Durme- en Scheldeland 2021-3

NR 3 | 2021 | JAARGANG 24

durme- en scheldeland DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT VAN DE REGIONALE NATUURVERENIGING VZW DURME

eendenkooi

lepelaars

orchideeën

feestelijk geopend door minister

broeden in Sigmagebieden

jaarlijkse telling van zeldzame flora

nieuw, nieuw en nog eens nieuw Als ik in de titel van dit voorwoord niet de woorden “en nog eens” toegevoegd had, dan hadden jullie misschien wel gedacht dat ik een poging deed het geluid van een of andere vogel op papier te zetten: “nieuw, nieuw, nieuw”. Maar dat is dus niet het geval, ik wil het hebben over een paar nieuwe huidige en toekomstige realisaties van onze vereniging.

Om te beginnen is er de vernieuwde Eendenkooi aan het Donkmeer in Berlare. In het kader van het natuurinrichtingsproject werd ook het hele gebied rond de gerestaureerde Eendenkooi aangepakt en opnieuw ingericht. Zeker en vast een bezoek waard deze zomer!

Ook nieuw zijn de bossen die we nu en in de volgende jaren aanplanten.

Minister Demir is ambitieus in haar beleid en wil meer bos in Vlaanderen realiseren: 4000 ha extra tegen 2024. En daar willen we uiteraard samen met de andere natuurverenigingen graag ons steentje toe bijdragen. En dus hebben we ondertussen al bos aangeplant in de Eenbes (Moerbeke), in de Linie (Lokeren) en in de Fondatie van Boudelo (Sinaai, Sint-Niklaas). Het volgende plantseizoen zullen er ook meerdere stukken bos aangeplant worden.

De vereniging heeft ook een nieuw beleidsplan voor de volgende 5 jaar. Dit plan opstellen is iets dat de overheid ons vraagt, maar het is uiteraard ook goed om als organisatie zelf te kijken wat we de volgende jaren willen doen (en ook: wat we dus niet gaan doen). Het is altijd een heel traject om zo’n plan rond te krijgen en dus past hier wel een pluim voor Sarah die hierin veel tijd en energie gestopt heeft de voorbije maanden.

Nieuw in dit plan is het laatste puntje waar ik het over wil hebben: de opfrissing van het bezoekerscentrum Molsbroek, zowel de binnen- als de buitenomgeving. Het bezoekerscentrum is bijna 40 jaar oud en een “update” is dus wel op zijn plaats. Er zijn noodzakelijke werken, zoals het dak vernieuwen, maar daarnaast zal ons creatieve medewerkersteam ook trachten een modernere “look and feel” te creëren zonder daarbij de eigenheid van het gebouw verloren te laten gaan.

Voor de eerste fase, de vernieuwing van de buitenomgeving, zijn alle ideeën en voorstellen welkom, van elk van jullie. We zullen niet alles kunnen realiseren, maar “hoe meer ideeën, hoe meer kans dat er hele goede tussen zitten”. Het spreekt voor zich dat voor dit project de nodige financiële middelen nodig zijn, en daarvoor loopt er een crowdfundingactie met de steun van het Streekfonds Oost-Vlaanderen. Meer info is te vinden op onze website www.vzwdurme.be Ik wens jullie een aangenaam warme lange zomer.

Geert De Smet Voorzitter

inhoud

© Jean Finet

4

Eendenkooi geopend door minister Zuhal Demir

6

Lepelaars broeden in nieuw Sigmagebied

10

Jaarlijkse telling van wilde orchideeën

12

Dagvlinderfiche icarusblauwtje

15

Column Begijn Le Bleu

19

Onze natuur Uw erfgenaam?

24

Vogelnieuws grote karekiet

27

Hond aan de lijn, ‘tzal wel zijn!

28

Fotopagina Opening Eendenkooi

29

Bouw mee aan de natuurtuin in het Molsbroek

30

Activiteitenkalender juli-oktober 2021 3

Vlaams minister van omgeving en natuur, Zuhal Demir en de burgemeester van Berlare, Katja Gabriëls © Carine Bauwens

eendenkooi geopend door minister demir Zondag 20 juni was een feestelijke dag, want na meer dan een jaar bloed, zweet en tranen is de vernieuwde Eendenkooi in Berlare opnieuw opengegaan. Zowel de educatieve zone als de omliggende gebieden kregen namelijk een nieuw jasje aangemeten, iets wat broodMichaël Crapoen nodig was. Daarover kon je ook al meer lezen in vorige tijdschriften.

Het centrale uitgangspunt was de integratie van de educatieve zone in de natuurlijke omgeving. Geen schreeuwerige speeltoestellen en exotische beplantingen meer, maar wel natuurlijke spelelementen met een grote knipoog naar de omgeving, struikengordels met inheemse soorten en ondiepe oeverzones vol leven. vele partners Afgelopen maart had minister Demir al een blitzbezoek gebracht aan de Eendenkooi en omge-

4

ving. Daarbij zag ze dat er in deze regio schitterend samengewerkt wordt tussen verschillende partners en dat dit ook voor knappe resultaten zorgt. Blijkbaar smaakte dit bezoek naar meer, want ze stond erop om ook bij de opening aanwezig te zijn.

Zowel burgemeester Gabriëls (Berlare) als ook minister Demir staken tijdens hun speech ook de loftrompet af over de inbreng van vzw Durme. Niet alleen over dit project trouwens, want de tomeloze en constructieve inzet van onze vele vrijwilligers

hier zorgt voor een win-win op vele vlakken. De gemeente en de vele andere partners hier weten dat, en dit zorgt voor een boeiende dynamiek.

Ook al is de Eendenkooizone nu officieel geopend, toch zullen ook nog enkele kleine details aangepakt worden. Zo komen er spoedig leerrijke infopanelen op de kijkwand, en zullen ook de rietschermen rond de kooivijver hier en daar nog vernieuwd worden. Laat dit jullie niet tegenhouden om vanaf nu volop te genieten van dit unieke gebied!

Het Natuurinrichtingsproject stopt hier echter niet, wel integendeel. Momenteel worden de uitvoeringsplannen uitgerold om vanaf volgend jaar zones in het Berlare Broek aan te pakken, en ook delen van onze Reservaatzone Donkmeer en gebieden van domein de Nieuwdonk zullen binnen afzienbare tijd echte natuurparadijsjes worden.Vanuit vzw Durme werken we hier vol enthousiasme aan verder! Meer foto’s van de opening vind je op onze fotopagina verder in dit tijdschrift en op onze sociale media.

De minister neemt enkele attenties van vzw Durme in ontvangst © Carine Bauwens

kunstenroute Dat de vernieuwde zones in de Eendenkooi terug volledig open zijn, kon je hierboven lezen. In de maanden juli en augustus plant het CC Stroming van Berlare er ook een kunstroute. Dit artistieke parcours in de vernieuwde inrichting van het gebied zal speciale aandacht hebben voor het unieke erfgoed en de bijzondere natuur. Het is een hedendaagse tentoonstelling in een poëtisch stukje natuur. De combinatie met hedendaagse kunst moet zorgen voor een bijzondere natuurbeleving.

Er werd een oproep gelanceerd naar kunstenaars die de natuur een warm hart toedragen. Uit de 35 inzendingen werden 10 kunstenaars ge-

selecteerd die zorgden voor originaliteit en complementariteit met de omgeving. Deze expo creëert een extra laag die bijdraagt aan de totaalervaring bij een bezoek aan deze bijzondere site. Als beheerder van verschillende zones in de Eendenkooi werkt vzw Durme hier met plezier aan mee en hopen we dat de vele bezoekers nog meer inspiratie vinden op deze bijzondere natuuren cultuurhistorische plaats.

In de marge van de kunstroute worden er twee meditatiesessies gegeven, dit op 21 juli en 15 augustus om 10 uur in de Eendenkooi.Voorinschrijven hoeft niet.

5

overgangsbeheer zorgt voor topnatuur in sigmagebieden landschapsparel en biotoop voor broedende lepelaar André Verstraeten en Joris Everaert

Panorama van het Klein Broek © Jean Finet

het klein broek Tijdens het voorjaar 2021 werd een sterke realisatie van natuurontwikkeling bekomen bij het gecontroleerd onder water zetten van het Klein Broek in Elversele (Temse), een Sigmagebied in aanbouw.

Dit verliep door het openen van twee bestaande kleine sluizen in de dijk van de Durme. De instroom bij hoog water in de Durme werd beperkt door het plaatsen van schotbalken in gleuven aan de landzijde van de sluizen. De hoogte van de schotbalken is daarbij van groot belang, zodat bij aflopend water in de Durme een deel van het water kan terugvloeien naar de rivier. Zo ontstonden op ruim de helft van het Klein Broek ondiepe waterpartijen en uitgestrekte plas-draszones. Elke dag zijn daarbij kleine nuances in de waterpeilen te zien, afhankelijk van de stand van de maan. Die heeft immers een dagelijks wisselende invloed op de hoogen laagwaterstand in de rivier. Er werd nadien nog wat bijgestuurd door het plaatsen van twee bijkomende schotbalken, zodat dit overgangsbeheer een nog betere basis zal leggen voor de toekomstige ontpoldering. Het geheel is uitgevoerd door De Vlaamse Waterweg in nauw overleg en samenwerking met vzw Durme. Zo ontwikkelde het Klein

6

Broek vanaf 22 maart 2021 van verruigd grasland naar een topnatuurgebied voor doortrekkende watervogels en een door de talrijke wandelaars, fietsers, fotografen en vogelkijkers hooggewaardeerd landschap. In de relatief diepe watergedeeltes verscheen de dodaars als broedvogel (4-6 koppels), tal van zeldzame zomertalingen, tot 30 wintertalingen, 62 krakeenden, 5 pijlstaarten, en tientallen slobeenden, tafeleenden en kuifeenden. In de plas-dras zones kwamen heel wat foeragerende steltlopers hun energiereserves aanvullen voor de verdere trektocht naar de broedgebieden: o.a. tot 14 kemphanen, 36 watersnippen, 20 tureluurs, 23 bosruiters, 39 groenpootruiters, 5 zwarte ruiters en 6 kluten.

De zwarte stern werd tijdelijk foeragerend gezien, en op 13 mei zelfs 3 zeldzame witwangsterns. Een groot deel van de broedende lepelaars uit het Meulendijkbroek (zie verder bij Sombeekse Zwin) kwam er regelmatig foerageren, maar bijvoorbeeld ook een purperreiger op 26 april en 23 mei, meermaals kleine en grote zilverreiger, en zelfs 3 koereigers op 13 mei. Een velduil verbleef de hele winterperiode tot eind april afwisselend in het Klein Broek en naastliggend Groot Broek (op 20 april zelfs 2 exemplaren) en ook de blauwe kieken-

dief kon er meermaals jagend gezien worden.Voor de huidige en verder geplande natuurontwikkeling was het van groot belang dat alle houtige beplanting hier uit deze Sigmagebieden al eerder werd verwijderd. Het is mede dankzij deze kapwerken dat dit natuurparadijs ontstaan is en dat het ook na de ontpoldering maximale kansen zal bieden tot natuurlijke vorming van slikken en schorren. De drie jaar ervaring bij het gecontroleerd openen van een gelijkaardige sluis in het Meulendijkbroek, een onderdeel van het Groot Broek in WaasmunsterSombeke, speelde een belangrijke rol om ook hier een passende schotbalkhoogte in te stellen. “het sombeekse zwin” in het groot broek Het Zwin in Knokke is één van de oudste en meest bekende natuurreservaten in ons land. Het is een slikken-en-schorrengebied dat tweemaal per dag de invloed krijgt van het oplopend en aflopend getij met zout zeewater. Het Sigmaplan zorgde langs de Schelde en Durme al voor dergelijke gebieden, die wel kleiner zijn dan het Zwin in Knokke en hier onder gecontroleerde invloed staan van de zeldzamere zoetwatergetijden. Zo kreeg de Paardeweide-Oost in Berlare al terecht de benaming "Het

Berlaarse Zwin". Het past evengoed om het Meulendijkbroek in Sombeke (Waasmunster) voortaan "Het Sombeekse Zwin" te noemen. Dit is de meest zuidwestelijke uitloper van het Sigmagebied in aanbouw: het Groot Broek. Vanaf de aanpalende geasfalteerde dijk op een vroegere spoorwegbedding kunnen wandelaars en fietsers aan het Meulendijkbroek reeds genieten van de in peil licht wisselende waterpartij met opvallende rietveldjes en zich langzaam vormende zandbanken. Het geheel wordt gesierd door een overvloed aan watervogels. Zo zijn er al maximumaantallen vastgesteld van bijvoorbeeld 116 bergeenden (incl. een deel jongen), 142 krakeenden, 108 wintertalingen en 36 kuifeenden.

Ook de zeldzame zomertaling werd er gezien, en de broedende dodaars is ondertussen een vaste waarde. De lijst van foeragerende steltlopers blijft ook aangroeien, met bijvoorbeeld al tot 12 kemphanen, 16 watersnippen, 26 tureluurs, 11 bosruiters, 35 groenpootruiters, 10 zwarte ruiters, 25 kluten en een koppel van de zeldzame steltkluut. Naast de kleine en grote zilverreiger zijn daar uiteraard ook de quasi continu aanwezige lepelaars (nu tot 24, zie verder) bekend, en op 30 en 31 mei vertoefde er zelfs een purperreiger. Lees verder op p. 8

Meulendijkbroek, onderdeel van het Groot Broek © Jean Finet

7

lepelaar Het is een natuurbeleving die nog nooit in Waasmunster werd aangeboden en die nu dagelijks een paradijs is voor talrijke natuurliefhebbers en fotografen. Om die kennismaking met die parels in dit gebied te stimuleren plaatste vzw Durme op de dijk een gratis te gebruiken verrekijker, werden ook nestvlotjes voor visdiefjes aangelegd en is beperkte jonge wilgenopslag verwijderd. Dit is het eerste jaar dat de schotbalk in de sluis ongewijzigd zijn werk kon doen. De vorige twee jaren werd de schotbalk gesaboteerd en diende er af en toe water afgelaten te worden. Dankzij De Vlaamse Waterweg werden ook hier al populieren verwijderd en twee afsluithekkens geplaatst, om verstorende betreding te voorkomen. De voldoening bleek dit voorjaar

helemaal tot een hoogtepunt te komen dankzij de lepelaars. Verschillende lepelaars begonnen er namelijk een nest te bouwen op een van de rieteilanden. Met behulp van een drone (gecontroleerd gebruik om verstoring te vermijden) werden uiteindelijk 10 nesten vastgesteld waarvan begin juli (nog) ten minste 7 bewoonde nesten. Er waren tijdens de controle al verschillende jongen te zien, ook enkele die met succes waren uitgevlogen. Dit toont de topwaarde van het gebied nogmaals aan. Het Meulendijkbroek komt hiermee in een korte lijst van broedplaatsen met meerdere koppels in Vlaanderen: in een natuurzone van de Waaslandhaven (max.

35 de laatste jaren) en in de Blankaart in Woumen (ca. 6). Het totaal aantal broedparen in Vlaanderen werd de laatste jaren geschat op slechts 23-40.

Lepelaarseiland in het Meulendijkbroek © Jean Finet

8

natuurdoelen Bij de uitstippeling van het overgangsbeheer in het Groot en Klein Broek in Waasmunster-Temse waren wel wat natuurdoelen gesteld, maar het nu al bekomen natuurresultaat overtreft alle verwachtingen. Deze tijdelijke inrichtingen bieden slechts een klein voorproefje van wat over enkele jaren het Groot en Klein Broek zullen worden na het doorgraven van de dijk van de Durme. Dan zal een dergelijk natuurparadijs zich hier over een veel grotere oppervlakte kunnen vormen onder invloed van de getijden.

Een nest van een lepelaar vanuit de lucht © Jean Finet

Een juveniele lepelaar eet uit de snavel van de volwassen lepelaar © Patrick De Smedt

Juveniele lepelaar © Joris Everaert

Een volwassen lepelaar neemt een tak om zijn nest verder te verstevigen © Joris Everaert

9

Rietorchis in de Buylaers © Jean Finet

wilde orchideeën in de lift jaarlijkse telling van zeldzame wilde orchideeën op reservaatpercelen van vzw durme Juni is de maand dat de meeste orchideeën in Vlaanderen bloeien. Het is dan ook de periode dat de orchideeënpopulaties die aanwezig zijn op reservaatpercelen van vzw Durme worden gemonitord.Voor zeldzame orchideeënsoorten worden alle bloeiende exemplaren Kristof Scheldeman zelfs jaarlijks individueel geteld.

Een heus karwei, maar nuttig om de populatiedynamiek van deze botanische pareltjes nauwgezet te kunnen opvolgen doorheen de jaren. En gelukkig blijven onze zeldzame en beschermde orchideeënsoorten, mede dankzij het zorgvuldig uitgevoerde natuurbeheer, jaar na jaar in aantal toenemen en daar zijn we best fier op. rietorchis en gevlekte orchis De eerste zeldzame orchideeën die in onze reservaten werden aangetroffen, betroffen de typisch in vochtige graslanden voorkomende rietorchis (Dactylorhiza praetermissa) en gevlekte orchis (Dactylorhiza maculata). Ondertussen telt onze populatie rietorchis 1.200 exemplaren, terwijl er van de ge-

10

vlekte orchis 230 exemplaren werden geteld. Dit zijn indrukwekkende cijfers als je weet dat we nauwelijks 10 jaar geleden slechts drie rietorchissen en enkele gevlekte orchissen op onze reservaatpercelen mochten verwelkomen.

De meeste rietorchissen komen voor in het reservaat Buylaers pal in het centrum van Lokeren. In reservaat Groot Molsbroek, Fondatie van Boudelo en Durmemeersen worden ze ondertussen ook aangetroffen en ook daar nemen de aantallen toe.

De veeleisende, enkel op voedselarme graslanden groeiende, gevlekte orchis wordt voorlopig enkel in reservaat Durmemeersen aangetroffen.

Bosorchis in de Eenbes © Beau De Block

Hondskruid © Vilda

hondskruid Dit jaar konden we eveneens voor de eerste maal de superzeldzame orchidee hondskruid (Anacamptis pyramidalis) verwelkomen op het spoorwegpad tussen Lokeren en Eksaarde. Vzw Durme beheert een deel van dit spoorwegpad en het verschralende maaibeheer dat vzw Durme er reeds meer dan 20 jaar uitvoert blijkt ook daar zijn botanische vruchten af te werpen. Van deze kalkminnende orchidee werden nog maar vier exemplaren geteld op reservaatpercelen van vzw Durme. Hopelijk worden dit binnenkort tientallen exemplaren. bosorchis Ook in het reservaat de Eenbes, op de grens

Gevlekte orchis © Vilda

Meerdere rietorchissen in de Buylaers © Jean Finet

Lokeren-Moerbeke, werd er dit voorjaar een primeur waargenomen. Op een schraal stuk aan de bosrand van het reservaat werd door de conservator een bosorchis (Dactylorhiza fuchssi) opgemerkt. Het is een soort die moeilijk te onderscheiden valt van de gevlekte orchis en enige determinatieërvaring verreist. Nooit eerder werd deze wilde orchidee waargenomen in de Eenbes.

Van de bosorchis waren wel reeds vijf exemplaren aanwezig in de Fondatie van Boudelo wat de teller dus op 6 brengt voor al onze reservaten. De bosorchis is nog steeds zeldzaam in Vlaanderen maar over het algemeen reageert de soort vrij snel en uitbundig op een aangepast beheer. Zo kunnen in enkele jaren tijd grote populaties ontstaan.

11

dagvlinderfiche icarusblauwtje

Sandra Casier - VVE WG Dagvlinders

In deze dagvlinderfiche zoomen we in op één van © Raphael Windey onze algemeenste blauwtjes, het icarusblauwtje. Een oude naam voor dit vlindertje is ‘gewoon blauwtje’, een naam die al zeker het opvallende mannetje geen eer aandoet.

Een mythische naam als icarusblauwtje past dit vinnige blauwtje beter, daar het alle zelfvertrouwen en hoogmoed kan gebruiken om te overleven in ons hedendaags landschap. Daarnaast wordt deze vlindersoort steeds minder een ‘gewone’ verschijning. Waar ze vroeger eerder als dagvlinder van schrale bloemrijke graslanden werd beschouwd, dienen ze nu te overleven in heel andere biotopen. algemene levenswijze Het icarusblauwtje heeft 2 tot 3 generaties per jaar. Je kan ze al zien vliegen vanaf ongeveer eind april tot eind september of langer, afhankelijk van de weersomstandigheden. Het zijn behoorlijk actieve vlinders, dus moeten ze regelmatig kunnen bijtanken. Dit doen ze op een breed gamma aan nectarplanten. In het voorjaar vinden ze nectar van vochtiger biotopen op planten zoals: scherpe boterbloem, echte koekoeksbloem, pinksterbloem,… In drogere biotopen vind je ze vooral op witte klaver en hopklaver. De zomergeneraties vinden een veel groter aanbod aan nectar zoals jacobskruiskruid, grote kattenstaart, akkerdistel, knoopkruid, koninginnenkruid, boerenwormkruid, beemdkroon en diverse klaversoorten. De nazomer biedt asters en heelblaadjes. Na een drukke dag waarop ze een partner zoeken, paren, eitjes leggen en nectar drinken, slapen ze veelal met hun kopjes naar beneden aan een stevige stengel. Veelal

12

rusten ze individueel op het biotoop, maar vooral in zeer warme omstandigheden kan je ze zelfs op schaduwrijke plaatsen in groep zien samenhangen. voortplanting en andere stadia Het wijfje is voor het leggen van haar eitjes aangewezen op een aantal planten uit de vlinderbloemenfamilie: voornamelijk hopklaver, maar ook rolklaver en kleine klaver worden gebruikt. Bij Bink (1992) lezen we dat na gemiddeld 6 dagen de rupsjes uit het ei (fig. 8) komen en venstertjes eten (fig. 8) uit de kleine blaadjes. Het vraatpatroon verraadt de aanwezigheid van de rupsen. Eens groter (fig. 7) eten ze zowel van de bloemen als van de blaadjes. De rupsen worden vooral gevonden op de onderkant van het bladrozet van de waardplant. Na gemiddeld één maand gaan de rupsen verpoppen in de strooisellaag en een 12-tal dagen later komen ze uit de pop. Het icarusblauwtje overwintert als halfvolgroeide rups in de strooisellaag waarbij het overschakelt naar een verminderde levensmodus. In de strooisellaag worden ze tegen de extreme weersomstandigheden beschermd door het bladrozet van de waardplant. Bij goed weer eten ze van het blad. biotoop en verspreiding Men kan het icarusblauwtje nagenoeg overal vinden in het verstedelijkte en agrarische Vlaanderen: in graslanden en ruigten met een rijke kruidengroei, in bermen, in bloemrijke dreven en wegels.

Het icarusblauwtje wordt als algemeen beschouwd en valt onder de categorie ‘generalist’, maar ‘opportunist’ is een beter woord. In het ruderale landschap van Vlaanderen kan dit weinig eisende blauwtje nog zijn ding doen. Werken aan wegen, op bouw- en industriegronden betekenen een ver-

storing van het landschap met tijdelijk open ruimte die snel kan opwarmen, wat gunstig is voor een nieuwe vlindergeneratie. Ook braakliggende terreinen worden snel gekoloniseerd. Een akkerland dat een jaar niet wordt bewerkt, krijgt zeer snel bezoek van tal van icarusblauwtjes. Het brede gamma aan gemakkelijk uitzaaiende waardplanten kan snel de vrijgekomen ruimte in de verstoorde situaties in het landschap inpalmen. Ze vormen een perfecte plaats om eitjes op af te zetten. Er is op dat moment ook weinig concurrentie van andere snelgroeiende planten. Vooral kleinere minder opvallende plantjes hebben hun voorkeur boven grotere gezondere waardplanten. Waarschijnlijk is dit een strategie om predatoren te misleiden die eerder op zoek zullen gaan naar forse gezonde planten. In het najaar worden vooral de zuidwaarts gerichte taluds van grachten en bermen uitgekozen om de laatste generatie eitjes af te zetten. Op zulke hellingen warmt het biotoop zelfs in de winter snel op. uiterlijke kenmerken Frisse mannetjes zijn heel herkenbaar aan de diep hemelsblauwe kleur op de bovenkant (BK), een smalle zwarte lijn in de rand van de achtervleugel (Avl) en een fel witte franje (fig. 1). De vrouwtjes vertonen meer variatie in kleur: donkerbruin met meer of minder blauwe bestuiving (fig. 2) op de BK van de vleugels en een rij oranje maanvlekken langs de vleugelranden. Er komen ook wijfjes voor waar helemaal geen blauwe bestuiving aanwezig is (fig. 3) en dan kan er verwarring ontstaan met het bruin blauwtje (fig. 4). Voor een juiste determinatie moeten we ons o.a. focussen op de onderkant (OK) van de voorvleugel (Vvl). Bij het icarusblauwtje vind je daar de 2 wortelvlekken (fig. 5, gele pijl) die ontbreken bij het bruin blauwtje. Ook de middelste vlek op de denkbeeldige lijn ab (fig.5) is een goed kenmerk. Bij het icarusblauwtje ligt deze middelste vlek nagenoeg in het midden en op of net boven deze denkbeeldige lijn ab. Bij het bruin blauwtje ligt deze middelste vlek onder en niet in het midden van de denkbeeldige lijn cd (fig 6, gele lijn). Op de

BK zijn er ook kenmerken te vinden die het icarusblauwtje onderscheiden van het bruin blauwtje. In vergelijking met het icarusblauwtje lopen de aders bij het bruin blauwtje zichtbaar door in de witte franje (fig. 4) achteraan. Bij afgevlogen exemplaren is dit kenmerk nog nauwelijks te zien. De zwarte vlekken (fig. 4, gele pijlen) op de BK Vvl zijn bij het bruin blauwtje veel nadrukkelijker aanwezig dan bij het icarusblauwtje (fig 3). Beide soorten kunnen samen voorkomen op hetzelfde biotoop. trends, monitoring & maatregelen Dagvlindermonitoring in Vlaanderen (Maes 2020) toont aan dat graslandvlinders in het algemeen met 12 procent achteruit gaan, maar voor het icarusblauwtje ziet men geen duidelijke trend. Het is normaal dat aantallen en voorkomen fluctueren doorheen de jaren. Een gevaar om conclusies te trekken zijn veelal de te korte termijnen waarop een trend wordt bepaald. Op de IUCN Rode Lijst van de dagvlinders in Vlaanderen (Maes et al. 2021) is de status van het icarusblauwtje momenteel niet in gevaar.

Door de veelvuldige en regelmatig verstoorde situaties kan het icarusblauwtje zich voorlopig handhaven in een sterk verstedelijkte en agrarische omgeving zoals Vlaanderen. Er dienen niet echt maatregelen genomen te worden voor het behoud van deze vlinder, maar inzetten op meer en aaneengesloten bloemrijke graslanden zou een goede stap in de richting zijn om een natuurlijker biotoop voor typische graslandvlinders zoals het icarusblauwtje te bevorderen. tuinmeetnet Door je tuin vlindervriendelijk in te richten, heb je grote kans om het icarusblauwtje al drinkend op de bloemen te spotten. Wil je weten hoe dagvlinders het in jouw tuin doen?

Schrijf je dan in voor het tuinmeetnet van de VVE WG Dagvlinders door een mailtje te sturen naar couckuyt.jurgen@telenet.be.

13

1

2

3

d

b c

a

4

5

6

(1) Marc De Westelinck, 17.05.2016, Hamme. (2) Tom Vermeulen, 07.09.2014, Daknam. (3) Tom Vermeulen, 19.09.2019, Smetlede .(4) Jurgen Couckuyt, 21.05.2021, Oudenbos. (5) Ortwin Hoffmann, 26.07.2016, Waasmunster. (6) Wim Melis, 20.08.2010, Aosta (It). (7) Jurgen Couckuyt, 25.10.2016, Moer-

7 14

8

beke. (8) Jurgen Couckuyt, 01.11.2017, Wetteren.

column begijn le bleu Hebt u de prachtige Maaimei-niet-actie gevolgd in de pers? Of misschien hebt u eraan deelgenomen? Mijn familie en ik in ieder geval wel. Het opzet was eenvoudig: maai de hele maand mei je gras niet. Wonderlijke dingen gebeuren als je de natuur ongemoeid laat in je eigen gazon. Er komen bloemen tevoorschijn die je nog nooit zag en vele insecten zoemen zich een weg doorheen een nectarparadijsje. Heerlijk om zo je steentje te kunnen bijdragen.

Soms komen de problemen rond biodiversiteit zo bedreigend op mij af dat ik denk: hoe gaan wij deze crisis te boven komen? De enige goede weg is dan bij jezelf te beginnen. Laat de natuur floreren in je eigen

uit te pluizen van die paar vierkante meter die we tot onze beschikking hebben.

omgeving. Als iedereen dat zou doen, zouden we al een heel eind komen. Je kan al wat leeft en beweegt determineren. Wedden dat er meer insecten in jouw Lindeboom zitten dan dat er zoogdieren zijn in het grootste wildreservaat ter wereld? Een universum aan diversiteit gaat voor je open als je de verborgen hoekjes en kantjes begint

Soms komt er zoveel informatie op mij af dat ik het hoofd moet buigen omdat ik weet: dit ga ik niet alleen oplossen. Ik slenter dan wat rond in mijn tuin en hoor de jonge koolmezen roepen en zie een hommel zich tegoed doen aan de nectar van een boterbloem. Als er bezoek komt probeer ik te delen wat er zich voordoet in onze tuin.

Voor je het weet, ben je aan het netwerken en ben je ambassadeur van de natuur geworden. Verbaas jezelf en deel je verwondering. Dat kan het mooiste virus zijn dat er bestaat: het natuurvirus. Hopelijk ben ook jij besmettelijk.

“laat de natuur floreren in je eigen omgeving.

“

als iedereen dat zou doen, zouden we al een heel eind komen.

15

- struweeltjes -

nieuws uit de linie Vorig jaar werden er in het Liniereservaat 2 percelen aangekocht die klaar waren om onmiddellijk te worden herbebost: het Nieuwbos en de Kapelvijver. Met de hulp van heel wat vrijwilligers werden tijdens de voorbije winter dan ook meer dan 3000 inheemse bomen en struiken aangeplant op beide percelen samen.

Het was evenwel bang afwachten of al dat nieuwe jonge groene geweld wel zou kunnen opgroeien.

De vorige vier jaar stierf door de extreem droge lentes en zomers vaak 60% (of soms meer!) van de nieuwe aanplant af.

Dit jaar waren de weergoden ons gunstig gezind. Er viel in het voorjaar immers meer dan voldoende regen. Bijna al het plantgoed kwam daardoor in blad. Spijtig genoeg hadden de reebokken echter ook ontdekt dat de malse nieuwe boompjes en struikjes ideaal waren om er de jeukende bast van hun nieuwe gewei mee af te schuren. Daardoor werd echter niet alleen de schors van het jonge plantgoed aangetast, vaak werd zelfs de hele plant - mét steunstokjes én vraatbescherming - uit de grond getrokken. Gelukkig waren er enkele terreinvrijwilligers die bijna dagelijks, 3 maanden lang, de door de reebokken aangebrachte schade telkens gingen herstellen.

Als er nu ook nog tijdens de zomer voldoende regen valt dan is er een mooie, groene toekomst weggelegd voor het Nieuwbos en de Kapelvijver. Ben je zelf benieuwd hoe het de jonge aanplant vergaat? Ga dan zeker één van de komende weken of maanden eens wandelen langs de Liniewegel.

Geert Braem

welkom ismaël!

De terreinploeg kan sinds dit voorjaar rekenen op de krachten van Ismaël. Ismaël is een echte aanwinst voor onze terreinploeg. Hij is een harde werker waar je steeds op kan rekenen. De dag na het Suikerfeest verraste hij de collega’s met enkele heerlijke zoetigheden om het einde van de ramadan te vieren, dat heeft gesmaakt!

Ismaël is in dienst volgens het artikel 60-principe. Tewerkstelling volgens artikel 60 is een vorm van maatschappelijke dienstverlening waarbij het OCMW iemand een baan bezorgt met als doel deze terug in te schakelen in het stelsel van de sociale zekerheid en in het arbeidsproces. Welkom Ismaël!

16

- struweeltjes -

sluikstort in de fondatie van boudelo Begin april werd niet ver van de Stekense Vaart een jammerlijke waarneming gedaan van een wel zeer grote sluikstort. Bedden, kasten, zetels, speelgoed en tal van andere rommel werd er zomaar gedumpt. Opmerkelijk is ook dat de locatie een zeer groot risico inhoudt. Die is namelijk enkel bereikbaar via een doodlopende dreef in het gebied waardoor je – wanneer je betrapt zou worden – als een rat in de val zit.

Het sluikstort werd de week nadien nog vakkundig opgeruimd en de politie startte een onderzoek. De kans dat de vermoedelijke daders gevonden worden, is trouwens zeer groot aangezien er heel wat potentieel bewijsmateriaal aanwezig was zoals speelgoed met kindernamen op, QR-codes en zelfs bezorgpakketjes met naam en adres.

Een sluikstort kan je zelf steeds melden via de website van de gemeente of stad of via de intercommunale die op dat grondgebied actief is.

Thomas Van Lancker

© Jo Vervaet

schat van vlieg Deze zomer kan je weer komen speuren naar de Schat van Vlieg rondom het bezoekerscentrum Molsbroek. Het thema dit jaar is Zie Jij Wat Ik Zie? Heb jij genoeg fantasie om in een wolk jouw lievelingsdier te zien? Zit er een slang verstopt in de kruin van die boom of is het gewoon een grillige tak? Durf je in het water te turen naar watermonsters? Kom tussen 1 juli en 31 augustus kijken, staren, gluren en loeren, en vind – met het blote oog – de Schat van Vlieg.Veel succes!

Martine Van Audenhove

17

- struweeltjes -

inrichtingsbeheer in het moslbroek Op 13 februari 2020 erkende minister Demir (NV-A) het beheerplan type 4 (de hoogste natuurwaardering) van het reservaat 'Groot Molsbroek'. Daardoor werden het duingebied Molsbergen, de oude zandwinningsplassen Hamputten en de Hagemeersen bij het reservaat Molsbroek gevoegd. In uitvoering van dit beheerplan werd in het voorjaar 2021 het voorziene inrichtingsbeheer van de Hamputten gerealiseerd met steun van het Visserijfonds. Er werden een 20-tal bomen, met gedeeltelijk behoud van hun wortels in de grond, in het water geduwd.

Zo vormen zich extra geschikte paaiplaatsen voor vissen en komen er ideale foerageerplekken voor o.a. de woudaap, die hier al geregeld gezien werd. Een korte verbindingssloot tussen de plassen zorgt voor extra bescherming van de rust op een schiereiland. Ook de vaak diepe modderstroken op het pad tussen de plassen kregen een zandlaag en de toegangen tot de visserszone vanaf de Hamstraat in Waasmunster werden verbeterd. Daar kwam ook een open uitzichtzone op de plassen die ook geschikt is als extra visserszone.Tevens heeft De Vlaamse Waterweg gezorgd voor een nieuwe asfaltlaag op drie stroken met hobbels en putten in de wandeldijk omheen het Molsbroek.

Kristof Scheldeman

dorien versterkt terreinploeg Sinds 2019 werkte Dorien (als vervangster van Martine) bij het educatie- & verenigingsteam. Dat ze van alle markten thuis was, werd snel duidelijk: zowel bureauwerk als terreinwerk ging haar prima af! Ze ontwierp bordjes en folders, regelde alles met de barvrijwilligers en gidste schoolgroepen, op het terrein hielp ze mee knotten, snoeien, maaien, hooien, …

Vanaf 1 juli zal ze het bureauwerk helemaal achter zich laten en volledig mee draaien met de terreinploeg. Bedankt voor het vele bureau- & gidswerk, Dorien! We zijn superblij dat je in ons team blijft!

18

onze natuur uw erfgenaam?

Onze natuurgebieden zijn geliefder dan ooit. Jong en oud (her)ontdekken de rust en schoonheid in hun buurt. Dat velen groen belangrijk vinden, bewijst ons toenemende aantal vrijwilligers, leden en giften.

Sommigen schenken zelfs gronden tijdens hun leven of begunstigen vzw Durme in hun testament. Een zinvolle daad die wij erg appreciëren.

Door vzw Durme op te nemen in uw testament, helpt u mee de regionale natuur rond Durme, Moervaart en Schelde te beschermen. Zeker wie geen kinderen heeft kan door het maken van een testament zelf beslissen waar zijn of haar vermogen na overlijden terecht komt. Omdat dit juridisch correct moet verlopen, helpt vzw Durme u vrijblijvend en discreet met al uw vragen. Uw nalatenschap zorgt namelijk voor de bescherming van onze waardevolle regionale natuur. nieuwe regeling over belastingvrij nalaten en schenken De Vlaamse Regering keurde in maart 2021 een nieuw decreet goed waarin de erf- en schenkbelasting voor giften aan goede doelen wordt verlaagd naar 0%. Dit betekent dat vzw Durme vanaf 1 juli 2021 geen belasting meer moet betalen wanneer u iets schenkt of nalaat aan ons. Zo kan alles wat u aan ons geeft volledig ingezet worden om onze regionale natuur verder uit te breiden en te beschermen. fiscaal voordeel duolegaat afgeschaft Voor overlijdens vanaf 1 juli 2021 zal het duolegaat fiscaal niet meer voordelig zijn! Hierdoor zal uw testament met een duolegaat niet meer de gevolgen hebben die u voor ogen had. Uw familie of uw vrienden zullen dan geen enkel fiscaal voordeel meer genieten én het goede doel zal de nalatenschap niet kunnen aanvaarden.

Aangezien de nieuwe regeling vanaf heden in voege is, laat u best uw testament nakijken.Wacht niet te lang!

Indien u dit niet doet, is de kans zeer groot dat vzw Durme uw legaat niet zal kunnen aanvaarden.

Wij adviseren u graag en geheel vrijblijvend over de recente wijzigingen en de mogelijkheden die het nieuwe decreet voorziet. Samen met uw notaris helpen we u om uw testament aan te passen, u hoeft zich dus nergens zorgen om te maken. Neem zeker een kijkje op onze website voor meer uitleg. Aarzel niet om contact op te nemen met Thomas Van Lancker via 0497 237 247 of via e-mail thomas.vanlancker@vzwdurme.be.

© Vilda

19

Zonwering

20

donkse aantrekkingskracht voor de visarend Wanneer er in een natuurgebied roofdieren voorkomen die aan de top van een voedselketen staan, dan toont dat vaak ook de intrinsieke kwaliteit van zo’n gebied aan, zeker als dit in de voorplantingstijd is.Toppredatoren zijn namelijk vaak het sluitstuk van die keten.Valt er een belangrijke schakel tussenuit, dan heeft dat een weerslag op heel het systeem en uiteindelijk ook op de toproofdieren.

Michaël Crapoen In die laatste categorie kunnen we bijvoorbeeld specifieke dieren als wolf, otter, oehoe, zwarte wouw en boommarter rekenen. Behalve (voorlopig?) de wolf zien we de laatste jaren deze soorten steeds vaker opduiken in onze natuurgebieden. Dat geeft ook aan dat de inspanningen die we dag na dag met heel onze organisatie leveren, hun vruchten beginnen af te werpen.

De aanwezigheid van een visarend aan het Donkmeer past in dit rijtje.Tijdens de voor- en de najaarstrek kan je deze dieren hier wel vaker waarnemen, maar ook in andere geschikte gebieden zoals het Molsbroek en de Hamputten. Dit voorjaar echter pleisterde deze schitterende roofvogel wekenlang aan het Donkmeer. Dagelijks kon hij vissend waargenomen worden op de vele waterplassen en dat leverde vaak spectaculaire beelden op. Met uitgestoken klauwen duikt zo’n dier namelijk in het water in, in de hoop een vette vis te vangen! We merken trouwens al enkele jaren op dat deze soort een meer dan gemiddelde interesse vertoont in deze regio. In Nederland broeden reeds enkele koppels, maar in Vlaanderen is dit vooralsnog niet het geval. natuurontwikkeling Zowel wij als verschillende andere partners zetten sterk in op heldere, visrijke waterpartijen en moeraszones. Dat begint zich nu stilaan te vertalen in de aanwezigheid van dit soort van dieren. In die mate zelfs dat we misschien moeten overwegen om een kunstnest voor deze dieren te plaatsen, al zijn er met de aanwezigheid van bijvoorbeeld de aalscholverkolonie voldoende (oude) nesten beschikbaar op voor visarenden interessante locaties. De zwarte wouw kraakte ten slotte ook zo’n nest. En at en passant ook de jonge aalscholvers op.

We hopen dan ook dat de geplande natuurontwikkelingen in deze oude Scheldemeander vlot verdergezet worden. De komende jaren gaan wijzelf alvast verder op het elan en staat er heel wat werk op de plank om de lokale natte natuur te herstellen. En hopelijk kunnen we hier binnen afzienbare tijd nog meer en langer genieten van hun capriolen, en wie weet zien we hier dan ook af en toe grote broer op het toneel verschijnen: de imposante zeearend!

Visarend aan het Donkmeer © Rudi Van Onderbergen

21

- KINDERPAGINA -

GEKRIEBEL ONDER JE VOETEN Sinds mei is het gras in mijn tuin heerlijk lang. Zalig om in te liggen en om die aren (dat zijn die pluimachtige dingen) boven mijn hoofd te zien wuiven. Over mijn benen kruipen mieren, spinnetjes en een hooiwagen. Niet erg. Bodemdieren zijn immers superbelangrijk voor mijn tuin. mijn liefde voor jou zit diep, zo diep In de grond wemelt het van leven. Wist je dat er in één koffielepel aarde meer organismen (dat zijn levende wezens) zitten dan er mensen zijn op aarde?

Dat zou je niet zeggen, hé? Mollen, regenwormen, duizendpoten en pissebedden kennen jullie wel, maar het zit er dus ook nog tjokvol springstaartjes, aaltjes (dat zijn minuscule wormpjes), microben en schimmels. Allemaal samen zorgen ze ervoor dat planten en bomen gemakkelijker water en voedsel uit de bodem halen, beter beschermd zijn tegen ziekten en – als ze doodgaan – snel vergaan. Dat dode dieren en planten rotten is nodig omdat de wereld anders vol zou liggen met kadavers (en stapels herfstbladeren) én omdat er zo weer voedsel vrijkomt. De één zijn dood is de ander zijn brood.

ondergrondse safari Je kan heel wat spotten tijdens zo’n speurtocht.

Zoek een bokaaltje of een loeppotje en kruip op handen en knieën door je tuin. Bodemdiertjes zitten het liefst op vochtige plekken, kijk dus tussen het lange gras (als het nog niet gemaaid is), onder struiken, stenen, dood hout en vergeet zeker de bloempotten niet. Heb je een composthoop? Zeef dan een beetje compost boven een wit bakje (of een witte doek). Sommige diertjes komen enkel hier voor (zoals bv. berijpte pissebed). Niet vergeten om de diertjes terug te zetten!

Regenworm

meer weten? scan deze qr-code en download de zoekkaart van bodemhelden of surf naar www.omgeving.vlaanderen.be/bodemhelden

ga zelf opzoek naar leven in de bodem

22

- KINDERPAGINA Pissebed

wist je dat?

Stinkende kortschildkever

Ongeveer 1/4de van alle soorten op aarde onder de grond leeft? .....

Dat er in 1 kubieke meter bosbodem (dat zijn ongeveer 13 kruiwagens grond) zo maar eens eventjes 500 regenwormen, 1 000 slakken, 2 000 pissebedden, 40 000 springstaartjes en 10 miljard van die minuscule aaltjes wonen? .....

Er een regenworm bestaat die licht geeft als hij gestoord wordt? Dat is de fosforworm. .....

Pissebedden een broedbuidel hebben waarin de eitjes uitkomen en waarin ze nog een tijdje door de moeder meegedragen worden?

Naaktslak

.....

Het bodemleven erg wordt verstoord door beton, droogte en afval? .....

De stinkende kortschildkever ook wel het ‘vuilnisbakmonster’ wordt genoemd?

Omdat hij vaak tevoorschijn komt als de vuilbak wordt verplaatst. .....

Een duizendpoot en een miljoenpoot niet echt 1 000 of 1 miljoen pootjes hebben? Duizendpoten hebben meestal ongeveer 100 pootjes (sommige zelfs maar 40), en miljoenpoten hebben er tussen de 80 en 400. In het Duits, Frans en het Engels worden ze honderdpoten en duizendpotigen genoemd.

g

lin

er ng

Mier

E

Miljoenpoot

Duizendpoot

Hooiwagen Springstaart

23

Grote karekiet op 28 juni 2021in het Molsbroek © Joris Everaert

vogelnieuws: grote karekiet De grote karekiet (Acrocephalus arundinaceus) is een zangvogel uit de familie Acrocephalidae. Binnen deze familie heb je naast typische riet- en/of ruigtevogels zoals kleine karekiet, rietzanger en bosrietzanger o.a. ook de spotvogel. Het zijn doorgaans vogels die eerder gehoord dan gezien worden. De grote karekiet is een trekvogel die in Europa en delen van Joris Everaert Azië broedt en in tropisch Afrika overwintert.

Zoals zijn naam doet vermoeden, is de vogel duidelijk groter dan de algemeen voorkomende kleine karekiet, met een krachtige snavel. De zang is heel kenmerkend, met zeer rauwe "krrr-krrr-kiet-kiet"tonen, duidelijk luider en wat trager dan de kleine karekiet, met meer variatie in sterkte en ritme.

relatief zware nest te dragen. Tevens heeft hij een goede waterkwaliteit nodig, en een natuurlijke dynamiek van het waterpeil. Het voedsel bestaat voornamelijk uit insecten. Hij kan door zijn formaat grotere prooien aan dan zijn familiegenoten. Nagenoeg alles vindt hij door te scharrelen door het riet.

Van alle rietvogels is de grote karekiet het meest gebonden aan stevig, overjarig riet aan de rand van open water. Dit stevige riet is noodzakelijk om het

populatie De populatie van de grote karekiet is sinds de jaren ‘70 in Europa dramatisch afgenomen. In het water-

24

rijke Nederland waren er bijvoorbeeld in 1950 nog ongeveer 5.000 broedterritoria, terwijl de populatie in 2018 er nog op 80-100 werd geschat. De sterke afname is voor een belangrijk deel te wijten aan het verlies van moerasgebieden en een verminderde habitatkwaliteit in de overblijvende gebieden. In veel moerasgebieden ontwikkelen jonge verlandingsvegetaties zich onvoldoende. Overjarige waterrietvegetaties met stevige hoge stengels zijn zeldzaam geworden. Ook een achteruitgang van grote waterinsecten kan deels een oorzaak zijn, alsook het mogelijke effect van toegenomen begrazing door ganzen en vraat door uitheemse kreeften. Het is nog onduidelijk in hoeverre ook de omstandigheden tijdens de trek en overwintering een rol spelen bij de teloorgang van de broedpopulatie. zangposten Tijdens de achteruitgang in Europa werd de Vlaamse populatie in de periode 1973-1977 nog geschat op 100 broedparen. In de periode 2000-2002 kon de soort nog slechts op drie plaatsen als mogelijke broedvogel vastgesteld worden! In de periode 2013-2018 werden jaarlijks tussen twee en vijf territoria vastgesteld. Gebieden waar in die periode meer dan één keer een territorium werd vastgesteld, liggen langs de Schelde in Avelgem (WV) en in de Kruibeekse Polder en Waaslandhaven (OV & AN). Hoewel de soort ook vandaag nog een zeldzaamheid blijft (met een status van

© Joris Everaert

‘ernstig bedreigd’ in de Rode Lijst van Vlaamse broedvogels) kunnen we toch stellen dat er een heel voorzichtig herstel optreedt. In de laatste paar jaar was het aantal vaste zangposten (van meerdere dagen) licht gestegen naar zo’n 5-10. In 2021 zijn er naast in het Molsbroek in Lokeren (zie verder) bijvoorbeeld ook vaste zangposten vastgesteld in Verrebroek (OV), Heestert (WV), Mechelen (AN), Schulensbroek en Bree (LI), en in Oud-Heverlee, Leefdaal en het Vinne in Zoutleeuw (VB).

Ook in de regio van de Durme- en Scheldevallei lijkt dit voorzichtig herstel zich te tonen, hoewel het aantal vaste zangposten van meerdere dagen in recente tijden zeer beperkt blijft tot slechts twee keer, telkens in het Molsbroek. Zangposten van slechts één of enkele dagen hebben vrijwel zeker betrekking op vogels die daarna nog verder doortrokken. In juni en juli 2012 was er een vaste zangpost in de natte rietvelden van de moerasvlakte in het Molsbroek. Op 17 mei 2015 kon de zang tijdelijk gehoord worden langs de Schelde in de Scheldebroeken van Berlare. Het was dan wachten tot 3 mei 2020 toen een grote karekiet kon gehoord worden langs de Oude Durme (Weijmeerbroek) in Waasmunster. Op 4 mei 2020 verscheen de soort (dezelfde vogel?) dan in het Sigmagebied Paardeweide-Oost in Berlare, en op 9 mei 2020 in het Groot Broek in Waasmunster-Temse, ook een nieuw Sigmagebied (in ontwikkeling). In 2021 kon de zang tijdelijk bewonderd worden op 9 juni in Paardeweide-Oost. Het genot van menig vogelaar was echter groot toen vanaf 17 juni een vaste zangpost werd vastgesteld in de moerasvlakte van het Molsbroek.

Bij dit schrijven (eind juni) was deze vogel daar nog steeds prachtig te bewonderen, trouwens op een locatie waar ook de zeldzame woudaap en snor weer aanwezig zijn dit jaar. De komende jaren hopen we de grote karekiet in de regio nog meer te kunnen verwelkomen, mede dankzij de geplande verdere natuurontwikkeling in verschillende gebieden waar nog nat rietland zal bijkomen.

25

DE DUURZAME AANNEMER Je gevel of interieur opfrissen?

Schilder-, kalei-, timmer- of pleisterwerken: Tintelijn voert ook werken uit bij je thuis.

DE NATUURVERFWINKEL Bij Tintelijn zetten we in op gezonde verf en duurzame producten. Nood aan inspiratie of informatie? Kom eens langs!

Onze experten zijn van vele markten thuis.

OFFICIËLE PARTNER

info@tintelijn.be • 09 219 09 60 Adolf Baeyensstraat 216, 9040 Gent

www.tintelijn.com

Dé speciaalzaak voor al uw optische instrumenten Bestel via onze webshop www.natuurkijkers.be met gratis verzending.

Nederstraat 25 9700 Oudenaarde +32 (0)55 61 33 13 info@natuurkijkers.be www.natuurkijkers.be Natuurkijkers.be is een merknaam van Optiek Van Ommeslaeghe, Nederstraat 20

26

Verrekijkers, telescopen, sterrenkijkers, microscopen, loupes, ...

Demonstraties op aanvraag

hond aan de lijn, ‘t zal wel zijn!

In mei zette vzw Durme (in samenwerking met het Agentschap voor Natuur en Bos) een actie op poten om wandelaars te stimuleren de hond aan de lijn te houden. Honden zijn in onze reservaten, samen met hun baasje, welkom op de paden én aan de leiband. Van begin mei tot eind juni zetten we deze regel extra in de kijker. In 5 reservaten verspreid in het Waas- en Scheldeland werden ludieke infoborden met informerende flyers geplaatst. Bovendien werden wandelaars die hun hond aanlijnen, beloond met een geschenkje van Maxi Zoo. Zo hoopten we op positieve manier bezoekers met honden te motiveren de hond aan de lijn te houden. Want je hond aanlijnen is niet alleen belangrijk voor de natuur, ook voor je eigen hond of voor andere bezoekers is een aangelijnde hond een goed idee. Dorien Van Ranst voor dieren in de natuur Aanlijningsplicht is van levensbelang voor de bescherming van wilde dieren. Loslopende honden verstoren de nestplaatsen van vogels en de jongen van reeën en andere dieren. Deze dieren voelen zich bedreigd wanneer een hond in de buurt komt, vluchten weg en laten hun jongen achter. Elk jaar sterven er heel wat dieren aan bijtwonden of omdat ze werden achtergelaten omwille van het geurspoor van een hond.

wat mag er dan wel?

Met je hond aan de lijn kan je zeker ook ten volle genieten van de natuur! Mensen die hun hond toch graag even zonder leiband willen laten ravotten, brengen best een bezoekje aan een hondenlosloopzone. Dit zijn plekjes waar honden vrijuit mogen rondcrossen. Bekijk een overzicht van hondenlosloopzones in de buurt via: www.natuurenbos.be/hondenzones en www.oost-vlaanderen.be/honden-welkom

voor de veiligheid van anderen Iedereen is welkom in de natuur, zowel mensen met als zonder hond. Niet iedereen vindt het fijn als een onbekende hond hen tegemoetkomt, voor sommigen is dit zelfs beangstigend. Ook lopers en fietsers stellen het vaak niet op prijs wanneer een hond hen op de hielen volgt of tegen ze opspringt. voor je eigen hond Het gedrag van honden kan onvoorspelbaar zijn.

Andere wandelaars met een hond vinden het niet altijd prettig wanneer een loslopende hond komt snuffelen. Je hond loopt bovendien zelf het risico gebeten te worden. Tot slot worden loslopende honden vaker gebeten door teken en lopen ze sneller ziektes op (bijvoorbeeld door te snuffelen aan een kadaver).

Deze vrolijke viervoeter was alvast dolblij met zijn beloning. © Geert Braem - De Linie

27

fotopagina

#vzwdurme

De fotopagina in dit nummer wijden we volledig aan de feestelijke opening van de Eendenkooi. Het was een heuse familiedag waar de natuur centraal stond. Waterdiertjes bestuderen, vogels spotten, een visonderzoek, een workshop natuurschilderen,... het was plezant! © Carine Bauwens

bouw mee aan de natuurtuin in het molsbroek Elke Lokerse wandelaar, fietser of natuurliefhebber is bekend met het bezoekerscentrum Molsbroek: genieten van een drankje met zicht op het prachtige moeras, rondstruinen in de omliggende natuurtuin of tot rust komen op het brugje over de poel. Maar dit alles is aan vernieuwing toe. Daarom plant vzw Durme het komende jaar een grondige make-over van de tuinomgeving rond het bezoekerscentrum. inspiratie opdoen Vzw Durme wil de tuinomgeving (her)inrichten als mini-natuurgebied. De bedoeling is dat je er de natuur van heel dichtbij kan beleven, er inspiratie kan opdoen voor je eigen tuin, er boeiende natuurweetjes terugvindt en plekjes vindt om te verstillen of net om op avontuur te gaan. Kortom, het wordt een groene ontmoetingsplek voor jong en oud. geef je idee Samen met onze partner Regionaal Landschap Schelde-Durme én jullie tekenen we deze zomer de ontwerpplannen uit. Je leest het goed, ook jij zal hierover kunnen meedenken.Wat vind jij onmisbaar in onze natuurtuin? Wat moet er zeker blijven? Wat kan beter? Kom van 15 juni t.e.m. 31 juli naar het bezoekerscentrum Molsbroek en laat er je beste ideeën achter.

In het najaar houdt vzw Durme een grote actie om samen met jullie de plannen te realiseren. Nieuwsgierig? Neem alvast een kijkje op het Streekfonds Oost-Vlaanderen via onze actiepagina www.streekfondsoostvlaanderen.be/project/29910. Tot gauw?

heb je nu al goede ideeën die je graag met ons wil delen?

Laat het ons weten via deze korte vragenlijst!

29

activiteitenkalender juli-oktober Meer info zoals de plaats van afspraak, het uur, de locatie en het inschrijvingsformulier vind je op www.vzwdurme.be. Let op, inschrijven is verplicht en alle activiteiten zijn onder voorbehoud ten gevolge van de Corona-maatregelen. Check de kalender op onze website voor de laatste updates.

ZONDAG 18 JULI

ZONDAG 29 AUGUSTUS

Excursie in een vlinderhotspot

Visstandonderzoek in de Paardeweide

Onze traditionele dagvlinderexcursie in Berlare, één van de meest bekende vlinderhotspots in Oost-Vlaanderen. Vandaag neemt vlinderexpert Thomas je mee.

Samen met het ANB voerde vzw Durme gedurende een aantal jaar visstandonderzoek uit. Dit project is reeds enige tijd afgelopen, maar speciaal voor deze excursie zetten we een grote fuik uit en bekijken we de vangsten. Ondertussen kom je ook meer te weten over het rijke natuurleven in het gebied.

ZONDAG 1 AUGUSTUS Maandwandeling: wilde kruiden in het Molsbroek

SEPTEMBER

"Onkruid vergaat niet?" Neen, onkruid bestaat niet! Onkruiden zijn enkel maar kruiden waarvan je het nut en de schoonheid nog niet hebt ontdekt. Wist je dat brandnetels levensnoodzakelijk zijn voor sommige prachtige vlindersoorten? En dat je van paardenbloemen heerlijke siroop of confituur kan maken?

Ontdek het geheime leven van otters in Vlaanderen tijdens deze reizende tentoonstelling. De hele maand september te vinden in het bezoekerscentrum Molsbroek.

ZATERDAG 7 AUGUSTUS

ZONDAG 5 SEPTEMBER

Waterwandeling rond het Donkmeer

Maandwandeling: op zoek naar de herfst

Zonder water geen leven. Water is overal rondom ons, maar is dat echt overal zo? Een iets langere Solidarid’eau wandeling met vochtige weetjes.

Onze gids neemt je mee op wandel in het Molsbroek. Vandaag gaan we op zoek naar de herfst.

Ook de geschiedenis en beheer komen aan bod.

Hoe komt het dat het Molsbroek een gebied is met zo'n grote verscheidenheid?

DONDERDAG 19 AUGUSTUS Bushcraft in de Reservaatzone Donkmeer Sara en Glenn leren je een aantal technieken om in het wild te kunnen ‘overleven’. Wil je droog zitten als het regent? Of wil je zonder aansteker of lucifers een vuurtje kunnen maken tegen de kou? Na deze workshop kan jij dit! Voor kinderen tussen 8 en 12 jaar.

30

Olga de otter reist door Vlaanderen

ZONDAG 12 SEPTEMBER Vogelwandeling in het Molsbroek Het Molsbroek is een echt vogelreservaat. In elk seizoen kan je hier heel wat boeiende soorten ontdekken. Ga samen met vogelkenner Eddy Gadeyne op ontdekking en verbaas je over de lange lijst vogels die je tegen komt!

ZATERDAG 18 SEPTEMBER

ZONDAG 3 OKTOBER

Gastronomische Elvirawandeling

Natte laarzen wandeling

Culinair genieten tijdens en na een natuurrijke en ontspannende wandeling rond het Donkmeer en Berlare Broek.Wees er snel bij want de plaatsjes zijn beperkt! Inschrijven via restaurant Elvira.

Deze namiddag trekken we op avontuur in het hart van de moeraszones van de Reservaatzone Donkmeer. We stappen door sloten, zoeken brugjes die verborgen liggen onder dikke lagen modder en klauteren over en onder boomstammen.

ZATERDAG 18 SEPTEMBER

ZONDAG 3 OKTOBER

Zoogdierensafari - The big 5

Maandwandeling: comeback bever en otter

Vossen, bevers, otters, reeën, vleermuizen en muizen kennen jullie allemaal, maar wist je ook dat ze in het Molsbroek leven? Caroline, Rika en Joris nemen jullie mee op een tocht door het Molsbroek op zoek naar (sporen van) deze zoogdieren.

Na jarenlange afwezigheid zijn er sinds 2012 terug bevers gespot in het Molsbroek. Dat was uiteraard fantastisch nieuws. Dat enkele jaren later in 2020 ook een otter zou waargenomen worden, maakte onze stoutste dromen werkelijkheid.

ZONDAG 19 SEPTEMBER

VRIJDAG 8, 15 EN 22 OKTOBER

Wandeling langs slikken en schorren

Water- en roofvogelcursus

Hoe kan één sigmagebied zo afwisselend zijn. Gids Nico Cougé begeleidt je door dit gebied vol wisselende landschappen en biotopen. Slikken, schorren en moeras wisselen elkaar af met natte weilanden en droge rivierduinen in Uitbergen.

Haal jij onze Vlaamse roofvogels ook steeds door elkaar? Dan is deze basiscursus roofvogels echt iets voor jou! Vogelkenner Eddy Gadeyne loodst ons door de belangrijkste weetjes over roofvogels in deze driedelige cursus.

ZONDAG 19 SEPTEMBER Mozaïeklandschap in de Linie Natuurgids Geert Braem neemt je mee op een wandeling doorheen de Linie. Een prachtig afwisselend mozaïeklandschap met o.a. bossen, graslanden en rietvelden met veel geschiedenis.

Afhankelijk van het weer wordt waterdicht schoeisel aangeraden. Honden zijn niet toegelaten bij deze activiteit.

ZATERDAG 2 OKTOBER Vogeltrektellingen in de Scheldebroeken Vandaag tellen we in de Scheldebroeken de overvliegende vogels. Het is de tijd van het jaar dat vogels warmere oorden opzoeken. Dit levert soms spectaculaire soorten en aantallen op.

ZONDAG 10 OKTOBER Taartenfestijn Al meer dan een decennium lang gaat taart eten en de natuur steunen hand in hand bij vzw Durme. Kom genieten van een lekker stuk taart op ons terras en steun de natuur.

ZATERDAG 16 OKTOBER Week van het Bos Naar aanleiding van de Week van het Bos neemt gids Thomas je mee doorheen de Fondatie van Boudelo.

ZONDAG 17 OKTOBER Herfstwandeling doorheen de gratiebossen Genieten van de kalmte en stilte van dit unieke gebied op de grens van Zele en Berlare.

31

bezoekerscentrum molsbroek Openingsuren: 1 februari t.e.m 31 mei: woensdag: 13 - 17 uur zon- en feestdagen: 14 - 18 uur 1 juni t.e.m 15 september: dinsdag tot vrijdag: 13 - 17 uur zaterdag en zondag: 14 - 18 uur 16 september t.e.m 31 oktober: woensdag: 13 - 17 uur zondag: 14 - 18 uur 1 november t.e.m 31 januari: woensdag: 13 - 17 uur zondag: 14 - 17 uur Molsbergenstraat 1, 9160 Lokeren info@vzwdurme.be - 09 348 30 20

bezoekerscentrum donkmeer Openingsuren: 1 maart t.e.m 30 juni élke dag: 10 - 12.30 en 13.30 - 17 uur 1 juli t.e.m 31 augustus élke dag: 10 - 12.30 en 13.30 - 18 uur 1 september t.e.m 31 oktober élke dag: 10 - 12.30 en 13.30 - 17 uur 1 november t.e.m. 28 februari weekdagen: 10 - 12.30 en 13.30 - 17 uur weekend: 13.30 - 17 uur Lantaarntje © Dirk De Wilde

Donklaan 123, 9290 Berlare donk@vzwdurme.be

COLOFON Redactie: Thomas Van Lancker, Sarah Geers, Kristof Scheldeman, Martine Van Audenhove, Michaël Crapoen, Dorien Van Ranst Eindredactie en lay-out: Martzen Frans Taalkundig advies: Paule Bosch Met dank aan: Geert De Smet, Joris Everaert, Begijn Le Bleu, André Verstraeten, Jurgen Couckuyt, Sandra Casier, Jean Finet Druk: Graphius Eekhoutdriesstraat 67, 9041 Gent Secretariaat: Bezoekerscentrum Molsbroek, Molsbergenstraat 1, 9160 Lokeren Coverfoto: Lepelaar © Frank Schauf Lidmaatschappen: 12 euro (gewoon lid) 25 euro (steunend lid) per kalenderjaar. Betalingen en giften kunnen via overschrijving op BE52 0012 2999 0009 of in onze bezoekerscentra | RPR Gent Afdeling Dendermonde (ondernemingsnummer: 0409.336.931) | Alle artikels en afbeeldingen zijn auteursrechtelijk beschermd. Meer info: martzen.frans@vzwdurme.be

DURME- EN SCHELDELAND Driemaandelijks tijdschrift van vzw Durme

V.U. vzw Durme Molsbergenstraat 1, 9160 Lokeren 2021 I jaargang 24 I nr 3 Afgiftekantoor Lokeren 1

P003350