echt ‘tafelboek’ waarin iedereen steeds met plezier zal bladeren.
Intekenlijst Indien u het boek vóór 25 oktober 2013 bestelt en betaalt, wordt u met naam en woonplaats vermeld in de lijst van de intekenaars die in het boek wordt opgenomen.
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
Bestellen © André Verstraeten
Het boek kan nu reeds besteld worden. Tot 25 oktober 2013 is er een voorverkoopprijs van 35 euro voor wie het boek zelf zal afhalen in het bezoekerscentrum Molsbroek, Molsbergenstraat 1, 9160 Lokeren.
Dit boek laat alle natuurliefhebbers en de talrijke bezoekers kennis maken met de achtergronden, de natuur- en erfgoedwaarde van dit reservaat. Het is een wetenschappelijk verantwoord werk geworden, maar toch gericht op een breed publiek, met mooie foto’s, unieke illustraties en voor iedereen leesbare teksten. Voor de meer gespecialiseerde natuurkenner zijn de volledige soortenlijsten van planten en dieren, als bijlagen opgenomen. Niet minder dan 65 personen hebben gratis medewerking verleend aan dit boek of foto’s beschikbaar gesteld. Dit in de sfeer van het groepswerk binnen vzw Durme, waardoor het Molsbroek is uitgegroeid tot wat het vandaag is voor mens en natuur.
Op zaterdag 7 en zondag 8 december van 14 tot 17 uur zal André Verstraeten in het bezoekerscentrum Molsbroek aanwezig zijn om de dan afgehaalde boeken, indien gewenst, te signeren.
Voor toezending dient u 10 euro extra te storten. De verzending is voorzien vóór 16 december 2013. Na 25 oktober 2013 is de prijs 40 euro. De bestelling is pas geldig na storting op rekening BE52 0012 2999 0009 van vzw Durme in Lokeren, met vermelding ‘boek Molsbroek’ of door contante betaling vóór 25 oktober in het bezoekerscentrum Molsbroek. Info: 09 348 30 20
© Jul Vuylsteke
© Joris Everaert
Signeersessie
Het boek zal beschikbaar zijn vanaf 7 december 2013 tijdens de kantooruren of elke zondagnamiddag van 14 tot 17 uur.
nr 4 / 2013
5
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
De Fondatie van Boudelo: parel in het Waasland Thomas Van Lancker
nr 4/2013
6
De Fondatie van Boudelo in Sinaai en Stekene is sinds een recente aankoop van iets meer dan 5 ha het grootste vzw Durme-reservaat geworden met een totale oppervlakte van meer dan 80 ha. De aangekochte percelen bos en weiland liggen zowel ten zuiden als ten noorden van de Stekense Vaart. Opmerkelijk is wel dat – in tegenstelling tot andere reservaten van vzw Durme – de huidige totale oppervlakte voor meer dan 99 % in eigendom is!
de jaren ’60 in het gebied welig tierden. Vzw Durme kon hierdoor het merendeel van de voormalige weekendpercelen aankopen en de illegale constructies afbreken. Daarnaast werden o.a. gebiedsvreemde aanplantingen verwijderd en werden de visvijvers (her)ingericht tot de huidige ecologische parels aan de kroon van het reservaat. Zo kunnen we nu zelfs vaststellen dat de Fondatie van Boudelo één van de toplocaties in Oost-Vlaanderen is geworden op vlak van libellen en waterjuffers.
Een rijke geschiedenis Naast de rijke historie van de Abdij van Boudelo en haar gronden waar het gebied deel van uitmaakte, heeft het natuurreservaat de Fondatie van Boudelo zelf haar eigen rijke geschiedenis. De aankoop van de eerste percelen in dit gebied en de opstart van het reservaat begon pas in 1996, maar groeide nadien jaarlijks aan tot de meer dan 80 ha vandaag. Die snelle groei kwam o.a. tot stand met de steun van de lokale jachtgroep en i.s.m. het stadsbestuur van Sint-Niklaas en haar strijd tegen de illegale weekendhuizen die sinds
Naast de soortenrijkdom van die watergebonden insecten, biedt het gebied een rustplaats voor tal van zeldzame broedvogels en zoogdieren. Zo is onder meer de succesvolle voortplanting van de zeer zeldzame boommarter in Vlaanderen een indicator van de bijzonder waarde van het reservaat en haar omgeving. Ook zorgen de bijna 10 kilometer vrij toegankelijke onverharde paden en kaarsrechte dreven een toeverlaat voor wandelaars en is de Fondatie van Boudelo haar status van het laatste echte stiltegebied in het Waasland echt wel waardig!
Dit weidecomplex maakt deel uit van de recente aankoop van meer dan 5 ha in de Fondatie van Boudelo in Sinaai - Stekene.
© Vzw Durme
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
Onderdeel van een groter geheel Het natuurreservaat onderdeel uit van één van de grootste aaneengesloten bosgordels uit de streek dat zich uitstrekt (van oost naar west) van het provinciaal domein Puyenbroeck over de natuurreservaten Eenbes, Etbos, Linie en Heirnisse tot de Fondatie van Boudelo, met iets noordelijker het Heidebos en het Stropersbos als mooie aanvullingen. Al deze boscomplexen maken deel uit van het Europese Natura 2000netwerk en vervullen een belangrijke functie in het behalen van Europese doelstellingen om de achteruitgang aan biodiversiteit te stoppen. Als natuurvereniging is de verwerving van gronden ons hoofddoel. Zo wordt de ‘winst’ die wij als natuurvereniging maken, integraal aangewend voor de aankoop van nieuwe reservaatpercelen en biedt dit nog steeds de veiligste en meest zekere manier van natuurbehoud. De ‘producten’ waaruit wij onze ‘winst’ halen, zijn de vruchten van onze werking als natuurvereniging waarin de honderden bezoeken van (school)groepen en de werking van onze bezoekerscentra niet meer weg te denken zijn. Mede dankzij die bezoekers en de inzet van talloze vrijwilligers kunnen wij verder werken aan de creatie van een ecologisch netwerk dat onmisbaar is voor mens, dier en milieu.
nr 4 / 2013
7
Situering van de recentste aankopen gelegen in de Fondatie van Boudelo in Sinaai en Stekene. © Vzw Durme
De recente verhoging van het lidgeld van €10 naar €12 op dit Durme- en Scheldeland betekent voor onze natuurvereniging extra slagkracht om de natuur in onze streek veilig te stellen tegen de toenemende druk van buitenaf. Concreet betekent het dat volgend jaar elk (nieuw) lid een extra nettobijdrage levert van 1m² natuur in onze streek.
Word lid voor 1 euro per maand Vanaf 1 september 2013 is het lidgeld voor Durme- en Scheldeland gewijzigd. Lid worden van natuurvereniging vzw Durme en zo de natuur steunen, kan nu voor 12 euro per jaar. Omgerekend komt dit neer op 1 euro per maand! Wie lid wordt na 1 september, blijft trouwens lid tot eind 2014. Geef je graag iets extra’s? Voor 25 euro per jaar ben je steunend lid of voor 17 euro ontvang je naast dit tijdschrift ook ‘t Groene Waasland, een gezamenlijke uitgave van alle Wase natuurverenigingen. De natuur dankt jou voor jouw steun! Tip: schrijf nu al je lidgeld voor 2014 over op BE52 0012 2999 0009. Zo bespaar je ons heel wat administratie en mag je met trots de titel ‘slimme vogel’ dragen!
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
Verrassende Ardense verschijning in de Scheldevallei Phillipe Van De Velde
nr 4 / 2013
8
Bij de opstart van het dagvlinderproject regio Durme- en Scheldevallei zijn wij de voorbije winter gestart met het in kaart brengen van de gebieden waar weinig of geen waarnemingen van dagvlinders bekend waren (op basis van de website waarnemingen.be). Zo viel het ons gauw op dat er in de bossen ten zuiden van het Donkmeer in Berlare nog geen vlinderaars actief naar vlinders hadden gekeken. Werk aan de winkel dus en het gebied leren kennen… Het gebied - gelegen tussen de dorpskern van Uitbergen, het recreatiegebied Nieuwdonk en de Nieuwdonkstraat - bestaat uit een afwisseling van oud loofbos, jonge aanplantingen, ruigtes, populieraanplantingen met een goed ontwikkelde kruid- en struiklaag, wilgenstruwelen, wei- en hooilanden, akkerland, … dus een zeer gevarieerd gebied. Qua eigendomsstructuur zijn er drie grotere eigenaars, nl. de Intercommunale DDS (die een groot deel van de bossen in eigendom heeft en het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) als partner heeft voor het technisch bosbeheer), het ANB (die het domeinbos Maaidonk in eigendom heeft) en vzw Durme (o.a. deels eigenaar van De Hemelse Rij, een oud moeras- en eikenbos dat beheerd wordt door vzw Durme en erkend is als natuurreservaat). Op verkenning gaan … met in het achterhoofd een niet bevestigde waarneming van Christophe Hillaert, vrijwilliger bij vzw Durme. Christophe vertelde ons nl. in de nazomer van 2012 dat hij tijdens een werkactiviteit in augustus op percelen in eigendom van vzw Durme een grote zwart-witte vlinder had gezien die zat te drinken op een vers afgezaagde stobbe van een bloedende zwarte els. De vlinder had volgens zijn beschrijvingook oranje oogjes.
Grote weerschijnvlinders zijn regelmatig op mest te zien wat voor hen absoluut noodzakelijk is om mineralen op te nemen. © Joris Everaert
In het voorjaar van 2013 werden de eerste inventarisaties uitgevoerd. In die vochtige bossen worden in functie van de jacht vele paadjes open gehouden en zijn er ook mooie open plekjes en kleine wildakkertjes. Zulke open plekken en dreefjes zijn in combinatie met veel wilde kamperfoelie zeer interessant voor de Kleine ijsvogelvlinder (Limenitis camilla). Een bezoek eind juni begin juli wordt dan ook aangestipt als to do. Eind juni wordt een eerste maal een flits gezien van een zwart-witte dagvlinder. Uit ervaring kan ik een aantal soorten uitsluiten. Na een half uur wachten en uitkijken op dezelfde plek zonder resultaat wordt besloten om later terug te keren en hopelijk dan meer dan een flits te zien. Op 9 juli 2013 loop ik door een dreefje in het Domeinbos Maaidonk. Het is heel warm weer en in het paadje zijn de sporen van fietsers nog wat vochtig. Ik kijk omhoog naar een zomereik in de hoop de Eikenpage (Favonius quercus) te zien en zie in mijn ooghoek nogmaals een flits van een grotere zwart-witte vlinder. Ik speur in de omgeving naar de flits en opeens zie ik de vlinder op 30 meter van mij drinkend uit het vochtige spoor. De verrekijker helpt mij bij het op naam brengen van de soort. Het is een Grote Weerschijnvlinder (Apatura iris).
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
Niet te geloven! Zachtjes ga ik iets dichter en maak enkele foto’s op voldoende afstand. Als vlinderaar is dit zo een moment waar je soms van droomt. De Grote Weerschijnvlinder is zeer gaaf want het is het begin van de vliegperiode en onmiddellijk moet ik denken aan de mogelijkheid dat er meer exemplaren zouden kunnen zijn. De volgende dag zien Jurgen Couckuyt en Thomas Van Lancker op twee verschillende locaties telkens een exemplaar. Op basis van de foto’s is er een duidelijk verschil tussen de twee vlinders: de ene zijn vleugel is licht beschadigd. De volgende dagen en weken wordt de soort nog regelmatig gespot. Joris Everaert slaagt erin het territoriaal gedrag van twee ‘vechtende’ mannetjes te fotograferen. Het is ondertussen duidelijk dat het bosgebied het leefgebied is van een (kleine?) populatie van deze zeldzame soort! De voedselplant van de rupsen zijn wilgen, zoals de waterwilg en grauwe wilg. In de Ecologische Atlas van de dagvlinders van F.A. Bink lezen we het volgende: “De grote weerschijnvlinder komt vooral bij open plekken in bossen of in complexen van samenhangende bosjes in beekdalen, waarin wilgen in de halfschaduw groeien en enkele grote, landschappelijk opvallende bomen staan.” Zo kan de soort gehanteerd worden als een indicator van landschapskwaliteit.
Uit het territoriaal gedrag van twee mannetjes kon geconcludeerd worden dat het bosgebied een (kleine) populatie herbergt. © Joris Everaert
nr 4 / 2013
9
Bovenstaande kaart geeft een overzicht van de verspreiding van de Grote weerschijnvlinder ten zuiden van het Donkmeer. © Vzw Durme
De Grote Weerschijnvlinder wordt in OostVlaanderen zeer sporadisch waargenomen in de Vlaamse Ardennen. Het is dus een erg onverwachte ontdekking voor onze regio. Onze zoektocht was vooral gericht op de Kleine ijsvogelvlinder, maar die soort hebben we tot op heden in het projectgebied nog niet gevonden. Door het vinden van de Grote Weerschijnvlinder in onze eigen regio kunnen we nu al spreken van een eerste groot succes van ons Dagvlinderproject. Maar we maken al nieuwe plannen om gericht verder te zoeken naar andere soorten en om volgend jaar opnieuw te zoeken naar de grote weerschijnvlinder in Berlare. Ik dank bij deze ook alle personen die afgelopen zomer hebben meegeholpen bij het inventariseren en het doorgeven van hun waarnemingen en ik hoop dat ik velen ervan heb kunnen overtuigen dat het nog steeds de moeite loont om natuur te blijven beschermen in onze eigen regio. Er zijn nog steeds zeer waardevolle soorten die het beschermen waard zijn.
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
Beheer van natte ruigtes Kristof Scheldeman
nr 4/2013
10
Eén van de typische beheerwerken die in het najaar uitgevoerd worden, is het maaien van ruigtevegetaties. Bijzondere aandacht gaat daarbij uit naar natte ruigtevegetaties zoals moerasspirearuigte of Filipendulion (hf in de BWK-terminologie), dat zijn nl. Europees bedreigde vegetaties die binnen de natuurreservaten van Vlaanderen nog in behoorlijke oppervlaktes worden aangetroffen. Vlaanderen heeft met andere woorden een grote verantwoordelijkheid om dat vegetatietype te beschermen en optimaal te laten ontwikkelen. Ook in de reservaten van vzw Durme wordt nog een dertigtal ha van dat vegetatietype aangetroffen. Moerasspirearuigtes zijn zeer soortenrijk aan moerasplanten en herbergen opvallend veel zomerbloeiers. Ze zijn daardoor ook voor insecten een heel belangrijk biotoop. De lijst van typische plantensoorten die we er aantreffen is heel uitgebreid en omvat moerasspirea, bosbies, poelruit, harig wilgenroosje, watermunt, moesdistel, grote kattenstaart, grote wederik, gewone engelwortel, kale jonker, echte valeriaan, …
Wat het beheer van dergelijke vegetaties betreft, zou je denken, ‘Daar is niet veel werk aan’, maar niets is minder waar. Hoewel het - om een optimale botanische ontwikkeling te bekomen - niet noodzakelijk is om die vegetaties jaarlijks te maaien, is een cyclische najaarsmaaibeurt (d.w.z. om de 3 à 5 jaar) wenselijk. Op die manier wordt de verruiging en vergrassing met banale ruigtekruiden tegengegaan en blijft de soortenrijkdom aan planten - door de open structuur van de vegetatie - groot. Een niet beheerde moerasspirearuigte evolueert in vele gevallen naar een monotone, niet meer bloemenrijke vegetatie die gedomineerd wordt door rietgras, liesgras, bramen, grote brandnetel, haagwinde, akkerdistel, … met sporadisch nog een kensoort zoals harig wilgenroosje of gewone engelwortel. Een goed ontwikkelde moerasspirearuigte is echter een bloemenpracht van verschillende kensoorten, die slechts een geringe bedekking met grassoorten zoals rietgras of liesgras heeft.
Een mooi ontwikkelde moerasspirearuigte omvat typische kensoorten zoas moerasspirea, grote kattenstaart en grote wederik.
© Jurgen Couckuyt
Behoud
I
Studie
I
Bedankt
Het probleem bij het maaibeheer van natte ruigtes is dat het maaisel - in tegenstelling tot dat van hooilanden - geen gebruikswaarde heeft en dus weinig landbouwers een dergelijke vegetatie vrijwillig willen maaien. Het maaisel van ruigtes kan eerder beschouwd worden als een ‘afvalproduct’, dat je enkel op een maaiselhoop ter plaatse kwijt kunt. Het maaisel gebruiken voor composteringdoeleinden of biogasproductie is een mogelijkheid, maar blijft vooralsnog toekomstmuziek. Het maaisel laten liggen om zo arbeid te sparen is echter wél uit den boze aangezien dat de verruiging en de afname van soortenrijkdom alleen maar in de hand werkt.
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
Ook is het zo dat natte ruigtevegetaties soms heel lokaal (langsheen oevers van vijvers, op eilanden, …) of in oneffen terrein aanwezig zijn, zodat gemechaniseerd maaibeheer heel moeilijk is. Dat de maai pas in het najaar kan gebeuren, is in functie van de zaadzetting van die hoofdzakelijk in de zomer bloeiende vegetatie.
nr 4 / 2013
11
Omdat het moeilijk is om landbouwers te vinden die in het beheer van dergelijke ruigtes geïnteresseerd zijn, staat onze terreinploeg daar hoofdzakelijk voor in. Zo zullen ze dit najaar opnieuw verschillende hectares maaien en afhalen in de reservaten Fondatie van Boudelo, Molsbroek, Scheldebroeken en Buylaers.
Bedankt bonte bende!
Een bonte bende vrijwilligers op het vrijwilligersfeest op 14 september. Ieder van hen draagt hun manier een steentje bij voor het natuurbehoud langs Durme- Moervaart en Schelde. Een dikke merci voor zoveel engagement! © Yannick De Spiegeleir
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
‘De natuur in als cowboy en indiaan’ Gesprek met vrijwilliger Patrick De Spiegeleir Leen De Laender nr 4 / 2013
12
Op een zomerse zondag ontmoet ik Patrick De Spiegeleir, samen met zijn vrouw Carla, op zijn terras in hartje Lokeren. Hun huis staat op een boogscheut van natuurreservaat De Buylaers, waar Patrick conservator is. Daarnaast gidst deze enthousiaste krullenbol regelmatig in het Molsbroek. In deze rubriek laten we hem graag aan het woord: een gesprek over dromen en verleden. Oorspronkelijk is Patrick van Linkeroever. De verkeerde kant dus van de Schelde, voegt hij er lachend aan toe. Sinds 30 jaar woont hij in Lokeren en dat bevalt hem zeker. Behalve wat voetbal betreft, zo is hij nog steeds trouwe supporter van Beerschot (ondertussen KFCO Beerschot-Wilrijk, n.v.d.r.). Met plezier pikt hij af en toe een matchke mee op het Kiel. Hoe het allemaal begon? ‘Ik ben zeker niet de typische natuurvorser die vanaf zijn zevende achter vlinders holde. Als kind was ik graag buiten, maar dan eerder als cowboy en indiaan, om buiten te spelen en te ravotten. Blokkersdijk of Sint-Annabos het maakte niet uit. Als ik maar buiten was. Toen ik naar Lokeren verhuisde, heb ik op aanraden van Carla de cursus ‘natuur-inzicht’ gevolgd in het bezoekerscentrum Molsbroek en later ‘natuurgids’ en zo ben ik eigenlijk in vzw Durme gerold. Als natuurgids en later ook als conservator van de Buylaers.
Patrick De Spiegeleir is naast natuurgids in het Molsbroek ook conservator van de Buylaers. © Yannick De Spiegeleir
Om eerlijk te zijn gaat het voor mij niet per se om de soorten. Het geeft me geen kick achter zeldzame vogels of planten te jagen, maar ik ge-niet van toevallige ontmoetingen. Een vervelling van een libel of een fuut met jongskes, dat maakt mijn dag. Ik vind het ook heel intrigerend om te zien hoe alles samenhangt in de natuur. Zo heb ik ook mijn hart verloren aan Hongarije. Ik volg reeds enkele jaren Hongaars in de avondschool en mijn droom is eigenlijk om eens met vzw Durme naar daar te trekken. De rust en het landschap dat je daar nog vindt met kleine hooilanden en bossen. Een simpele vlinderstuik zit in Hongarije snel vol met keizersmantel en koninginnenpage. Je kan er uren naar kijken!’ Dankjewel voor dit gesprek Patrick.
Tijdelijke tentoonstelling bezoekerscentrum Molsbroek Kalligrafe Marie-Jeanne Van Deursen liet zich inspireren door de Lokerse natuur en neemt je mee in een poëtisch verhaal van kunstige letters. Info: de tentoonstelling is nog te bezichtigen tot eind december tijdens de openingsuren van bezoekerscentrum Molsbroek. Meer info: Marieke De Vos, marieke.devos@vzwdurme.be of 09 348 30 20.
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
Lichtvervuiling: de uitdaging van de toekomst? Peter Henderickx - VVS Scheldeland De Melkweg is in steden en gemeenten in België niet meer te zien. Door de overvloedige verlichting die omhoog schijnt, worden de zwakkere sterren overstraald en is de prachtige sterrenhemel onzichtbaar geworden. Veel mensen zien pas voor het eerst een echte sterrenhemel als ze bv. in Zuid-Frankrijk op vakantie zijn. Het licht van een stad straalt omhoog en wordt door stofdeeltjes in de atmosfeer weer naar beneden afgebogen, waardoor de hemel in de richting van de stad opheldert in de vorm van een lichtkoepel. Een grote stad is in België wel van 40 kilometer afstand te zien. Aangezien Vlaanderen elke 40 kilometer wel een stad heeft, is de hele hemel verlicht. Zo zijn o.a. de echte professionele sterrenwachten al een eeuw geleden uit België gevlucht richting Zuid-Frankrijk of Spanje. Niet alleen de mens heeft last van lichtvervuiling. Bij de meeste dieren wordt de hele levenswijze bepaald door de afwisseling van dag en nacht. Vele dieren hebben een donkere nacht nodig om te rusten en te recupereren. Op sommige plaatsen is er echter zo'n ernstig lichtprobleem dat het verschil dag/nacht voor die dieren te klein is. Het gevolg is dat ze veel langer actief zijn dan ze aankunnen en na verloop van tijd uitgeput raken, wat tot de dood kan leiden Anderzijds worden er door de verlichting veel insecten aangetrokken. Die worden achternagezeten door vogels, egels, en andere insectivoren, die op hun beurt weer grotere roofdieren meelokken. Die dieren zijn zo geconcentreerd met hun jacht bezig, dat zij bv. de aanrijdende auto's niet zien aankomen. Daarnaast blijkt bij heel wat trekvogels het oriëntatievermogen aangetast en zijn kleinere dieren kwetsbaarder voor de grotere roofdieren aangezien zij immers op een donker plekje rekenen.
Proef de donkerste nacht van het jaar in Berlare met het gekende recept van een avondwandeling en sterrenkijken gecombineerd met een kop verse soep of het natuurbier Dobbelken. Afspraak: om 20u aan café De Halve Maan in de Turfputstraat 1 in Berlare. Info: thomas.vanlancker@vzwdurme.be.
Een aspect dat zowel door de overheid als door de bevolking vaak als argument ten voordele van lichtpollutie wordt aangehaald, is de veiligheid. En uiteraard, het bestrijden van lichthinder en lichtvervuiling mag die veiligheid niet in gevaar brengen. Heel wat onderzoeken hebben echter aangetoond dat het meestal slechts om een gevoel van veiligheid gaat. Het is bewezen dat men onvoorzichtiger wordt wanneer de weg beter verlicht is. De bestuurder denkt immers dat men een gevaar snel genoeg zal opmerken wanneer de weg baadt in het licht. Zo valt waarschuwingssignalisatie minder snel op. Velen denken ook dat (overdadige) verlichting, bv. in de tuin of op een gebouw, inbrekers zal afschrikken. Die veronderstelling is echter onjuist. Fel verlichte wijken worden vaker getroffen door inbraak en vandalisme dan andere wijken. De verklaring is dat het, wanneer het gebouw de hele nacht door verlicht wordt, bijna niet meer opvalt dat er iemand naar het gebouw toe loopt. Als het gebouw onverlicht is daarentegen en plots springt er een - naar beneden gerichte - spot aan die werd aangeschakeld door een bewegingsmelder, dan wordt de aandacht van omwonenden wél onmiddellijk getrokken. Een inbreker die licht moet gebruiken om binnen te breken, valt trouwens nog meer op. Men kan dus besluiten dat licht wel het gevoel van veiligheid versterkt, maar dat de veiligheid zelf er niet beter door wordt.
nr 4 / 2013
13
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
Zomerwandeling langs de dijk tussen Daknam en Eksaarde Eric Everaert
nr 4/2013
14
Surf naar www.youtube.com (zoek: natuurbeleving Moervaart)
Dit is het verhaal over het ontwaken van de vrolijke, maar ook kritische, gevoelens van een wandelaar die rustig van Daknam naar Eksaarde stapt over de dijken langsheen Durme en Moervaart. Hij heeft het laten vastleggen in een korte film die een sfeerbeeld geeft van de prachtige natuur rondom dat laatste onverharde fiets- en wandelpad langs de Lokerse rivieren (zie YouTube hierboven, met dank aan Joris Everaert).
De natuur zelf vraagt niet naar de geplande verharding. Vraag het eens aan de meer dan vijftig broedvogelsoorten die zich daar goed voelen. We gaan ze niet allemaal voorstellen maar willen er toch enkele kwijt zoals: kuifeend, boomvalk, koekoek, blauwborst, kleine karekiet, bosrietzanger en ijsvogel. Wie goed luistert, vindt er ook nog de bedreigde zomertortel, de rietgors, gekraagde roodstaart en voor de romantici, de nachtegaal.
De stad Lokeren wil die dijken verharden, mogelijk tot fietsautostrades. Er hoeven echter niet overal verharde wegen komen, zeker niet daar waar goeie alternatieven bestaan (zie kaart). De dijken langs de Durme en Moervaart vanaf de Daknamse meersen (Kraaimeersen) en verder noordelijk vanaf de Daknambrug (Lokerse Moervaartmeersen) zijn nu ideaal voor de rustzoekende wandelaars en trage fietsers, met weinig verstoring voor de dieren die daar in en rond de reservaten leven. Zelfs de zeldzame bruine kiekendief komt er langs de rustige dijken nog tot broeden.
Je kan je afvragen waarom er daar zoveel vogels zitten. Ze vinden in die rustige omgeving de ideale omstandigheden om hun nest te bouwen en naar gelang van de soort, vrolijk rond te vliegen, te zwemmen en te fluiten. Zij hebben daar weiden als wiegende zeeën, de gepaste boom (zomereik, zoete kers, meidoorn, …), vele struwelen en water in overvloed. Ze krijgen gezelschap van andere dieren zoals ontelbare dag- en nachtvlinders, libellen, bijen en zoogdieren, dit alles in een decor van een planten- en bloemenpracht.
Het wandelpad langsheen de Moervaart in Daknam en Eksaarde biedt rust aan wandelaars en trage fietsers. © Vzw Durme
Over planten en bloemen gesproken, die zullen ook niet tevreden zijn met de drukte en overlast die een mogelijke verharding teweeg kan brengen. Wij mensen hebben steeds meer de slechte gewoonte om afval zoals blikjes, flessen, verpakkingen allerhande weg te gooien in de bermen van een fiets- en wandelpad. Maar de talloze soorten planten staan machteloos tegenover die menselijke superioriteit, ook al tonen ze hun prachtigste gewaden tijdens de zomermaanden. Wie neemt het voor hen op? En de mens zelf is wat verdeeld over wat hij doet (of niet doet) met de mooie gratis natuur. Iemand die enkel aan zichzelf en economie denkt, heeft er weinig oog, laat staan respect, voor.
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
Smartphone-gebruikers worden met deze QR code rechtstreeks doorverwezen naar het filmpje op YouTube.
Bovenstaande kaart geeft een duidelijk overzicht van de bestaande alternatieve wegen tussen Daknam en Eksaarde. Een verharding van het laatste onverharde wandelpad is hier dus niet nodig. © Vzw Durme
Wat verderop richting Keizershof loopt men langs het historische “Pieter Heydensveer”. Dat veer heeft eeuwenlang dienst gedaan als verbinding tussen Daknam en Eksaarde. Vanaf 1980 was het niet meer werkzaam en zijn de straten Pieter Heydensveer en Moervaartveer “dood” lopend geworden op de Moervaart. Vzw Durme streeft er al jaren voor om die verbinding te herstellen met een zelfbedieningsveer, maar de overheid is daar tot heden nog niet op ingegaan. Het blijft dus rustig op “Pilaveir”, wachtend op de komst van “trage” recreanten die daar even verpozing kunnen vinden. Dat waardevol “erfgoed” moeten we koesteren en bewaren. Onze wandelaar weet echter dat dat stukje paradijs bedreigd wordt en denkt dan aan de toekomst. Laat ons dit ongeschonden wandelpad, niet alleen omwille van de natuurwaarde, maar ook voor onze kinderen en kleinkinderen. Zo iets moois mag nooit verdwijnen.
Onze rustzoekende en natuurminnende wandelaar of trage fietser op de dijk is echter onder de indruk van de schoonheid en de rijkdom van de natuur. Er komen bij de mens dan ook spontaan gevoelens van liefde en dankbaarheid op voor al dat moois. Hij heeft er boeken over geschreven (Filip De Pillecyn), gedichten over gemaakt (Anton Van Wilderode). Hij heeft het geschilderd (Ernest Welvaert), gefotografeerd en gefilmd. De mens ervaart daar rust, verademing, inspiratie en ontspanning: een “zen-moment”. Men passeert daar bovendien ook nog enkele goed bewaarde idyllische plekjes zoals de Spletterenbrug. Dit is een oude spoorwegbrug, al twee keer gebombeerd tijdens de grote oorlogen, en nu een oversteek voor vele fietsers en wandelaars langs het bestaande fietspad tussen Lokeren en Moerbeke.
Onze rustzoekende wandelaar aan de Moervaart.
© Eric Everaert
Suggestie voor de overheid: het is beter om geld te besteden aan het onderhoud en de heraanleg van goede fietspaden langs bestaande wegen, en van de Durme- en Moervaartdijk tussen Daknam en Eksaarde af te blijven.
nr 4 / 2013
15
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
Struweeltjes Struweeltjes is een rubriek met allerlei interessante, opvallende of leuke natuurweetjes uit onze regio. Heb je zelf zo’n nieuwtje, geeft het gerust door aan de redactie!
nr 4 / 2013
16
De vlinderberm in Waasmunster, daar loop je op een blauwtje ... Zondag 9 juni, 22 uur → website Waarnemingen Durmevallei → Dagvlinders → Hamputten → Vlinderberm → Icariusblauwtje → aantal 50+30!? ... Philippe heeft een tikfoutje gemaakt, schiet er door mijn hoofd ... Maandag 10 juni, verdorie waar blijft de zon? 14u de zon komt piepen, hup de fiets op richting Hamputten in Waasmunster. In geen tijd ter plaatse, voor wie me kent niet evident vanuit Eksaardedorp. Fiets opzij, eerste stappen op het terrein: drie, vier juweeltjes fladderen rondom mij, en dààr nog eentje, een stap verder opnieuw een duo, super, man man, ik sta paf, ik moet even bijkomen. Ik word er zowaar wat sentimenteel van. Nooit eerder in Vlaanderen zag ik zoveel Icarusblauwtjes samen. Hier en daar ontplooit ook een bruin blauwtje de tere vleugeltjes. Een poging om zo juist mogelijk te tellen: 10, 15, 20 ... het blijft oplopen tot ruim 65 exemplaren (op 13 augustus zelfs 200) en dan heb ik niet eens de straatkant meegeteld, en zowaar in al mijn ijver vergeten foto's te nemen.
Daarvoor heb ik nog juist de tijd, klik, klik, klik, in een paar minuten is dat klusje geklaard, ik moet met de fiets terug om twee bengels na school op te vangen. Maar op tijd was ik, druipend van het zweet, moe maar gelukkig, het was het dubbel en dik waard. Het is dus bij deze nogmaals bewezen hoe nuttig het is kleine landschapselementen te creëren door - in dit geval - deskundige maaibeheer. Alle respect voor de mensen die dit allemaal verwezenlijken. Raf Windey ... en verwelkomen we het hooibeestje Drie jaar geleden werd aan het ANB gevraagd of een perceel langs de Hamputten mocht omgevormd worden tot een vlinderberm vanwege het grote potentieel voor typische graslandvlinders (icarusblauwtje, bruin blauwtje, kleine vuurvlinder en zwartsprietdikkopje). De vlinderberm beoogde echter een andere dagvlinder: het hooibeestje. Dit prachtige dagvlindertje, dat maar op een paar plaatsen meer voorkomt in ons werkingsgebied, was het streefdoel.
De vlinderberm aan de Hamputten in Waasmunster biedt grote potenties voor typische graslandvlinders. Met succes zo blijkt!
© Vzw Durme
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
‘Natuurkunsten’ in het Molsbroek Samen met Brede School ‘De Tovertuin’ in Lokeren werd vorig schooljaar het project ‘Natuurkunsten’ opgestart. Maandelijks gingen de kleuters en de leerlingen van de eerste graad op stap met een gids in het Molsbroek.
nr 4 / 2013
17
Het hooibeestje in de vlinderberm.
© Jurgen Couckuyt
Het gebied vertoont een grote diversiteit aan kruiden en is al tamelijk schraal te noemen. Jammer genoeg was een groot gedeelte reeds toegegroeid met vooral wilgenopslag. Iedere winter werd een deel gekapt en omgevormd tot grasland. Het ANB zorgde voor één maaibeurt later op het jaar met afvoer van het maaisel. Ieder jaar werd een ander gedeelte gemaaid zodat een groot stuk ongemaaid bleef waarin rupsen en poppen van deze dagvlinders kunnen overwinteren. Naast deze dagvlinders, profiteren ook vele andere insecten van dit beheer. Op die manier werd een prachtig stuk bloemrijk grasland gecreëerd, geflankeerd door een houtkant.
Los van de kennis die de kinderen meekrijgen, was de beleving erg belangrijk. De leerlingen maakten er kennis met de grote verscheidenheid aan vormen en kleuren in de natuur. Ze werden aangezet om al hun zintuigen te gebruiken. Die opgedane belevingen en kennis inspireerde de kinderen om hiermee aan de slag te gaan en een eigen kunstwerk te creëren. Dat gebeurde niet achteraf op school, maar ter plaatse in het reservaatl. Er kwamen verschillende vormen van kunst aan bod zodat elke leerling wel iets vond waar hij of zij goed in was en zich kon ontplooien volgens zijn eigen capaciteiten. Allerlei (natuur)materialen hielpen hierbij om deze kunstzinnige natuurbeleving in een vorm te gieten. Het eindresultaat van dit project was een tentoonstelling met de kunstwerkjes van de kinderen in bezoekerscentrum Molsbroek. Voor de leerlingen vond er een privé-opening plaats waar zelfs de burgemeester van ‘Moerasland’ aanwezig was om de tentoonstelling plechtig in te huldigen (zie fotopagina p. 21). Marieke De Vos
De beloning na 3 jaar was de eerste melding van het hooibeestje op 19 augustus 2013. Twee exemplaren vlogen rond in het hoge gras. De zwervers zijn vermoedelijk afkomstig van de kleine populatie uit de taludberm van de E17. Hopelijk kunnen we volgend jaar definitief zeggen dat het hooibeestje aanwezig is in deze prachtige vlinderberm. Jurgen Couckuyt
Elke leerling vond wel iets waar hij of zij goed in was.
© Vzw Durme
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
goede zorgen van een dierenarts en het VOC (Vogelopvangcentrum) Merelbeke - de dag nadien gestorven. Het kadaver wordt nu onderzocht door het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO). nr 4/2013
18
Het jonge kalfje werd veilig huiswaarts geëscorteerd.
© Vzw Durme
Wat ruist daar in het riet? Toen de gids tijdens de wandeling ‘landbouw en Natuur’ in Moerbeke even halt hielt langs de straat om meer uitleg te geven over de vogels die men hoorde, schrokken de deelnemers op. Er bewoog iets tussen het riet in de gracht. ‘Een hond!’ was de eerste reactie, maar het bleek het jonge kalfje van bioboer Guido te zijn, dat al meer dan een week zoek was! Er werd snel hulp gehaald op de boerderij. Tevreden dat het kalfje eindelijk teruggevonden was, legde een van de landbouwers het diertje in zijn nek om het zo, handig en snel, veilig naar de boerderij te brengen.
De bunzing heeft een voorkeur voor kleinschalige landschappen waar akkers en bosranden, natte weidegebieden, rietvelden en droge grachten deel van uitmaken, liefst in de buurt van water. Het reservaat in het centrum van Lokeren is dus uiterst geschikt als habitat voor deze soort. Als nachtdier is de bunzing vooral actief net vóór en ná de daguren, maar in de zomermaanden, wanneer de jongen nog niet zelfstandig zijn, kom je ze ook overdag tegen. In het wild kunnen bunzings 5 à 6 jaar worden, maar jammergenoeg sterven de meesten reeds jonger. Voornamelijk door het verkeer wanneer de jongen na drie maanden een eigen territorium beginnen te zoeken en wanneer de mannetjes op zoek zijn naar vrouwtjes. Christophe Hillaert Nieuwe Rode Lijstsoorten waterjuffers in de Fondatie van Boudelo Op het gebied van libellensoorten blijft het reservaat ‘Fondatie van Boudelo’ verbazen. Dit jaar konden twee nieuwe Rode Lijstsoorten waterjuffers aan de reeds uitgebreide soortenlijst van het reservaat toegevoegd worden, m.n. de variabele waterjuffer en recent de tangpansterjuffer.
Marieke De Vos Bunzing in De Buylaers Al jaren worden er marterachtigen gespot in De Buylaers, allerlei soortbenamingen gaan dan ook vlot over de tong. Van de bunzing zijn we alvast zeker, in augustus werd er een jong van ongeveer twee maanden oud gevonden. Dit onderkoeld diertje is - ondanks
Mannetje tangpantserjuffer.
© Tom Vermeulen
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Dat brengt de teller voor het reservaat op 24 verschillende libellensoorten waarvan 3 Rode Lijstsoorten (tengere pantserjuffer, variabele waterjuffer en tangpantserjuffer). De variabele waterjuffer doet het de laatste tijd beter in Vlaanderen en werd dit voorjaar in verschillende van onze reservaten aangetroffen, die lijkt stilaan zijn ‘status’ op de Rode Lijstsoort te verliezen. De recente vondst van twee exemplaren tangpantserjuffer door Tom Vermeulen is echter een grote verrassing. De tangpantserjuffer is nl. een typische soort van de zandige Kempen, die veeleisend is qua biotoop. Hij voelt zich vooral lekker in ondiepe, verlande, voedselarme waterplassen in een bosomgeving en is zeer zeldzaam in West- en Oost Vlaanderen. De dichtstbij gelegen grote populatie tangpantserjuffer bevindt zich ten zuiden van Antwerpen op een 25 tal kilometer van de Fondatie (info Johan Devolder). De enige andere vindplaats binnen onze regio betreft het reservaat Stropersbos waar vorig jaar enkele exemplaren werden aangetroffen.
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
nr 4 / 2013
19
Mannetje variabele waterjuffer.
© Tom Vermeulen
De vondst van twee nieuwe Rode Lijstsoorten waterjuffers toont nogmaals aan dat de heringerichte vijvers van de Fondatie van Boudelo met hun natuurlijk hellende, ondiepe oeverzones en grote soortenrijkdom aan ondergedoken waterplanten zich ‘in een bijzonder gunstige staat van instandhouding’ bevinden. Het natuurlijk vijvergebied van de Fondatie kan dan ook als één van de grote successen van natuurherinrichting binnen natuurvereniging vzw Durme beschouwd worden. Kristof Scheldeman
Steun de natuur in onze streek met een gift! Vzw Durme is erkend door de Federale Overheidsdienst Financiën en kan daardoor fiscale attesten uitreiken.Wanneer je onze projecten wenst te steunen d.m.v. een gift, ontvang je een fiscaal attest. Dat kan je bij jouw volgende belastingaangifte voegen en levert een belastingvoordeel op. Op die manier kunnen wij de natuur in onze regio blijven beschermen. Opgelet: het totale bedrag van jouw gift moet minstens 40 euro per kalenderjaar bedragen bovenop jouw ledenbijdrage. De natuur in onze streek kan jouw hulp gebruiken!
© Robbe De Groeve
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
Met de InsectenWerkGroep op stap naar de Viroin Kurt Jonckheere
nr 4 / 2013
20
Met zes enthousiaste vlinderaars kwamen we stipt om 9u aan bij de kerk van Nismes. Jan kwam zelfs vanuit het verre Nederland. In een bloembak (!) vond Koen al onmiddellijk een zeldzame micro-nachtvlinder: de schorsvaandeldrager. Maar we bleven natuurlijk niet in de bloembakken kijken ... Onze eerste stop waren de kalkgraslanden rond de Fondry des Chiens. Aangezien het nog wat bewolkt was, zagen we opnieuw eerst een nachtvlinder, maar deze keer een prachtige macro: de zwart-wit-rood gekleurde bonte beer. Toen we uiteindelijk aan de rand met het bos kwamen, begon de zon erdoor te komen en onmiddellijk zagen we ze: de grote fel oranjezwart getekende keizersmantel en andere parelmoervlinders. Ook het opvallend getekend tweekleurig hooibeestje hadden we nog nooit gezien. Vervolgens trokken we naar de bossen van Olloy-sur-Viroin. Langs de Rue des Carrières met een bloemenrijke begroeide halfopen middenberm zagen we onze eerste kleine ijsvogelvlinder. En het was zeker niet de laatste, om de
Gewone bronlibel.
Š Tom Vermeulen
paar tientallen meter vloog er wel een langs, onder of boven ons de bomen in. Onvoorstelbaar! Wat verderop aan een plas in de weg zaten de kleine en grote weerschijnvlinder te drinken. Ondertussen vlogen de parelmoers, dikkopjes, koevinkjes en nog veel meer actief in het rond. Hogerop vonden we nog wat levendbarende hagedissen. We zagen natuurlijk ook vele andere insecten zoals de geel-zwarte gewone bronlibel, de bosbeekjuffer, een hageheld rups, een havikskruidboorvlieg, ... Dank aan de chauffeurs en alle aanwezigen voor deze prachtige dag die zoals gebruikelijk afgesloten werd met de befaamde "Super des Fagnes".
Zondag 8 december Sinterklaasfeest Ik schreef in het begin van de grote vakantie een brief ... eindelijk antwoord gekregen! Yes! De Sint komt naar bezoekerscentrum Molsbroek! Breng gerust vriendjes en vriendinnetjes mee. Laat ons (voor 18 november) gewoon even weten met hoeveel jullie komen, dan kunnen we dit doorgeven en zorgen de pieten dat ze zeker genoeg cadeautjes bij hebben. Afspraak: als alles goed gaat, komt de Sint om 15 uur aan in het bezoekerscentrum en kan hij tot 16.30 uur blijven. Meer info: Marieke De Vos, marieke.devos@vzwdurme.be of 09 348 30 20.
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
Vzw Durme in beeld Was je er bij? Meer foto’s op www.vzwdurme.be
nr 4 / 2013
21
Ontmoeting met de natuur (en de modder!) van Saeftinghe op 24 augustus. © Vzw Durme
Een dag natuurplezier voor groot en klein: de Molsbroekdag op 29 juni. © Nico Claeys
Opening tijdelijke tentoonstelling ‘Natuurkunst’ van de school de Tovertuin uit Lokeren op 26 juni. © Vzw Durme
Anaïs toont haar kunstwerk op de kinderworkshop ‘Kukelekunst’ op 14 augustus. © Vzw Durme
37 kinderen haalden 4 dagen in juli streken uit op het Vosjeskamp in het Molsbroek. © Vzw Durme
Ambiance in en rond het bezoekerscentrum Donkmeer tijdens de Waterfeesten in Berlare op 5 augustus. © Daan Stemgee
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
De kleine wildernis Een blaadje voor kinderen met wistjedatjes, raadseltjes of tips om een natuurknutselwerk te maken.
nr 4/2013
22
Als je goed kijkt, zie je nu overal spinnenwebben. Spinnen zijn nochtans het hele jaar door aanwezig, maar een aantal soorten worden in herfst volwassen en zijn daarom veel gemakkelijker te zien. Zeker als ze verliefd zijn, dan lopen ze met kriebels in hun buik door ons huis en vergeten ze zich voor ons te verstoppen! Veel mensen zijn bang voor hen, maar eigenlijk hoeft dat niet. In onze streken zijn geen gevaarlijke spinnen. Het zijn net heel nuttige dieren want ze vangen super veel insectjes en houden zo alles proper voor ons. Tijdens onze kindercursus vorig jaar waren er kinderen die een grote vogelspin zomaar op hun arm durfden zetten!
Soms wordt er gezegd dat wij jaarlijks gemiddeld 12 spinnen zouden opeten in onze slaap. Maar laat je niet bang maken, want dat is sterk overdreven en gelukkig helemaal niet waar! In sommige landen zijn spinnen wel een lekkernij! Daar bakken ze spinnen in gekruide olie en vinden ze dit een lekker hapje. Zou jij durven proeven? Of heb je meer zin in een spinnetje van gehakt? * Vraag hulp aan een volwassenen en rol een gehaktballetje. * Steek er 4 stukjes ongekookte spaghetti door en leg dit gehaktballetje in kokend water. * Als het na enkele minuten gaar is, kan je het in je soep laten glijden ‌ Hihi, het lijkt net een spin met spaghettipootjes in je soep!
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
Dinsdag 29 oktober Kindercursus ‘Spoorzoeker’ Ga mee op speurtocht en ontdek welke dierensporen je kan vinden in het Molsbroek! Afspraak: om 13.30 uur aan bezoekerscentrum Molsbroek, einde voorzien om 16.30 uur. Bij grote interesse wordt de workshop ook in de voormiddag georganiseerd. Info: voor kinderen van 6 t.e.m. 12 jaar. De prijs is 6,50 euro voor leden, 8 euro voor niet-leden. Een drankje wordt voorzien. Meebrengen: gemakkelijke en waterdichte kleren, eventueel een vergrootglas. Inschrijven: Leen De Laender, 09 348 30 20 of leen.delaender@vzwdurme.be en schrijf vervolgens het juiste bedrag over op BE52 0012 2999 0009 met vermelding van: ‘naam kind’ speurt naar sporen.
Maandag 28 en dinsdag 29 oktober 2-daagse kinderworkshop Happy BIRDday! Zoals vorig jaar in bezoekerscentrum Molsbroek zorgen we dit jaar voor een taartenfestijn voor onze gevederde vrienden in bezoekerscentrum Donkmeer in Berlare. We maken een vogeltaart en andere vogelsnoepjes en helpen zo de vogels om hun vetreserves in de winter op peil te houden. Bovendien is dit ook een feest voor ons als we de vogels kunnen bewonderen terwijl ze af en aan vliegen naar het feestmaal. We maken ook onze eigen feestelijke patatvogel. Afspraak: bezoekerscentrum Donkmeer, Donklaan 119a in Berlare, van 13.30 tot 16.30 uur. Info: voor kinderen van 6 t.e.m. 12 jaar, 10 euro voor leden, 16 euro voor niet-leden. Inschrijven en meer info: Marieke De Vos, marieke.devos@vzwdurme.be of 09 348 30 20.
Donderdag 31 oktober Halloweentocht i.s.m. Feestbestuur Molsbergenkermis Kom griezelen tijdens een spannende tocht van ongeveer 3 km door het donker! Wie durft? Overwin je angsten en warm tussen de bibbermomenten op met drankje. Afspraak: vertrek (in groepjes) tussen 19 en 20.30 uur aan het bezoekerscentrum Molsbroek, Molsbergenstraat 1 in Lokeren. Info: kom gerust verkleed en maak deze tocht zo nog leuker. Je zaklamp laat je beter thuis. Prijs: 5 euro leden vzw Durme, 7 euro niet-leden. Inschrijven: verplicht bij Marieke De Vos, marieke.devos@vzwdurme.be.
nr 4 / 2013
23
nr 4 / 2013
24
Vo Lo or d ke e rs le wo e pa kker rst ard ste en en ! -
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Vogelnieuws
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
www.durmevallei.be
Joris Everaert Deze waarnemingsrubriek - verzorgd door de Vogelwerkgroep Durmevallei - behandelt het voorkomen van bijzondere en zeldzame soorten in de Durmevallei en omgeving, en beslaat de periode juni tot augustus 2013. Waarnemers worden verzocht hun waarnemingen zelf in te voeren in de online database www.waarnemingen.be (meer info daarover op onze website www.durmevallei.be) waarbinnen de Vogelwerkgroep Durmevallei een werkgroepscherm heeft met enkel weergave van de waarnemingen uit onze regio, en direct te consulteren via onze website met “recente waarnemingen�, via www.durmevallei.be De woudaap, onze kleinste Europese reigersoort, kwam met succes tot broeden in het Molsbroek in Lokeren. Minstens 2 jonge woudaapjes werden er grootgebracht. Deze met uitsterven bedreigde broedvogelsoort in Vlaanderen, was nog tot eind augustus te bewonderen in het Molsbroek. Op de naastliggende Hamputten in Waasmunster, werd op 7 juli ook een mannetje woudaap waargenomen.
Mannetje woudaap.
Foto: Joris Everaert
nr 4 / 2013
25
Juveniele woudaap.
Foto: Joris Everaert
Een kleine zilverreiger pleisterde van 4 tot 10 augustus in de Bergenmeersen in Wichelen (= een nieuw ingericht gecontroleerd overstromingsgebied met gereduceerd getij in kader van het Sigma project) en van 11 tot 15 augustus ook in de Scheldebroeken (Paardeweide) in Berlare. Een foeragerende grote zilverreiger was vanaf 6 juli aanwezig in de Bergenmeersen, en vanaf 20 augustus in het Molsbroek. Een zeldzame zwarte ooievaar vloog op 22 augustus over Katte in Lokeren. Naast de bekende (vaste) broedkoppels van ooievaar in de Daknamse meersen in Lokeren en Reservaatzone Donkmeer in Berlare, vestigde zich onverwachts een derde koppel ooievaar in de Rozenstraat in Lokeren, maar het broedsel van dit jonge koppel mislukte. Er waren ook diverse waarnemingen van pleisterende ooievaars in verschillende gebieden in de streek. Een lepelaar foerageerde op 2 juni aan de Nieuwdonk in Berlare, en 4 vogels werden op 2 augustus kortstondig gezien in het Molsbroek. Het mannetje van de rosse stekelstaart (verwilderde exoot) verbleef nog tot zeker midden augustus in het Molsbroek.
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
Telkens minstens één koppel kleine plevier, was tijdens het broedseizoen aanwezig in de Bergenmeersen en Scheldebroeken (Paardeweide). Foeragerende kemphanen werden al opgemerkt op 2 en 6 juli in de Bergenmeersen (resp. 9 en 13 ex.) en op 14 juli en 26 augustus in het Molsbroek (resp. 1 en 2 ex.).
nr 4/2013
26
Lepelaars.
Foto: Joris Everaert
De wespendief werd meermaals gezien in Berlare, Lokeren, Sint-Niklaas en Waasmunster. Telkens één overvliegende zwarte wouw, kon op 21 juli en 27 augustus waargenomen worden in het Molsbroek, en op 30 augustus in Zele. Op 11 juni vloog ook een rode wouw over Zele. Een overtrekkende zeer zeldzame vale gier werd op 6 augustus gemeld in het centrum van Hamme. De bruine kiekendief is dit jaar waarschijnlijk niet met succes tot broeden gekomen in de Lokerse Moervaartmeersen in Eksaarde. Een grauwe kiekendief trok op 18 augustus over de Bergenmeersen. De boomvalk werd regelmatig waargenomen in Berlare, Lokeren, Sint-Niklaas, Waasmunster en Hamme. De goed uitgevlogen jonge slechtvalken van de nestkast in de Sint-Laurentiuskerk in Lokeren, waren daar nog regelmatig te bewonderen.
De grootste aantallen foeragerende watersnippen, waren in augustus te bezichtigen in de Bergenmeersen (176 ex.), Scheldebroeken (Paardeweide) (50 ex.) en Molsbroek (min. 85 ex.). De grootste groep overvliegende wulpen (37 ex.) werd op 4 augustus gezien boven de Hamputten. Vanaf eind augustus was er een slaapplaats van wulp in het Molsbroek, met een voorlopig maximum van 23 vogels. Op 11 juli kon daar ook een regenwulp overvliegend waargenomen worden in een groep wulpen. Op 25 augustus foerageerden 3 zwarte ruiters in het Molsbroek, en op 30 en 31 augustus zat ook telkens één vogel in het Molsbroek en in de Bergenmeersen. De eerste bosruiter was al op 17 augustus aanwezig in de Bergenmeersen. Eind augustus kon daar ook een bonte strandloper worden gezien. Pleisterende grutto’s, tureluurs, groenpootruiters, witgatjes en oeverlopers, werden vooral opgemerkt in de Bergenmeersen, Scheldebroeken (Paardeweide) en in het Molsbroek.
Een kwartel kon op 10 juni gehoord worden in De Linie in Lokeren, alsook op 26 juni en 14 augustus in de Bergenmeersen in Wichelen. Op 17, 18 en 19 juni werd in de Bergenmeersen een zangpost vastgesteld van het zeldzame porseleinhoen. Een foeragerend porseleinhoen was eind augustus ook te bewonderen in zowel de Bergenmeersen als het Molsbroek.
Wespendief.
Foto: Joris Everaert
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
Op 20 augustus was een paapje aanwezig in de Scheldebroeken. De tapuit kon gezien worden op 22 juni aan Oudenbos, op 17 augustus in de Scheldebroeken (Paardeweide in Berlare), op 26 augustus in Sint-Niklaas, en op 31 augustus aan de Hamputten in Waasmunster.
nr 4 / 2013
27
Zwarte ruiter.
Foto: Joris Everaert
De nieuwe nestvlotjes voor visdief in de reservaatzone Donkmeer, hadden een groot succes met 4 aanwezige koppels waarvan er 3 ook tot broeden kwamen. Het broedsucces was wel matig met telkens één uitgevlogen jong. Op 7 juni foerageerden 4 zwarte sterns in de reservaatzone Donkmeer, en 7 vogels waren diezelfde dag ook in het Molsbroek aanwezig. Op 7 juli vloog nog een zwarte stern boven de Nieuwdonk, en op 29 augustus werden 3 juveniele vogels waargenomen boven de reservaatzone Donkmeer.
De opvallende zang van de Cetti’s zanger kon dit broedseizoen gehoord worden in het Berlarebroek. Zingende sprinkhaanzangers waren aanwezig in de reservaatzone Donkmeer, in het Molsbroek, en op twee plaatsen in de Durmemeersen in Hamme en Waasmunster. Op 14 juni werd een zangpost van de zeldzame snor vastgesteld in het Berlarebroek, maar de vogel kon daarna niet meer gehoord worden. Een roodkeelpieper zat op 29 augustus in de Bergenmeersen. Kuifmezen waren aanwezig aan Hanewee in Sinaai, in Sint-Niklaas-Zuid en aan het Molsbroek. Op 20 juli foerageerde een groep van 35 kruisbekken (waarvan ongeveer 25 juvenielen) in de Fondatie in Sinaai. Individuen of kleine groepjes van deze soort, werden ook gemeld in Wichelen, Lokeren, Waasmunster en Sint-Niklaas.
De zwarte specht kon gezien worden in Berlare, Lokeren en Sint-Niklaas en de kleine bonte specht was aanwezig in Berlare en Hamme. Een nachtegaal kon in juni nog gehoord worden in het Berlarebroek en Domeinbos DDS in Berlare, en in de Durmemeersen in Hamme.
Grote zilverreiger.
Foto: Joris Everaert
De lijst van alle waarnemers kan je terugvinden via www.durmevallei.be
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
Activiteitenkalender oktober - december
nr 4 / 2013
28
ZATERDAG 5 OKTOBER
MAANDAG 7 OKTOBER
Trektellen i.s.m. Vogelwerkgroep Durmevallei
Lezing: natuurlijk erfgoed in het Molsbroek: van insecten tot zwammen
Vandaag tellen we de overvliegende vogels die warmere oorden opzoeken. Kom gerust een kijkje nemen op onze telpost in de Scheldebroeken. Bij gunstige vogeltrek en weersomstandigheden wordt er de hele dag geteld.
Hugo De Beuckeleer, oud-docent biologie aan KAHO Sint-Lieven, vertelt met veel enthousiasme over het natuurlijk erfgoed van het Molsbroek.
Afspraak: doorlopend vanaf 7.45 uur ter hoogte van de telpost in het Aubroek of om 7.30 uur aan het Veerhuis in Berlare, Waterhoek 25 in Berlare. Info: Rudi Van Onderbergen, 0493 67 52 70 of www.durmevallei.be.
Afspraak: om 20 uur aan bezoekerscentrum Molsbroek, Molsbergenstraat 1 in Lokeren. Info en contact: gratis, 09 348 30 20 of marieke.devos@vzwdurme.be.
ZONDAG 6 OKTOBER
ZATERDAG 12 OKTOBER
3de Mega Taartenfestijn
Nacht van de Duisternis
Voor of na een mooie wandeling in het Molsbroek kan je vandaag, onder het motto ‘taart kopen = natuur kopen’, ook smullen van een heerlijk stuk taart! Voor het derde jaar op rij zorgen de vrijwilligers voor een gigantisch taartenbuffet. De opbrengst gaat integraal naar de aankoop van nieuwe natuurgebieden.
Proef de donkerste nacht van het jaar i.s.m. de gemeente Berlare met het gekende recept van een avondwandeling en sterrenkijken gecombineerd met een warme tas verse soep of het natuurbier Dobbelken.
Afspraak: van 14 tot 18 uur in bezoekerscentrum Molsbroek. Meer info: bij Marieke De Vos, 09 348 30 20 of marieke.devos@vzwdurme.be.
Wandeling in het Molsbroek Afspraak: om 14.30 uur aan bezoekerscentrum Molsbroek. Info: gratis wandeling met CVN-natuurgids. Contact: Michaël Crapoen, 09 348 30 20 of bij conservator André Verstraeten, 09 348 18 59.
© Tommy Vercauteren
ZONDAG 6 OKTOBER
Afspraak: om 20 uur aan café De Halve Maan, Turfputstraat 1 in Berlare. Info: gratis. Een fluohesje is aangewezen. Contact: thomas.vanlancker@vzwdurme.be of 09 348 30 20.
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
ZATERDAG 12 OKTOBER Polder Kruibeke-Bazel- RupelmondeIn het kader van het project ‘Van Saeftinghe tot Sigma’ i.s.m. CVN, Minaraad Stad Temse en Natuurpunt Educatie De nieuwe sluis aan het veer in Kruibeke is een echte publiekstrekker. In deze wandeling laten we zien hoe dat allemaal in zijn werk gaat zonder de natuur uit het oog te verliezen.
nr 4 / 2013
29
ZONDAG 20 OKTOBER Afspraak: om 14 uur in de Scheldelei in Kruibeke aan de veerdienst. Prijs: 5.00 euro. Contact: CVN, Yves Dumarey, 03 205 17 55 of yves.dumarey@c-v-n.be. ZONDAG 13 OKTOBER Week van het bos paddenstoelenwandeling Kom naar de paddenstoelenwandeling in de Fondatie van Boudelo en supporter mee voor een natuur in topconditie. Afspraak: om 14 uur aan het Fondatieschuurtje in de Cadzandstraat in Sinaai of ter hoogte van het infobord van vzw Durme. Einde voorzien rond 17 uur. Meebrengen: laarzen, loep en ev. spiegeltje. Meer info: Marieke De Vos, 09 348 30 20, marieke.devos@vzwdurme.be of 0498 24 25 40.
Dag van de Trage Weg Zele goes Berlare In kader van deze feestelijke opening van de trage wegen die leiden van Zele naar Berlare zorgt vzw Durme voor een geleide wandeling. Daarna wandelen we verder naar Zele, waar je terecht kan voor een hapje, een Dobbelken of ander drankje en een streepje muziek. Afspraak: om 14 uur aan Meerskant 143 in Zele. Info: stevige wandelschoenen zijn aangewezen. Meer info: bij Marieke De Vos, 09 348 30 20 of marieke.devos@vzwdurme.be. Meer info over het volledige evenement vind je op www.rlsd.be. DONDERDAG 24 OKTOBER Lezing over klimaatadaptatie en waterbeheer In het kader van het project ‘Van Saeftinghe tot Sigma’ i.s.m. CVN, Minaraad Stad Temse en Natuurpunt Educatie
ZONDAG 20 OKTOBER Trektellen i.s.m. Vogelwerkgroep Durmevallei Afspraak: doorlopend vanaf 7.45 uur ter hoogte van de telpost in het Aubroek of om 7.30 uur aan het Veerhuis in Berlare, Waterhoek 25 in 9290 Berlare. Info: Rudi Van Onderbergen, 0493 67 52 70 of www.durmevallei.be.
Vandaag laten we Luc Goeteyn en Chris Jacobson aan het woord, de auteurs van het boek ‘In het oog van de storm – over mensen, geschiedenis en klimaatveranderingen’. Afspraak: om 20 uur in Feestzaal Gemeentehuis, Markt 1, 9140 Temse Info: 2 euro. Contact: CVN, Yves Dumarey, 03 205 17 55 of yves.dumarey@c-v-n.be.
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
30
I
Actueel
I
Kalender
MAANDAG 28 EN DINSDAG 29 OKTOBER
ZATERDAG 2 NOVEMBER
2-daagse kinderworkshop Happy BIRDday
Samenkomst Dagvlinderwerkgroep
Zie pagina 23 voor de volledige info! nr 4/2013
Educatie
Info: voor kinderen van 6 t.e.m. 12 jaar, 10 euro voor leden, 16 euro voor niet-leden. Inschrijven en meer info: Marieke De Vos, marieke.devos@vzwdurme.be of 09 348 30 20. DINSDAG 29 OKTOBER Kinderworkshop ‘spoorzoeker’ Ga mee op speurtocht en ontdek welke dierensporen je kan vinden in natuurreservaat het Molsbroek! Afspraak: om 13.30 uur aan bezoekerscentrum Molsbroek, einde voorzien om 16.30 uur. Info: voor kinderen van 6 tot 12 jaar. De prijs is 6,50 euro voor leden, 8 euro voor niet-leden. Inschrijven: Leen De Laender, 09 348 30 20 via leen.delaender@vzwdurme.be en schrijf vervolgens het juiste bedrag over op BE52 0012 2999 0009 met vermelding van: ‘naam kind’ speurt naar sporen. DONDERDAG 31 OKTOBER Halloweentocht i.s.m. Molsbergenkermis Kom griezelen tijdens een spannende tocht van ongeveer 3 kilometer door het donker! Wie durft? Overwin je angsten en warm tussen de bibbermomenten op met een heerlijke kop warme soep. Afspraak: vertrek tussen 19 en 20.30 uur aan het bezoekerscentrum Molsbroek. Info: kom gerust verkleed en maak deze tocht zo nog leuker. Je zaklamp laat je beter thuis. Prijs: 5 euro leden, 7 euro niet-leden. Inschrijven: verplicht bij Marieke De Vos, marieke.devos@vzwdurme.be of 09 348 30 20.
Geboeid door dagvlinders? Dan kan je deze activiteit van de Dagvlinderwerkgroep onder de koepel van de VVE zeker niet missen! www.phegea.org Afspraak: 13.45 uur in bezoekerscentrum Molsbroek in Lokeren. Inschrijven en info: graag een mailtje naar sylvain.cuvelier@telenet.be om je in te schrijven. ZONDAG 3 NOVEMBER Wandeling in het Molsbroek Afspraak: om 14.30 uur aan bezoekerscentrum Molsbroek. Info: gratis wandeling met CVN-natuurgids. Contact: Michaël Crapoen, 09 348 30 20 of bij conservator André Verstraeten, 09 348 18 59. ZATERDAG 16 NOVEMBER Dag van de Natuur in Reservaatzone Donkmeer Op deze feestdag voor de natuur, steken we graag de handen uit de mouwen ! In de reservaatzone Donkmeer voeren we allerlei beheerwerken uit. Alle hulp is welkom, want niets zo leuk als samen ‘werken’ in de natuur. Afspraak: om 9.30 uur of om 13.30 uur aan de houten chalet van de nieuwdonk in Berlare. Meebrengen: werkhandschoenen, lunchpakket en aangepast schoeisel. Contact: Franki D’ Haese, 0496 57 26 23.
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
DONDERDAG 21 NOVEMBER Lezing over klimaatadaptatie en waterbeheer
Het klimaat verandert, ook bij ons. In het Scheldeland is water daarbij de grote uitdaging. Hoe gaan we in de toekomst om met wateroverlast, watertekort en verzilting? Het Sigmaproject biedt hierin een oplossing. Door de inrichting van gecontroleerde overstromingsgebieden en de versteviging van dijken wil men de Scheldevallei beschermen tegen overstromingen en nieuwe kansen bieden voor de natuur. Afspraak: om 20 uur in Feestzaal Gemeentehuis, Markt 1, 9140 in Temse Info: 2 euro. Contact:: CVN, Yves Dumarey, 03 205 17 55 of yves.dumarey@c-v-n.be. ZONDAG 1 DECEMBER Wandeling in het Molsbroek Afspraak: om 14.30 uur aan bezoekerscentrum Molsbroek. Info: gratis wandeling met CVN-natuurgids. Contact: Michaël Crapoen, 09 348 30 20 of bij conservator André Verstraeten, 09 348 18 59. DONDERDAG 5 DECEMBER
© Eddy Copers
In het kader van het project ‘Van Saeftinghe tot Sigma’ i.s.m. CVN, Minaraad Stad Temse en Natuurpunt Educatie
ZATERDAG 14 DECEMBER Werkdag in de Scheldebroeken Vandaag steken we met zijn allen de handen uit de mouwen in dit weidse natuurreservaat. Afspraak: om 9 uur aan het veerhuis, Waterhoek 25, 9290 in Berlare. Meebrengen: werkhandschoenen, lunchpakket en aangepast schoeisel. Contact: Mathias Engelbeen, 0486 58 25 95. ZONDAG 29 DECEMBER Kerstroofvogelwandeling Maak samen met natuurgids Lou een gezellige winterwandeling en ga op zoek naar roofvogels in de omgeving van natuurreservaat De Eenbes in Moerbeke. Afspraak: om 13.30 uur aan de Etboshoeve, Etbos 3 in Moerbeke-Waas. Info: goede wandelschoenen zijn een aanrader. Meer info: Marieke De Vos, 09 348 30 20 of marieke.devos@vzwdurme.be.
Lezing over klimaatadaptatie en waterbeheer
ZONDAG 5 JANUARI
In het kader van het project ‘Van Saeftinghe tot Sigma’ i.s.m. CVN, Minaraad Stad Temse en Natuurpunt Educatie
Wandeling in het Molsbroek
Afspraak: om 20 uur in Feestzaal Gemeentehuis, Markt 1, 9140 Temse Info: 2 euro. Contact:: CVN, Yves Dumarey, 03 205 17 55 of yves.dumarey@c-v-n.be.
Afspraak: om 14.30 uur aan bezoekerscentrum Molsbroek. Info: gratis wandeling met CVN-natuurgids. Contact: Michaël Crapoen, 09 348 30 20 of bij conservator André Verstraeten, 09 348 18 59.
nr 4 / 2013
31
Vzw Durme
Regionale vereniging voor natuur- en milieubeheer
Het secretariaat is open: maandag t.e.m. woensdag: van 8 tot 12uur en van 13 tot 17uur, donderdag t.e.m. vrijdag: van 8 tot 12uur en van 13 tot 16uur.
Bezoekerscentra Bezoekerscentrum Molsbroek Molsbergenstraat 1, 9160 Lokeren
Bezoekerscentrum Donkmeer Donklaan 119a, 9290 Berlare
Gratis toegankelijk van
Gratis toegankelijk
- 1 februari tot 31 mei: zon- en feestdag van 14 tot 18 uur, woensdag van 13 tot 17uur, - 1 juni tot 15 sep: zaterdag en zondag van 14 tot 18 uur, dinsdag tot vrijdag van 13 tot 17uur, - 16 september tot 31 oktober: zondag van 14 tot 18 uur, woensdag van 13 tot 17uur, - 1 november tot 31 januari: zondag van 14 tot 17uur.
-
in juli en augustus op zondag van 14 tot 18 uur tijdens activiteiten tijdens lokale festiviteiten op aanvraag via donk@vzwdurme.be
ZONDAG 6 OKTOBER 3de MEGATAARTENFESTIJN Voor of na een mooie wandeling in het Molsbroek kan je vandaag, onder het motto ‘taart kopen = natuur kopen’, ook smullen van een heerlijk stuk taart! Voor het derde jaar op rij zorgen de vrijwilligers voor een gigantisch taartenbuffet. De opbrengst gaat integraal naar de aankoop van nieuwe natuurgebieden. Afspraak: van 14 tot 18 uur in bezoekerscentrum Molsbroek. Meer info: bij Marieke De Vos, 09 348 30 20 of marieke.devos@vzwdurme.be.
Durme- en Scheldeland Driemaandelijks tijdschrift van vzw Durme
V.U. Patrick De Brauwer Molsbergenstraat 1, 9160 Lokeren 2013 I jaargang 16 I nr 4 Afgiftekantoor Lokeren 1
België/ Belgique P.B. 9160 Lokeren 1 3/5066 P003350