Durme- en Scheldeland NR 1 I 2014 I JAARGANG 17 I DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT VAN DE REGIONALE NATUURVERENIGING VZW DURME
Broedvogels van de Scheldebroeken
Bever aan het Donkmeer
Het Molsbroek op de schop
Inhoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
Colofon
I
2
Driemaandelijks tijdschrift van de regionale natuurvereniging vzw Durme.
I
Kalender
Inhoud
© EC nr 1/2014
Actueel
© KS
3
Voorwoord
4
Broedvogelinventarisatie Scheldebroeken
8
Een gruwelijk verhaal over een reservaatperceel
Redactieraad: Thomas Van Lancker (hoofdredactie & opmaak). Michaël Crapoen, Leen De Laender, Marieke De Vos, Kristof Scheldeman. Met dank aan: Jurgen Couckuyt, Patrick De Spiegeleir, Mathias Engelbeen, Joris Everaert, Jan Maertens, Daan Stemgée, Rudi Van Onderbergen, André Verstraeten. Secretariaat:
10 Bever in Berlare
Bezoekerscentrum Molsbroek Molsbergenstraat 1, 9160 Lokeren tel/fax: 09 348 30 20 info@vzwdurme.be www.vzwdurme.be
12 Vzw Durme gaat naar Hongarije
Taalkundig advies: Paule Bosch
14 Graafwerken in het Molsbroek
Druk: www.drukindeweer.be Gedrukt op milieuvriendelijk papier met plantaardige inkt. Overnemen van artikels is toegelaten als je de bron vermeldt. Alle foto’s zijn auteursrechtelijk beschermd. Artikels voor het volgende tijdschrift kunnen digitaal worden bezorgd aan de redactie uiterlijk op 1 februari (thomas.vanlancker@vzwdurme.be). De auteurs zijn verantwoordelijk voor hun publicaties. Lidmaatschap: 12 euro per kalenderjaar of 25 euro als steunend lid. Betalingen kunnen via onze bezoekerscentra of door overschrijving op BE52 0012 2999 0009 van vzw Durme met vermelding van naam en adres.
16 Struweeltjes
25 Vogelnieuws
28 Activiteitenkalender
31 Overzicht uitbreiding reservaten 2013
Leden die zich ook op ‘t Groene Waasland, het tijdschrift dat vzw Durme uitgeeft samen met andere Wase natuurverenigingen, willen abonneren, betalen 17 euro per kalenderjaar.
Onze partners: Bedankt voor jouw steun! Cover: Foto:
zicht op het Aubroek en de Brede Schoren in Berlare Yves Adams (Vildaphoto)
Vo o r w o o r d
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
Bij het verschijnen van dit tijdschrift zijn we al enkele dagen ver in het nieuwe jaar. Ik wil jullie dan ook ‘het allerbeste toewensen voor 2014’ namens het bestuur en het personeel van onze vereniging. Samen met onze steeds maar groeiende ploeg vrijwilligers hebben we weer een schitterend werkjaar achter de rug. Ook de aanzet naar het nieuwe werkjaar ziet er eens te meer veelbelovend uit. De drive die uitgaat van ons personeel, heeft blijkbaar een meer dan aanstekelijke invloed op onze vrijwilligers en de natuuractiviteiten in ons werkingsgebied. Hopelijk zorgt het nieuwe decreet inzake natuurbeheer in 2014 niet voor een domper op het beleid inzake het natuurbeheer dat wij al jaren voeren samen met de andere natuur- en terreinbeherende verenigingen in Vlaanderen. De subsidies van de overheid in de voorbije decennia hebben gemaakt dat wij vandaag in Vlaanderen beschikken over prachtige stukken topnatuur. Blijkbaar is dat een doorn in het oog van de natuurconsumenten die enkel oog hebben voor het oogsten, nu er resultaten geboekt worden. In het nieuwe decreet wil men de subsidiemogelijkheden ook openstellen voor derden. Om meer natuur te creëren is dat op het eerste gezicht geen slechte zaak, maar dan liefst wel onder de dezelfde voorwaarden waaraan de natuursector zich al jaren heeft moeten houden. Nu een aantal randvoorwaarden worden afgezwakt en de al geldende normen op een aantal vlakken worden verstrengd, wordt ons werkingsgebied - en dan vooral dat van de kleinere reservaatgebieden - bedreigd in hun toekomstige erkenning en uitbreidingsvoorwaarden. In een druk bebouwde regio als Oost-Vlaanderen is dat de doodsteek voor de kleine natuurstapstenen in de woestenij van onze historisch gegroeide ruimtelijke wanorde. De dreigende koppeling van beheersubsidies aan de vaak te groot en overdreven ingeschatte ‘Instandhoudingsdoelstellingen’ (IHD’s) voor de doelsoorten en natuurwaarden inzake fauna en florapopulaties roept eveneens ernstige vraagtekens op naar de toekomst. Natuurverenigingen in Vlaanderen beginnen nu pas - na meer dan 40 jaar inzet - resultaten te boeken die gezien mogen worden. De lat nu plots een heel stuk hoger leggen getuigt niet van een realistische visie die gekoppeld is aan de dagdagelijkse realiteit en de problemen op het terrein … Dat de overheid nu de norm hoger wil leggen inzake streefbeelden zou nog enigszins te begrijpen zijn, als er dan ook een evenredige subsidiëring en inzet van middelen zou komen die terdege rekening houdt met de kleinschalige natuurgebieden in druk bebouwde regio’s zoals onze provincie. Daarom wil ik eens te meer een warme oproep doen aan al onze leden en sympathisanten om hun lidgeld te vernieuwen, of - beter nog - om steunend lid te worden van onze vereniging. Ook als je het - eind vorig jaar gepubliceerde - Molsbroekboek over 50 jaar wel en wee inzake natuurontwikkeling aanschaft, dan steun je onze vereniging. Beslist een aanrader voor jezelf of om cadeau te geven. Met jullie steun kunnen wij als vereniging verder blijven ijveren voor het behoud en de verwerving van ook de kleinschalige natuur in onze schitterende regio tussen Schelde, Durme en Moervaart. Graag tot op één van onze activiteiten, jullie voorzitter Patrick De Brauwer
nr 1 / 2014
3
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
Broedvogels van de Scheldebroeken Mathias Engelbeen, Jan Maertens, Daan Stemgée en Rudi Van Onderbergen m.m.v. Joris Everaert en Kristof Scheldeman nr 1 / 2014
4
Inleiding
Één visiegebied, vier deelgebieden
In het kader van de vijfjaarlijkse monitoring (inventarisatie van de natuurwaarden ter evaluatie van het natuurbeheer) van erkende natuurreservaten hielden vrijwilligers van vzw Durme, afdeling Zele-Berlare-Wichelen, een broedvogelinventarisatie van de Scheldebroeken. Niet minder dan 62 uren veldwerk werd verricht door uitsluitend vrijwilligers met een resultaat van 951 punttellingen.
Het reservaatproject De Scheldebroeken is gelegen op het grondgebied van Zele, Berlare en Wichelen en ligt in de Vlaamse vallei, langs de linker Scheldeoever. Het gebied is een laaggelegen cultuurlandschap op alluviale bodem dat gekenmerkt wordt door een vrij open karakter. Deze ‘weidse’ open ruimte kent een verleden als kleinschalig meersengebied met tal van waardevolle hooilandjes. Het kenmerkend kleinschalig lappendeken van perceeltjes afgeboord met slootjes en rietkragen is op een aantal plaatsen in het reservaat ook nu nog terug te vinden.
De gegevens en cartografie werden verzorgd door de hoofdtellers en werden verwerkt in een rapport. Hun dank gaat uit naar bioloog Joris Everaert en Kristof Scheldeman voor de begeleiding en het advies. Daarnaast bedanken zij alle medetellers, sympathisanten en helpers tijdens de beheerwerken van de Scheldebroeken (medetellers: Jean-Pierre Cool, Eddy Copers, Franki D’Haese, Patrick De Brauwer, Pol De Meyer, Robbert Schepers, Jan Van den Heuvel). Het rapport wordt opgedragen aan: “onze makker en pionier van de Scheldebroeken, André Van Doorsselaer” († 2010).
Sinds de opstart van het reservatenproject (1992) wordt getracht via het verwerven van reservaatpercelen de natuurwaarden zo veel mogelijk te behouden en/of te herstellen. Het visiegebied wordt opgedeeld in vier deelgebieden. Van oost naar west ‘het Scheldebroek’, ‘het Aubroek’, ‘het Pottebroek’ en ‘het Paardebroek’. Langsheen de Schelde ligt buitendijks ook nog een zoetwaterschor, een op Europese schaal uiterst zeldzame biotoop.
Trektellen in de Scheldebroeken waar in 2013 de broedvogelinventarisatie doorging.
© Fre Vanhoef
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
Verschillende percelen werden door jagers aangekocht en beheerd ten voordele van het wild. Het gaat veelal om ruigtepercelen en populierenbosjes die ongemoeid worden gelaten en voor de natuur dus aantrekkelijk blijven, getuige de waargenomen broedvogels. Positief is ook het toezicht waartoe jagers zich dagelijks engageren. In deelgebied het Aubroek viel dit voorjaar het groot aantal hazen op, wat ook getuigt van duurzaam wildbeheer. Vrijwilligers actief op de werkdag in de Scheldebroeken. © Eddy Copers
Natuur-, landbouw- en wildbeheer
Vogelgebied Scheldebroeken
Vzw Durme beheert momenteel 23 ha in de Scheldebroeken. Bijna alle graslanden worden beheerd als hooiland, zonder het gebruik van mest- en sproeistoffen, enkele als weide. De ruigtepercelen worden om de 5 jaar gemaaid. De bospercelen bestaan meestal uit Canadese populieren, enkele werden gerooid en opnieuw aangeplant met inheemse soorten. Heel wat historische sloten werden de laatste jaren door het Regionaal Landschap ScheldeDurme ontmodderd zowel ten voordele van de natuur als van de landbouw. Sinds enkele jaren worden twee percelen beheerd als fauna-akker die samen met de reservaatpercelen een refugium vormen voor de aanwezig fauna en flora.
Tijdens het broedseizoen 2013 werden tal van interessante waarnemingen verricht van pleisterende of doortrekkende vogels wat het belang van het gebied voor de avifauna onderstreept.
Het beheer van landbouwpercelen is de laatste decennia sterk veranderd. Meest opvallend is het maaibeheer van de hooilanden dat evolueerde van eeuwenlang 2x tot wel 5x maaien per jaar, wat voor de natuur op zoveel vlakken een negatieve impact heeft. Dramatisch is sinds 15-20 jaar de omvorming van hooilanden tot maïsakkers in deelgebied het Scheldebroek. Toch slagen bepaalde vogelsoorten er in om ook gegeven het moderne landbouwbeheer hun voordeel te halen. Zo worden de intensief beheerde hooilanden telkens na een maaibeurt door weidevogels bezocht omwille van de rijkelijk aanwezige bodemdieren. Niet minder dan 13 lokale landbouwers werken mee op de percelen van vzw Durme aan het natuurbeheer.
Velduil (niet het ex. in de Scheldebroeken).
© Joris Everaert
Belangrijkste waargenomen niet broedende vogelsoorten van maart t.e.m. juli 2013: ° Grote zilverreiger ° Ooievaar ° Wintertaling ° Steenuil ° Rode wouw ° Bruine kiekendief ° Wespendief ° Boomvalk ° Tureluur ° Goudplevier ° Grauwe klauwier ° Gekraagde roodstaart ° Kneu (Bron: vzw Durme en
° Blauwe reiger ° Zomertaling ° Velduil ° Visarend ° Blauwe kiekendief ° Grauwe kiekendief ° Sperwer ° Watersnip ° Kemphaan ° IJsvogel ° Tapuit ° Rietzanger ° Grote barmsijs waarnemingen.be)
nr 1 / 2014
5
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
Uit deze derde broedvogelmonitoring van de Scheldebroeken kunnen enkele interessante conclusies getrokken worden. Weidevogelparadijs Aubroek nr 1/2014
6
Sloot met rietkraag in het Aubroek.
© Daan Stemgée
© Geert Van De Velde
Zo valt het op dat typische weidevogels standhouden en zelf lichtjes lijken uit te breiden. Er is er positief nieuws voor de grutto, waarvan het aantal broedkoppels in 2013 is uitgebreid tot 6. Die vogels vinden hun geprefereerde habitat van open graslanden in het Aubroek en profiteren ongetwijfeld van de ruim 6 ha grasland waarop momenteel een natuurbeheer wordt uitgevoerd. Bij dit natuurbeheer hoort nl. late maaidata, die heel belangrijk is om broedsels van grondbroeders als grutto een kans tot slagen te geven. De verschraalde hooilandvegetatie op de reservaatpercelen zorgt er ook voor dat dergelijke graslanden uitermate geschikt zijn als ‘kuikenland’. Ook de kievit lijkt goed stand te houden in het onderzochte gebied. In tegenstelling tot de grutto’s, hebben kieviten een voorkeur voor intensief bemeste graslanden en akkers die ze aantreffen in het noordelijk deel van het onderzoeksgebied. Zomertaling en slobeend zijn, hoewel eendensoorten, typische kensoorten voor slotenrijke graslanden. Zomertaling werd in 2013 jammer genoeg niet vastgesteld als broedvogel terwijl slobeend met drie broedgevallen gelukkig wel kon standhouden.
De verspreide aanwezigheid van blauwborst in de Scheldebroeken is hierboven duidelijk waar te nemen. © Daan Stemgée
‘Vuile’ hoekjes, mooie resultaten Dat er bij de door vzw Durme beheerde reservaatpercelen ook ruimte is voor ‘vuile‘ hoekjes van ruigere vegetatie in het landschap, blijkt heel belangrijk te zijn voor vogelsoorten die houden van ruigtevegetatie als broedbiotoop. De meeste van deze vogels deden het goed als broedvogel tijdens deze monitoring en soorten als blauwborst, bosrietzanger, grasmus, sprinkhaanzanger en rietgors lijken zelfs in aantal koppels toe te nemen. Vooral de gestage toename van rietgors als broedvogel is vermeldenswaardig. Deze vogel gaat de laatste jaren heel sterk achteruit in Vlaanderen, maar houdt goed stand in het onderzoeksgebied. Bij blauwborst valt de verspreide aanwezigheid in heel het gebied op (zie kaart boven). Het is bij uitstek een soort die houdt van kleine verruigde kantjes die dankzij het natuurbeheer volop aanwezig zijn in het landschap.
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
Kleine karekiet blijkt anno 2013 fel te zijn toegenomen als broedvogel. Deze soort werd vooral aangetroffen in de rietruigtes langsheen de Schelde die - in tegenstelling tot bij de vorige monitoringperiodes - deze maal intensief werden geïnventariseerd. Dit kan (groten)deels de sterke stijging van die soort, als broedvogel, verklaren. Hoewel het bosareaal vrij beperkt aanwezig is in de smalle zone langsheen de Scheldedijk in het zuiden van het gemonitorde gebied, doen de typische vogelsoorten van (alluviale) bossen het eveneens vrij goed. Bosuil is een nieuwkomer bij de broedvogels en soorten als tuinfluiter, grote bonte specht en boomkruiper zijn fors toegenomen in aantal koppels.Vermeldenswaardig is de matkop, met zijn voorkeur voor mature alluviale bosbiotopen heel veeleisend is qua broedbiotoop, die gestaag lijkt toe te nemen. Ook buizerd houdt met drie koppels goed stand als broedvogel van de smal beboste zuidelijke zone.
nr 1 / 2014
7
Rietgors liljkt fors toegenomen als broedvogel.
© Eddy Copers
vogel verdwenen uit de Scheldebroeken. Verrassend is dat de gekraagde roodstaart en steenuil ook als broedvogel uit het onderzoekgebied verdwenen zijn. Wellicht zijn kleine landschapelementen (KLE’s) zoals knotwilgenrijen en houtkanten te weinig aanwezig in de Scheldebroeken om deze vogels een geschikt broedhabitat aan te bieden. Betreurenswaardig is dat de graspieper, toch wel een belangrijke kensoort van open graslanden bij de zangvogels, met slechts één vastgesteld broedgeval tijdens deze broedvogelinventarisatie een sterke afname laat noteren. Een troost is dat die andere kensoort van dergelijk biotoop, de roodborsttapuit, met drie vastgestelde broedterritoria wel standhoudt.
De rietoevervegetatie aan de Scheldedijk is een ideaal broedbiotoop voor kleine karekiet. © Daan Stemgée
Winaars en verliezers Slecht nieuws is er voor de zomertortel en wielewaal. Net zoals in de rest van Vlaanderen gaan deze door hun trekgedrag kwetsbare soorten sterk achteruit en zijn ze als broed-
Ondanks het beheer van enkele ‘wildakkertjes’ in het reservaat gaan de typische akkervogels, net zoals in de rest van Vlaanderen, achteruit als broedvogel. Zo zijn veldleeuwerik en ringmus in 2013 verdwenen als broedvogel. Gelukkig houden andere soorten zoals patrijs en kwartel, evenwel in lage aantallen, wel stand.
Het rapport is digitaal beschikbaar via ISSUU.com/vzwdurme
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Historie
I
Kalender
Een gruwelijk verhaal over een reservaatperceel André Verstraeten
nr 1 / 2014
8
In het noordwesten van Lokeren en het zuiden van Moerbeke ligt langs de Zuidlede, de Etbos, een prachtig natuurgebied waar bos en open plekken grillig door elkaar zijn verweven. Vzw Durme heeft er een natuurreservaat in ontwikkeling en momenteel zijn al 6 ha erkend als reservaat. Het reservaat kreeg de naam 'De Eenbes', naar één van de zeldzame bosplanten die daar groeien. Vorig jaar werd er op het grondgebied van Moerbeke, palend aan Lokeren, een bosje met een oppervlakte van 0,3ha in beheer genomen. Uit contacten met de vorige eigenaar bleek dat dit bosje lokaal bekend was als 'het moordenaarsbosken'. Verdere details waren echter niet bekend. Achteraan op de gevel van de kerk van EksaardeDoorslaar zag ik jaren geleden bij één van mijn speurtochten door het boeiende landelijk Lokeren, een gedenkplaat over een moord. Daarin staat gebeiteld: 'Gedachtenis van Clementia De Meester dochter van Seraphinus en Rosalia Heirman geboren te Exaarde Doorselaar den 6 februari 1852 en in een naburig bosch VERMOORD den 27 februari 1872. -- Even als Suzanna verkoos zij liever te sterven dan hare zuiverheid te verliezen. -- R.I.P.'. Na opzoekingswerk in de Gazette van Lokeren1 en mondelinge informatie van Georges Tallir bleek dat het 'moordenaarsbosken' en die gedenkplaat verband hadden met dezelfde onopgeloste moord.
getroffen². Dat sluit aan bij de lokale overlevering dat die moord nooit is opgelost. Er werd wel eens beweerd dat sommigen uit de buurt de moordenaar kenden, maar dat ze liever zwegen. Zo bleef er altijd een waas van geheimzinnigheid hangen over die moord. In de Gazette van Lokeren van 3 maart 1872 verscheen daarover volgend artikel: 'Dinsdag namiddag is er op het grondgebied van Moerbeke, dat gelegen is tusschen de wijken Steenenbrug en Etbosch, een meisje van Exaarde vermoord. Zij was schoon, wel bemiddeld en slechts twintig jaar oud.’ Uitgegaan zijnde om salade te steken, werd men in haar huis ongerust over haar lang wegblijven, en de vader, als had hij een voorgevoel van het ongeluk dat zijne dochter getroffen had, zond zijnen dienstknecht uit met den hond om ze op te zoeken. Het dier liep recht naar de plaats waar het meisje lag en krabde de bladeren weg waarmede het lijk bedekt was. De kleederen waren haar van het lijf gescheurd en de keel was door eene messteek afgesneden. De boschjes en het struikhout die van dit deel der gemeente eene soort van doolhof maken, hebben de voltrekking van der misdaad begunstigd en tot heden is de dader niet gekend. De zaak is in handen van het gerecht.'
Viel in de handen van eenen booswicht
Clementia De Meester woonde bij haar ouders in de Rechtstraat, tegenover de huidige Oude Tramroute. Ze is waarschijnlijk via de Vossendam, een veldweg nabij haar woonplaats, naar de voor haar fatale plek gegaan (zie kaart).
In het Rijksarchief van Beveren worden de documenten van de oude assisenprocessen bewaard. Voor de eerste jaren na die moord is in dit archief geen dossier over deze zaak aan
Eind februari al 'salade' steken roept toch wel wat vragen op, maar het kon. Vermoedelijk gaat het hier om de jonge bladeren van de paardenbloem, die normaal vanaf maart verschijnen. Die
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Historie
I
Kalender
In het 'Register van Overlijden' van Eksaarde van 27 februari 1872 staat vermeld dat er 'een afschrift der akte van overlijden van Clementia De Meester' is ontvangen van het gemeentebestuur van Moerbeke. Het overlijden is gemeld door: 'Casimir Daeyaert oud twee en veertig jaren broodbakker Kozijn der overledene en Frans Van den Daele oud vijf en vijftig jaren gemeente Sekretaris Kennis der overledene'. Verder staat in die akte: '... zeven en twintigsten dag der maand februari des jaars Achtienhonderd twee en zeventig in den namiddag op wijk etbosch in deze gemeente ten einde den dwarsdam overleden is Clementia De Meester, jonge dochter oud twintig jaren, naaister geboren en wonende te Exaerde dochter van Seraphinus De Meester en van Rosalie Heirman, winkeliers en vlashandelaers ...'.
Kaart uit 1869 aangevuld met enkele straatnamen in rood en volgende genummerde plaatsen: 1. de woning van Clementia De Meester; 2. het 'moordenaarsbosje' op het grondgebied van Moerbeke; 3. de onjuiste aanduiding van dit 'moordenaarsbosje' in De Souvereinen, 2000,3. (Dépot de la Guerre, Bruxelles. Met dank aan Johan Verstraeten)
bladeren waren vroeger bijzonder gewaardeerd in de keuken om ze te eten als sla of ze fijngesneden toe te voegen bij het bakken van een pannenkoek met daarin stukjes spek. Zo sprak men wel eens van spekkoeken bakken. In de jaren vijftig van vorige eeuw was het nog een vrij algemeen gebruik die molsalau, de dialectnaam van de bladeren van de paardenbloem, te gaan afsnijden om ze te gebruiken in spekkoeken, maar vooral als eten voor tamme konijnen. In 1872 konden die jonge bladeren van de paardenbloem al bijzonder vroeg uitgegroeid zijn, want volgens de statistieken van het KMI was de maand februari in dat jaar uitzonderlijk warm, met een gemiddelde temperatuur van 6°. Tussen 1833 - het begin van de geregistreerde metingen - en 1925 waren er slechts twee warmere maanden februari: in 1867 (6,5°) en in 1869 (6,7°).
De Dwarsdam is een veldweg die naast de Olentgracht loopt op het grondgebied van Moerbeke. Deze Olentgracht vormt de grens tussen Lokeren en Moerbeke. Het voornoemde 'moordenaarsbosje' ligt bij het einde van de Dwarsdam. De lokale benaming, die de vorige eigenaar nog kende, wordt dus bevestigd door deze overlijdensakte. In een eerdere publicatie³ was dit 'moordenaarsbosje', op basis van wat oudere inwoners vertelden, meer noordelijk op het grondgebied van Lokeren gesitueerd. Een mooi voorbeeld van wat in de volksmond vervormd was bijna 130 jaar na dat voorval. De pastoor van Doorslaar zou enige tijd na de feiten in de kerk afgeroepen hebben dat er niet meer naar de moordenaar moest gezocht worden. Waarschijnlijk had de moordenaar zijn misdaad op het sterfbed bekend. 1 Met dank aan Nico Van Campenhout, Stadsarchief Lokeren. ² Met dank aan Paul Drossens en Geert Hoste. ³ Tallir G. en Vervaet A.,Van den dieperik tot in de verdommenisse: Eksaardse toponiemen uit de volksmond. In: De Souvereinen, 31ste jrg., nr.3, september 2000.
nr 1 / 2014
9
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
Bever in Berlare Jan Maertens
nr 1/2014
10
Op zaterdag 16 november hebben vrijwilligers tijdens de Dag van de Natuur beheerwerk uitgevoerd in de Reservaatzone Donkmeer. Er werd noestig gewroet aan de oever van de waterpartij ‘Put 13’ toen er totaal onverwacht opmerkelijke sporen werden aangetroffen: grove vraatsporen aan jonge wilgenboompjes. De afdruk van de tanden en de typische potloodpuntig afgeknaagde stammetjes wezen onmiskenbaar richting … bever! Zelfs de oudste bewoners van de Donk hebben geen herinnering aan de bever. Het grootste knaagdier van Europa is in ons land immers halfweg de 19de eeuw verdwenen als gevolg van versnippering van zijn leefgebieden en door jacht. De vraatsporen werden op één enkele plek aangetroffen. Aan het Donkmeer zijn geen andere aanwijzingen van de aanwezigheid van bevers ontdekt. Vermoedelijk gaat het dus
De typische potloodpuntige afgeknaagde stam aan de oever van put 13 in Berlare wijst duidelijk richting bever. © Eddy Copers
over een jong, zwervend dier, op zoek naar een eigen territorium. De aangevreten stammetjes hadden nieuwe twijgen gevormd. Gegeven de lengte daarvan kon ook het tijdstip worden bepaald: de bever is hier in de loop van de voorbije zomer gepasseerd. Vlak voor de publicatie van dit artikel vertelt jager Peter De Grauwe uit Berlare dat hij in juni op een late avond een bever had gezien aan het kasteel van Uitbergen. Dit bevestigt dit verhaal! Al in 2002 werd in opdracht van de Vlaamse overheid het ‘Haalbaarheidsonderzoek naar de herkolonisatie van de bever in het bekken van de Schelde en de Dijle’ uitgevoerd. Conclusie was dat er kansen liggen voor een duurzame populatie van 40 families (wat overeen komt met 160 dieren)! En de voorspelling komt uit… recent werden in onze streek verschillende waarnemingen van bevers of toch hun sporen gedaan, zoals in Dendermonde (in 2007 in Vlassenbroek, ondertussen zijn ze ook in SintGillis opgedoken), in Lokeren (in het Molsbroek kon het dier met een nachtcamera worden gefilmd en werden recent nieuwe sporen ontdekt) (lees meer op p 18) en in de vlakbij gelegen Kalkense Meersen. In Mespelare (Dendermonde) werd onlangs zelfs een dode bever gevonden. Beverliefhebber Daan Stemgée uit Berlare vertelt: ‘Deze bever, een mannetje, is waarschijnlijk gestorven aan een algemene bloedvergiftiging (longontsteking, ontstoken lever, ontstoken milt). Het dier had in de linkerflank ook vier snijwonden van 1,5 cm. Het is onduidelijk wat de oorzaak daarvan is. Mogelijks is de bloedvergiftiging een gevolg van die wonden. Wat jammer toch, amper vijf dagen nadat we de sporen hadden ontdekt, vonden we de dode bever’.
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
Maar hoe zijn die bevers hier na zoveel jaar geraakt? Het antwoord is geen geheim: de laatste jaren werden bevers op vele plaatsen uitgezet in Wallonië en ook ten zuiden van Leuven. Via de rivieren Dijle (Leuven) en de Schelde zijn ze hier gekomen. De soort verspreidt zich steeds verder en dringt zelfs door tot in het sterk verstedelijkt landschap. Aanvankelijk was de Vlaamse populatie beperkt tot twee aaneengesloten kernpopulaties: één ten zuiden van Leuven en één aan de Grensmaas in Limburg. Maar de laatste jaren gaat het snel, met vestigingen aan de Maas, Dijle, Demer, Nete, Durme, Rupel en Schelde. Alain Dillen van het Agentschap voor Natuur en Bos (in Berlare de beheerder van Berlarebroek en het Maaidonkbos) vertelt: ‘Wij verwachten de duurzame vestiging in de historische Scheldemeander van Berlare. Het is hier een paradijs voor bevers door de variatie aan met elkaar verbonden waterpartijen, ontoegankelijke moerassen en geschikt voedsel zoals wilgen vlak tegen het water’.
De laatste jaren gaat het snel met de verspreiding van bever in Vlaanderen met vestigingen aan de Maas, Dijle, Demer, Nete, Durme, Rupel en Schelde. © Kristijn Swinnen
Natuurgids Michaël Crapoen vult aan: ‘De toekomst van de bever ziet er in Berlare zeker goed uit … toch zullen we de dieren tijdens onze begeleide wandelingen vast niet kunnen tonen, want bevers zijn vooral tijdens de schemering en ’s nachts actief. Een bever laat zich dus niet makkelijk zien en is meestal erg schuw’.
IDENTITEITSKAART BEVER Bron: S. Verkem, J. De Maeseneer, B. Vandendriessche, G. Verbeylen en S. Yskout (2003), Zoogdieren in Vlaanderen. Ecologie en verspreiding van 1987 tot 2002. Lichaamslengte tot 130 cm (inclusief staart), gemiddeld 20 kg. Planteneters. In de zomer eten ze vooral kruidachtige planten, gras en waterplanten, maar ook wortels en wortelstokken. In de winter wordt overgeschakeld op boomschors. En de gemakkelijkste manier om aan voldoende boomschors te geraken, is bomen omknagen en die vervolgens schillen. Met de takken maken ze hun nest en dammen. Zoeken hun voedsel vooral dicht bij de oever, tot maximaal 20 m. Wonen in zelf gegraven holen in steile oevers. Bij een te harde ondergrond of te lage oevers (onze streek, red.) bouwen ze burchten. Houden geen winterslaap. Bevers bouwen dammen en creëren daardoor een variatie in het landschap die ten goede komt aan de biodiversiteit. Zo worden door de bouw van dammen kleine waterpartijen en een moerassig biotoop gevormd waar allerlei dieren (zoals vissen) en planten zich kunnen vestigen.
nr 1 / 2014
11
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
Carla en Patrick nodigen ons uit in Hongarije van zaterdag 24 mei tot zaterdag 31 mei
nr 1 / 2014
12
In 2007 kochten Patrick De Spiegeleir en zijn vrouw Carla een huis in Nagyvejke, een klein dorpje van 200 inwoners in het Hongaarse comitaat Tolna. De grootste stad in de buurt is Pécs, dat in 2010 nog Europese culturele hoofdstad was. Ze konden er steeds genieten van rust, ruimte en prachtige natuur. Voor de eerste keer bieden ze de natuurliefhebbers van vzw Durme de mogelijkheid aan om kennis te maken met de Hongaarse natuur. Ze nodigen ons uit van zaterdag 24 mei tot zaterdag 31 mei. Op het programma zou staan:
Natuurgebied Kis-Balaton in Hongarije.
© Patrick De Spiegeleir
• wandelingen in de omgeving van het dorp met hooilandjes, moerasgebied en vele holle wegen dóór stukjes bos; • een trip naar de Donau (45 km) waar we de overstromingsgebieden van het Gemenc-natuurpark bezoeken; • een bezoek aan Pécs (40 km) om de cultuur op te snuiven (Turkse sporen en vroegchristelijke kunst) en de grote bosgebieden boven de stad te verkennen; • een wandeling door het bos van Obanya of Lengyel; • een excursie naar het natuurgebied van Kis-Balaton (120 km); • ook de poesta mag niet ontbreken: we maken een wandeling in de natuur (vele mogelijkheden) en brengen een bezoek aan de mooie stad Kecskemét (100 km). Prijs: 350 euro per persoon voor halfpension, inclusief begeleiding bij de uitstappen/wandelingen. Niet inbegrepen in de prijs: vervoer van en naar Hongarije, vervoer ter plaatse, middagmaal (lunchpakket als we er een dag natuur van maken of ergens iets eten in een stad) en verzekering. Inschrijven: is verplicht voor 15 maart door een mail te sturen naar Thomas Van Lancker via thomas.vanlancker@vzwdurme.be of 09 348 30 20 tijdens de kantooruren en na bevestiging 150 euro te storten op BE 52 0012 2999 0009 van vzw Durme met vermelding van ‘voorschot Hongarijereis vzw Durme’. Snel inschrijven is de boodschap, want de plaatsjes zijn beperkt. Info: een voorsmaakje vind je op www.ddnp.hu (klikken op Engels) of Patrick en Carla via 09 348 83 18.
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
Voorstelling boek Molsbroek ‘Paradijselijk voor mens en natuur’
© Vzw Durme
© Vzw Durme
Hoera, het boek over het Molsbroek is er! Vanuit zijn rijke persoonlijke ervaring vertelt André Verstraeten, auteur van het boek en conservator van het Molsbroek, met veel kleur over de geschiedenis en het natuurlijke en historische erfgoed van het Molsbroek. Doorheen 320 pagina’s maakt de lezer kennis met het unieke moerasgebied. De vele foto’s uit heden en verleden, doorspekt met kleine anekdotes en verhalen, maken dat je in het boek kan blijven bladeren.
nr 1 / 2014
13
Op zaterdag 30 november werd het boek officieel voorgesteld aan de pers. Na een verwelkoming door de voorzitter van vzw Durme, Patrick De Brauwer, overliep de auteur André Verstraeten met veel enthousiasme de hoofdstukken en de foto’s. Tot slot spraken ook de burgemeester van Lokeren, Filip Anthuenis, en voorzitster van de Bond Beter Leefmilieu, Vera Dua, hun waardering uit voor het boek. Of om het met de woorden van Dua te zeggen: ‘Het boek is bijna als een liefdesroman. Je voelt de passie en het enthousiasme waarmee het is geschreven!’.
Vanaf het weekend van 7 en 8 december konden de bestelde boeken worden afgehaald en was André aanwezig in het bezoekerscentrum om de boeken te signeren. ‘In totaal werden meer dan 500 boeken vooringetekend,’ zegt André Verstraeten met trots. ‘en minstens evenveel boeken liggen klaar om een weg te vinden naar de huiskamer. Het is een echt tafelboek.’ glundert André. Het boek over het Molsbroek is te koop in het bezoekerscentrum Molsbroek, het infopunt Toerisme en de boekenwinkel Unicum in Lokeren voor 40 euro. Daarnaast kan je het ook aankopen tijdens de kantooruren op het secretariaat van vzw Durme, Molsbergenstraat 1 in Lokeren. Zonder meer een aanrader, niet enkel voor Lokeraars, maar voor iedereen die graag in het Molsbroek komt wandelen of fietsen.
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
Graafwerken in het Molsbroek Kristof Scheldeman
nr 1/2014
14
In het najaar van 2013 werden in het Molsbroek heel wat graafwerken uitgevoerd. In totaal werden bijna twee kilometer sloten geruimd en werd de binnendijk, die het reservaat verdeelt in twee hydrologische zones (de natte ‘moerasvlakte’ en de drogere westelijke zone), op enkele plaatsen hersteld door ophoging. Het herstellen van de binnendijk was noodzakelijk aangezien die dijk ervoor zorgt dat het water (kunstmatig) boven het maaiveld gehouden wordt in de moerasvlakte. Hierdoor kunnen de uiterst vochtige biotopen van moerasvegetatie en waterriet er zich ontwikkelen en zijn er steeds waterpartijen aanwezig voor (doel)soorten zoals porseleinhoen, grote karekiet, woudaap en waterspitsmuis.
Daarnaast werden ook ruimingswerken uitgevoerd van enkele verlande sloten in de 17ha grote begrazingsblok van het Molsbroek. Die werken werden uitgevoerd met de financiële steun van de provincie Oost-Vlaanderen en zorgden ervoor dat een deel van het historisch slotenpatroon hersteld werd en opnieuw continu waterhoudend werd. Bemoedigend was, dat nauwelijks twee weken na de ruimingswerken er reeds snoek waargenomen werd in één van de geruimde sloten. Ten slotte werden begin november belangrijke ruimingswerken uitgevoerd aan de diepe ringsloot ter hoogte van de getijden-Durme. De ringsloot was daar op vele plaatsen dichtgeslibd met bodemmateriaal als gevolg van de grote overstroming van de Durme in november 2010. Gezien de ringsloot fungeert als een belangrijke afvoersloot naar het pompgemaal was die ruiming heel belangrijk. Afvoer van oppervlaktewater uit het volledig ingedijkte reservaat kan nl. enkel gebeuren via het pompgemaal. Die kostelijke werken werden uitgevoerd door Waterwegen en Zeekanaal (W&Z) die erop toeziet dat – naast de hoofdfunctie ‘Natuur’ – het Molsbroek dienst blijft doen als potpolder (overstromingsgebied). De drie ruimingswerken hebben ervoor gezorgd dat de hydrologische karakteristieken van het reservaat werden hersteld en zullen eveneens de biodiversiteit in de geruimde sloten doen toenemen.
Situering van de ruimingswerken van de sloten die in het najaar van 2013 werden uitgevoerd in het Molsbroek. © Vzw Durme
Meer info daarover krijg je hopelijk in de volgende nummers van dit tijdschrift.
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
nr 1 / 2014
15
De ruiming van de diepe ringsloot - die fungeert als belangrijke afvoersloot - was noodzakelijk aangezien die volledig was dichtgeslibd met bodemmateriaal afkomstig van de grote overstroming van de Durme in november 2010. © Vzw Durme
Cursus ‘De Honingbij en het houden van bijen’ Vrijdagavond 31 januari, 14 en 28 februari en 14 maart
© Lieve Vanwalleghem
We kennen allemaal het verhaal van de bloemetjes en de bijtjes en horen in de media steeds meer doemberichten over bijen. Maar wat weten we verder van bijen? In de eerste vier lessen, gegeven door Erik Goris - imker met meer dan 30 jaar ervaring - maak je kennis met de honingbij in al zijn facetten.Tijdens zijn volgende vier lessen gaat Erik in op imkerij zelf: de moderne bijenkast, de inrichting van de bijenwoning, de omgang met bijen, in- en uitwinteren, kunstzwermen, bedrijfsmethodes, reizen, korfimkerij, koninginnenteelt, enz. Een aanrader voor zowel beginnende imkers, als voor imkers met ervaring.
Meer info en inschrijven: de cursus is al van start gegaan. Inschrijven voor de vier lessen over imkerij is nog mogelijk. De kostprijs bedraagt 30 euro voor leden, 45 euro voor niet-leden. Contact: Marieke De Vos, 09 348 30 20 of marieke.devos@vzwdurme.be en schrijf vervolgens het juiste bedrag over op BE52 0012 2999 0009 met vermelding ‘bijencursus’.
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
Struweeltjes Struweeltjes is een rubriek met allerlei interessante, opvallende of leuke natuurweetjes uit onze regio. Visonderzoek aan het Donkmeer nr 1 / 2014
16
De Vlaamse Landmaatschappij (VLM) en het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) willen in Berlare de kansen voor natuur, landschap en recreatie verbeteren. Dat doen ze op eigendommen van de gemeente Berlare, het ANB, de intercommunale DDS en natuurvereniging vzw Durme. Het onderzoek werd uitgevoerd door de Nederlandse firma Visadvies. Daarvoor gebruikten zij verschillende vangtechnieken: fuiken, elektro-vissen (daarbij worden vissen met elektriciteit kort verdoofd) en vissen met de zegen (een vismethode waarbij een net in omtrekkende beweging over de bodem wordt gesleept en de vis zo ingesloten en gevangen wordt). Het onderzoek naar de aanwezige vissen in de kleine en grote waterpartijen liep van 4 tot 8 oktober. Het Regionaal Landschap Schelde-Durme hielp om dit onderzoek in goede banen te leiden. Ze vingen heel zeldzame vissen zoals de kleine modderkruiper en de kroeskarper. Opvallend was ook de sterke vertegenwoordiging van de bittervoorn en de goede kweek van snoek in de waterpartijen met veel oeverriet. Dankzij deze resultaten kunnen we nadenken over mogelijke inrichtingswerken ten voordele van de vissen. Voor meer gegevens wachten we op het verslag dat ons binnen 6 maanden is beloofd. Jan Maertens
Drie nieuwe infoborden in de Buylaers verwelkomen wandelaars en fietsers. © Yannick De Spiegeleir
Nieuwe infoborden Buylaers Sinds kort verwelkomen drie infoborden in natuurreservaat ‘De Buylaers’ in Lokeren de wandelaars en fietsers. Elk bord gaat dieper in over dieren en planten die typisch zijn voor de plaats. Aan de Bleekmeersstraat maak je kennis met de kleine karekiet, aan de Snepstraat met de moerassprinkhaan en langs de Durmedijk met de grote ratelaar. Op 30 november werden de borden - die gerealiseerd werden met de financiële steun van de stad Lokeren - officieel ingehuldigd door schepen van milieu Nina Van der Sypt. Samen met de conservators Patrick, Christophe en Dirk konden de buren en sympathisanten van de Buylaers genieten van een geleide wandeling door het gebied en een verse pompoensoep uit de Buylaers. Mjammie! Leen De Laender Hooilandbeheer in de Moortels
In een aantal waterpartijen werd heel wat grote zeelt aangetroffen. © Eddy Copers
Nadat in 2010 het beheer in het reservaat ‘De Moortels’ in Doorslaar (Lokeren) werd vastgelegd op hooilandbeheer, zijn er dit jaar enkele heel interessante inrichtingsmaatregelen uitgevoerd om dat beheer meer kansen te bieden.
Behoud
I
Studie
I
Beheer
Er werden o.a. enkele grachten vakkundig uitgebaggerd. Aangezien het reservaat in een vervuilde gracht met rioolwater afwatert, werd eveneens een ‘dijkje met een buizenafvoersysteem’ geïnstalleerd op de hoofdafvoersloot. Dit om enerzijds een goede afstroom van water uit en anderzijds geen instroom meer van vervuild water in de Moortels te bewerkstelligen. Het simpel buizenafwateringsysteem werd op 30 cm onder het maaiveld geplaatst zodat de afvoer nooit dieper dan dit ideale niveau kan gebeuren. Die maatregelen zijn heel interessant. Vroeger werd het mineralenrijke kwelwater onderdrukt door de aanwezigheid van een permanente regenwaterlens. Dit ‘zure’ mineralenloze regenwater is nefast voor de botanische ontwikkeling van de hooilanden en moet dus worden afgevoerd. Veel van deze planten zijn namelijk grondwaterafhankelijk en groeien uitsluitend in de kwelzones. Het resultaat van de ruimingswerken liet zich al snel zien na de hevige regenval in de weken van oktober. Lezers die geïnteresseerd zijn in dit ingenieuze afwateringssysteem nemen best eens een kijkje via bovenstaande QR-code of via de website Youtube (zoekterm ‘Moortels’). Tijdens de ruiming van de sloten kwam eveneens moeraskalk - een typisch kenmerk van bodems in gaversystemen zoals de Moortels bloot te liggen. Naar plantengroei toe in de toekomst kan dat wel eens verrassende resultaten opleveren. Afwachten maar! De huidige conservator wil de focus van het hooilandbeheer eveneens zoveel mogelijk afstemmen op dagvlinders. Dat betekent dat de graslanden in optimale condities moeten zijn voor die insectengroep. Zo zal er in de toekomst gefaseerd gemaaid en gehooid worden door een lokale landbouwer die meedenkt in dit proces. Kristof Scheldeman
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
Licht op de duisternis Voor de derde keer op rij werd in Berlare de Nacht van de Duisternis georganiseerd (i.s.m. VVS Scheldeland en de gemeente Berlare). In tegenstelling tot vorige jaren viel die Nacht niet samen met de jaarlijkse Halloweentocht van de gemeente Berlare. Het resultaat was duidelijk te merken, want er waren meer dan 50 personen aanwezig, zowel jong als oud. Er werd afgesproken aan de rand van Berlare Broek waarna een vzw Durme-gids de deelnemers meenam doorheen het natuurgebied om te eindigen aan de vzw Durme-stand met sterrenkijkers van onze vaste partner VVS Scheldeland. Aangezien het forse wolkendek niet toeliet de sterren en de maan te bewonderen, besliste de gids ter plaatse de wandeling uit te breiden langs en doorheen Berlare Broek. Tijdens de wandeling werd er o.a. stilgestaan bij de alom aanwezige lichthinder in onze streken, het (nacht)leven van onze bossen, de geschiedenis van het gebied en bij activiteiten van vzw Durme in de streek. Na de wandeling kon er gezellig nagenoten en nagepraat worden met een drankje bij de vuurkorf. Thomas Van Lancker
De derde editie van de Nacht van de Duisternis eind oktober in Berlare was een succes. © Peter Henderickx
nr 1 / 2014
17
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Bever knaagt in het Molsbroek
nr 1/2014
18
De bever van het Molsbroek in Lokeren is weer actief! Vorig jaar is het dier via een cameraval op film vastgelegd; daarna bleef het een hele tijd stil. Tot nu: begin december is een aangeknaagde wilg gevonden aan de rand van het reservaat. Je kan de boom gemakkelijk zien tijdens een wandeling op de Durmedijk tussen Waasmunster en Lokeren, een extra troef voor de wandelaars van het Molsbroek. Rarara, kom eens kijken en zoek de vijf verschillen met de foto. Up-to-date-tip: aangeknaagde bomen vangen veel wind. Leen De Laender
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
worden hoe de vegetatietypes zich in de loop de afgelopen 5 jaar verder ontwikkeld hebben. Eveneens wordt tijdens een monitoring steeds een evaluatie gemaakt van het gevoerde beheer. Ook voor de vereniging zelf is het uitvoeren van een gedetailleerde monitoring heel belangrijk! Zo is het onlangs gepubliceerde boek over het Molsbroek mee tot stand kunnen komen door de schat aan informatie over fauna en flora die tijdens de vorige monitoringperiodes verzameld werd. Hierbij wil ik dan ook een oproep doen aan alle vrijwilligers die graag een steentje willen bijdragen voor de monitoring van 2014. Vooral mensen die gespecialiseerd zijn in een weinig onderzochte dieren- of plantengroep zoals nachtvlinders, ‘korsten’, ascomyceten, loopkevers, … kunnen een interessante bijdrage leveren aan onze reeds uitgebreide kennis van het reservaat. Kristof Scheldeman Sarah vervangt Leen
De beversporen in het Molsbroek zijn duidelijk waarneembaar van op de wandeldijk. © Joris Everaert
Monitoring 2014 Elk jaar wordt in het kader van een monitoringsonderzoek één of meerdere reservaten geselecteerd om uitgebreid te inventariseren. In 2014 is het de beurt aan reservaat Het Molsbroek. Een monitoring wordt voor elk reservaat om de vijf jaar uitgevoerd en is een opdracht die vereist is om aanspraak te kunnen maken op beheersubsidies van het Agentschap Natuur en Bos (ANB). Tijdens de monitoring wordt steeds een actuele natuurtypekaart opgesteld aan de hand van een vegetatiekartering. Op deze manier kan nagegaan
Begin januari verwelkomen we een nieuwe kracht op het secretariaat. Sarah Geers wordt de nieuwe verenigingsmedewerker en houdt zich onder andere bezig met de externe profilering en de ondersteuning van de vrijwilligers en de afdelingen. Daarnaast is ze natuurgids in de verschillende natuurgebieden. Sarah vervangt Leen, die een nieuwe uitdaging aangaat. Leen, bedankt voor al je inzet en veel geluk!
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
Zondag 16 maart Eenjarige groenten en kruiden kweken in bakken Oogst binnenkort kraakverse groentjes van eigen kweek. Een ervaren tuinier vertelt je meer over compost, toont je zelf zaai- en plantgrond maakt en heeft het over de verschillende types bakken. Hoe vul je die? Welke groenten en kruiden voelen zich opperbest in een bak? Hoe diep moet je elk zaadje steken? Kortom: een ideale spoedcursus om binnen enkele maanden te genieten van jouw eigen bakken vol decoratief én eetbaar lekkers. Afspraak: ten huize van Steven De Schepper, Hillarestraat 196 in Lokeren om 10 uur (einde 12 uur). Prijs: 8 euro; met korting 4 euro. Inschrijven: tot 6/3 bij Vormingplus Waas-en-Dender via 03 775 44 84 met code 140316 NCA. Betaling zo snel mogelijk na inschrijving op het rekeningnummer BE05 0014 0186 1275. Begeleiding: Steven De Schepper, gepassioneerd en ervaren tuinier. Meer info: Marieke De Vos, 09 348 30 20 of marieke.devos@vzwdurme.be.
nr 1 / 2014
19
© Maarten Vanoutrive
Steun de natuur in onze streek met een gift! Torenvalk © Eddy Copers
De natuur in onze streek kan jouw hulp gebruiken! Wens je onze projecten te steunen? Dat kan d.m.v. een gift waardoor je een fiscaal attest ontvangt. Dat attest kan je bij jouw volgende belastingaangifte voegen en levert een belastingvoordeel op. Op die manier kunnen wij de natuur in onze regio blijven beschermen. Opgelet: het totale bedrag van jouw gift moet minstens 40 euro per kalenderjaar bedragen bovenop jouw ledenbijdrage.
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
Op liefdespad!
nr 1 / 2014
Nog even doorbijten en dan is de lente terug in ’t land. Duizenden padden ontwaken uit hun winterslaap en trekken naar hun voortplantingspoel. Maar de weg hier naar toe is vaak lang én gevaarlijk. Elk jaar worden duizenden padjes het slachtoffer van het verkeer. Om deze wrattige diertjes een handje, of beter een pootje te helpen, organiseert vzw Durme vier paddenoverzetacties.
20
Wil jij ook padden helpen overzetten? Stuur dan snel een mailtje naar padden@vzwdurme.be en hou www.vzwdurme.be in de gaten. Er zijn acties in Lokeren aan de Waasmunsterbaan, in Spoele-Wolfsakker en in de H-Geestmolenstraat. In Zele is er een actie aan de Dijkstraat. Zeg me waar en wanneer! De exacte datum is niet te voorspellen, maar hou vooral je thermometer in de gaten! Padden steken over na zonsondergang vanaf temperaturen hoger dan 6 °C bij vochtig weer en iets warmer bij hoger weer. In geval van twijfel, contacteer dan eerst de actieverantwoordelijken. Je vindt hun gegevens op de site. Ik vind padden vastnemen een beetje vies! Geen nood. Ook voor bijvoorbeeld het plaatsen van de hekkens of doorgeven van de gegevens kunnen we hulp gebruiken. De hele familie is welkom! Vzw Durme organiseert vier paddenoverzetacties dit jaar. © Wouter Pattyn
Dankzij jouw hulp kunnen we volgend jaar opnieuw duizenden padden redden, dankjewel.
Word lid voor 1 euro per maand Lid worden van natuurvereniging vzw Durme en zo de natuur steunen, kan voor 12 euro per jaar. Omgerekend komt dit neer op 1 euro per maand! Geef je graag iets extra? Voor 25 euro per jaar ben je steunend lid van vzw Durme of voor 17 euro per jaar ontvang je naast dit tijdschrift ook ‘t Groene Waasland, een gezamenlijke uitgave van alle Wase natuurverenigingen. Ook giften zijn meer dan welkom.Voor een gift vanaf 40 euro ontvang je een fiscaal attest. Lidgelden of giften kunnen overgeschreven worden op rekeningnummer BE52 0012 2999 0009 met de vermelding van uw naam en de aard van het lidmaatschap.
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
Vzw Durme in beeld Was je er bij? Meer foto’s op www.vzwdurme.be
nr 1 / 2014
21
Veel geïnteresseerden tijdens de klimaatlezingen in het gemeentehuis van Temse. © Vzw Durme
Tussen Zele en Berlare werd op 20 oktober een nieuwe trage weg geopend! © RLSD
Je bent tocht niet bang van een spin? Spinnencursus in bezoekerscentrum Molsbroek. © Vzw Durme
De kinderen maakten een vogeltaart en patatvogels tijdens de kinderworkshop ‘Happy Birdday’ in Berlare. © Vzw Durme
Genieten van een tas pompoensoep na een wandeling in de Buylaers op 30 november. © Vzw Durme
32 speurneuzen gingen op zoek naar dierensporen in het Molsbroek op 29 oktober. © Yannick De Spiegeleir
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
De kleine wildernis Een blaadje voor kinderen met wistjedatjes, raadseltjes of tips om een natuurknutselwerk te maken.
nr 1/2014
22
© Kristijn Swinnen
Misschien hoorde je het je mama of papa al vertellen? Het grootste knaagdier van Europa woont in het Molsbroek! Een gelukzak zag het dier op een avond zwemmen in de sloot naast de Durmedijk… Het is een bever! Zwemmen kan die dan ook als de beste. Zijn voorpoten lijken op handen, maar tussen de tenen van zijn achterpoten heeft hij zwemvliezen. En met zijn platte geschubde staart kan hij sturen.
Een paar dagen later hebben we vanop de dijk een afgeknaagde boom door de bever ontdekt! Dat vond hij vast heel lekker. Bevers zijn echte vegetariërs die dol zijn op schors, blaadjes en dunne takjes. Of knaagde de bever aan de boom in plaats van naar de tandarts te gaan? Want bevers hun tanden groeien alsmaar door. Als ze niet knagen, zouden hun tanden steeds langer worden en zou hun mond niet meer toe kunnen. Dat zou niet zo handig zijn en bovendien zou dit echt geen gezicht zijn! Wil je de bever zelf eens zien? Dan moet je wel heel veel geluk hebben, want het dier is vooral ’s nachts actief en leeft diep in het Molsbroek, waar geen mensen kunnen komen omdat het er te nat is. Speel het Bevertakkenspel samen met je vrienden: Verzamel elke een aantal rechte takken. Hou de bundel takken verticaal en laat pardoes vallen. Als echte bevers moeten jullie nu heel voorzichtig takken proberen te verzamelen: De eerste speler mag een tak uit de takkenhoop proberen te pakken, maar ... zonder dat de andere takken bewegen. Beweegt er een tak, dan is de volgende speler aan de beurt. De 'bever' die de meeste takken kon verzamelen is gewonnen!
© www.wildworldofplants.com
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
Maandag 3, dinsdag 4 en woensdag 5 maart Kindercursus ‘Het Molsbroek heeft talent’ Hou je van verhalen en muziek? Dan ben jij de persoon die we zoeken! Kikker wil de hoofdrol spelen in een verhaal en kan jouw hulp goed gebruiken. We stappen mee in zijn spannend avontuur en zoeken hierbij de passende geluiden uit het Molsbroek. Hiermee maken we onze eigen cd. Afspraak: om 9 uur aan bezoekerscentrum Molsbroek in Lokeren (einde om 12 uur). Info: voor kinderen van 8 tot 12 jaar. De prijs is 25 euro voor leden van vzw Durme, 30 euro voor niet-leden. Inschrijven: contacteer Maja De Cock via maja.decock@vzwdurme.be of via 09 348 30 20 en schrijf vervolgens het juiste bedrag over op BE52 0012 2999 0009 met vermelding van ‘naam kind heeft talent’. Opgelet: beperkte inschrijvingen.
Donderdag 6 maart Kinderworkshop ‘Nestkastjes bouwen’ Tijdens deze workshop kom je van alles te weten over de verschillende soorten vogelnesten en nestkastjes. Vogels die graag in holen broeden, zoals de koolmees en de pimpelmees, hebben het steeds moeilijker om een geschikt plekje te vinden waar ze hun ‘kinderen’ kunnen grootbrengen. We gaan zelf aan de slag met nagels en hamer en timmeren voor hen een nestkastje. Afspraak: om 13.30 uur aan bezoekerscentrum Donkmeer in Berlare (einde om 16.30 uur). Info: voor kinderen van 6 tot 12 jaar. De prijs is 14 euro voor leden van vzw Durme, 17 euro voor niet-leden. In de prijs zit een drankje, koek en een eigen nestkastje inbegrepen. Inschrijven: Marieke De Vos, via 09 348 30 20 of marieke.devos@vzwdurme.be en schrijf vervolgens het juiste bedrag over op BE52 0012 2999 0009 met vermelding ‘naam kind bouwt een nestkastje’.
© Vzw Durme
Vrijdag 7 en zaterdag 8 december Sterrenkijken in het Molsbroek Zag je de kraters op de maan al eens? De Vereniging voor Sterrenkunde Scheldeland komen op bezoek en met hun hulp en hun telescopen maken we er een gezellige sterrenkijkavond van. In het bezoekerscentrum kan je tussendoor even opwarmen bij een drankje of een PowerPoint over het heelal bekijken. Afspraak: telkens vanaf 19 uur in bezoekerscentrum Molsbroek, Info: gratis voor jong en oud. Meer info: Marieke De Vos, marieke.devos@vzwdurme.be of 09 348 30 20.
nr 1 / 2014
23
nr 1 / 2014
24
Dit jaar mocht vzw Durme een cheque van â‚Ź500 ontvangen voor hun deelname aan de Polifonics 2013. Hartelijk dank aan de Ronde Tafel van Lokeren en aan onze vrijwilligers die hier aan meehielpen.
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
Vogelnieuws
I
Actueel
I
Kalender
www.durmevallei.be
Joris Everaert Deze waarnemingsrubriek – verzorgd door de Vogelwerkgroep Durmevallei – behandelt het voorkomen van bijzondere en zeldzame soorten in de Durmevallei en omgeving, en beslaat de periode september tot november 2013. Waarnemers worden verzocht hun waarnemingen zelf in te voeren in de online database www.waarnemingen.be (meer info daarover op onze website www.durmevallei.be) waarbinnen de Vogelwerkgroep Durmevallei een werkgroepscherm heeft met enkel weergave van de waarnemingen uit onze regio, en direct te consulteren via onze website met “recente waarnemingen”, via www.durmevallei.be Een kleine zilverreiger pleisterde op 24 september aan de Durmemonding in Hamme. De grote zilverreiger werd op verschillende locaties in de streek gezien, met regelmatig waarnemingen in de Bergenmeersen in Wichelen (max. 1), in de Reservaatzone Donkmeer (max. 6), Polsmeersen (max. 2), Berlarebroek (max. 7) en Scheldebroeken (max. 7) in Berlare en in het Molsbroek in Lokeren (max. 5). De zeldzame purperreiger foerageerde op 5 september in de Lokerse Moervaartmeersen en op 12 september in de Scheldebroeken. Naast waarnemingen van de bekende broedkoppels ooievaar in Daknam, Lokeren en Berlare, waren er ook diverse waarnemingen van pleisterende ooievaars in verschillende gebieden in de streek. Van 12 tot 14 september verbleven 2 lepelaars in het Molsbroek (adult en juveniel). De adulte vogel bleef er nog aanwezig tot 2 oktober. Op 15 november werd al een mannetje brilduiker waargenomen op de Nieuwdonk in Berlare.
nr 1 / 2014
25
Lepelaar.
© Joris Everaert
Overvliegende wespendieven werden in september nog gemeld in Berlare, Zele, Lokeren, Sint-Niklaas en Waasmunster. Telkens één rode wouw vloog op 28 september over het Oud Vliegveld in Waasmunster en op 2 oktober over Valschaard in Zele. De bruine kiekendief was te zien in Lokeren (Eksaarde en in het Molsbroek), Belsele, Waasmunster (Oud Vliegveld), Wichelen, Berlare en in Hamme (Schorren van de Durme). De blauwe kiekendief kon bewonderd worden op 19 oktober aan het Oud Vliegveld, 20 oktober in de Bergenmeersen, 24 november in het Molsbroek en 28 november bij Weehage in Lokeren. Een overvliegende visarend kon op 5 september waargenomen worden boven Sint-Niklaas en op 9 oktober aan de Durmemonding in Hamme. Van 9 september tot 20 oktober verbleef een juveniele visarend in de Reservaatzone Donkmeer. De slechtvalk en boomvalk werd op verschillende plaatsen in de regio gezien. Het kleinere en meer zeldzame smelleken vloog op 12 en 20 oktober over de Scheldebroeken, en op 15 en 17 november over het Molsbroek. Op 1 september werd het porseleinhoen gezien in de Bergenmeersen en van 1 tot 8 september waren in het Molsbroek zelfs tot 3 foeragerende porseleinhoenen te bewonderen.
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
Telkens één zwarte specht was op 7 september te bewonderen in Waasmunster, 13 september in Berlare, en 4 oktober in Moerbeke. Een kleine bonte specht kon gezien worden op 26 september in de Scheldebroeken en reservaatzone Donkmeer en op 28 september opnieuw in de Scheldebroeken.
nr 1/2014
26
Visarend.
© Joris Everaert
Er konden tijdens de najaarstrek diverse pleisterende steltlopers waargenomen worden in de regio, voornamelijk in het Molsbroek, de Bergenmeersen en Scheldebroeken, met o.a. maximumaantallen van: bontbekplevier (1 aan Nieuwdonk, 4 in het Molsbroek), goudplevier (1 over de Scheldebroeken), kanoet (1 in het Molsbroek), bonte strandloper (4 in de Bergenmeersen, 2 in het Molsbroek, 1 in de Scheldebroeken), kemphaan (30 in de Bergenmeersen, 1 in het Molsbroek), bokje (3 in de Bergenmeersen), watersnip (80 in de Bergenmeersen, 50 in de Scheldebroeken, 150 in het Molsbroek), wulp (164 op slaapplaats in het Molsbroek, 44 in Doorslaar), zwarte ruiter (telkens 1 in de Bergenmeersen en het Molsbroek), tureluur (1 in de Bergenmeersen), groenpootruiter (1 in de Bergenmeersen, 1 in de Scheldebroeken, 2 in het Molsbroek), en bosruiter (telkens 1 in de Bergenmeersen en het Molsbroek). Op 15 oktober waren tijdelijk 2 dwergmeeuwen aanwezig in Sint-Niklaas. Op de meeuwenslaapplaats van de Nieuwdonk werden op 24 november al 12.600 kokmeeuwen, 1230 stormmeeuwen, 155 zilvermeeuwen, 64 kleine mantelmeeuwen, één grote mantelmeeuw en één pontische meeuw geteld.
Overtrekkende boomleeuweriken werden in oktober en november waargenomen in Wichelen, Berlare, Lokeren en Waasmunster (max. van 16 vogels over het Molsbroek op 9 november), en op 16 oktober pleisterden ook 2 vogels in Sint-Niklaas. Een zeldzame grote pieper vloog op 6 oktober over de Bergenmeersen. Een overvliegende roodkeelpieper werd op 7 oktober gemeld bij Valschaard in Zele. Telkens één boompieper vloog op 24 september en 16 oktober over resp. de Bergenmeersen en het Molsbroek. Tijdelijk pleisterende paapjes waren in september te bekijken in de Bergenmeersen (max. 3), Scheldebroeken (max. 4), Durmemeersen in Zele (3), Oud Vliegveld (4), Overmere (1) en Tielrodebroek in Temse (2). In de Bergenmeersen, Scheldebroeken en het Tielrodebroek werden ook nog 1 tot 5 roodborsttapuiten gezien. Een tapuit foerageerde op 15 en 20 september aan het Oud Vliegveld, en op 15 september aan de Hamputten in Waasmunster.
Vuurgoudhaan.
© Joris Everaert
Behoud
Baardmannetje.
I
Studie
I
Beheer
I
Š Joris Everaert
Een topaantal van 5 beflijsters werd op 11 oktober vastgesteld in de Bergenmeersen en van 3 tot 6 oktober pleisterde ook een beflijster langs de Durmemeersen in Hamme. De grootste aantallen foeragerende kramsvogels werden in november vastgesteld in de Bergenmeersen (100) en het Lippensbroek (50). De opvallende zang van de Cetti’s zanger kon gehoord worden in het Lippensbroek in Hamme, aan de Durmemonding in Hamme, en in het Groot Broek in Elversele. De zeldzame bladkoning werd op 23 september gemeld in de Schorren van de Durme, op 6 oktober in Elversele en op 14 oktober in de Polsmeersen in Berlare. Een vuurgoudhaan was op 15 oktober aanwezig in de Reservaatzone Donkmeer, en 3 tot 4 vogels waren van 13 tot 25 november te bezichtigen in het Molsbroek.
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
Baardmannetjes werden waargenomen op 6 oktober in de Bergenmeersen (5), op 26 oktober in de Durmemeersen (12), van 11 tot 15 november in het Molsbroek (1 tot 3) en op 23 en 24 november aan de Hamputten (1). Op 10 en 11 november pleisterden ook 3 buidelmezen (koppel met juveniel) in de Durme aan het Molsbroek. De kuifmees kon waargenomen worden in Lokeren en SintNiklaas. De grootste aantallen van de putter werden vastgesteld in de Durmemeersen (50), het Molsbroek (18), de Lokerse Moervaartmeersen (27) en Heirnisse in Sinaai (20). In oktober en november waren er enkele waarnemingen van telkens 1 tot 3 barmsijzen in Berlare, Hamme, Lokeren en Waasmunster. De kruisbek kon in oktober overvliegend vastgesteld worden in de Bergenmeersen (8), Scheldebroeken (1-2), aan het Oud Vliegveld (3), en in Sint-Niklaas (2). Op 4 en 25 oktober pleisterden ook 6 tot 8 kruisbekken aan De Linie in Eksaarde. Een zeldzame ijsgors vloog op 5 oktober over de Moortelhoek in Belsele, en op 15 november over de Paardenweide in Wichelen. Een nog zeldzamere overvliegende sneeuwgors werd op 30 november gemeld in de Bergenmeersen. Een ontsnapte kroonkraanvogel tenslotte, was vanaf 3 oktober aanwezig nabij de Hamputten in Waasmunster.
Buidelmees.
Š Joris Everaert
De lijst van alle waarnemers kan je terugvinden via www.durmevallei.be
nr 1 / 2014
27
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
Activiteitenkalender januari - maart 2014
nr 1 / 2014
28
ZATERDAG 1 FEBRUARI
ZONDAG 9 FEBRUARI
bijeenkomst VVE WG Dagvlinders
Op zoek naar akkervogels
Geboeid door dagvlinders? Dan kan je deze activiteit van de dagvlinderwerkgroep zeker niet missen!
Op deze prille winterdag trekken we er met de fiets op uit en gaan we op zoek naar de typische akkervogels. Benieuwd of we een ringmus, distelvink of veldleeuwerik kunnen spotten. Fiets je mee?
Programma: 13u15-13u30: Ontvangst 13u30-15u00: waarnemingen.be door Pieter Vantieghem. 15u00-15u30: Pauze 15u30-17u00: Fotografie door Wim Melis. Afspraak: om 13.15 uur aan het bezoekerscentrum Molsbroek, Molsbergenstraat 1 in Lokeren. Contact: couckuyt.jurgen@telenet.be. ZONDAG 2 FEBRUARI Wandeling in het Molsbroek Een ervaren CVN-gids neemt je mee op een boeiende wandeling rondom het natuurreservaat Molsbroek. Afspraak: om 14.30 uur aan het bezoekerscentrum Molsbroek. Graag een seintje vooraf indien je met een groep aanwezig zal zijn. Info: gratis wandeling met natuurgids. Contact: Michaël Crapoen, 09 348 30 20 of bij conservator André Verstraeten, 09 348 18 59.
© Vzw Durme
Afspraak: om 9.30 uur aan het Veerhuis, Waterhoek 25, 9290 Berlare. Meebrengen: Fiets en ev. een verrekijker. Contact: Jan Maertens, 0478 76 55 49 of jan.maertens1@telenet.be. ZATERDAG 22 FEBRUARI Werkdag in de Scheldebroeken Handen uit de mouwen voor de natuur! Vandaag doen we de nodige voorbereidende werken voor de aanleg van onze fauna-akker in het Scheldebroeken. Afspraak: om 9 uur aan het Veerhuis in Berlare, Waterhoek 25, 9290 Berlare. Meebrengen: werkhandschoenen en aangepast schoeisel. Contact: Jan Maertens, 0478 76 55 49 of jan.maertens1@telenet.be. ZONDAG 2 MAART Wandeling in het Molsbroek Een ervaren CVN-gids neemt je mee op een boeiende wandeling rondom het Molsbroek. Afspraak: om 14.30 uur aan het bezoekerscentrum Molsbroek, Molsbergenstraat 1 in Lokeren. Info: gratis wandeling met natuurgids. Contact: Michaël Crapoen, 09 348 30 20 of bij conservator André Verstraeten, 09 348 18 59.
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
3, 4 EN 5 MAART
VRIJDAG 7 MAART
Kindercursus ‘Het Molsbroek heeft talent’
Nacht van de Pad i.s.m. buurtcomité Zele-Dijk
Hou je van verhalen en muziek? Dan ben jij de persoon die we zoeken! Kikker wil de hoofdrol spelen in een verhaal en kan jouw hulp goed gebruiken. We stappen mee in zijn spannend avontuur en zoeken hierbij de passende geluiden uit het Molsbroek. Afspraak: om 9 uur aan bezoekerscentrum Molsbroek in Lokeren, einde om 12 uur. Info: voor kinderen van 8 tot 12 jaar. De prijs is 25 euro voor leden van vzw Durme, 30 euro voor niet-leden. Inschrijven: contacteer Maja De Cock via maja.decock@vzwdurme.be of via 09 348 30 20 en schrijf na bevestiging het bedrag over op BE52 0012 2999 0009 met vermelding van ‘naam kind heeft talent’. DONDERDAG 6 MAART
De padden zijn wakker! In de schemer strompelen ze geeuwend uit hun winterbed en trekken ze gezellig naar hun voortplantingspoel. Op de Nacht van de Pad maken we kennis met de wondere wereld van de pad en helpen we deze fascinerende beestjes de lente in. Jong en oud zijn welkom! Afspraak: om 19 uur aan Costa Zela, Dijkstraat z/n in Zele. Meebrengen: niets hoeft maar emmer, zaklamp en fluovestje zijn handig. Wie wil, kan ook op andere dagen meehelpen. De overzetactie loopt zolang de padden trekken. Meestal is dit tot ongeveer 20 maart. Info: Bob Van Lembergen via 0477 97 18 09 of Jan Maertens via 0478 76 55 49.
Kinderworkshop: nestkastjes timmeren Vogels die graag in holen broeden, zoals de koolmees en de pimpelmees, hebben het steeds moeilijker om een geschikt plekje te vinden waar ze hun ‘kinderen’ kunnen grootbrengen. We gaan zelf aan de slag met nagels en hamer en timmeren voor hen een nestkastje.
Tafeleend © Sam De Taey
Afspraak: om 13.30 uur aan bezoekerscentrum Donkmeer in Berlare, einde om 16.30 uur. Info: voor kinderen van 6 tot 12 jaar. Prijs: 14 euro voor leden, 17 euro niet-leden. In de prijs zit een drankje, koekje en een eigen nestkastje inbegrepen. Inschrijven: contacteer Marieke De Vos via marieke.devos@vzwdurme.be of via 09 348 30 20 en schrijf na bevestiging het bedrag over op BE52 0012 2999 0009 met vermelding ‘naam kind bouwt een nestkastje’.
nr 1 / 2014
29
Behoud
nr 1/2014
30
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
VRIJDAG 7 & ZATERDAG 8 MAART
ZONDAG 6 MAART
Sterrenkijkdagen
Wandeling in het Molsbroek
Zag je al eens de kraters op de maan? De mensen van de VVS Scheldeland komen op bezoek en met hun hulp en hun telescopen maken we er een gezellige sterrenkijkavond van. In het bezoekerscentrum kan je tussendoor even opwarmen bij een drankje of wegdromen bij een PowerPoint over het heelal.
Een ervaren CVN-gids neemt je mee op een boeiende wandeling rondom het Molsbroek.
© Eddy Copers
Afspraak: telkens vanaf 19 uur in bezoekerscentrum Molsbroek. Info: gratis, voor jong en oud. Meer info bij Marieke De Vos, marieke.devos@vzwdurme.be of 09 348 30 20.
Afspraak: om 14.30 uur aan het bezoekerscentrum Molsbroek, Molsbergenstraat 1 in Lokeren. Info: gratis wandeling met natuurgids. Contact: Michaël Crapoen, 09 348 30 20 of bij conservator André Verstraeten, 09 348 18 59.
ZONDAG 16 MAART Eenjarig groenten kweken in bakken i.s.m. Vormingplus Waas-en-Dender en milieudienst Lokeren Oogst binnenkort kraakverse groentjes van eigen kweek. Een ervaren tuinier vertelt je meer over compost, toont je zelf zaai- en plantgrond maakt en heeft het over de verschillende types bakken. Hoe vul je die? Welke groenten en kruiden voelen zich opperbest in een bak? Hoe diep moet je elk zaadje steken? Hoe en wanneer geef je water? Afspraak: ten huize van Steven De Schepper, Hillarestraat 196 in Lokeren om 10 uur (einde 12 uur). Prijs: 8 euro; met korting 4 euro. Inschrijven: Vormingplus Waas-en-Dender via 03 775 44 84 met code 140316 NCA. Betaling zo snel mogelijk na inschrijving op het rekeningnummer BE05 0014 0186 1275 Begeleiding: Steven De Schepper, ervaren en gepassioneerd tuinier. Meer info: Marieke De Vos, 09 348 30 20 of marieke.devos@vzwdurme.be.
ZATERDAG 17 MEI Transitie Lokeren en Zele doen alle deuren open i.s.m. Vormingplus Waas-en-Dender, LETS, milieudienst Lokeren, IDM en Transitie Zele Transitie is een beweging met als doel gemeenschappen en initiatieven te inspireren in de overgang van o.a. olieafhankelijkheid naar een meer lokale, sociale en duurzame economie, manier van wonen, werken en leven. Afspraak: ten huize van Stefaan Segaert, Beekstraat 32, Lokeren om 9.30 uur. Prijs: 3 euro, met korting 1,5 euro. Inschrijven: tot 7/5 bij Vormingplus Waas-enDender via 03 775 44 84 met code 140517 NSA. Betaling: zo snel mogelijk na inschrijving op het reknummer BE05 0014 0186 1275. Begeleiding: Stefaan Segaert, educatief medewerker Vormingplus Waas-en-Dender. Meer info: Marieke De Vos, 09 348 30 20 of marieke.devos@vzwdurme.be.
Behoud
I
Studie
I
Beheer
I
Educatie
I
Actueel
I
Kalender
Overzicht uitbreiding natuurgebieden 2013 2013 was voor vzw Durme op vlak van aankopen een succesjaar! Zo werd er niet minder dan 8,6 ha aangekocht en werd 0,3 ha in beheer genomen binnen onze reservaten. Onderstaande kaart geeft je een overzicht welke natuurgebieden in ons werkingsgebied werden uitgebreidt. nr 1 / 2014
31
Š Vzw Durme
Vzw Durme
Regionale vereniging voor natuur- en milieubeheer
Het secretariaat is open: maandag t.e.m. woensdag: van 8 tot 12 uur en van 13 tot 17 uur, donderdag t.e.m. vrijdag: van 8 tot 12 uur en van 13 tot 16 uur.
Bezoekerscentra Bezoekerscentrum Molsbroek Molsbergenstraat 1, 9160 Lokeren
Bezoekerscentrum Donkmeer Donklaan 119a, 9290 Berlare
Gratis toegankelijk
Gratis toegankelijk
- 1 februari tot 31 mei: zon- en feestdag van 14 tot 18 uur, woensdag van 13 tot 17 uur, - 1 juni tot 15 sep: zaterdag en zondag van 14 tot 18 uur, dinsdag tot vrijdag van 13 tot 17 uur, - 16 september tot 31 oktober: zondag van 14 tot 18 uur, woensdag van 13 tot 17 uur, - 1 november tot 31 januari: zondag van 14 tot 17 uur.
-
in juli en augustus op zondag van 14 tot 18 uur tijdens activiteiten tijdens lokale festiviteiten op aanvraag via donk@vzwdurme.be
Vzw Durme wenst jullie een inspirerend 2014!
Durme- en Scheldeland Driemaandelijks tijdschrift van vzw Durme
V.U. Patrick De Brauwer Molsbergenstraat 1, 9160 Lokeren 2014 I jaargang 17 I nr 1 Afgiftekantoor Lokeren 1
BelgiĂŤ/ Belgique P.B. 9160 Lokeren 1 3/5066 P003350